Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)
MAKİNE TEKNOLOJİSİ
OCAK PLANLAMASI
ANKARA 2008
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak
yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).
Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.
Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 3
1. MERMER OCAK TİPLERİ ................................................................................................ 3
1.1. Ova Tipi Ocaklar........................................................................................................... 4
1.2.Yamaç Tipi Ocaklar ....................................................................................................... 4
1.3. Tepe(Zirve) Ocakları..................................................................................................... 5
1.4. Ocak Ağız Yerinin Tespiti ............................................................................................ 6
1.4.1. Harita ..................................................................................................................... 6
1.5. Arazi Tetkiki ............................................................................................................... 10
1.5.1. Coğrafi Yapı ........................................................................................................ 10
1.5.2. Ulaşım.................................................................................................................. 10
1.5.3. Rezerv Tespiti...................................................................................................... 11
1.5.4. Ekonomik Ölçütler............................................................................................... 11
1.6. Mülkiyet İşlemleri....................................................................................................... 12
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 14
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 15
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ................................................................................................... 18
2. OCAKTA BULUNAN MERMER VE ÖZELLİKLERİ ................................................... 18
2.1. Mermerin Tanımı ........................................................................................................ 18
2.2. Mermerin Özellikleri................................................................................................... 18
2.2.1. Mermerlerin Fiziksel özellikleri .......................................................................... 19
2.2.2. Kimyasal Özellikler ............................................................................................. 23
2.2.3. Mekanik Özellikler .............................................................................................. 24
2.2.4. Renk..................................................................................................................... 25
2.2.5. Saydamlık ............................................................................................................ 25
2.2.6. Cila Tutma ........................................................................................................... 26
2.3. Üretim Maliyeti........................................................................................................... 26
2.3.1. İleri Üretim Ortamında Gider Türleri .................................................................. 26
2.4. Örtü Tabakasının (Dekapaj) Kaldırılması................................................................... 27
2.4.1. Atık Alanı Tespiti ................................................................................................ 28
2.4.2. İş Makineleri ile Örtü Tabakasını Kaldırma ........................................................ 29
2.5. Gerektiği Durumlarda Patlayıcılarla Örtü Tabakasını Kaldırma ................................ 32
2.5.1. Patlayıcılar Hakkında Genel Bilgiler................................................................... 32
2.5.2. Patlayıcıların Mermer Ocaklarında Kullanılması ................................................ 33
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 34
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 35
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 39
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 40
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 42
i
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 521MMI091
ALAN Makine Teknolojisi
DAL/MESLEK Mermer İşlemeciliği
MODÜLÜN ADI Ocak Planlaması
Mermer ocaklarından, blok çıkarabilmek için iş güvenliği
MODÜLÜN TANIMI tedbirleri içersinde ocak planlaması işleminin anlatıldığı
öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
10.Sınıf Makine Teknolojisi ortak alan modülleri ve Mermer
ÖN KOŞUL
Blok Üretimi modülünü almış olmak.
YETERLİK Malzeme- ekipman ihtiyacı ve ocak planlaması yapmak
Genel Amaç
Bu modül ile gerekli ortam sağlandığında her türlü blok
mermeri ocaklardan iş güvenliği kurallarına uyarak
çıkartabilmek için gerekli planlamayı yapabileceksiniz.
ii
GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
Mermer blok üretimi, zorlu doğa şartlarında açık alanda bulunan mermer ocaklarından
yapılmaktadır. Mermer ocakçılığı arazi şartlarına bağlı olarak çeşitli tiplerde olabilmektedir.
Bunlar ova tipi, yamaç tipi ve tepe ocakları olarak arazi şartlarına göre işletilebilmektedir.
Günümüzde mermer üretimi genelde açık ocak ve yeraltı ocak işletmeciliği şeklinde
yapılmakla birlikte yaygın olarak açık ocak işletmeciliği uygulanmaktadır. Ancak son
yıllarda mermere olan talep ve sığ derinliklerdeki rezervlerin azalmasıyla birlikte kapalı ocak
işletmeciliğine yönelimi hızlandırmıştır. Ülkemiz mermercilik sektöründe henüz kapalı ocak
işletmeciliği uygulanmamakta ve ocaklarımızın tümü açık ocak işletmeciliği ile
işletilmektedir.
1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ
AMAÇ
Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında mermer ocak tipini belirleyip mermer
blok üretimi için mermer ocaklarında gerekli iş güvenliği tedbirlerini alarak üretim için ocak
planlaması yapabileceksiniz
ARAŞTIRMA
ARAŞTIRMA
Bulunduğunuz yerdeki mermer ocaklarını geziniz. Hangi ocak tipine girdiğini
belirleyiniz. Atık alanı ve üretim planlamasını belirleyiniz. Ocakta kullanılan iş
makinelerinin çalışma sistemlerini inceleyiniz.
3
1.1. Ova Tipi Ocaklar
Ova ocaklarında belirgin özellik, tüm çalışmanın topoğrafik seviyenin altında
olmasıdır. Ocağın dört yanının dik ve dike yakın ocak aynasınca çevrelendiği ova ocakları
“çukur ocaklar” olarak adlandırılır. Yöntem, granit gibi sert taşlar, bazı mermer
formasyonları gibi masif yataklar vse dik dalımlı tabakalar veya daykların işletilmesine
uyum sağlar. Ocağın genişliği derik vinç etki alanı ile sınırlıdır. Ocağın daha geniş bir alana
yayılması durumunda birkaç derik vinç çalıştırılır ve gerekli görülen hallerde ocak
duvarlarının desteklenmesi amacıyla ocak çukurları arasına emniyet topukları bırakılır.
Üretim ocak duvarına asma olarak kurulan geçici platformlar sayesinde sağlanır. İşçilerin
ocak içi ulaşımı katlar arasında kurulan dik merdivenlerle sağlanır. Bu ocaklarda 40-60 m
derinliğe kadar ekonomik olarak blok alınabilir.
Ova ocaklarının bir şekli de açık çukur ocaklarıdır. Bu ocaklar yatık veya düşük
eğimli her yatağın işletilmesinde tercih edilir. Kazı mostradan başlar ve yatağın dalım
yönünde devam eder. Ocak içi nakliyat katlar arası kurulan rampalar ve derik vinçler
yardımıyla gerçekleştirilir (Şekil 1.2) Ova ocaklarında önemli maliyetlerden biri,
meteorolojik ve yer altı kaynak suyunun ocak dışına atılmasıdır. Yer altı ve yağmur sularının
çalışmaları olumsuz etkilemesi durumunda, pompa sistemleri ile su tahliye edilir.
4
Şekil 1.3: Yamaç tipi ocak
Bu ocaklar her basamak sırası veya her bir basamak için birden fazla ocak tabanına
sahip olabilir. Basamaklar uygun rampa serileriyle stok sahasına bağlanır. Çalışmaya kolay
ulaşılan ve taşıma yapılan alt basamaklardan başlanır.
5
1.4. Ocak Ağız Yerinin Tespiti
Seçilecek ocak yeri özellikle fay zonlarından uzak mesafelerde bulunmalıdır. Yer
seçimi en kalın tabakalaşmanın olduğu ve ileriye doğru basamaklar teşkil ettirilecek şekilde
yapılmalıdır.
1.4.1. Harita
6
Proje; teknik ve ekonomik yapılabilirliğe sahip minimum yatırım şeklinde ve bir
toplumda belirli bir zaman süresi içinde, mal ve hizmetlerin üretimini arttırmak için, bazı
imkânları yaratma, genişletme veya geliştirmeye dönük öneriler olarak tanımlanabilir.
Tanımda da anlaşılacağı üzere, ele alınacak projelerin öncelikle araştırılacak yönü,
teknik yapılabilirliğidir. Ekonomik yönden yapılabilirlikle birleştirildiğinde teknik
yapılabilirlik anlam kazanacaktır. Projelerin yapısal kısmının hazırlanması; proje ile ilgili
genel bilgilerin, teknik bilgilerin, ekonomik bilgilerin ve finansal bilgilerin bir araya
getirilmesi ile mümkün olmaktadır. Bir maden işletme projesinin teknik yapısının
hazırlanmasında şu çalışmaların yapılması gereklidir:
Sistematik etüt ve arama çalışmaları
Maden yatağının geometrisinin ve rezervinin nitelik ve nicelik yönünden belirlenmesi
Maden işletme ve planlama aşaması
Makine ve donanım ekipmanlarının seçimi
olarak belirlenmiştir. Burada en önemli unsur; görünür ve işletilebilir rezerv hesabı
için muhtelif harita ve plan çalışmaları yapılarak her türlü verilerin birlikte
değerlendirilmesidir.
Şekil 1.5: Çalışma alanının bölgesel jeoloji haritası (MTA., Zonguldak ve Ankara 1/500 000
ölçekli jeolojik haritasından değiştirilerek alınmıştır).
7
Madencilik çalışmalarında, zar-zor elde edilen verilerin çok iyi değerlendirilerek
yorumlanması gerekmektedir. Bu bakımdan ölçme ile gerçekleştirilen plan ve kesitlerin
önemi büyüktür. Bu aşamada yapılan ölçümler sonucu hazırlanacak plan ve harita (Şekil 1.5)
çalışmaları şu şekildedir:
Poligon haritaları
Topoğrafya haritaları
Cevher eş kalınlık haritaları
Cevher eş tenör haritaları
Cevher eş yükselti haritaları
Örtü tabakası eş kalınlık haritaları
Kömür eş kalori haritaları
Çeşitli jeolojik harita ve kesitler
Blok diyagramlar
Sondaj lokasyon haritaları
Mevcut imalat haritaları ve diğer harita ve planlar
Şekil 1.6: Çalışma alanının jeoloji haritası ve AAı doğrultusu boyunca alınan jeolojik kesit.
8
Maden işletmeciliğinde, cevheri doğadan çıkarıp insanlığın hizmetine sunarken
yukarıdaki temel çalışmaların yapılması zorunludur. Bu çalışmaların sonucunda iki seçenek
söz konusu olacaktır. Açık ve yeraltı işletme yöntemleri. Açık–yeraltı işletme sınırlarının
çözümlemeleri yine, ölçme teknikleri sonucu yatay ve düşey kesitler alınmak suretiyle
gerçekleştirilmektedir.
1.4.1.1. Ölçekler
Çalışılacak alanın 1/5000 ölçekli jeolojik haritası hazırlanarak arenalaşma veya üstteki
dekapaj kalınlığı veya yanık zon saptandıktan sonra 1/100 000 veya 1/25 000 ölçekli jeolojik
haritalardan faydalanılarak 1/5000 ölçekli haritaya sahanın tektoniği işlenmelidir. Haritaya
dislokasyonlar, tabaka doğrultuları veya akma yönleri konmalıdır. Ocak aynasının
saptanmasında karşılaşılan en önemli faktör, karbonat mermer yatağının yüzeyinde görülen
çatlak ve kırıkların derinliklerdeki konumuna ve belirgin bir yapraklanma göstermemesine
dikkat edilmelidir. Petrografik değerlendirme için alınan numunelerde; tebeşir ve plaket
yapılı kireçtaşları, marn, kil katkılı kireçtaşlarına dikkat edilmedir. Çünkü bu kireçtaşları
blok vermede ve fabrika kesimleri sırasında silis nodülleri içermeleri nedeniyle sorunlara
neden olurlar.
1.4.1.2. Arazi Ölçüsü Belirleme
Açık–yeraltı işletme sınırlarının çözümlemeleri ölçme teknikleri sonucu yatay ve
düşey kesitler alınmak suretiyle gerçekleştirilmektedir.
Madencilik faaliyetleri öncesi sonrasında ölçmenin önemi büyüktür. Esasında bunlar
bir bakıma madencilik faaliyetlerinin özüdür. Harita ve planlarda işlenen konu ağırlıkları,
detaylar işletmecilik problemlerinin çözümünde rehber olacaktır.
1.4.1.3. Yön Belirleme
Arazide yapılan gözlemler sonucunda toplanan veriler dayanılarak ocak aynasının
doğrultusu ve ocak ilerleme yönü belirlenir. Ocağın gelecekte izleyeceği yön jeolojik
haritalara göre belirlenir.
Jeolojide “endüstriyel hammadde” kavramı kapsamında yer alan kil – kum
ocaklarının, mermer yataklarının aranması ve derinlik-kalınlık-uzanım parametreleri ile
yatak boyutlarının belirlenmesi uygulamalı jeofizik araştırmalara bir uygulama alanı
olmuştur. Ayrıca mermerin niteliklerinin yöne göre değişimi isletme açısından önemli olup
belirli boyutlarda mermer bloğu alma sorununun çözümü, uygulamalı jeofizik yöntemlerin
yön bağımlılık (anizotropy) çalışmaları ile olanaklı olurken taş ocaklarının sökülüp –
kazılabilirliği de belirlenebilmektedir.
Tabakaların kalınlık ve eğimleri tespit edildikten sonra, eğim yönüne dik gelecek
şekilde ilk ayna doğrultusu belirlenir ve mümkün olduğunca topoğrafyanın en üst kotundan
(tepe ocak) ayna açma faaliyetine başlanır. Çünkü alt kotlardan başlanması (çukur ocak)
halinde bazı durumlarda pasaların alt kottaki platforma atılması nedeniyle üretimde
aksamalar, drenaj ve pasanın yeniden nakli gerekebilir. Üretilen blokların boyutları işleme
fabrikasındaki katrak ve ST makinelerinin blok kesme boyutları dikkate alınarak hazırlanır.
Özellikle ihracat yapılırken mümkün olduğunca katrak ve ST blokları tercih edilmektedir.
9
1.5. Arazi Tetkiki
Mermer ocağı açılması düşünülen, bölgenin topoğrafik olarak işletilmesi mümkün
olan yerlerde bulunması gerekir. Bu anlamda, çok dik bir yarın yüzeyinde veya derin bir
çukurun dibinde saptanan mermer düzeyleri mermer işletmeciliği açısından zor konum arz
eder.
Sahanın tektonik yapısı ve hakim olan çatlak sistemleri çok iyi analiz edilmeli
çatlaklardaki kapanmalara göre alt kesimlerdeki blok boyutları saptanmalıdır. Sahada ayna
olabilecek yerlerde eklem sistemleri 10x10 m² veya 5x5 m² alanlarda blok diyagramlarına
işlenerek blok verimi konusunda daha gerçekçi bir yaklaşım oluşturulmalıdır. Mermer
ocağının tektonik hatlardan uzak ve bunlardan etkilenmemiş olması alınan blokların
çatlaksız olma ihtimalini arttırır. Ayrıca gözle görülmeyen ve blok kesimi sırasında ortaya
çıkan ve büyük zararlara neden olan mikro çatlakların, klorit, biotit ve muskovit gibi tabakalı
silikatların doldurduğu ince yarıkların bulunma olasılığı azalır.
1.5.1. Coğrafi Yapı
İklim; yılın büyük bir bölümü kar altında olan ve sıcaklığın çok düşük olduğu
bölgelerde ocaktaki çalışma koşulları ve ulaşımı zorlaştırmaktadır. Dolayısıyla yılda çalışılan
gün sayısını azaltmakta ve ocak işletmesi ekonomik yönden olumsuz etkilenmektedir
Rakım; Topoğrafik olarak belirli bir yükseklikten sonra hava şartları ocak
işletmeciliğini olumsuz etkilemekte ve rakım yükseldikçe bu olumsuzluk artmaktadır.
Ülkemizin gerek doğusunda ve gerekse batısında bazı bölgelerde benzer sorunlar
yaşanmaktadır.
Bitki örtüsü; mermer ocağının ormanlık, sık ağaçlık ve yeni dikim genç ağaçların
bulunduğu bölgelerde açılması durumunda ÇED yasasına göre kesilen her ağacın bedelinin
ödenmesi gerekir, bu da ocak açılması sırasında ek bir gider teşkil edecektir.
Ocak aynası olarak düşünülen yerin şehirlerarası enerji hattına uzaklığı ve çalışma
alanı içindeki yüzey ve yer altı suyu potansiyeli işletme ekonomisi açısından önem
taşımaktadır.
1.5.2. Ulaşım
Kullanılan veya kullanılması düşünülen herhangi bir anayoldan çalıştırılacak mermer
ocağına ulaşım ve mermer ocağından mermeri işleyecek fabrikaya ulaşım olmak üzere iki
şekilde ulaşım konusu ele alınır.
Ocağın ana yoldan çok uzakta ve yol yapım koşullarının çok kötü koşullarda olması
ve ocaktan çıkarılacak mermerlerin piyasa değerinin çok yüksek olmaması durumunda
ocağın işletilmesi ekonomik olmayabilir. Ancak piyasa değeri yüksek olan değerli mermerin
bu koşullarda işletilmesi ekonomik görülebilir. Günümüzde dünyaca ünlü mermer üretimi
yapan ocakların büyük bir çoğunluğu düzgün ocak yoluna sahip değildirler. Ayrıca mermer
ocağı ve işleme fabrikası arasındaki mesafe çok uzaksa büyük nakliye giderlerine neden
olabilir.
10
1.5.3. Rezerv Tespiti
Rezerv tayinleri ayrıntılı (1/1000–1/5000) jeolojik harita alma ve sondaj çalışmaları ile
yapılabilir. Özel amaçlı olarak hazırlanan malzeme jeolojisi haritaları ile iki boyutta ve
jeolojik kesitler ile de üçüncü boyutta bilgiler edinilir.
Özellikle üçüncü boyutla (derinlik) ilgili bilgiler jeofizik veya mekanik sondajlarla
denetlenerek daha sağlıklı sonuçlara varılabilir. Yeterli rezerv kavramı, kayaç cinsi,
yapılması planlanan yatırımın büyüklüğü, seçilecek üretim yöntemi ve hızı gibi faktörlere
bağlı olarak değişmektedir. Büyük işletmelerde en az 40–50 yıl yetecek miktarda rezerv
gereklidir. Mermer için yeterli rezerv ender olarak 10000 m³, genellikle 100 000 m³, hatta
milyon m³ mertebesinde ifade edilir. Kayaç cinsine bağlı olarak değeri arttıkça işletmeye
geçmek için yeterli rezerv miktarı azalabilir.
İşletilecek olan mermerin piyasa değeri yüksek ve kolay pazar bulabilen nitelikte
olması işletilebilirliği kolaylaştırmakta bu durumda olumsuz işletme koşullarının çoğu göz
ardı edilebilmektedir. Bunun tersi olarak, işletme koşulları ne kadar iyi olursa olsun
mermerin piyasa değeri çok iyi değilse söz konusu mermer işletilmeyebilir.
11
1.5.4.3. Su Temini
Çalışma alanı ve çevresinde araştırma yapılarak işletme için gerekli olan suyun
nereden ve nasıl sağlanabileceği belirlenmeli ve alternatif çözümler getirilmelidir.
Ocakta çalışacak olan personel için yatakhane, mutfak, su deposu, yakıt deposu, atölye
vb. yapıların yerleşim şeması verilmelidir. Bu şema ileride işletmenin önünün tıkanmayacağı
şekilde hazırlanmalıdır.
12
Günümüzde Maden Hukuku, esas itibariyle idari bir izin olan maden ruhsatına
dayanmaktadır. Bugün için memleketimizde yürürlükte olan 3213 sayılı Maden Kanunu
maden olarak, cevherin bulunduğu damarları, maden yatağını anlatmakta, madenlerin içinde
bulundukları arzın mülkiyetine tabii olamayacaklarını belirterek, bunları Devletin hüküm ve
tasarrufu altında bir mal saymaktadır. Bazı ülkelerde ise, madenler arzın mülkiyetine tabiidir
ve bu ülkede tapu sahipleri, arazilerinin altındaki maden varlıklarının da sahibi
sayılmaktadır.
“Madde 683.- Bir şeye malik olan kimse hukuk düzeninin sınırları içerisinde, o şey
üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir. Malik
malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istimlâk davası açılabileceği gibi, her
türlü haksız el atmanın önlenmesini de dava edebilir.” olarak belirtilmesine karşılık Yeni
Medeni Kanunun (3) no lu bendinde yer alan “Madenler” ayrı bir kanunla özel bir rejime
tabi tutulduğundan maddeden çıkarılmıştır.
5177 Sayılı Ek ve Değişiklik getirilen arazi kullanımı ve mülkiyet ile ilgili maddeler
Maden Kanunun “Madencilik Faaliyetlerinde İzinler”, “İrtifak, İntifa Hakkı ve
Kamulaştırma” ile ilgili “46. Maddesinde” kanuna ilave edilen, eksik ve yetersiz görülen
kısımlarının tamamlanması, yine “Kanuna İlave Edilen Ek ve Maddeler” bölümünde “Ek
Madde 1” ve “Geçici maddeler” bölümünde “Geçici madde 2” ile yeniden düzenlenmiştir.
3213 Sayılı Maden Kanunun arazi kullanımı ve mülkiyetleri düzenleyen İrtifak, İntifa
Hakkı ve Kamulaştırma ile ilgili 46. Maddesinde; “İşletme ruhsatı safhasında, işletme
faaliyetleri için gerekli olan özel mülkiyete konu taşınmaz, taraflarca anlaşma sağlanmaması
ve işletme ruhsatı sahibinin talebi üzerine Bakanlıkça kamu yararına bulunduğu karar
verilmesi halinde kamulaştırılır.” ifadesi eklenerek madencilik faaliyetleri esnasında madenci
ile mülk sahibi arasında süreç esnasında vuku bulabilecek hukuki problemleri gidermiştir.
Ayrıca, kamulaştırılan alanın tapuya Hazine adına tescil ettirilerek, ruhsat hukukunun devam
ettiği sürece, madencilik faaliyetlerinde kullanılmak üzere, ruhsat sahibi adına tahsisi,
madencilik faaliyetlerinin tamamlanması sonucu, kamulaştırılan yer rayiç bedel ödeme sureti
ile eski sahibi ve ruhsat sahibine tebliğ edilmesi, altı ay içinde almak istenmemesi
durumunda hazineye kalması getirilmiştir.
13
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
14
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri, aşağıdaki soruları cevaplandırarak
değerlendiriniz.
3- Bütün kazı yüzeylerinin ocak taban seviyesinin üzerinde olduğu ocak tipi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ova Tipi Ocaklar B) Vadi Ocakları
C) Yamaç Ocakları D) Tepe(Zirve) Ocakları
6- Ocak üretim yönü belirlenirken üretime alt kotlardan başlanması (çukur ocak)
halinde ne gibi olumsuzluklar meydana gelir?
A) Pasanın yeniden nakli B) Drenaj
C) Üretimde aksamalar D) Hepsi
7- “Yılın büyük bir bölümü kar altında olan ve sıcaklığın çok düşük olduğu bölgelerde
ocaktaki çalışma koşulları ve ulaşımı zorlaştırmaktadır” ifadesi mermer ocak
işletmeciliğini etkileyen aşağıdaki faktörlerden hangisidir?
A) İklim B) Bitki örtüsü
C) Rakım D) Ulaşım
9- 3213 sayılı Maden Kanunu maden olarak, cevherin bulunduğu damarları, maden yatağını
anlatmakta, madenlerin içinde bulundukları arzın mülkiyetine tabii olamayacaklarını
belirterek, bunları ………………………………………………altında bir mal saymaktadır.
10- Mermer ocağı ve işleme fabrikası arasındaki mesafe çok uzaksa büyük
…………………………giderlerine neden olabilir.
11- Mermer ocağı açılması düşünülen, bölgenin topoğrafik olarak işletilmesi ………......olan
yerlerde bulunması gerekir..
12- Ocağın ana yoldan çok uzakta ve yol yapım koşullarının çok kötü koşullarda olması ve
ocaktan çıkarılacak mermerlerin piyasa değerinin çok yüksek olmaması durumunda ocağın
işletilmesi ……………………………olmayabilir.
(.......) 13. Haritaya dislokasyonlar, tabaka doğrultuları veya akma yönleri konmalıdır.
(.......) 14. Tepe (zirve) ocaklarında kar ve soğuk çalışma çalışma şartlarını güçleştirir ve
yıllık çalışma süresini sınırlar.
(.......) 15. Mermer işletmeciliğinde ocak yerinin saptanması ve ayna açım faaliyetlerine ön
etüt çalışmaların yapılması ve değerlendirilmesi sonucunda başlanır.
DEĞERLENDİRME
16
B. UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
17
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
ÖĞRENME FAALİYETİ-2
AMAÇ
Mermer ocak işletmeciliğinde faydalı damara ulaşabilmek için gerekli örtü tabakasını
kaldırabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Endüstriyel anlamda “Mermer” ise, parlatılınca iyi cila alan ve alımı satımı olan her
türlü kayacı kapsar. Endüstriyel alanda mermer olarak isimlendirilen kayaçların hepsi
jeolojik anlamda mermer değildir. Ancak, kayacın türü ve bileşimi ne olursa olsun blok
halinde çıkarılabilme, kesilme ve cilalanma gibi özellikler göstermesi kayaçların mermer
olarak kabul edilmesine yeterlidir. Bu sınıfa giren kayaçlara örnek olarak granit, siyenit,
traverten ve oniks verilebilir.
18
Ocaktan çıkarılacak mermerin özelliklerinin bilinmesi pazar payı ve ocağın geleceği
açısından önem taşımaktadır. Yukarıda anılan kullanım alanlarına uygun özellikler taşıyan
mermerlerin seçilmesi büyük önem taşır. Bu nedenle, mermerlerin çeşitli özellikleri
laboratuvar ortamında incelenerek belirlenmelidir.
Yeterli rezervi olan bir taşın işletilebilmesi için, belirli bir kalitede olması istenir. Yani
satılabilir ve kullanılabilir özellikler taşıması gereklidir. Bu özellikler şunlardır:
Bir taşın bu özellikler ne derece sahip olduğu, standartlara göre yapılan fiziko-
mekanik deneylerle belirlenmektedir.
2.2.1.1. Sertlik
Sert mermerler, binalarda daha çok döşemelerde ve kapı eşiklerinde kullanılır. Genel
olarak, silikat minerallerinin artmasıyla birlikte mermerin sertliği de artar. Sert mermerlerin
kesimi ve şekillendirilmesi daha zor ve masraflıdır. Buna karşılık, çok iyi cila kabul ederler.
Sertlik genelde minerallere özgü bir özelliktir. Bir mineralin dıştan gelen mekanik bir
etkiye karşı göstermiş olduğu dirençtir. Yalnızca mineraller için Mohs tarafından sertlik
tablosu hazırlanmıştır. Buna göre bu tablodaki bir mineral kendisinden daha fazla sert olan
başka bir mineral tarafından çizilebilir. Mermerin bileşimindeki mineraller; Talk, Jips,
Kalsit, Florit, Apatit, Feldspat, Kuvars, Topaz, Korund, Elmas.
Mermer bir veya birkaç mineralden oluşan bir kayaçtır. Bu kayacın içinde bulunan
minerallerin sertliği kayacın sertliğini belirler. Kayacın sertliğini belirleyen özellikler
şunlardır:
Mineral bileşimi: Sadece kalsitten oluşan bir mermerin sertliği 3-3.5 arasında değişir. Bu
değişim tane iriliği ve dokusal özelliklerle oluşur. Mermerin içine biraz dolomit girmiş ise
sertlik biraz daha artar; mermer içinde silikat mineralleri bulunursa sertlik 4 ün üzerine çıkar.
Özellikle kayaçta kuvars bulunması sertliği daha da arttırır. Sert mermerler grubuna giren
granit, siyenit, gabro gibi silikat minerallerince zengin kayaçların sertliği 6-7 aralığındadır.
Tane boyutu: Mermer ne kadar ince taneli ise sertliği o kadar fazladır. İnce taneli Afyon
Mermeri, iri taneli Bursa Mermerinden daha serttir. Aynı özellikler sert mermerler içinde
geçerlidir.
19
Doku: Tane sınırları düzgün ve iç içe grift değilse mermer daha yumuşaktır. Tane sınırları
girintili ve çıkıntılı ise mermer daha da sertleşecektir. Dolayısıyla metamorfizma geçirip tane
sınırları düzlenmiş mermerler metamorfize olmamış mermerlere göre daha yumuşaktır.
Mermerlerde Schmidt çekici kullanarak Schmidt sertliği ve Shore Schleroskobu kullanarak
Shore sertliği bulunabilir.
Kayaçların türlerine göre değişiklik gösteren birim hacim ağırlığı, kayacın 1 cm³
hacimdeki kısmının gram cinsinden ifadesidir. Kayacın birim hacim ağırlığı hesaplanırken
toplam hacim kullanılır. Gözenek ve boşluklar hesaplanmaz. kayacın birim hacim ağırlığı
dokusal ve mineralojik bileşimine bağlıdır. Mermerlerde bu oran en az 2.5 gr/cm³ olarak
kabul edilir.
Mermerlerin birim hacim ağırlıklarının tayini için TS’ ye uygun numune standartları
kullanılmaktadır. Hazırlanan küp numuneler, önce yıkanıp etüve yerleştirilerek 105 ºC de
kurutulur ve ayrı ayrı 0.01 gr hassasiyette tartılan numuneler bir kaba konularak 1/4‘ü su
içinde kalacak şekilde su ilave edilir ve iki saat ara ile su ekleme işi yinelenir. Tamamen su
altında kalacak şekilde numuneler iki gün bekletilir.
Doygun hale gelen numuneler su içerisindeki Arşimet terazisi ile tartılarak 0.01 gr
hassasiyet ölçüm yapılır. Daha sonra deney numunesi üzerindeki su damlaları ıslak bir bezle
alınır ve beklemeksizin 0.01 gr hassasiyette ölçüm yapılır. Bulunan bu sonuçlar aşağıdaki
eşitlikte yerine konularak her bir numune için ayrı ayrı birim hacim ağırlığı belirlenir.
Gk
Dh
Gdh Gds
20
2.2.1.3. Özgül Ağırlık
Özgül ağırlık tayini için TS’ standartlarına uygun numuneler mermer sahasının değişik
yerlerinden alınır. Bu temsili 2 kg’lık numuneler açıklığı 0.2 mm olan eleklerden öğütülerek
geçirilir ve sabit ağırlığa gelene kadar 105 ºC sıcaklıkta etüvde kurutularak, oda sıcaklığına
kadar desikatör içerisinde soğutulur.
Piknometre ile 0.01 gr hassasiyetinde tartılıp ağırlığı kaydedilir (Gp). Piknometre oda
sıcaklığında su ile doldurularak kapağı kapatılır ve üzerindeki su zerrecikleri kurutma kağıdı
ile kurutularak kapaktaki kılcal boruda su seviyesi tespit edilerek 0.01 gr hassasiyetle
tartılarak kaydedilir (Gps).
Gpn Gp
Do
Gpn Gp Gpns Gps
2.2.1.4. Doluluk Oranı
Doluluk oranı, değişmez kütleye kadar kurutulmuş kayacın (105 ºC ), boşlukları hariç
hacminin (dolu hacim), boşlukları dahil hacmine (tüm hacim) oranıdır. Doluluk oranının
hesap edilmesi için önce kayacın birim hacim ağırlığı ve özgül ağırlığının tespit edilmesi
gerekir. Bu fiziksel özellikler bulunduktan sonra kayacın doluluk oranı:
Dh
k * 100
Do
k - doluluk oranı
Dh - birim hacim ağırlığı
Do - özgül ağırlıktır.
21
Gdh gk Gdk Gk
Sk * 100 veya Sk * 100
Gk Gdh Gds
Su emme daha çok binaların dış cephe kaplamalarında kullanılan mermerler için önem
taşır. Zira, yağmur suları özellikle karbonat içeren mermerlerde tesir ederek çözülmelerine
neden olur.
2.2.1.6. Porozite
dn
P 1 * 100
do
22
2.2.2. Kimyasal Özellikler
Kimyasal analizlerde kayacın içindeki SiO2, Al2O3, FeO, MgO, CaO, MnO, Na2O,
K2O, TiO2, H2O ve kızdırma kaybı yüzde oranları tespit edilir. Bu oranların toplamının %
100 e yaklaşması analizin doğruluğunu gösterir. Bu temel oksitler dışında mermerlere özel
renklerini veren iz elementler için de bazı analizlere ihtiyaç duyulabilir
2.2.2.2.Çözülme Kabiliyeti
Kayaçların kimyasal yapısı ile ilgili olan bu özellik, bunların kullanımında önemli rol
oynar.
Karbonatlı kayaçlar günlük hayatta çokça kullanılan limonasidi, sirke asidi, tuz ruhu
ve karbonik asitlerden oldukça etkilenir. Oysa SiO2 oranı fazla olan mermerlerde yukarıda
sayılan asitler etkili değildir.
23
Deney için en az beş çift el örneği hazırlanmalıdır. Bu örnekler çifter çifter aynı blok
kayaçtan alınmalıdır. Çünkü biri deney için kullanılırken diğeri kıyaslama için
bekletilecektir. Örnekler açık bir kap içine kalınlıklarının yarısı kadar suya batırılarak 28 gün
boyunca bekletilir. Eksilen su bu zaman boyunca tamamlanır. Süre sonucunda deney
numunesi bekletilen numune ile mukayese edilir.
Deney numuneleri bir etüvde 105ºC sıcaklıkta değişmez kütleye gelinceye kadar
kurutularak desikatörde oda sıcaklığına kadar soğutulur. Oda sıcaklığında ve %40-60 bağıl
nemli ortamda en az 48 saat süre ile kondisyonlanır. 0.1 mm hassasiyetle yüzey boyutları bir
kumpas ile ölçülerek deney presi tablaları arasına yerleştirilir. Saniyede ortalama 10 kg/cm²
lik bir basınç gerilmesi altında deney numuneleri kırılıncaya kadar yükleme yapılarak, her
bir numunenin yenilme yük değeri ve yenilme şekli kaydedilir. Tek eksenli basınç dayanım
değeri ise şu bağıntıdan bulunur.
Fc
α c=
A
σc - tek eksenli basınç dayanımı kg/cm²
Fc - numune yenilme yük değeri kg
A - numune yüzey alanı cm²
24
2.2.3.2. Eğilme Dayanımı
Deney numuneleri deney düzeneğinde numuneler arası mesafe 180 mm olacak şekilde
deney presi tablaları arasına yükleme ortadan uygulanacak biçimde yerleştirilir. Numune
üzerine yaklaşık5 kg kuvvetlik yük verilerek mesnetlerin tam yerleştirilmesi sağlanır. Daha
sonra yük artışı dakikada 450 kg ı geçmeyecek şekilde arttırılır ve yenilme anındaki yük
değeri kaydedilir.
Eğilme dayanımı:
3 xPxL
σEG=
2 xbxh 2
σEG - mermerin eğilmeye dayanımı kg/cm²
P - kırılmaya neden olan yük, kg
L - deney numunesinin mesnetler arası mesafesi
b - numunenin genişliği, cm
h - numunenin kalınlığı, cm
2.2.3.3. Aşınma Kaybı
İnsan trafiğinin etkisiyle, sürtünme sonucu taban döşemesi ve merdiven
basamaklarında kullanılacak mermer plakalarda oluşabilecek aşınma kayıplarının bilinmesi,
uygun mermer seçiminde önemlidir. Sürtünme etkisiyle oluşan aşınma kayıpları genellikle
karbonatlı mermerlerde yüksek olup, mineral içeriği ve içerdiği minerallerin özellikleri
nedeniyle magmatik kökenli mermerlerde düşüktür. Bu nedenle, sürtünme ile aşınma değeri
mermerin kullanım alanını tayin edici bir gösterge olarak kabul edilmektedir.
2.2.4. Renk
25
2.2.6. Cila Tutma
Mermerlerin cila tutma özellikleri farklılıklar gösterir. Genel olarak, sert mermerler
daha iyi cila kabul ederler. Mermer işletme fabrikalarında levha haline getirilmiş ve
boyutlandırılmış mermerlerin pazar değeri, bu malzemenin parlatılabilme özelliği ile yakında
ilgilidir. İyi parlatılamayan malzemelerin pazar değeri düşüktür.
26
2.3.1.2. Doğrudan İşçilik
Değişen üretim ortamından en çok etkilenen gider türü, doğrudan işçilik giderleridir.
Sermaye yoğun yatırımlardaki artış işçiliğin üstlendiği rolü azaltmıştır. Bunun sonucunda da
direkt işçiliğin toplam maliyetler içerisindeki payı azalmıştır. İleri üretim teknolojileri,
üretim süresinde azalma sağlarken aynı işlerin daha az sayıda iş gören tarafından yerine
getirilmesin neden olmuştur. Doğrudan işçilikteki azalma, kendini genel üretim giderlerinde
de hissettirmiştir.
Maliyet, sadece üretim maliyetleri yani, fabrika sınırları içinde değildir. İşletmelerde
maliyet yapısında artan karmaşıklık kendini teknolojik gelişim ile göstermektedir. Maliyet,
üretim maliyeti olarak tanımlanmayıp verilecek stratejik kararlarda önemli bir değişken
olmaktadır. Maliyet sistemleri, işletmelerin stratejilerinin belirlenmesinde ve bu stratejileri
izleyecek taktiklerin uygulanmasında da önemli bir belirleyici olmaktadır.
27
Resim 2.1: Dekapaj (örtü tabakası) ve örtünün kaldırılmış hâli
Mermer yatakları genellikle büyük mostralar vermektedir. Üzerinde örtü tabakası
bulunmayan mermer ocaklarında hemen üretime başlamak mümkündür. Örtü tabakası
bulunan mermer ocaklarında ise yapılacak işlem, örtü tabakasının kazı ve yükleme
makineleri ile temizlenmesi ve daha sonra üretime geçilmesidir.
Mermer tabakası üzerindeki örtü tabakasından çıkan harfiyatın döküleceği atık alanı
önceden tespit edilmelidir. Bu alan ocak çalışmalarını etkilemeyecek şekilde seçilmelidir.
28
Ocak ilerleme yönü tespitinden sonra aksi istikamette atık alanı seçilmelidir. Örtü
tabakasından çıkan harfiyat rastgele dökülecek olursa faydalı damar üzeri tekrar bir örtü
tabakası ile kaplanmış olacaktır. Bu da işletmeye ek maliyet yükleyecektir. Resim 2.2’de
belirlenmiş atık alanına dökülen atıklar, blok stok sahası ve mermer ocağı görülmektedir.
Greyderler,
Dozerler,
Kepçeler,
Kırıcılar,
Ekskavatörler,
Kamyonlar
2.4.2.1. Yükleyiciler
Resim 2.3: Zincir korumalı lastik tekerlekli yükleyici ile mermer bloğun yüklenmesi
29
Yükleyicilerin seçiminde en önemli faktör yapılacak işin cinsi ve işin kapasitesidir.
Mermer ocak işletmeciliğinde kullanılacak yükleyiciler hem dayanıklı hem de yüksek
kapasiteli makineler olmak zorundadır. Çünkü yükleyicilerle taş sökümü, taşıma ve ocaktan
büyük boyutlu blokların sürüklenerek stok sahasına taşıma işlemleri yapılmaktadır. Bu
amaçla yükleyici seçimi yapılırken çalışma yeri ve şartlarının detaylı olarak belirlenmesi
gerekir. Yükleyicilerden maksimum verim alabilmek için işlerin belirli plan ve program
içersinde yapılması sağlanmalıdır.
Lastik tekerlekli
Paletli
olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Uzun yıllar mermer ocak işletmelerinde paletli yükleyiciler
kullanılmıştır. Bunun nedeni çalışılan zeminin sert ve aşındırıcı malzemeler olmasından
dolayı idi. Ancak son yıllarda lastik tekerlekli yükleyicilerin lastiklerine koruyucu zincir
takılması sunucunda bu yükleyicilere olan talebi artırmıştır. Lastik tekerlekli yükleyicilerin
çok hareketli ve seri olması kullanımı yaygınlaştıran önemli ikinci etken olmuştur. Resim
2.4’te zincir korumalı lastik tekerlekli yükleyici görülmektedir.
30
Resim 2.5: Paletli yükleyici ile kamyona dekapaj yüklenmesi
Paletli yükleyiciler, geniş bir çalışma yelpazesi için idealdir. Genel ya da çok amaçlı
kovası ile; ağır yükleme, düzleme, kazma, malzeme taşıma, kamyon yükleme, engebeli
zeminlerde çalışma ve daha birçok işi yapabilecek özelliklere sahiptir. Kolay bakımı ve
güçlü şanzımanı ile düşük maliyetli çalışma sağlar. Resim 2.5’te zincirli yükleyici ile
kamyona dekapaj yüklenmesi görülmektedir.
Paletli yükleyici; paletli alt kısım, şasi, palet düzeneği, yürütme mekanizması,
kumanda kısmı, kepçe kovası bom ve hidrolik kollardan meydana gelmektedir.
2.4.2.2. Ekskavatör
Kazı yükleme işlerinde sıkça kullanılır. Bunların da lastik tekerlekli ve paletli tipleri
vardır. Mermer ocaklarında genellikle paletli tip ekskavatörler kullanılır. Hidrolik prensibi
ile çalışırlar. Kollara çatal, kepçe ve kırıcılar takılmak sureti ile çalışma alanı
genişletilebilmektedir. Resim 2.6’da zincirli ekskavatör görülmektedir.
31
2.4.2.3. Kamyonlar
Patlayıcı madde ısı (termal) veya mekanik şok etkisiyle, hızlı bir şekilde bozunan ve
aynı zamanda büyük miktarda ısı ve gaz meydana getiren bir maddedir. Patlayıcı madde
kapalı bir hacim içersinde bulunuyorsa, sıcak gazlar son derece büyük bir basıncın
doğmasına sebep olurlar. Esas olarak üç tip patlayıcı madde vardır:
Mekanik
Atomik
Kimyasal
32
Yapıcı olarak sodtum veya potasyum nitrat içeren bütün dumansız barutlara taş barutu
ismi verilir. Ticari patlayıcı maddelerin çoğunluğu, fiyatı ucuz olan amonyum nitrat
karışımlarını esas almaktadır. Bu karışımlar ya önceden paketlenmiş olarak bulundurulur ya
da iş başında hazırlanır.
Ocaklarda her türlü patlayıcının kullanımı izne bağlıdır. İzinsiz patlayıcı kullanımı
yasal değildir. Patlayıcı kullanılmadan önce ocaklarda alınması gereken birtakım önlemler
vardır. Bunlar öncelikle güvenlikle ilgili olanlar, daha sonra da üretim yapılması düşünülen
kayanın zarar görmemesine yönelik teknik önlemlerdir.
33
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
34
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
1- “Kireç taşı, dolomit gibi kayaçların belirli sıcaklık ve basınç altında başkalaşıma
uğrayarak, tekrar kristalleşip, yeni bir yapı kazanmaları sonucu oluşması”
aşağıdakilerden hangisinin tanımıdır?
A) Oniks
B) Mermer
C) Kayaç
D) Mermerit
2- Yeterli rezervi olan bir taşın işletilebilmesi için, aşağıdaki özelliklerden hangisinin
bilinmesi gerekli değildir?
A) Renk,desen,görünüş
B) Sertlik
C) Dış etkenlere dayanıklılık
D) Bulunduğu yer
35
6- Belirli boyutlardaki mermerlerin tek eksende etkiyen gerilmeler karşısında
davranışları ve kırılmaya olan mukavemetleri aşağıdakilerden hangisinin tanımıdır?
A) Basınç dayanımı
B) Eğilme dayanımı
C) Aşınma kaybı
D) Çözülme kaabiliyeti
(.......) 11. Sert mermerlerin kesimi ve şekillendirilmesi daha zor ve masraflıdır. Buna
karşılık,çok iyi cila kabul ederler.
(.......) 13. Eğilme dayanımı standart boyutlardaki plaka mermerlerin belirli doğrultuda
kırılmaya karşı gösterdikleri dirençtir.
36
(.......) 14. Yumuşak mermerler daha iyi cila kabul ederler.
(.......) 15. Mermer ocak işletmeciliğinde kullanılacak yükleyiciler hem dayanıklı hem de
yüksek kapasiteli makineler olmak zorundadır.
19- Örtü tabakası bulunan mermer ocaklarında yapılacak işlem, örtü tabakasının
…………………………………………ile temizlenmesi ve daha sonra üretime geçilmesidir.
DEĞERLENDİRME
37
B. UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
38
MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
AÇIKLAMA: Aşağıda listelenen davranışlardan kazandığı davranışları kontrol ederek
değer ölçeğine göre kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçeği Evet Hayır
1. Ocak tipini belirlediniz mi?
2. Ocak jeoloji haritasını incelediniz mi?
3. Arazi ölçüsü belirlediniz mi?
4. Arazi tetkiki yaptınız mı?
5. Rezerv tespiti yaptınız mı?
6. Damar yönünü belirlediniz mi?
7. Toprak tabakası (dekapaj) kalınlığını belirlediniz mi?
8. Kalınlığa uygun iş makinesini seçtiniz mi?
9. Toprak tabakasını kaldırdınız mı?
DEĞERLENDİRME
39
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI
1 D
2 A
3 C
4 D
5 B
6 D
7 A
8 C
Devletin
9 hüküm ve
tasarrufu
10 Nakliye
11 Mümkün
12 Ekonomik
13 D
14 D
15 D
40
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI
1 B
2 D
3 A
4 B
5 C
6 A
7 D
8 A
9 C
10 C
11 D
12 D
13 D
14 Y
15 D
16 Özelliklerinin
17 Minerallerin
18 Sertleşir
Kazı ve
19 yükleme
makineleri
20 izine
41
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
Alimoğlu Mermer Ocakları, İscehisar, Afyonkarahisar, 2007.
Maden Kanunu 5177 sayılı kanunla değişik 3213 sayılı, Yürürlük Tarihi:
(15.06.1985 Tarih 18785 Sayılı Resmi Gazete)
http://www.stemur.selcuk.edu.tr/calismalar_dosyalar/diger_calis_dosyalar
/mermer
42