SEKSÜEL SİKLUSLAR

İNEKLERDE SEKSÜEL SİKLUS

SEKSÜEL SİKLUSUN ENDOKRİN MEKANİZMASI
Hipotalamustan GnRH (Görme, ısı, ışık, koku,
psikolojik, fiziksel uyarımlarla)
Hipofiz ön lobundan FSH ve LH
FSH follikül gelişimi ve östrojen salgısı
Östrojen çara ve tonus oluşumu
Östrojen piki yeni bir GnRH salgısı ve LH salgısı
LH ovulasyon
Ovulasyondan sonra CL şekillenir.
CL’dan progesteron salgılanır.
Progesteron GnRH salgısını inhibe eder.
CL devamlılığını LH ve BTP (Bovine Trofoblastin
Protein) sağlar.
Fekondasyon şekillenmezse siklusun 16. günüden
itibaren CL’dan salgılanan oksitosin ve follikülden
salgılanan Östrojen etkisiyle uterus
endometriumundan PGF2α salgısın stimüle eder.
PGF2α korpus luteumu lize eder ve
progesteronun negatif feed back etkisi kalkar.
1718192021123456789101112131415161718192021123

P Ö M Diöstrüs P Ö
 OVULASYON
1. Oositin sitoplazmik ve nükleer olgunlaşması
2. Cumulus ooforicus hücrelerinin granuloza
hücreleri katı boyunca ayrılması
3. Dış folliküler tabanın incelmesi ve yırtılması
Dominant foll. (granuloza hüc) tersiyer follikül
gelişmesini durduran İNHİBİN salgılar.
Ovulasyon hilus hariç her yüzeyde kısrakta ise
fossa ovulasyoniste şekillenir.
Oosit ovulasyonla birlikte epitelyum, t. albuginea,
teka externa, bazal lamina ve membrana
granuloza gibi katmanlardan ayrılır.
 OVULASYONDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
-Proteolitik enzimlerin bağ dokuya etkisi bu
etkinin hiperemi ile güçlendirilmesi
-Follikül iç basıncın artması (Foll. sıvısının
artmasına bağlı)
-Hormonal etki
-Kan damarlarının kanla dolarak foll. çevresinde
kapillar basıncın artması
Ovulasyonu son 2 saate kadar durduran
granuloza hücrelerinden salgılanan OOSİT
OLGUNLAŞTIRMA İNHİBİTÖRÜ’dür.
OVULASYONDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
Artan gonadotropin düzeyi
FSH follikülleri geliştirir ve olgunlaştırır.
LH ovulasyonu ve luteinizasyonu sağlar.
Gonadotropinler (FSH ve LH) granuloza
hücrelerinden PG (E2 ve F2α) üretimini sağlar.
P.glandinler teka hücrelerinden köken alan
fibroblastların çoğalmasını ve follikül zarını
eritecek olan proteolitik enzimlerin
salgılanmasını sağlar (Plazmin).
Ayrıca ovariel kontraksiyonlara sebep olarak foll.
epitelinin yırtılmasına neden olur.
Foll. dışında yüzey epitelyumu ile onun altında
bulunan T. albuginea arasına yerleşmiş lizozim
benzeri veziküllerin yırtılması ve proteolitik
enzimlerin salgılanmasını sağlar.
LH pikinden önce Östradiöl/Progesteron oranı 2
iken sonrası 0.15’e düşer.
Progesteron ve LH foll. duvarını eriten kollegenaz
ve fibrinolizini aktive eder. Bu enzimler foll.
sıvısında bulunur.
Proteolitik enzimler t. albuginea, teka externa ve
interna’da lokal dejenerasyona sebep olur.
 İNEKLERDE SEKSÜEL SİKLUS

Proöstrüs 2
Östrüs 12-18 saat
Metöstrüs 3-4
Diöstrüs 15-16
Anöstrüs 13-26
Gebelik 280±10 gün
İneklerde seksüel siklus ovariel ve endometrial
olarak incelenebilir
Ovariel Siklus
Foll. Gelişim dalgalar halinde görülür
1. Dalga siklusun 3-5
2. Dalga 8-10
3. Dalga 10-12
4. Dalga 15-17 günlerinde
şekillenir.
Endometrial siklusta ise;
Östrojen ve progesterona bağlı değişimler
gözlenir.
Endometriumda östrojene bağlı olarak büyüme ve
proliferasyon (kalınlaşma), kan dolaşımında
artma,
Uterus tonusunda artma, uterus sütü
PROÖSTRÜS
CL regresyonu
FSH salgısı
Endometriumda proliferasyon ve hidrasyon
Vulva dudaklarında enlemesine kıvrımlar kaybolur
Vulva ödemli, vagina hiperemik, nemli ve ısı artışı
Serviks porsiyo vaginalise dönük ve mukozası
hiperemik
Uterus kıvamında artış
Ovaryumda foll. gelişimi
Atlama, Çara
Sütte azalma, yem tüketiminde azalma (Östrojen
barsak peristaltiğini azaltır)
ÖSTRÜS
Erkeği kabul (12-18 saat)
Ayakta durma, tipik bakış, kulakları oynatma,
duldungs refleks, flehmen
Altta durma, 24 saatte 100 kez atlamaya
müsaade, atlananların %90 atlayanların %79
östrüste
Beden ısısı ve kalp atışı hızlı
Yem alımı ve süt verimi azalma
Çara, elastik ve berrak
Serviks açık, Vagina hiperemik,
Graaf follikülü
Östrüsteki inekte temas arayışı (Uzayan eli koklama isteği
Flehmen Hareketi
Aşma ve altta durma refleksi (Proöstrüs+Östrüs)
Duldungs refleks
Çara
Graaf Follikülü ve Sidik Kesesi
OVULASYON
METÖSTRÜS
Östrüs biter, tonus kaybolur
Kanama şekillenir (endometriumdan
diapedezis yoluyla) kanama östrüs
başlangıcından 40-60 saat sonra, serviks
kapanır
Vulva dudaklarında ödem kaybolur
Ovulasyon östrüs bitiminden 8-10 saat
sonra
DİÖSTRÜS
CL gelişiminin tamamlanması
Endometriumda kalınlaşma,bezlerde
hipertrofi ve sekresyon (uterus sütü)
Serviks kapalı, tonus yok
Mid-cycle follikül gelişimi
BTP PG sekresyonunu durdurarak CL’un lize
olmasını engeller
ÖSTRÜS SEMPTOMLARI

DIŞ SEMPTOMLAR

İÇ SEMPTOMLAR
 DIŞ SEMPTOMLAR
İştahsızlık
Süt veriminde azalma
Diğer hayvanlara atlama
Beli çökertme ve kuyruğu yana çekme
Huzursuzluk
Hareket artışı
Çara
Vulvada ödem ve vulva mukozasında hiperemi
Atlamaya müsaade etme
Östrüs ortalama 18 (12-24) saat sürer.
Östrüs davranışları daha çok 18.00-06.00
saatlerinde yoğunlaşır.
Diğer hayvanlara göre 4 kez daha fazla hareket
ederler.
Yemleme ve sağım sırasında ya da hayvanın
dikkatini çekecek diğer işlemler sırasında östrüs
takibi zorlaşır.
 İÇ SEMPTOMLAR

Uterusta tonus

Ovaryumda graaf follikülü

Servikste açıklık

Vaginada hiperemi ve çara birikimi

 ÖSTRÜS VARYASYONLARI
Hızlı ve kısa östrüs

Sessiz ve sakin östrüs

Uzun süreli östrüs

Peşpeşe görülen ovulasyonlar

Parasiklik östrüs