Köpeklerde Seksüel Siklus

Köpekler pubertasa 7-9. aylarda erişmekle birlikte

bu süre 4 ile 12 ay arasında değişebilmektedir.
Genel olarak küçük cüsseli ırklar, büyük cüsseli
ırklara göre daha erken pubertasa erişmektedirler.

Köpeklerin seksüel siklus formları monoöstrik olarak

tanımlanmaktadır. Bunun nedeni iki östrüs arasında
uzun bir anöstrüs döneminin bulunmasıdır.
Köpeklerde her mevsim östrüs gözlenebilir. Yani
köpeklerde mevsimin seksüel siklus oluşumu
üzerine etkisi bulunmamaktadır.
Diğer evcil hayvanlar ile kıyaslandığında seksüel
siklus süresi köpeklerde oldukça uzundur. İki östrüs
arasındaki süre 4-12 ay arasında değişmekle birlikte
ortalama 71 aydır ve iki östrüs arasındaki süre 30
güne kadar sapma gösterebilir.

Bu nedenle köpeklerde bir sonraki östrüsün süreye

bakılarak tahmini güçtür. Köpeklerde seksüel siklus
proöstrüs, östrüs, metöstrüs ve anöstrüs evrelerini
kapsar.
 Proöstrüs Östrüs
9 gün 9 gün

Anöstrüs Metöstrüs
değişken 145 gün

GEBELİK YALANCI
70 gün GEBELİK
80 gün

Şekil. Köpekte seksüel siklus

Proöstrüs evresi ortalama 5-15 gün arasında
sürmekle birlikte, ortalama 9 gündür. Proöstrüs
köpeklerde vulvada ödem ve vaginadan kanlı
akıntının görülmesi ile karakterizedir.

Kanlı akıntı uterus’tan köken almakta, östrojenin

etkisi ile diapedez yolu ile uterus lümeninde biriken
kan, proöstrüs evresinin başlaması ile birlikte dışarı
atılmaktadır.

Kanamanın başladığı gün proöstrüsün başlangıcı

olarak kabul edilir ve erkeği kabul ile sona erer.
Bu dönemde dişi erkeği reddetmekle birlikte,
erkeğin ilgisini çeker. Köpekte huzursuzluk, iştah
kaybı, su içme isteğinde artma ve buna bağlı olarak
sık idrar yapma gözlenir.
Proöstrüs evresinde vagina duvarı pembe-beyaz ve
ödemlidir. Uterus duvarı kalınlaşmıştır.
Proöstrüs evresinin başlamasına yol açan faktörler
tam olarak bilinmemekle birlikte, anöstrüs
döneminde salgılanan FSH’ya bağlı olarak gelişen
folliküllerden kaynaklandığı sanılmaktadır. Bazı
köpeklerde proöstrüs başlangıcında tüy değişimi
gözlenir.
Folliküllerin gelişmeleri ve olgunlaşmaları proöstrüs
evresinde gerçekleşir. Follikülün gelişmesine bağlı olarak,
anöstrüs döneminde 15 pg/ml altında bulunan östradiol
konsantrasyonu, proöstrüs evresinde hızla yükselerek,
preovulatör LH pikinden 1-2 gün önce 50 pg/ml düzeyine
yükselir.
Östrüs evresinde ise östradiol konsantrasyonu hızla düşer.
Proöstrüs evresinde genital organlarda; vulva ve vagina
mukozasında ödem, vagina epitelinde kalınlaşma,
endometriumda kanama gibi gözlenen değişikliklerin
oluşmasında östrojen önemli rol oynar.
Östrojene bağlı olarak vagina duvarında gerçekleşen bu
değişiklikler vaginoskopi ve vaginal sitoloji ile östrüs
siklusunun evreleri belirlenebilir.
Östrüs köpeklerde dişinin erkeği kabulü ile başlar ve 3-
21 gün arasında değişmekle birlikte ortalama 9 gün
sürer.

Vulva östrüs evresinde, proöstrüs evresine göre daha az

ödemlidir. Vaginal akıntı, östrüs başlangıcında sulu-kanlı
olmakla birlikte miktar olarak azalmıştır. Bu dönemde
huzursuzluğu artan köpek, çiftleşme için erkek köpeği
arar.

Östrojen konsantrasyonunun azalması ile birlikte

proöstrüsün sonuna doğru folliküllerin luteinleşmeye
başlaması, progesteron sentezini artırır. Progesteron,
köpeklerde olgun folliküllerden (granuloza
Progesteronda gözlenen bu artış, köpeklerde
ovulasyon zamanının belirlenmesi amacıyla
kullanılabilmektedir.

Ayrıca östrojen konsantrasyonunun düşmesi,

progesteron konsantrasyonunun artmasının
çiftleşme isteğinin uyarılmasında FSH ve LH
salınımında önemli rol oynadığı sanılmaktadır.

Ovulasyon, LH pikinden yaklaşık 48 saat sonra

spontan olarak şekillenmektedir. Östrüs, genel
olarak LH pikinden 1-2 gün sonra başlamaktadır.
Ovulasyon köpeklerde primer oosit aşamasında
gerçekleşmekte olup, atılan oositlerin olgunlaşıp,
döllenebilmeleri için 2-3 günlük bir süreye ihtiyacı
vardır.

Olgunlaşan oositler 2-3 gün süre ile döllenme

yeteneklerini korurlar. Buna karşılık doğal aşımda
dişi genital kanala bırakılan spermalar 3-6 gün süre
ile fertilite yeteneklerini koruyabilirler. Bu nedenle
köpekler ovulasyona en yakın zamanda
çiftleştirilmelidir.
Metöstrüs evresi dişinin erkeği reddetmesi ile başlar.
Metöstrüs (diöstrüs) evresinin bazı araştırmacılar
tarafından 60-65 gün sürdüğü bildirilmesine karşılık,
diğer bazı araştırmacılar gebelik, doğum ve laktasyon
evrelerini de dahil ederek 145 gün sürdüğünü kabul
ederler.
Metöstrüs evresinde gebelik şekillensin veya
şekillenmesin LH ve prolaktinin etkisi ile korpus
luteumdan progesteron salgılanmaktadır.
Ovulasyondan 15 gün sonra progesteron
konsantrasyonu hızla artarak en yüksek düzeye çıkar
ve yaklaşık 20 gün süre ile bu düzeyde kalır. Daha
Gebelik şekillenen köpeklerde ovulasyondan 64 gün
sonra veya doğumdan 24 saat önce progesteron
hızla 2 ng/ml’nin altına düşer.

Gebelik şekillenmeyenlerde ise bu düşüş 10-20 gün

daha geç gerçekleşir.

Metöstrüs bitişine ilişkin herhangi bir klinik semptom

gözlenmemekle birlikte doğum veya yalancı gebelik
semptomlarının ortaya çıkması veya endokrinolojik
olarak progesteron konsantrasyonunun 2 ng/ml’nin
altına inmesi bu evrenin sona erdiğinin göstergesi
olarak kabul edilir.
Anöstrüs evresi, metöstrüsün bitişi ile başlamakta
ve kanamanın görülmesi ile sona erer.

Anöstrüs süresi köpeklerde oldukça değişkendir.

Bir aydan iki yıla kadar sürebilmekle birlikte
ortalama 4 ay kadar sürmektedir.

Anöstrüs süresi üzerine mevsimin ve feromonların

etkisinin olabileceği ileri sürülmektedir. İlkbahar
aylarında daha fazla köpeğin östrüs göstermesi ve
birlikte tutulan köpeklerin aynı zaman dilimi
içerisinde östrüs göstermeleri bu görüşü
desteklemektedir.
Anöstrüs evresinde köpeklerde seksüel aktiviteye dair
herhangi bir belirti gözlenmemekte ve bu nedenle bu
dönem seksüel olarak sakin dönem kabul edilmektedir.

Anöstrüs döneminde hipofiz ve gonadlarda endokrinoloji

aktivite zaman zaman FSH, LH ve östradiol salınımları
şeklinde gözlenmektedir. Bu dönemde uterusta bulunan
bezler küçülmekte ve sekresyon azalmakta buna bağlı
olarak da kornuların çapı küçülmektedir.

Uterus involüsyonu, gebe kalmayan köpeklerde

östrüsten sonra 120. günde tamamlanırken, gebe
kalanlarda bu süre yaklaşık 150 gün kadardır.
 Vaginoskopi

Östrojene bağlı olarak köpeklerde vagina mukozasında

meydana gelen değişiklikler, seksüel siklusun
dönemlerinin tanınmasına imkan sağlar.

Bu amaçla beşeri hekimlikte kullanılan rektoskop’dan

faydalanılır. Vaginoskop, kullanımdan önce ısıtılmalı (37
38C) ve daha sonra ayakta duran hayvanlarda vulva
dudakları ayrılarak, önce dorsal olarak ilerletilir, vagina
duvarına ulaşılmasını müteakip horizontal konuma
getirilir ve yavaş döndürme hareketleriyle kraniale doğru
ilerletilip, mandreni çıkarılarak vagina duvarı
değerlendirilir.
Tablo. Köpeklerde Vaginoskopi bulguları

Dönem Vagina mukozasının Vagina mukozasının Sekresyon

rengi görünümü

Erken Gül kırmızısı Uzunlamasına ve Kanlı

proöstrüs enlemesine kıvrımlar
ile ödem başlangıcı
Geç Solgun gül kırmızısı Ödemli ve kıvrımlı Et suyu
proöstrüs kıvamında
Östrüs Solgun Hiperplastik kıvrımlar Kuru
artmış
Erken Solgun gül kırmızısı Basık ve Sarımsı yapışkan
metötrüs uzunlamasına
kıvrımlı
Geç Gül kırmızısı Basık ve Sekresyon yok
metöstrüs uzunlamasına veya berrak
kıvrımlı
 Vaginal Sitoloji

Vaginal sitoloji için örnek; sıvap, spatül veya aspire

edilerek alınabilir.

Bu amaçla vaginanın kaudalinden bir sıvap yardım

ile eksudat alınır. Sıvap önce serum fizyolojik ile
ıslatılır. Daha sonra vaginanın kaudalinden bir kez
döndürülerek örnek alınır. Örnek alımı sırasında
vulva dudakları ile vestibulum vaginaya temastan
kaçınılmalıdır.
Sıvap daha sonra lam üzerinde döndürerek sürülüp
havada kurutulur.

Sıvap ile örnek alınması özellikle metöstrüs ve

anöstrüs döneminde örneğin geç kurutulmasından
dolayı hücrelerin parçalanmasına ve sıvap
parçacıklarının da lam üzerine bulaşmasına neden
olmaktadır.

Spatül yöntemi ise alınan örnek miktarının az

olması ve örneğin lam üzerine tam dağıtılmaması
nedeni ile önerilmez.
Aspirasyon yöntemi vaginal sitoloji amacıyla
kullanılabilecek en uygun yöntemdir.

Bu amaçla vaginanın kaudalinden pipet veya

kateter ile eksudat aspire edilebilir.

Anöstrüs ve metöstrüs dönemlerinde vagina

içerisine birkaç damla serum fizyolojik verilip,
tekrar aspire edilebilir.

Aspire edilen eksudat’tan bir damla lam üzerine

damlatılıp, kan froti gibi hazırlanıp kurutulur.
Aspirasyon yönteminin önemli bir avantajı da
östrüs esnasında alınan örneklerde mukus
kristalizasyon testinin de yapılabilmesidir.

Hazırlanan preparat Methylen blue, Diff-quik,

Papanicola ve Toludin blue gibi boyama
yöntemleri ile boyanabilir. Köpeklerde de
mukus kristalizasyon testleri
uygulanabilmektedir.
Vaginal sitoloji ile tohumlama zamanının belirlenmesi

Tohumlama zamanının belirlenmesi amacı ile yapılacak

vaginal sitoloji işlemine proöstrüs kanamasından 5 gün
sonra başlanmalı (çünkü bazı köpeklerde ovulasyon bu
dönemde oluşabilir) ve örnek alımı 2-3 gün aralıklar ile
tekrarlanmalıdır.
Doğal aşımda spermanın dişi genital kanalda 4-6 gün
yaşayabilmesi ve ovum’un 2-3 gün süre ile döllenebilmesi
nedeniyle, tam tohumlama zamanının belirlenmesi fazla
önem taşımakla birlikte nötrofillerin kaybolması, kornifiye
süperfisial hücrelerin ve bakterilerin bulunması aşımın 2
gün içerisinde yapılması gerektiğine işaret eder.
Dondurulmuş-çözdürülmüş sperma ise dişi
genital kanalda ancak 24-48 saat canlı kalabilir.

Bu nedenle suni tohumlama nötrofillerin ilk

görüldüğü gün yapılmalıdır. Taze sperma ile
ovulasyon gününde, dondurulmuş-çözdürülmüş
spermalar ile ovulasyondan 2 gün sonra
tohumlamanın yapılması ile ideal gebelik
oranları elde edilebilmektedir.
 A.Anöstrüs: Bazal (B) ve Parabazal (P) hücreler
B.Erken folliküler dönem (proöstrüs): Parabazal
(P), Intermedier hücreler (Yüksek hl, derin tl)
Superfisial (S), Eritrosit (E), Köpük hücreleri (Sch)
C.Geç folliküler dönem (Preovulatorik folliküllerin
luteinleşmeye başlaması). Ağırlıklı olarak Superfisial
hücreler (S), ve Köpük hücreleri (Sch), tek tük
Intermedier hücreler (I) ve Eritrosit(E)
D. Östrüs: (ovulasyona yakın dönem). Sadece
superfisial hücreler (S) ile köpük hücreleri (Sch)
görülür. Arka plan berrak
E1 Östrüs: (Çiftleşme dönemi). Superfisial hücreler
(S) ve Köpük hücreleri (Sch) kümeleşmiş halde
bulunur. Hücre kenarları kısmi olarak belirgin
değildir ve sitoplazma vakuolleşmiştir.
E2 Östrüs sonu: Metöstrüs başlangıcı. Superfisial
hücreler (S) ile Köpük hücreleri (Sch) arasında tek
tük Intermedier hücreler (I).
F. Erken metöstrüs dönemi: Ağırlıklı olarak
Intermedier hücreler (I), tek tük olarak Superfisial (S)
Vag. Sito
ile Köpük hücreleri (Sch) ve Lökositler (L).
 A)Anöstrüs: Vagina mukozası basık ve basit
kıvrımlı, dorsal kıvrım (D) küçük yuvarlak,
gül kırmızısı, nemli ve parlak.
B)Proöstrüs (Erken Folliküler Dönem):
Vagina mukozası ödemli, balon tipinde büyük
kıvrımlı, sıvı birikimi söz konusu (kanlı).
C)Geç Folliküler Dönem: Vagina
mukozasında derinlemesine kıvrımlar
(Östrojende düşüş, progesteronda yükselme).
Dorsal kıvrım (D) yuvarlak ve kıvrımlı,
vagina mukozası kuru, solgun ve gül
kırmızısı renktedir.
D)Ovulasyon (Östrüs): Derinlemesine
kıvrımlar artmıştır. Dorsal kıvrım (D) köşeli,
vagina lümeni açık, vagina mukozası solgun
ve kurudur.
E)Geç Östrüs: Vagina mukozası ve Dorsal
kıvrım (D) oldukça büzüşmüş, vagina
mukozası solgun, gül kırmızısı renkte ve hafif
nemlidir.
F)Erken Metöstrüs: Dorsal kıvrım (D)
Köpeklerde vaginoskopik yuvarlak ve küçük olup, vagina mukozası
görünüm basit yuvarlak kıvrımlı, hiperemik ve
Proöstrüse 2-3 hafta kala FSH salgılanmaya
başlar. Her ovaryumda 4-5 adet 0.5 mm çaplı foll.
Gelişir.

Diğer hayvanlardan farklı olarak östrüste

progesteron artar, östrojen düşer,. Çünkü LH
köpeklerde folliküler luteinizasyona sebep olur.

Östrüs davranışlarını oluşması için progesteron

önemli yer tutar.
Proöstrüs 9 (2-22) gün, Östrojen (40 pg/ml) ve LH
(30ng/ml) pik yapar.Vulvada şişme, huzursuzluk,
iştah kaybı, işeme artışı, kanlı akıntı, ilk günü
proöstrüsün ilk günü, su içmede artış
Vaginal sitolojide intemedier ve parabazal
hücreler arasında eritrosit, lökosit, süperficial
hücrede artış, froti zemini temiz
Östrojen proöstrüs bitiminden 1-2 gün önce pik
yapar (40 pg/ml) ve östrüs başında düşer
LH’nın ovulatör salgısı proöstrüsün son 2 ya da
östrüsün ilk 2 günü içindedir (30 ng/ml).
Östrüs 9 (2-12) gün devam eder, Kanlı akıntı
biter, çiftleşme olur
Östrojen ve LH seviyesi düşer
Progesteron artar (2 ng/ml), Ovulasyon anında
ise > 5 ng/ml
FSH pik yapar (170 ng/ml)
Endometriumda proliferasyon, Lordoz,
bacaklarda gerilme, erkeği teşvik ve sunma
refleksi
Dişi östradiol düşüp progesteron artınca (~5
Progesteron artışı ve östradiol düşüşü ile LH pik
yapar (30-40 ng/ml)
LH pikinden 48-96 saat sonra FSH pik yapar (170
ng/ml)
Ovulasyon LH pikinden 48-96 saat sonra (5 gün
içinde oluşur.
Vaginal sitolojide kornifiye Süp. H. Artışı, smear
zemini beyaz, hücre döküntüleri
Progesteron LH pikini takiben 15-30. GÜNDE 15-
80 ng/ml, gebe olmayanlarda 55-110 günlerde 1,
120-150. günlerde 0.3-0.4 ng/ml’ye iner.
Tüm ovulasyonlar 24 saat içinde tamamlanır.
Metöstrüs 65 (55-90) gün, diöstrüs de denebilir
A- erken metöstrüs ovulasyon anından CL
şekilleninceye kadar geçen süre 2 gün
B- geç metöstrüs fonk. CL oluştuğu ve regrese
olmaya başladığı zaman aralığı 20-30 gün,
bundan sonrası diöstrüs
Endometriumda sekresyon, desquamasyon,
involusyon ve rejenerasyon
Korpus hemarajikum şekillenmez
Ovulasyonda PRİMER OOSİT atılır
Progesteron (15-40 ng/ml) ve prolaktin (30-40
ng/ml) pik yapar
CL maksimal büyüklüğüne erişir ve regrese olmaya
başlar
Östrojen <15 ng/ml
Vaginal smearda nötrofil lökosit artar, intermedier
ve parabazal hücreler yeniden gözlenir, Sup. Hüc.
Azalır, Nötrofiller İ ve P hücre sitoplazmasında
görülebilir, köpük Hüc. (sitoplazmada vakuol
bulunan Par. H.), ovulasyondan 1.5-4 gün sonra
lökosit gözlenir.
Anöstrüs 120 (40-270) gün
Diöstrüs bu dönem içinde kabul edilir, ve
ovulasyondan 40-45 (55-90) gün sonrasına kadar
devam eder.
FSH, östrojen de artış, LH da daha geç dönemde
artış
Endometriumda kalınlaşma
Östrojen (< 15 pg/ml) ve progesteron (<1 ng/ml)
erken dönemde bazal seviyede
Smerda bazal ve intermedier hücre, nötrofil
 PÖ ÖS MTÖ ANÖS

Parabazal +++ ++

İntermedier +++

Superficial ++ +++

Alyuvar +++

Nötrofil + +++
 Sitolojik Örnekleme Yöntemleri
Pamuk Eküvyon
Cam Çubuk
Aspirasyon
Spatül
Swapla örnek almada metöstrüs ve anöstrüste
örneğin geç kurumasına bağlı hücre parçalanması,
spatülde ise örnek miktarı yetersiz ve dağılımı
düzgün olmaması deavantaj
En iyisi aspirasyon, mukus kristalizasyon testi
yapılabiliyor
Sitolojik Boyalar

Shorer Giemsa Wrights Giemsa

Dif Quick Papa Nicola Test Simples

Metilen blue Toludin blue Tricrome

Bazal H: En tabanda ve en son ortaya çıkar
Parabazal H: En küçük ve en sağlıklı, Yuvarlak ve
oval, çekirdek büyük, sitoplazma az
İntermedier H: Farklı büyüklükte, orta derecede
büyük,2 parabazal büyüklüğünde, daha küçük
çekirdek, kenarları düzensiz ve oval
Süperficial H:en büyük hücre, çekirdek piknotik ve
çok küçük, keskin yassı, kıvrımlı ve düzensiz
Metöstrüs H:Sitoplazmasında nötrofil gözlenen
hücreler
Foam H:Sit. Vakuol içeren P ve İ hücreler
 Vaginal Smear Kullanım Alanları

Ovulasyon ve doğum zamanının belirlenmesi

Çiftleşme zamanının belirlenmesi

İstenmeyen çiftleşme ve gebeliğin sağaltımı

Uygun progesteron sağaltımı

Östrus siklusu bozuklukları

Reprodüktif hastalıkların tanısı

 Kedilerde Seksüel Siklus

Kediler seksüel olgunluğa 8-10. aylarda, yaklaşık

2.5-3 kg canlı ağırlığa erişmeleri halinde
ulaşmaktadırlar. Bazı kedilerin 4 aylık iken pubertasa
ulaştıkları gözlenmiştir.

Kediler mevsimsel poliöstrüs göstermekte olup,

günlük ışık alma süresinin 12-14 saate ulaşması
seksüel siklusun başlamasına neden olmaktadır.

Evde beslenen kedilerde ise ışık alma süresinin uzun

olmasından dolayı yıl boyu siklik aktivite
görülebilmektedir.
Genel olarak çiftleşme dönemleri kuzey yarım
kürede Şubat ayında başlamakta olup, Eylül
ayına kadar devam eder. Anöstrüs dönemi ise
Ekim-Aralık aylarında gözlenir. Seksüel siklus
proöstrüs ile başlar.

Sezon üzerine Melatonin etkilidir. İdeal çiftleşme

1.5-7 yaş arasıdır. 12 saat ışık ile yıl boyu aktivite
gözlenebilir.

Artan ışık GnRH’nın serbest kalmasını sağlar ve

20-60 gün sonra siklus başlar
 Proöstrüs
2-3 gün Östrüs
Korpus luteum
oluşmaz
Östrüs Çiftleşme ve Çiftleşme ve
mekanik mekanik
uyarımların uyarımların
olmaması halinde gerçekleşmesi
ovulasyon oluşmaz halinde ovulasyon
Anöstrüs
ve; oluşur ve;
2-3 hafta
10-14 gün 4-5 gün

Doğum sonrası
laktasyon Şekil: Kedilerde seksüel siklus
esnasında
gözlenen östrüste Ovulasyonsuz siklus (çiftleşmenin gerçekleşmemesi
fertilizasyon şansı uyarımın yetersiz kalmasına bağlı, ovulasyonsuz siklusta
düşüktür korpus luteum oluşmamaktadır. Gelişen folliküller atreziye olur)

Pseudogravide siklus (Yalancı gebelik)

Gravide siklus (Ovulasyon-fekondasyon-gebelik)

Anöstrüs Gebelik
sezonu 58-63 gün

Steril Çiftleşme veya

Mekanik Uyarım

Yalancı
Gebelik
36-45 gün
Proöstrüs: Proöstrüs dönemi kedilerde 1-2 gün
sürmekte olup, bu dönemde sürtünme, arka
ayakları ile pedal çevirme, miyavlama ve erkek
kedilere karşı saldırgan davranışlar gözlenir.

Östrüs: Östrüs süresi çiftleşme veya mekanik

uyarımlar ile ovulasyonun olup olmamasına
bağlıdır. Çiftleşmesiz ve uyarımsız östrüsler 10-
14 gün, çiftleşmeli veya mekanik uyarımlar ile
ovulasyonun oluşturulması halinde 4-5 gün kadar
sürmektedir.
Östrüs döneminde miyavlama, belini çukurlaştırıp
kuyruğunu kaldırma, yerde yuvarlanma, sahibinin
bacağına sürtünme gibi davranışları proöstrüs
dönemine göre daha belirgindir.

Bu davranışlar kedilerin perianal bölgesine

dokunulması ile uyarılabilir. Kedilerde ovulasyon
çiftleşme veya mekanik uyarımlar ile serviks ve
vaginadaki reseptörlerin uyarılması ve buna bağlı
olarak hipofiz ön lobundan LH salgılanması ile
gerçekleşir.
Bir kez çiftleşme kedilerin sadece % 50’sinde
ovulasyon oluşturmaktadır.

Buna karşılık günde 3 kez çiftleştirilen kedilerde,

3. günün sonunda % 90 oranında ovulasyon
gerçekleşmektedir (Kediler 24 saat içerisinde 30
kez çiftleşebilmektedir).

İdeal gebelik için, dişi kediler östrüsün 3.

gününden sonra, 2-3 gün süre ile günde 2 saat
erkek kediler ile birlikte tutulmalıdır.
Çiftleşme esnasında dişi kedinin tipik bağırması,
LH pikinin oluştuğunun göstergesidir.

Çiftleşmenin dışında; vagina ve servikse masaj,

perianal bölgeye ve kuyruk köküne dokunma,
çiftleşme olmadan erkek kedinin atlaması, vaginal
smear alınması ovulasyonu uyarmaktadır.

Bu işlemlerden ve çiftleşmeden 24 saat sonra

östrüs semptomları kaybolur. Ovulasyonun
oluşabilmesi için 2-4 çiftleşme gerekmektedir.
Ovulasyon çiftleşmeden 24-30 saat sonra
gerçekleşmektedir. Bu süre zarfında kedilerin farklı
erkek kediler ile çiftleşmeleri yavruların farklı
babalardan oluşmasına yol açmaktadır.

Ovulasyondan sonra follikül duvarı luteinleşmekte

ve progesteron sentezi başlamaktadır.

Gebeliğin devamı 48. güne kadar korpus

luteum’dan sonrası ise plasenta tarafından
salgılanan progesteron tarafından sağlanmaktadır.
Gebelik oluşmayan çiftleşme veya mekanik
uyarımlar sonrası oluşan korpus luteum yaklaşık
30-50 gün süre ile progesteron salgılanmakta
sonrasında ise tekrar östrüs gözlenebilmektedir.

Doğumdan 2-3 hafta sonra laktasyon sırasında

fertilite oranı düşük östrüs gözlenebilmektedir.
Kedilerde östrüs ve çiftleşme
davranışları
Çiftleşme (-) östrüsler arası süre 3-15 (5-
16)
(Çiftleşmesiz siklus)

Çitleşme (+), östrüsler arası süre 3-15 (5-

16)
ovulasyon (-)
(Ovulasyonsuz siklus)

Çitleşme (+), yalancı gebelik 35 (36-46) gün

ovulasyon (+)
Fertilizasyon (-) 8-10 gün sonra östrüs
(pseudo gravide siklus)
Çitleşme (+) Gebelik 63 (59-63) gün
ovulasyon (+)
Fertilizasyon (+) a- Laktasyon 30-45 gün
Proöstrüs

1-3 gün, 2 mm çaplı 3-7 adet foll. gelişimi,

vulva ödemli, sürtünme, tırmalama, evden

kaçma, işeme isteğinde artış, kuyruk sallama
ve yana çekme, yuvarlanma, pedal çevirme

Östrojen proöstrüs sonuna doğru 20 pg/ml

Smearda temizlik, süp. Hüc. Artma, İ ve P

azalma
Östrüs
ovulasyon gösterenlerde 4-5, göstermeyenlerde 8-9
gün,
Bağırma, yuvarlanma, apış arasını sunma, tırmalama,
sternum üzerine yatma, başını ovcalama, işeme
pozisyonu alma, evden kaçma
En önemli 2 feromon, metil hidroksi benzoat, Valerik
asit vagina ve Tom Cat Smell erkek kediden salgılanır
Tipik bağırma LH pikini gösterir
Östrojen 25-80 pg/ml
Smearda temizlik, vaginal epitel hücrelerinin her tipinin
Metöstrüs

follikül regresyon dönemidir 1-2 hafta (14-28) gün

sürer

Seksüel davranış yok, östrojen <20 pg/ml, progesteron

<1 ng/ ml

Smearda çekirdekli süp. Hüc, İntermedier hücre ve

hücre döküntüleri

Gebe kalmayan kedilerde luteal faz gebelik

periyodunun yarısı kadar

Ovulasyon çitleşmeden 24-50 saat sonra

Maksimum LH 8-12 çiftleşmeden 4 saat sonra
ve 24 saat sonrası ovulasyon, LH 80 ng/ml

Çiftleşme ağlaması boynuzsu papillalardandır

Progesteron ovulasyonu takiben 11-23.

günlerde 25 ng/ml

Çiftleşme süresi 30 saniye (0.5-5 dakika)

Penisin vaginaya girme süresi 1-20 sn

Anöstrüs

90 (30-110) gün, Ekim-Aralık ayları

Östrojen ve progesteron bazal seviyede

Gonadotropinlerde dalgalanma

Seksüel istek yok, erkekten kaçma

Smearda zemin açık, parabazal hücre ve

lökosit, kornifiye hücre hiç yok
 Kedilerde Ovulasyonun Uyarılması

Vagina ve servikse masaj

Perineal bölge ve kuyruk köküne dokunma

Çiftleşme olmadan erkek kedinin atlaması

Vaginal smear alınması (15-20 dakika

aralıklarla 4-5 kez)

Hormon uygulamaları (hCG, GnRH)