You are on page 1of 28

ÖTÖ310 – 2.

Ödev Ahmet Levent DİNÇER

Bilişsel Alan

Kişinin öğrenilmiş davranışlarından zihinsel yönü ağır basan davranışları, bu alan kapsamı
içindedir. Gerçi öğrenilmiş davranışların tümünde, zihinsel, duyuşsal ve devinişsel özellikler vardır. Bu
davranışlar ister Bilişsel, ister Duyuşsal, isterse Devinişsel olsun hiçbiri diğerinden tümüyle
soyutlanamaz. Yani Bilişsel alana giren bir davranış, bir boyutuyla Duyuşsal alanla diğer bir boyutuyla
da Devinişsel alanla ilgilidir.

Bloom ve arkadaşlarınca aşamalı olarak düzenlenen Bilişsel Alan, eğitim dünyasın da yaygın
bir kabul görmüştür. Bu aşamalı düzenlemede, öğrenmenin ilk basamağını içeren basit, somut ve
öğrenilmesi kolay davranışlardan, daha karmaşık, soyut ve öğrenilmesi daha zor davranışlara doğru
gidilmiştir. Ayrıca aynı konuyla ilgili olmaları halinde her bir davranışın diğerinin ön koşulu olma
zorunluluğu da göz önüne alınmıştır. Yani ilk davranış ikinci basamaktaki davranışın ön koşuludur.
Üstelik ilk davranış ikinci basamaktaki davranışın içinde vardır.(Sönmez 1991).

Kuramsal olarak, eğer bütün öğrenciler eldeki öğrenme ünitesinin gerekli kıldığı ön şartlara
sahip değillerse bu öğrencilerin böyle bir üniteyi istenilen düzeyde öğrenmeleri olanaksızlaşmalıdır.
Eldeki ünitenin gerçek ön şartları belirlenebilmişse, bunların yokluğu halinde hiçbir çaba,
özendirme(teşvik),ödül ya da öğretim hizmeti önceden belirlenmiş olan bir düzeyde öğrenilmesini
sağlayamamalıdır. Bu nedenle, bir öğrenme ünitesinin ön şartları ya da bu üniteyle ilgili bilişsel giriş
davranışları öğrencilerle ünitenin öğrenilmesi arasındaki tek köprüdür; öğrencinin bir üniteyi istenilen
düzeyde öğrenebilmesi için bunların gözden uzak ya da hesap dışında tutulması olanağı yoktur. Bu
görüşe göre, bir öğrenme ünitesini sadece bu ünite için gerekli olan giriş davranışlarına sahip bulunan
öğrenciler istenilen düzeyde öğrenebilirler(Bloom,1979).

Bu özelliklere göre Bilişsel Alan, aşamalı olarak altı ana basamağa ayrılmıştır:

A-BİLGİ BASAMAĞI:

Bilgi herhangi bir nesne ya da alanla ilgili bazı özellikleri görünce tanıma veya nesnenin,
alanın özelliklerini yazma, söyleme yani hatırlama gibi iki boyutu kapsar. Tanıma ve hatırlama
öğrenilmiş davranışlarımızın temelini oluşturur. Tanımadığımız, hatırlamadığımız nesnelerle ilgili
olarak öğrenilmiş bir davranış gösteremeyiz.

Bu durumu şöyle bir örnekle açıklayabiliriz: Öğretmen Türkçe dersinde öğrencilerine bir tümce
söylüyor ve defterine yazdırıyor. Bu tümcedeki sıfatları öğrencilerden bulmalarını istiyor. Öğrenciler o
güne dek, sıfat terimiyle karşı karşıya kalmamışlarsa büyük bir olasılıkla, sıfat nedir diye soracaklardır.
Öğretmen,“sıfat, varlıkların niteliklerini ve niceliklerini gösteren sözcüklerdir” diyecek; tahtaya sorduğu
tümceyi yazıp sıfatları gösterecektir. Belli bir zaman sonra öğretmen sıfatın tanımını yapınca
öğrenciler, “ bu sıfatın tanımıdır diyecekler ” duyunca hatırlayacaklar yâda sıfatın tanımı istenilince

1
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

kendileri hatırlayıp söyleyeceklerdir. İşte tanıma ve hatırlama gibi özelliklerin toplandığı, Bilişsel Alanın
ilk basamağına “bilgi” denmektedir.

Bilgi düzeyi aşamalı olarak “Bir alandaki özgüler, Bir alandaki özgüllerle Uğraşma Araçları ve
Yolları, Bir Alandaki Evrenseller ve Soyutlamalar Bilgisi” boyutlarına ayrılabilir.

a. BİR ALANA ÖZGÜ BİLGİLER(BELİRGENLER BİLGİSİ)

Her bilim dalı ders ya da konu alanının kapsamına giren nesneler, olgular vardır. Bunların
özelliklerine çeşitli anlamlar verilebilir ve sınırları çizilen anlamlar, çeşitli sözcüklerle anlatılabilir.
Örneğin, Türkçe dersinde “zarf, zamir, fiil”,Matematik de “sayı, rakam”, Tarih de “ tarih, milat,” vb. Bu
belirgenler bilgisi de üç başlık altında toplanabilir.

a-1. Kavramlar Bilgisi

Kavramlar, bilim dalının, dersin ya da konu alanının temel öğeleridir. Bunlar sözcükler ya da
sözel olmayan simgelerle adlandırılabilir. Örneğin; Fen Bilgisi dersinde verilecek kavramların niteliği bir
hedef olarak gösterilebilir.

a-2. Olgular Bilgisi

Olayların geçtiği yeri zamanı belirleme, olguyu ya da olaya katılanları buluşları yapanları, ilk
olarak kullananları, kişi ya da devletlerin adlarını yazma, bir nesnenin önemli özelliklerini sıralama, bu
alanın bilgisini oluşturabilir. Örneğin; Belli kültürler hakkında belli başlı olguları hatırlama ve Güç
kaynakları dersinde geçen önemli buluşlar bilgisi hedef davranış olarak gösterilebilir.

a-3. Araç ve Gereçler Bilgisi

Bazı konu alanlarında, araç ve gereç kullanma büyük yer ve önem kazanır. Örneğin ağaç,
metal, elektrik, elektronik gibi derslerde araç ve gereç kullanılmadan hiçbir ürün oluşturulmaz. Ayrıca
öğrencinin araç ve gereci iyi tanıması zorunludur. Ağaç İşlerinde “rende, testere, kalem, çivi” vb. araç
ve gerece örnek verilebilir.

b-BİR ALANDAKİ ÖZGÜLLERLE UĞRAŞMA ARAÇLARI ve YOLARI BİLGİSİ

Bu alan beş bölüme ayrılır;

b-1. Alışılar Bilgisi

Her bilim dalında ders ya da konu alanında kullanılan bazı alışılar olabilir. Örneğin; şiir, tiyatro,
bilimsel makale v.b. gibi belli başlı eser tiplerinin biçimleri ve alışılarına aşinalık bu alanın bilgisine
girer.

2
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

b-2. Sıra, Dizi ve Yönelimler Bilgisi

Her bilim dalı, üzerine çalıştığı nesnelerin doğası gereği belli sıra ve dizilerden yararlanmak
durumunda kalabilir. Ayrıca bunları belli sıra ve diziler sistemine de koyabilir. Örnek Kamu yardım
programlarının gelişiminin temelindeki ana yönelimlerin bilgisi, Fen Bilgisi dersinde belli başlı
deneylerde izlenecek sıra bilgisi bu alan kapsamına girer.

b-3.Sınıflamalar Bilgisi

Her bilim dalı üzerine çalıştığı nesneleri sınıflara ayırabilir. Hatta elde ettiği bilgileri bile belli bir
sınıflamaya koyabilir. Böyle olunca ders ya da konu alanında sınıflamalar varsa bunların öğretilmesi
gerekebilir. Sıra ve dizilerin bilgisinin bir üst basamağı olan sınıflamalar, bilimin gelişmesine o alandaki
bilgilerin öğretilmesine yardımcı olabilir. Örneğin; Metal işleri dersinde araç ve gereç türlerini
tanıyabilme, Beslenme dersinde temel besin gruplarını hatırlayabilme v.b.

b-4. Ölçütler Bilgi

Ölçüt, bir nesnenin gözlenip ölçülebilen her bir niteliği olarak tanımlanabilir. Her konu alanında
kullanılan yöntemin, araçların, iş ve işlem yollarının, ayrıca elde edilen bilgilerin yani kanun denence,
sayıltı, ilke, genelleme ve kuralların doğruluğunun değerlendirilmesi zorunludur. Örneğin giyim
dersinde dikilen bir giysinin değerlendirilmesinde kullanılan temel ölçütler bilgisi.

b-5. Yöntemler Bilgisi

Yöntem, gerçeğe ulaşmak için işe koşulan geçerli zihinsel ve işlemsel süreçlerin dirik bir
örüntüsü olarak tanımlanabilir. Bilim kapsamına giren konu alanlarında “Bilimsel Yöntem” kullanılır.
Örneğin; Daktiloda on parmakla yazmada kullanılan temel teknikler bilgisi, Sağlık kavramlarını
değerlendirmede kullanılacak bilimsel yöntemlerin bilgisi.

c. BİR ALANDAKİ EVRENSELLER ve SOYUTLAMALAR BİLGİSİ

Her bilim dalı üzerinde çalıştığı nesneler hakkında elde edilen somut bilgilerden, daha soyut
bilgilere doğru ilerler. Örneğin dünya ve güneş sistemi hakkında elde edilen bilgilerden, diğer gezegen
ve galaksiler hakkında genellemeler ve kuramlara gidilir. Bu basamak iki alanda incelenir.

c-1. İlke ve Genellemeler Bilgisi

Bilimsel yöntem sonucu nesneler hakkında elde edilen bilgiler, ilgili alanı betimlemede,
açıklamada ve gelecekteki durumu kestirmede kullanılır. Felsefe ve güzel sanatlar alanında da
kullanılan yöntemler sonucu elde edilen bilgilere, benzeri amaçlar için işe koşulabilir. Örnek; Belli bir
kültür hakkındaki belli başlı genellemeleri hatırlama, Kooperatifleri düzenleyen hukuk kurallarını
hatırlayabilme.

3
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

c-2. Kuramlar Bilgis

Her bir konu alanında, çeşitli basamaklarda elde edilen bilgiler yoluyla, konu alanının tümü ya
da bir bölümünü açıklamaya yönelik bilgilere kuram denir. Örneğin fizikte ışıkla ilgili dalga boyu ve
parçacıklar kuramı v.b.

B- KAVRAMA BASAMAĞI

Bilişsel Alanın bilgi basamağında elde edilen bilgilerin, bu basamakta kişi tarafından
özümlenmesi, kendine mal etmesi söz konusudur. Bilgi basamağında elde edilen bilginin görünce
tanınması, sorunca hatırlayıp söylemesi davranışlarını öğrencinin göstermesi gerekiyordu.

Kavrama basamağında ise, öğrencinin bilgi basamağında elde ettiği bilgileri anlamını
kaybetmeden başka bir biçimde ifade etmesi, yani çevirmesi, anlamını açıklaması, yani yorumlaması,
bu anlama dayanarak nesnelerin gelecekteki durumlarını kestirmesi yani öteleme yapması
gerekmektedir.

Kavrama basamağı üç bölüme ayrılır ;

a. ÇEVİRME

Kişi bilgi basamağında elde ettiği bilgileri, bir iletişim biçiminden, diğer bir iletişim biçimine
çevirebilir. Örneğin; İngilizce bir tümceyi Türkçeye çevirme, Sosyal Bilgiler dersinde haritayı
okuyabilme.

b- YORUMLAMA

Bu basamakta, elde edilen bilginin öğeleri arasındaki ilişkiler söz konusudur. Bilgideki anlamın
daha anlaşılır duruma getirilmesi, yani açıklanması gerekir. Bu da yorumlama ile olur. Örneğin
Beslenmeyle ilgili verileri açıklayabilme, Elektrik işleriyle ilgili belli başlı verileri yorumlayabilme.

c-ÖTELEME

Nesneler, olgular hakkında elde edilen bilgilere dayanılarak “bu bilgilerin doğrudan bir biçimde
göstermekte olduğu” geçmiş ve gelecekteki durumları hakkında bazı kestirmeler yapılabilir. Buna
öteleme denir. Örneğin; Ticaret Bilgisi dersinde kuruluşların kâr ve zararlarını eldeki verilerden
kestirebilme.

C- UYGULAMA BASAMAĞI

Uygulama, ders ya da konu alanında öğrenilen bilgi ve kavrama basamağındaki hedeflere


dayanılarak, karşılaşılan herhangi bir sorunu çözme işidir. Fakat verilen sorun yeni olmalıdır. Yoksa

4
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

derste çözülen bir sorunun, öğrenciye tekrar çözdürülmesi uygulama olamaz. Örneğin; Değişikliğe
uğramış bir etkenin daha önce denge halinde olan biyolojik bir durum üzerindeki muhtemel etkisini
yordama gücü.

D- ANALİZ BASAMAĞI

Kişinin çevresini kapsayan nesneler, olgu ve olaylar pek çok öğeden oluşabilir. Bu öğelerin
arasında etkileşim vardır. Etkileşimde karşılıklı ilişkiler bulunur. Bu olaylar karmaşık bir bilgi yığını
haline geldiğinde analiz etme zorunluluğu olabilir.

Analiz üç alt basamağa ayrılır;

a. ÖĞELERE DÖNÜK ANALİZ

Bir bilgi bütünü ya da bir sistemi, yapıyı oluşturan öğeleri, yine o bütün, sistem, yapıda yer
aldığı biçimiyle öğelerine ayırma işidir. Bu basamakta, kırma, yıkma, bozma gibi davranışlar söz
konusu değildir.

b- İLİŞKİLERE DÖNÜK ANALİZ

Bir bilgi bütününde, sistemde, yapıda bulunan öğeler arasında etkileşim vardır. Bu etkileşim,
belli bazı bağıntılar yani ilişkilerden oluşur. Örneğin; Hastalığı oluşturan etmenler arasındaki bağlantıyı
saptayabilme.

a. ÖRGÜTLEME İLKELERİNE DÖNÜK ANALİZ

Bir bilgi bütününde, sistemde, yapıda öğeler ve öğeler arasındaki ilişkilerin dayandığı temel
ilkeler, genellemeler, kuramlar vardır. Bu ilke, genelleme ve kuramların saptanması gerekir. Bilimsel
tutum ve araştırmalar için bu basamaktaki hedefler büyük bir önem taşır. Bu alana örnek; Fiziki bir
olguda ifadesi bulunan doğal genellemeleri saptayabilme.

E- SENTEZ BASAMAĞI

Sentez, öğeleri, belli ilişkilere, belli kurallara göre birleştirip bir bütün oluşturma işidir. Sentezde
yenilik, orijinallik, buluş, yaratıcılık, icat etme gibi özellikler söz konusudur. Bu alanda kendi arasında
üç bölümde incelenir.

a. ÖZDEŞSİZ BİR İLETİŞİM MUHTEVASI OLUŞTURABİLME

Kişinin kendine özgü, benzeri olmayan, yeni bir türü oluşturma işidir. Bir öğrencinin kendine
özgü, benzersiz yeni orijinal bir bilgi, bir eser ortaya koyması, bir öğretmenin dersiyle ilgili bir test
hazırlaması bu basamak için örnek hedefler olabilir.

5
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

b- BİR PLAN VEYA İŞLEMLER TAKIMI ÖNERİSİ OLUŞTURABİLME

Bu basamakta üründen çok süreç vurgulanmaktadır. Çünkü burada söz konusu olan, iş
yapmak değildir. Bir iş üretilirken alışılagelen plan ya da işlemler takımı dışında, yeni ve orijinal plan ya
da işlemler takımı oluşturmaktır. Örneğin; yeni bir giyim üretimi tekniği geliştirme.

a. SOYUT İLİŞKİLER TAKIMI GELİŞTİREBİLME

Bu basamakta öğrenciden, üzerinde çalıştığı nesneler olgular ve yapıları açıklayabilecek


denenceler, genellemeler, kuramlar, kavramsal ya da matematiksel modeller ve sistemler geliştirmesi
istenir. Örneğin; eldeki ürünleri pazarlamak için işlerliği olan bir sistem önerebilme.

F- DEĞERLENDİRME BASAMAĞI

Bilişsel, Duyuşsal, Devinişsel Alanın her basamağında elde edilen bilgilerin, belli amaçlar
esasında yargılanmasıdır. Yargılama bilinçli olmalı, ölçütlere, kural ve ilkelere dayandırılmalıdır. İki
alanda incelenir:

a. İÇ ÖLÇÜTLERLE DEĞERLENDİRME

Bir bilişsel, duyuşsal ya da devinişsel ürünün kendi içindeki tutarlılığı, doğruluğu, kendi
içyapısından gelen genellemelere uygunluğu, akıcılığı gibi özelliklerin değişik boyutlarda
irdelenme işidir. Örneğin; Düzeyine uygun bir edebi metni, böyle bir metinde bulunması
gerekenleri eleştirebilme.

b. DIŞ ÖLÇÜTLERLE DEĞERLENDİRME

Bilişsel, Duyuşsal ve Devinişsel Alanla ilgili herhangi bir ürün “kullanılan araç ve gereçler,
izlenen yollar, iş ve işlem basamakları, ekonomiklik, amaca uygunluk, dayanıklılık, verim ve
güç” açısından değerlendirilebilir. Ayrıca bir ürün diğer bir ürün ya da ürünlerle de
karşılaştırılabilir. İşte bu tür bir değerlendirme dış ölçütlerle yapılan bir değerlendirmedir.
Örneğin; Ekonomik doktrinleri karşılaştırıp temel ölçütlere göre değerlendirme(
SÖNMEZ,1991;ERTÜRK,1994).

BİLİŞSEL ALANLA İLGİLİ HEDEFLERİN DAVRANIŞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ

Bu alanla ilgili davranışlarda, zihinsel etkinlikler daha baskındır. Hedefler aşamalı olarak
sınıflandığından, davranışlarda bu özelliği içerir. Örneğin; “verilen bir kavramın tanımını derste geçen
ifadesiyle yazma, söyleme” davranışı, “ Osmanlıca verilen bir metni, anlamını bozmadan bugünkü
Türkçeye çevirip yazma” davranışına göre daha basittir. Çünkü birinci davranışta, sorunca hatırlayıp
söyleme, görünce tanıma, ikinci davranışta ise hem metni anlama, hem de bugünkü Türkçeye, bu

6
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

anlamı bozmadan tam ve doğru olarak aktarma gerekiyor. Öğrencinin bu işlemi yapabilmesi için bazı
bilgileri edinmesi gerekiyor.

Bilgi basamağında; hedef davranışlar görünce tanıma, sorunca hatırlayıp söyleme, ezberleme,
seçip alma, eleştirme, doğru ya da yanlış olduğunu söyleme, olguyla ilgili kuruluş ve kişileri, nesne,
olgu ve olayların girdikleri sınıfları ve türleri yazma, araç gerecin adını yazma, söyleme, ölçüt, yöntem,
ilke ve kuramların özelliklerini ve kullandıkları yerleri yazma, eleştirme gibi davranışları kapsar.

Kavrama basamağında; Bilgi basamağında kazanılan davranışların, öğrenci tarafından


özümlenmesi, kendine mal edilmesi, anlamının yakalanması söz konusudur. Örneğin; Sözel olarak
verilen bir iletişimi, matematiksel dile, grafiğe, simgelere, diğer bir dile bozmadan çevirip söyleme.

Uygulama basamağında; Öğrenci Bilgi ve kavrama basamaklarında kazandıklarına


dayanarak, kendisi için yeni sorunları çözer. Örneğin dört işlemle ilgili belli başlı problemleri çözebilme.

Analiz basamağında; bir bilgi bütününü ya da örüntüsü, öğeleri, ilişkileri ve örgütleme


açısından incelenir. Bir bütünü kendi içinde bölümlere, bölümleri de alt bölümlere ayırıp yazma bu
davranışlar içindedir.

Sentez basamağında; hedefler davranışa dönüştürülürken, sentezin özelliklerine uyulmalıdır.


Sentez yalnız başına birleştirme değildir. “ Yeni bir çözüm yolu bulma, yeni bir orijinal güç kaynağı
geliştirme, tutarlılığı olan matematiksel bir model düzenleme” bu basamağın kapsamı içindedir.

Değerlendirme basamağında; ölçme sonuçlarını ölçüte vurup, bir yargıya varma süreci vardır.
Örneğin; bir edebi yapıtın yazım kurallarına uygunluğunu irdeleme, bir giysinin modele uygunluğunu
araştırma (SÖNMEZ,1991).

BİLİŞSEL DAVRANIŞLARIN YOKLUĞU HALİNDE TUTULACAK YOLLAR

Öğrencilerin gerekli bilişsel giriş davranışlarına sahip bulunmamaları durumunda izlenecek


bazı yollar vardır. Bunlar:

1. Öğrencilere ilgili dersi almamaları konusunda salık verme.


2. Öğrencilere eksiklerinin öğretilmesi
3. Bilişsel giriş davranışını üniteye girmeden önce tekrarlamak.
4. Öğrenme ünitesinde çeşitli değişikler yapmak (ÖZÇELİK 1979).

BİLİŞSEL ALANDA BLOOM’UN SINIFLANDIRMASI:

Bilişsel alan Benjamin Bloom tarafından meydana getirilmiştir.1990 lar da bilişsel alanın bazı
kategorilerini sınıflandırmıştır.

7
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

KATOGORİ TANIMLAMA

Bilgi Önceki öğrenme materyallerini hatırlama yeteneği

Anlayış Belirtilen fikirler, açıklamalar, anlamı tutma yeteneği

Uygulama Yeni koşullarda materyalleri kullanmayı öğrenme yeteneği

Analiz Parçalı materyalleri ayrılmış materyaller arasında ilişkileri gösterme


yeteneği

Sentez Bütün yeni ilişkileri kurma,ayrı fikirleri beraber koyma yeteneği

Değerlendirme Kriter yapma ve materyallerin değeri hakkında yargıçlık yapma


yeteneği

BLOOM’UN SINIFLANDIRMASI DÜZLEMİNDE DAVRANIŞLAR İÇİN


BENİMSENEN FİİLLER

BİLGİ ANLAYIŞ UYGULAMA ANALİZ SENTEZ DEĞERLENDİRME


Tanımlamak Seçmek Uygulamak Analiz Düzenlemek Tahmin etmek
Fark
gözetmemek Örnek celbetmek Kanıtlamak Tahmin etmek Toplanmak Değer biçmek
Liste yapmak Kanıtlamak Oyunlaştırmak Hesaplamak Toplamak Seçmek
Adladırmak Tanımlamak Kullanmak Sınıflandırmak Oluşturmak Karşılaştırmak
Hatırlama Saptamak Genelleştirmek Karşılaştırmak İnşa etmek Eleştirmek
tanımak Ayırt etmek Tasvir etmek Sonuçlandırmak Yaratmak Tahmin etmek
Kaydetemek Gözetlemek Tercüme etmek Zıtlık Dizayn etmek Değerlendirmek
İlişki kurmak Tartışmak Tatbikat yapmak İlişkisi olmak Geliştirmek Yargılamak
Tekrarlamak Açıklamak İşletmek Eleştirmek Hazırlamak Ölçmek
Önemini
belirtmek ifade etmek Uygulamak Anlamak Kullanmak Oranlamak
Kendi kelimelerini Gözden geçirip
kullanmak Anlatmak Tartışmak Değiştirmek düzeltmek
Teşhis etmek Program yapmak İtaf etmek Örgütlemek Hesap etmek
Tercüme etmek Alışveriş etmek Sınırlamak Planlamak Ayırt etmek
Yerleştirmek Kullanmak Geliştirmek Toparlamak Geçerli kılmak
Toplamak Faydalanmak Şemalaştırmak Üretmek Takdir etmek
Bildirmek Teklif etmek Ayırt etmek Önermek Sınamak
Şekillendirmek Ayırmak Tahmin etmek
Sonuçları
Göz geçirmek Sürüklemek Tekrar inşa etmek
Onaylamak Ön görmek Şike yapmak
Seçmek Değerlendirmek Sentez
Söylemek Sınav yapmak Sistemleştirmek
Çevirmek Denemek Tasarlamak

8
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

Cevap vermek Teşhis etmek


Uygulamak Denetlemek
Taklit etmek Yaratmak
Tahmin etmek
Sormak
Anlatmak
Çözmek
Sınamak
Teşhis etmek
(BLOOM)

BİLİŞSEL ALANIN ANA KATEGORİLERİ:

1-Bilgi: Tanıma ve gerçeklerin hatırlanması ve belirtilmesi,

2-Anlayış: Açıklamak, çevirmek, özetlemek veya başka sözcüklerle bilgi vermek,

3-Uygulama: Farklı durumlar içinde orijinal öğrenme bağlantılarını danışarak öğrenmek, Yeni
durumlara uyma bilginin anlaşılmasını gerektirir.

4-Analiz: Açık, öz ilişkiler arasında, bütün parçalar ayrı parçalara ayrılır. Analiz bilginin
uygulanmasını gerektirir.

5-Sentez: Orijinal yeni varlıklardan unsurların birleştirilmesi. Analiz ve sentezi gerektirir.

6-Değerlendirme: Kararların yapılmasını gerektirir, eleştiri ve akılcılıkta yargılama veya


ayırmayı temel alır (David, 1956).

BLOOM’UN TAKSONOMİSİNDE YAZMA HEDEFLERİ VE AMAÇLARI

Bloom Bilişsel alan olmaksızın altı düzey belirliyor. Basit hatırlama ve tanıma etkilerinden en
alt düzeyden artarak daha karmaşık ve soyut akılsal düzeylere yükselmesinin sınıflandırmasını,
değerlendirilmesini ve fiil örnekleriyle akla ait aktivitelerde toparlanıyor. Aşağıda bu aktivitelerin listesi
bulunmaktadır.

Düzey için genel hedefler Yazma hedefleri için fiil örnekleri

BİLGİ: Öğrenciler hatırlama ve bilgiyi tanır. —sıraya koymak, tarif etmek, suret etmek,
Tarih olay ve yerler ve bağımlı meseleler

9
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

otoriteye sahiptir.
Hatırlamak, adlandırmak, kaydetmek, anlatmak

Söylemek, bildirmek ve nakletmek.

ANLAYIŞ: Öğrenciler değişen bilgileri farklı —Sınıflandırma, zıtlık, tanımlama, tartışma,


sembollerden, karışık düzen, grup ve
sonuca varma etkilerine ulaşır. Açıklama, ifade etmek, teşhis etmek,

Yerleştirmek, tanımak, yeniden incelemek veya


yeniden belirtmek.

UYGULAMA: Öğrenciler bilgi ve —Hesaplamak, kanıtlamak, uygulamak


benimsemeyi problem çözmede kullanır.
Uygulanmak, tasvir etmek, tercüme etmek,

Görüşmek, çevirmek veya program yapmak

ANALİZ: Öğrenciler, modelleri görmeli ve Tamamlamak, bağlantı kurmak, tartışmak


parçaları organize etmelidir. Onlar
tamamlayıcı açıklama ve gizli anlamları Şemalandırmak, farklılaştırmak, ayırmak,

tanımalıdırlar.
Denemek, anlamak, sormak ve çözmek.

SENTEZ: Öğrenciler bilgilerini yerine —Oluşturmak, önermek, formülleştirmek


koyarak problem çözmelidirler ve yaratıcı
düşünmeyi gerektirir. Onlar sonuçları toplamak, kurmak, dizayn etmek, sıralamak

tahmin etmelidirler.
Organize etmek, hazırlamak, sınıflandırmak,

Planlamak ve genellemek.

DEĞERLENDİRME: Öğrenciler nicel ve —Seçmek, yargılamak, önceden bildirmek


nitel standart yerlere göre yargılamalıdırlar.
Tanınan özneleri ve ispatın değerini Tahmin etmek, ölçme, değerlendirme,

onaylamak ve teorilerin değerlerini


Oranlama, hesaplama, özetleme ve sıralama.
hesaplamalıdırlar

(BLOOM)

Duyuşsal Alan

10
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

Bu alan farklı bir alan olmasına rağmen, bilişsel alanın bilgi basamağında sayılabilecek bazı
öğeler olmadan, bu alandaki özelikler gerçekleşmeyebilir. Çünkü bilmediğimiz şeylere karşı herhangi
bir sürekli duyuşsal bir tepki gösteremeyiz.

Kişi belli nesne veya olgulara karşı ilgi gösterebilir, bazı nesne ya da olgulara karşı da kararlı
bir tutum geliştirebilir. Sosyal Bilgiler dersinde “hoşgörülü olma”, “birlikte çalışma”, “vatanını, ulusunu,
ailesini, arkadaşlarını seviş”, “büyüklerine karşı saygılı oluş”, “yasalara karşı saygılı oluş” gibi hedefler
öğrencilere kazandırılmak istenebilir. Ayrıca, temiz ve düzenli giyinmeden hoşlanma, doğayı sevme,
haksızlığa dayanamama ya da tersi boyun eğme gibi duyuşsal alanla ilgili davranışlar gösterebilir.

Duyuşsal alan; ilgi, tutum, güdülenmişlik, kaygı, benlik, kişilik, değer yargıları gibi boyutlardan
oluşur. Bu boyutlar, kişinin yaşantıları ürünüdür. Bu nedenle yalnız okul sistemi içinde oluşmayabilir.
Toplumdaki duyuşsal davranışlar ile okulda hedeflenen duyuşsal davranışlar bir-birleriyle çelişebilirler.
Bu alan aşamalı olarak Krathwohl tarafından aşağıdaki gibi kodlanmıştır:

1.00 ALMA
1.10 Farkında Olma
1.20 Almaya Açıklık
1.30 Kontrollü-Seçici Dikkat

2.00 TEPKİDE BULUNMA


2.10 Uysallık
2.20 İsteklilik
2.30 Doyum

3.00 DEĞER VERME


3.10 Değeri Kabullenme
3.20 Değeri Yeğleme
3.30 Değere Adanmışlık

4.00 ÖRGÜTLEME
4.10 Değeri Kavramsallaştırma
4.20 Değeri Örgütleme

5.00 BİR DEĞER YA DA DEĞERLER BÜTÜNÜYLE NİTELENMİŞLİK


5.10 Genellenmiş Orüntü
5.20 Niteleme

1.00 ALMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

11
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

Kişi, nesne ve olguların farkında olmazsa, ona karşı hiç bir davranış geliştiremez. Bu
basamaktaki davranışlar, bilişsel alanın bilgi basamağındaki hatırlama davranışına karşılıktır. Bilmenin
içinde farkında olma vardır; ama bilme, farkında olmadan daha fazla bir davranıştır. Fakat farkında
olma, almaya açık olma bir hatırlama değildir; çünkü bir uyarıcının farkına vurma, uyarıcının niteliğini,
özeliklerini bilme anlamına gelmeyebilir. Sözgelişi; kişilerin farklı düşünce ve inançları olduğunu fark
edemeyen bir kişi, onlara karşı hiçbir alanda öğrenilmiş bin davranış gösteremez. Kişi önce nesnenin,
olgunun farkına varır; ondan sonra uyarıcıya açık olabilir. Daha sonra da kontrollü ve seçici dikkat
basamağına geçebilir.

1.10 Farkında Olma

Bu basamakta, nesne ve olgudan gelen uyarıcıyı fark etme vardır. Herkes ülkenin önemli
sorunlarını fark etmelidir. Bu basamaktaki hedef ve davranışlar, okul, sınıf, öğrenci ve dersin
özeliklerine göre düzenlenmelidir. Okul ve sınıf düzeyi yükseldikçe hedef davranışların da kapsamı
değiştirilmelidir. Bu basamakta hedef yazarken cümlelerin sonuna “farkındalık, oluş” sözcüklerinden
biri getirilebilir. Hedefler davranışa çevrilirken cümlelerin sonunda “yazma, söyleme, seçip işaretleme,
eşleştirme” gibi ifadeler bulunabilir.

Yıllık Düzeyde Hedef


İlköğretim 4. Sınıf: İlimiz, bölgemiz ve yurdumuzla ilgili temel sorunların farkında oluş.

Davranışlar:
1. En önemli toplumsal sorunları yazma söyleme.
2. En önemli toplumsal sorunları bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme.
3. En önemli sorunları ifade eden cümlenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma, söyleme

Yıllık Düzeyde Hedef


Her okul için: Laboratuvardaki araç-gereçlerin farkında oluş.

Davranışlar:
1. Laboratuvardaki araç-gereçlerden en az dördünün adını yazma/söyleme.
2. Laboratuvardaki en az dört araç-gerecin bulunduğu yeri yazma/söyleme.
3. Verilen bir dizi araç-gereç arasından laboratuvarda bulunanları seçip işaretleme.
4. Laboratuvardaki araç.gereçlerle, bulundukları yerleri eşleştirip işaretleme.

Ünite Düzeyinde Hedef


İlköğretim 4. Sınıf: İlimiz ve bölgemizi tanıyalım ünitesindeki temel toplumsal olguların farkında oluş.

Davranışlar:
1. Nüfusla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
2. Geçim kaynaklarıyla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
3. Ulaşımla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).

12
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

4. Ticaretle ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).


Vs.

1.20 Almaya Açıklık

Bu basamakta kişi uyarıcıyı reddetmez, ondan kaçmaz; tersine ona doğru bir yönelme vardır.
Yani uyaranı çekici bulma, ona ilgi duyma, onu yargılama, ara-ma da söz konusu değildir. Böyle
olmakla birlikte uyarıcıya karşı bir dönüklük, açıklık ve hoşgörürlük vardır.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde hedef


İlköğretim: Farklı inanç ve düşüncede olan kişileri dinlemeye dönüklük

Davranışlar:
1. Konuşanın sözünü kesmeden dinleme.
2. Hangi konuda konuştuğunu yazma söyleme.
3. Kişinin hangi düşünceyi (inancı) savunduğunu yazma söyleme.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde


Her okul için: Konuşanı dikkatlice dinlemeye dönüklük.

Davranışlar:
1. Hangi konuda konuşulduğunu yazma/söyleme (seçip işaretleme).
2. Konuşanın verdiği örneklerden (varsa) ikisini yazma/söyleme (seçip işaretleme).
3. Konuşmacının vurguladığı yardımcı noktaları yazma/söyleme (seçip işaretleme).
4. Konuşmacının vurguladığı ana noktayı yazma/söyleme (seçip işaretleme).
5. Konuşma sırasında (varsa) kullanılan araç-gereçleri yazma/söyleme (seçip işaretleme).

1.30 Kontrollü - Seçici Dikkat

Bu basamakta kişi birden fazla uyarıcı arasından birini ya da birkaçını seçebilir. Dikkatini ve
ilgisini ona yöneltebilir. Televizyon programlarında kişinin filmlere, haberlere, reklâmlara ya da müzik
programlarına veya bunlardan birine dikkatini toplamasında olduğu gibi.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde hedef


İlköğretim: Toplumsal sorunlarla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş.

Davranışlar:
1. Televizyonlarda toplumsal sorunlarla ilgili yayınlardan en az üçünün adını yazma, söyleme (seçip
işaretleme).
2. Bu yayınların hangi televizyonlarda ve ne zaman yapıldığını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
3. Toplumsal sorunlarla ilgili en az üç kitabın adını yazma, söyleme (seçip işaretleme)
4. Toplumsal sorunlarla uğraşan en az üç kişinin adını yazma, söyleme (seçip işaretleme).

13
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

5. Okuduğu gazetede toplumsal sorunlarla ilgili yazı yazan kişinin adını yazma, söyleme (seçip
işaretleme).

Yıllık ve Ünite Düzeyinde


Tüm okullar için: Alanıyla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş.

Davranışlar:
1. Alanıyla ilgili (varsa) sürekli temel yayınların adlarını listeleyip yazma/söyleme (seçip işaretleme).
2. Son çıkan yayınlar arasında, alanıyla ilgili olanların adını yazma/söyleme (seçip işaretleme).
3. Alanıyla ilgili verilen bir temel yayının hangi konuda olduğunu yazma/söyleme.

2.00 TEPKİDE BULUNMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur. Kişi uyarıcılara bilinçli tepkide bulunur ve
onlarla ilgilenir, uyarıcıları arar, onlarla bir arada bulunmaya isteklidir ve üstelik bu işten zevk alır. Kişi
uyarıcıya karşı uysallık, isteklilik gösterebilir. Son basamakta ise tepkide doyum sağlayabilir.

2.10 Tepkide Uysallık

Bu basamakta tepkinin uyarına gitme söz konusudur. Uyarıcıya karşı direnme göstermez;
fakat açık bir isteklilik de yoktur.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef


İlköğretim: Arkadaşlarıyla çalışırken birlikte alınan kurallara uymaya razı oluş.

Davranışlar:
1. Çalışmalara belirtilen zamanda gelme.
2. Verilen görevi itiraz etmeden gereği gibi yapma.
3. Görevi zamanında bitirme.
4. Demokratik olarak alınan kararlara uyma.

2.20 Tepkide isteklilik

Kişinin uyarıcıya karşı gönüllüce tepkide bulunması bu basamak için söz konusudur. Tepki kişi
tarafından seçilmiştir. Burada zorlama, baskı söz konusu değildir. Öğrenci görevli olduğundan değil;
istediği için gerekli davranışı gösterir.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef


İlköğretim: Sosyal yardım kollarında çalışmaya gönüllü oluş.
Davranışlar:
1. Bir sosyal yardım kolunda görev almak için aday olduğunu yazma, söyleme.

14
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

2. Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için zaman oyırma.


3. Sosyal yardım kolunun toplantılarına isteyerek katılma.
4. Görevini isteyerek yerine getirme.
5. Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için para verme.
6. Okul dışındaki sosyal yardım kuruluşlarının düzenledikleri etkinliklere isteyerek katılma.

2.30 Tepkide Doyum

Uyarıcıya karşı kişinin severek, zevkle, doyuma ulaşacak davranışlar gösterme-sidir.


Uyarıcıya karşı istendik davranışı göstermeyince üzülür, sıkılır, pişmanlık duyabilir.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef


İlköğretim: Grupça ve demokratik olarak kendisine verilen bir işi yapmaktan zevk alış.
Davranışlar:
1. Kendisine verilen görevi yapmak için zaman ayırma.
2. Verilen işi zorlama olmadan zamanında ve istenilen nitelikte özenle yapıp bitirme.
3. Bu işte çalışan diğer kişilere isteyerek yardım etme.
4. Boş zamanlarında grup çalışmalarına isteyerek katılma.

3.00 DEĞER VERME DÜZEYİNDE HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

Bu basamakta hedefler; tutum, inanç ve değerlerle ilgili olabilir. Kişinin uyarıcılara karşı nasıl
bir tepkide bulunacağı bu basamakta kestirilebilir. Değerler, tutumlar ve inançlar tümüyle kişi
tarafından oluşturulmamıştır. Bu basamakta kişinin duyuşsal tepkileri, sınırlı bir kararlılıktan açık bir
kararlılığa ve tutarlılığa doğru derecelenebilir. Kişinin değerlerinin de zamanla değişebileceği
unutulmamalıdır. Tutum, inanç ve değerler bu basamağın kapsamı içindedir.

3.10 Bir Değeri Kabullenmişlik

Kişi toplumsal olgulara karşı değer biçer ve ona belli bir dereceye kadar önem verir. Uyarıcıya
karşı sürekli aynı duyuşsal tepkiyi gösterebilir. Davranış, bir inanç gibi ortaya çıkabilir; fakat zamanla
bu değerleri değişebilir.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef


İlköğretim: “Yurtta barış, dünyada barış” ilkesinin önemini takdir ediş
Davranışlar:
i. Yeri ve zamanı gelince çekinmeden “yurtta barış; dünyada barış” ilkesini savunan ko-nuşmalar
yapma.
2. Bu ilkeyle ilgili toplantılar düzenleme.
3. Duvar gazetesine bu ilkeyle ilgili yazılar yazma (resimler yapma).

15
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

4. Bu ilkeyi savunan yazıları sürekli okuma.


5. Bu ilkeyi savunan yazıları arkadaşlarına okumak için verme (salık verme).

3.20 Bir Değeri Yeğleyiş

Toplumca oluşturulan değer yargılarından birini diğerlerine tercih etme, onlardan daha üstün
tutma söz konusudur. Bu basamakta, kişi bu değerlerin peşine düşer, onu arar, ona zaman ayırır.
Kişinin bu basamaktaki davranışları sürekli ve kararlıdır.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef


İlköğretim Her türlü eleştiriye açık oluş.
Davranışlar
1. Arkadaşlarından kendisini eleştirmelerini isteme.
2. Yapılan eleştirileri karşı çıkmadan dinleme.
3. Kendini eleştiren kişilere teşekkür etme.
4. Kendini eleştiren kişilere küsmeme, kırılmama, saldırmama.

3.30 Bir Değere Adanmışlık

Kişi bu basamakta bir değer için maddi ve manevi gücünü harcayabilir. Başkalarını da bu
değerin peşinde sürüklemek için çaba harcayabilir. Burada kişi değerle “özdeşleşmiştir” denebilir. Bir
düşünceye, partiye, davaya, takıma vb. özveride bulunarak bağlanmak ve onu savunmak bu
basamağın kapsamı içindedir. Eğitimde hedef davranışlar istendik olmak zorundadır. Bu nedenle
kişiye, her türlü bağnazca, kişinin, insanlığın, toplumun, doğanın geleceği için sakıncalı olan
davranışlar kazandırılamaz. Böyle bir tutum, çok büyük sakıncalar doğurabilir.

Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef


Tüm okullar: Özgürlükçü demokratik yaşamın sürekliliği için yapılan etkinliklere kendini veriş.
Davranışlar:
1. Özgürlükçü, demokratik ortamı savunan konuşmalar yapma.
2. Bu tür toplantılarda kendiliğinden görev alma.
3. Aldığı görevi eksiksiz yerine getirme.
4. Okuldaki demokratik yaşamda kendiliğinden görev alma.
5. Çıkar beklemeden, demokratik kuruluşları savunma.
6. Özgürlükçü ve demokratik olmayan durumlarla karşılaşınca müdahale etme.
7. Belli durumlarda demokratik kurallara uygun karar alma.
8. Bir grubu demokratik ilkelere göre yönetme.

4.00 ÖRGÜTLEME BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

16
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

Bu basamakta kişi, yeni değerler, duyuşsal alanla ilgili yeni örüntüler oluşturur. Bu basamağa
değin hep başkalarınca ya da toplumca oluşturulan değerleri benimsemiş, savunmuştu. Oysa bu
düzeyde, hem başkalarınca ve toplumca oluşturulan değerleri, hem de kendisince benimsenip
savunulanları irdeler. Aralarındaki ilişkilere bakar ve bir sonuca varır. Sonunda kendi içinde
çelişmeyen yeni bir değerler sistemi oluşturur.

4.10 Bir Değerin Kavramsallaştırılması

Kişi, bu basamağa dek kazandığı ve etkileşim altında olduğu tüm duyuşsal değerleri ayrıştırıp
inceleyebilir. Sonra benimsediği değere, yeni bir anlam verir. Bu, eskisinden tümüyle farklı değildir;
fakat değer hem geliştirilmiş, hem de zenginleştirilmiştir. Yani değer kavramsallaştırılmıştır. Kişinin
okumaya, çalışmaya, demokrasiye yeni bir anlam vererek bunları ya da birini bir değer olarak
kavramlaştırmasında olduğu gibi. Kişi bundan sonra o kavrama göre tutarlı yaşamalı ve kararlı
olmalıdır; çünkü bu değer kendine mal olmuştur.

Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Davranışlarının tutarlılığı konusunda kendini yargılamada kararlı oluş.
Davranışlar:
1. Her durumda davranışlarını eleştirmek için başkalarına başvurma.
2. Bu eleştirileri kızmadan sonuna kadar dinleme.
3. Bu eleştirilere her zaman teşekkür etme.
4. Kendini eleştirenlere kızmama, darılmama.
5. Kendi davranışlarının nedenlerini gerekçe göstererek yazma/söyleme.
6. Yapılan eleştirilere göre, gerekiyorsa davranışlarını değiştirme.

4.20 Bir Değer Sistemi Örgütleme

Bu basamakta kişi, benimsediği ya da çevresinde oluşan birçok değeri irdeler, araştırır, inceler
ve bir senteze varır. Sentez sonucu oluşan değer, kendi içinde tutarlı ve uyumlu olmalıdır. Bu
basamaktaki tutarlılık, başka değerler sistemiyle etkileşime girebilir. Bu etkileşim sonunda kişi yeniden
bir sentez yapabilir. Bu iş yaşam boyu sürüp gidebilir; çünkü bu basamakta kişinin tutarlı bir yaşam
felsefesi oluşturması amaçlanmıştır.

Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Mesleki sorunlarını giderici yeni değerler oluşturmada kararlılık
Davranışlar:
1. Mesleki sorunları giderici yeni değerler oluşturana dek sürekli çalışma
2. Sunulmak üzere, mesleki sorunların çözümüyle ilgili orijinal bir bildiri hazırlayıp yazma.
3. Toplantılarda bildiriyi sunma.
4. Başka bildirileri eleştirme.
5. Oluşturulan değerleri gerekli makamlara sunma.
6. Gerekli kişilere yeni değerleri kabul ettirme.

17
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

7. Bu değerlerin uygulanmasını sağlama.


8. Uygulamaları sürekli denetleme
9. Uygulama sonuçlarına göre meslektaşlarına sürekli bilgi verme.

5.00 NİTELENMİŞLİK BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır. Bir bakıma dünya görüşünü,
yaşam anlayışını ortaya koyar. Kişinin tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özelikleri, bu
basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiş ve zenginleşmiştir. Artık kişinin
davranışları büyük bir olasılıkla kestirilebilir.

5.10 Genelleşmiş Örüntü

Kişi, belli nesne, olgu ya da olaylara karşı birbirine çok yakın tepkilerde bulunabilir. Çevresini
tutumlarına, değerlerine, inançlarına göre algılayıp yorumlayabilir. Kendine özgü değerlere göre
davranabilir.

Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Yasalara saygılı olmayı bir alışkanlık haline getiriş
Davranışlar
1. Haksızlığa uğradığı zaman her durumda yasal yollara başvurma.
2. Yasaların gerektiğini her zaman yapma.

5.20 Nitelenme

En üst basamaktır. Kişinin karakteri, benliği söz konusudur. Değerlerle kişi özdeşleşmiştir.
Kapsam açısından değerler genişlemiş ve zenginleşmiştir. Kişi hakkında ileri sürülen “namuslu, doğru,
haksızlığa dayanamaz, ya da hilebaz, yalancı, ona güvenilmez” gibi yargılar bu basamağın kapsamı
içindedir.

Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Tüm canlıları seven bir kişiliğe sahip oluş.
Davranışlar:
1. İnsanlar arasında hiçbir zaman ayırım yapmama.
2. İnsan haklarını çiğneyenlere her zaman karşı çıkma.
3. İnsanlığın sorunlarını çözmek için sürekli uğraşma.
4. Doğayı tahrip edenlere her zaman karşı çıkma.
5. Bu tür kuruluşlara sürekli maddi ve manevr destek sağlama.
6. İnsanların sevinçlerine, acılarına vb. her zaman ortak olma.
7. İnsanları hiçbir zaman kandırmama.
8. İnsanlarla hiçbir zaman alay etmeme.
9. Zor durumda olanların yardımına karşılık beklemeden her zaman koşma.

18
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

10. Hastahane, hapishane, çocuk yuvası, düşkünler evi gibi kurumları sürekli ziyaret etme.
11. Bu gibi kuruluşlarda olanların dertlerini bıkmadan dinleme.
12. Bu gibi kuruluşlarda bulunanlara her zaman maddi ve manevi yardım sağlama.

Devimsel Alan

Bu alan, öğrenilmiş becerilerin kodlandığı alandır. Kişi kaslarını, vücut organlarından birini ya
da birkaçını veya tümünü kullanarak bazı davranışlar ortaya koyabilir. Bu tür davranışlar doğuştan
şifrelenmiş, geçici ya da öğrenilmiş olabilir. Devinişsel (psikomotor) olanın kapsamına, öğrenilmiş
beceriler girer. Sözgelişi; gözümüze şiddetli bir ışık gelince göz kapaklarımızı hemen kaparız. Bu tür
davranış da fizikidir, fakat öğrenilmiş değildir; çünkü göz kapağı bu davranışı otomatik olarak yapar.
Yani bu davranış doğuştan şifrelenmiştir. Geçici davranışa örnek olarak, sarhoş bir adamın yaptıkları
verilebilir. Gerçi içki içmeyi kişi sonradan öğrenmiştir; fakat gösterilen davranış geçicidir; içkinin etkisi
kalkınca, bu tür davranışları göstermez. Oysa otomobili çalıştıracak kişi sırasıyla “kapıyı açar, şoför
koltuğuna oturur, emniyet kemerini bağlar, vitesi boşa alır, kontağı açar ve marşa basar”. Bir
otomobilin çalıştırılması, koşullar değişmedikçe her zaman böyle olabilir. Bu örnekte de görüldüğü gibi
davranışlar öğrenilmiştir ve süreklidir.

Bu beceriler de diğer alanlarda olduğu gibi aşamalı şekilde sıralanmıştır. Sosyal bilgiler
dersinde “harita, kroki, plan çizme, anket uygulama, vak’a incelemesi yapma, görüşme yapma” gibi
etkinlikler devinişsel alanın kapsamı içindedir. Bu alan bilişsel ve duyuşsal alanla iç içedir. Ayrıca kişi,
bu alanla ilgili davranışları çeşitli düzeylerde öğrenebilir. Bu davranışlar basitten karmaşığa, kolaydan
zora, bir organın hareketinden daha çok organın koordineli hareketine doğru aşamalı olarak
sıralanabilir. Kişi bu davranışları taklit ederek gösterebilir. Daha ileri düzeyde onları otomatik olarak
yapabilir. En üst düzeyde ise, kişi etkili ve verimli yeni bir davranış örüntüsü gösterebilir.

Kişi, devinişsel alanla ilgili bir davranışı öğrenirken, önce o davranışı gözler, yani gelen
uyarıcıları algılar. Sonra aynı davranışı tekrar etmeye çalışır. Bu işe “kılavuzlanmış faaliyet” denebilir.
Daha sonra beceri haline getirebilir. Bu becerileri yeni durumlara uydurabilir. En üst basamakta ise, bu
becerileri kullanarak yeni ürünler ortaya koyabilir. Kişinin davranışı gözlemesi, yani algılaması ilk
basamaktır; çünkü gözlenmeyen, algılanmayan bir davranış öğrenilemez. Uyarılmadan sonra, kişinin o
davranışı, kılavuz denetiminde, ya da örneği göz önünde tutarak tekrarlaması gerekir. Tekrarlama,
gözlemeden, uyarılmadan daha karmaşık ve zor bir basamaktır. Öğrenci tekrarlaya tekrarlaya,
davranışı beceri haline getirebilir. Beceri halindeki davranış, otomatik olarak istenilen nitelik, süre ve
yeterlikte yapılabilir. Bir davranışın bu özeliklerle donanımlı olması, tekrarlanması daha zor ve
karmaşıktır. Üstelik kişi kılavuzlama etkinlikleri olmadan, davranışı beceri haline getiremez. Öğrenci bu
becerileri elde ettikten sonra, o beceriyi, ilk kez karşılaştığı yeni bir durumda da kullanabilir. Tüm bu
basamaklardan sonra kişi, devinişsel alanda yeni bir davranış modelleri oluşturabilir, yaratabilir. Bu

19
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

son basa-mağa ulaşabilmesi için kendinden önceki dört basamağı hakkıyla geçmesi gerekebilir.
Veysel Sönmez tarafından devinişsel alan; basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, bir
organın hareketinden koordineli harekete ve birbirinin ön koşulu olacak şekilde bilişsel, duyuşsal ve
sezgisel alanın basamakları da göz önüne alınarak aşağıda belirtilen şekilde aşamalı olarak
sınıflandırılmıştır:

1.00 UYARILMA
1.10 Algılama
1.2 0 Bedensel Kurulma

2.00 KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA


2.10 Kılavuzlayanla Yapma
2.2 0 Kendi Kendine Yapma

3.00 BECERİ HALİNE GETİRME


3.10 İstenilen Nitelikte Yapma
3.2 0 İstenilen Nitelik ve Sürede Yapma
3.3 0 İstenilen Nitelik, Süre ve Yeterlikte Yapma

4.00 DURUMA UYDURMA


5.00 YARATMA

1.00 UYARILMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

Bu basamakta kişi, doğru becerinin nasıl yapıldığını önce dikkatlice izler; sonra o davranışı
yapmak için hazırlanır. Bu nedenden dolayı, devinişsel alanla ilgili davranış modelleri veya örnekleri
kişiye önce gerektiği gibi sunulmalıdır. Uyarılma; bilişsel olanın bilgi, duyuşsal alanın alma ve sezgisel
alanın farkına varma basamağıyla iç içedir. Bu basamakta öğrenci edilgen, davranışı örnek olarak
yapan kişi ise etkendir. Sözgelişi; Sosyal Bilgiler dersinde harita çizme becerisinin kazandırılmasında,
haritanın nasıl çizildiğini önce öğretmen gösterir; öğrenci onu dikkatlice izler; daha sonra haritayı
çizmek için vücudunu, elini ve parmaklarını uygun duruma getirir. Aynı şekilde müzik dersinde,
öğretmen mandolin çalabilme hedefini öğrencilere kazandırmak istediğinde, önce mandolinin ne
olduğunu anlatmalıdır. Adını söylemesi (bilişsel alanın bilgi); öğrencilerin mandolinden gelen
uyarıcıların farkına varması (duyuşsal alanın alma ve sezgisel alanın farkına varma); öğretmenin
mandolinin kurallarına uygun olarak nasıl çalındığını yeter sayıda çalıp göstermesi ise, öğrencinin
uyarılmasıdır. Deviniş-sel alanda bir becerinin öğretilmesi; yalnız müzik dersi için değil; aynı zamanda
beden eğitimi, iş ve teknik eğitimi, ev ekonomisi, sekreterlik vb. becerilerin ağır bastığı tüm alanlarda
da geçerlidir.

1.10 Algılama

20
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

Bu basamakta becerinin nasıl yapıldığı öğrenci tarafından dikkatlice izlenmelidir. Davranış


örüntülerinin, modellerinin tümünü farketme söz konusudur. Örneğin, bir sesin hangi enstrümana ait
olduğunu yazma/söyleme, maddenin renginden, kokusundan ne olduğunu yazma/ söyleme gibi
davranışlar algılama basamağına girebilir.

Hedef
İlköğretim 5. sınıf: Fen Bilgisi dersinde temel doğal maddeleri çeşitli duyu organları ile tanıyabilme.
Davranışlar:
1. Verilen bir temel doğal maddenin ne olduğunu iki duyu organını kullanarak yazma/ söyleme.
2. Verilen bir temel doğal maddenin renginden (görünümünden, sesinden, tadından, kokusundan) ne
olduğunu yazma/söyleme.
3. Gözleri kapalıyken verilen bir doğal maddenin ne olduğunu, diğer duyu organlarını kullanarak
yazma/söyleme.

Hedefler
İlköğretim 4. Sınıf: Müzik dersinde herhangi bir enstrümanın çalınışını izleyebilme,
İlköğretimde tüm sınıflar: Beden eğitimi dersinde vücut hareketlerini gözleyebilme,
Teknik eğitim: Ağaç işleri dersinde araç-gereçleri duyu organları ile tanıyabilme,
Bir güç kaynağındaki çalışmayı izleyebilme,
Sağlık koleji: İlk yardım hizmetlerini izleyebilme,
Lise 1. Sınıf: Kimya dersinde element filizlerini duyu organları ile tanıyabilme...

1.2 Bedensel Kuruluş

Belli bir davranış için vücudu, organları ya da her ikisini birlikte, istenilen davranışın
gerektirdiği biçime getirme işidir. Bu basamaktaki davranışlar zihinsel ve duyuşsal kurulma ile birlikte
olabilir; fakat bu tür davranışların bu basamakta daha çok devinişsel yönleri söz konusudur.

Kişi bu basamakta, davranışların tümünü değil; başlangıç için gerektirdiği biçim-de


göstermelidir. Örneğin yüz metre koşuda bir kişinin koşmaya başlamadan önce, “sağ ayağını ileri
atma, sol ayağını gergin halde geride parmak uçlarında tutma, eğilme, her iki elin parmaklarını
başlangıç çizgisine yerleştirme, başını ileri kaldırma” gibi davranışların tümü bedensel kuruluş için
örnek olarak verilebilir.

Hedef
Tüm okullar: Beden eğitimi dersinde kısa mesafe koşuları için vücudu hazır duruma getirebilme.

Davranışlar:
1. Yarışın başlangıç çizgisine gelme.
2. Eğilme.
3. Her iki eli başlangıç çizgisine uygun biçimde yerleştirme.
4. Ayaklarını uygun biçimde yerleştirme.

21
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

5. Başı uygun biçimde tutma.

2.00 KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

Bu basamakta bir iş ya da işlemin tümünü oluşturan işlem basamaklarını, öğrencinin işin


gerektirdiği sıraya göre, öğretmenle beraber yapması söz konusudur. Kılavuzlayanla birlikte yaptıktan
sonra, öğrenci modelini, örneğini, yapılanları göz önüne alarak kendi kendine yapmaya yönelir. Bu
sırada kişi, kılavuzlayan öğretmen tarafından sürekli denetim altında tutulur. Yapılan yanlışlar anında
düzeltilir; çünkü yapılan yanlış davranış istenmeyen yan ürünlere götürebilir ve böyle bir davranışı da
silmek kolay değildir. Kişi, bazı işlerin tümünü ilk hamlede öğrenemez. Bu nedenle böyle işlerin tümü,
aşamalı olarak sırayla öğrenciye, kılavuz denetiminde adım adım kazandırılmalıdır. Karmaşık bir
beceriyi oluşturan her bir parça kolaydan zora, basitten karmaşığa ve becerinin tümünü oluşturacak
biçimde sıralanmalıdır.

2.10 Kılavuzlayanla Birlikte Yapma

Karmaşık bir beceriyi öğrenci, kılavuzlayanla öğretmenle ya da ustayla birlikte veya onların
yardımıyla iş ve işlem basamaklarına uyarak yukarıda belirtilen ilkelere göre yapar. Örneğin
öğretmenin yardımıyla bazı beden hareketlerini yapma, mandolin çalma, ya da maketten yararlanarak
aynısını yapma da bu basamağın kapsamı içindedir.

Hedef
Endüstri meslek lisesi: Bir dinamoyu öğretmenin yardımıyla sökebilme.
Davranışlar (işlem basamakları):
1. Toz kelepçesini çıkarıp alma.
2. Yay çengellerini kullanarak yayı çekme.
3. Kömürleri (fırçaları) çıkaracak kadar yayı kaldırma.
4. Dinamo kapak vidalarını sökme.
5. Kasnak tarafından çekerek endüviyi komple alarak zorlamadan çıkarma.
6. Fırça tutucu kapağını hafifçe plastik çekiçle tıklatarak öne alma.
7. Fırçadan kömürleri kurtarma.
8. Kömürleri çıkarma.

Hedef örnekleri
İlköğretim: Fen bilgisi dersinde basit deneyleri laboratuarda öğretmenin yardımıyla yapabilme.
İlköğretim: İş ve teknik eğitimi dersinde bir butonla çalışan zil tesisatını öğretmenin yardımıyla
yapabilme.
İlköğretim: Resim dersinde, bir tablonun yakın bir örneğini yapabilme.
İlköğretim: Öğretmenin yardımıyla istenilen enstrümanı çalabilme.
Endüstri meslek lisesi: Elektronik dersinde, bir radyoyu öğretmenin yardımıyla monte edebilme.
Sağlık koleji: Maket üzerinde, öğretmenin yardımıyla iğne yapabilme.

22
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

2.20 Kendi Kendine Yapma

Bu basamaktaki hedeflerde öğretmenin yardımından çok denetimi, ya da gözetimi söz


konusudur. Öğrenci; kılavuzlayanla yaptığı davranışı, bu basamakta onun gözetiminde kendi başına
yapmaya çalışır. Ayrıca kılavuzlayandan gelen ipucu, düzeltme ve dönüt yoluyla davranış, istenilen
nitelikte yapılmaya doğru geliştirilir. Yanılmalar ise, kılavuzlayan tarafından anında gerektiği biçimde
düzeltilir.

Hedef
Endüstri Meslek Lisesi: Bir dinamoyu atölyede öğretmenin gözetiminde kendi başına sökebilme.
Davranışlar
2.1’deki hedefin tüm davranışları bu hedef için de geçerlidir. Bu sekiz davranış, öğretmen hiç yardım
etmeden; fakat onun gözetiminde eksiksiz olarak öğrenci tarafından yapılacaktır.

3.00 BECERİ HALİNE GETİRME BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

Kişi, bu basamakta becerili insan durumuna gelir. Hedef davranışları kendi başına, hiç
kimseden yardım almadan, o işin gerektirdiği nitelikte yapar. Daha sonra hem gereken nitelikte, hem
de belirtilen zamanda işi yapıp ortaya koyar.

Bu basamakta hedefler davranışa dönüştürülürken nitelik, süre ve yeterlik hedefte belirtildiği


için yazılmayabilir. Eğer iş, işlem basamaklarına ayrılmışsa, bu kez işlem yapılarında bu özelikler
vurgulanır. Eğer iş ve işlem yaprağı belirtilmemişse, davranışlarda bu özeliklere yer verilmelidir.
Mesleki eğitim ve öğretim yapan tüm okullarda, devinişsel alanla ilgili derslerde, öğrenciler en az bu
basamaktaki hedeflerle donanmış olarak yetiştirilmelidir. Eğer öğrenciler bu basamakta
yetiştirilmemişlerse, eğitimin niteliği çok düşüktür denebilir.

3.10 İstenilen Nitelikte Yapma

Öğrenciler bu basamakta işi istenilen nitelikte yapmalıdırlar. Süre, malzeme ve enerjide


ekonomiklik ayrıca öğretmenin yardımı, gözetimi söz konusu değildir. Kaba deneme ve yanılmalara da
artık yer yoktur.

Hedef
Kız Meslek Lisesi: Ekstraforlu baskı dikişini istenilen nitelikte yapabilme
Davranışlar:
1. Baskı yapılacak yeri kesme.
2. Baskı yapılacak yeri düzeltme.
3. Yıkanmış ekstraforu. 05 cm. içerden yerleştirme.
4. Teğelleme.
5. Makinede çekme.
6. Teğelleri sökme.

23
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

7. Ütüleme.
8. Baskı dikişi yapma.
9. Tekrar ütüleme.

Hedefler
İlköğretim: Müzik dersinde melodiyi ezgisine uygun icra edebilme.
Endüstri Meslek Lisesi: Düzeyine uygun olarak verilen bir güç kaynağını monte edebil-me.
Kız Meslek Lisesi: Belli bir yemeği, belirtilen niteliklere göre pişirebilme.
Ticaret lisesi: Daktiloda on parmakla yazı yazabilme.

3.20 İstenilen Nitelikte ve Sürede Yapma

Devinişsel alanla ilgili beceri, istenilen kalitede, mükemmellikte ve olgunlukta yapılmalı; ayrıca
belirtilen sürede bitirilmelidir. Malzemede ve enerjide ekonomiklik söz konusu değildir. Yani kişi
istenilen işi belirtilen nitelik ve sürede yaptıktan sonra yorgun düşebilir. Önemli olan işi belirtilen
nitelikte ve sürede yapmış olmasıdır.

Hedef
Sağlık koleji: Damardan kanı, kurallara uygun olarak bir dakikada alabilme.
Davranışlar:
1. Hastaya ne yapacağını söyleme.
2. Hastanın kollarını açma ve kan alınacak kolu belirleme.
3. Hastanın pozusunu lastikle kurallara uygun sıkma.
4. Hastanın avucunu açıp kapamasını sağlama.
4. Kan alınacak yeri alkollü pamukla temizleme.
5. Sterilize edilmiş enjektörü alma.
6. uygun damara bir defada kolayca girme.
8. Kanı kurallara göre enjektöre çekme.
9. Lastiği pazıdan çözüp alma.
10. İğneyi damardan çekme.
11. Alkollü pamukla iğne yerine bastırma.
12. Kolu kapama..

Hedefler
ilköğretim: İş ve teknik eğitimi dersinde ağaç üzerine basit bir oyma işlemini istenilen nitefiklere uygun
olarak bir saatte yapabilme.
Endüstri Meslek Lisesi: Elektrik dersinde, bir televizyonu kurallara uygun olarak on saatte monte
edebilme.
Kız Meslek Lisesi: Giyim dersinde, istenilen basit bir etekliği kurallara uygun olarak iki saatte
dikebilme.
Ticaret Lisesi: Daktiloda on parmakla, en fazla dört hata yaparak, bir dakikada 64 vuruş yapabilme.

24
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

3.30 İstenilen Nitellikte, Sürede ve Yeterlikte Yapma

Bu basamaktaki beceriler, hem istenilen nitelik ve sürede yapılmalı, hem de ucuza mal
edilmeli; birey enerjisini ekonomik bir biçimde tüketmelidir. Öğrenci bu basamağın sonunda, beceriyi
çok kolay, istenilen nitelik ve sürede, ucuz bir biçimde yapar. Yani enerji ve malzemede ekonomiklik
sağlar. Ağaç işleri atölyesinde bir masayı öğrenci iki saatte yapıp bitiriyor; fakat malzemede
ekonomiklik sağlanamamışsa, yani 50 milyon liraya çıkacak bir masayı 70 milyon liraya ya da daha
yukarıya mal etmişse, öğrenci bu basamağa daha gelmemiştir denebilir.

Hedef
Kız Meslek Lisesi: Fantezi elbise kemerini ekonomik olarak kolayca otuz dakikada hazırlayabilme
Davranışlar:
1. Bel ölçülerine göre kemer boyunu hesaplama.
2. Patron kâğıdı üzerinde kemer boyunu ve enini saptama.
3. Kemerin şeklini verme.
4. Kalıbın kenarlarından kesme.
5. Kumaşı ütüleme.
6. İplik yönünü göz önünde bulundurarak kalıbı kumaşa hazırlama.
7. Kenarından çizme.
8. Dikiş payı vererek çizme.
9. Dikiş paysız olarak astarı kesme.
10. Astar kemer parçasını içine yerleştirme.
11. Kenarındafl tutturma.
12. Gerekli yerlerin köşelerini yapma.
13. Dikiş paylarını teğelleme.
14. Kemerin üzerini isteğe göre süsleme.
15. Kemer kumaşından astar parçasını kesme.
16. Kemere yerleştirme.
17. Baskı dikişini yapma.
18. Ütüleme.
Hedefler
Lise: Beden eğitimi dersinde yüz metreyi on üç saniyenin altında zorlanmadan koşabilme.
Kız meslek lisesi: Giyim dersinde basit bir etekliği iki saatte ekonomik olarak kolayca dikebilme.
Sağlık koleji: Damardan kanı kurallara uygun olarak bir dakikada kolayca yapabilme.

4.00 DURUMA UYDURMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

Kişi, beceri haline getirme basamağında kazandığı davranışları, devinişsel özellikleri ağır
basan yeni bir problem durumunda kolayca uygular. Bu düzeyde önceden kazanılan becerilerin alana
genellemesi söz konusudur. Örneğin; belli bir tür keman çalan bir öğrencinin viyolonselle ilk kez
karşılaştığında, onu da bir iki deneme sonunda kolayca çalmasında olduğu gibi. Kişi bir iki deneme

25
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

yapabilir; fakat yeni durumda tek başınadır. Ona yardım eden, yol gösteren kişi yoktur. Böyle olmakla
birlikte istenilen beceriyi çok kısa zaman-da kolayca kazanabilir.

Hedef
Endüstri Meslek Lisesi: İlk kez karşılaştığı altı silindirli bir motorun subop ayarını azami yirmi beş
dakikada yapabilme.
Davranışlar:
1. Motor katoloğuna bakarak subap ayar değerlerini bulma.
2. Katoloğa göre subap ayarı sıcakken yapılacaksa, motoru çalıştırma.
Vs..
Hedef

Konservatuar: Elde ettiği becerilerle, ilk kez karşılaştığı başka bir müzik aletini çalabilme.
Endüstri Meslek Lisesi: Ağaç işlerinde kazandığı beceriyle, istenilen yeni işi kolayca yapabilme.
Kız Meslek Lisesi: Giyim dersinde kazandığı becerilerle, yeni bir dikiş makinesini kolayca
çalıştırabilme.

5.00 YARATMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA

Bu basamak, özellikle bilişsel alanın sentez, bir dereceye kadar da duyuşsal alanın nitelenmişlik ve
sezgisel alanın geçmiş ve gelecekle iletişim kurma basamaklarıyla iç içedir; fakat burada devinişsel
alanla ilgili nitelikler ağırlık taşır. Yaratma, yeniden ortaya koyma, benzeri olmayanı yapma, devinişsel
özelikleri ağır basan orijinal, benzersiz, yeni davranış örüntüsü oluşturma işidir

Hedef
Konservatuar: Yeni ve orijinal bir beste yapabilme.
Tüm okullar: Belli duygu ve düşüncelerini anlattığı özgün bir resim yapabilme

İlköğretim 6. Sınıf Bilgisayar Dersi Yıllık Planına Göre

• Bilgisayarın tanımını yapabilme, kullanım alanlarını söyleyebilme


• Bilgisayarın ne olduğunu ve nerelerde kullanıldığını söyleme.
• Windows'un çalışma prensiplerini kavrayabilme
• Görev çubuğu, başlat menüsü ve Bilgisayarımın görevini ve ne şekilde çalıştığını
söyleme. Pencere boyutlandırma ve taşıma
• Güvenlik önlemlerini kavrama. Bilgisayarı ve bizi tehdit eden durumları açıklayabilme.
• Bilgisayar kullanırken alınacak güvenlik önlemlerini; Dikkatsizlik sebebiyle bize ve
bilgisayarımıza gelecek zararları söyleme
• Virüslerin çalışma mantığını kavrayabilme, alınacak önlemleri açıklayabilme. Oyun
oynayabilme.

26
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

• Virüslerin nasıl bulaştığını, yayıldığını, korunmak için neler yapmamız gerektiğini


söyleme. Oyun açıp oynama.
• Bilgisayar donanımlarının işlevlerini ve yazılımı açıklayabilme.
• Bilgisayarın Temel ve Ek donanımlarını sayıp görevlerini söyleme. Sistem yazılımlarıyla,
uygulama yazılımlarının farkını söyleme.
• Bilgisayar donanımlarının işlevlerini ve yazılımı açıklayabilme.
• Bilgisayarın Temel ve Ek donanımlarını sayıp görevlerini söyleme. Sistem yazılımlarıyla,
uygulama yazılımlarının farkını söyleme.
• Belgeler üzerinde çalışabilme. Tuşların görevini açıklayabilme.
• Yeni belge oluşturma, kaydetme, kayıtlı belgeyi açma. Geri Al komutunu kullanma.
Gösterilen tuşun görevini söyleme.
• Seç, Kes, Kopyala, Yapıştır işlemlerini kullanabilme. Metinler üzerinde biçimlendirme
yapabilme
• Seç, Kes, Kopyala, Yapıştır işlemlerini kullanma. Yazı Tipini, boyutunu, rengini, Kalın-
İtalik-AltÇizgili ayarlarını değiştirme
• Seç, Kes, Kopyala, Yapıştır işlemlerini kullanabilme.Metinler üzerinde biçimlendirme
yapabilme
• Seç, Kes, Kopyala, Yapıştır işlemlerini kullanma. Yazı Tipini, boyutunu, rengini, Kalın-
İtalik-AltÇizgili ayarlarını değiştirme
• Yazıyı, klavye tuşlarıyla hizalayabilme. WordArt ekleyebilme
• Tab, Space ve Enter tuşlarını yerinde kullanma, Paragraf hizalama. WordArt metin
ekleme.
• Word belgesine resim ekleyebilme, Madde işareti kullanabilme
• Ofis'in resim galerisini kullanarak resim ekleme, boyutlandırma, taşıma. Satır başlarına
numaralı ve numarasız madde işareti koyma
• Word belgesine resim ekleyebilme, Madde işareti kullanabilme
• Ofis'in resim galerisini kullanarak resim ekleme, boyutlandırma, taşıma. Satır başlarına
numaralı ve numarasız madde işareti koyma
• Bir programla oluşturduğu dosyayı diskete kaydedebilme, yazıcıdan çıktı alabilme.
• Word'de hazırladığı dosyayı diskete kaydetme, yazdırma.
• Matematik Oyunu programını kullanabilme.
• Matematik Oyunu programını açıp kullanmak. Hatasız olarak kapatmak.
• Klasör oluşturabilme, silebilme, adını değiştirebilme
• Kendi numarasını taşıyan bir klasör oluşturma, silme, adını değiştirme.
• Klavye ve fare ile dosya kopyalama, silme, sildiği dosyayı geri dönüşüm kutusundan
geri alma. Geri dönüşüm kutusunu boşaltma
• Excel'i çalıştırma, Başlık çubuğu, ad kutusu, aktif hücre, formül çubuğu, sütun, satır,
çalışma sayfalarını gösterme, Hücrelerin ismini söyleme, seçim yapma, hücreye veri
girme. Excel'i kapatma.

27
ÖTÖ310 – 2. Ödev Ahmet Levent DİNÇER

• Hücre seçme, günleri, ders saatlerini yazma, Ders isimlerini yazma. Aynı ders isimleri
için hücreleri sürükleyip kopyalama. Geri Al komutunu ve ESC tuşunu kullanma.
Dosyayı kaydedip kapama.
• Haftalık ders programı tablosunu biçimlendirme.
• Kayıtlı dosyayı açma. Tabloyu seçerek, biçim menüsünden otomatik biçimlendirme
yapma.
• Kayıtlı dosyayı açma. Tabloyu seçerek, biçim menüsünden otomatik biçimlendirme
yapma.
• Not çizelgesi oluşturabilme.
• Örnek 5 öğrencinin Bilgisayar dersinden aldığı notların tablosunu oluşturma, Ortalama
notlarını bilgisayara hesaplatma, Kayıt/Kapama
• Kayıtlı dosyayı açma, Notları yüksekten düşüğe doğru sıralatma. Tabloyu Otomatik
biçimlendirme. Çıktı alma.
• Kayıtlı dosyayı açma, Notları yüksekten düşüğe doğru sıralatma. Tabloyu Otomatik
biçimlendirme. Çıktı alma.
• Verilen bilgilere uygun tablo oluşturma, tabloyu biçimlendirme, verileri sıralama.
• Adreslere bağlanarak internette sörf yapabilme.
• İnternet Explorer ı çalıştırma. Adres kutusuna istenen adresi girme. Açılan sayfadan
linklere tıklayarak aranan bilgilere ulaşma.
• İnternet Explorer ı çalıştırma. Adres kutusuna istenen adresi girme. Açılan sayfadan
linklere tıklayarak aranan bilgilere ulaşma.
• İnternetin nerelerde, hangi amaçlarla kullanıldığını söyleme. İstenen terimin anlamını
söyleme.
• Belli bir konuda araştırma yaparken internetten faydalanabilme.
• Arama motoru kullanarak anahtar kelimelerle istenen konuda ara yapabilme, arama
sonuçlarından istediği bilgiye ulaşabilme.

Not: Genel itibariyle kazanımlar iyi bir şekilde düzenlenmiş ve istenen ölçülerde öğrencilerin
gelişimlerine uygun görülmüştür. Önemli olan bu kazanımları öğrencilere bireysel olarak
kazandırmaktır. Öğrenciler derslerde belirlenen hedefleri yaptıkları ölçüde bu davranışları kalıcı hale
getirebileceklerdir. Bu kazanımlar 6. sınıf öğrencileri için oldukça idealdir. Ayrıca bilgisayar dersinin
haftada 1 saat olduğunu düşünecek olursak oldukça yeterlidir diye düşünüyorum.

Kaynaklar:

http://www.geocities.com/ualtunay.geo/dersler/tarih/bilissel.html

http://www.egitim.aku.edu.tr/duyussal.htm

28

You might also like