SĐNOP ÜNĐVERSĐTESĐ

MESLEK YÜKSEK OKULU - SAĞLIK YÜKSEK OKULU

BĐLGĐSAYARA GĐRĐŞ DERSĐ
DERS NOTLARI

Öğr. Gör. Đsmail Umut DURAN

 BĐLGĐSAYARA GĐRĐŞ DERS NOTLARI

Neden Bilgisayar Öğrenmek Zorundayız?

Günümüzde hemen hemen bütün iş yerleri ve eğitim kurumlarında bilgisayar kullanılmaktadır. Bilgisayar
sayesinde iş yerlerinde ve eğitim kurumlarında verimlilik yüksek oranda artmaktadır. Günümüzde ilköğretimden yüksek
lisansa tüm öğrenciler cilt cilt ansiklopedileri karıştırmak yerine ya da farklı kitaplardan bilgi araştırmak yerine bilgisayar
kullanarak en doğru bilgiye en hızlı şekilde ulaşabilmektedirler. Bilgisayarın eğitim alanındaki en büyük avantajı ulaşılan
bilgilerin görsel ve sesli olmasıdır. Görsel bilgi öğrenme hızını arttırır. Bu nedenle bilgisayar kalıcı öğrenme üzerinde
doğrudan etkilidir.
Eğitim alanının yanı sıra hangi meslekten olursa olsun herkes bilgisayar öğrenmek zorundadır. Örneğin;
günümüzde bir avukat hukuk mevzuatlarındaki değişiklikleri ve mahkeme kararlarını internetten güncel olarak takip
edebilmekte, bir mühendis projesini bilgisayar kullanarak çizmekte ve kaydetmekte, bir eğitimci eğitim materyallerini
bilgisayar kullanarak görsel bir şekilde hazırlamakta, bir muhasebeci defterlerini ve iş yerindeki bütün faturaları
bilgisayara kaydetmekte, Bir sağlık personeli herhangi bir sağlık sorununun nedenlerini detaylı bir biçimde internetten
araştırabilmektedir.

Bilgisayar Nedir?
Aritmetiksel ve mantıksal işlemleri önceden yüklenmiş program doğrultusunda yapan cihaza bilgisayar adı verilir.
Đşlemleri hatasız olarak çok hızlı bir şekilde gerçekleştirir. Yapılan işlemler ve girilen veriler kalıcı olarak
saklanabilir.

Bilgisayarın Tarihsel Gelişimi:

- 1942 yılında colossus adı verilen şifre çözmek amacı ile kullanılan elektronik cihaz üretildi
- 1945 yılında ENIAC isimli ilk bilgisayar üretildi. Saniyede 5000 işlem yapabilmekteydi.
- 1981 yılında IBM ilk kişisel bilgisayarı (PC) geliştirdi.
- 1983 yılında APPLE macintosh işletim sistemi kullanan kişisel bilgisayarını üretti .
- 1991 yılında ilk dizüstü bilgisayar üretildi

Eniac Colossus X IBM - 1982

* Bilgisayar 2 temel unsurdan oluşur bunlar; Yazılım ve Donanımdır.

Donanım: Bilgisayarın elle tutulan ve gözle görülen somut parçalarına denir. Örn: Ekran, Klavye, Fare ….

Bilgisayarı Oluşturan Donanımsal Birimler:

Bilgisayar donanımı 2’ye ayrılır. Bunlardan birincisi bilgisayarın çalışması için gerekli olan zorunlu donanım
birimleridir. Buna “Ana Donanım Birimleri” denir. Đkincisi ise bilgisayara monte edilmesi halinde bilgisayara ek
özellikler sağlayan donanım birimleridir. Buna “Ek Donanım Birimleri” denir.

Ana Donanım Birimleri : Bilgisayarın çalışabilmesi için mutlaka var olması gereken donanım birimleridir.
- Đşlemci : Bütün aritmetiksel ve mantıksal işlemlerin yürütüldüğü donanım birimidir. Bilgisayarın beyni olarak
kabul edilebilir.
 Đşlemci
- RAM: Bilgilerin geçici olarak saklandığı donanım birimidir. Açık olan dosya ve programlar bu hafıza biriminde
tutulur. Elektrik kesintilerinde içerisindeki bilgiler silinir.

Ram

- ROM: Bilgisayarın açılış işlemlerinin üretim aşamasında yüklendiği hafıza birimidir.

- Ekran Kartı : Đşlemciden gelen komutlar doğrultusunda Ram bellekteki bilgilerin ekrana yansıılmasını sağlayan
donanım birimidir.

Ekran Kartı
- Anakart : Bütün donanımsal birimlerin doğrudan ve ya dolaylı olarak bağlandığı ve bütün bu donanımın
işlemci ile haberleşmesini sağlayan devre kartıdır.

Ana Kart
- Kasa Güç Kaynağı: Bilgisayarın Donanımsal Birimlerine Elektrik sağlar.

Güç Kaynağı

- Disk Sürücüleri: Disk Sürücüleri bilgisayara girdiğimiz verilerin kalıcı olarak depolanmasını sağlar.
Bilgisayarımızın çalışması için en az bir disk sürücüsüne ihtiyaç vardır. Disk Sürücüleri Sabit Disk Sürücüleri ve
Çıkarılabilir Disk Sürücüleri olmak üzere iki grupta incelenir.
- Sabit Disk Sürücüleri: Bilgisayarımızın kasası içerisinde yer alan taşımaya elverişli olmayan disk sürücüleridir.
Sabit Disk Sürücüsü olarak genellikle Sabit Disk adı verilen depolama birimi kullanılır. Sabit Disk (Hard Disk) Đşletim
Sistemi dahil bütün verilerimizi içerisinde barındıran geniş kapasiteli depolama birimidir.
 Sabit Disk

- Çıkarılabilir Disk Sürücüleri: Bu tür disk sürücülerinde depolama aygıtı taşınmaya elverişli şekilde dizayn
edilmiştir. Bilgi kayıt edildikten sonra depolama aygıtı çıkarılarak bilgiler başka bir bilgisayara taşınabilir. Kapasiteleri
Sabit Disk’e göre oldukça düşüktür. Çok Farklı Türlerde Çıkarılabilir Disk Sürücüsü Kullanılmaktadır. En Çok
Kullanılanlar ise;
- CD Sürücü: CD adı verilen 13 cm çapındaki plastik bir disk üzerine kayıt edilmiş verilerin okunması ve
görüntülenmesi amacı ile kullanılır. Kapatesi 700 MB (Megabyte) dır. Cd ler günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Veriler Cd üzerine Lazer ile fiziksel olarak yazıldığı için CD kırılmadığı ya da çizilmediği sürece Bilgiler kaybolmaz. Bu
nedenle iyi şartlarda saklandığı sürece güvenilir bir depolama birimidir. Anca dezavantajı genellikle cd üzerine bilgiler
sadece 1 kez yazılabilmektedir. Ve silinememektedir. Bazı CD ler silinebilir ve tekrar yazılabilir. Ancak tekrar yazma
işlemi için CD içerisindeki bütün bilgilerin silinmesi gerekmektedir.

Cd Sürücü
- CD Yazıcı: CD’ler üzerindeki bilgileri okumanın yanı sıra Yazılabilir ve Tekrar Yazılabilir Cd ler
üzerine bilgi kaydedebilir.
- DVD Sürücü: DVD şekil olarak CD ye çok benzer. Ancak bir CD den yaklaşık 7 kat fazla bilgiyi
hafızasında barındırabilir. DVD sürücüler bu tür diskleri (DVD) okuyabilir. Aynı zamanda CDleri de okur. Ancak CD
veya DVD üzerine kayıt işlemi gerçekleştiremez.
- DVD Yazıcı : DVD,CD üzerine bilgi kaydedebilir ve kayıt edilmiş bilgileri okuyabilir.

Dvd Yazıcı

DVD, CD sürücüler ve Yazıcılar optik disk sürücüleridir. Bilgileri Lazer ile plastik disk üzerine delikler açarak
fiziksel olarak kaydederler. Bu nedenle manyetik alandan ve sudan etkilenmezler. Ancak Diskin şeklini bozacak aşırı
sıcaklık gibi unsurlar CD ye zarar verebilir.

- Disket Sürücü: En eski çıkarılabilir disk sürücülerindendir. Kare Şeklindedir. Manyetik bir film
üzerine plastik bir kutu kapatılarak oluşmuştur. Kapasiteleri çok düşüktür. Bir CD yaklaşık 500 Disketin alabileceği
bilgiyi alabilir. Disketlere bilgiler manyetik olarak yazıldığı için istenilen kısım silinebilir ve başka bir kayıt yapılabilir.
Günümüzde kapasitesi ve hızı düşük olduğu için disket sürücüler fazla kullanılmamaktadır.

Disket Sürücü
- USB Flash Disk: Günümüzde en çok kullanılan çıkarılabilir depolama birimidir. Bir DVD den daha fazla
bilgiyi bünyesinde barındırabilir. Her bilgisayarda sorunsuz çalışır. Bilgi aktarımı oldukça hızlıdır. Đstenilen
kısmı silinip tekrar yazılabilir. Boyutları küçük olduğundan taşımaya elverişlidir.
 Flash Disk

Yukarıda da belirtildiği gibi bilgisayarın açılıp kullanılabilmesi için en az bir disk sürücüsü gerekmektedir.
Bilgisayarımızı kullanmamızı sağlayan programın (Đşletim Sistemi) yüklenmesi açısından en yüksek performans Sabit
Diskten elde edilir. Bu nedenle Günümüzde her bilgisayarda sabit disk mevcuttur. Ancak CD üzerinde çalışabilen ve sabit
diske ihtiyaç duymayan işletim sistemleri de vardır. Bu nedenle Bilgisayarımızın çalışması için sabit disk gereklidir yerine
bilgisayarımızın çalışması için en az bir disk sürücüsü gereklidir demek daha doğru olacaktır.

- Ekran (Monitör): Ekran kartının oluşturduğu görüntüyü gözle görünür hale getirir. Bilgisayarın
kullanılabilmesi için ekran yada benzeri bir cihaz (Projeksiyon, Data Panel..) gereklidir.

Monitor
- Klavye : Bilgisayara metin türündeki veri girişi yapmamızı sağlayan donanım birimidir. Ayrıca
üzerindeki bazı tuşlar ile programlara direk komutlar gönderilebilir.

Klavye
- Fare: Ekrandaki imleci hareket ettirerek programları yönetmemizi ve çizim yapmamızı sağlar. Fare
üzerinde 2 adet tuş ve 1 adet tekerlek bulunmaktadır. Sol tuş ekrandaki simgeleri seçmek için Sağ tuş
ise seçili simgeye ait diğer özellikleri görüntülemek için kullanılır. Tekerlek ise sayfaları aşağı ve
yukarı hareket ettirmek amacı ile kullanılır. Eğer bir simge üzerine farenin sol tuşu ile 1 kez basılırsa
o simge seçilmiş olur ama 2 kez seri olarak basılırsa (Çift Tıklama) O simge çalıştırılmış olur.

Fare

Ek Donanım Birimleri:
Birçok ek donanım birimi olmasına karşın en sık kullanılanlar;

- Ses Kartı: Bilgisayarımızdan ses çıkmasını sağlayan donanım birimidir.

Ses Kartı
- Ağ Kartı: Bilgisayarımızın mevcut bilgisayar ağına ağlanmasını sağlar. Eğer mevcut bilgisayar
ağına internet paylaşımı verilmiş ise internete girmemize olanak tanır. Birden fazla bilgisayar
 arasında dosya paylaşımı, yazıcı paylaşımı, Đnternet paylaşımı yapılmak isteniyorsa bilgisayarlar
arasında uygun kablolar döşenerek bilgisayar ağı oluşturulması gerekmektedir.

Ağ kartı
- Modem: Bilgisayarın internete girmesini sağlayan donanım birimidir.

Modem
- TV kartı: Bilgisayarımızda televizyon izlememizi sağlayan ve TV yayınlarını kaydetmemize olanak
tanıyan donanım birimidir.
- Tarayıcı: Kâğıt üzerindeki bilgiyi (Resim, Yazı) bilgisayar ekranına taşıyan donanım birimidir.

Tarayıcı
- Web Kamerası: Bilgisayara monte edilmiş küçük bir kameradır. Görüntüyü bilgisayara kayıt
edebilir. Ayrıca internet üzerinden görüntü aktarımı için de kullanılabilir.

Web Kamerası

- Mikrofon: Bilgisayara ses girişi yapmak için kullanılır

- Hoparlör: Ses kartından gelen sinyallerin duyulmasını sağlar.
- Yazıcı: Ekran üzerindeki bilginin kağıda aktarılmasını sağlar. 3 çeşit yazıcı vardır.

o Nokta Vuruşlu Yazıcılar: Bu tip yazıcılarda yazma kafası adı verilen hareketli parça
üzerinde bulunan iğneler ile karakterler oluşturularak kağıda aktarılır. Baskı kalitesi çok
düşüktür. Bu tür yazıcılar ile resim çıktısı almamız mümkün değildir. Ancak banka gibi
sürekli çıktı alınan işyerlerinde kullanım için ideal yazıcılardır. Đçerisinde mürekkepli bir şerit
vardır. 1 şerit ile on binlerce sayfa yazı yazılabilir.

Nokta Vuruşlu Yazıcı

 o Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar: Đçlerinde siyah ve 3 ana rengi (Sarı Kırmızı Mavi)
barındıran 2 adet mürekkep kartuşu vardır. Bu yazıcılar içlerindeki mürekkep kartuşlarındaki
mürekkebi belli oranlarda karıştırarak farklı renkleri elde ederler ve kâğıt üzerine aktarırlar.
Bu nedenle bu tip yazıcılar ile renkli resim çıktısı almak mümkündür. Baskı kalitesi nokta
vuruşlu yazıcılara göre oldukça yüksektir. Ancak içlerindeki mürekkep kartuşu 200 baskıdan
sonra tükendiği için bu tip yazıcılar genellikle ev veya küçük ofislerde kullanılmaktadır.

Mürekkep Püskürtmeli Yazıcı

o Lazer Yazıcılar: Lazer yazıcıların baskı kalitesi çok yüksektir. Renkli ve Siyah-Beyaz
olanları vardır. Đçlerinde Mürekkep tozu bulun tonerler vardır. Bu tonerler yaklaşık 3000 çıktı
alabilir. Bu nedenle Orta ölçekli muhasebe büroları, Okullar gibi çok sayıda çıktı alınmayan
yerlerde kullanımı uygundur. Lazer yazıcılar genellikle siyah-beyazdır. Renkli olanları
oldukça yüksek fiyatlıdır.

Lazer Yazıcı

- Kesintisiz Güç Kaynağı: Elektrik kesildiğinde bilgisayar ile yaptığımız işlemler eğer kayıt
edilmemişse silinecektir. Bunu engellemek için elektrik kesintilerinde otomatik olarak devreye giren
güç kaynakları üretilmiştir. Bu güç kaynakları içerisindeki aküler sayesinde elektrik kesildikten
sonra 15 dakika kadar bilgisayarımız çalışabilir. Bu süre içerisinde yarım kalan işlemler tamamlanıp
kayıt edilmelidir.

Kesintisiz Güç Kaynağı

Bilgisayarın donanımsal birimleri ana karta bağlanma şekline göre dahili ve harici donanım birimleri
olmak üzere ikiye ayrılır. Dahili donanım birimleri kasa içerisinde yer alan donanım birimleridir. Ekran
kartı, Sabit Disk Bilgisayarımızın kasası içerisinde bulunduğundan buna örnektir. Harici donanım
birimleri ise bilgisayarımızın kasası dışında bulunur ve kablo veya kablosuz olarak bilgisayarımıza
bağlanır. Yazıcı, Web Kamerası, Modem buna örnektir.

Bilgisayara veri girmemizi sağlayan ve bilgisayarda işlenen verileri bize gösteren donanım birimleri
mevcuttur. Bilgisayara veri girişi yapmamızı sağlayan donanımsal birimlere Giriş Birimleri adı verilir.
(Klavye, Fare, Mikrofon..) Bilgisayarda işlenen verileri bize yansıtan

Bilgisayara harici donanım birimleri genellikle kablo aracılığı ile bağlanır. Bilgisayar kasasının
arkasında bu kabloların bağlanacağı girişler mevcuttur. Bunlara “PORT” adı verilir.
Yukarıdaki resimde bilgisayarımızın kasasının arkasında bulunan portlar yer almaktadır. Bu portlar
aşağıdaki gibidir.

1. PS/2 Fare Portu:Yeşil renkte olan bu port, PS/2 fareler içindir.

2. Paralel Port:25-pin’li port konnektörlere yazıcı, scanner ve diğer aygıtların takılabilir.
3. LAN (RJ-45) Port:Yerel alan ağlarında ağa bağlanmak için kullanılır.
4. Ses Girişi:Açık mavi renkte olan bu porta teyp, CD, DVD çalar ya da diğer ses kaynakları
bağlanabilir.
5. Ses Çıkışı:Açık yeşil renkte olan bu porta kulaklık, hoparlör takılabilir.
6. Mikrofon Girişi:Pembe renkte olan bu porta mikrofon takılabilir.
7 ve 8. USB Port:USB cihazlar oldukça yaygındır. USB portlara neredeyse her tür harici cihaz
bağlanabilir. Özelliği, seri ve paralel portlara göre çok daha hızlı olması ve USB aygıtlar üzerindeki yeni
USB portları aracılığı ile uç uca çok sayıda cihazın zincirleme bağlanabilmesidir.
9. VGA Port:15-pin’li VGA porta monitör bağlanır.
10. Seri Port:Bu 9-pin’li COM porta seri aygıtlar bağlanabilir. Eski Yazıcı ve Modemler bu porttan
bağlanır.
11. PS/2 Klavye Portu: Mor renkte olan bu porta klavye bağlanır.

USB Portu günümüzde diğer bütün portlardan daha fazla kullanılmaktadır. Harici donanımların hemen
hemen hepsi USB arayüzünü kullanmaktadır. USB portu ile bağlanan donanımlar: (Harici Sabit
Disk,Flash Disk, Yazıcı, Tarayıcı, Klavye, Fare, Web Kamerası vs..)

DĐJĐTAL ORTAMDA SAKLANAN BĐLGĐNĐN BOYUTU

Somut ya da soyut her varlığın ölçülebilir değerleri olması gerekir. Bu katı halde bulunan somut
nesnelerin (Demir, Elma, Tahta ..) ağırlıklarını ölçmek için kullanılan ve ağırlık ölçüm birimi olan Gram
(Gr) olabileceği gibi elektrik gibi gözle görülemeyen fakat etkisi hissedilebilen nicelikler için KiloWatt
(KW) olabilir. Bilgisayarımızda mevcut olan verilerinde ölçülebilir bir miktarı olması gereklidir.

Bilgisayarımızda bilgiler dosyalar halinde kalıcı depolama birimlerinde (Sabitdisk, CD Sürücü,

Flash Disk…) saklanır. Her bir dosyanın farklı bir boyutu vardır. Bu boyutu ölçmede kullanılan birimler
aşağıdaki gibidir.

BIT: Bilgisayar 2’lik sayı sistemine göre çalışır. Tüm veriler 0 veya 1 olarak işlenir. Bu 0 veya 1’lerden
her birine BIT adı verilir. BIT en küçük veri boyutuna verilen isimdir.

BYTE: 8 BIT lik bilgiye verilen isimdir. Biçimsel özelliği olmayan her karakter 1 byte boyutundadır.
Örneğin “SAMSUN” kelimesi 6 byte boyutundadır.
KILOBYTE(KB): 1024 BYTE’a 1 Kilobyte adı verilir.
MEGABYTE (MB): 1024 KB lik bilgi 1 MB dir.
GIGABYTE (GB): 1024 MB lik bilgi 1 GB dir.

Dijital bilginin depolandığı depolama birimlerinin birbirinden farklı kapasiteleri vardır. Kalıcı depolama
birimlerinin kapasitelerini karşılaştıracak olursak.
 1 Disket = 1,44 MB
1 CD = 700 MB
1 DVD = 4.7 GB

Seklindedir. Harici depolama birimlerinden Flashdisk ve Sabit disklerin boyutları değişiklik

göstermektedir. Günümüzde standart bir Flash Disk’in boyutu 2-8 GB arasında değişmekte iken Sabit
disklerin boyutu 160 GB ile 1500 GB arasında değişmektedir.

Bu bilgilere göre bilgisayarımızın en çok kullanılan kalıcı hafıza birimi olan Sabit Diskte oldukça fazla
miktarda bilgi saklayabiliriz.

--Bilgisayarı oluşturan iki temel unsurdan diğeri ise YAZILIM dır.

--Yazılım, değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik araçların, birbirleriyle
haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak, görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makina
komutlarıdır. Elektronik cihazların belirli bir işi yapmasını sağlayan programların tümüne verilen isimdir.

Yazılım temelde 3’e ayrılır.

1- Đşletim Sistemleri
2- Uygulama ve Hizmet Programları
3- Programlama Dilleri

1- Đşletim Sistemleri: Đşletim Sistemleri bilgisayarın donanımsal parçaları ile kullanıcı arasındaki iletişimi
sağlamak için üretilmiş yazılımdır. Bilgisayar donanımının doğrudan denetimi ve yönetiminden, temel
sistem işlemlerinden ve uygulama yazılımlarını çalıştırmaktan sorumludur. Đşletim sistemleri
özelliklerine göre belli gruplara ayrılmaktadır.
a. Kullanıcı Ara Birimine Göre Đşletim Sistemleri : 2’ye ayrılır
i. Metin Tabanlı Đşletim Sistemleri : Bu tür işletim sistemlerinde görsel bir ara yüz
bulunmamaktadır. Komutlar klavyeden girilir. Bu tür işletim sistemlerine M.S. DOS ve
ya UNIX işletim sistemi buna örnek gösterilebilir.
ii. Görsel Đşletim Sistemleri: Bu tür işletim sistemlerinde görsel bir ara yüz mevcuttur.
Kullanıcı işlemleri görsel öğeler kullanarak gerçekleştirir. (Windows, Linux)
b. Kullanıcı Sayısına Göre Đşletim Sistemleri:
i. Tek Kullanıcılı Đşletim Sistemleri: Bu tür işletim sistemlerinde birden fazla kullanıcının
işletim sisteminde farklı dosya ve ayarlar ile oturum açılmasına izin verilmez. Đşletim
sistemi oturum açan kullanıcıya göre farklılık göstermez. (DOS, Windows 98)
ii. Çok Kullanıcılı Đşletim Sistemleri: Sisteme birden fazla kullanıcı tanımlanabilir.
Kullanıcılar farklı ayarlar ile ve kişisel dosyaları ile oturum açabilirler. (Windows XP,
UNIX, LINUX)
c. Yapılan Đşlem Sayısına Göre Đşletim Sistemleri:
i. Tek Görevli Đşletim Sistemleri: Sistem aynı anda sadece 1 iş yapabilir. Örneğin dosya
kopyalama işlemi yapılırken başka bir işlem yapılmasına izin verilmez. (DOS)
ii. Çok Görevli Đşletim Sistemleri: Sistem aynı anda birden fazla işi gerçekleştirebilir.
Örneğin, müzik dinlerken internet siteleri gezilebilir veya yazı yazılabilir. (Windows,
Linux)

Bu bilgilere göre günümüzde en çok kullanılan Windows Xp ve Windows Vista işletim sistemleri Çok
Görevli Çok Kullanıcılı ve Görsel Bir işletim sistemidir.

Unix işletim sistemi görsel olmamasına karşın çok kullanıcıdır. Ancak Çok görevli değildir.

1990 yıllarında yaygın olarak kullanılan DOS işletim sistemi ise Tek Kullanıcılı Metin Tabanlı ve Tek
görevli bir işletim sistemidir.