Çeşitli doğrultularda ve eksenleri etrafında dönen kalem denilen çakılarla iş

parçalarından talaş kaldıran makinelere genel olarak freze denir.

Değişik konum ve özellikte yüzeyler, kanallar ve kademeler, dişli çarklar , çok ağızlı
vidalar gibi çeşitli işler bu tezgahlarda yapılır.
Freze tezgahlarının çeşitleri: 1- Yatay Freze 6-kalıpçı Freze
2- düşey Freze 7-çok başlıklı ??? Freze
3- üniversal Freze 8- otomatik kesme başlıklı Freze
4- hidrolik Freze 9- NC( numeric) Freze
5- kopya Freze 10-CNC(computer numeric control)
- Yatay Freze tezgahları; kalemin yatay eksende çalıştığı saat başlıklı tezgahlardır.
-Düşey Freze tezgahları; kalemin düşey eksende çalıştığı saat başlıklı tezgahlardır.
-Üniversal Freze tezgahları;kalemin yatay,düşey ve eğik eksenlerde çalıştığı değisken başlıklı
ayrıca tablası dönebilen freze tezgahlarıdır.

üniversal kalıpçı freze

-NC-CNC tezgahları; programlama yapılarak çalışır. İşlenecek parçanın hangi sırayla nasıl
yapılacagı bilgisayara verilir. CNC bilgisayar kontrollüdür, NC sayısal kontrollüdür.
 cnc freze
Frezenin ana kısımları:
Gövde; tezgahın dişli kutularını taşıyan dayanıklı kısmıdır.
Tabla; üzerine bağlama işlemlerinin yapılabilmesi için T kanalları açılmış boyuna hareket
edebilen , altındaki kırlangıç kuyruğu kanalı ile arabaya kızaklandırılmış kısımdır.
Araba;konsol üzerine kızaklandırılmış bu kısım tablanın boyuna haraketini sağlar.
Konsol; aşagı yukarı hareket eden kısımdır.
Frezenin yardımcı parçaları:
Başlıklar; frezenin işlem kapasitesini ve kalemlerin hareket durumunu düzenleyen
kısımdır.
Malafalar; kalemleri döndüren bilezikli millerdir. İç ve dış yataklar yatay başlıga
baglanırlar. Malafalar 16-22-27-32-40 mm çaplarında yapılır.
Divizör; makine parçaları üzerindeki bölüntüleri açabilmek için kullanılır. Örneğin;
vida,dişli çark, freze çakıları…yaylı pim delikli aynanın deliğinden çıkarılıp çevrildiği zaman
manivela koluna tespit edilmiş olan sonsuz vida milini çevirir. Bu mile kamalı sonsuz vidası
döner. böylece hareket eder.
Sonsuz vida carklarının diş sayıları genel olarak 40, 60, 80dır. Sonsuz vidanın ağız
sayısı tektir.
Sonsuz vida çarkı k dişli olan bir divizörde manivela kolu bir defa çevirildiğinde vida
çarkı 1/k kadar döner. Çarkın bir devir yapması için manivela kolu k kere çevrilmelidir.
n=k/z yani 20 yarıklı bir çark açmak için 40 lık divizördeki kol n=40/20= 2 kere çevirmelidir.
-Alın frezeleme ve çevresel frezeleme olarak iki çeşit frezeleme vardır.
Yatay ,düşey ve eğik yüzeylerin işlenmesi
Düzlem yüzeylerin frezelenmesi; konsolu tespit eden civatalar gevşetilir. Parçanın
yüzü dönen kaleme değinceye kadar konsol yükseltilir. Tam değme noktası sıfır noktası
olarak ayarlanır bilezikte. Parça kalemin sağ/sol olmasına gore kaydırılır.konsol talaş
derinliğine göre kaldırılır. Parça ilk sefer el ile işleme sokulur ve ölçülür işlem tatmin edici ise
otomatiğe bağlanır. Malzemenin cinsine göre kesme sıvısı kullanılır. Kalem kesme işlemi
gerçekleştirirken durdurmak ince talaş kaldırmada sorun teşkil eder çünkü durma esnasında
kalem derin bir talaş kaldırma gerçekleştirir.
Alın yüzey frezeleme; konsol yükseltilerek iş parçasının ortası kalem eksenine
getirilir. Tabla enine ilerletilerek değme noktasına getirilir ve sıfırlama işlemi yapılır. Tablo
boyuna hareket ettirilerek kalem dışarı alınır. Tezgah çalıştırılır dönüş yönü kaleme göre
ayarlanır. Düzlem frezelemedeki gibi işleme devam edilir

Eğik frezelemede başlık veya Mengene kullanılarak gereken eğik veya açı sağlanır.
Sıfırlama işlemi yapılarak talaş kaldırma işlemi gerçekleştirilebilir.
Düz kanalları açılması; uygun genişlikte alınları dişlenmiş çapraz bir kalem
seçilir.sıfırlama gerçekleştirilir. Tabla ileri geri hareket ettirilerek kanalın kenara olan
uzaklığı ölçülür. Tezgah çalıştırılıp konsol yükseltilerek işleme başlanır.
Talaş kaldırma işlemi:
Aynı yönlü kesme; kalem iş parçasını kedine doğru çekerek tabla vidası ve
somununun gevşemesine sebep olur. Kesme kuvveti parçayı tabla doğru bastırır. İnce parçalar
için elverişlidir.
Zıt yönlü kesme; parçanın ilerleme yönüyle kalemin dönüş yönüne karşıdır. Freze
parçayı boyuna itmeye ve tabladan yukarı kaldırmaya çalışır. Böylece ilerletme vidası ve tabla
somununun gevşemesi önlenir ve çok düzgün bir yüzey elde edilir
Freze çakılarının çeşitleri: 1-silindirik freze 7-modül freze
2-kanal freze 8-profil freze
3-alın freze 9-azdırma freze
4-açı freze 10-vida freze
5-parmak freze 11-testere freze
6- T freze
Kesme hızı hesabı ve devir sayısının bulunuşu:
Kesme hızı; çakının çevresindeki bir noktanın dakikada aldığı yoldur. ( v=m/dk)
Devir sayısı(dev/dk) =n= (1000*v )/(x*d) x=sabit d= freze çapı(mm)

Frezeleme işlemlerinde ortaya çıkan sorunlar,nedenleri ve çözüm yolları şunlardır;

Titreşim: Muhtemel sebepler şunlardır;

1) Makine, takım tutucusu, iş parçası bağlantısında ve milde yetersiz rijitlik

2) Çok büyük kesme kuvveti
3) Kör takım kullanımı
4) Yetersiz yağlama
5) Düz dişli takım
6) Çok büyük radyal çıkış
7) Sürtünme,yetersiz parçayı kurtarma mesafesi

Ortaya çıkan bu sorunları gidermek için aşağıdaki işlemler uygulanabilir;

1) Daha büyük millerin kullanımıyla giderilebilir.
2) Besleme miktarının azaltılması ve iş parçası ile aynı anda temas eden diş sayısının
azaltılması
3) Takım bileme ve değiştirme ile diderilebilir.
4) Yağlayıcının kesme zonunu tamamen ıslatmasını sağlamak
5) Helisel takım kullanımı
6) Takım açısının kontrolü

Boyut hassasiyetinin azalması ve boyut kontrolünün kaybı:Bu sorunu oluşturan muhtemel

sebepler; Ötelenmeye sebep olan yüksek kesme yüklemesi, talaş toplanmasıdır,parça
değiştirme esnasında talaşın tamamen temizlenmemesidir.

Ortaya çıkan bu sorunları gidermek için şunlar yapılabilir; parça ile aynı anda temas eden
diş sayısının azaltılması,talaşlı işlem sıvısının dişler arasındaki talaşı uzaklaştıracak şekilde
uygulanmasıdır.

Hızlı Takım Köremesi: Ortaya çıkan sorunların nedenleri; çok büyük kesme kuvveti ve
yetersiz soğutucudur.
Sorunları gidermek için; parça ile temas halindeki diş sayısının azaltılması ve talaşlı işlem
sıvısının dişler arasındaki talaşı uzaklaştıracak şekilde uygulanmasıyla giderilir.

Kötü Yüzey Bitirme: Ortaya çıkan sorunlar; yüksek miktarda besleme,körelmiş takım
kullanımı,düşük kesme hızı ve takımın diş sayısının yetersizliğidir.

Sorunları gidermek için; bütün dişlerin aynı yükseklikte olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Takımın Parçaya Batması: Ortaya çıkan sorunların nedenleri; çok büyük radyal çıkış,çok
büyük talaş açısı ve uygun olmayan kesme hızıdır.

Bu sorunları gidermek için; diş parçasının ötelenmesi önlenmelidir.

İş Parçasının Sıvanması: Ortaya çıkan sorunların nedenleri şunlardır; hafif kesme,yetersiz

radyal çıkış ve büyük alan genişliğidir.

Bu sorunları gidermek için; büyük besleme miktarı ve takım bileme işlemleri yapılır.

Takım Yanması: Ortaya çıkan sorunların nedenleri şunlardır; yetersiz yağlayıcı ve çok
yüksek kesme hızıdır.

Bu sorunları gidermek için; sülfür esaslı yağ ilavesi,kesme hızının azaltılması ve

soğutucunun takım ve kesme zonunu tamamen ıslatılmasının sağlanmasıyla giderilebilir.

Takım Dişlerinin Kırılması: Sorunun nedeni çok yüksek besleme miktarıdır.

Sorunu gidermek için; düşük miktarda besleme,çok sayıda dişe sahip takım kullanımı ve
tabla malzemesi miktarının azaltılması uygulanabilir.