TEDKI VE DECISIM Aled Politihe Gemgbik Dergit (EI ee oe www.tepkivedegisim.org [ste Marks tarafindan tarifisiz toplumlar” ‘olarak gorilen Asya toplumlanmn, alinan vergilerin deviet tarefindan verimti keullamimamasi ve devietin by sistemi slirdilemek adina despotik bir yapwa biiriinmesiyle, kapi- talizme gecislert ‘gecikmigtir Yine B deviet yénetiminde ki sorunlar ekonomik yapiya onun salamlifindan turd bir etki etmemistir konomik-politik EMPERYALIZM VURUYOR o Son diiztemde fasizan bir iktidar olma yolunda hizt adimlarta @ _yolalan iktidara kars, *Sosyalist-Devrimei” ‘grup ve partilerin en azindan asgari mmiistereklerde bulugarak bir “gic birtigine” gitmest ve hair, iktidanndan muhalefetine bitin dizen gislerinin payandasi olmaktan kurtarma g6revleri biitiin yakacibziyla Gen: Carlos Laturt_) karsimizda duruyor. - Neden bombalar Libya’ya? - Kaddafi neden Raybeder? - fsyancilar ne istiyor? - Emperyalistlerin plant ne? - Tiirkiye neden destoR verdi? - Kurtulus uzakta mi?] CRN Oportiinizm nedi: - Libya 27 Mayrs devrimi sonrasinda, TIP'in igindeki tartismalann giderek arttigi dénemlerde, karsisindaki yaftalamak icin kullamlan “gavur, hain, yobaz, dinsiz, komiinist” gibi kelimelerin yanina, sotculann birbirlerini yaftalamak icin kullandt “oportiinist” kelimesi de eklenmisti. Artik kimin kime kafast atarsa, karsisindakine “oportiinist” der, boylece en yanilmaz kisi olarak, tartismada hakli taraf oldugunu flan ederdi. © zaman sorulurdu, yahu bu kadar kullamyoruz ama, nedir bu oportiinizm? O siirecler icinde, oportiinisti ne kadar anlatsan da, kim oldugunu aniamak, olaganiisti zordu. Ciinkli dyle bir akim haline gelmis ki, kimin oportinist, kimin olguiann iizerinden gidisleri takip eden oldugunu anlamak, son derece zordu. Buglin, ne sol ortamin glindemi belirleyecek glicti var, ne de bunlarla ugrasacak vakti var. Catisma ortami acik toplantilar har- icinde, érgiitler oldugu kadanyla birbiriyle laf yansina girmekten zak durmaya calisiyorlar. Toplumda da “yaftalama” diyerekten yeni yaftalama teknikleri tiredi: “Kemalist, darbeci, sakirt, elitist” vb... Ancak, yaftalamalar somutlanmayan, genel olarak karsidakini asagilamak, dnyargiyt disa vurmak amaciyla kullamlan sifatlardir. Oportiinist, glntimiizde bilimsel olarak ele alinmak zorunda olan bir kavram... Cinki, isci simfinin tekrar devrime fnanmasi ve onun fcin savasmast amaciyla, en cok thtiyac duyulan olgu, sifatlan dogru yerlerde kullanmakti. Iste Kaddafi, bize bu kelimenin ne anlama geldigini anlata- cak hikayenin basroliind oynamakta. Kaddafi’nin hayatt, oportiinistin ne oldugunu net olarak ortaya koyan ve oportiinis- tlerin act hikayelerini karikatiirize eden bir sanat eseri diyebiliriz. Giiniimiizde Kaddafi, boyalt basin tarafindan, acimasiz diktatér ve gerici bir lider olarak tammtamyor. Sunu sdylemek sart ki, onu tutum olarak elestiren boyalt basin finansorii emperyalist tilke liderlerinden, cok daha fazla namustu bir tutuma sahi insantigin hayvan yerine konulmasina itiraz etmis, bunu savunmus, ancak bu tutumu uygulamaya koymakta, basarilt olamamstir. Buna ramen emperyalist ilke liderleri, Kaddafi’nin, yani iyinin kétiistintin bile tirnagi olamaz. Kaddaffi, bir albay olarak, yani Arap halkinin ordu gencliginden yetigme biri olarak, gireve geldigi 1969°da, “Islam ilkelerine dayanan yesil sosyalizm kuracagim” aciklayip, “Arap birligi icin calisacazim, bagimsziilkelerte birlikte irkeiliga, sémiirgecilige ve toplumsal baskiya karsi cikacagim” sdylemistir. Sonrasinda, pan-Arap hareketlerin yaptiat gibi, bircok sirket tulusatlastinimis, Ingiliz askeri Usleri ve birlikleri Ulkeden gikantimstir. Emperyalizmin Kibns tizerindeki emellerine kars1, ezilen Kibris Turk halkina kurtulus igin yarcim etmis, sadece Araplarin birligi degil, Afrika’nin birligi icin miicadele etmistir. (gndebiler 2- Kapaf Kom 4.0.0 - Viedan yohlamast SAD Akan 163, linda mamfsto 6D. - Ger gli caja ve Ra ip rein tar 7. 3Garan- Exe tina bir durumdr 8 iden iki nin dnc gril oii 0- U.Nar- ally Bunalanekonomié poli akmazlar 12-0, Gily - Yalan kona, bu ylandan fortum ada 13-£:%elhanat-Darbe paranayas 14-B Narayan, bn nas i dinyada djl? 15-O,Bakioglu -Liferal suurar ve dzgiilak, 17-O.Kurtulus- fyi ocugu Tayyip 18-0. Yeilepe- inaz, Sezen ve Ben 20-EKamber - Tank boyunca, sosyalhayatta Radin olmak, 22-E.Mert-Siheyl Batum meseles 23-€H, Onivar -Cadinaitaat 24-E.Yayla- Sosyalit Hareket birlsiyor ‘Tepki ve Dedigim Dergist-2Su eylemlerine bakacak olsak bile, bugtin Kaddafi'yi, proleteryanin Snderliginden, kendi azinliéinin iderligine kadar ‘olan sirecte, insanlk adina yaprms oldugu hizmetlerden dolayr, bir emperyalist ilke lider ile es tutmayi birakin, onun altinda bir seviyede tutmak, son derece yanlistir. Kaddafi, bu namustu tutumunun ardindan, oportiinist sifatin, bilimsel sosyalizmin dngérdiigii sartlardaki gibi tanisimis, yani onun éncitiinde emperyalizme karst insankiin savasin veren is¢isinifm, baz azintklara karsisatrmstir. Ulusallastirilan petrol ve dogal gaz sirketleri, Gzellikle AB emperyalizminin dncileri olan Almanya, Fransa ve Italya’ya barakalmis, Ingitere ile anlasmalar yapilmss, yabanca igilere yiksek Ucretlerverirken, kendi ig! sinvfini uc is gcd olarak ‘alistrmigtr. Emperyalizmin her darbes! ile birlkte gitikce ualagmaci bir tavr alan Kaddafinin bu tutumy, yine bilimsel Sosyalizmin ortaya koyduu soruntann gézilememesinden ileri geliyor. Bilimsel sosyalizmin ortaya koyduu bu sorun, Pan-arap ve pan-fars akmlarin gortldii her ikede, dzelliklefeodal ‘yapinn tasfiyesinn zorlandi durumlarda, diyalektik idealist yéntem ile halk yedeklenmeye calisii srada ortaya cikmistir(yani, kutsal kitaplara dayamlarak, sistemin mesru oldugu anlatilmaya calisitmistir). Ama feodatizmin tasfiyesinde bile biricik burjuva devrimei kes! olan LAIKLIK devreye sokulmadiét icin, gidlgat geriye dogru olmaya baslamstir(yani kutsal kitabin soylemier bir kenara koyulup, bilimin sSmiird ile ilgili bilimsel argumanlan kullansimamistr). Kaddaf’nin prensipleri de, “diyalektik idealizme” dayanan ve giintimiizde “Burjuva sosyalizmi” olarak tamlayacagimiz bir tavir olan, “Yesil sosyal- tzmden” ileri gelmektedir. Burjuva sosyaltzmi yerine, isc snifnin salam halk ndertgi kurmas ign, feodalizmin kesin bir sekilde yeniigiye ugratilmasi ve laiktigin uygulanmasi sartir, Diger Afrika Ulkelerinde ve Libya'da eksik olan mesele budur. Burada bircok kisi, sci simft Ondertiklerinin, diyalektik materyalist yontemi ne kadar benimseyebildigini ve bunun halla drgiitlemede ne derece etkin kullanitdigim da sorgutayabitir.. Biitin Diinya'daki Marksistlerin temel sorunu, en azindan bazen siphecilige diigenlere kars1, kendini bu tir olaylarla somutlamakta. Bir yandan da, “isine gelmemek” var, bu da farklt bir “oportiinistlik”. Tarihsel olarak Libya'nin gecirdidi strecten gintimiize gelirsek, Kaddafi'nin aslinda bu hatalanmn bedelini édedigi séylemek mimktin...Emperyalizm ile girdit savasta, yenildkce tavizier veren Kaddafi, bu tavizlerin karsiliginda, tasfiye slirect ile karst karsiya kaldh, Hemen iki cimle Once belirctigimtz gibi, bilimsel sosyalizmin bu can yakictsorunu, “isine gelmedi". Bunun yerine, kendisine “kulluk” edealeri toplayarak, kiresellesmenin yaktc ihtiyaclarim karsilamak gorevini, gtiniimiize kadar “layla” yapts. Gerek Avrupa'nin ucuz isgiil ihtiyacim, gerek Avrupa'da istindarm zorlasan, yuksek Ucretlertalep eden teknik elemantann istihdamin, gerek Avrupa’ningittikce kisilan yer alti kaynaklan thtiyacini, gerekse batmakta olan Italya futbol tigininthtiyactaniny, “gik” demeden karsiladh Kaddafi. Bunun yam sira, gbrismelerde cadiriyia gitmesiyle olsun, ogullarinin dedikodulanyla olsun, magazine de malzeme oldu. Peki, biyle sadhk bir kul, neden aforoz edildi “kiiresellesme” furyasindan? Bu adamlarin “eli kanlt” diktatérler oldugu, ‘ortalama bilgiye sahip bir vatandasin sordugu gibi, sonradan mm akillara geldi? Astinda emperyatizm, tam da kendi kimligindeki en alcakca seyi yapmaktadir. Ozeltikle ezilen ilkelerdeki hammad- deleri kontrold altima almak icin, o Uketerdekt en gerici, en haziryiyict unsurtarim desteklemek, emperyatizmin bir hnumarali yasam kaynaipir. Buradan yola cikarak, gitikce clrdyen ve gericilesen Libya, kiresellesmenin gidisine ayak uydu- rarak, AB emperyalizmi ile dost, ABD emperyalizm ile mesafeli bir cizg\ izleyerek, Afrka’da Kendi kararlanim verebilen, ancak kerarlanm kendi azintgmin tehine alan bir gic haline gelmistir. Bu 6zeliginden dolayt, emperyalizm, dokunmak istese de Libya'ya dokunamamrs, ancak ik kivilcimda Kaddafi'siz br Libya icin dimeye basmist. Bunun sonucu olarak, emperyalist Kuvvetler,aralannda Turkiye olmak izere, bir pastadan pay kepma yarisina giren cocuklar gibi, “3’er er, Allah ne verdiyse” diyerekten, NATO adi altinda, Libya’ya cikarma yapmaya haziriandilar. Bu Gikarmaya, Tarkiye'nin de dahil olmasi, meclisteki AKP ve CHP'nin gecirdigi tezkere lle gorceklest.Kilicdaroglu, highir sgecert! sebep bulmadan “bizce Avrupa tilkeleri haklidir” derken, Erdogan ise Once “Libya’da ne isimiz var” diyip, sonra da tezkereyi“firesiz” gecirmislerir. Turkiye’ nin de burada yer altsni, pastadan pay kapma yanis olarak yorumlamak, yanlis olmayacaker Bu yogun saldinlar altinda yanan Libya’da, olaylar nasil biter? Uc sekilde olaylann bitmesi mirnkin olabilir. Birincisi, Kaddafi eskiyi hatirlayacak (ki bir cok konusmasinda Yesil kitap’a atrfta bulundu) ve Ozellikleisyamin merkez\ Bingazi halkina da Trablus halk gibi refah sunacaktir. Bunu yapsa, aslinda emperyalizmin elindeki kozlan alms olur, ama sorunu kokinden «amis olmaz. Cinkii addafi'nin arttk Marksizm/Leniniam ilkelerine bagh bir devrimci tutum icinde olmasi beklenemer. Yine de, Libya halk, emperyalizm| iyi tanir, Onlarin, direnigcilerin hayn icin orada olmadigim., cok ‘yi bilr. Bu yiizden acgbzld bir emperyalizm yerine, Yesil Kitap'a sikismis bir Kaddafi,onlarin da tercihiolabilc.Ikncis,direniscler yenilecek ve emperyalizm, Kaddaf'yi devirmek icin Libya'ya askerler ile operasyon yapacaktr. Bu operasyonun da Irak curumuna benzemesi kacintmazdir. Emperyalizm, Libya’yi kana bulayacaktr. Ancak Libya halki direnecektir. Su andaki dienigcilerin ne tarafta olacag, emperyalizmin saldinlanna bagl olarak degisecektir. Libya, Irak model gibi, “kel basa simsirtarak misali", gbstermelik secimierle yénetilen bir lke haline déndsecektr. Uctinct olasik ise, direnigcilerin higbir uziasma ‘olmadan, Keni ézlert tle kurduklan yénetici Sra, halk arkasina takarak, hem emperyalizm devre dist birakacaktir, hem de Kaddaf’yi devre dis! birakacaktr. Burada direniscilerin Trablus halkini ve Kaddafi yandaslanm, hatta belki de Kaddafi’yi yyeéieklemesisarti. Ancak bu tir bir biince sahip olmadiklan disinitirse, bu intimal, birinciihtimalden cok daha zayit gormek olasitiktidr. Ancak Libya’da gercek cézlim, sonuncu cSziimadtr. ‘Tepki ve Degisim Dergisi-39 Duygu Orug doruc@tepkivedegisin.org VICDAN YOKLAMASI 39 yil gecti heniiz iistiinden. Kulaga cok gibi gelse de, cadaslarina sorsan daha diin gibi derler. isin asl, aradan gegen zamandan ziyade, siyasi zihniyetteki deBisim icin, s6z konusu olan zamanin kisalig) anlatmak istedigim. 6nce biraz tarihi yoklayalim. Ne olmustu 39 yil Once? Tarih: 30 Mart 1972. Yer: Tokat / Niksar’a bagli Kizildere Kéyii. Mahir Gayan ve 9 devrimci yoldasi NATO'nun Unye Radar Ussiindeki tig ingitiz teknisyenini kacirdh. ‘ Sebebi ise, Deniz Gezmis, Hiiseyin Inan ve Yusuf Aslan’t idam sehpasina cikaran 12 Mart fasizmine karsi durmakti. THKP-C dnderi Mahir Cayan ve yoldaslan Kizildere'de bir kéy evinde kusatildi. Ne kactilar ne de testim oldular. Kusatanlara verdikleri tek cevap ise, “Biz buraya dénmeye deiil, dlmeye geldik.” oldu. Nitekim kolluk kuwvetleri ile yasadiklan catismada sehit ol- dular. Alti cizilmesi gereken en nemli nokta su; biliyoruz ki, THKO lideri Deniz Gezmis ve yoldaslan ile THKP-C lideri Mahir Cayan ve yoldaslan farkli Srgiitlere mensuptular. Ancak onlar, devrimci dayanismanin gerekliligini yerine getirerek, THKO’lu yoldaslarimin canlarim kurtarmak adina, kendi canlarint koydular ortaya. Tarihe baktigimrzda devrimei dayanismanin bircok érnegini bulmamz miimkiin. Ancak, Kizildere Katliam arifesinde oldugumuz icin, bu Srnegi vermek istedim. O zamandan bu zamana “sol diisiincede “ degisen ne oldu da “solcular” bu hale geldi? diye sorgu- lamaktan alamyorum kendimi. Giiniimiizdeki sol drgiitlere bakip, gecmistekileri g6z Gniine getiriyorum. Yol aym,, hedef aym, ama amag ne yazik ki saptt. Eskiden amac, sadece halkin iktidarim kurmakken, tiim miicadele bunun iginken, giintimiizde bu ama maalesef ki program ve tiiziik sayfalanndan, yani teoriden dteye gecemedi. Pratikte ise, X Srgiitiinii nasil alt edebiliriz, Srgiitiinii nasil desifre edebiliriz miicadelesi doruk noktasim yasamakta. Kendi icimizdeki catisma, rekabet ve miicadeleden, asil miicadele etmemiz gereken tiim unsurlan unutmus, yok saymis durumdayiz. Bu da ancak, su sonucu dogurur. “Ben yalnrzca kendi iktidarim igin oynarim, halkin iktidant kimin umurunda?” Ben yalnizca halk icin, halkin iktidart icin, sinfsiz, sémiiriisiiz, esit bir toplum icin miicadele eden bir devrimci olarak, mitinglerde, anmalarda, alanlarda devrimcilik oynayan insanlara soruyo- rum, Devrimci dayamsmanin en giizel érneklerini sergileyen Deniz’lerin Mahir’lerin, bizlere miras birakti31 devrimci dayanismayi rant Bruna agziniza sakiz ederken, “Deniz’lere Mahir’lere devrim séziimiiz var, yiirlidiigiiniiz yoldan yiiriiyor yoldaslanimiz” derken hig mi stzlamiyor vicdaniniz? Ben bunlart izlerken yerin dibine giriyorum da... ‘Tepki ve Dedigim Dergist-4a ADogucan Agirkan dagirkan@tepkivedegisim.org 463. LINDA MANIFESTO ‘Avrupa‘da bir hayalet dolasyyor - Komiinizm hayaleti. Avrupa'nin tim eski gcleri bu hayalete kars1 kutsal bir sirgiin avi iin ittifak halindeler. Komiinist parti manifestosunun baslangici bu sekilde 1848 Subatinda yanki bulmustu K. Marx ve F. Engels imzasiyla Karl Mar, bilimin devrimler caiinda biiyik sigramas1 ile emekcilerin biivik diisteri arasindaki képriiyii kuran, caimizin devrim ustasicir. Bu képrii, dis diinyasinda degil, yeryiiziinde kurulmustur; bir ayag) insanhigin 19. Yuzyildaki buiyik bilgi birikimine dayamr. te yandan Marx, insanligin bilincine ve yiregine, o biiyiik ézlemini Gerceklestirmest icin, essiz bir enerji kaynai birakmistr. En blyik ener fgcinin bileklerinde tasidiét zincirde oldugunu bilimsel planda aciklamistir, Béylece yoksullugun bir enerji kaynah oldugunu ve diinyayr degistirecek biiyik itici gic oldugunu kesfetmistir. Marx, insan tiiriniin olusumuyla birlikte ortaya cikan gercek ile umut arsindaki biyiik diyatektigin, Kapitalizm ¢aginda yankilanmasidir. ‘Simif miicadelesi Simif miicadelesi Gergekligini, Marx’ tan nce burjuvazinin Mignet ve Guizot gibi sosyotojik tarihgiler ortaya koydular ve uygartik tarihini aciklayan temel bilimsel kavram olarak degerlendirdiler. Yine burjuvazinin Ricardo gibi iktisatcilan, sinif miicadetesinin ekonomik bilimin temelini ve emek -deger teorisini, insantigin bilim birikimine katmislardh. Marx, bu bilimset kazanimlan saptasaptamisti Marx. Insanbk yeni bir tarihsel siirect izleyecektir ve mutlaka, insan yeni bir diinya ctinde sekillenecektir. Yoksa Marx'mn Ingiliz kapitalizmini elestirirken séyledigi gibi.” Bu ac gézlillk ve para hirsi ‘ortaminda, bir tek insanca duygu ya da géruisin lekelenmeden kalmast olanakstzdir.” ‘Marx ve kuramsal ¢ézimler Marx ‘tn kapitalizm elestirisi, diger biitin elestirilerden farklidr. Clinkii Marx’mn elestirisifelsefi, etik veya ekonomi diizleminde kalmadh, emekcilerin elestirisi haline geldi. Tarihin itict gil elestiri de¥il, devrimair. Marx bu antamda tarihin tannsim emekci yiginlanmn bitincine gikarch. Giinkii emekci yigintan yeni ekonomik, sosyal degisimlerin tarihsel rollerine sahipti, Siyasal devrimlerin temel momenti olan emekgi yigintan ve bu yrgintann siyasal iktidarim elde edecek giig basl basina igci simtfiydh Giinkii degisme, Marx ‘a gore yalmz eski toplumun yikilmasi degil, bizzat devrimci sinrfin kendi degismesiydi. Bu dedisimin ekonomik, siyasal, sosyal olarak ciiriyen eski toplumu degistiren simfinda degismesiyle miimkiin olacakt. Marx’m yaraticist, Kutsal kitaplardaki gibi miikemmel de@il fakat kendisi de yenilenen insanch. Sosyalizmin diinyalasmast Marx, Avrupa‘nin devrimler caginda dogdu ve yasadi. 0 zamantar diinya haritasinda yalntz Avrupa ve onun parcast olan Kuzey Amerika vardh. Diger kitalar, tarihin biiyik akisinin heniiz kenanndaydh. Marx’in diinyadan géctii8u yillarda insanbik yeni bir caa acim atts. Kapitalizm, emperyalizm cagina girerek, cevredeki toplumlan diinya haritasinin icine cekti. Kapitalizm, kendi celsiksini tiim diinyaya dayatacakti, Avrupa’daki sinf cetismelerinin yumusamasimn faturast ezilenin insantiga gikacakti. Emperyalizm kendi simfsal cetiskisini Ortmek icin, yoksul siniflar sus payr ile yumusatts. Ancak bu ‘durum devrim merkezinin Avrupa’ dan Asya’ya kaymasina neden oldu. Lenin‘in deyisiyle batidan dogu’ya kaych. Ezilen halklarla birlikte isci sinfi yaninda kéylii de Marx'la tanistt. Lenin ve Mao, 20. yiizylda bilimsel sosyalizmi diinyalastirdilar. Paris Komiinii ve 21. yiizyil Marx'in Paris Komiini pratigiyle teorilestirdigi proletarya diktatérlligt teorisi, 20 ylizyiln sosyalizm deneyiml olgunlasti. Marx’in proletarya diktatérliigii teorisi, geri déniis tehlikesinin yikilan burjuvaziden geldigi Paris komiinsii Uzerine kurulmustu. Oysa Sovyetler Birligi’nin sosyalizmden kapitalizme geri dinisiine, devletin ve parti yénetimlerini ele geciren kapitalist yolcular anderlik ett. iste bu sireci Mao Zedong tahlil ederek, sinifsiz topluma gecisin uzun bir sinif miicadelesi oldugunu ortaya koydu. BiyUk usta Marx ile 21. yizyl arasindaki KOprii bu gekilde kurulmustu. Her dogumun kaderi, aninda eskimesidir. Ne ki, 188 i ferek yasatan, yine kapitalizm nce dogan Manx‘, insanbigin ufkunda yenil ‘gercegidir ve milyarlarca emekcinin bilyik dilstidir. Komiinist Manifesto, 163 yildir diinyaya 1sik olmaya devam ediyor. ‘Tepki ve Dedigim Dergist-5Umit Yasar Erdem ‘vardom@topkivedapisin.org GERI KALMISLIG! DOGRU OKUMAK VE ASVA TIP{ URETIM TARZI Bu yazrda Osmank ve gindmiiz Tirkye'sinin geri kalrmsifin A.T.O-T ve bafimblik teorisi agisindan degerlendirecedim. Batida feodalite olusmusken bizde Asya Tipi Uretim Tarz soz konusuydu. Bunun sonucu olarak batt da feodal simflarla miicadeleye girisip onlan tasfiye etmeye girigen burjuvazi, bizde olusumu geregi sadece mal dedisimine aracilik etmekle kalaiét icin yeni olusan feodal sinflarla uzlasmaya gitmistit. Asya tipi Uretim tarzi doguda iran, Cin, Rusya, Osmanli gibi dev- letlere Gzgu bir Uretim tarziydi. Ozel milkiyetin olmadigh, miulkiyetin devlete ait oldugu ve Uretimin artik de¥erinin de devlet tarafindan vergi olarak alindigy bir sistemi ifade eder Asya Tipi Uretim Tarzi. Deviet tarm icin genis, engebeli veya c6l araz- ileri sulama gbrevini yerine getirirdi ve bunun icinde topragin millkiyeti devletteydi. Dolayisila ticaret cok gelismemistir ve koyli devletin askeri masraflarim karsilayabilmek adina somarilmastir Feodaliteyle de, birbiriyle herhang! bir isbélimii olmayan, otarsak yan’ kendi Kendine yeten aileterin olmasi ve feoda~ Lite de pazar icin Uretim yapmadan, treticinin Uriniine zorla el koyan agaliksisteminin var olmast bakimindan benzesmektedirter. Asya Tipi Uretim Tarzr'nin énemli bir dzelligi de pazar icin tretim yapilmyor olmasiir, yine ailelerin ken kendine yeter olmasi nedeniyle birbirlerile igbdlmd yoktur. Ancak aynldiklan nokta; feodalitede marabs yani ireticinin toprak sahibi tarafindan rant seklinde sémiirulmesidir. Asya Tipi Uretim Tarzinda ise artk deere deviet ve bir kismna da temsileisi askerlertarafindan el konulurdu, Timarl sipahilerin gorevi ise bu gelirterle asker yetistirmektt.likel toplumda ise mulkiyet komiuntnd dolaysiya aile ve deviet gibi Kurumlar yoktu.Yine bu toplum yaprsinda artk deer veya uretim fazlasindan bahsedilemez. Asya Tipi Uretim Tarzinda ise milkiyet devlettedir ve Uretim fazlasindan bahsedilebilir. Toprakta artik degerin olusamayacadindan, dolayisiyla Osmanli Devietinde sémtird olmayacagindan birgok arastirmaci bahseder. Oysa artik deer Isciden( emekciden) dretilir (bkz. Kapital, ciltt) igcisinin kendi takettiginden fazla kismi artik deieri olusturur. Ancak artik defer kar dedildir. Dolayrsiyla Asya Tipi Uretim Tarzinda da artik deer Uretilmistir. Iste Marks tarafindan “tarihsiz toplumtar” olarak gériilen Asya toplumlanmn, alinan vergilerin devlet tarafindan verimti kullamilmamast ve devletin bu sistemi siirdirmek adina despotik bir yapiya biirinmesiyie, kapitalizme gecisleri gecikmistir Yine deviet ynetiminde ki sorunlar ekonomik yaprya onun saglamligindan ati bir etki etmemistir. Osmanti Devleti de Asya ‘Tipi Uretim Tarzimin gecert oldugu bir devietti. Batr'da ki teknolojik gelismelerin cok gerisinde kalinmisti. Bu ise hem askeri hem de iretim alaninda iistiinlikleriniyitirmelerine; ihrag ettikleri uruinler thal eder hale gelmelerine, savaslarda yenilmet- erine neden olmustu. Devietin uzun sire batinin tersine ithalati destekleyen, ihracati kisitlayan bir 6zelik gostermesi teknolojinin gelismemistigine yorulmalidr. Osmanti bu tepeden inmect sistem’ yilarca uygulamistr. Bizde Kurtulus Savasi ve sonrasinda ki devrimle yaratilmaya calisilan burjuva sinif ise feodaliteyi tasfiye etmeye girismek yerine onunla uzlasmaya gitmistit. Zira bizde feodalite Osman deviet yapisinin cézilmesiyle ortaya cikmisti. Atatlirk déneminde kéyliden alinan asar vergisinin kaldinlmasi da buna isaret eder. Mustafa Kemal ve Kurtulus Savagim veren kadrolani Osman Tipi ceberut devietin mirascis olarak gérmek ve boyietikle Cumhuriyet devrimini bir sicrayts olarak kabul etmemek yaygin bir yamilgdir. Ozelikle Keyder gibi tarihciler bu yanilenyt dniimiize bir gercek gibt sunmaktadirar. Asya tipi Uretim tarz1, feodaliteden ayniir, Feodalite de Ureticinin Urinlerine toprak agast veya feodal toprak beyi el koyarken, Asya Tipi Uretim Tarzinda devlet el koyar. Iste Osman Devletinin en temel ézelliklerinden biri birokrasinin tam kesiminden agir vergiler almasicir. Cumhuriyet yonetimi ise, asar vergisini kaldirarak, Asya Tipi dretim tarzinin son kalintilarint temizlemistir ve bu yéniyle Osmanli tipi birokrasiden ayniir. Kemalist kadrolarin uyguladigi Keynesyen politikalarin amaci 6zel sekt6rin yetersiz oldugu noktada devlet girisimini Gzel sekt6re de yardimer olacak sekilde gerceklestirmekti. Buttin buniar Cumhuriyet kadrolaninin ve CHP‘nin Osmanii tipi ceberut devletin mirascist olarak gordl- memest icin Gnemli bir kanittr, Bu noktada askeri darbeleri devlet simfinin burjuvaziyle hesaplasmasi olarak okumak yerine, askeri darbelerin burju- vazinin cikarlan dodrultusunda gerceklestirildigi sdylenebilir ve bu daha tutarlidir. Zaten éme¥in 1980 darbesi emek hareketini dizginlemek bakimindan bir takim uygulamalan da icererek bunlan ispatlamaktay. Sonus olarak Osmanki tipi ceberut devletin Kemalist devrimle bircok dzellikleri evrilmis ve bir sicrama yasanrmistr. ‘Tepki ve Dedigim Dergisi-6Harun Baran ‘haran@tepkivedepisim.org ERKEKLIK (STISNAL BIR DURUMDUR Geride biraktiéimiz 8 Mart bu basliklardan olusan bir karmasayla geciverdi yine bir yi igerisinden. Mimkiin olduunca hnzl, yogun ve derindi konusulantar ama kadina ve ona dair ne varsa bir glne sigdirmak toplumda bir zthin degisimi vyaratmayacags gibi yiine_bir resmi bayram havasinda gerceklesiverci. Bir cigek verme etkinligi ya da bir durus bicimiyai sanki Bu Ulkede her yilonlarca dzel gun ve hafta kutlanz ama bunlardan hi birnin ne antama geldiginl ve neden Kutlandiin antamayrz, zaten bir giine sichran kavramlar ancak adin duyurabiliyor étesini degil. Ustelik 8 Mart Kadhnlar giinii bir erkek icin anlamsiz, bir o kadar lizumsuz bir giindtir. Gyle ya sanki kadina yénelik siddet, otorite ve sapkin eylemler erkeklerden kaynaklanmiyor, kendilerinden gamsiz, bagimsiz. Oysa Kadin bagkaldisierkege yénelk bir eylemdir. Bat ilkelerinde bile hala esti olgusu garip karslanirken, ikemizde kadilar ginintn bir haftaya yayilmasi Konusunda disincelerim var. Ancak o zaman her glne bir bask yayar ve iyice sindirmeye calisz. Tipka bu yazinin bu meselenin éneminin kavranmasina yetmeyecedi gibi Siddet, cinsel taciz, asathlanma gibi kislik haklanna saldinlar, hak ihlali ve ayrimeatik ferninizmi gerekti kilmaktadir Kadinlarin kendi capinda drgitlenmesiyle bir cok dernek giniimiizde erkek egementiginin yarattié kiyimlara karst miicadele vermektedir. Oncelikle kadim bulundugu alt kademeden erkek seviyesine, esitligine tasimadan nce insan yerine koymak gerektI- Uiktir, cunki biliyoruz ki bu esitlikilkesi gintimiizde hala bir hayaldir ve bu hayal icin calisirken basamaklan birden tmanmak yerine teker teker asmak gerekir. Oncelikle kadin haklarnt ve miicadelesini betimlerken iki énemli baglk bu konunun ¢éztimlem ‘esinde en Gnemti unsurtardh. 1- Kadinlann bir birey olarak sahip olduklar’haklaninin tamamint kullanabilmeleri, siddete karst gerekli biting ve hukuki bilginin asilanmasi, her cesit karar mekanizmalarinda varliginin kabul edilmesi, Uzerlerindeki otorirenin onlara sundugu ciziim- suzliik neticesinde olana razi gelmemeleri icin maddi ve manevi destegin salanmast... 2+ _Ataerkil zihin dedismesi, erkekleri doguran analann kadina olan duruslanim dedistirecek sekilde yetistirmesi, erkeklerin kadin iizerinde séz sahibi olduklan bir mal gibi gérmemeleri, her till siddet ve ayrimcibikla yasamamayr, kadhm ikinci planda tutup emeklerinin karsitigim vermemeleri, sézde esini, krzni, kardesini korudugunu sanarak sosyal hayattan uzaklastumalan halinde gerek\ bilincin olusturmas.... Kadhinin sosyal hayatta séz hakkinin olmamasi, eve kapatilmast, her turlii eylemini gizli sak gerceklestirebilmesi, ‘gerektiginde dayakla yola getirilmesi, namus cinayetinin islenmesi... Bunlarin hepsi erkek variiginin kendi ve diger erkeklerin cinsel dirtllerinden korktugundan ve sakanchgindan yada sonucundan doger. Bazi ahlaki eylemler dzelliklede cinsellik Uzerine olantan sadece beliti bir yas evresine kadar dedisiklik gésterebilir halivle biling ve editimde o beliri yas cercevesinde gerceklesebilir. Otuzuna gelmis bir erkedin genel cinsel edilimlerini, yaklagimlarim dedistirmek oldukca zordur. Kadina sUregelen cinsel dirtilerin giderilebilecedf, et muamelesi bir kisininbilincl yerlesmisse bu kisilerin e&itim ile dogru yola gelmesi disk bir ihtimaldir. Erkek egemen bu toplumda gencinden yaslisina gerek medya gerek toplumsal bir aktanimla kadina yénelik cinsel bakis agisi her on erkekten sekizinde aynndir. Bu sekizin en az besi kadina yonelik sbzel ya da boyutu degisebilecek istismarlan gerceklestirebilecek potansiveli tasimaktadi. Diinyada tim cantitar daha doar dofimaz ya da sonradan uzuvlannt kullanmay: kesfederler oysa Ademoglu denilen egret yaratik tiim uzuvlan icerisinde penisini ve sehvetli yanlarim kontrol etmeyi basaramadh, Tum degerlerden daha nde gelen cinsel arzulanm karst cinsin istek ve rzast olmadan hi¢ tanimachgi birine bile sahip olabilecek kadar ileriye gitme yetisine sahip olabilen birer tehlikeli cantiir, Basta séylediim gibi bireyler daha cocuk yasta egitilmelidirler ve cinsel tabular kendilerine dayatilmamalidir, Din toplum baskist vs gibi etkenlerle cinsellifi ayp sayan ve sUrekli bu dirleri bastirmaya yénelik yankilar gizli sakli tecaviz ve tacizlere eden olmaktadtr. Erkeklik istisnat bir durumdur, Kurtlar Vacisinde seyrettikleriniz mi érnek aldiginiz erkek roli? Kadin haktanninelde edilmes icin bir baska Gem olgu ise kadinin Kadina olan tutumudur. Baska bir kadina sgerceklestiileilecek her trl eylem kendine birgin geri dénecektr. ster tirbank olsun ister lak, ister ev kadim ster calisan, ‘gerek fakir olsun gerek zengin her kadmn birbirinin destekcisi ve ktzkardes! olmasi gereklidr. Séz konusu herhang\ bir kesimden kadinin kurtulusu del, parca parca kurtulus olmaz, kurtlus bir bitindr. Erkek Blin nasil futbol ile gelismeyecekse kacin bilincide gindiz kujagt kadin programlanya gerceklesemez. Siz bu yazryi okurken cofunuz bunlan biliyordunuz zaten ama bildigimiz hersey en az distindliklerimizden ibaret. ‘Tepki ve Dedigim Dergist-7Emre Fidan lepkivedapisin.ory TURKIVE'NIN DINCI-GERICILIK TARIH{ Din, fakirlerin zenginleri éldiirmemesini salar. - Napoleon Bonaparte ‘Tarkiye’nin devrimci burjuvazisi bu topraklarda kendisinden nce egemen konumda olan toplumsal yapiyt ve onun teme~ Linde yatan din-tarim hiiktimdarlijim tarihin ¢Spligine atamamustir. Gec kalmis gidik bir devrim olmanin, Avrupa’daki devrim deneyimlerinden cikan tarihsel dersterte gekillenmis yeni ideolojik tercihlerin ve zayif rgitlaliguindn tim olumsuzluklarim binyesinde tastyan burjuva devriminde, Osmanly’dan devralinan iktisadi ve toplumsal mirasa radikal bir sekilde

You might also like

• Tepki Ve Değişim Dergisi 15 Temmuz 2011 Sayısı - Sayı 40

  

  Document32 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi 15 Temmuz 2011 Sayısı - Sayı 40

  derlenis

  No ratings yet
• Tepki Ve Değişim Dergisi Eylül-Ekim 2011 Sayısı - Sayı 41

  

  Document16 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi Eylül-Ekim 2011 Sayısı - Sayı 41

  derlenis

  No ratings yet
• Tepki Ve Değişim Dergisi 36. Sayısı

  

  Document16 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi 36. Sayısı

  derlenis

  No ratings yet
• • Magazines
  • Podcasts
  • Sheet music
• Tepki Ve Değişim Dergisi - 42. Sayı Yayında!

  

  Document16 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi - 42. Sayı Yayında!

  derlenis

  No ratings yet
• Tepki Ve Değişim Dergisi 34. Sayı

  

  Document16 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi 34. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 4. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 4. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Tepki Ve Değişim Dergisi Temmuz 2010 Sayısı - Sayı 31

  

  Document16 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi Temmuz 2010 Sayısı - Sayı 31

  derlenis

  No ratings yet
• Tepki Ve Değişim Dergisi 32. Sayı

  

  Document24 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi 32. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 5. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 5. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Tepki Ve Değişim Dergisi 35. Sayı

  

  Document24 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi 35. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 3. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 3. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 1. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 1. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 6. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 6. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 9. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 9. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 8. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 8. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 10. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 10. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 19. Sayı

  

  Document16 pages

  Solcu Dergisi 19. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 7. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 7. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 14. Sayı

  

  Document16 pages

  Solcu Dergisi 14. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 12. Sayı

  

  Document8 pages

  Solcu Dergisi 12. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 11. Sayı

  

  Document10 pages

  Solcu Dergisi 11. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 18. Sayı

  

  Document24 pages

  Solcu Dergisi 18. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 20. Sayı

  

  Document24 pages

  Solcu Dergisi 20. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 13. Sayı

  

  Document16 pages

  Solcu Dergisi 13. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 15. Sayı

  

  Document22 pages

  Solcu Dergisi 15. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 17. Sayı

  

  Document24 pages

  Solcu Dergisi 17. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 16. Sayı

  

  Document24 pages

  Solcu Dergisi 16. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Solcu Dergisi 21. Sayı

  

  Document24 pages

  Solcu Dergisi 21. Sayı

  derlenis

  No ratings yet
• Tepki Ve Değişim Dergisi 22. Sayı

  

  Document24 pages

  Tepki Ve Değişim Dergisi 22. Sayı

  derlenis

  No ratings yet