BOYA TEKNOLOJİSİNE GENEL BAKIŞ

05.10.2006uzel.akr
 1. Boyanın Tanımı ve İşlevi

1.1. BOYA TANIMI :

Katı bir yüzey üzerine yayılabilen, kuruyarak veya sertleşerek o yüzey üzerine
yapışıp dekoratif ve koruyucu bir film oluşturan sıvı veya toz malzemelerdir.
 1. Boyanın Tanımı ve İşlevi
1.2. BOYANIN İŞLEVİ
Dekoratif Özellikler: Renk
Parlaklık
Efekt , vb
Koruyucu Özellikler: Korozyon
Su, yağ, asit
Güneş ışığı
Isı ve ısı değişimleri
Boyalar bunların dışında işaretleme, elektrik
yalıtkanlığı, antibakteriyel koruma amaçları ile de
kullanılabilirler.
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

BOYA YAPISI :
2.1. Reçine : Film oluşturucu
2.2. Pigment & Dolgu : Renk, örtücülük, dolgu gücü
2.3. Katkılar : Yardımcı malzemeler
2.4. Çözgenler : Akışkanlık verici
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

BOYA HAMMADDELERİ :

2.1. Bağlayıcılar (Reçine) :

Boya uygulandıktan sonra, çözücü uçması

veya kimyasal bir reaksiyon sonucu sıvı
halden katı hale dönüşen malzemelerdir.
Boyaya; dayanım, yapışma, elastikiyet,
sertlik, parlaklık gibi temel özellikleri verir.
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler
Temel Bağlayıcılar :
- Alkid : Ekonomik, üretim çeşitliliği, zayıf dış dayanım
- Akrilik :TPA, TSA, sertlik, dış dayanım, renk dayanımı
- Polyester : Elastikiyet, dış dayanım, sanayi ve otomotiv
- MF / ÜF: Fırın kürlendirme, optimum sertlik / esneklik
- Epoksi : İyi yapışma, iyi kimyasal ve korozyon direnç
- Nitroselüloz : Hızlı hava kuruma, vernik ve rötuş
- Silikon : Yüksek ısıya ve korozyona dayanıklı
- Vinil : Yapışma, hızlı kuruma, asit ve su direnci
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

2.2. Pigment & Dolgular :

2.2.1. Pigmentler :
Boyada örtücülük ve renk gibi optik ve
görsel etkileri oluşturan, boyutları 0.01-1.0
mikron arasında değişen toz
malzemelerdir.
Genellikle estetik amaçlı kullanılırlar.
Koruyuculuk fonksiyonları da vardır.
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

2.2.1.1 İnorganik Pigmentler :

- Titantum Di Oksit
- Demiroksit
- Krom Oksit
- Kurşun Kromat Sülfat Molibdat
Renk olarak donuk, örtücüdürler.
Dış dayanımları iyi, solvent dirençleri yüksektir.
Ucuz
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

2.2.1.2. Organik Pigmentler (Sentetik):

- Azo
- Fitalosiyanin
- Vat
- Quinacridone
Yüksek parlaklık ve renk şiddeti, ışığa dayanım
Değişken örtücülük ve dış dayanım
Pahalı
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

2.2.1.3. Metalik Pigmentler:

- Alüminyum pigmentler

Yüksek örtücülük
Değişken irilik ve temizlik
Leafing / nonleafing
Reflektör görevi yaparlar
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

2.2.1.4. Sedefsi (İnci) Pigmentler:

- Mika (yüzeyi kaplama)

Metalik pigmentlere benzer, örtücülük daha

düşük
Değişken irilik, ışıltı ve renklerde
Şeffaf
Rötuşta renk tutturma problemi
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

2.2.2. Dolgular :
Boyaya; matlık, zımparalanabilme, dolgu gücü ve
maliyet avantajı sağlayan iri taneli toz
malzemelerdir.
- Talk
- Barit
- Kalsit
- Silika
- Mika
- Kil
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

2.3. Katkılar :

Boyanın üretilmesi, depolanması,

uygulanması ve uygulama sonrası
performansını düzenlemek için az
miktarlarda kullanılan yardımcı
malzemelerdir.

Katkı kullanımı çoğu kez istenmeyen

etkileri beraberinde getirir.
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

Tipik Katkılar
- Çökme Önleyiciler
- Akma Önleyiciler
- Kabuk Önleyiciler
- Köpük Önleyiciler
- Krater Önleyiciler
- Yayma Ajanları
- Direnç Düşürücüler
- UV Ajanları
 2. Boya Hammaddeleri Hakkında
Genel Bilgiler

2.4. Çözgenler :

Boya polimerini çözmek, seçilen uygulama yöntemine

göre doğru uygulamayı sağlamak, uygulama yüzeyi
üzerindeki akışı kontrol etmek, düzgün bir yüzey
oluşturmak , mümkün olan optimum film kalınlığı ve
kuruma süresini ayarlamak amacıyla kullanılan sıvı
malzemelerdir.
Solvent seçimini etkileyen temel faktörler :
Çözücülük, viskozite, kaynama noktası, buharlaşma
hızı, kimyasal yapı, koku, zehirlilik ve maliyettir.
 3. Boya üretim prosesi

•
İlk karıştırma ve öğütme

Aglomerat ve agregat halindeki pigment ve

dolguların bağlayıcı ve solvent ortamı içerisinde
birincil tanecik boyutuna indirgenerek homojen
bir karışım elde etme ve ıslatılması işlemidir.
 3. Boya üretim prosesi

Islatma ve dispersiyon

Pigment tanecikleri üzerinde adsoblanmış olan

hava ve suyun bağlayıcı-çözgen karışımı veya
bazı yüzey aktif maddeler ile yer
değiştirmesidir.
3. Boya üretim prosesi
3. Boya üretim prosesi
 3. Boya üretim prosesi

Karıştırma ekipmanlarının 4 çeşidi

 3. Boya üretim prosesi

Öğütme Mekanizmaları

Kesme kuvveti (Shear force)

Çarpma kuvveti (Impact force)

Sürtünme kuvveti (Rubbing force

3. Boya üretim prosesi
Öğütme işleminin 3 farklı mekanizması
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları

4. Boya Filminin Oluşum

Mekanizmaları

4.1. Solvent Buharlaşması 4.2. Polimerizasyon

4.2.1. Kondensasyon
4.2.2. Katılma
4.2.3. Oksidatif
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları

4.1. Solvent Buharlaşması

Solvent veya suyun buharlaşması ile film oluşur

Yüksek molekül ağırlıklı termoplastik reçineler kullanılır
Solvent molekülleri reçineyi çözer
Fırınlama film oluşumunu hızlandırır
Düşük katı madde
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları
Solvent Buharlaşmasıyla Film Oluşturan Tipik Reçineler:

Selülozik
Klor Kauçuk
Vinil
Emülsiyon
Bitümlü
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları

4.2. Polimerizasyon

 Film oluşumu kimyasal reaksiyon ile gerçekleşir

Oda sıcaklığında yeterince sert ve kalıcı film oluşmaz
Sertlik, fiziksel ve kimyasal direnç için çapraz bağlanma gerekir.
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları

4.2.1. Kondensasyon Polimerizasyonu

R-COOH + R’-OH ↔ R’-COOR + H2O
Asit Alkol ↔ Ester Su

Reaksiyonun gerçekleşmesi için yüksek ısı

gerekir
MF / ÜF yaygın kullanılan amino reçineleridir.  
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları

Kondensasyon ile Film Oluşturan Tipik Reçineler:

Alkid - Amino
Polyester - Amino
Akrilik - Amino
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları

4.2.2. Katılma polimerizasyonu

A + B →C
Reaksiyon sonucu yarı ürün oluşmaz
Bu tip polimerizasyona örnek olarak 2K (2 Komponentli)
sistemler verilebilir.
Oda sıcaklığında dahi reaksiyon gerçekleşir
Sınırlı kullanım süresi

 
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları

Katılma ile Film Oluşturan Tipik Reçineler:

Epoksi - Poliamid
Polyester - İzosiyanat
Akrilik - İzosiyanat
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları
4.2.3. Oksidatif Boyalar
Çift bağlara sahip yağ asitlerinin oksijen ile reaksiyonu
Film oluşumu uzun zaman alır
Fırınlama sadece çözgen uçuşunu hızlandırır
Uygulama kolaylığı
Düşük maliyet
Zayıf kimyasal ve su direnci
Antikorozif pigment kullanımı ile iyi korozyon direnci

 
 4. Boya Filminin Oluşum
Mekanizmaları

Oksidatif Kuruma Gerçekleştiren Tipik Reçineler:

Alkid
Yağ
 5. Boyaların Sınıflandırılması
5.1. Kuruma Mekanizmalarına Göre

Fiziksel Kurumalı Kimyasal Kurumalı

Fırın Kurumalı Hava Kurumalı
- Klor Kauçuk
- Vinil -Alkid / Amino -Nem Kürlenmeli
- Nitroselüloz - Poliüretan
-Polyester / Amino
- Zn Silikat
- Emülsiyon -Akrilik / Amino -2 K Sistemler
-Epoksi / Amino - Polyester / PÜ
- Akrilik / PÜ
- Epoksi / PA
-Oksidatif Kurumalı
- Alkid
- Yağ
5. Boyaların Sınıflandırılması

5.2. Fonksiyonlarına Göre

- Astar
- Arakat
- Bazkat
- Sonkat
- Vernik
- Macun
 5. Boyaların Sınıflandırılması
Fırın Kurumalı Boyalar Hava Kurumalı
Alkid – Amino Polyester – Akrilik – Amino Antikorozif 2 K Epoksi
Özellik Parlak Amino Parlak Alkid
Parlak
Parlaklık İstenilen İstenilen İstenilen İstenilen İstenilen
parlaklık parlaklık parlaklık parlaklık parlaklık
Elastikiyet ++ ++ + ++ ++
Kimyasal Direnç + ++ ++ + ++

Su Direnci + ++ ++ ++ +++
Korozyon + + + +++ +++
Direnci
UV – Con 7 8 10 6 5
Dış (solma) 8 10 10 7 5
Dayanımı
Uygulama ++ + + +++ +
Kolaylığı
Fiyat / Kg 125 157 150 100 136
Sistem Mukayesesi
 6. ANK Kodlama Sistematiği

6.1. Boya, Vernik, Astar, Sertleşirici gibi

Ürünler
İki (üç) harf, iki basamaklı sayı, iki harf ve üç basamaklı sayı
Rengin tonunu tanımlayan üç basamaklı sayı
xxx – xx – xx - xxx Renk sınıfını tanımlayan harf :
B: Beyaz, S: Siyah, Y: Yeşil, M: Mavi, K: Kırmızı, H:
Kahverengi, Z: Renksiz
M: Metalik, İ: Sedefli, H: Hammerton
Kullanılan bağlayıcı sistemine göre değişen 2 basamaklı sayı
Boyanın hangi amaçla kullanıldığını tanımlayan harf
S: Sonkat, A: Astar, B: Sertleştirici, V: Vernik
Boyanın sert bir filmi nasıl oluşturduğunu tanımlayan harf
N: Nitroselülozik boyalar gibi, solvent buharlaşmasıyla
K: Havadaki oksijenle reaksiyona girerek
F: (Fırın kürlenmeli) Yüksek sıcaklıkta reaksiyona girerek
B: Bileşenli sistemler
E : Elektrostatik uygulanan boyalar
 6. ANK Kodlama Sistematiği

6.2. Tinerler
İki (üç) harf, dört basamaklı sayı

xxx – xxxx
Tinerin formül ayrıntısına göre belirlenen dört basamaklı sayı

Tinerin hangi boya türü ile kullanılmaya uygun olduğunu

tanımlayan harf N:
Solvent buharlaşmasıyla kürlenen boyalar için K:
Havadaki oksijenle reaksiyona giren boyalar için
F: Fırın kürlenmeli boyalar için
B: Bileşenli sistemler için

Malzemenin tiner olduğunu simgeleyen T harfi

E : Elektrostatik uygulanan boyalar için