Konu 1:

HÜCRENİN GÖRÜNTÜLENMESİ
VE
İNCELEME TEKNİKLERİ
Hücre biyolojisinde ilk önemli buluş Robert
Hook tarafından yapılmıştır. Kirchner’in optik
aracını geliştirerek bir mantar parçasından
aldığı ince kesitleri inceleyen hook, gördüğü
içi boş odacıklara hücre (yunanca
kytos:boşluk ) adını vermiştir.
Canlı maddenin hücreler halinde organize
olduğunu anlatan bu ilk tanımlama sitolojinin
başlangıcı olarak kabul edilir.

Antony van Leeuwenhoek

(1632-1723)
Mikroskobun yapısını biraz daha
geliştirerek daha yüksek
büyütme sağlamış, spermleri,
kan hücrelerini ve protozoonları
tanımlamıştır.
İlk defa 1938’de Alman botanikçi M. Schleiden (1804-
1881) bütün bitki dokularının hücreden yapıldığını
söyleyerek Hücre teorisini kurmuştur.

Bir yıl sonra 1839’da Theodor

Schwann, kıkırdak dokusunu
inceleyerek hayvansal dokuların da
hücrelerden yapıldığını açıklamıştır.

Bu iki bilim adamının geliştirdiği

hücre teorisi, tam olarak şöyledir.
Hücreler organizmalardır; hem
hayvanlar hemde bitkiler bu
organizmaların belirli kanunlar Theodor Schwann (1810-1882)
altında biraraya toplanması ile
teşekkül eder.
Işık mikroskobunun kısımları:
1. ayak, 2. ışık kaynağı 3.diafram 4. tabla 5.şario 6.1.objektif 7. 2.objektif
8. döner levha 9. Kol 10. mikro vida 11.mikroskop tüpü 12. makro vida ,
13. oküler.
Aynalı mikroskop Işıklı mikroskop
 Binoküler mikroskop

Monoküler mikroskop

İki kişilik tartışma mikroskobu

Trinoküler mikroskop
Inverted (ters) mikroskop
Çok ince kesit almaya yarayan
mikrotom

Işık mikroskobunda
incelenecekse parafin,
elektron mikroskobunda
incelenecekse sıvı
plastik

Elektron mikroskobu
için 50-100 nm., ışık
mikroskobu içinse
0,5-50 µm kalınlıkta
kesitler alınır.
Burada tipik bir ışık
mikroskobunu
görüyorsunuz.

Lam lamel arasına

hazırlanan örnek,
hareketli tablaya
yerleştirilir.

Farklı ışıklandırma
şekilleri ile farklı
görüntüler elde
edilebilmesine karşın
optik mikroskoplarda
aynı sistem hakimdir.
Aydınlık saha ışık
mikroskobunda
(transmited) ,
tungsten bir
lambadan gelen
ışık, lenslerden
geçirilerek
örneğin üzerine
düşürülür.
• Boyanmamış canlı hücrelerin
incelenmesinde ise faz konrast
mikroskoplar vaya diferensiyel interfarans
kontrast mikroskoplar (DIC) kullanılır.
• Burada bir makrofaj hücresini görüyoruz. A

• A, aydınlık saha mikroskobu ile

• B, Faz kontrast mikroskobu ile
• C ise diferensiyel interferans kontrast
mikroskop (DIC) ile görüntülenen hücreler.
• Hücrenin dondurulması veya fikse edilmesi B
esnasında bazı kısımların bozulması veya
kaybolması olasılığı uzmanları
yanıltmaktadır. Bu durumlarda özel optik
sistemleri olan ışık mikroskopları çok
kullanışlıdır.

C
Epifloresan
mikroskobunda ise
cıvalı bir lambadan
çıkan ultraviyole ışık
yönlendirici bir ayna
ile örneğin üzerine
düşürülür.

Burada ışık kaynağı

objenin üzerinde ve
yanda yer alır.
Işık yolu üzerinde
bulunan filtreler, bazı
dalga boylarını süzer.
•Çok sayıda dalgaboyu içeren ışık, ışık kaynağından sonra filtreye ulaşır. Bu filtre,
bazı istenmeyen dalgaboylarını süzer ve bir ayna yardımı ile objektif lensine ve
oradan da örnek üzerine yansıtılır.
•Örnekteki floresan molekülleri özel ve daha uzun dalga boyunda, ışık saçmaya
başlar. Bu yayılan ışık objektif lensi tarafından toplanır. Bunların çoğu, ayna yardımı
ile yukarı gönderilir. Burada bulunan filtre de örneğin işaretlendiği boyanın dışında
kalan diğer dalga boylarını süzer.
Üstte erken fazdaki embriyo, altta ise gelişmiş embriyo.
Mavi Floresan protein (ECFP) ve yeşil floresan protein (EYFP) ile genleri
işaretlenmiş olan fare embriyosu kök hücreleri. Ayrıca iyonlara duyarlı
boyalarla Ca+2 ve H+ iyonlarının takibi de mümkün olmaktadır.
• Floresans mikroskobuna benzeyen fakat lazerle
çalışan bir mikroskoptur.
• Canlı veya cansız örnekler, kültür hücreleri veya
birkaç mikron kalınlığındaki örneklerden istenen
kalınlıkta kesitler alıyormuşcasına görüntsünü
bilgisayara aktararak örneğin 3 boyutlu
görüntüsünü oluşturur.
• İncelemenin yapılabilmesi için ya örneğin
floresan özelliğe sahip olması veya floresan
boyalarla boyanması gerekmektedir.
Biyolojide Ölçme Birimleri
• Elektron mikroskoplarının da
mekanizması ışık mikroskoplarına
benzer ancak ışığın yerini
elektronlar almıştır.
• Işık kaynağı ise
ısıtılınca elektron
yayma özelliği olan
tungsten
filamentlerdir.
• Ayrıca elektron mikroskobunda
cam merceklerin yerini
manyetik bobinler alır.
•Işık mikroskobunda
iki ucuna cam
mercekler
yerleştirilen tüp
yerine elektron
mikroskobunda
silindir şeklinde bir
kolon bulunur.
Elekron akımlarının dağılmasını
önlemek için bu kolonun havası
boşaltılmıştır yani vakum altındadır.
Işık mikroskopları cam mercekler yardımı ile
görüntünün büyütülmesini sağlarlar.
The Scanning Electron Microscope, yada SEM ise
mikroskopla görünemeyen bir dünyayı görmemizi
sağlar.
Scanning Electron Microscope objeleri ışık yerine
elektronlar kullanarak büyütür
SEM ışık mikroskobu ile görünenden çok daha detaylı 3
boyutlu bir görüntü sağlar. Görüntü, ışık dalgaları
olmadan sağlandığı için siyah-beyazdır.
Örnekler, mikroskop içindeki vakuma
dayanabilmesi için dikkatlice
hazırlanmalıdır.
Biyolojik örnekler büzülmemesi için, özel yöntemlerle
kurutulur, SEM onları elektronlarla aydınlatacağı için
aynı zamanda elektirik geçirme özelliklerinin de olması
gerekir.
Bir sivrisineği
nasıl elektirik
geçirir bir hale
sokarsınız?
SEM örnekleri,
sputter coater adı
verilen bir makine
ile çok ince bir
tabaka altın ile
kaplanır.
Örnek, mika yüzey üzerine konularak vakumlu evaporatörde kurutulur. 1. Platin veya
altın gibi bir metal filamenti elektriksel olarak ısıtılır. 2. Buharlaşan metal, örneğin
üzerine ince bir tabaka şeklinde düşer. 3. Kalıbı sağlamlaştırmak için aynı yöntemle bir
de karbon flim örneğin üzerine kaplanır.
4. Daha sonra materyal aside daldırılır ve biyolojik kısımlar çözülür.
5. Geriye metal kalıp kalır.
Şimdi örneğimiz hazır.
Örnekler, hava sızdırmaz bir kapıdan
mikroskobun vakumlu kolonuna yerleştirilir.
Kolondaki hava boşaltıldıktan sonra üstteki elektron
tabancası yüksek enerjili elektronlar saçmaya başlar
bu ışınlar ilerler.
Koroner arterin endotel yüzey fotoğrafı.
Fare epidermis hücresi
• http://www.ctf.edu.tr/ctftbiyo/yenikongre/ko
ngre2006/kongre_programi/270506/oturu
m%206/6-4%20Rukiye%20Unal.ppt

• http://www.youtube.com/watch?
v=SbaVID_xvnE&feature=related

• http://www.youtube.com/results?
search_query=electron+microscope&aq=f