Vaqif Aslan

(Şeki, 5 Temmuz 1950)

Cumay oğlu Vakıf Aslan, Sekinin Kış kö-
yünde doğdu, İlkokulu, 2 numaralı ilkokulda, or-
taokulu, Oxut köy ortaokulunda tamamladı. Or-
taokulu bitirdikten sonra bir yıl, Kış köyünde sekiz
yıllık okulda eğitimcilik yaptı. İlk şiiri, onuncu sı-
nıfta okurken, 1967 yılında Şeki'deki İpekçi ga-
zetesinde 'May1 adıyla yayımlandı. İlk kitabı olan
Aydın” 1993'de çıktı.
1968-73 yıllan arasında Azerbaycan Pedagoji
Yabancı Diller Enstitüsünde, Fransız-Azerbaycan
Dilleri bölümünde yüksek öğrenimini tamamladı.
Lirik tarzda aşk şiirleri yazmıştır.
öğrenimini tamamlamasından sonra, Kış köy
okulunda yabancı dil öğretmeni olarak ça-
lışmaktadır. 1985 yılında, Azerbayca’nın kuzey-
batı vilayetlerinin tarihi, yer adlarının açıklaması
ve kaynaklan üzerine bir incelemesi yayımlandı.
Fransızcadan tercümeler yaptı. 1993 yılından
itibaren eğitim çalışmalarının yanı sıra, Azer-
baycan İlimler Akademisi'nin Şeki ilim mer-
kezinde 'Folklor ve El Sanatları Merkezi'nde ça-
lışmaktadır.

ŞİİRLER
(Çeşitli kaynaklardan seçmeler)

A Qebirqazan
Külengi, küreyi qoyub yanma, Gün düşüb... alnında çiçekleyib ter,
Gün aydın, usta!
Qucubi dizlerini göy otun üste, Allah uzadaydı senin ömrünü,
Ne fikre getmisen, a qebirqazan? Bu yaşıl çemende bir bahar günü
Derin deryalardan xeyalın derin... Menim de qebrimi qazaydm, usta!
Qazılan torpağa, açan yarpağa Amma yorulmusan, bir azca dincel2
Ne boyük heyretle baxır gözlerin, Men de bu güllere sürtüm üzümü,
Günahını etmisen, a qebirqazan? Esen küleklere qoşum3 özümü,
Dostumun oğlunun toyuna4 çatım5.
Düşür sümüyüme6 zurnanın sesi.

1. kucaklayıp 2. dinlen 3. bıraktım 4. düğününe 5. vardım 6. çok hoşuma gider

"Cengi"si, "Yallı1'si, 'Terekeme2"si, SEN
Bir hava çaldırıb, belke, oynadım.
Sen - menim bextimin açılan gülü,
Sen - menim ömrümün yaz seherisen,
Şıtka3 vur, ovça4 çal, doyulsun qaval,.. Sen - menim şe'rimin mehebbet dili,
Onsuz da bu dünya oynadır meni. Sen - menim könlümün neğmelerisen.
Gözümü açmağa vermeyir macal,
Oynada-oynada göynedir5 meni.
Seadet getirdin gelişinle sen
Anamın-atamın teze gelini.
Ne yazıb - xoş yazıb o Taleyazan6,.. Nenem duz çevirdi başına herden13,
Sen de çox düşünüb özünü yorma. Qorxdu getirerler göze gelini
Men - qebir yiyesi, sen - qebirqazan/..
Qucub dizlerini, boynunu burma7.
Ele düşünme ki, bextine düşüb
Bu iyne-dermanın ağrı-acisı:
Onsuz da ölenin qebrini qazmaq Seni ki, qaytara bilibler mene
Qaydadır, adetdir, a qebirqazan8 Hekimler gözümde müqeddesleşib
Qyu qazmirsan ki, gizlinde9 mene A qardaş-bacımın gelin bacısı.
Söz gelsin sene.
Kiş-kiş, bizden uzaq! Yolundan azmaq'°
Böyük qebahetdir, a qebirqazan. Sen - menim bextimin açılan gülü,
Belke, tenha qalmaq sem qorxudur? Sen - menim ömrümün yaz sehifesi.
Sene de bir qebirqazan tapılar Sen - menim şe'rimin mehebbet dili,
Ayıl bu sükutdan, ölüm - yuxudur, Sen - menim könlümün neğmelerisen.
Amandır, qaralmav11 buludlar kimi
Gelende ilk bahar göy otlar kirni
İnsanın torpaqdan göyermeyi var, İNSANSANSA, EZİZİMSEN
Göyermek lezzetdir, a qebirqazan.
Neyime lazım kimsen, neçisen?
Demirçisen, kömürçüsen,
Keçeçisen, pineçisen14,
İnsansan-ezizimsen,
ÇAY

Dedim: - Çay,
Dereden keçende niye Qabaqda15 gedene badalaqi6 vurmursan,
salırsan haray12? Arxadan gelenin önünde durmursan.
Dedi: - Sıxılıram, sızıldayıram. Olanından geyirsen,
Dedim: - Qayalara çarpanda nece? Halalından yeyirsen,
Dedi: - Canım qızır, gizildeyirem. Azmırsan, qudurmursan
Canımsan, gözümsen.

Dedim: - Düzenlikde çıxmayır sesin.

Dedi: - Hayıf deyil düz yol, doğru yol?
Ruhu incimeyir orda bir kesin. Senin de menim kimi göyün, yerin.
Odunun, ocağın, tendirin.
Öz elin, öz başın.
Dedim: - Son menzilin derya deyil bes? Öz terezin, öz daşın,
Dedi: - Yarı yolda qalmasın heç kes, Öz boynun, boğazın, kendirin
Dedim: - Arzuların gelir xoşuma, Sen ki, menim özümsen.
Çay, senin sağ elin menim başıma. Canımsan, gözümsen.

1. halayı 2. bir Azeri oyunu 3. bir tür çalgı 4. bir tür çalgı 5. inletir 6, bahtını yazan 7. bükme 8. mezar kazan 9, gizlice 10. yoldan çıkmak
11. kararma 12-feryat edersi» 13. bazen 14. ayakkabı tamircisi 15. önde 16. çelme
İLK MEHEBBET Yol gedirdi...
Qarşısına bir çay çıxdı -
Bulaqsan1/ gözümden axırsan menim, dalgalı, dalgalı...
Tüstüsen2, tenimden çıxırsan menim. Dayandı şaşqın-şaşqın-şaşqın,
Dustaqsan3, könlümden çıxırsan menim, - Bes körpü hanı? - deye.
İlk mehebbetim, Bir milçek11 uçub geldi,
Kişi mindi12 milçeye,
Sen - ciyer yangısı, sen - sinemde dağ, keçdi çaydan.
Yaxşısan, yamansan ... menimsen ancaq. Ağzı açıla qaldım,
Üzüme çırpılan sille, şapalaq, Baxa-baxa bu taydan13.
İlk mehebbetim.
Yuxuda bir qoca göründü
Sen gah sevine oldun, gah feryad, gah kin gözüme.
Kaş ki, dağılaydı men doğulan gün. Birden xaltasız14 bir tazı
Sen - cavan ömrüme vurulan düyun4, hürerekis qazı-qazı
İlk mehebbetim. qapdı kişini
Az qala birirmişdi
Sen - menim heyretden çatılan qaşım, işini.
Oşalanan qolum, eyilen başım, Eyildim, elime keçdi
Sen - vaxtsız yıxılıb qalan baş daşım, bir daş.
İlk mehebbetim. istedim atam, dediler:
YAVAŞ!
Özge itidir, döymek olmaz,
SARMAŞIQ söymek olmaz.
Ozümüzünkü olsaydı,
Pahda5 dırmaşa-dırmaşa6 qulağını keserdik...
Cokeye? sarmaşa-sarmaşa
Ne qeder qalxacaqsan?! Yuxuda bir qoca göründü
Cöyemi çıxacaqsan?! gözüme.
Qalxsan da, qalxmasan da, Yazığım geldi, yandım.
Çıxsan da, çıxmasan da - Bu qoca kimdir? - dedim, -
Adın ki, üstündedir Sakitce öz-özüme,
A yazıq! Sarmaşiqsan, Ses geldi ki, baband ır.
sarmaşıq! Deyesiydim; -
YALANDIR!
Deyemmedim, oyandım.
YUXU

Yuxuda bir qoca göründü DAŞ

gözüme.
- Acam, - deye bağırdı. Yuxuda daş gördüm...
Bir qazan dovğa8 getirdiler, Kiminse elindeydi,
- Qaşıq! - deye bağırdı. atdı kimese deydi.
Bir yaba9 ötürdüler10. Qana bulaşdı daş.
Ha içdi, ya yaladı, Daşdan seda qopdu,
Qarnına bir şey gelmedi. Nida qopdu;
Çekdi qazanı başına, Kaş dilim olaydı, kaş!
dağıtdı, üst-başına
buladı. Yuxuda daş gördüm...
sürüyüb saldılar yola.
Yuxuda bir qoca Birisi gelirdi,
göründü gözüme uçurdu az qala.
I. pınarsın 2. tütsüsün 3. tutsaksın 4. düğüm 5. palamut ağacına 6. tırmana tırmana 7. ıhlamur ağacına 8. Azeriye has bir yemek 9. dirgen
10. yolladılar 11. kara sinek 12. bindi 13. taraftan 14. tasmasız 15. havlayarak
Çatıbilişdi daşa, SADELÖVHLÜK6
Az qaldı ki, qapaşa.
Söydü, tüpürdü1, dedi: Şe'r amansızdır, şair qardaşim,
Le'nete gelesen, daş! Yaman imansızdır şe'r, qardaşım.
Daşdan seda qopdu/ Yayın? ortasında işitmesi var,
Nida qopdu: Qışın şaxtasında8 üşütmesi var.
Kaş dilim olaydı, kaş! Köz kimi içinden göyneder seni,
Dimağın üstünde oynadar seni,
Yuxuda daş gördüm... Ne yaxşı ele bir eserim yoxdur.
Terezinin gözündeydi,
Bu neydi? ***
Her gelen çepeki2
baxırdı daşa. Gözünü nadana oydurar şe'r,
Satıcı coşa-coşa Derini yaltağa9 soydurar şe'r,
Deyirdi: - Bu daş haqqı! Menim ne vecime, şair qardaşım,
Daşdan seda qopdu, Rüşvetin gücüne kesilmir başım,
nida qopdu: deşilmir qulağım paslı biz ile,
Boynuma yixırlar Paslı bir zendrden asılmır başım.
haqqı, nahaqqi. O yanda, bu yanda tanıyanım yox,
Yuxuda daş gördüm, Te'rif edenim yox, qınayanim yox,
Daşın da gözünde Özüme, özgeye xeterim yoxdur.
yaş gördüm.

DÜNYA Bîr gün istedim ki, şe'r yazam men,

Baxdım, allı-güllü çemendir şe'r.
İmekledik, yerimeye alışdıq, Göz yaşım güllerin şenine döndü.
Yendikçe yüyürmeye3 alışdiq. Mene ele geldi Vetendir şe'r,
Yixılanda için-için ağladıq, Nefesim Vetenin mehine döndü.
Yavaş-yavaş kirimeye alışdıq, Razı olmadılar yoldan azım men,
Dünya bizi salıb tora, - söyledik, Dediler: - Özüne düşmendir şe'r.
Dünya beşdir, beşi’de qara, - söyledik. Gördüm, bu dünyadan xeberim yoxdur.

Toy eledik, dedik: - Dünya toy imiş,

Zurna-qaval, balabanmış4, ney imiş.
Serxoş durub dedi: - Dünya mey imiş,
Bir men varam, bir de mey var burada.
Baş qarışıb, mezheb itdi arada,
Vaxt olmadı bilek dünya ne imiş.

Yaz çiçeyi gözümüzü oxşadı,

Yay kuleyi üzümüzü oxşadı.
Payız5 geldi, havalandıq: - Bar bele?
Qış olanda şairleşdik: - Qar bele?
Yarpaqları xezel görüb dayandıq,
Ele bil ki, yatmış idik, oyandıq,
Göye baxdıq, gördük göyün üzü boz,
Yere baxdıq, gördük yerin üzü buz.
Dünya bizi salıb tora, - söyledik.
1. tüttürdü 2. yanlamasına 3. koşmaya 4. azeriye has bir çalgı 5. sonbahar 6. sade dillik 7. yazın 8. dondurucu soğuğunda 9. dalkavuğu