You are on page 1of 5

Töfiq Mahmud

(Nahavan, 9 Kasım 1931)

Mehdiyev Tevfik Mahmudoğlu, Nahçıvan'ın Tevfik Mahmud, anavatan ve tabiat konularını


Şahbuz kasabasında doğdu. Aynı yıl ailesi Bakü'ye işler. Halk dili ve folklor malzemelerini başarıyla
göçtü. İlk ve orta öğrenimini burada tamamlayan kullanır. Hassasiyeti ile çocuk dünyasına rahat gi-
Tevfik, Azerbaycan Devlet Üniversitesinin Filoloji rebilmiştir. 20 Ocak olayları ile ilgili epik bîr man-
Fakültesini bitirdi (1949-1954). zumesi ve 1937 sürgün ve aydın kırımlarını an-
Edebî faaliyetlerine sosyal ve siyasi ko- latan 'Gara Kitabın ulduzları' isimli şiiri ünlüdür.
nulardaki makalaleri ile başladı. İlk şiiri 'İngılab ve
medeniyet' (1953) şimdiki Azerbaycan dergisinde Başlıca eserleri:
yayımlandı: 'Gezmesem de görmesem de'. Yola çıxıram, Bakı, 1963; Utancaq oğlan, Bakı,
Medeniyet nezaretinde, Azerbaycan Müellimi 1964; Meşede ses, Bakı, 1969; Ana qucağı, Bakı,
Gazetesinde çalıştı (1954-61). Göyerçin dergisinde 1971; Pencereye toxunan budaq, Bakı, 1978; Ke-
redaktör oldu (1976). Çeşitli edebiyatlardan Azer- penek gözelliyi, Bakı, 1980; Bu işıqla qalacağam,
baycan Tiirkçesine Çocuk edebiyatı ürünleri ter- Bakı, 1983.
cüme etti.

ŞİİRLER
(Çeşitli toplulardan seçmeler)

DAN ULDUZU

Bağban qalxar yerinden Kim görse sübhden onu


her seher il uzunu, üreyi İşıqlanar.
Qalxar ki, gözleriyle Ele vurgun ki, ona
görsün dan ulduzunu. Bağban itene qeder
Bu dan ulduzu - bir nar, baxar dan ulduzuna.
Gecenin qapqaranlıq Dan yeri nur getirer,
budağından sallanar, Feqet dan ulduzunu
Açılmamış seherin nur qoynunda itirer.
yanağında gur yanar! Yaxşıdır - bir işıq tek
İşıq içinde itmek!
SÜBH ÇAĞI HEYAT MÜREKKEBDİR...

Denize geldim tezden Heyat mürekkebdir, heyat mürekkeb,


Güneş hele doğmamış, Her addım başında sehr, mö'cüze.
Meh esirdi denizden, - Odur bizim üçün en böyük mekteb,
Qum üstü naxiş-naxış. Qeribe taleler6 bexş edir bize.
Neheng1, mavi bir örpek2
Astaca3 yellenirdi. O ele me'nah keçir dersim,
Saçağı - şelale tek Bilir gözlenilmez oyunları var.
Sahilde sellenirdi. Deyişe bilsek de, heyat terzini,
Feqet deyişilmez qanunları var!
Enginlik üfüqedek4
Uzanıb göz oxşayır. Seyr edib semanı, güneşi, yeri
Göy de, deniz de neheng Sadelövh7 uşağa oxşayırıq biz.
Büllur qaba oxşayır. Qeribe sirleri, mö'cüzeleri
Düşüne-düşüne yaşayırıq biz.
Sübhün havayı temiz,
Ele serin, ele xoş, Azdır bu sirleri öyrenmek, bilmek,
-Neğme deyirdî deniz,
Etraf sakit, etraf boş... Bu heyat hele de bir mö'cüzedir.
Her anı düşünmek, sevmek, sevilmek,
Üfüq qaşını eyib, Her anı döyüşdür, mübarizedir!
Denizin üstü şum-şum5.
Dalga dalgaya deyib Heyat mürekkebdir, heyat mürekkeb,
Sahile çekir hücum! Her addım başında sehr, mö'cüze!
Odur bizim üçün en böyük mekteb,
Gah eyilib, atlanıb, Qeribe laleler bexş edir bize!
Gah sinemi açıram,
Gah da ki qanadlanıb
Deniz boyu qaçıram.

Deyin, mümkünmü doymaq?! BALACA GÜNEŞDİR İNSAN ÜREYİ


Sema, hava, üfüq, su...
Bele saflığı duymaq Balaca güneşdir insan üreyi,
Seadetdir, doğrusu! Xeyal bu güneşin üfüqleridir.
İnsanın duygusu, eşqi, dileyi
Deniz coşğıın, narahat, Onun işıq saçan şefeqleridir.
Yoxdur onun dineriyi. Sevgisi ne göye, ne yere sığar,
Qanad getirir, qanad Qızıl şualardır qan damarları,
insana genişliyi! Bedende olsa da, dünyaya çıxar,
Yaşadar özünde qışı, baharı.
Hava şeffaf, su şeffaf,
Ele müqeddesdir, ele sehrkar8,
Her şey temiz sübh çağı.
Kim istemez bele saf Onun güneş kimi ucadır yeri.
Denizle dost olmağı?! Arzudan qızılı qanadları var.
Odur ömrün nuru, neğmesi, şe'ri!
Güneş hele doğmamış, Sever en ilahi mehebbetiyle
Sahiller kimsesiz, boş. Ağacı, buludu, daşı, çiçeyi.
Qum üstü naxış-naxiş, Öz odu, istisi9, heraretiyle Balaca10
Üfüq temiz, hava xoş! güneşdir insan üreyi!

1. kocaman 2. başörtüsü 3. yavaşça 4. ufuğa kadar 5. sürülmüş toprak gibi b. kısmetler 7. çok sade 8. hayvan bırakan 9. sıcaklığı 10. küçük
GENİŞLİK OOYNUNDA Pislik etmesem de heç vaxt, heç kese,
Heyatda bolluca pislik görmüşem.
Genişlik qoynunda uçan bir quşam, Be'zen sarsılmışam derinden derin,
Dayanmışam göyün yeddi qatında. Pislikler özüme, şe'rime olub.
Ele zirvedeyem, gelib durmuşam, Ancaq qeribedîr11, bu pisliklerin
Sanki teyyarenin bir qanadında. Sonralar çoxusu xeyrime olub!
Acı kelmeleri1, kinayeleri, Qarşıma işıqlı bir bahar kimi
Gizli pislikleri unudum deye, Çıxıb temennasız yaxşılıqlar da.
Seyr edib gah göyü, gah da ki yeri Çatıb12 imdadıma xilaskar kimi
Baxıram, baxıram bu genişliye. Qoymayıb yaşayım çetinde, darda.
Genişlik - qol-qanad, gözellik, ilham, Qovdum üreyimden qezebi, kini,
Hamıya2 gerekdir bütün dünyada. Yoxdur e'tibarı servetin, varın.
Men indi güneş tek çox ucadayam, Qoydum tereziye her ikisini,
Güneşi görürem, güneş batsa da! Yükü ağır oklu yaxşılıqların.
Bu yerde insana dost olur şimşek, Her zaman, her yerde üz tuturam inen13
Tııtub yellenirem3 od ellerinden. Tekçe14 göye sarı, güneşe san.
Benzer genişliye - geniş bir ürek, Bütün pislikleri unuduram men,
Şefeqler sepiler emellerinden, Heç vaxl unutmuram yaxşılıqlan!
Nebeng çeleng kimi göy çiçek-çiçek,
Qelbimde dan yeri sökülür menim. MEHRİBAN SÖZ
Yolka şenliyinde4 zer lökülen tek
Başıma ulduzlar tökülür menim. Deniz üste parıldayan şefeq kimi
Öreklere nur getirer mehriban söz,
YOL AYRICINDA Sinesine çiçek düzen torpaq kimi
Üreklerde gül bitirer mehriban söz!
Çox xatırladır mene Mehriban söz - qizıldandır,
Bir-birinin üstüne Sübh çağıdır, qızıl dandır,
Düşen iki qılıncı İnsan ömrü uzadandır,
Ömrümün yol ayrıcı... Sanki le'ldir,
Men sürücü deyilem, Çox gözeldir
Derhal yolumu bilem. insanları xoş dindiren,
Vardır yol qırağında5 Könülleri sevindiren
Oeyyıım6 atalarının mehriban söz!
Nüfuzlu barmağında
Uzük7 kimi görünen... BİR LÖVHE^
Şöhret karetasımn8 Neheng bir gümbez16 kimi
Yedeyinde sürünen... Başımın üstünde göy.
Mene ne yol gösteren, Göyün bir rengi vardır:
Ne de meslehet veren... Başdan-başa tekçe göy!
Yollarda çaşıb9, azıb10,
Çetin olsa da mene, Görünür ne buluddan,
Gedirem, qulaq asıb Ne çenden17, dumandan iz.
Üreyimin sesine, Baxır üzü aşağı
Vicdanımın sesine! Gömgöy18, sakit bir deniz!

HEÇ VAXT UNUTMURAM Güneş ki, nur saçırdı,


Her terefe bu gün bes?!
Oğlumla, qızımla verib ses-sese Bir rengde de gözeldir
Bir sade, mehriban heyat sürmüşem. İndi bu göy - bu günbez!
1. kelimeler 2. herkese 3. hareket ederim 4. yılbaşı şenliğinde 5. kenarında t. himaye eden 7. yüzük 8. at arabasına 9, şaşırıp 10. yolunu
kaybedip 11.hayret vericidir 12. yetişip 13 yüzümü çeviririm 14. sadece 15. tasvir 16. kümbet 17. sisten 18. masmavi
ADİLİKDEN1 UZAQDA Axır arzu dalğalarım
Neciblikle, yaxşilıqla!
Bu heyatdan aldım heyat dersimi, Buna sadiq olacağam,
Yenilik, gozellik, yükseklik deye. Bunu mayaq12 bileceyem.
Men ele qurdum ki, heyat terzimi Bu işıqla qalacağam,
Qoymadım günleri adileşmeye. Bu işıqla öleceyem!
Bir elim göylerde tıldııza deydi,
O biri torpaqda gül-çiçek derdi2. "LİRİK DAMC1LAR13" SİLSİLESİNDEN
Başıma göylerden tökülende qar,
Çağladı, kükredi qelbimde bahar. GETİRDİ
Güneşe benzetdim çilçırağımı3,
Gördüm buludlarda öz otağımı. Çalışdı, eve getirdi
Gördüm böyük Xezer lap yanımdadır, Qızıl elvanlığını,
Dalgası, lepesi eyvanımdadır. Getirdi, feqet itirdi14
Çayları, gölleri sonah4 gördüm, Qızıl insanlığını.
Her adi daşı da me'nalı gördüm.
Şimşek göyde deyil, evimde çaxdı, ULVİDİR
Kür neğmeye dönüb qelbimden axdı.
Gezmeye yollandım Azerbaycanı, Bu dünya üzerinde
Sanki başdan-başa gezdim cahanı5. Nece me'bed, nece pir...
Heyat meydanından keçelim hünerle, Onlar kimi ulvidir
Mene ömür sürmek sade gelmedi. Sabir, Puşkin, Şekspir!
Her vaxt qarşılaşdim mö'cüzelerle:
Bu heyat gözümde adileşmedi. DAMCI

BU İŞ1QLA QALACAĞAM! Damcı ses salır: - Tap, tap...


O ne deyir, düşün, tap15!
Uşaqlığım gözel, nurlu
Nağıllarla11 keçib getmiş. DEYİŞMEZ
Yuxu7 dolu, şefeq dolu
Bir baharla keçib getmiş. Gelir üreyimden hemişe bir ses:
Sonra qarla görüşmüşem, Özüm deyişsem de, sevgim deyişmez!
Döyüb dolu, yağış meni.
Ezablarla görüşmüşem, ONSUZ
Eyib, sıxıb sert qiş meni.
Sonsuz kainatda arzu da sonsuz,
Vaxt olub ki, dünya boyda
Yaşarını dünyada bir insan onsuz?!
Zulmet çöküb üreyime.
Birce zerre işıq onda EY DEQİQE
Çatıb menim kömeyime8.
Döze-dözeQ derde-sere . - Ey deqiqe, dayan bir...
Her ezaba tablamışam10. - Axı ne olub, nedir?!
Ömrüm boyu zerre-zerre - Sözüm var...
Ancaq işıq toplamışam. - Daha gecdir!
O ömrümün yaraşığı, Ne inci, ne de qem ye.
Onsuz ömrü saymamışam, Sözünü menden sonra
Birce gile11 o ışığı Gelen deqiqeye de!
Azalmağa qoymamışam.
Ne qezebi yaşatmışam, BULUD ÖTDÜ
Ne nifreti, ne de kini. Gelib başımın üstelen
Üreyimde yaratmışam Bulud ötdü bir topa17.
Böyük işıq denizini! Bir de onu kim göre,
Menim duygu dalgalarım Kim axtara, kim tapa?!
Aşıb-daşır bu işıqla,
1, basitlikten 2. topladı 3. avizemi 4. yeşil ördekli 5. cihazı 6. masallarda 7. uyku 8. yardımına 9. dayana-dayana 10. tahammül
etmişim 11. damla 12. yol gösteren 13. damlalar 14. kaybetti 15. bul 16. geçti 17. yığın
SAFLIQ İTİRMEDİ

Uşaqda gözeldir uşaq saflığı, Zaman itirdi tamam


Yatır1 varlığında bulaq saflığı! Mumyalarda saxlanan
Fir'onların4 qebrini.
QURUYARAM Ancaq ki, itirmedi
Ömer Xeyyam şe'rinin
Damla tek2 quruyaram Adice bir setrim!
Eğer meni yar atsa...
Dönüb deniz olaram
Damla ümid yaratsa! BAHAR

YENİ ZİRVE Bahar keçen ilki bahar deyildir,


Ona oxşasa5 da tekrar deyildir!
Uca3 zirveye çıxdım,
Heyret götürdü meni.
Çünki gördüm bu yerden DERD ETME!
Yeni uca zirveni!
Dahi olmasam da, derd etme, konul,
MEHSETİ Heyatda ne şöhret, ne dürr görmüşem.
Mene sevine verib adice6 bir gül,
Unudulmaz Mehseti, Bele sevinçlerle ömür sürmüsem!
Mehsetinin seneti!

1. zenginlik 2. gibi 3. yüksek 4. firavunların 5. benzese de 6.basitçe

You might also like