Qabil
(Baku, 1926-)
Qabil İmamverdiyev 1926 yılında Bakü'de
doğmuştur. Babası Qabil Allahverdiyev de-
miryollarında çalışan bir işçidir. 1944 yılında orta
öğrenimini tamamladıktan sonra, Azerbaycan Pe-
dagoji Enstitüsü'nün Dil-Edebiyat Fakültesinden
mezun olmuştur. 1954-1956 yıllarında Moskova'da
yüksek lisansını tamamlamıştır. "Gel Baharım"
adlı ilk şiiri "Edebiyyat" gazetesinde, "Seher Açı-
lır" adlı ilk şiir kitabı da 1950 yılında yazarlar neş-
riyatında yayınlanmıştır.
Bakü'de orta okullarda öğretmenlik yapmış,
"Azerbaycan Müellimi", "Edebiyyat ve İncesenet"
gazetelerinde yazılar yayınlamıştır. "Kend Mü-
ellimesi", "Menim Mekteb Yoldaşım", "Mektebli
Yusif" ve bir dizi eserleri, "Mehpare" (1958) des-
tanı; gençliğin manevi terbiye ve temizliği, sevgi,
okul konularını içermekledir.
Savaş ve barış konulan "Qardaş Qebri", "Qel-
peler", "Biz İnanırdıq" ve "Sulh Küçesi" gibi siyasi-
lirik şiirlerinde oldukça yoğundur.
Qabil, daha ilk şiirlerindeki kişisel edebi ne-
fesi, hitabet, ihtiras, kanunlar aleyhine çevrilen dü-
şünce, ifade ve dil larzi ile seçilir:
Saysız şer içinde adi şe'rsen
Ancaq ne şeriyin, ne ortağın var.
Böyük bir axında üzüb gedirsen,
Xırdaca gemisen, öz bayrağın var.
Bu bedii açıklamaya o, her zaman sadık kal-
mış; "Seher Açılır", "Qoy Danışsın Tebiet", "Kü-
lekli Havalarda", "Vatandaş Sernişinler", "Ömrün
Boyu"vs. kitaplarında; "Oduncular", "Uşaqlıq Se-
vinci", "Nekroloq", "Gül Bağı", "Sehv Düşende
Yerimiz", "Qoy Danışsın Tebiet", "Külekli Ha-
valarda, Yağışlı Havalarda", "Sonuncu Kibrit
Çöpü", "Azerbaycan", "Mersiye", "Sehv Düşende
Yerimiz", "Şehriyar'a Mektup" gibi şiirlerinde
derin lirik, hissi, tabii, orijinal edebiyatın örneklerini
yaratmıştır.
Qabil'in "Nesimi" eserinde .Nesimi nin hakikat
aktarışları, insanın manevi bağımsızlığı uğrunda
çarpışması aktarılmıştır.
Qabîl "Nesimi" eseriyle 1976 yılı Azerbaycan
Devlet Mükafatına layık görülmüştür,
Başlıca eserleri:
Vetendaş Sernişinler (şiirler ve destanlar), B.,
1973; Qızıl Sahillerim, B., 1977; Qoy Danışsın Te-
biet, B., 1966; Küleklü Havalarda, B., 1964; Nesimi,
B.,1980...
Kaynakça.
1. Azerbaycan Sovet Edebiyyatı Tarihi, Bakı,
1988.
2. Azerbaycan Sovet Edebİyyatı Tarihi. 2 cilt
te, cilt 2, Bakı, 1967.
3. Edebi Proses -1976-80, Bakı, 1978-90.
 ŞİİRLER
(Qabll. Seçilmiş eserleri. Bakı, 1983, s. 80-81; 163-164; 182-183; 190...).

NE XEYRİ1 Ne xeyri?
Sende ruzu9,
Tek elden ses çıxmaz. Mende iştah -
Atalar sözü Ne xeyri?
Sende külek2, Qan sende,
Mende yelken - Dağı mende,
Nexeyri? Ne xeyri?
Sende meydan, El çalırıq10
Mende köhlen3 - Tek elle,
Ne xeyri? Ses çıxarmı
Sende qılınc. Tek elden?!
Mende hüner - Sol el sende,
Ne xeyri? Sağ el mende.,.
Sende möhür... Ne xeyri?!
Mende teper4, -
Ne xeyri? 1981
Sende qanad,
Mende vüs'et5 -
Ne xeyri? GETİRME
Sende temkin,
Mende tuğyan6 - Onsuz da ömrümün xezann çağıdır...
Ne xeyri? Xezanın üstüne xezan getirme!
Sende qanun, Üreyim mehebend12 gül yarpağıdır...
Mende vicdan Onu qoparmağa tufan getirme!
Ne xeyri?
Sende kürek, Onsuz da heç neden dolan gözüme
Mende ürek - Kesilmek bilmeyen neysan13 getirme!
Ne xeyri? Onsuz da ışığı solan gözüme
Sende teleb, Qaranlıq getirme, toran14 getirme!
Mende qayğı -
Ne xeyri? Onsuz da gencliyin sönübdür odu15...
Sende hökm, Soyuq16 sarayıma boran getirme!
Mende duygu - Tutqun göylerimin yoxdur hududu...
Ne xeyri? Tutqun göylerime duman getirme!
Sende tedbir,
Mende cür'et - Onsuz da yandırıb-töken17 bir neyem
Ne xeyri? Ney yandıran yere... kaman getirme!
Sende qılıq, Acı şikayetem, hezin gileyem18...
Mende sifet - Sakit olmağıma gümanı9 getirme!
Ne xeyri?
Sende İsrar, Onsuz da geciken vüsalımıza20
Mende ismet7 - Gel vaxtsız-ve'desiz hicran getirme!
Ne xeyri? Qabilem, rehm etme ehvalımıza...
Sende bazar, Aman21 istemirem, aman getirme!

1972

1. hayır, faydası 2. rüzgar 3. küheylan, iyi cins at 4. namus, şeref, haysiyet 5. genişlik, boşluk t>. heyecan, coşku 7. çekingenlik, korkma 8.
mal, eşya !9. yiyecek 10. el çırparız 11. sonbahar 12. bağ 13. nisan, nisan yağmuru 14. duman, alacakaranlık 15. ateşi l6. soğuk 17. eritip-
üreten, yarıp-eriten 18. rızasızım,şikayetçiyim T*, şüphe, tereddüt20. kavuşmamıza 21. yardım, imdat
SEHV1 DÜŞENDE AZERBAYCAN TORPAGI
YERİMİZ
Harda14 umman görürem
Duman dağı dolanar, Sen yadıma15 d üşürsen,
Qiyamet olar. Menim mavi Xezerim!
Duman yola sallanar, Marda liman görürem
Sen yadıma düşürsen,
Musibet olar. Menim doğma seherim!
Musibet oluruq biz, Harda sahil görürem -
Sehv düşende yerimiz. Qumlu-qayalı sahil -
Buzovnadır1*1, - deyirem, -
Umman gemiyi çayda Bura başqa yer deyil.
Oturar, üzmez! Bir qeşengi? göl görürem,
Çay gemisi, dağ boyda Sanmıram ögey18 golü.
Dalgaya dözmez2! Çünki Katırladır o,
Dözümsüz3 oluruq biz, Mene bizini Göygölü!
Sehv düşende yerimiz. Qarşıma dağ çıxırsa
Başı qarlı, dumanlı,
Etekleri yamyaşıl10.
Muğan4 hesret yağışa5,
Döşü qalın ormanlı -
Buludlar xesis6... Şah dağıtek2o, Kepeztek
Yağış tökür Talışa7, Eziz bilirem onu.
Hey-hey gereksiz... Men Talış dağlarıyla
Gereksiz oluruq biz, Ekiz21 bilirem onu!
Sehv düşende yerimiz. Torpaqları çörekli,
Bağları harlı22 eden
Küt bıçaq parıldayıb Kendleri23, seherleri
Xirçıltı8 sahb. Axar-baharlı eden
Qılınc qında pas atıb Bir çayın sahilinden
Qında korşalıb9... Yolum düşürse haçan24
Heyfı0... korşalırıq biz, Deyirem ki, o Kürdür,
Axıb gedir yanımdan.
Sehv düşende yerimiz.
Ne dilde qanad açsa
Şirin bir neğme eğer.
Ağ bilekler, gül eller Onunla şadlanarsa25
Tarlada qabar11. Qemlenerse ürekler,
Bir qeyretsiz12 yekeper13 Oxşayarsa26 İnsanın
Qızilgül satar, Xeyahm, ruhunu,
Qeyretsiz oluruq biz, Azerbaycan neğmesi
Sehv düşende yerimiz. Zenn edirem men onu!
Azerbaycan torpağı,
Tarın perdelerini, Öpüb, öpüm seni gel!
Düzene qurban! Axı27, sende görmüşem
Yerdeyiş et birini, Axı, sende bilmişem
Xaric vurarsan. Her şeyi evvel-evvel.
Ne var, ne yox dünyada,
Xaric seslenirik biz, Her şeyin qeşengini -
Sehv düşende yerimiz. Axı, sende görmüşem
Bağçalarm barını,
1969 Çayların axannı28
Üfüqlerin rengini,
Dostluğu, sedaqeti,

1. yanlış 2. dayanmaz 3. dayanıksız 4. meyhaneci, ateşperest 5. yağmura, yağdıra 6. cimri 7. Güney Azerbaycan'ın kuzey bölgesi ve burada
yaşayan İran dilli halk 8. sert ve küt maddelerin birbiriyle sürtüşmesi sırasında çıkan ses, gıcırtı 9. kütlesi, keskinliğini kaybedip 10. yazık,
eyvah 11. nasırlaşır, kabarır 12. şerefsiz, haysiyetsiz 13. cüsseli adam 14. nerde, nerede 15. hatırıma 16. bozuldıır 17. güzel, cazibeli 18.
üvey 19. yemyeşil 20. dağı gibi 21. ikiz 22. meyveli 23. köyleri 24. ne zaman 25. mutlu olursa 2t>. okşarsa 27. işte 28. akışını, suyunu
Sevgini, mehebbeti Qızıl eller, qabar eller - temizlik,
Senden ayirsa bele1 Esger andı içen diller - temizlik.
Denizler, dağlar meni, Sürüşken17 el temiz olmaz heç ve'deıs,
Ne xoş gelse gözüme Qorxaq titrer qarovuldaıtı, növbede20.
Qoynuna bağlar meni.
Dünya mene xoş geler Şelaleler köpüklener, daşar hey,
Heyalın her bir çağı - Gendik eşqi qaynayar hey, coşar hey.
Sen bir dünyasan demek, Axmazda yox, axardadır temizlik,
Azerbaycan torpağı! Nurlu-nurlu yollardadır temizlik.

1958 Birce21 tike22 kifayetdir dad23 üçün,

Birce meqam besdir24 temiz ad üçün.
TEMİZLİK Bir gile2S su bir ummanda cem olar2(ı,
Natemizler fürsetinde kem olar.
Kişilerin sözündedir temizlik,
Gözellerin gözündedir temizlik, Halal çörek27, halal zelımet - temizlik,
Düz2 eleyen dil topuq çahb3 dolaşmaz, Sobalarda od, heraret - temizlik.
Günahsız göz kölgelenib, bulaşmaz. Halal zehmet, haram ile qarışmaz,
Od, heraret kesafetle barışmaz.
Üreklerin4 telindedir temizlik,
Zirvelerin serindedir temizlik. Neftçi qardaş, köyneyinde28 leke var,
Qara-qura üreklerde tel olmaz, Bu lekeyle lekesizdir adamlar.
Ayaq altda qalan qardan sel olmaz. Köynekde yox2C|, ürekdedir temizlik,
Meqseddedir, meslekdedir temizlik.
Sübhün5 serin mehindedir6 temizlik,
Gülün sırğa7 selimdedir8 temizlik. Bir bax, nişan üzüyünün qaşına!
Qat-qarışıq tozanaqdanQ meh olmaz, Tertemizdir, benzeyir göz yaşına.
Yağlı-qara sıçrantıdan şelı olmaz! Ancaq elidi-vefadadır temizlik,
Sefadadır, cefadadır temizlik.
Ahırdadır10, ismetdedir temizlik,
Cövherdedir, xisleldedir temizlik. Kol dibinde bir benövşe30 görünür,
İsmetsizi deryada yu11, güne ser - Dağ başında bir ağ duman sürünür -
Xayiyyet o, cövlıer yene o cövher. Hezinlikdir, kövreklikdir31 temizlik,
Tevazödür, yükseklikdir temizlik.
Dayazda12 yox, derindedir temizlik
Alınların terbidedir temizlik. Sahil bağı... esir narın gilavar
Lap isteyir dağı alsın dalma13 Dalğın-dalğın fikre gedir qocalar.
Ter düzülmez damgalanmış alma. Düzüm-düzüm xoş xatirat - temizlik,
Oddan-sudan keçen heyat - temizlik!
Ağ buludun yağışında temizlik,
Saf adamın baxışında temizlik. Qızıl üfüq asimanın növrağı33,
Ağır olur qara suyun illeti Qızıl hayrat] - Vetenimin bayrağı.
Küt14 baxışın ne mehri, ne ülfeti? Üfüqlerim, bayraqlarım - temizlik,
Bereketli torpaqlarını - temizlik.
Denizle göy birleşen yer temizdir,
Keçir ordan al yelkenli ağ gemi. Bax Xezere, bax Araza, bax Küre!
Natemizi gül suyunda çımizdir1Eı, Çix Göygöle, qalx Kepezden hündüre34,
Vallah yene natemizdir, elemi?! Yurdumuzun havasında - temizlik,
Ömrümüzün me'nasında - temizlik.
Sağa çevril, sola çevril, vetendaş!
Sağda da var, solda da var temizlik. 1979
Yox, yox, dünya xali deyil, vetendaş!
Yaxşı işler, xoş arzular temizlik.
1. böyle 2. doğru 3. dolaşıp 4. yüreklerin 5. sabahın b. yelindedir, rüzgar m d ad ir 7. küpe 8. kırağıdadır, çiydedir 9. toz-d umandan 10.
hayadadır, haysiyettedir 11. yıka 12. sığda, derin olmayanda 13. arkasına, sırtına 14. kem, kötü 15. yıka, yıkandır 16. iyi, güzel 17.
üzerinde hiçbir şey saklamayan 18. hiçbir zaman 19. karakolda 20. nöbette 21. bir tek, sadece bir 22. parça 23. imdat, yardım 24. kafidir,
yeterlidir 25. damla 26. toplanır 27..ekmek 28. gömleğinde 29, değil 30. menekşe 31. dolukmaktır, ince duygululuk 32. güneye ve
güneydoğudan esen rüzgar 33. yakışığı, süsü 34. yüceye, yükseğe, yukarıya
MEHEBBET DEYİL

Men seni görmeye adet etmişem Yalvarıram, sen

Adel mehebbet deyil! Mehebbet umma menden,
Seni görmeyende xiffetı etmişem. Ham iqtidarım
Xiffet mehebbet deyil! Mehebbetin tufanına sine geren
Sene min ehtiram, hörmet etmişem. Gencliyimi
Hörmet mehebbet deyil! Sene qurban vermek üçün
Gözünde çağlayan mehribanlığa2 Geri qaytarım3?!
Heyret etmişem. Geri qaytarım...
Heyrel mehebbet deyil!
1961