Fikret Sadıq
(Şamahı, 30 Mayıs 1930)
Abbas oğlu Fikret Sadık Şamahı'da doğdu, İlk
öğrenimini burada yaptı. Sonra Bakû'de sanat oku-
lunu bitirdi (1946). Naftalanda petrol aramasında
işçi, Gence'de ve Kürndemir'de ışıkçı (elektrik
montajcısı) olarak çalıştı. 1956-60 arasında Azer-
baycan Devlet Üniversitesi’nin Filoloji Fakültesini
bitirdi.
İlk şiiri, öğrenciyken, Hesenoğlu'nun ünlü şi-
irine yazdığı naziredir:
Geldim tnekiepxamye elmü-kemal edeb garım,
Ne mektep? Mektebi-senet. Ne senet? Zehmeti-şanım.
Senet mene oldı bahane, ctüşdüm eşq sevdasına
Ne sevda? Scvdayı-dilber. Ne dilber? Yarı cananım.
Genellikle, savaş yıllarına raslayan çocukluk
çağından, tabiatdanve aşktan söz eden şiirler
yazdı. Kısa, konulu, çarpıcı lirik şiirler yazar. Azer-
baycan Edebiyatında, 'Altmışıncılar' olarak isim-
lendirilen ve milli şiir konusunda şunları söyler:
"Dünün şiiri, üstüne sabahın şiiri, bugünün
şiirinin içindedir.Bu bulmacayı ağaç örneği ile
açarsak; kök varsa, gövde tutacak, dal-budak
salacak. Kök dündür, gövde bugün, dal budak
sabandır. Bugünün şiiri ağacın gövdesidir."
"Dünenin şe'ri üste gel sabahın şe'ri beraberdir
bugünün şe'rine.
Halen Yazarlar Birliğinde uzman olarak ça-
lışan şairin, Rusça, Farsça ve Türkiye Türkçesinden
çevirileri vardır.
Başlıca eserleri:
Çığır, Bakı, 1963; Ömrün bir günü, Bakı, 1965;
Deniz küçemize gelir, Bakı, 1968; Sevgi yağışı,
Bakı, 1970; İşığın yaşı, Bakı, 1974; Göyde ne var,
Bakı, 1978; Ağ çığır, Bakı, 1979; Yerden göye ümid,
Bakı, 1981, Menden soruşsalar, Bakı, 1988; Se-
çilmiş eserleri, Bakı, 1990.
 ŞİİRLER

(Çeşitli kaynaklardan seçmeler)

EYRİ-DÜZ SU

Eyrini divara dirediler1; Sen suya buludım göz yaşı de,

Güllelediler2. Men su deyeceyem.
Gülleler eyri getdi. Sen suya çöreyin qardaşı de,
Men su deyeceyem.
Düzü divara dirediler;
Güllelediler, Giyerim yansa...
Gülleler düz getdi. Uzadıb ümid ellerimi
Teşne dodaqlarımı
Mübaliğesiz, teşbehsiz
ŞE'R Su isteyeceyem, su!
Su isteyeceyem!
Bir dama şenden şe'r olarmı?
Bir gile3 göz yaşıdırsa, DAŞLAR
Onda nece?
Güneşin bir telinden şe'r olarmı? Yerin altında qalan,
Bir yarpağı yaşadırsa, Qaya olan,
onda nece? Dağlardan derelere, düzlere
Sahildeki qumdan şe'r olarmı? Yuvarlanan
Ovulmuş qaya daşıdırsa, Daşların derdi
onda nece? 4 şe'r olarmı? Sığmır yere-göye:
Beş barmağın qardaşıdirsa, "Niye bizi görmürler, niye?
onda nece? Niye o biri daşlar kimi
Bizi de
Divara,
GÜNEŞ Qalaya,
Körpüye
Bir nağıl bilirdim men Hörmürler6, niye?
Şirin, dadlı bir nağıl! Razıyiq, döşesinler
Herenin5 bir ulduzu var Lap ayaq altına.
Deyerdiler göyde. Razıyıq, bünövre olaq,
Deme yalanmış bu, Düşek yerin en alt qatına -
Nağılmış deme. Teki yaşayaq".
Yaşayıb, heç bir şeye
Asılmışıcj hamımız Gerek olmamaq derdi
Bir ulduzun eteyinden ölümden de beterdi!
İşıq saplarıyla.
Kesmese ümid şuamızı, VELES
Küsmese bizden, Meşede durmaqdan yoruldu veles,
Ne çörek eksiler, ne mehebbet, Bir ayaq üstünde çox durmaq olmaz,
Doğma Yerimizden. "Oduncu, amandır, gel meni de kes!
Uzanım torpağa, dincelim bir az".
Herenin bir ulduzu var
Deyerdiler göyde, Meşeni yuxudan oyatdı balla,
Deme nağılmış bu. Velesi kesdiler, doğradılar da.
"Ne qeder ağactek yaşamaq olar?
Odun olmağın da öz alemi var".

1. dayadılar 2. kurşuna dizdiler 3. damla 4. serçe parmağından 5. herkesin 6. örmüyorlar

 Oduncu odundan bir-bir her axşam Nergiz üçün, lale üçün.
Sobada yandırdı, ocağa atdı. Yarpaqların üstünde şeh5,
Veles1 yene de yaşatdı inam - Leçeklerinö üstünde şeh,
"Yanmağın özü de başqa heyatdı". Inci-inci küreleri,
Ince-İnce küreleri
İndi yazıq veles odun da deyil, Atıb-tutub oynatdı meh.
Bir lopa2 tüstüdür, bir ovuc da kül. Birden doğdu qovsi-qüzeh.
Bilmedim ki,
Meşenin üstüyle süründü tüstü, Göyden doğdu qövsi-qüzeh,
Yaşıl velesleri görende küsdü. Yerden doğdu qövsi-qüzeh?
Küsdü laleyinden, küsdü bextinden: Buludların qulağından
"Bir zaman ne idim, indi neyem men". Bir aypara? sırğa8 kimi
asıldı o.
Çemenlikden dağa kimi
yol saldı o
SEL, DUMAN, TUFAN VE HİCRAN Naxış-naxış zerrelerden.
Donub qaldım yerimde men.
Sel deyir: "Gelin gedek". Yaratdığı mö'cüzeni9
Torpaq dinmir, Belke görmür qövsi-qüzeh,
Daş düşünür, Belke görür qövsi-qüzeh?
Çiçek başını bulayır3 Bir laleden
Bir laleye
Duman deyir: "Gelin, gedek", Nurlu körpü10 qövsi-qüzeh.
Dere dinmir, Sema rengli,
Dağ düşünür, Torpaq rengli qövsi-qüzeh.
Çemen başım bulayır. Çörek rengli,
Yarpaq rengli qövsi-qüzeh,
tufan deyir: "Gelin, gedek". Yeddi rengli qövsi-qüzeh.
Meşe dinmir, Nur çelengli qövsi-qüzeh.
Ağaç düşünür,
Budaq başını bulayır. Ele bil ki, doğma, eziz
Yer küremiz
Hicran deyir: "Celin, gedek". Bir fincandır,
Ürek dinmir, Büllur qulpu -
İnsan düşünür, qövsi-qüzeh.
Mehebbet başını bulayır. Arzu dolu,
sevine dolu
bu fincanı
Güneş tııtub ellerinde.
QÖVSİ-QÜZEH4 Bir udumn da men içdim, men

Her buludda dağ seli var, o arzudan,

Her buludda şelale var. o qayğidan,
Bir topası birden-bire o sevineden.
düşse yere Ne yaxşı ki, yağdı yağış!
ağır olar. Neçe-neçe hikmet gördüm
Çiçeklerin çatmaz gücü. Şeffaf suyun bölündüyü
Ona göre, yeddi rengde,
bile-bile xefif meh.de,
gile-gile inci şehde.
yağdı yağış, Ağır-ağir buludların
Qoruduğu gözellikde.

1. gürgen ağacını 2. yığın 3. çevirir 4. gök kuşağı 5. çiğ 6- çiçeklerin taç yapraklarının 7. hilâl 8- küpe 9. mucizeyi 10.. köprü 11. yudum
 A, BENÖVŞEi BENZETME

Bahar, sende ne adetdir, Oğlağa quzu demedi o Dede Qorqud.

Göy çemende mor benövşe bitirirsen, Gödeye8 uzun demedi o Dede Qorqııd.
Göy zemide2 ağ benövşe. Bütöve9 dilim demedi o Dede Qorqud.
Renge dolmaz, Nadana alim demedi o Dede Qorqud.
Zengin olmaz, Kim dedi bes?!
O çiçek ki, üzerine kölge düşe.
ELİN DUZU
Amma bunun tekce3özü ağ deyilmiş
Qoxusıı ağ, Duzlu su verin
Yuxusıı ağ. mene bir cam.
Sünbüllerin ayağına sığınanın Elimin duzu yoxdur,
Çoxusu4 ağ. Elimi duza qoyacam.

Belke özü bile-bile el çekibdir YALANCI

Nur payından,
Su payından, "Yalan ayaq tutsa da
Teki, teki çörek olsun; yerimezi*' deyibler".
Yalancını işe gelen
Çiçek çoxdur, tapar insan... görürem her seher.
Aman Allah,
Çiçeye bax,
Üreye bax! ÖMRÜN UÇ PAYI

ALLEQORİYA Yuxudur ömrün üçde biri

İşleyirik üçde birini.
Ya üzüm de qoraya, Qalır üçde biri.
Ya da ağ de qaraya, İsteyirsen yaşa,
Olsun alleqoriya! İsteyirsen yat.
Dovşanı5 çek araya,
Tülkünü çağır haraya,
Olsun alleqoriya! BİRGEYAŞAYIŞ
Amma ele ola ki,
Metlebi aça şe'r. İlandan bir ibret al
Oxııyan da yarıya'', işi yoxdur böhtanla11, yalanla.
Eşiden de yarıya. Dilinde zeher tutub
yüzü bir yerde yaşayır,
ŞE'R bir-birini çalmır ilanlar,

Beri başdan bil!

Üreyinde ya qurd ola gerek, VAR HELE
ya şe'r
ikisi bir yerde yola getmez. Birisi ölende gülen var hele.
Qurd şe'ri yeyir. Birisi gülende, ölen var hele.

ŞAYİE ZURNACILAR

Alırsan bir şahıya7, Üç cür12 olur zurnacılar;

Satırsan bir şahıya. Biri ele zurna çalar,
Bir qepik xeyrin olmur Biri bele zurna çalar,
Alıb satırsan nive? Biri de ele-bele zurna çalar.

1. menekşe 2. arazide 3. sadece 4. çoğunluğu 5. tavşanı 6. mutlu olsun 7. eski madeni para 8. kısaya 9 bütüne 10. yürümez 11. iftirayla 12. çeşit
 HAQQI VAR XEBERDARL1Q

Çağalıq1 çağından Yalancını yalanla,

belinde çanaq gezdirir zalimi cplmcla,
Çanaqlı bağa2 acgözü yemekle,
Ev derdi çekmir, nadanı bilikle,
arayış toplamır. lenbeli balında!10
Haqqi var, rüşvetcili pullan,
üç yüz il yaşamağa. paxılı12 acıqla13
öldürün!
QIZIL Öldürün, qorxmayın,
Aleme bildirin.
Ne yaxşı ki, danışa bilmir
dili yoxdur qızılın. GÜZGÜ114 QELPELERİ15
Öyünmekden
bağrı çatlardı yazığın3. Kifir güzgüde görüb özünü
sındırdı16 güzgünü.
GELESİLER Güzgü bir idi mağıl,
parçalanib mili oldu.
Hemişegelen Her parçasında
hemişe geler. bir bütöv kifir.
Herdengelen
herden geler. ADAML1Q
Vay öğünden
hemişegelen Biri paxıl,
herden gele. biri simici17,
Herden gelen biri nadan...
hemişe gele. Biri mızı18
Biri dodu19,
PIÇILTI o birisi it oynadan.
Bu ferdlerin içinde,
Seslerin içinden piçıltı4. Bu derdlerin içinde,
Bunun boynuna biçildi. Adam nece olsun adam?!
Piçıldadıqca kiçüdi5.
Undan buna pıç-pıç, ADAM DA VAR...
Bundan ona piç-pıç.
Axırda özü de puç oldu7. Adam da var, adam da var,
İkiüzlü adam da var.
Lap üç üzlü adam da var.
Uzünde suyu olmasa20
Ne üz desen adamda var.

1. çocukluk 2. çanaklı kaplumbağa 3. fıkaranın 4. fısıltı 5. küçüldü 6. fısıltı halinde 7. mahvoldu S. dedikoducuyu 9. sitemle 10. yastıkla 11.
parayla 12. kıskancı 13. öfkeyle 14. ayna 15. parçalan 16. kırdı 17. cimri 18. az konuşan 19. başı boş 20. utanmaz olmasa