Azerbaycan

AZERBAYCAN CUMHURİYETİ
ÜLKE PROFİLİ
Hazırlayan
Esin ŞEN
2005
T.C.
Başbakanlık
Dış Ticaret Müsteşarlığı
İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
AZERBAYCAN CUMHURİYETİ
Genel Ekonomik Durum
Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler
Nüfus 8,3 milyon
Yönetim şekli Cumhuriyet
İdari yapı Rayon adı verilen, il ve ilçelere karşılık gelen idari bölgelere
ayrılmıştır. Bir Özerk Cumhuriyet (Nahçıvan), 13 büyükşehir,
66 rayon, 69 şehir, 130 yerleşim alanı ve 4286 kırsal yerleşim
alanı mevcuttur.*
Dil Azerbaycan Türkçesi. En çok konuşulan yabancı dil olan
Rusça’nın kullanımı giderek azalmaktadır.
Din İslam
GSYİH (milyar $) 8,5
İhracat (milyon $) 3 743,0
İthalat (milyon $) 3 581,7
GSYİH/kişi 1 023,8 $
Büyüme oranı 10,2
İşsizlik Oranı 1,2 c
Enflasyon Oranı 6,7
Doğal kaynaklar Petrol, doğal gaz, demir cevheri, bakır, çinko, kurşun, barit,
mermer, arsenik, alüminyum
Başlıca Sanayi Malları Petrol ve doğal gaz, petrol ürünleri, petrol sahası ekipmanı,
çelik, demir cevheri, çimento, kimyasallar ve petro kimyasallar,
tekstil, metal işleme
Başlıca Tarım Ürünleri Pamuk, hububat, pirinç, üzüm, meyve, sebze, çay, tütün; çiftlik
hayvanları, domuz, koyun, keçi
Başlıca İhraç Malları Petrol ve gaz (%90), makineler, pamuk, gıda maddeleri
Başlıca İthal Malları Makine ve ekipman, gıda maddeleri, metaller, kimyasallar
Para birimi (Manat, ort.) 4 913,5
Başkent Bakü
Yüzölçümü 86 600 km2
Başlıca şehirleri Bakü (1 840), Gence (303), Sumgayıt (291), Mingeçevir,
Alibayramlı, Nahçıvan, Şeki, Hankendi.
Limanları Bakü, Astara, Lenkeran
Ortalama Gümrük Vergisi Azerbaycan’a ithalat esnasında mal guruplarına göre nispi
Oranı olarak %0, % 0,5, %1, %3, %10, ve %15 olarak Gümrük
Vergisi uygulanmaktadır.
KDV Oranı %18
*: Doing Business in Azerbaijan 2005, Azerbaijan Investment Promotion and Advisory Foundation.
c: EIU 2005 öngörüsü
Kaynak: The Economist Intelligence Unit Azerbaijan Country Report Mayıs 2005, Country Profile 2005
© İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005 1
Ekonomik Yapı ve Uygulanan Politikalar
Yeniliklere hızla adapte olan Azerbaycan, SSCB’nin dağılması ile uzmanlaşma ve
işbölümüne dayalı ekonomik yapılanmanın sona ermesine, Ermenistan savaşı ve
Çeçenistan sorunu nedeniyle, ülke sanayii için gereken ara mallarının ithalat yollarının
kapanmasına rağmen bütün bu darboğazları aşmayı başarmıştır. 2004 yılı itibarıyla
ülkenin nüfusu 8,3 milyon kişi olup, kişi başına düşen GSYİH ise 1 023,8 ABD Dolarıdır.
Bütün bu darboğazların aşılmasında petrol rezervleri önemli bir rol oynamış, yıllardır
petrole yatırım yapan Azerbaycan 2005 yılından itibaren milli gelire yansıyacak petrol
gelirleri ile yeni bir döneme girmiş bulunmaktadır. Önümüzdeki 15 yıl için 50 milyar $ petrol
geliri bekleyen ülke somut ve yaşayabilir projelerle bu geliri halkın yaşam standardının
yükselmesine harcayacak hedefler için çalışmaktadır.
Yıllar İtibarı ile GSYİH Büyüme Hızları (%)
19992003 2003 2004 2005b 2006b

GSYİH 9,2 11,2 10,2 14,0 17,0
b: EIU öngörüsü
Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Azerbaijan Country Profile, 2005
Savaş ve dağılma sonrası ortaya çıkan sorunlar nedeniyle ekonomide büyük bir bozulma
ve dağılma yaşanmış ve bunun sonucunda milli gelirde negatif büyüme yani gerileme ve
yüksek enflasyon yaşanmıştır. Milli gelir büyüme hızı 1993’te %23,1, 1994’te %19,7,
1995’te %11,8 olarak gerçekleşmiştir. Mayıs 1994’te gerçekleştirilen ateşkes sonrasında
ancak 1996 yılının ikinci yarısından itibaren büyüme başlamış, %1,3’lük pozitif büyüme
hızına ulaşılmıştır. Reel GSYİH’daki büyüme 1997 yılında %5,8’e yükselmiştir. Reel
GSYİH büyüme hızı 1998 yılında %10, 1999 yılında %7,4, 2000 yılında %11,1 olmuştur.
19992003 yılları arasında GSYİH artışı ise %9,2’dir. 2004 yılında GSYİH büyüme hızı
%10,2 olarak gerçekleşmiştir.
SSCB döneminin sona ermesi ile birlikte, ülkenin GSYİH yapısı da değişmiştir.
Bağımsızlığın gerçekleştiği yıl olan 1991 yılında sanayi sektörünün GSYİH’ya katkısı
%23,6 iken, 2003 yılında bu oran %37,8’e yükselmiştir. Ticaret, inşaat, ulaştırma ve
haberleşme sektörlerinin de GSYİH’daki payı bağımsızlık sonrasında yükselmiştir. Sanayi
sektörünün GSYİH’daki payı artarken, tarım sektörünün payında da düşüş gözlenmektedir.
Tarım sektörünün payı 1991’de %30,4 iken, 2003 yılında bu oran %13,1’e düşmüştür.
Petrol sektöründe faaliyet gösteren kamu şirketlerinin yanı sıra özel şirketler de başarılı
olmuştur. Petrol sektöründeki faaliyetler sayesinde inşaat ve haberleşme gibi alt sektörlerin
ekonomiye katkısı yüksek olmuştur.
Dağılma sonrası ekonomik sorunlar ve savaş ekonomisi nedeni ile enflasyon oranları dört
haneli rakamlara yükselmiştir. 1994 yılı Mayıs ayında gerçekleştirilen ateşkes ve alınan
tedbirler ile birlikte 1995 yılından itibaren enflasyon düşüş eğilimi göstermiştir.
Doğrudan yabancı yatırımlar Azerbaycan’ın ekonomik canlanmasında anahtar rolü

oynamıştır. Azerbaycan ülkedeki ekonomik sorunların aşılması ve istikrarın sağlanması
neticesinde özellikle petrol çıkarma ve işleme sanayii bakımından yabancı yatırımlar
açısından çok cazip bir pazar haline gelmiştir. Ülke ekonomisi çift yapılıdır. Bir yandan
petrol (hidrokarbon) ve ona bağlı hizmetler ile müteahhitlik sektörlerinde hızlı bir gelişme
eğilimi gözlenirken, diğer yandan petrol dışı sanayi sektörlerinde yatırım eksikliği
gözlenmektedir. Bunun sonucunda petroldışı sektörlerde düşük istihdam, yetersiz vergi
geliri ve ihracat dolayısıyla da ithal ürünlerinde rekabetle başa çıkamama gibi sorunlar
yaşanmaktadır.
2004 yılının son çeyreği itibarıyla doğrudan yabancı yatırım miktarı 10,7 milyar $ olup
GSYİH içindeki payı %12,6’dır. 199598 yılları arasında yatırımlar %59,1 oranında artış
göstermiştir. Doğrudan yabancı yatırımların önemli kısmı petrol üretimi ve çıkarımı
alanlarına olmuştur. Sermaye yatırımlarının %60 gibi önemli bir oranı hidrokarbon
sektöründedir. Yabancı yatırımcılar imalat sanayi sektörüne yatırım yapmaktan
kaçınmaktadırlar. Bunun bir sonucu olarak da sektörün üretimi düşmüştür. Sumgayıt şehri
eskiden önemli bir sanayi şehri iken yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı eski canlılığını
yitirmiştir..
Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler, 2004
Azerbaycan Ermenistan Gürcistan Rusya Türkiye
GSYİH (milyar $) 8,5 3,5 5,7 582,3 302,0
Kişi Başına GSYİH ($) 1 023,8 1 162,2 1 316,8 6 865,5 4 174,5
Tüketici Fiyatları Enflasyonu (ort., %) 6,7 7,0 5,6 10,9 8,6
Cari İşlemler Dengesi (milyar $) 2,6 0,2 0,4 60,1 15,4
İhracat (fob, milyar $) 3,7 0,7 1,0 183,5 67,0
İthalat (fob, milyar $) 3,6 1,2 1,8 96,3 90,7
Dış Borç (milyar $) 1,6 1,1 1,9 172,1 161,7
Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Azerbaijan Country Profile 2005
Enflasyon
Azerbaycan Cumhuriyeti Enflasyon Oranları (%)
2000 2001 2002 2003 2004 2005b 2006b
1,8 1,5 2,8 2,1 6,7 9,6 8,2
b: EIU öngörüsü
Kaynak: The Economist Intelligence Unit Azerbaijan Country Report Mayıs 2005
Hükümetin Ermenistan’la ateşkesin ardından 1997 yılında uygulamaya koyduğu istikrar

programı yüksek enflasyona son vermiştir. İstikrar programının uygulanmaya
başlanmasından sonra yaklaşık on yıllık bir sürenin ardından enflasyon oranı tek haneye
düşmüştür. 2004 yılında enflasyondaki artışın nedenleri arasında; Merkez Bankası karşılık
oranlarının artırılması, para arzının %32, kredilerin %52 artışı, dolar/euro paritesindeki
değişiklik sonucunda ithal mallarının değerindeki artış, ücretlerdeki artış, petrol
fiyatlarındaki artış, yurtiçinde kullanılan enerji çeşitlerinin fiyatlarının artışı sayılmaktadır.
Hidrokarbon sektöründeki doğrudan yabancı sermaye akışındaki artış, tüketici fiyatları

enflasyonunu Mart 2005 itibarıyla %15,4’e yükseltmiştir.
Tüketici F iyatları İndeksi (1995=100)
Genel Gıda, içecek, tütün Gıda dışı Hizmetler

119.9 117.6 117 166.3
124.3 117 123.6 250.3
123.3 115.5 122.2 266
112.8 102.8 119.1 272.2
114.9 105.2 121.4 270.8
116.6 108 121.6 267.4
119.9 112 124.3 267
122.5 115.6 125.6 266.3
130.8 127.1 127.5 268.4
Seçilmiş Ürünlerde Ortalama Fiyatlar (Manat)
Ölçü Birimi 1995 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Süt 1 L. 3055 2723 2625 2423 2342 2323 2579
Tereyağı 1 kg 17470 11967 11362 11795 11544 12261 13878
Peynir 1 kg 24826 19969 20799 19204 19217 18773 19803
Yumurta 10 adet 6030 3250 3173 3301 3561 3254 3767
Patates 1 kg 3507 1365 1299 1421 1387 1610 1638
Buğday Unu 1 kg 2453 1654 1785 1781 1694 1689 1950
Ekmek 1 kg 957 1642 1768 1745 1746 1745 1909
Sığır Eti 1 kg 9030 8985 9572 10015 11431 12671 13448
Koyun Eti 1 kg 11478 11619 11918 11701 13056 14326 14835
Tavuk 1 kg 12206 9092 9229 10238 10536 10841 11301
Şeker 1 kg 5261 2004 1947 2169 2206 2342 2425
Çay 1 kg 20145 19934 20885 24292 24361 25622 25913
Kaynak: Azerbaycan İstatistik İdaresi (http://www.azstat.org/publications/azfigures/2005/en/019_1.shtml)
Azerbaycan Ekonomisine İlişkin Projeksiyonlar
Azerbaycan 20052006 döneminde enerji sektöründeki yabancı yatırımlar sayesinde enerji
üretiminin artması ve bunun yansıması olarak ekonomisindeki hızlı büyümenin devam
etmesi beklenmektedir. Yüzyılın Kontratı Olarak nitelenen Petrol Anlaşması, BaküTiflis
Ceyhan Petrol Boru hattı Projesi, BaküTiflisErzurum Doğal gaz Boru hattı Projesi ve
TRASECA projesi Azerbaycan’ın gelecek vizyonunda stratejik/ekonomik projeler olarak
dikkat çekmektedir.
Azerbaycan Ekonomisinde son dönemde yaşanan en önemli gelişmeleri ana başlıklar
halinde özetlemek gerekirse;
· Ekonomik büyümenin olumlu bir seyir izlemesi
· Döviz rezervlerinin artışı
· Özel sektörün hızla gelişmesi
· Manatın kurunun sürekli artışı (2004’de %0.4)
· Yabancı sermayenin artışı
· Ortalama ücretlerin artması %26,2 (19952004 yıllarında ortalama ücretler 7,6 kat
artmıştır)
· Şahsi mevduatların 2004 yılında % 60 artması
· Dış borçlanmanın düşük olmasıdır.
Büyüme hızının, 2005 yılı için %14, 2006’da %17 olacağı beklenmektedir. Petrolün yanı
sıra doğal gaz üretimi de başlamıştır. Enflasyonu kontrol altında tutabilmek için ABD Doları
karşısında Manat’da devalüasyon beklenmektedir.
Sosyal ve ekonomik problemlerin çözümünde özel sektörün rolü ve önemi giderek
artmakta olup, GSYİH’nın %73’ ü özel sektör tarafından üretilmektedir. Özel sektörün
bütçe içindeki payı 1995 yılında %10 iken, 2004 yılında bu pay %40 olarak gerçekleşmiştir.
Ayrıca;özel sektörün toplam istihdamdaki payı %70’dir.
Cari işlemler dengesindeki açık, petrol üretimindeki artışla azalacaktır. Doğrudan yabancı
sermaye (2,3 milyar $), dış açığı (2,6 milyar $) kapatacaktır. Dış borç miktarı, 1,6 milyar
$’dır. Petrol fiyatlarındaki artış, hükümetin bütçe açığı hedeflerini revize etmelerine neden
olacaktır. 2004 yılında petrol fonundan bütçeye 133 milyon $ transfer edilmiştir.
Önümüzdeki yıllarda bu rakam daha da artacaktır.
BaküTiflisCeyhan Petrol Boru hattının çalışmaya başlaması nedeniyle ihracat gelirlerinde
patlama beklenmektedir. Yükselen petrol fiyatları petrol ihracatının başlarında olan
Azerbaycan’ın yatırımlardan doğan açıklarını kompanse etmiştir.
Bütün bu olumlu gelişmelere rağmen ekonominin güncel sorunlarını aşağıdaki şekilde
özetlemek mümkündür;
•Petroldışı sektörlerin yeterince gelişmemesi
•Ülke ekonomisinin dünya konjonktürüne yüksek derecede bağımlılığı
•Hollanda sendromu tehdidinin olması
•Enflasyonun artışı
•Mali piyasaların az gelişmiş olması
•Ekonominin kredi teminatının düşük olması
•Yoksulluk seviyesinin yüksek olarak kalması
•Gizli işsizlik
Projeksiyon Özeti
2003 a 2004 a 2005 b 2006 b

Reel GSYİH Büyüme Hızı (%) 11,2 10,2 14,0 17,0
c c
Sanayi Üretim Hızı (%) 6,0 5,7 10,0 11,0
c
İşsizlik Oranı (%, ortalama) 1,0 1,1 1,2 1,3
Tüketici Fiyatları Enflasyonu (%) 2,1 6,7 9,6 8,2
Ortalama 3,4 10,5 4,7 4,4
Yıl Sonu
İhracat (fob, milyar $) 2,6 3,7 4,8 6,2
İthalat (fob, milyar $) 2,7 3,6 4,2 4,3
Döviz Kuru 4 911 4 913 4 753 4 540
Manat:ABD $ (ortalama)
a: gerçek
b: EIU öngörüsü
c: EIU tahmini
Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Azerbaijan Country Report Mayıs 2005
Sektörler
Tarım ve Hayvancılık
Tarım Azerbaycan ekonomisinin petrolden sonra ikinci önemli sektörüdür ve nüfusun
yaklaşık %40’ından fazlası tarım sektöründe istihdam edilmektedir.
SSCB döneminde, merkezi planlama stratejileri çerçevesinde, Azerbaycan bir tarım ülkesi
olarak varlığını sürdürmüştür. 1993 yılında Dağlık Karabağ ile birlikte topraklarının
%20’sini kaybeden ülkenin sebze, meyve ve üzüm yetiştirmeye elverişli tarımsal alanları
da elden çıkmış ve bu ürünlerin üretiminde büyük ölçüde düşüş meydana gelmiştir. Tarım
alanlarının Ermenistan’ın eline geçmesi ile birlikte sebze üretimi yarıya inmiş, üzüm üretimi
ve şarap ihracatı önemli ölçüde azalmıştır. 117 üzüm işleme fabrikasından çoğu üretim
dışı hale gelmiştir.
İklimi tarımsal üretime oldukça elverişli olan Azerbaycan’ın başlıca tarım ürünleri pamuk,
tütün, çay, zeytin, sebze ve meyvedir. Ham ipek üretimi ve buna bağlı olarak dut ağacı
tarımı da oldukça yaygındır. İyi kalitede zeytin üretilmesine rağmen zeytinyağı ve sabun
üretimi Ermenistan’da gerçekleştirilmektedir.
Azerbaycan, “Rus Havyarı” olarak bilinen, dünya siyah havyar üretiminin %80’ini
gerçekleştirmekte ve büyük bölümünü ihraç etmektedir.
SSCB’nin dağılması ile birlikte, Sovhozlar (devlet çiftlikleri) ve Kolhozlar (kollektif çiftlikler)
kendiliğinden çözülmeye başlamıştır. Makroekonomik ve politik istikrarın sağlanması ile,
hükümet tarımsal alanda reform çalışmalarına hız vermiştir. 1995 yılında uygulamaya
konulan Tarım Reformu Yasası ve toprak reformuna yönelik hukuki düzenlemelerin
(Toprak Kanunu, Mülkiyet Hakkında Kanun, Köylü İşletmelerinin Kurulması Hakkında
Kanun, Sahipkarlık Hakkında Kanun v.b.) yapılması ile birlikte, Sovhoz ve Kolhozların
sayısı azalırken, aile çiftliklerinin sayısı artmaya başlamıştır.
Pamuk üretiminde geçmişten beri önemli bir yere sahip olan ülkede üretim, büyük kısmı
Rusya ve Özbekistan’dan gelen nitrojen gübre ve biçme makinaları gibi girdilerin eksikliği
ve bunların yedek parça fiyatlarındaki artışlar nedeniyle düşmüştür. Pamuk üretimindeki
düşüş devam etmektedir. Önemli ölçüde pamuk üretilmesine rağmen, pamuk işleme
tesisleri az sayıdadır. Aynı sorun tütün ve çay için de geçerlidir.
Azerbaycan tarım ve hayvancılık sektöründe önemli bir potansiyele sahip olmasına
rağmen, SSCB döneminden kaynaklanan yapısal nedenlerle kendi kendine yetemez
duruma gelmiştir.
Sanayi
SSCB döneminde uygulanan merkezi planlama stratejileri çerçevesinde Azerbaycan bir

tarım ülkesi olarak varlığını sürdürmüş ve kendi sanayiini kuramamıştır. Mevcut sanayi
tesisleri eski teknolojiye sahip, verimliliği düşük tesislerdir. Bu nedenle, Azerbaycan petrol
ve madenlerinin büyük çoğunluğu ülke dışında işlenmektedir.
İmalat sanayiinde kurulu bulunan çok sayıda müessese bulunmaktadır. Ancak, diğer bir
çok sektörde olduğu gibi sanayi sektöründe de dışa bağımlılık tesislerin büyük ölçüde atıl
kalmasına neden olmuştur.
Pamuğa dayalı entegre tesislerin kurulması ve petrol rafinerilerinin modernizasyonu
aciliyet taşımaktadır.
Azerbaycan sanayi potansiyelinin %20’lik kısmını, petrol işleme makinaları üretim sektörü
ve bağlı makinainşaat sektörü oluşturmaktadır. Petrol işleme makinaları üretimi
Azerbaycan’ın en eski ve ana sanayi dalıdır. SSCB döneminde bu sektör, SSCB
ihtiyaçlarının %70’ini karşılamaktaydı. Ancak, bu sanayinin büyük bir kısmı eski teknoloji
ile ve eski kapasitesinin çok altında çalışmaktadır.
Bağımsızlıktan sonra, petrole bağlı endüstrilerden metal işleme, bilgisayar, kimya

sektörlerine kayma başlamıştır.
Tekstil sanayiinde orta, büyük ve küçük ölçekli pek çok tesis mevcuttur (çırçır, iplik eğirme,
düz ve yuvarlak örgü, ayakkabı, konfeksiyon ve deri işleme fabrikaları gibi). Bunlar dışında,
pamuğu girdi olarak kullanan dört ana fabrika vardır. Tekstil sanayiinin geliştirilmesi
hükümetin önceliklerinden biridir.
Tekstil ve bazı tüketime yönelik sektörler ithal malları ile rekabette güçlük çekmektedirler.

Gıda maddeleri üretiminde sürekli bir düşüş gözlenmektedir.
Küçük ve orta ölçekli işletmelerin özelleştirilmesine devam edilmekte, verimli küçük ve orta
ölçekli işletmelerin yabancı sermaye ile birlikte kurulması teşvik edilmektedir.
Azerbaycan ağır sanayii Sumgayıt kentinde yoğunlaşmıştır. 88 ana sanayi kuruluşu bu
şehirde bulunmaktadır. Azerbaycan hükümeti bu bölgeyi serbest ekonomi bölgesi ilan
etmiş ve ihracata yönelik üretim yapmak üzere yabancı yatırımcılara izin vermiştir. Ayrıca,
bölgedeki sanayilerin rehabilitasyonuna yönelik 25 yıllık bir kalkınma planı da
hazırlanmıştır. Bu planın gerçekleşebilmesi için 30 milyar dolarlık yabancı yatırıma ihtiyaç
vardır.
Petrol ve gaz haricindeki sektörlerde özelleştirme ve yabancı yatırımların ülkeye çekilmesi
haricinde büyümeyi tetikleyici bir olasılık bulunmamaktadır. Ülkenin ucuz işgücüne sahip
olması ve coğrafi olarak geniş Türkiye pazarına yakın olması nedeniyle tekstil, gıda ve
içecek gibi sektörlerin gelecek vaad eden, yatırımların yoğun olacağı sektörler olduğu
düşünülmektedir. Ülkedeki pek çok tekstil üreticisi pamuk üretiminin düşmesinden olumsuz
etkilenmiş ve ucuz ithal ürünleri ile rekabet edememiştir. Gıda sanayi ürünleri ihracatı
düşük düzeyde olmakla birlikte sektör, güçlü bir büyüme ile karşı karşıyadır. Gıda sektörü
İran, Rusya ve Türkiye’den gelen ucuz gıda ürünleri ile rekabet edebilir hale gelmiştir.
Madencilik
Azerbaycan demir, alüminyum, boksit, çinko, bakır, arsenik, molibden, mermer ve ateş kili
gibi zengin bir mineral kaynağına sahiptir. Kaynakların çoğunun kullanılmasına rağmen,
madenciliğin acil modernizasyona ihtiyacı vardır.
Demir rezervlerinin 200 250 milyon ton civarında olduğu tahmin edilmektedir. Demir
cevheri çıkarımı SSCB’nin dağılmasından sonra durmuştur. Bunun nedeni, en önemli alıcı
konumundaki Gürcistan’ın düşük kaliteyi öne sürerek demir satın almaktan vazgeçmesidir.
Ancak, Alman ve İngiliz firmaları demir yataklarının rehabilitasyonu ile ilgilenmektedir.
Filizçay’daki polimetalik cevher yataklarında önemli bir potansiyel olduğu tahmin

edilmektedir.
İnşaat
IMF’ye göre, inşaat sektörünün GSYİH’ya katkısı sektörün ekonomiye katkısı resmi
istatistiklerde göründüğünden fazladır. İnşaat faaliyetlerinin çok önemli bir kısmı kayıt dışı
kalmaktadır. Petrol sektörüne yabancı yatırımların başladığı 1995 yılından itibaren inşaat
işleri artış göstermiştir. Türk firmaları sektöre büyük ölçüde hakimdir. Kayıt dışı
ekonomideki büyüme ve devlet tarafından finanse edilen inşaat faaliyetlerindeki azalma
nedeniyle sektörde çalışan kişilerin sayısında düşüş gözlenmektedir.
Azersanayetinki, Azersutikinti, Azerenergytikinti gibi uzmanlaşmış firmalar ve SOCAR,

Hazar Denizcilik Şirketi, Azerbaycan Demiryolları Departmanı gibi kuruluşların inşaat
firmaları en büyük inşaat teşebbüsleridir. Konut ve iş merkezi inşaatından sorumlu Türk
firmaları da Azerbaycan pazarında oldukça aktif faaliyet göstermektedir.
Azerbaycan’da faaliyet göstermekte olan Türk firmaları içinde yaklaşık %20,1 ile inşaat
firmaları en önemli paya sahiptir. Azerbaycan gündemini meşgul eden petrol boru hatları,
konut restorasyonu ve konut inşası, savaştan zarar gören ve Azerbaycan’ın 1/5’ine karşılık
gelen yörelerin yeniden inşası, altyapı restorasyonu, sanayi tesislerinin restorasyonu ve
inşası, eğlence ve konaklama tesislerinin inşası gibi projeler Türk firmalarının pazara
girmelerine neden olmuştur.
Boru hatları inşası, Azerbaycan sanayii için modern tesislerin kurulması, yeniden
yapılanma ve restorasyon projeleri ve özellikle, turizmeğlence sektörü için oteller,
restoranlar ve çeşitli tesisler inşası inşaat sektöründe önemli yatırım fırsatlarıdır.
İnşaat projelerinin kaliteli inşaat malzemelerine olan talebi arttırması beklenmektedir. İç
piyasa gerek kalite gerek miktar yönünden ihtiyacı karşılayacak durumda değildir. İnşaat
sektöründe Türk girişimcilerinin ABD ve Batı Avrupa ‘nın güçlü firmaları ile rekabet etmeleri
gerekmektedir.
Ulaşım ve Haberleşme
Azerbaycan, Gürcistan ya da Rusya üzerinden Karadeniz yolu ve İran üzerinden olmak
üzere iki uluslararası yoldan Batı’ya açılmaktadır.
Ülke, 2 809 km ‘lik demiryolu ağına sahiptir. Demiryollarının büyük kısmının yeniden inşası
gerekmektedir. 800 vagondan, 350’sinin tamirata ihtiyacı vardır. Ancak, Azerbaycan’da
bunun gerçekleştirilmesi mümkün olmadığından 20 milyon $ ‘lık yabancı yatırım
gerekmektedir.
24 900 km’lik karayolları ağı oldukça bakımsız ve kötü durumdadır. Deniz taşımacılığı
özellikle Ermenistan geçişli demiryolu hatlarının Ermenistan’a uygulanan yaptırım nedeni
ile kapatılması üzerine önem kazanmıştır. Deniz yolu ile, Orta Asya ülkeleri, İran ve Rusya
ile yolcu ve yük taşımacılığı yürütülmektedir
Bakü, Nahçivan ve Gence’de tamirat ve yenilemeye ihtiyacı olan uluslararası havaalanları
bulunmaktadır. Bakü şehir merkezinde THY, Lufthansa ve British Airways’e ait ofisler
bulunmaktadır. Ülkeden BDT ülkelerine, Frankfurt, İsrail, İran, İstanbulAnkara, Londra ve
Dubai’ye düzenli uçuşlar devam etmektedir.
Elektrik Enerjisi
Azerbaycan’da elektrik enerjisinin %82’si termal elektrik istasyonlarında, %18’i ise,

hidroelektrik istasyonlarda üretilmektedir. Teknoloji ve ekipmanlar aşınmış ve eskidir.
Üretim kaybı giderek yükselmektedir.
Ekonomide Liberalizasyon Çalışmaları ve Özelleştirme
18 Ekim 1991 tarihinde kabul edilen yeni Anayasa ile birlikte yapısal reformlar ile ilgili
kararlar da yürürlüğe konmuştur. İlk ve en önemli adım ise, merkezi planlamadan piyasa
mekanizmasına geçiş olmuştur. Bu çerçevede kamu işletmelerine, 1992 yılında fiyat ve
ücretleri belirleme, kullanılacak girdilerin nereden sağlanacağı ve üretilen malların nerede
satılacağına karar verilmesi konularında serbesti getirilmiştir. 1995 yılında fiyat
liberalizasyonu, enerji sektörünü de kapsayacak biçimde genişletilmiş ve ülke içindeki
enerji fiyatları dünya fiyatları düzeyine yükseltilmiştir. Gıda malları fiyatları da serbest
bırakılmış ve tüketim mallarına uygulanan destek programları kaldırılmıştır.
Ateşkesin ilanı ve siyasal istikrarın sağlanması ile birlikte ekonomik istikrarı sağlamaya
yönelik politikalar da uygulanmaya başlamıştır. Bu çerçevede bir vergi reformu
uygulamaya konmuştur. KDV uygulaması başlatılmış, ham petrol üretimine %25 oranında
vergi getirilmiştir.
Özelleştirme, 7 Ocak 1993 tarihinde kabul edilen “Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Devlet

Mülkiyetinin Özelleştirilmesi Hakkında Kanun” çerçevesinde Devlet Emlak Komitesi
tarafından yürütülmektedir. Son yapılan düzenleme ile İktisadi Kalkınma Bakanlığı’nın
bünyesine alınan “Devlet Emlakinin İdare Olunması ve Özelleştirilmesi Bölümü” tarafından
özelleştirme çalışmaları sürdürülmektedir.
Özelleştirme planlarında; hukuk kurallarının serbest piyasa ekonomisi standartlarına uygun
hale getirilmesi, buna engel olan durumları, olumsuzlukları ortadan kaldırmak, tekelleşme
ve haksız rekabetin önüne geçmek amaçlanmaktadır. Ancak, küçük özelleştirmeler
dışında bunda başarılı olunduğunu söylemek mümkün değildir. Verimlilik, ihracat veya
ithal ikameli üretim, istihdam ve benzeri konuların iyi değerlendirilememesi, teknolojinin
yenileştirilememesi, sonradan kiraya vermek düşüncesiyle yapılan özelleştirmeler,
yeterince şeffaf olunamaması gibi hususlar, özelleştirilen kurumların zararla çalışmasına,
verimsiz olmasına, üretim yapılamamasına veya tekel oluşmasına yol açmıştır.
Restoran, kafe, berber, dükkan, atölye gibi ticarethane olarak nitelendirilebilecek

kuruluşların özelleştirilmesi mecburidir. Petrol, doğalgaz, telekomünikasyon ile ilgili
kuruluşlar, sanatsal mekanlar ve madenler özelleştirilmeyecektir. Ancak, bu kuruluşlar
Devlet Başkanı veya Başbakan kararı ile özelleştirme kapsamına alınabilir. 19931996
yılları arasında yalnızca konutlarda ve taksilerde özelleştirme gerçekleştirilmiştir.1996
yılında özelleştirmeye hız verilmiş, sayıları 6200’e varan küçük işletme özelleştirilmiştir.
1997 yılı sonu itibariyle 15 000 küçük işletme özelleştirilmiştir. Küçük işletmelerin 1998 yılı
sonunda özelleştirilmesinin bitirilmesi planlanmaktadır. Özelleştirmeden 1996 yılından bu
yana 157 milyar Manat gelir elde edilmiştir. Özelleştirme sürecine katılan yabancı
yatırımların oranı her geçen gün yükselmektedir. İnşaat sektörü, büyük kamu kuruluşları
tekelinde olmasına rağmen 1998 yılı özelleştirme programı içinde yer almaktadır.
Özelleştirme ve yapısal reformlar yavaş ilerlemektedir. Ülkede işsizlik oranının %20’lere
ulaşması ve bunun sosyal patlamaya sebep olabileceği gerekçesiyle hükümet işletmelerin
kapatılması hususunda çekimser davranmaktadır. Özelleştirme programı satışa çıkarılan
işletmelerin sınırlı sayıda olması nedeniyle problemlerle karşı karşıyadır.
Finans sektörünün reformu ise çok yavaş ilerlemektedir. Sovyet döneminden kalan başlıca
dört bankadan üçünün birleştirilmesine ancak 2000 yılının Haziran ayında başlanabilmiştir.
Bu bankalar Agroprombank olarak bilinen Agrosanayebank, Amanat Bank ve
Prominvestbank olarak bilinen Sanayeinvestbank’tır. Ülke piyasasının büyük çoğunluğuna
egemen olan bu bankaların önemli bilanço problemleri bulunmaktadır. Özel sektöre tahsis
edilen kredilerin miktarı 1997 ve 1998 yılları arasında yükselmiş olmasına rağmen bu
kredilerin çoğunluğu kısa dönemli olup, 2000 yılının ilk çeyreği itibariyle toplam kredilerin
%85,6’sını oluşturmaktadır.
Kamu kuruluşları yöneticilerinin güçlerini kaybetmek istememesi ve gücünü statükodan

alan devlet kurumları özelleştirmeyi zorlaştırmaktadır.
Azerbaycan’ın piyasa mekanizmasına geçişini ve ekonomik istikrarı sağlamaya yönelik

çalışmalarını uluslararası kuruluşlar da desteklemektedir. Bu çerçevede, Azerbaycan ve
IMF arasında makroekonomik gelişmeyi desteklemek ve ülkeyi petrol gelirlerine
hazırlamak amacıyla yardım anlaşmaları imzalanmıştır. Azerbaycan 1992 yılında, Dünya
Bankası’na ve Uluslararası Kalkınma Örgütü’ne üye olmuştur.
Yoksullukla Mücadele
Azerbaycan’ın en büyük problemi toprak bütünlüğünün sağlanamamasıdır. Ermenilerin

işgalci tutumu nedeniyle yaşanan savaşın Azerbaycan ekonomisine verdiği zarar 22 milyar
$ düzeyindedir. Topraklarının % 20’nin işgal altında olmasının yanında, 1 milyondan fazla
Azerbaycan Türk’ü, dünyanın gözü önünde, kendi ülkesinde mülteci durumunda,
çadırlarda, barakalarda çok ağır şartlarda yaşamaktadır.
“Yoksulluğun Azaltılması Programı”nda bir kişi için asgari yaşam seviyesi 120 bin Manat,
bir başka deyişle beş kişilik bir ailenin asgari yaşam standardı 600 bin Manat (120 $)
olarak belirlenmiştir. Bu durum da Azerbaycan halkının % 49’u yoksulluk seviyesinin
altında yaşamaktadır. (Bu durumdaki kişilerin günlük geliri 1$ dan azdır.) Hemkarlar İtifakı
ise; kişi başına asgari yaşam seviyesini 300 bin Manat (beş kişilik bir ailenin aylık geliri 300
$) olarak hesaplamaktadır. Bu durumda da ülke halkının % 82’sinin yoksulluk seviyesinin
altında yaşadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.
Buna bağlı olarak; Azerbaycan’da “20032005 Döneminde Yoksulluğun Azaltılması ve

Ekonomik Kalkınma Hakkında Devlet Programı” 25 Ekim 2002’de düzenlenen bir
konferans ile kamuoyuna tanıtılmış, 20 Şubat 2003’de de Cumhurbaşkanı’nca
onaylanmıştır. IMF, Dünya Bankası, İslam Kalkınma Bankası, Asya Kalkınma Bankası,
Birleşmiş Milletler, AB, Japonya, ABD ve Azerbaycan’da enerji projelerinde önde gelen
şirket BP’nin teknik ve/veya mali destekleriyle hazırlanan bu programın amacı; kısa
vadede sosyal güvenliği güçlendirmek, yoksulluk düzeyini azaltmak, dengeli kalkınmayı
saglamak, makroekonomik istikrarı korumak, özelleştirmenin devam etmesini sağlamak ve
BM’in 2000 yılında düzenlenen Bin Yıl Zirve Toplantısında kabul edilen kararlardan ileri
gelen yükümlülükleri yerine getirmektir.
Sosyo Ekonomik Kalkınmaya Yönelik Devlet Programı
Azerbaycan’da bölgelerin potansiyelinin ve doğal zenginliklerinin verimli bir şekilde

değerlendirilmesi ile tarımsal üretimi canlandırmak, petrol dışı sektörler olan sanayi,
hizmet, ticaret, turizm gibi diğer alanları geliştirmek, istihdamı artırmak ve halkın refah
düzeyini iyileştirmek maksadıyla Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 11 Şubat 2004
tarihinde Azerbaycan bölgelerinin sosyoekonomik kalkınmasına yönelik hazırlanan Devlet
Programını onaylamıştır.
Azerbaycan bölgelerinin sosyoekonomik kalkınmasına yönelik olarak hazırlanan Devlet

Programı, 2004 – 2008 yılları arası ayrıayrı bölgelerin gelişmesini ve kalkınmasını
öngörmekte, buna bağlı olarak da devletin ekonomik politikalarının ve desteğinin asıl
yönlerini ortaya koymaktadır. Devlet Programının hazırlanmasında en önemli amaç,
Azerbaycan bölgelerinin mevcut potansiyelinin verimli bir şekilde değerlendirmek,
ekonominin farklı alanlarının geliştirilmesini sağlamak, sanayi kuruluşlarının faaliyetlerini
genişlemesini sağlamak, ihracata dayalı üretimi desteklemek, yerli girişimcilik
faaliyetlerinin desteklenmesi suretiyle, halkın refah düzeyini iyileştirmek, istihdamı artırmak
ve ülke ekonomisinin dinamik bir şekilde gelişmesini temin etmektir.
Bu amaçlara ulaşmak için ise, bölgesel kalkınma planı çerçevesinde:
· Şirketlerin üretim faaliyetlerini artırmak ve yeni sanayi birimlerini oluşturmak;
· Yerli kaynakların verimli bir şekilde değerlendirilmesini sağlamak;
· Tarım sektöründe reform çalışmalarını hızlandırmak için, bölgelerde çiftçiler ve
diğer tarımsal üretim yapan birimlere destek maksadıyla danışmanlık merkezleri
kurmak, tohumculuk piyasasını geliştirrmek, teknolojik destek birimleri oluşturmak
ve diğer zaruri tedbirleri gerçekleştirmek;
· İşadamlarının bölgelere yatırım yapmaları için uygun koşulların oluşturulmasını
sağlamak;
· Yeni iş yerlerinin açılmasını desteklemek ve böylece istihdamı artırmak;
· Kamusal hizmetleri iyileştirmek gibi önemli hedefler belirlenmiştir.
Programda Azerbaycan on ekonomik bölgeye ayrılmıştır. Bunlar:
· ABŞERON EKONOMİK BÖLGESİ (Abşeron Rayonu, Hızı Rayonu, Sumgayıt şehri)
· GENCE – GAZAH EKONOMİK BÖLGESİ (Agstafa, Daşkesen, Gedebey,
Goranboy, Hanlar, Gazah, Samuh, Şemkir, Tovuz rayonları, Gence ve Naftalan
şehirleri)
· ŞEKİ ZAKATALA EKONOMİK BÖLGESİ (Balaken, Gah, Gabele, Oğuz, Zakatala,
Şeki rayonları)
· LENKERAN EKONOMİK BÖLGESİ (Astara, Celilabad, Lerik, Masallı, Yardımlı,
Lenkeran rayonları)
· GUBA – HAÇMAZ EKONOMİK BÖLGESİ (Deveçi, Haçmaz, Guba, Gusar,
Sıyezen)
· ARAN EKONOMİK BÖLGESİ (Ağcabedi, Ağdaş, Beylegan, Berde, Bilesuvar,
Göyçay, Hacıgabul, İmişli, Kürdemir, Neftçala, Saatlı, Sabirabad, Salyan, Ucar,
Zerdab rayonları, AliBayramlı, Mingeçevir ve Yevlah şehirleri)
· YUKARI KARABAĞ EKONOMİK BÖLGESİ (Ağdam, Terter, Hocavend, Hocalı,
Şuşa, Cebrayıl, Füzuli rayonları, ve Hankendi şehri)
· KELBECER LAÇIN EKONOMİK BÖLGESİ (Kelbecer, Laçın, Zengilan, Gubatlı)
· DAĞLIK ŞİRVAN EKONOMİK BÖLGESİ (Ağsu, İsmayıllı, Gobustan, Şamahı)
· NAHÇİVAN EKONOMİK BÖLGESİ (Nahçıvan şehri, Babek, Culfa, Ordubad,
Sederek, Şahbuz, Şerur rayonları)
Ekonomik bölgeler, sahip oldukları potansiyel, doğal zenginlik ve çalışabilir nüfus gibi
özellikleriyle bir birinden ayrılmaktadır. Ekonomik, coğrafi ve tarih bakımından biri birinden
farklı olan bölgeler aşağıda belirtilmiş hususlar dikkate alınarak sınıflandırılmıştır:
· ekonomik ve coğrafi konumu;
· doğal zenginlik ve tabii kaynaklar;
· nüfus yoğunluğu;
· bölgenin alan ve toprak yapısı;
· tarihi öncelikler.
· Rüşvetle Mücadele Programı
Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın 3 Aralık 2004 tarihli fermanı ile kabul edilen

“Korrupsiyaya Qarşı Mübarizә Qzrә Dövlәt Proqramı”, rüşvetle mücadelede kanuni
altyapının oluşturulması, hukuki organların çalışır hale getirilmesi, ekonomik ve sosyal
alanda tedbirler, alınmasını öngörmektedir. Devlet memurlarının maaşlarının aşamalı
olarak iyileştirilmesi, etik davranış kodeksinin kabul edilmesi, işe başlamaya ilişkin
kuralların belirlenmesi gibi tedbirleri içermektedir. Program çerçevesinde rüşvetle
mücadelede ihtisaslaşmış olan “Devlet Memurluğunun Yönetim Şurası”, “Rüşvetle
Mücadele Komisyonu”, “Azerbaycan Cumhuriyeti Baş Prokuroru” yanında “Rüşvetle
Mücadele Başkanlığı”da kurulmuştur.
2004 – 2007 Yılları İçin Devlet Yatırım Programı
Yatırım Programı ile ekonominin canlanmasına, halkın maddi refahının yükseltilmesi ve
sosyal ihtiyaçlarının daha iyi karşılanması hedeflenmektedir.
Devlet Yatırım Programı ile:
· Sosyal –ekonomik gelişmenin hızlandırılması;
· Devlet ve özel yatırımların miktarının artırılması;
· Yeni iş alanlarının açılması;
· Yabancı yatırımların artırılması için kolaylıklar sağlanması ;
· Yatırıma ilişkin prosedürlerin kolaylaştırılması;
· Ülkede uluslararası finans kuruluşları tarafından hayata geçirilen yatırım
programlarının verimli şekilde çalıştırılması amaçlanmaktadır.
Yatırım Programının öncelikleri; altyapının geliştirilmesi, sosyal refahın artırılması, üretim

alanlarının geliştirilmesi, ihraç potansiyelinin artırılmasıdır. Yatırımlarla ilgili bölümde daha
detaylı bilgilere yer verilecektir.
Petrol ve Gaz Gelirlerinin Uzun Süreli Kullanılması Stratejisi
2008 yılından itibaren artması beklenen petrol ve gaz gelirlerinin bir yandan eninde
sonunda tükenecek olması, öte yandan gelecek nesillerin de bu zenginliklerden
faydalanmasının temini, ekonomik istikrarın sürdürülmesi, refahın artırılması için uzun
vadeli bir strateji oluşturulmasını zorunlu hale getirmiştir.
Bu amaç ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın 27 Aralık 2004 tarihli fermanı ile “Petrol ve
Gaz Gelirlerinin İdaresine İlişkin Uzun Vadeli Strateji ” kabul edilmiştir.
Stratejide;
· Petrol dışı sektörlerin, rayonların, KOBİ’lerin kalkınması;
· Altyapının geliştirilmesi;
· Yoksulluğun azaltılması ve diğer sosyal sorunların çözümlenmesi;
· Teknolojik düzeyin geliştirilmesi;
· “İnsan kaynakları/beşeri sermaye”nin geliştirilmesi;
· Savunma sanayiinin gelişmesi;
· Kaçkınların anavatanlarına dönüşlerine ilişkin tedbirlerin alınması hedeflenmektedir.
Azerbaycan Para Birimi Manat’ın Yenilenmesi “ Denominasiya Fermanı”
Ulusal Para Birimi Manat’ın değerinin korunması için Azerbaycan Cumhurbaşkanı

tarafından 7 Şubat 2005 tarihinde imzalanan ferman ile 1 Ocak 2006’dan itibaren 1 Yeni
Manat 5000 Eski Manat’a eşdeğer olacaktır. Bu fermanın imzalanması Azerbaycan’ın
geleceğe inançla baktığının bir göstergesidir.
Dış Ticaret
Dış Ticaret Politikası
Azerbaycan geleneksel olarak dış ticarete bağımlı bir ekonomiye sahiptir. İhracat ve
ithalatın GSYİH’daki payı 1980’lerin ikinci yarısı boyunca sırasıyla %37 ve %46 olmuştur.
1996’dan bu yana ülkenin ithalat talebi petrol sektöründeki yatırımlar nedeniyle ve tüketim
mallarına artan talep nedeniyle artış göstermiştir. 200001 yılında dış ticaretin fazla
vermesi artan petrol ihracatı ve petrol fiyatlarındaki yükselme sayesinde olmuştur.
1994 yılında ateşkesin ilan edilmesi ile birlikte, iş istikrarına yönelik çalışmaların
hızlandırılması, petrol anlaşmalarının imzalanması, pazar ekonomisine yönelik hukuki
altyapının oluşturulması ve dış ticaretin serbestleştirilmesi yönündeki uygulamalar,
Azerbaycan dış ticaretinde engellerin kalkacağı ve artış meydana geleceği anlamına
gelmektedir.
Azerbaycan Dış Ticaretinin Görünümü
Azerbaycan Cumhuriyeti bağımsızlığını kazandıktan sonra yönünü batıya çevirmiş bir

ülkedir. Azerbaycan, 1992 yılında BM’e katılmış ve AGİT, AK, İKT, IBRD, EBRD, üyesidir.
Azerbaycan aynı zamanda IMF, Dünya Bankası, ECO ve NATO’nun Barış İçin Ortaklık
programının da bir üyesidir.
Yine Azerbaycan, ekonomik boyutlu bölgesel oluşumlu BDT, KEİT, EİT, GUÖAM üyesidir.
Azerbaycan, Rusya, Ukrayna, Gürcistan ve Kazakistan ile serbest ticaret anlaşması
yapmış olup, anlaşma çerçevesinde bu ülkelerden gelen ürünlerden (anlaşmada belirtilen
ürünler hariç) gümrük vergisi alınmamaktadır.
Azerbaycan’ın Son Beş Yıl İtibariyle Dış Ticareti
Yıllar 1999 2000 2001 2002 2003 2004

İhracat (Milyon $) 928.6 1.744,9 2.314,3 2.167,5 2,592,0 3 614,3
İthalat (Milyon $) 1.033,4 1.172,1 1.430,9 1.665,4 2,626,2 3 504,3
DışTic. Hacmı(Milyon $) 1.962,0 2.917,0 3.745,2 3.832,9 5.218,2 7118,6
2004 yılında ihracatta bir önceki yıla göre %39 oranında artış gözlenmektedir. Petrol ve
doğal gaz ihracatından kaynaklı bu olumlu gelişmede petrol fiyatlarındaki artışın da payı
vardır.
Ancak genel olarak bakıldığında ekonomideki yapısal sorunlar mevcudiyetini korumaktadır.
· Sanayi tesislerinin özelleştirilmesinde yaşanan tıkanıklığın aşılamaması gibi yapısal
sorunlar nedeniyle üretim yapılamaması ve dolayısıyla ihracatın katma değeri
düşük hammadde ve yarı mamul mallar üzerinde yoğunlaşması,
· Ulusal para birimi Manat’ın ABD $’ına karşı değer kazanması sonucu ithalatın cazip
hale gelmesi (2004’de %0,4 değer kazanmıştır)
Azerbaijan International Operating CompanyAIOC’nin ihracat hacmindeki artış da petrol
ihracatı gelirlerinin artmasına neden olmuştur. Petrol fiyatlarındaki ve petrol ihracatındaki
artışın yanısıra petrol dışı sektörleri geliştirmekte arzu edilen başarıya ulaşılamaması
petrolün ihracattaki payını korumasına neden olmuştur. 2004 yılında petrol ürünlerinin
ihracattaki payı % 80’i aşmış, gıda sektörü ise çok iyi bir hasat yılı olmasına rağmen % 22
artış ile % 4,3 pay alabilmiştir. 2004 yılında toplam ihracatta kimyasalların payı % 2,1,
metallerin payı %2,7, taşımacılık sektörünün payı %4,0, makina ve teçhizat ihracatının
payı % 0,6 olmuştur. Bu ürünlerin bir yıl önceki payları ise sırasıyla %2,0, %2,1, %0,3 ve
1,3 olmuştur.
2005 yılında ülkenin ihracat gelirlerinin 2004 yılı ihracat gelirlerinden fazla olması
beklenmektedir. 2005 yılında ihracat gelirlerinin giderek artan petrol ihracatı miktarı ve
petrol fiyatlarındaki göreceli artışa bağlı olarak artması beklenmektedir. 20032004
yıllarında hidrokarbon sektöründeki gelişmeler paralelinde sermaye malları ithalatının artış
göstermesi beklenmektedir.
Başlıca Ürünler İtibarı ile Dış Ticaret
Başlıca ihraç ürünleri; petrol ve petrol ürünleri, kimyasallar, gıda ürünleridir. İthalatta ise;
makina ve teçhizat, elektronik eşyalar, gıda ürünleri ve lüks tüketim mallarıdır.
Başlıca Ürünler İtibarı ile Dış Ticaretin Görünümü, 2004
İhracat Milyon İthalat Milyon

ABD$ ABD$
Petrol Ür ünler i 2 972,5 Makine ve Ekipman 1 073,8
Gıda 154,9 Petr ol Ürünler i 401,7
Kimyasallar ve 77,0 Metaller 611,1
Petrokimyasallar
Makina ve Ekipman 20,4 Gıda 414,6
Tekstil 48,2 Nakliye ve Hava 242,0
Taşımacılığı
Plastik 67,4 Kimyasallar ve 132,9
Petr okimyasallar
Metaller 97,1 Plastik 88,3
Diğer ler i ile bir likte Toplam 3 614,3 Diğerler i ile bir likte Toplam 3 504,3
Dış Ticarette Başlıca Ürün Grupları (2004 )
Ürün Grupları İthalat bin$ % İhracat bin$ %

Toplam 3515953,9 100 3615475,9 100
Canlı Hayvan 38203,7 1,1 1269 0
Dokuma hammaddesi 231958,9 6,6 72117,2 2
Bitkisel ve hayvansal yağlar 30614,9 0,9 48256,4 1,3
Gıda, içecek ve tütün 113814,9 3,2 34382,3 1
Mineraller 507146,7 14,4 2973758,1 82,3
Kimyasallar 132917,4 3,8 76958,5 2,1
Plastik ve kauçuk 88338,2 2,5 67352,4 1,9
Deri 1927,3 0,1 2577,2 0,1
Yün 38789,5 1,1 914,1 0
Kağıt ve karton 42666,4 1,2 2983,5 0,1
Tekstil 56945,2 1,6 48216,6 1,3
Ayakkabılar, şapkalar ve şemsiyeler 15898,5 0,5 169,1 0
Çimento, taş ve seramik 51644,8 1,5 245,6 0
İnciler, değerli taşlar 1601,3 0
Metaller 611208,3 17,4 97066,1 2,7
Makina, elektrikli teknik ekipman 1084615,1 30,8 20399,8 0,6
Nakliye vasıtaları, gemiler 242014,7 6,9 143953,7 4
Müzik aletleri, tıbbi ekipman 72458,1 2,1 5341,7 0,1
Çeşitli imalat ürünleri 151546,6 4,3 2764,3 0,1
Koleksiyonlar, antikalar 13,8 0 10,5 0
Kaynak: Azerbaycan İstatistik İdaresi,
Turbojetler, turbopropeller ve diğer gaz türbinleri; çay; makina ve cihazların yedek
parçaları; şeker; buğday ve mahlut; demir ve çelikten borular; binek otomobilleri; arazi
ölçme, oşinografik, hidrolojik, meteorolojik veya jeofizik alet ve cihazları; telsiz telefon,
telsiz telgraf, radyo ve televizyon yayınlarına mahsus verici cihazlar; otomatik bilgi işlem
makinaları ve bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular ve kümes hayvanlarının
etleri ve yenilen sakatatı (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş) ülkede ithalat talebinin
yüksek olduğu ürünler olarak dikkat çekmektedir. Bu ürünlerle Azeri pazarına giriş kolay
olup, yüksek pazar payları elde etmek mümkündür. Bu ürünlere olan talep hızla
artmaktadır. Öte yandan tedavide veya korunmada kullanılmak üzere karışık olan veya
olmayan ürünlerden oluşan ilaçlar; kalınlığı 6 mm.yi geçen uzunlamasına yontulmuş
ağaçlar; telli telefon ve telli telgrafa mahsus elektrikli cihazlar; elektrik enerjisi ve portland
çimentosu ülkedeki sınai uzmanlaşma ya da tüketici tercihleri nedeni ile ülkenin ithalatında
geleneksel olarak yüksek pay alan ürünlerdir. Ancak bu ürünlerin ithalat talebi artış hızı
düşmüş ya da yavaşlamıştır. Bu bakımdan bu ürünlerin ihracatçılarının pazar payını
güçlendirici yönde çalışmalar yapmalarında fayda vardır.
Türkiye, Azerbaycan’ın ithalatında %10,4 paya sahip olup, pazarda Rusya’dan sonra ikinci önemli
tedarikçi konumundadır. Türkiye’nin ülkenin başlıca ithal ürünlerindeki payı ve en önemli rakipleri
şöyledir:
· Patates (İran %65, Türkiye %20)
· Soya yağı ve fraksiyonları (Türkiye %30, Portekiz %24)
· Şeker (Tükiye %37, Danimarka %19)
· Elektrik Enerjisi (Türkiye %52, İran %27)
· Yüzeyaktif Organik Maddeler (sabunlar hariç); yüzeyaktif müstahzarlar; yıkama
müstahzarları (İran %36, Türkiye %30)
· Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı (Almanya %30, Türkiye %21)
· Tütünün hazırlanmasına ve işlenmesine mahsus makina ve cihazlar (Bulgaristan %89,
Türkiye %8)
· Telli telefon ve telli telgrafa mahsus elektrikli cihazlar (Türkiye %73, İsveç %14)
· Telsiz telefon, telsiz telgraf, radyo ve televizyon yayınlarına mahsus verici cihazlar (Türkiye
%45, İsveç %24)
· İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer izole edilmiş elektrik iletkenler (Rusya %24, Türkiye
%19)
· Mobilyalar ve Bunların Aksam ve Parçaları (Türkiye %20, Çin %14)
199395 yılları arasında Rusya’nın ihracattaki payı %26’dan %16’ya düşmüştür. Bu düşüşte,
Çeçenistan’daki savaş nedeniyle demiryolu trafiğinin durmasının da payı olmuştur. 1998 yılı
sonrasında Rusya ve Azerbaycan arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması ile Uzun Vadeli
Ticaret Anlaşması sonrasında, Rusya tekrar en önemli ticari ortaklardan biri haline gelmiştir. 2004
yılı itibarı ile, İtalya %44,7’lik payı ile ihracatta, Rusya ise %16,2’lik payı ile ithalatta en önemli
ticari partnerleridir. Ülkenin ithalatında Rusya’yı, İngiltere, Kazakistan ve Türkiye takip
etmektedir. İran, Rusya ve Çin Azerbaycan pazarında başlıca rakiplerimizdir.
Dış Ticarette Başlıca Partnerleri
Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticaret (2004)
İhracat % İthalat %
İtalya 44,7 Rusya 16,2
Rusya 5,8 İngiltere 12,0
Gürcistan 5,2 Kazakistan 6,8
Türkiye 5,1 Türkiye 6,4
İran 4,2 Almanya 5,7
1996 yılından beri, ekonomik düzelmeye bağlı olarak iç talebin yükselmesi sebebi ile
ithalatta da hızlı bir yükselme gözlenmektedir.
Dış Ticarette Başlıca Ülkeler (2004, bin $)
Ülkeler Toplam Hacim % İthalat % İhracat % Denge

Toplam 7131429,8 100 3515953,9 100 3615475,9 100 99522
Italya 1721603,4 24,1 106747,2 3 1614856,2 44,7 1508108,9
Rusya 779177,9 10,9 569398,5 16,2 209779,4 5,8 359619,1
İngiltere 428365,5 6 421766 12 6599,5 0,2 415166,6
Türkiye 407588,7 5,7 224967,1 6,4 182621,6 5,1 42345,5
Israil 327841,1 4,6 4102,9 0,1 323738,2 9 319635,3
Türkmenistan 257864,4 3,6 114443,8 3,3 143420,7 4 28976,9
Kazakistan 246158,4 3,5 236740,7 6,7 9417,7 0,3 227323
Almanya 236074,3 3,3 198477,8 5,6 37596,5 1 160881,2
Gürcistan 203350,2 2,9 14492,9 0,4 188857,3 5,2 174364,3
İran 198865,2 2,8 45320,7 1,3 153544,6 4,2 108223,9
Fransa 187023,1 2,6 120133,1 3,4 66890,1 1,8 53243
Ukrayna 182614,5 2,6 170358,9 4,9 12255,6 0,3 158103,3
Çin 177204,1 2,5 145485,9 4,1 31718,2 0,9 113767,7
Hollanda 166979,2 2,3 152655,4 4,3 14323,8 0,4 138331,6
ABD 157983,5 2,2 131992 3,8 25991,5 0,7 106000,5
Endonezya 131013,4 1,8 1656,1 0,1 129357,3 3,6 127701,2
Japonya 127469,9 1,8 127122,5 3,6 347,4 0 126775,1
Malezya 125417,7 1,8 125401 3,6 16,7 0 125384,3
Hırvatistan 110040 1,5 870,6 0,1 109169,4 3 108298,8
Romanya 90329,7 1,3 8034,4 0,2 82295,3 2,3 74260,9
Özbekistan 82471 1,2 79664,5 2,3 2806,5 0,1 76858,1
Norveç 74393,1 1 73219,5 2,1 1173,6 0 72045,9
İsveç 66582,7 0,9 66573,5 1,9 9,2 0 66564,3
Bulgaristan 54890,8 0,8 5581,2 0,2 49309,5 1,4 43728,3
Hindistan 52407,8 0,7 47022,8 1,3 5385 0,1 41637,8
Tacikistan 46496,4 0,7 9,4 0 46487 1,3 46477,7
Diğer Ülkeler 491223,8 6,9 323715,6 9,2 167508,2 4,6 156207,4
Kaynak:Azerbaycan İstatistik İdaresi
Azerbaycan’ın İmzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları
Azerbaycan, BDT üyesi yedi ülke ile ikili serbest ticaret anlaşmaları imzalamıştır. Ancak
bu anlaşmaların ticareti tam anlamıyla serbestleştiren hükümleri henüz tamamıyla
yürürlüğe girmemiştir.
Azerbaycan’ın Serbest Ticaret Anlaşması imzaladığı ülkeler şöyledir: Rusya Federasyonu
(30 Eylül 1992), Moldova (26 Mayıs 1995), Ukrayna (28 Temmuz 1995), Türkmenistan (18
Mart 1996), Özbekistan (27 Mayıs 1996), Gürcistan (10 Haziran 1996), Kazakistan (10
Haziran 1997). Anlaşmalar çerçevesinde bu ülkelerle Azerbaycan arasındaki ticarette
gümrük vergileri ve diğer eş etkili vergiler uygulanmayacaktır. Azerbaycan halihazırda
Rusya, Gürcistan, Kazakistan ve Ukrayna’dan ithal edilen mallara gümrük vergisi
uygulamamaktadır.
Temmuz 1999’da Azerbaycan AB ile bir Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması imzalamıştır. Bu
Anlaşmanın hedeflerinden biri Azerbaycan mevzuatını AB yasalarına uyumlu hale
getirmektir. Uyum sağlanacak konular arasında fikri mülkiyet haklarının korunması,
yatırımlar ve mülkiyete ve mülkiyet haklarına ilişkin alanlar da bulunmaktadır. Anlaşma
Azerbaycan’a AB nezdinde En Çok Kayrılan Ülke olma hakkını da tanımıştır. Azerbaycan
DTÖ’ye üyelik sürecindedir. Ancak DTÖ üyeliğinin 2007 yılından önce gerçekleşmesi
beklenmemektedir.
Türkiye ile Ticaret
TürkiyeAzerbaycan Dış Ticaret Değerleri (1000 $)
Yıl İthalat İhracat Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Hacmi

1992 35.097.016 102.798.492 67.701.476 137.895.508
1993 33.937.700 68.206.163 34.268.463 102.143.863
1994 8.883.083 132.130.417 123.247.334 141.013.500
1995 21.777.099 161.341.579 139.564.480 183.118.678
1996 39.165.001 239.902.636 200.737.635 279.067.637
1997 58.269.274 319.701.923 261.432.649 377.971.197
1998 50.343.958 327.166.377 276.822.419 377.510.335
1999 44.003.429 248.055.693 204.052.264 292.059.122
2000 95.615.009 230.375.207 134.760.198 325.990.216
2001 78.075.381 225.214.059 147.138.678 303.289.440
2002 64.625.463 231.431.390 166.805.927 296.056.853
2003 122.607.277 315.488.303 192.881.026 438.095.580
2004 119.019.433 360.949.581 241.930.148 479.969.014
Kaynak: DTM, DİE
Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracatı; ihraç ürünlerinin bu ülkede tanınmaya başlaması,

Azerbaycan’ın en önemli ticaret partnerlerinden biri olan İran’ın ihraç ürünlerinin Türk ihraç
ürünlerine kıyasla düşük kalitede olması, AzerbaycanRusya Federasyonu arasındaki
Kuzey Kafkas demiryolunun kapalı olması, Türk şirketlerinin Azerbaycan piyasasında şube
açmak suretiyle Türkiye’den ithalat yapması ve bu malları iç piyasada pazarlaması gibi
nedenlerle 1993 yılından bu yana yükselme eğilimi göstermektedir. Bunların yanı sıra, İran
tarafından ihraç edilen ürünlerin Türk ihraç ürünlerine kıyasla düşük kaliteli olması da
Türkiye’den ihracatı olumlu yönde etkilemiştir. Ancak, yüksek gümrük vergisi oranları
nedeni ile iki ülke dış ticareti sekteye uğramaktadır.
Rusya gümrüksüz mal ihrac etmesi nedeniyle Azerbaycan’ın ithalatında önemli bir
avantaja sahiptir. Kazakistan’dan buğday ve doğal gaz nedeniyle ithalatta konjonktürel
olarak ön sıralardadır. İngiltere BP nedeniyle, ABD petrol yatırımları nedeniyle
Azerbaycan’ın ithalatında öne çıkmaktadır. Ancak ülkemiz ürün çeşitliliği anlamında
önemini korumaktadır. Bavul ticareti ve sınır ticareti nedeniyle istatistiklere tam olarak
yansımasa da iki ülke arasındaki ticaret önümüzdeki yıllarda önemli oranda artış
potansiyeline sahiptir.
Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracatı 1998 yılında 1997 yılına göre yalnızca %2,3 artış
göstermiştir. 1999 yılında ise Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracat hacminde 1998 yılına göre
%24,2 daralma olmuştur. 2000 yılı ihracatında ise 1999 yılına göre %7,2 oranında daralma
gözlenmektedir. Türkiye’nin Azerbaycan’dan ithalatında 1998 yılında 1997’ye göre %13,7
azalma olmuştur.1999 yılında ise ithalat bir önceki yıla göre %12,6 daralmıştır. 2000
yılında Türkiye’nin Azerbaycan’dan ithalatı 1999 yılının aynı dönemine göre %117,2
oranında artmıştır. Ancak 2001 yılında ithalat da daralma eğilimi göstererek %18,4
oranında küçülmüştür. 2004 yılında ise Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracatı %14 oranında
artarken, Azerbaycan’dan ithalatı %2,5 oranında düşüş göstermiştir.
1998 yılında Rusya Federasyonu’nda yaşanan ekonomik ve finansal kriz sonrasında
rublenin devalüe edilmesi ile Rus malları Azerbaycan piyasasında fiyat avantajı
kazanmıştır. Halkın gelir seviyesinin düşük olmasına bağlı olarak fiyatın tüketici
tercihlerinde belirleyici kriter olması nedeniyle Rus malları daha çok tercih edilir olmuş,
Türk mallarına talep azalmıştır. Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracatındaki azalmanın başlıca
sebeplerinden biri de Türk müteahhit firmalarının üstlenmiş oldukları taahhüt işlerinin
büyük ölçüde tamamlanmış olması ve yeni projelerin başlamamasıdır.
Başta bavul ticareti olmak üzere kayıt dışı ticaret işlemleri göz önüne alındığında iki ülke
arasındaki dış ticaret hacminin çok daha önemli boyutlarda olduğu anlaşılmaktadır.
Kafkas ülkeleri arasında en önemli ekonomik ve ticaret ortağımız olan Azerbaycan'da Türk
firmalarının faaaliyetleri ticaret, taahhüt, hizmetler ve enerji alanlarında yoğunlaşmıştır.
Türkiye’nin Azerbaycan’a İhracatında Önem Arz Eden Ürünler
Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracatında makina ve cihazlar, mineral yakıtlar ve yağlar, plastik
ürünler, kağıt ve karton, boyalar, demir ve çelik eşyalar, seramik ürünleri, mobilyalar,
sabunlar ve deterjanlar, motorlu kara taşıtları, eczacılık ürünleri gibi sanayi ürünleri ve
şeker ve şekerli ürünler, değirmencilik ürünleri, kakao, hayvansal ve bitkisel yağlar, sebze
ve meyveler gibi gıda ve gıda sanayi ürünleri önemli yer tutmaktadır.
Türkiye’nin Azerbaycan’a İhracatında Önem Arz Eden Ürünler ($)
İKİLİ İKİLİ ADI 2003 2004

315.488.303 360.949.581
84 KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI 34.580.677 40.221.464
85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI 33.556.408 34.524.762
39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA 23.494.746 34.156.805
73 DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA 18.859.980 19.712.571
87 MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VE 8.336.657 17.468.725
DİĞER
27 MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR VE 15.925.346 15.340.920
MÜSTAHSALLARI,MUMLAR
48 KAĞIT VE KARTON;KAĞIT HAMURUNDAN KAĞIT VE KARTONDAN 14.313.181 15.148.844
EŞYA
94 MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBALARI,PREFABRİK 16.139.540 11.535.048
YAPILAR
17 ŞEKER VE ŞEKER MAMULLERİ 12.841.820 11.111.117
32 DEBAGAT VE BOYACILIKTA KULLANILAN 10.460.363 10.914.188
HÜLASA,BOYA,MACUN,SAKIZLAR
72 DEMİR VE ÇELİK 5.069.749 9.681.073
69 SERAMİK MAMULLERİ 8.995.216 9.234.340
11 DEĞİRMENCİLİK ÜRÜNLERİ,MALT,NİŞASTA,İNÜLİN,BUĞDAY 4.858.286 7.745.627
GLUTENİ
25 TUZ,KÜKÜRT,TOPRAK VE TAŞLAR,ALÇILAR VE ÇİMENTO 5.934.090 7.055.607
19 ESASINI HUBUBAT,UN,NİŞASTA,SÜT TEŞKİL EDEN 5.421.641 6.785.490
MÜSTAHZARLAR
83 ADİ METALLERDEN ÇEŞİTLİ EŞYA 5.045.486 6.520.599
88 HAVA TAŞITLARI,UZAY ARAÇLARI,AKSAM VE PARÇALARI 300 6.205.920
34 SABUNLAR,YÜZEY AKTİF ORGANİK MADDELER,YIKAMA 5.653.635 6.064.037
YAĞLAMA MADDE.
44 AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ 4.360.899 5.847.317
57 HALILAR VE DİĞER DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDEDEN YER 4.138.222 5.321.636
KAPLAMALARI
38 MUHTELİF KİMYASAL MADDELER 4.692.813 5.127.663
21 YENİLEN ÇEŞİTLİ GIDA MÜSTAHZARLARI 4.429.507 4.891.197
70 CAM VE CAM EŞYA 3.112.987 4.301.359
30 ECZACILIK ÜRÜNLERİ 4.852.534 4.250.453
18 KAKAO VE KAKAO MÜSTAHZARLARI 5.235.772 4.085.509
90 OPTİK,FOTOĞRAF,SİNEMA,ÖLÇÜ,KONTROL,AYAR 3.467.439 3.931.392
CİHAZLARI,TIBBİ ALET.
20 SEBZE,MEYVA,BİTKİ PARÇALARI,SERT KABUKLU YEMİŞ 4.287.154 3.892.170
KONSERVELERİ
76 ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA 3.335.378 3.595.487
74 BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA 1.611.324 3.115.029
58 ÖZEL DOKUNMUŞ MENSUCAT,DANTELA,DUVAR 3.567.247 3.056.353
HALILARI,İŞLEMELER
04 SÜT VE SÜT MAMULLERİ,KUŞ VE KÜMES HAY.YUMURTALARI,BAL 1.908.491 2.880.344
VB.
52 PAMUK 171.466 2.690.584
62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 1.777.245 2.550.346
22 MEŞRUBAT,ALKOLLÜ İÇKİLER VE SİRKE 1.018.148 2.421.466
64 AYAKKABILAR,GETRLER,TOZLUKLAR VB EŞYA VE AKSAMI 2.119.915 2.387.358
02 ETLER VE YENİLEN SAKATAT 2.189.265 2.347.608
68 TAŞ,ALÇI,ÇİMENTO,AMYANT,MİKA VB MADDELERDEN EŞYA 2.940.035 2.327.142
54 DOKUMAYA ELVERİŞLİ SUNİ VE SENTETİK LİFLER 1.116.502 2.185.376
15 HAYVANSAL VE BİTKİSEL YAĞLAR VE BUNLARIN 1.431.441 2.076.282
MÜSTAHSALLARI
63 MENSUCATTAN MAMUL DİĞER EŞYA,KULLANILMIŞ 1.546.730 2.015.443
EŞYA,PAÇAVRALAR
40 KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA 1.358.786 1.912.379
49 BASILI KİTAP,GAZETE,RESİM VB BASKI SANAYİ MAMULU,EL 1.635.907 1.445.570
YAZMALARI
35 ALBÜMİNOİD MADDELER,TUTKALLAR,ENZİMLER VB 1.224.351 1.390.643
61 ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 1.309.863 1.255.643
33 UÇUCU YAĞLAR,REZİNOİTLER,PARFÜMERİ,KOZMETİKLER VB 1.404.138 1.017.045
29 ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR 1.554.297 979.905
07 YENİLEN SEBZELER VE BAZI KÖK VE YUMRULAR 4.431.864 950.722
08 YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE 638.861 848.909
KAVUN KABUĞU
Kaynak: DTM Veri Tabanı
Türkiye’nin Azerbaycan’dan İthalatında Önem Arz Eden Ürünler
Türkiye’nin Azerbaycan’dan ithalatında en önemli payı (%47) mineral yakıtlar ve yağlar
oluşturmaktadır. Mineral yakıtları; ham postlar ve deriler, pamuk, plastik ürünler gibi
ürünler takip etmektedir. Polietilen çuvallar çok önemli bir ithalat kalemidir.
İthalatta Önem Arz Eden Ürün Grupları (ABD Doları)
İKİLİ İKİLİ ADI 2003 2004

27 MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR VE 65.171.944 64.928.960
MÜSTAHSALLARI,MUMLAR
39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA 12.383.076 22.015.467
41 HAM POSTLAR,DERİLER (KÜRKLER HARİÇ) VE KÖSELELER 14.329.813 9.922.522
52 PAMUK 6.891.587 7.433.494
12 YAĞLI TOHUM VE MEYVALAR,SANAYİ 2.795.930 2.650.649
BİTKİLERİ,SAMAN,HAYVAN YEMİ
29 ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR 488.461 2.417.235
76 ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA 15.379.078 2.024.465
74 BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA 922.260 1.541.459
84 KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI 825.164 1.390.349
05 TARİFENİN BAŞKA YERİNDE YER ALMAYAN HAYVANSAL 661.632 860.634
MÜSTAHSALLAR
63 MENSUCATTAN MAMUL DİĞER EŞYA,KULLANILMIŞ 1.033.821 562.057
EŞYA,PAÇAVRALAR
17 ŞEKER VE ŞEKER MAMULLERİ 503.531
23 GIDA SANAYİİ KALINTI VE DÖKÜNTÜLERİ,HAZIR HAYVAN GIDALARI 443.779
73 DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA 30.106 309.631
72 DEMİR VE ÇELİK 283.521 297.163
57 HALILAR VE DİĞER DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDEDEN YER 194.371 296.203
KAPLAMALARI
47 ODUN HAMURU;LİFLİ SELÜLOZİK MADDELERİN 250.845 243.607
HAMURLARI,HURDALAR
87 MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET 20.481 224.900
VE DİĞER
32 DEBAGAT VE BOYACILIKTA KULLANILAN 268.347 164.635
HÜLASA,BOYA,MACUN,SAKIZLAR
44 AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ 95.053 158.970
85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI 235.196 153.022
94 MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBALARI,PREFABRİK 426 101.686
YAPILAR
38 MUHTELİF KİMYASAL MADDELER 7.844 70.212
56 VATKA,KEÇE,DOKUNMAMIŞ MENSUCAT,ÖZEL İPLİK,SİCİM VE MAMULLERİ 51.774
14 ÖRÜLMEYE ELVERİŞLİ BİTKİSEL MADDELER,BİTKİSEL 8.580 49.310
MÜSTAHSALLAR
48 KAĞIT VE KARTON;KAĞIT HAMURUNDAN KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA 39.828
21 YENİLEN ÇEŞİTLİ GIDA MÜSTAHZARLARI 26.765
93 SİLAHLAR VE MÜHİMMAT,BUNLARIN AKSAM,PARÇA VE AKSESUARLARI 26.611
35 ALBÜMİNOİD MADDELER,TUTKALLAR,ENZİMLER VB 20.070
70 CAM VE CAM EŞYA 19.180
25 TUZ,KÜKÜRT,TOPRAK VE TAŞLAR,ALÇILAR VE ÇİMENTO 5.539 16.934
40 KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA 987 15.488
33 UÇUCU YAĞLAR,REZİNOİTLER,PARFÜMERİ,KOZMETİKLER VB 42.303 13.044
07 YENİLEN SEBZELER VE BAZI KÖK VE YUMRULAR 24.473 8.111
28 İNORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR,ORGANİK,İNORGANİK 33.693 6.588
BİLEŞİKLER
08 YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE 5.556 6.120
KAVUN KABUĞU
92 MÜZİK ALETLERİ;BUNLARIN AKSAM,PARÇA VE AKSESUARI 3.833 3.353
90 OPTİK,FOTOĞRAF,SİNEMA,ÖLÇÜ,KONTROL,AYAR 154.061 1.137
CİHAZLARI,TIBBİ ALET.
96 ÇEŞİTLİ EŞYA 107 490
02 ETLER VE YENİLEN SAKATAT 18.733
20 SEBZE,MEYVA,BİTKİ PARÇALARI,SERT KABUKLU YEMİŞ 1.493
KONSERVELERİ
34 SABUNLAR,YÜZEY AKTİF ORGANİK MADDELER,YIKAMA 1.176
YAĞLAMA MADDE.
42 DERİ EŞYA,SARACİYE EŞYASI,SEYAHAT 238
EŞYASI,BAĞIRSAKTAN EŞYA
49 BASILI KİTAP,GAZETE,RESİM VB BASKI SANAYİ MAMULU,EL 220
YAZMALARI
61 ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 9.862
62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 15.710
64 AYAKKABILAR,GETRLER,TOZLUKLAR VB EŞYA VE AKSAMI 215
65 BAŞLIKLAR VE AKSAMI 238
68 TAŞ,ALÇI,ÇİMENTO,AMYANT,MİKA VB MADDELERDEN EŞYA 7.450
83 ADİ METALLERDEN ÇEŞİTLİ EŞYA 3.854
Kaynak: DTM Veri Tabanı
Önemli Anlaşma ve Protokoller
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması: Anlaşma uyarınca, taraflar birbirine en çok
kayrılan ülke statüsü tanımıştır. Bu anlaşma, iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik
ilişkilerin hukuki altyapısını oluşturur. (1 Kasım 1992)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması: Karşılıklı yatırımların belirli

kurallar çerçevesinde korunması ve teşvikini amaçlamaktadır. (9 Şubat 1994)
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması: Gelir üzerinden alınan vergilerde çifte

vergilendirmeyi önlemeyi amaçlamaktadır. 1 Eylül 1997 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ve Azerbaycan Standartlar Teşkilatı (AST) arasında
1990 yılında imzalanan işbirliği protokolü ile, iki ülke arasında ticareti engelleyici unsurların
kalkması, TSE ve AST bölgelerinin karşılıklı olarak tanınması ve ortak standartların
hazırlanması ve uyumlandırılması konularında mutabakat sağlanmıştır.
Azerbaycan Petrol Şirketi’nin (SOCAR) payından 5 puanlık kısmın TPAO’na devrini

öngören anlaşma.
İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi, sorunların çözümlenmesi ve
yeni işbirliği alanları tesis edilmesi amacıyla kurulan TürkAzeri Karma Ekonomik
Komisyonu’nun II. Dönem Toplantısı Protokolu 31 Ocak 2002 tarihinde Bakü’de
imzalanmıştır.
Ayrıca, 2 Şubat 1999 tarihinde imzalanan Mutabakat Zaptı çerçevesinde bir Yüksek
Düzeyli Ticari ve Ekonomik İstişare Mekanizması oluşturulmuştur.
Uzun Vadeli Ticaret Anlaşması:
Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin somut projelere dayalı ve
bir uygulama takvimi çerçevesinde geliştirilmesini teminen çerçeve anlaşması niteliğinde
hazırlanan Uzun Vadeli Ekonomik İşbirliği Anlaşması 13 Nisan 2004 tarihinde Ankara’da
imzalanmıştır.
Öte yandan, Anlaşmada yer alan hususların hayata geçirilmesi amacıyla bilahare, Uzun
Vadeli Ekonomik İşbirliği Programı ve İcra Planı imzalanacak olup, konuya ilişkin
çalışmalar devam etmektedir.
Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen, bir işadamları heyeti ile birlikte 1719 Kasım 2004
tarihleri arasında Azerbaycan’ı ziyaret etmiştir.
Azerbaycan’daki Türk Yatırımları
Azerbaycan’da yabancı yatırımlar “joint venture” şeklinde, çeşitli ülkelerle ekonomik iş
birliği yapılması suretiyle gerçekleştirilmektedir.Yabancı yatırımda öncelikli sektörlerin
başında tarım ve tarıma dayalı sanayii ve gıda sanayii gelmektedir. Bunların yanı sıra; içki
şişelenmesi ve satılması, modern teknoloji ile tütün işleme, pamuk işleme ve bükme
tesisleri kurulması konularında ortak yatırım projelerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Azerbaycan’da doğrudan yapılacak yatırımlar devlet garantisi altındadır. Ortak yatırımda

yabancı sermayenin payı % 30’dan fazla ise, ihracat lisansından muafiyet, yeni ekipman
ücretinin vergiden düşülmesi, iki yıllık vergi muafiyeti, makina ve teçhizat ithalatında
gümrük muafiyeti gibi ayrıcalıklar tanınmaktadır.
Yabancı Sermaye Kanunu çerçevesinde; Azerbaycan’da yatırım yapan Türk işadamlarına
ithalat aşamasında hammadde, yardımcı madde, makina ve teçhizat için Gümrük Vergisi
muafiyeti tanınmaktadır. Ayrıca, yatırım başladıktan sonra 2 yıl boyunca vergi muafiyeti
bulunmaktadır.
Azerbaycan’daki Türk yatırımları ülkedeki petrol dışı yabancı yatırımlar içinde ilk sırada yer
almaktadır. Türk girişimcileri telekomünikasyon, bankacılık ve sigortacılık, finansal
kiralama, inşaattaahhüt, basınyayın, eğitim, sağlık, ulaştırma, otomotiv, imalat sanayi,
petrol gibi neredeyse tüm alanlarda faaliyet göstermektedirler. TürkiyeAzerbaycan ticari
ilişkilerinin geliştirilmesinde bankacılık çok önemlidir. Ziraat Bankası’nın ortaklığı ile
kurulan AzerTürk Bank bankacılık alanındaki işbirliğinin ilk örneğidir. Baybank,
Royalbank, Koçbank, Egebank ise Türk sermayeli diğer bankalardır. 1999 yılı sonu
itibariyle değişik statülerde 1267 adet Türk şirketi, Azerbaycan’da resmi kuruluş işlemi
yaptırmak suretiyle tüzel kişilik kazanmıştır. Ancak bu şirketlerden önemli bir bölümü
faaliyet gösterememektedir.
Türk yatırımları, Azerbaycan’ın petrol rezervlerinin işletilmesi için hazırlanan 8 milyar $

tutarındaki projede % 6,5; 4 milyar $ tutarındaki Şah Denizi projesinde ise, % 9,0 oranında
pay almıştır. Petrol dışı yatırımlar içerisinde ise, Türkiye’nin payı %44 civarındadır.
Netaş, AlcatelTeletaş, Hontel gibi Türk telekomünikasyon teçhizatı üreticisi firmalar

Azerbaycan’da kurdukları şirketler kanalıyla ortak yatırım ve üretim faaliyetlerinde
bulunmaktadırlar.
Uluslararası havaalanı ve Merkez Bankası binası gibi önemli prestij projelerinin büyük bir
kısmı Türk firmaları tarafından başarıyla tamamlanmıştır.
Azerbaycan Türk müteahhitlerinin yurtdışında gerçekleştirdiği projeler içinde %1,56

oranında payı ile 12. ülkedir. Ancak son yıllarda Türk firmalarının diğer BDT ülkelerinde
olduğu gibi Azerbaycan’daki projelerinin sayısında ve hacminde bir düşüş gözlenmektedir.
Türkiye ve Azerbaycanlı işadamları arasındaki temaslar genel olarak Azerbaycan’da
düzenlenen fuar ve sergiler ile İş Konseyi faaliyetleri çerçevesinde sürdürülmektedir.
Ayrıca, bu ülkede Türk işadamları tarafından kurulan Türk Sanayici ve İşadamları
Beynelhalk Cemiyeti ile AzerbaycanTürk İşadamları Birliği isimli iki dernek bulunmaktadır.
Azerbaycan’da 5 adet Türkiye sermayeli banka ve 3 adet sigorta şirketi faaliyette
bulunmaktadır.
İki Ülke Arasında Ticarette Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Azerbaycan; Çeçenistan sorunu nedeni ile, dış ticarette yüzünü tamamen Türkiye’ye
çevirmek durumunda kalmıştır. TürkiyeAzerbaycan ticareti oldukça önemli boyutlara
ulaşmış olmasına rağmen, karşılıklı sorunlar ve şikayetler de önemli boyutlardadır.
İhracat ve ithalat işlemlerini Gürcistan ve İran üzerinden karayolu ile gerçekleştirmekte
olan Türkiye'nin Azerbaycan’la dış ticarette en önemli sorunu direkt ulaşım bağlantısının
bulunmamasıdır. TürkiyeGürcistanAzerbaycan arasındaki demiryolu hattının yapılması
ile sorunların çözüleceği tahmin edilmektedir. Demiryolu hattının açılması ile Türkiye’den
demiryolu ile gönderilen mallar Azerbaycan’a gelecek, Hazar Denizi’ni feribotla aşarak
Orta Asya’ya kadar gidebilecektir. Böylece, zaman ve güvenlik yönünden zorluklar yaratan
İran geçişleri kalkacaktır.
2007 yılında DTÖ üyesi olmayı hedefleyen Azerbaycan bu doğrultuda;Ticaret Kanunu,
Borçlar Kanunu, Bankacılık Kanunu, Gümrük mevzuatı gibi dış ticarette yasal altyapıyı
oluşturan kanunlarda uluslararası standardı yakalamak için önemli düzenlemeler yapmıştır.
Tahkim mekanizmasının çalışmaya başlamış olması, bankacılık alanında yapılan
düzenlemeler, kar transferine ilişkin sağlanan kolaylıklar atılan önemli adımlardandır.
Devlette devamlılık ilkesine ve kazanılmış hakların korunması prensibine zaman zaman
uyulmaması nedeniyle ticari ve ekonomik konularda yapılan anlaşmalara ilişkin ödeme
planlarında sorunlar yaşanmaktadır.
Ekonomik ve ticari ilişkilerin kısıtlanmasına yol açan ve 1998 yılında başlatılan yol
vergisi uygulaması 2005 yılında da devam etmiştir. Bilindiği üzere;
1 Temmuz 1997 tarihinde A.C.Milli Meclisi’nde kabul edilen Devlet Yol Fonu Kanunu’nda
yapılan değişiklikler 01.04.1998 tarihinden itibaren uygulamaya konulmuştur. Düzenleme
ile Azerbaycan’a yük taşıyan yabancı ülkelere ait kara nakil vasıtalarının Azerbaycan’da
kalış süresine, yükün niteliğine, ağırlığına ve araçların dingil sayısına bağlı olarak
belirlenmiş vergileri ödeme yükümlülüğü getirilmiştir. Yapılan görüşmeler neticesinde
kanunda yapılan değişikliklerle, vergilerde hafifletici yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Araçların kalış süresi bir haftadan iki haftaya çıkarılmıştır. Eskiden bir hafta için 80$, bir
haftayı geçince 280$ alınırken süre artırılarak iki haftaya kadar 80$ geçince 280 $
alınmaya başlanmıştır. Deniz ve demiryolu ile taşımacılıkta yol vergisi sözkonusu değildir.
Ancak yapılan bu düzenlemelere rağmen ülkemizden gelen araçlar için vergiler ciddi
maliyet unsuru teşkil etmektedir. Ayrıca, bu vergilerin bazı komşu ülkelerden gelen
araçlardan alınmaması Türk menşeli mallara dezavantaj teşkil etmektedir.
01.01.2003 tarihinden beri uygulanan Azerbaycan Cumhuriyeti’ne dahil olan oto nakliyat

vasıtalarının çeşidine, koltuk sayısına, yük alma kapasitesine ve yükle birlikte toplam
ağırlığına, dingile düşen ağırlığa, tehlikeli yükler taşınmasına göre yabancı ülkelerin nakil
vasıtalarından alınacak yol vergisinin oranları aşağıda yer almaktadır;
· Binek otomobilleri için 15 $
· Otobüsler için;
Ülkede kaldığı Koltuk sayısına göre
süre 112 arası 1330 arası 31 ve yukarısı
1. gün için 15 $ 20 $ 25 $
1 haftaya kadar 30 $ 40 $ 50 $
1 aya kadar 100 $ 140 $ 175 $
3 aya kadar 300 $ 400 $ 500 $
1 yıla kadar 1050 $ 1400 $ 1750 $
· Kamyonlar, romork ve yarı romorklu kamyonlar için,
· yük alma kapasitesine göre;
Ülkede kaldığı süre 4 dingile kadar 4 dingil ve yukarısı

1. gün 20 $ 30 $
2 haftaya kadar 40 $ 80 $
1 aya kadar 140 $ 280 $
3 aya kadar 400 $ 800 $
1 yıla kadar 1400$ 2800 $
· Bu Kanunun 3. maddesinde gösterilen verginin tutarı ağır nakil araçları ile taşınan
yüklere göre A.C.’nde gidilen yolun her kilometresi için aşağıdaki tutarlarda artırılır;
Nakil araçlarının yükle birlikte toplam çekisi;
· 37 tondan 41 tona kadar 0.15 $

· 81 tondan fazla olduğunda 1.8 $
Tehlikeli yüklerin taşınmasına göre Kanunun 3. maddesinde gösterilen vergi tutarları
aşağıdaki kadar artırılır;
· Az tehlikeli yükler için % 100
· Tehlikeli yükler için % 200
· Özel tehlikeli yükler için % 400
Ülkemiz açısından geçerli olan bu uygulama özellikle iki ülke açısından (İran ve Rusya)
fiilen geçerli olmamaktadır.
Pazar İle İlgili Bilgiler
Dış Ticaret Mevzuatı
Azerbaycan Cumhuriyeti dışa açık ekonomik büyüme modelini benimsemiş ve bu
bağlamda dış ticaretin serbestleştirilmesi ve genişletilmesi amacıyla pazar ekonomisinin
taleplerine cevap vermesine yönelik olarak dış ticaret mevzuatında sürekli yeni
düzenlemeler yapılmaktadır.
Azerbaycan Cumhuriyeti’nde dış ticaret işlemleri; 24.06.1997 tarihinde onaylanan

Cumhurbaşkanı Fermanı, Katma değer Vergisi’nden Muaf Olan Malların Listesi hakkında
124 nolu Karar ve Gümrük Vergilerinin Oranları hakkında 12 Nisan 2001 tarih ve 80 nolu
Kararlar çerçevesinde yürütülmektedir.
Azerbaycan’a ithalat esnasında mal guruplarına göre nisbi olarak, binde 5, yüzde 1, yüzde
3, yüzde 10 ve yüzde 15 olarak Gümrük Vergisi uygulanmaktadır. Maktu vergi oranları ise,
ölçü birimlerine göre (kg., lt., adet, m2, m3, cm3, metre, çift) farklılık arz etmekte ve dolar
ile 0.06 sentten 40 dolara kadar çıkmaktadır.
Azerbaycan Devleti gümrük organları tarafından dünya fiyatları ile karşılaştırarak, asgari
ithal fiyatı belirlenmekte ve bu fiyatın altında beyan edilen mallara, belirlenmiş fiyatlar
üzerinden Gümrük Vergisi uygulanabilmektedir. Bu yetki, Gümrük Kanunu’nda
düzenlenmiştir.
Azerbaycan Devlet Gümrük Komitesi’nin http://www.az

customs.net/ adresinden; Azerbaycan Gümrük Mevzuatı, Gümrük işlemleri, Gümrük
tarifeleri ve gümrük istatistikleri konularında İngilizce ve Azerice geniş bilgiye ulaşmak
mümkündür.
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun Kararı ile İthali ve İhracı Yapılan Malların
Listesi
Malların Adı Ürün Kodu
Silah ve askeri mühimmat ile bunların 8710, 8802, (8802.11.100, 8802.12.100,
üretimi için gerekli aksam ve parçalar 8802.20.100, 8802.30.100, 8802.40.100
hariç); 8803(8803.10.100, 8803.20.100,
8803.30.100,8803.90.910hariç);
8906.00.100, 9301, 9302, 9305 (ancak
savaş silahlarına aittir);9306(9306.10. 000,
9306.29.100, 9306.30.910, 9306.30. 930
hariç); 9013, 9013.10.100, 9013.20. 000,
9013.80.000, 9014 (sadece askeri amaçlı
olanlar); 8526 ( sadece askeri amaçlı
olanlar)
Barut, patlayıcı maddeler,fişekler, nükleer 3601 (av barutu hariç)
parçalar ve teknolojisi, teçhizatı, parçaları,
özel gayrinükleer malzemeleri, radyoaktif 36023604
ışın kaynakları,radyoaktif atıklar dahil.
Narkotik ve psıkotrop maddeler, kimyevi

Zehirler
Silahlanma ve savaş araçlarının
oluşturulması için faydalanılan bilimsel
teknik bilgiler ve teknolojilerin,
malzemelerin ve techizatın muhtelif
çeşitleri
İthali ve İhracı Bazı Devlet Organlarının İznine Tabi Belirli Malların (Hizmetlerin ve Know
How) listesi
İhracat
Malların Adı İzni Veren Organ
Yaban hayvanları, bitkiler ve kazılarla Tabi Kaynaklar ve Ekoloji Bakanlığı
bulunmuş hayvan kemikleri
Yabani hayvanlardan ve bitkilerden Tabi Kaynaklar ve Ekoloji Bakanlığı
ilaç imali için hammadde; ilaç, boya ve
akrep zehirleri Sağlık Bakanlığı
Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında Tabi Kaynaklar ve Ekoloji Bakanlığı
kara ve denizde iktisadi sınırlarında
yerleşen ısı enerjisi ve mineral hammade Devlet Jeodezia ve Fotogrametri Komitesi
kaynakları hakkında ve bölgelerle ilgili
bilgiler
İhtira beratları, “knowhow” ve bilimsel İlimler Akademisi,
araştırmaların sonuçları
Devlet İlim ve Teknik Komitesi
Güzel sanat eserleri, kolleksiyon ve antik Kültür Bakanlığı
mallar(GTİP:97019706)
İthalat
Bitkilerin korunması için kullanılan kimyevi Tarım Bakanlığı
maddeler (GTİP:3803)
Veterinerlikte kullanıla ilaçlar, biyolojik preparatlar Tarım Bakanlığı
ve veterinerlik teçhizatları
Veterinerlik İdaresi
İlaç preparatları (Fasıl:30 ve tıbbi gereçler (9018 Sağlık Bakanlığı
9020)
İhtira beratları, “knowhow” ve bilimsel İlimler Akademisi,
araştırmaların sonuçları
Devlet İlim ve Teknik Komitesi
Güzel sanat eserleri, kolleksiyon ve antik Kültür Bakanlığı
mallar(GTİP:97019706)
Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde Devlet İnşaat ve Mimarlık Komitesi
hizmetlerin yapılması
Tabi Kaynaklar ve Ekoloji Bakanlığı
İnşaat faaliyetleri (Mühendislik, proje, onarım,
inşaat ve restorasyon işlerinin yapılması)
Yük ve yolcu taşınması, nakliyat hizmetleri Ulaştırma Bakanlığı
Uluslararası posta, ulaştırma hizmetlerinin Rabıta Bakanlığı
yapılması
Hukuk hizmetleri Adalet Bakanlığı
İlgili Devlet Organları Tarafından Lisans Verilen Malların Listesi
Etil alkol İktisadi İnkişaf Bakanlığı
Alkollü içkiler (Bira hariç) İktisadi İnkişaf Bakanlığı
Tütün mamulleri İktisadi İnkişaf Bakanlığı
Gümrük İşlemleri
İhracat İşlemleri: Ülke sınırları içerisinde üretilen veya ithal edildikten sonra yeni bir
üretim sürecine sokularak mamul hale getirilen malların ihracı gerçek ve tüzel kişiler
tarafından serbestçe yapılabilmektedir.
Bakanlar Kurulu tarafından yapılan veya ilgili devlet organlarından izin alınarak
gerçekleştirilen ihracat işlemleri dışında kalan bütün diğer malların ihracı Gümrük
Organlarına beyan edilerek gerçekleştirilmektedir.
Kredili ihracat işlemlerinde ihracatı yapan şirketin devlet şirketi veya en az %50’si devlete
ait olan şirketler olması halinde, anlaşmaların mutlaka İktisadi İnkişaf Bakanlığı’na
kaydedilmesi gerekmektedir. Diğer hallerde kredili ihracat Gümrük Organlarına önceden
beyan edilerek gerçekleştirilebilmektedir.
Azerbaycan Cumhuriyeti’nde devlet kuruluşlarında üretilmiş malların ihracı ancak, üretimi
gerçekleştirenlere ürün bedelleri tam olarak ödendikten sonra mümkün olabilmektedir.
Yeniden ihracat işlemlerinde ise (Reeksport) ihracat işlemleri ile ilgili yapılan anlaşmalar

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin uluslararası yükümlülükleri gereğince belirtilen durumlarda
İktisadi İnkişaf Bakanlığı’ndan kayıttan geçirilmesi, diğer hallerde ise Gümrük Organlarına
beyan edilmesi ile gerçekleşmektedir.
Konsinye ticaretinde süre, malların Gümrük Organlarına beyan edildiği günden itibaren
en fazla 180 gündür. Satıştan elde edilen hasılat malların satışından itibaren 10 iş günü
içerisinde Azerbaycan Cumhuriyeti’ndeki banka hesabına yatırılmalıdır.
Geçici ihraç amacıyla gönderilen mallar Gümrük Vergileri ödenmek şartıyla gönderildikleri
ülkelerde satılabilir. Aksi taktirde mallar 30 gün içerisinde tekrar geri getirilmelidir.
İthalat İşlemleri: Azerbaycan Cumhuriyeti’ne gerçek ve tüzel kişiler tarafından kendi
dövizleri ile konsinye veya devlet garantisine bağlı olmayan krediler hesabına yapılan
ithalat işlemleri ile ilgili yapılmış anlaşmalar (Bakanlar Kurulu tarafından yapılan ve ilgili
devlet organlarından izin veya lisans alınarak gerçekleştirilen ithal işlemleri hariç) Gümrük
Organlarına beyan edilmek suretiyle gerçekleştirilmektedir.
Gerçek ve tüzel kişiler tarafından ithal edilen malların gümrük değerlerinin kontrolü
yapılmakta olup, bu işleri Gümrük Organları yapmaktadır. Bazı stratejik malların ithalatı
(silah, barut, patlayıcı maddeler vs.) Bakanlar Kurulu’nun izni ile gerçekleştirilmektedir.
Barter yoluyla yapılan dış ticaret işlemlerinde, eşdeğer malların gönderilmesi ve teslim
süresi en fazla 90 gündür. Mallar gönderilmediği takdirde mal bedeli mukavelede belirtilen
döviz cinsi ile 10 iş günü içinde alacaklının banka hesabına yatırılmalıdır. Ayrıca, barter
işlemleri İktisadi İnkişaf Bakanlığı’nın iznine tabidir.
Geçici kabul işlemlerinde, ihracat ve ithalat işlemlerini yapan devlet müessesesi ise
İktisadi İnkişaf Bakanlığı’ndan izin alınarak, gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılması
halinde ise Gümrük Organlarına beyan edildikten sonra gerçekleştirilir.
Ayrıca, kuralların Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmesi

kaydıyla İktisadi İnkişaf Bakanlığı’nın izni ile sınır ticareti yapılabilmektedir.
İhraç edilen malların bedelinin önceden ödenmiş olması veya gayri kabili rücu akreditif
yolu ile veyahut yetkili bankaların teminatının bulunması gerekmektedir. Mallar ülke
dışına çıkarılırken bu üç yöntemden birinin mutlaka yapılmış olduğunun Gümrük
Organlarına tevsiki gerekmektedir.
Azerbaycan’da Gümrük Kapıları
Azerbaycan’da Merkezi Noktalar ve Gümrük Kapıları Arasındaki Mesafeler(km)
MERKEZİ KUBA MİNGE SUMGAYIT GENCE BAKÜ

NOKTALAR ÇEVİR
GÜMRÜK KAPILARI
CULFA*
SEDEREK*
ASTARA 481 357 344 396 313
BİLESUVAR 350 226 213 265 182
İMİŞLİÇAKIRLI 395 203 258 242 227
KIRMIZI KÖPRÜ 663 226 526 151 495
POYLU(D/Y) 626 189 489 114 458
BÜYÜK KESİK 665 228 528 153 497
BALAKEN 636 178 499 251 468
HAÇMAZSAMUR 40 517 177 552 208
YALAMA(D/Y) 60 533 197 572 228
BAKÜLİMAN 168 305 31 344
BAKÜBİNE 195 332 58 371 27
GENCE 512 75 375 344

*Culfa ve Sederek Gümrük Kapıları Nahçıvan Özerk Cumhuriyetine ait olup, Azerbaycan ile direkt karayolu
bağlantısı bulunmamaktadır.
1. Haçmaz Gümrük Kapısı (Karayolu)İran sınırı
"Samur" (karayolu) 24 saat hizmettedir;
"Yalama" (demiryolu) 24 saat hizmettedir
"Khudat" (karayolu) 24 saat hizmettedir;
"Shirvanovka" (karayolu) 24 saat hizmettedir.
2. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Gümrük Kapısı (Karayolu):
"Çulfa" (karayolu) 24 saat hizmettedir
"Shahtakhti" (karayolu) 09:00 19:00 arası hizmet sunmaktadır.
3. Astara Gümrük Kapısı (Karayolu):
"Astara" (karayolu) 09:00 21:00 arası hizmet sunmaktadır.
4. Bilesuvar Gümrük Kapısı (Karayolu):
"Bilesuvar" gümrük kontrol noktası (karayolu) 09:00 18:00 arası hizmet sunmaktadır.
Perşembe günleri 09:00 16:00 arası hizmet sunmaktadır. Pazartesileri 09:00 16:00 arası
hizmet sunmaktadır. – Cuma günleri kapalıdır.
5. Khudaferin Gümrük Kapısı (Gürcistan sınırı):
"Imishli" (karayolu) 09:00 18:00 arası hizmet sunmaktadır.
"Horadiz (karayolu) faaliyette değil.
6. Tovuz Gümrük Kapısı (Karayolu):
"Siniq Korpu" (karayolu) 24 saat hizmettedir.
Sadixli" (karayolu) 24 saat hizmettedir.
"Boyuk Kesik" (demiryolu) 24 saat hizmettedir.
7. Balaken (Karayolu)(Türkiye Sınırı):
"Mazimchay" (karayolu) 24 saat hizmettedir.
"Muganli" (karayolu) 24 saat hizmettedir.
8. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti(Rusya, Kazakistan, Türkmenistan ve Iran sınırı)
"Sadarak" (karayolu) 09:00 22:00 arası hizmet sunmaktadır.
9. Baku Gümrük İdaresi:
"Ferry" (liman) 24 saat hizmettedir. Enerji sektörüne ilişki sorumludur.
"Liman" (marina) 24 saat hizmettedir.
"Dubendi" (marina) 24 saat hizmettedir.
10. Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Gümrük İdaresi:
"Havaalanı" (havayolu) 24 saat hizmettedir.
Havayolu Nakliyesi Gümrük İdaresi Başkanlığı 24 saat hizmettedir.
"Gence" (havayolu) 24 saat hizmettedir.
Serbest Bölgeler
Azerbaycan’da Serbest Bölgenin olmayışı önemli bir eksikliktir. Bakü yakınlarında 3000
dönüm arazi tahsis edilmiş olup KOBİ’ler için Organize Sanayi Bölgesi kurulması için, TİKA
ve KOSGEB tarafından etüd ve projelendirme konusunda Azerbaycan Sanayi Bakanlığına
teknik destek verilmektedir
Vergiler
Azerbaycan’da, 1 Ocak 2001 ‘den itibaren Vergi kanunu birleştirilmiştir.Yabancı işadamları
yerli işadamları ile aynı haklara sahiptir. Leasing KDV’den muaf tutulmuştur. Faizden %10,
kar payından %10 vergi alınmaktadır. Vergi ödendikten sonra kar payının kalanı yurt
dışına çıkarılabilmektedir. Gıda üretimi toprak vergisi hariç bütün vergilerden muaftır.
Toprağın verimliliğine göre vergi oranları farklılık göstermektedir. 124 sayılı kararda
KDV’den muaf sektörler belirtilmiştir.
240 bin vergi mükellefi bulunmaktadır.
Vergi Mükelleflerinin Kaydı:
Vergi mükellefi olan tüzel kişiler, veya onların şube ve temsilcilikleri faaliyet gösterdikleri
yer, gerçek kişiler ise oturdukları yer itibarıyla vergi dairelerinde kayıttan geçmeli ve tüm
Azerbaycan arazisinde geçerli olan VMÖN vergi mükellefinin özdeşleşme numarasını
almaları gerekmektedir.
Vergi dairelerinde kayıttan geçmek için vergi mükelleflerinin oturdukları veya faaliyet
gösterdikleri yer üzere vergi dairelerine dilekçe ile başvurmaları gerekmektedir.
Tüzel kişiler dilekçelerini, Adliye Bakanlığından kayıttan geçdikten hemen sonra, şube ve
temsilcilikler ise 30 gün süre içinde vermeleri gerekmektedir.
Tüzel kişiler veya onların şube ve temsilcilikleri vergi dairesinde kayıttan geçmek için
dilekçenin yanı sıra Adliye Bakanlığından alınmış Şahadetname, Nizamname ve Tesis
Mukavelesini (iki ve daha fazla ortak olduğunda) de sunmaları gerekmektedir.
Gerçek kişiler kayıttan geçmek için dilekçe, pasaport fotokopisi ve kendi hakkında
gereken bilgileri sunması gerekmektedir.
Vergi daireleri dilekçeyi kabul ettiği andan itibaren vergi mükellefini kayda almalı ve bunu
ispatlayan Şahadetnameyi 10 gün içerisinde vermelidir.
Vergi mükellefi hakkında bilgiler, onun kayda alındığı andan itibaren Vergi Sırrı
sayılmaktadır.
Vergi mükellefinin adresi değiştikçe bununla ilgili vergi dairesine 15 gün sure içinde
dilekçe ile başvurulması gerekmektedir. Müracaat yapıldığı günden itibaren vergi dairesi
vergi mükellefini 15 gün içerisinde tekrar kayda almaktadır.
Tüzel ve gerçek kişilerin vergi dairesinde kayda alınması tamamen ücretsiz yapılmakta
olup, bunun için herhangi bir devlet rüsumunun ödenmesi gerekmemektedir.
Vergi mükellefinin özdeşleme numarası 9 rakamdan oluşmaktadır. Buna vergi mükellefini
kayda alan vergi dairesinin kodu ve vergi mükellefinin sıra numarası da dahildir.
VMÖN muhasebede, istatistik ve vergi raporlarında, beyannamelerde, hesap

faturalarında, yazar kasa fişlerinde, mektup ve mukavelelerde, banka, gümrük ve diğer
resmi belgelerde mutlaka gösterilmesi gerekmektedir.
Vergi mükellefi kayıttan geçmediği takdirde, Azerbaycan Cumhuriyeti Vergi Kanunu ve
diğer kanunlara göre devlet karşısında sorumluluk taşımaktadır.
Ticari faaliyette bulunan ve önceki 3 aylık miktarı aylık karın vergi kesilmeyen meblağının
1000 (bin) katından fazla olan şahıs bu devir bittikten sonra 10 gün içinde KDV’nin
maksatları için vergi dairesinde kayıttan geçmek zorundadır.
Tüzel kişi Hukuki şahıs
Gerçek kişi Fiziki şahıs
VMÖN VÖEN (vergi ödeyicisinin eynileştirme numarası)
Yabancı Gerçek kişilerin (fiziki şahıslar) Tüzel kişilerin (Hukuki şahıslar) vergi
vergi dairesinde kayda alınması için dairesinde kayda alınması için gereken
gereken belgeler : belgeler :
1. Noter tasdikli müracaat dilekçesi 1. Müracaat dilekçesi
2. Pasaport fotokopisi 2. Şirket Nizamnamesi (noter tasdikli fotk)
3. Kayıtlı olduğu Polis Dairesinden belge 3. Şirket şahadetnamesi (noter tasdikli fotk)
4. Faaliyette bulunacağı yerin (mağaza 4. Tesis mukavelesi (noter tasdikli, ortak
veya depo) kira kontratı ve tapusu sayısı 1’den fazla oldukça)
5. Müdür tayini hakkında karar
6. Muhasebecinin tayini hakkında karar
7. Hukuki adresi tasdik eden belgeler (kira
kontratı ve tapunun fotokopisi)
Azerbaycan Cumhuriyetinde kullanılmasına izin verilen yazar kasa makineleri :
· Beko108 SR
· Bakiİnter
· Silex 7004
· Merkuri 111 MF
· Ekr3102 F
· ElvisMikro
· Beko398 SR
· Mukros
Vergi Mükellefine Uygulanan Mali Yaptırımlar
· Vergi yükümlülüğüne rağmen vergisini ödemeyen mükellefe 200.000 Manat

miktarında para cezası kesilmektedir.
· Katma Değer Vergisi (KDV) ödeyicisi gibi kayıt yaptırmanın zorunlu olduğu hallerde
bu, kaydı yaptırmadan faaliyette bulunan vergi mükellefine tüm dönem süresince
bütçeye ödemekle yükümlü olduğu KDV ve aksiz vergisi (dolaylı vergi) miktarının
%40 oranında para cezası kesilmektedir.
· Ödeme kaynağında vergi tutmadan ödemeni yapan kişiye Vergi Mecellesine uygun
olarak tutulmamış verginin %20 oranında para cezası kesilmektedir.
· Vergi mükellefi tarafından girişimcilik faaliyetinde gelir elde etmek için kullanılan
malların tespit edilen kurallarla hesap belgelerinde gösterilmesinden dolayı aynı
malların piyasa dikkate alınarak ödenilmeli olan vergi miktarının %20 oranında para
cezası kesilmektedir.
· Vergi dairesinde kayda alınmak için dilekçenin 30 gün zarfında sunulmamasından
dolayı vergi mükellefine 200.000 Manat miktarında para cezası kesilmektedir.
· Vergi gösterilen sürede ödenilmekte, ödeme sürecinden sonraki her geçen gün için
vergi mükellefinden ödenilmemiş vergi miktarının %0.05 oranında faiz tutulmaktadır.
· Vergi dairesi vergi kanununun ihlal edildiğini bildiği andan 3 ay zarfında kişiyi mali
yaptırımın uygulanması için mahkemeye başvurabilir.
· Vergi hesabını herhangi bir neden olmadan gösterilen sürede sunmayan vergi
mükellefine hesabın verilmediği her ay için verginin ödenilmemiş miktarının %1
oranında para cezası kesilmektedir.
· Verginin hesapta gösterilen miktarı gerçek miktardan az gösterilmişse, vergi
mükellefine gösterilmiş bu az miktarın %20 oranında para cezası kesilmektedir. Bu
hareketler yıl arzında yeniden tekrar edilirse mükellefine gösterilmiş bu, az miktarın
%40 oranında para cezası kesilmektedir.
Sadeleştirilmiş vergi sisteminin mükellefleri aşağıdakilerdir:
· KDV’nin amaçları için kayıt yaptırmamış ve son 3 ay için vergi tutulan
ameliyatlarının hacmi 125 milyon manattan az olan müesseseler
· Taksi şoförlüğü ve yük taşımacılığı yapan kişiler
Sadeleştirilmiş vergi sistemini uygulama hakkına sahip olmayanlar .
· Aksizli mallar üreten kişiler (alkollü içecekler, sigara ürünleri, petrol ve petrol
ürünleri);
· Kredi ve sigorta teşkilatları, sermaye fonları, kıymetli evraklar pazarının profesyonel
katılımcıları, lombardlar,
· Özel emeklilik fonları,
· Emlakin kiraya verilmesinden ve royaltiden kar edenler,
· Mülkiyetinde 5 milyar manattan fazla emlaki olanlar
Sadeleştirilmiş vergi sistemini uygulama hakkına sahip olan kişiler aşağıdaki vergileri
ödemekten muaftırlar.
· Tüzel kişilerKDV, kar vergi ve emlak vergisi
· Gerçek kişilerKDV ve kar vergisi
Not : Gerçek kişiler emlak vergisini belediyelere ödüyorlar.
Sadeleştirilmiş verginin oranları (aylık) :
Bakü şehri için ....................................................................%4
Diğer şehir ve rayonlar için.................................................%2
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti için........................................%2
Taksi şoförlüğü ve yük taşımacılığı yapan kişiler için .......%10
Not: Bakü şehri dışında vergi kaydı yaptıran ancak, burada faaliyette bulunan vergi
mükellefleri %4 oranında vergi ödemektedirler.
Azerbaycan’da İş Kurma Mevzuatı
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sn. Haydar ALİYEV 2 Eylül 2002 tarihli kararıyla özel razılık
(lisans) alınması gereken faaliyet çeşitleri 240’tan 30’a indirilmiş, lisansın süresi 2 yıldan 5
yıla kadar uzatılmış, lisans veren devlet makamlarının sayısı ise minimuma indirilerek
esasen İktisadi İnkişaf Bakanlığına havale edilmiştir.
Lisans almak için başvuruda bulunan tüzel kişilerin aşağıdaki belgeleri sunmaları
gerekmektedir:
· Dilekçe (adı, soyadı, baba adı, pasaport numarası, pasaportu veren makam ve
tarih, faaliyet çeşidi)
· Devlet kaydı hakkında şahadetname
· Vergi kaydı hakkında belge
· Devlet rüsumunun ödenilmesi hakkında makbuz
· Dilekçede gösterilmiş objektiflerden her biri için dilekçe ile başvuruda bulunan
şahsın kullanma hukukunu ispatlayan belge (tapu, kira mukavelesi vb. )
· A.C. Bakanlar Kurulu tarafından gerektiği halde istenilebilecek diğer belgeler
Özel İzin Gerektiren F aaliyet Çeşitlerinin Listesi
No Faaliyet Çeşidi Lisansı Veren Makam

.
1 I. ve II. Sorumluluk oranı olan bina ve Devlet Tikinti ve Arhitektura
inşaatların devlet standartlarına uygun olarak Komitesi
projelendirilmesi
2 Kartografya faaliyeti Devlet Toprak ve Hantaçekme
Komitesi
3 Radyoaktif ve ionize şuaları veren maddelerin Ekoloji ve Tabii Kaynaklar
tullantılarının saklanılması ve bastırılması Bakanlığı
4 Toksit üretim tullantılarının utilizasyonu ve Ekoloji ve Tabii Kaynaklar
zararlaştırılması Bakanlığı
5 Elvan ve kıymetli metallerin üretimi ve satışı İktisadi İnkişaf Bakanlığı
6 Petrol ürünlerinin satışı Yanacak ve Enerji Bakanlığı
7 Gaz ürünlerinin satışı Yanacak ve Enerji Bakanlığı
8 Tıbbi faaliyet Sağlık Bakanlığı
9 Eczacılık Sağlık Bakanlığı
10 Etil ispirtosu ve alkollü içkilerin üretimi ve ithali İktisadi İnkişaf Bakanlığı
Etil ispirtosu ve alkollü içkilerin satışı Şehir ve Rayon İcra
Hakimiyetleri (şehiriçi rayonlar
hariç)
11 Tütün ürünlerinin üretimi ve ithali İktisadi İnkişaf Bakanlığı
Tütün ürünlerinin satışı Şehir ve Rayon İcra
Hakimiyetleri (şehiriçi ve rayonlar
hariç)
12 Emeliyataktarma faaliyetlerinin Milli Savunma Bakanlığı
gerçekleştirilmesi
13 Su nakliyatı ile yük ve yolcu taşıması Nakliye Bakanlığı
14 Hava nakliyatı ile yük ve yolcu taşınması Nakliye Bakanlığı
15 Telekomünikasyon hizmetleri Ulaştırma Bakanlığı
.
16 Enformasyon muhafazası ürünlerinin Milli Savunma Bakanlığı
projelendirilmesi ve üretimi
17 Eğitim müesseselerinin faaliyeti Eğitim Bakanlığı
18 Azerbaycan vatandaşlarının yurtdışında işle Emek ve Nüfusun Sosyal
temin edilmesinde vasıtaçilik Müdafası Bakanlığı
19 Bankacılık Milli Banka
20 Özel sosyal kurumların faaliyeti Maliye Bakanlığı
21 Sigorta faaliyeti Maliye Bakanlığı
22 Auditör faaliyeti Auditörler Odası
23 Emtee Birjasının faaliyeti İktisadi İnkişaf Bakanlığı
24 Fond Birjasının faaliyeti Kıymetli kağıtlar üzere devlet
komitesi
25 Yatırım fondunun faaliyeti Kıymetli kağıtlar üzere devlet
komitesi
26 Kıymetli kağıtlar pazarı uzmanlarının faaliyeti Kıymetli kağıtlar üzere devlet

komitesi
27 Tüm kıymetli kağıt blanklarının hazırlanması ve Kıymetli kağıtlar üzere devlet
satışı üzere faaliyet komitesi
28 Ciddi hesabat blanklarının hazırlanması Maliye Bakanlığı
29 Mühür ve ştampların hazırlanması İçişleri Bakanlığı
30 Turizm faaliyeti Gençler Spor ve Turizm
Bakanlığı
Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yabancı vatandaşların şirket kuruluşu işlemleri, yabancı

Tüzel kişilerin şubelerinin ve temsilciliklerinin devlet kaydının yapılması Azerbaycan
Cumhuriyetinin Mülki Mecellesine, Müesseseler Hakkında Kanuna, Anonim Şirketler
Hakkında Kanuna, Limited Şirketi Hakkında Kanuna, Tüzel Kişilerin Devlet Kaydının
Yapılması Hakkında Kanuna, Azerbaycan Cumhuriyetinin diğer kanun tutanaklarına ve
uluslararası Andlaşmalara uygun olarak A.C. Adliye Bakanlığı tarafından
gerçekleştirilmektedir.
Şirket Kuruluşu İçin Türkiye’den Getirilmesi Gereken Belgeler
T.C. Uyruklu gerçek ve tüzel kişilerin Azerbaycan’da şirket kurmaları için Türkiye’den noter
onaylı, ticari faaliyet ile uğraşmalarını tasdikleyen belgeler getirmeleri gerekmektedir. Bu
belgelere aşağıdakiler dahildir:
· Ticaret ve Sanayi Odasından Ticaret Sicil Kayıt Belgesi (noter tasdikli)
· Herhangi bir banka veya finans kurumundan referans mektubu.
· (Banka ile iyi ilişkiler içerisinde olduğunuza dair mektup)
· Sicil gazetesinin fotokopisi (noter tasdikli)
· (Bu belgede kurucu şahısların isimleri belirtilmelidir)
· Kurucu şahsın veya şahısların Azerbaycan’a gelemediği takdirde, onun (onların) bir
başka şahsa vermiş olduğu (oldukları) vekaletname
· Azerbaycan’da kurulacak olan şirketin kurucularından birisi veya tamamı tüzel kişi
(şirket, kurum, kuruluş) olursa kurucu şirketin Yönetim Kurulu Kararı;
· Devlet Kaydı Hakkında Şahadetname (Tescil Belgesi)
Gerekli belgeler hazırlanarak Adalet Bakanlığına sunulduktan sonra Bakanlık tarafından

şirkete devlet kaydının yapılması konusunda Şahadetname verilir.
Şahadetname Şirketlerin, Şube ve Temsilciliklerin mühür, kaşe, firma başlıklı kağıtlarının

ve logoların hazırlanması, banka hesaplarının açılması ve vergi organlarında kayıt
yaptırmaları için temel belgedir.
Devlet Kaydının Yapılmasından İmtina Edilmesi
Şirketlerin, Şube ve Temsilciliklerin oluşturulmasının kanunla belirlenmiş kuralların ihlal

edilmesi veya onların tesis belgelerinin yasalara uygun olmaması bu şirketlerin devlet
kaydının yapılmasından imtina edilmesi için temel neden olur.
Devlet Kaydı Konusunda Bilgi Verme
Devlet kayıt organları istatistik, vergi, kadastro ve diğer sicilleri yürüten organlara
belirlenmiş kuralara uygun ve şekilde şirketlerin, şube ve temsilciliklerin devlet kaydı
hakkında ayda bir defa bilgi verirler.
Şirketlerin, şube ve temsilciliklerin devlet kaydı hakkında bilgi Adliye Bakanlığı tarafından

yayınlanan gazetede ayda bir defa basılır.
Faaliyet Gösteren Her Bir Şirkette Bulunması Gereken Belgeler
· Adliye Bakanlığının Şahadetnamesi
· Nizamname
· Tesis Mukavelesi
· Devlet İstatistik Komitesinden Şahadetname
· Devlet İstatistik Komitesi rayon şubesinden kayıt belgesi
· Vergiden kayıt belgesi
· KDV mükellefleri için Bildiriş
· Yazar kasa için kayıt belgesi
· Yerli Devlet Sosyal Müdafaa Fonu’ndan Bildiriş
· Yerli Ehalinin Emek ve Meşgulluk Merkezinden Bildiriş
· Maliye İdaresinin yerli rayon şubesinden KDV kaydı hakkında kitabın alınması ve
onaylattırılması
· İktisadi İnkişaf Bakanlığının Yerli rayon şubesinden alınmış Nezaret Kitabçısı
· Faaliyet Gösterdiği yerin Kira Mukavelesi ve Tapu’nun fotokopisi
· Yerli Yangın, Işık, Su, Kanalizasyon ve Rabıta İdareleri ile Mukaveleler
· Müdür ve Baş Muhasebecinin tayinleri hakkında Kararlar
· Azerbaycan Devlet Standartlaştırma ve Metroloji Merkezinden Uygunluk Sertifikası
· Devlet Gigiyena ve Epidemioloji Merkez’den Gigyenik Sertifika
· Lisans alınması gereken faaliyet nevi için lisans.
Standartlar ve Diğer Teknik Koşullar
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin “Tüketici Haklarının Korunması Hakkında” Kanunu gereğince
uygunluk sertifikası (Standart Belgesi) olmayan ürünlerin satışı ve kullanılması yasaktır.
Azerbaycan’a yabancı ülkelerden malların ithalatının yapılabilmesi için milli sertifika

belgelerine uygun olarak, malların standart belgesi ve deneme protokollarının
Azerdevletstandart’a (http://www.azstand.gov.az/index.shtml) takdim olunması ve bu
malların milli sertifikalaştırma sisteminde testlerinin yapılması gerekmektedir.
Ancak, ithal edilen mallarda BDT Ülkeleri’nin standart kurumları ile TSE tarafından verilen
standart belgeleri geçerli olarak kabul edilmektedir.
TSE ile Azerdövletstandard arasında yapılan anlaşma dolayısı ile Türkiye’den TSE belgesi
ile gelen mallar diğer ülke mallarına göre avantajlı konumdadır.
Dağıtım Kanalları
Farklı malların tek bir dağıtımcısı olabilmektedir. Türkiye, Rusya veya İngiltere menşeli
malların tek bir dağıtımcısı olabilmektedir. Pazar fiyata duyarlı olduğu için yerli dağıtımcı ile
çalışmak ve promosyon faaliyetlerine önem vermek gerekmektedir. Ayrıca dağıtımcı ile
detaylı bir sözleşme yapmak önem arz etmektedir.
Azerbaycan özel sektörünün pazarlama sistemi henüz gelişme aşamasındadır.

Bağımsızlık sonrası kurulmaya başlayan özel şirketler ticarette merkezi satın alma
sisteminin yerine yavaş yavaş geçmeye başlamıştır. Küçük dükkanlar kendi kendilerine
finanse oldukları için önemli gelişme göstermişlerdir. Devlet kuruluşlarının tüketim mallarını
pazarlamaları ödeme güçlerinin yetersiz olması nedeniyle mümkün olamamaktadır.
Azerbaycan ekonomisi yalnızca bir nakit ekonomisi olarak faaliyet göstermektedir. Ülkede
gıda, giyim ve küçük alet ve edevatların temin edilebildiği küçük dükkanlar bulunmaktadır.
Elektronik ithal malları da kolayca temin edilebilmektedir.
Bakü içinde yaklaşık 5000 civarında küçük gıda satan market, civardaki rayonlarda ise
3000 civarında market mevcuttur. Fiyat duyarlılığı nedeniyle farklı kalite ve fiyat
uygulaması pazarda başarı için gereklidir.
2001 yılı yazında Koç Holding’e bağlı Ramstore’un yanması nedeniyle kapatılmasının
ardından ülkede Amerikan tarzı hipermarket alanında bir boşluk oluşmuştur. Sözkonusu
mağaza yeniden hizmete açılmıştır. Ülkede bu mağaza ile birlikte üç adet Ramstore
bulunmaktadır. Sumgayıt’ta da açılması planlanmaktadır.
Perakendecilik
Perakendecilik sektörünün Makroyapısı (milyar manat)
1995 2000 2001 2002 2003 2004

Toptan ciro 5293.4 10599.4 11877.4 13442.3 15310 18649.7
Gıda 3972.5 7235.5 8036.2 9016.9 10211.1 12372.2
Gıda Dışı Ürünler 1320.9 3363.9 3841.2 4425.4 5098.9 6277.5
İşletmeler 1668.1 2990.2 3143.3 3289.2 3445.6 3919.7
Gıda 806.4 1739.4 1782.3 1790.7 1798.4 2377.9
Gıda Dışı Ürünler 861.7 1250.8 1361 1498.5 1647.2 1541.8
Kişiler 3625.3 7609.2 8734.1 10153.1 11864.4 14730
Gıda 3166.1 5496.1 6253.9 7226.2 8412.7 9994.3
Tarımsal pazarlar 3625.3 4098.8 4652.5 5389.5 6301.3 8166.8
Gıda 3166.1 2375.4 2604.9 2924.7 3367 3989.1
Kaynak: Azerbaycan istatistik idaresi
Gıda ve Gıda Dışı Sektörler İtibarıyla Perakendecilik, (%)
1995 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Gıda 75 68.7 68.3 67.7 67.1 66.7 66.3
Gıdadışı 25 31.3 31.7 32.3 32.9 33.3 33.7
Toplam 100 100 100 100 100 100 100
Kaynak: Azerbaycan İstatistik İdaresi
Perakendecilik yapan işletmeler
2001 2002 2003 2004 2005

Perakendecilik yapan
20763 22390 23431 24120 26445
toplam işletme sayısı
Büyük ve orta ölçekli
554 X) 457 X) 337 X) 278 X) 1828 XX)
işletmeler
Sabit Pazar ve sergi yerleri 201 194 190 185 185
Pazar ve sergi yerleri 43406 53500 57270 66636 67090
Kayıtdışı seyyar satıcılar 65960 85689 108540 120756 123497
X)
15 ve üzerinde işçi çalıştıranlar
XX)
Çalışan sayısı:
perakende ticaret, 5 kişi ve üzeri
toptan ticaret, 10 kişi ve üzeri
Kaynak: Azerbaycan istatistik idaresi
Tüketici Tercihleri
Ülkede üç ana pazar bölümü bulunmaktadır:
· Aylık ortalama 64 ABD Doları ya da daha az kazanan nüfusun en büyük kısmı;
· Küçük ancak giderek genişleyen ve sabit olmayan bir gelire sahip olan orta sınıf;
· Çok yüksek fiyatlı ürünleri dikkat çekici biçimde tüketen ve “yeni Azeriler” olarak
adlandırılan sınıftır.
İlk iki tüketici grubu sokak pazarlarından ucuz Türk, Rus ve İran malı ürünleri satın
almaktadır. Tüketim malları ihracatçılarının pazarda giderek artan perakende satış
mağazalarına yönelmeleri yerinde olacaktır. Bu mağazalardan sayıları az olmakla birlikte,
harcama eğilimi yüksek olan ve yüksek kaliteli ürün ve hizmetlerle ilgilenen yüksek gelirli
tüketiciye ulaşmak mümkündür. Azeri tüketiciler fiyatlara karşı duyarlı olmalarına karşın
önemli ölçüde marka bilinci oluşmakta olan tüketicilerdir.
Türkiye ile benzer tüketim eğilimlerine sahip Azerbaycan’ın, petrol anlaşmaları ve
beraberinde ülkeye girecek yabancı yatırımlar ve yabancı işçiler ile birlikte dış ticaret
potansiyeli artacaktır. Petrol üretimi ve dağıtımının başlaması ile refah düzeyi artacak,
ülkenin tüketim eğilimleri de bu yönde değişecek; ürün kalitesi, ambalaj ve paketleme
önem kazanacaktır. Bunun yanı sıra, hizmet ve eğlence sektörlerinde de gelişme
beklenmektedir.
Satışı Etkileyen Unsurlar ve Satış Teknikleri
Kişisel ilişkiler Azerbaycan ile ticarette önemli rol oynamaktadır. Uzun mesafeli iletişim
yerine karşılıklı toplantılar yaparak ilişki kurmak daha etkili olmaktadır. Bu nedenle
Azerbaycan’a ihracat yapmak isteyen firmaların kişisel ilişkiler kurmak ve dağıtım
kanallarını oluşturmak üzere ülkeye ziyarette bulunmalarında fayda görülmektedir. Ülkeye
yapılacak ziyaretler iş yapılacak firmaların mali durumlarının gözlenmesi açısından da
önem taşımaktadır. Ticarette büyük ölçüde nakit ödeme tercih edilmektedir. Dış ticaret
işlemlerinde tercih edilen diğer ödeme şekli ise akreditifli ödemedir. Ülkedeki özel bankalar
ticari bankacılık sektöründeki toplam mevduatın yalnızca %15’ine sahiptir. Bankacılık
sistemi kamu bankalarının egemenliği altındadır. Kredi kartı kullanımı henüz yeterince
yaygınlaşmamıştır. Bu nedenle ülkede katalog üzerinden ve elektronik ticaret yolu ile
satışlar henüz gelişmemiştir. Doğrudan pazarlama yöntemi olarak yüzyüze satışlar
(özellikle güzellik ve sağlık ürünlerinde) kullanılmaktadır. Önümüzdeki yıllarda dağıtım
maliyetlerini düşürmeleri nedeni ile katalog ve elektronik ticaret satışlarının artması
beklenmektedir.
Reklam ve Ticari Promosyon
Ülkede yayımlanan Rusça ve Azerice gazeteler Pazartesi günleri haricinde günlük olarak,
İngilizce gazeteler haftalık olarak yayımlanmaktadır. Gazete ve dergiler çok okunmaları ve
satılmaları nedeni ile orta sınıf Azeri tüketiciye ulaşmak açısından iyi kanallardır. Ülkede iki
adet devlet televizyonu ve üç adet özel televizyon yayın yapmaktadır. Bakü’den üç adet
Rus televizyonunun izlenmesi mümkündür. Türk televizyonları da ülkede izlenebilmektedir.
Ayrıca devlet radyoları FM ve orta dalga kanalları aracılığı ile reklam yayını
yapabilmektedir.
Reklamcılık henüz gelişme aşamasındadır. Reklam kanalları gazeteler, televizyonlar ve

sokak ve caddelerdeki ilan panoları ile sınırlandırılmıştır. Sokaklardaki büyük ve küçük ilan
panoları (billboardlar) özellikle Bakü’de reklam ve promosyon için yaygın olarak
kullanılmaktadır. Devletin billboard kiraları sabit olup m2 2025 $ civarındadır. Bir aylık
biiboard kirası şehir merkezinde 360$ civarındadır. Devlet İcra Hakimiyeti’nin Reklam
bölümü, billboard’lar için ABC olmak üzere üç bölge belirlemiştir, fiyatlar da bölgelere
göre değişmektedir. Merkezi yerler A sınıfına girmektedir. Radyo ve TV reklamları, halka
ulaşabilmenin etkin yollarından olup Pazar günü saat 18 en çok izlenme oranının olduğu
saat olarak ifade edilmiştir.
Fiyatlandırma
Yalnızca perakende gazolin satışında fiyat kontrolü bulunmaktadır. Fiyatlar Dolar bazında
belirlenebilmekte ancak asıl satışlar Manat cinsinden yapılmaktadır. Azeri vatandaşları
fiyat konusunda pazarlık yapma eğilimindedir. Fiyatlar %18 oranında KDV içermektedir.
Bankacılık
Azerbaycan’da 2004 yılında kabul edilmiş yeni Bankalar Kanunu ile birlikte, bankaların
sayısı 230’dan (1994) 43’e inmiştir. Bankaların konsolidasyonu politikasının uygulanması,
Bankacılık sektöründe yabancı sermaye iştirakını engelleyen sınırlamaların ortadan
kaldırılması, Milli (Merkez) Bankasının denetim fonksiyonlarının iyileştirilmesi sektörde
yaşanan gelişmelerdir.
Azerbaycan’da döviz ihaleleri Bakü Interbank Döviz Piyasası’nda (BIDP)

gerçekleştirilmektedir. Ancak, yabancı bankaların BIDP üyesi olmalarına izin
verilmemektedir.Bu nedenle, bir çok ticaret bankası döviz işlemlerini Azerbaycan Halk
Bankası aracılığı ile yürütmek zorunda kalmaktadır. Azer Milli Bank döviz rezervlerini
tutarken, Beynelhalk Bankası ihracatithalat finansmanı, döviz ticareti ve diğer uluslararası
finans aktivitelerinde uzman banka haline gelmiştir.
Bankacılık mevzuatına göre; yabancı bankaların toplam sermayesi yerli bankaların toplam
sermayesinin %30’unu aşamaz.
Azerbaycan’da bir banka hesabı açtırmak için gerekli belgeler:
· Başvuru dilekçesi
· Hesap sahibi kişi/kişilerin noter onaylı imza örneği/örnekleri
· Firma temsilcisinin bir hesap açtırabileceğine dair bir vekaletname
· Firmanın kuruluş sözleşmesi
· Firmanın kuruluş ilamı
· Adalet Bakanlığı’ndan alınan bir yasal kayıt belgesi
· Devlet İstatistik Komitesi’nden alınan bir sertifika
· Vergi Dairesinden alınan bir kimlik şifresi
· Genel müdürün tayinini gösteren resmi bir belge
İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Çalışma Saatleri
PazartesiCuma:9.3013.00
14.0017.00
İklim
Azerbaycan iklimi ülkenin engebeli yapısı nedeni ile bölgeden bölgeye farklılık
göstermektedir. Dünyada var olan 11 iklim kuşağından 9’u Azerbaycan’da yaşanmaktadır.
Ülkenin kuzey ve batı kesimlerindeki yüksek ve dağlık bölgelerde karasal iklim, güneyde
kuru ve tropikal, Hazar Denizi kıyılarında ise ılıman iklim hüküm sürmektedir.
Ülkede yaz ayları sıcak, kışlar ılık geçmektedir. Temmuz ayında ortalama sıcaklıklar iç
kesimlerde 2628 derece, kıyı şeridinde 2426 derecedir. Ocak ayında ortalama sıcaklık
ise 23 derece arasındadır.
Yıllık ortalama yağış miktarı 10001800 mm’dir.
Zaman Dilimi
Azerbaycan yerel saati Türkiye’den iki saat ileridir.
Kış: GMT+2
Yaz: GMT+3
Vize
Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ticarette karşılaşılan önemli sorunlardan biri de vize
uygulamalarıdır. Birinci derece pasaport, hizmet pasaportu ve diplomatik pasaportlara vize
uygulanmamaktadır. İşadamlarının ülkeye girişlerinde vize gerekmektedir. Karayolu ile
yapılacak girişlerde Azerbaycan Büyükelçiliği’nden ya da İstanbul Başkonsolosluğu’ndan
vize alınması gerekmektedir. Vize bedelleri 40 ila 250 $ arasında değişmektedir. En fazla
bir ay için vize alınabilmekte, resmi yazı ile müracaat edilmesi gerekmektedir. Havayolu ile
yapılan girişlerde ise havaalanında vize alınması mümkündür.
Resmi Tatiller
1 Ocak : Yeni yıl
20 Ocak : Şehitleri Аnmа Günü
8 Mart : Uluslararası Kadınlar Günü
(1 Gün) : Ramazan Bayramı
21 Mart : Nevruz Bayramı
(1 Gün) : Kurban Ваугаmı
8 Mayıs : Faşizm Üzerinde Zafer Günü
28 Mayıs : Cumhuriyet Вауramı
15 Haziran : Azerbaycan Halkının Kurtuluş Günü
26 Haziran : Silahlı Kuvvetler Günü
18 Еkim : Devlet Bağımsızlık Günü
12 Kаsım : Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Günü
17 Kasım : Milli Uуаnış (Ulusal Diriliş) Günü
31 Aralık : Dünya Аzеrbаусаnlılarının Birlik Günü
Dini bayramlar İslami takvim itibariyle uygulanmaktadır.
Ulaşım ve Haberleşme
Şehir merkezine yaklaşık 25 km uzaklıktaki Bakü Havaalanı ve şehir merkezi arasında
ulaşım taksi ile 510$ arasındadır.Taksimetre kullanımı yok denecek kadar az olup, fiyatlar
pazarlık ile belirlenmektedir. Ayrıca, SSCB döneminden kalan metro ve otobüs sistemleri
de mevcuttur.
Telefon Kodları
Azerbaycan 994 Gedabey 232

Agdam 192 Kelbejer 137
Agdash 193 Khachmas 172
Agdere 148 Khankendi 162
Agjabedi 148 Khanlar 230
Agstafa 224 Khodjali 102
AliBairamli 197 Kurdemir 145
Astara 197 Lachin 146
Agsu 198 Lerik 157
Babek 136 Lyankaran 171
Balaken 119 Maraza 150
Barda 110 Masalli 151
Beylagan 152 Mingyachevir 147
Bilyasuvar 159 Naftalan 255
Dashkesan 216 Nakhchivan 136
Jalilabad 114 Neftchala 153
Jebrail 118 Oguz 111
Julfa 136 Ordubad 136
Devechi 115 Saatli 168
Yevlax 166 Sabirabad 143
Fuzuli 141 Salyan 163
Gabala 160 Samukh 265
Hajigabul 140 Sadarak(Sederek) 136
Gazakh 279 Shamakhi 176
Gakh 279 Shemkir 241
Goranboy 234 Sharur 136
Goychay 167 Shakbhuz 136
Gobustan 150 Sheki 177
Guba 169 Shusha 191
Gubadili 133 Siyazan 190
Gusar 138 Sumgayit 164
Gyanja 225 Tartar 246
Hadrut 112 Tovuz 231
Horadiz 141 Ujar 170
Khizi 199 Yardimli 175
Imishli 154 Zagatala 174
Ismailli 178 Zengilan 196
Zardab 135
Genel Değerlendirme
Yeniliklere hızla adapte olan Azerbaycan, SSCB’nin dağılması ile uzmanlaşma ve
işbölümüne dayalı ekonomik yapılanmanın sona ermesine, Ermenistan savaşı ve
Çeçenistan sorunu nedeniyle, ülke sanayii için gereken ara mallarının ithalat yollarının
kapanmasına rağmen bütün bu darboğazları aşmayı başarmıştır. Yıllardır petrole yatırım
yapan Azerbaycan 2005 yılından itibaren milli gelire yansıyacak petrol gelirleri ile yeni bir
döneme girmiş bulunmaktadır. Önümüzdeki 15 yıl için 50 milyar $ petrol geliri bekleyen
ülke somut ve yaşayabilir projelerle bu geliri halkın yaşam standardının yükselmesine
harcayacak hedefler için çalışmaktadır.
Söz konusu hedeflere ulaşabilmek için Azerbaycan; Petrol dışı sektörün geliştirilmesi, iri ve
orta ölçekli devlet tesislerinin özelleştirilmesinin hızlandırılması, rekabetin geliştirilmesi,
enflasyonun önlenmesi, yoksulluğun azaltılması, yüksek istihdamın sağlanması, bölgelerin
geliştirilmesi, DTÖDünya Ticaret Örgütü’ne üyelik sürecinin hızlandırılması yönünde
büyük çaba harcamaktadır.
Azerbaycan 2008 yılı için ; GSYİH’nın 3 kat arttırılarak 113 trilyon manata veya 22.6 milyar
dolara ulaşması,
•Özel sektörün ekonomideki payının %73’ten %85’e ulaşması
•2005 – 2008’li yıllarda petroldışı sektörde yıllık ortalama artışın %11 olması
•2008’e kadar bütün mali kaynaklar nedeniyle yatırımların hacminin 16.8 milyar dolar
olmasını öngörmektedir.
Azerbaycan, bir geçiş ekonomisi olan ekonomisini daha pazar odaklı bir ekonomi haline
getirme ve ekonomi yönetimini geliştirme yolunda hazırlanan bir dizi reformun
uygulanması yolundaki çalbalarını sürdürmektedir. Enerji sektöründe mali disiplinin
sağlanması, vergi ve gümrüklerle ilgili konularda şeffaflığın ve verimliliğin artırılması gibi
önemli hususların gerçekleştirilmesini amaçlamaktadır. Sayılan bu önemli gelişmeler ile
birlikte Azerbaycan pazarı Türk girişimcileri için daha da önemli bir pazar haline gelmiştir.
Azerbaycan ile ticari ilişkilerin geliştirilmesinde ülkeye yapılacak doğrudan yatırımların da
önemli rolü olacaktır. İki ülke arasındaki dil, tarih, din ve soydaşlık birliği ticari ilişkilerin
geliştirilmesinde önemli bir rekabet avantajı yaratmaktadır. Türkiye ülkeye doğudan
yatırımda bulunan ülkeler arasında petrol dışı sektörler itibarı ile birinci sıradadır. Türk
firmaları Azerbaycan’da çok çeşitli alanlarda özel sektörün kurulmasına ve gelişmesine
öncülük etmiştir. Ülkemizin pazarda sürekli bir başarı gösterebilmesi için olumlu bir Türk
malı imajının yaratılması; ürünlerin pazarlanmasında kalite unsurunun ön planda tutulması;
dağıtım ve satış kanallarında doğru yöntemlerin uygulanması; ürünlerin tanıtımına da
önem verilmesi gerekmektedir. İhracatçılarımızın pazarı ve hitap ettikleri alıcılarının
ihtiyaçlarını analiz etmeleri, ülkede düzenlenen fuarlara katılmaları önem taşımaktadır.
Petrol anlaşmaları sonucunda ülkeye girecek yabancı yatırımlar ve paralelinde Bakü’nün
batı standartlarında bir kent haline gelmesi ile birlikte Azerbaycan piyasası bugünkü kadar
kolay girilebilen bir pazar olmaktan çıkacak, rekabet artacaktır. Gelişmiş ülkelerin yüksek
teknoloji ve sermaye birikimi olan firmalarının Azerbaycan pazarına yakın gelecekte
girmesi beklenmektedir. Bu nedenle Türk girişimcilerin kültür ve dil birliği gibi avantajları
kullanarak ve kalite unsurunun ön planda olduğu yeni ürünler geliştirerek bu pazarda yeni
fırsatlar yaratmaları gerekmektedir.
Türk firmalarının pazarı yakından tanıyor olması, ülkenin coğrafi olarak yakınlığı, iki ülke
arasında ticaretin altyapısını oluşturan gerekli anlaşmaların imzalanmış olması, petrol
projelerinden alınan paylar, ülkenin ithalatında önemli paya sahip olmamız, ülkede
faaliyette bulunan çok sayıda Türk firmasının bulunması, Türk ürünlerinin pazarda
rakibimiz olan Rus ve İran menşeli mallara kıyasla üstünlükleri bu pazarda Türkiye’nin
sahip olduğu belli başlı üstünlüklerdir. Ayrıca Azerbaycan için önem taşıyan müteahhitlik,
tekstil, gıda, telekomünikasyon, bankacılık ve hizmet sektörlerinde Türkiye’nin sahip
olduğu üstünlükler de ticaret ve yatırım ilişkilerinin geliştirilmesi açısından potansiyel vaad
etmektedir.
Türkiye’den ülkeye ithal edilecek ürünlerin TSE belgesine sahip olmaları halinde, başka bir
standart koşulu aranmaması da önemli bir avantajdır.
Tarım alanındaki özelleştirmenin hızlandırılması ve sanayi işletmelerinin 1997 yılında

özelleştirilmeye başlanması ile birlikte tarım alet ve makinaları, tohum, zirai ilaç ve gübre
ithalatında artış beklenmektedir. Ayrıca, yatırım malları ithalatında da artış olacağı tahmin
edilmektedir.
Ülkede serbest bölgelerin kurulması halinde dış ticarette önemli kolaylıklar oluşacaktır.
Pazar ekonomisinin oluşturulmasına, dış ticaretin serbestleştirilmesine yönelik gayretler ve
petrol anlaşmalarının imzalanması Azerbaycan’ın dış ticaret hacminde önemli artışlar
olacağı anlamına gelmektedir.Türkiye ve Azerbaycan arasında imzalanan “Yatırımların
Karşılıklı Teşviki”, “Çifte Vergilendirmeyi Önleme” “Uzun Vadeli işbirliği Anlaşması” gibi
ekonomik ilişkilerin temelini oluşturan anlaşmalara işlerlik kazandırılması iki ülke
arasındaki ticari ilişkileri daha da geliştirecektir.
Yararlı Adresler
Resmi Temsilcilikler
T.C. Bakü Büyükelçilği
27, Khagani Küçesi 370000, Bakü
Tel : 988139988135983186
Faks : 988349
T.C. Bakü Büyükelçiliği
Ticaret Müşavirliği
Bülbül Pros. 26/18 Bakü
Tel : +994 12 498 00 66
Faks : +994 12 498 87 74
email: dtbakumail.com
Azerbaycan Büyükelçiliği
Oran Diplomatik Site, Bakü Sokağı No:1 Ankara
Tel : +312 491 16 818283 / 3 hat
Faks : +312 492 04 36
Azerbaycan’da Türk İşadamları tarafından Kurulan Dernekler ve TİKA
TİKA Koordinasiya Ofisi
Ünvan: Bakı şәhәri, Üzeyir Hacıbәyov küçәsi 40, Hökumәt Evi, Qapı: 5
Tel: 493 10 24
Faks: 493 64 24
Email: tika@aztel.net.az
AzәrbaycanTürkiyә İş adamları Dәrnәyi (ATİB)
Ünvan: Bakı şәhәri, Nizami küçәsi 304, İSR Plaza 4cü mәrtәbә
Tel: 449 88 82 449 88 83
Faks: 479 88 84
Email: ofis@atib.az
Azәrbaycan Türkiyә Sәnayeçilәri vә İşadamları Beynәlxalq Cәmiyyәti (TUSİAB)
Ünvan : Bakı şәhәri, Cәfәr Cabbarlı küçәsi 40
Tel: 497 15 86 –87
Faks: 497 17 13
Email: tusiab@tusiab.org
Çeşitli Devlet Kuruluşları ve Uluslararası Kuruluşlar
Azәrbaycan Respublikası Prezidentinin İcra Aparatı
370066, İstiqlaliyyәt küçәsi 19
Telefon: 4921726, Faks: 4923543
Azәrbaycan Respublikasının Nazirlәr Kabineti
370066, Niyazi küçәsi,68
Telefon: 4926623, 4928183, Faks: 4989786
Email: nk@cabmin.baku.az
Azәrbaycan Respublikası Milli Mәclisi
370152, Parlament pr. 1
Telefon: 4989748, 4398684, Faks: 4989722
Azәrbaycan Respublikasının Konstitusiya Mәhkәmәsi
370005, Gәnclik meydanı 1
Telefon: 4928841, Faks 4929766
Azәrbaycan Respublikasının Ali Mәhkәmәsi
370037, Zahid Xәlilov küçәsi mәh.540
Telefon: 4980388, 4939511, Faks: 4939511
Azәrbaycan Respublikasının İqtisad Mәhkәmәsi
Z.Xәlilov küçәsi,540 cı mәhәllә
Telefon: 4935606, Faks: 4935003
Azәrbaycan Respublikası Prokurorluğu
370001, Nigar Rәfibәyli küçәsi 7
Telefon: 4923023, 4925540, Faks: 4975113
Azәrbaycan Respublikasının Daxili İşlәr Nazirliyi
370005, Hüsü Hacıyev küçәsi 7
Telefon: 4909222, Faks: 4909929.
Azәrbaycan Respublikasının Mәdәniyyәt Nazirliyi
370016,, Azadlıq prospekti
Hökümәt Evi, 3cü mәrtәbә
Telefon: 4934398, 4931681, Faks: 4935605
Email:mugam@culture.gov.az
Azәrbaycan Respublikasının Vergilәr Nazirliyi
370073, Landau küç.16
Telefon: 4385587, 4301656, Faks: 4985407
Azәrbaycan Respublikasının Milli Tәhlükәsizlik Nazirliyi
370602, Parlament prospekti 2
Telefon: 4950491, 4924369, Faks: 4981489.
Azәrbaycan Respublikasının Müdafiә Nazirliyi
370073, H.Cavid prospekti 3
Telefon: 4394189, 4393108, Faks: 4937132
Azәrbaycan Respublikasının Tәhsil Nazirliyi
370008, Xәtai küçәsi 49
Telefon: 4963515, Faks: 4963483
Azәrbaycan Respublikasının Rabitә Nazirliyi
370139, Azәrbaycan prospekti 33
Telefon: 4930004, Faks: 4984285, 4934480.
Azәrbaycan Respublikasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyi
370066, Niyazi küç. 23
Telefon: 4924110, Faks: 4925895
Email: sahibkar@economy.gov.az
Azәrbaycan Respublikasının Әdliyyә Nazirliyi
370065, İnşaatçılar prospekti 1
Telefon: 4939785, 4300977, Faks: 4985931
Email: minjus@azdata.net
Azәrbaycan Respublikasının Yanacaq vә Energetika Nazirliyi
370112, Zәrdabi küç. 88
Telefon: 4318012, 4470584, Faks: 4319005
Azәrbaycan Respublikasının Әmәk vә Әhalinin Sosial Müdafiәsi Nazirliyi
370016 ,, Azadlıq prospekti
Hökümәt Evi, 9cu mәrtәbә
Telefon: 4930542, 4939310, Faks: 4939472.
Azәrbaycan Respublikasının Maliyyә Nazirliyi
370000, Sәmәd Vurğun küç. 83
Telefon: 4933012, 4930562, Faks: 4987969, 4939648
Azәrbaycan Respublikasının Ekologiya vә Tәbii Sәrvtlәr Nazirliyi
Moskva prospekti 50
Telefon: 4925907
Azәrbaycan Respublikasının Xarici İşlәr Nazirliyi
370079 , Şıxәli Qurbanov küçәsi 4
Telefon: 4923401, Faks: 4988480
Email: mfazer@azerin.com
Azәrbaycan Respublikasının Sәhiyyә Nazirliyi
370014 , Kiçik Dәniz küç. 4
Telefon: 4932977, Faks: 4988559
Azәrbaycan Respublikasının Gәnclәr, İdman vә Turizm Nazirliyi
370110, Fәtәlixan Xoyski küç. 98A
Telefon: 4906442, Faks: 4906438
Azәrbaycan Respublikasının Kәnd Tәsәrrüfatı Nazirliyi
370016, , Azadlıq prospekti
Hökümәt Evi, 7ci mәrtәbә
Telefon: 4930884, Faks: 4930884, 4984043.
Dövlәt Tikinti vә Arxitektura Komitәsi
370014, Fizuli küç. 67
Telefon: 4933467, 4934407
Dövlәt Torpaq vә Xәritәçәkmә Komitәsi
370141, Ş.Mehdiyev küçәsi 93a
Telefon: 4977048, 4322052, Faks: 4977048
Azәrbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qiymәtli Kağızlar üzrә
Dövlәt Komitәsi
370070, Bülbül prospekti, 19
Telefon: 4935058, Faks: 4982559
Qaçqınların vә mәcburi köckünlәrin işlәri üzrә Dövlәt Komitәsi
370122, Tbilisi pr. 57,
Telefon: 4300921, 4300925, Faks: 4315136
Dövlәt Statistika Komitәsi
370136, İnşaatçılar prospekti
Telefon: 4381171, 4388752, Faks: 4382442
Dövlәt Gömrük Komitәsi
370073, İnşaatçılar prospekti 2
Telefon: 4388080, 4397780, Faks: 4934067.
Milli Olimpiya Komitәsi
370072 , Olimpiya küç. 5
Telefon: 4901323, 4901192, 4904225
Standartlaşldırma, Metrologiya vә Patent üzrә Dövlәt Agentliyi
320078, Mәrdanov qardaşları 124
Telefon: 4400356; 4413714, Faks: 4405224
Email: smp@azerin.com
Satınalmalar üzrә Dövlәt Agentliyi
370016, Hökumәt Evi
Telefon: 4932015, Faks: 4980905
Auditor Palatası
370072 , Әlişir Nәvai küçәsi 14
Telefon: 4906630, 4982855, 4988366
Azәrbaycan Ticarәt vә Sәnaye Palatası
370001, İstiqlaliyyәt küçәsi 31\33
Telefon: 4927998, 4928912, 4923145, 4925126,
Faks: 4989324
Azәrbaycan Respublikası Bakı Vergi Departamenti
Ağa Neymәtulla küçәsi 44
Telefon: 4444023, 4668204
State Oil Company of Azerbaijan Republic(SOCAR)
73 Neftchiler Avenue,
Baku 370601
Tel: 920685; 922312
Faks: 923204; 936492
Azerigaz State Company
(Doğal gaz dağıtımı)
23 Yusif Safarov Street,
Baku 370025
Tel: 677447; 677565
Faks651201
Azerikimya State Company
(Petrokimyasallar, plastik)
16, Nizami Street,
Sumgait 373200
Tel: (99 264) 20447
Faks: (99 264) 59817
Azerenergy State Company
(Enerji üretimi ve dağıtımı)
A. Alizade Street 10,
Baku 370601
Tel: 937358; 937257
Faks: 985523
Azerbaijan Airlines State Concern (AZAL)
Azerbaycan Havayolları
11 Azadlyg Avenue,
Baku 370000
Tel: 934434; 984407
Faks: 985237
THY
Husi Hacıyev St., 11, Bakü
Tel : 942505 941943
Faks : 980047
Caspian Shipping Company
M.A. Rasulzade Street 1,
Baku 370601
Tel: 932058; 935181
Baku Sea Port
Bakü Deniz Limanı
U. Hajibeyov Street 72,
Baku 370010
Tel: 936774, 934097
Faks: 933672
Azerbaijan National Bank
Azerbaycan Merkez Bankası
33, Rashid Behbudov Street,
Baku 370070
Tel: 983773
Faks: 933106
Özel Pazar Araştırması Kuruluşları
SIAR Baku Social and Marketing Research Center
Ul/ Vagif 103a/3
370007 Azerbaijan
Tel: 972934
Faks: 942934
Email: siar@azeri.com
Bankalar
Azer Türk Bank
İslam Seferli Küçesi 5
Bakı, AZ1005,
Tel: 00 994 12 495 35 87
Faks:00.994 12 498 37 02
email: atb@azerturkbank.biz
The International Bank of Azerbaijan
67 Nizami Street,
Baku 370010
Tel: 930307; 989122
Faks: 934091; 989128
The British Bank of the Middle East (BBME)
96, Nizami Street, “Landmark” Business Center,
Baku
Tel: 970808
Faks: 970730
Azdemiryolbank
31, Garabag Street,
Baku
Tel: 674886
Faks: 980333
Rabitabank
1 B. Sardarov Street,
Baku 370001
Tel: 926099; 926148
Faks: 926157
İlgili Web Siteleri
http://www.azerinvest.com/eng/index.php
http://www.taxes.gov.az/
http://www.maliyye.gov.az/index.shtml
http://www.sahibkar.biz/main_az.html
http://www.mintrans.az/
http://privatizationaz.com/
http://mfa.gov.az/eng/
http://www.mednet.az/
http://www.azstand.gov.az/eng/index.shtml
http://www.azstat.org/
http://www.tusiab.org/
Kaynakça
Cengiz Ersun; Tezer Palacıoğlu, Azerbaycan Ülke Profili, Mevzuat ve Türk Girişimcileri,
İstanbul Ticaret Odası, Yayın No:199734, Haziran 1997
Necip Yavuz, Yıllık Ekonomik Rapor (2003 Yılı Raporu), T.C. Başbakanlık DTM Bakü
Ticaret Müşavirliği, Nisan 2004
Türk İşadamları için Azerbaycan Rehberi, İstanbul Sanayi Odası, Ekim 1996
The Economist Intelligence Unit, Azerbaijan Country Report May 2005
The Economist Intelligence Unit, Azerbaijan Country Profile 2005
Azerbaijan Country Commercial Guide, The US Commercial Service, 2004
Azerbaycan Ekonomisinde Son Gelişmeler ve Türkiye ile İlişkileri, DEİK,
T.C. Başbakanlik Dış Ticaret Müsteşarlığı, http://www.foreigntrade.gov.tr
Business Information Service for Newly Independent States
http://www.bisnis.doc.gov
Türk İşbirliği Ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı – TİKA (http://www.tika.gov.tr/)

Azerbaycan

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Azerbaycan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AZERBAYCAN CUMHURİYETİ

1999­2003 2003 2004 2005b 2006b

Doğrudan yabancı yatırımlar Azerbaycan’ın ekonomik canlanmasında anahtar rolü

Hükümetin Ermenistan’la ateşkesin ardından 1997 yılında uygulamaya koyduğu istikrar

Hidrokarbon sektöründeki doğrudan yabancı sermaye akışındaki artış, tüketici fiyatları

Genel Gıda, içecek, tütün Gıda dışı Hizmetler

Ölçü Birimi 1995 1999 2000 2001 2002 2003 2004

2003 a 2004 a 2005 b 2006 b

SSCB döneminde uygulanan merkezi planlama stratejileri çerçevesinde Azerbaycan bir

Bağımsızlıktan sonra, petrole bağlı endüstrilerden metal işleme, bilgisayar, kimya

Tekstil ve bazı tüketime yönelik sektörler ithal malları ile rekabette güçlük çekmektedirler.

Filizçay’daki polimetalik cevher yataklarında önemli bir potansiyel olduğu tahmin

Azersanayetinki, Azersutikinti, Azerenergytikinti gibi uzmanlaşmış firmalar ve SOCAR,

Azerbaycan’da elektrik enerjisinin %82’si termal elektrik istasyonlarında, %18’i ise,

Özelleştirme, 7 Ocak 1993 tarihinde kabul edilen “Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Devlet

Restoran, kafe, berber, dükkan, atölye gibi ticarethane olarak nitelendirilebilecek

Kamu kuruluşları yöneticilerinin güçlerini kaybetmek istememesi ve gücünü statükodan

Azerbaycan’ın piyasa mekanizmasına geçişini ve ekonomik istikrarı sağlamaya yönelik

Azerbaycan’ın en büyük problemi toprak bütünlüğünün sağlanamamasıdır. Ermenilerin

Buna bağlı olarak; Azerbaycan’da “2003­2005 Döneminde Yoksulluğun Azaltılması ve

Azerbaycan’da bölgelerin potansiyelinin ve doğal zenginliklerinin verimli bir şekilde

Azerbaycan bölgelerinin sosyo­ekonomik kalkınmasına yönelik olarak hazırlanan Devlet

Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın 3 Aralık 2004 tarihli fermanı ile kabul edilen

Yatırım Programının öncelikleri; altyapının geliştirilmesi, sosyal refahın artırılması, üretim

Ulusal Para Birimi Manat’ın değerinin korunması için Azerbaycan Cumhurbaşkanı

Azerbaycan Cumhuriyeti bağımsızlığını kazandıktan sonra yönünü batıya çevirmiş bir

Yıllar 1999 2000 2001 2002 2003 2004

İhracat Milyon İthalat Milyon

Ürün Grupları İthalat bin$ % İhracat bin$ %

Ülkeler Toplam Hacim % İthalat % İhracat % Denge

Yıl İthalat İhracat Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Hacmi

Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracatı; ihraç ürünlerinin bu ülkede tanınmaya başlaması,

İKİLİ İKİLİ ADI 2003 2004

İKİLİ İKİLİ ADI 2003 2004

Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması: Karşılıklı yatırımların belirli

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması: Gelir üzerinden alınan vergilerde çifte

Azerbaycan Petrol Şirketi’nin (SOCAR) payından 5 puanlık kısmın TPAO’na devrini

Azerbaycan’da doğrudan yapılacak yatırımlar devlet garantisi altındadır. Ortak yatırımda

Türk yatırımları, Azerbaycan’ın petrol rezervlerinin işletilmesi için hazırlanan 8 milyar $

Netaş, Alcatel­Teletaş, Hontel gibi Türk telekomünikasyon teçhizatı üreticisi firmalar

Azerbaycan Türk müteahhitlerinin yurtdışında gerçekleştirdiği projeler içinde %1,56

01.01.2003 tarihinden beri uygulanan Azerbaycan Cumhuriyeti’ne dahil olan oto nakliyat

Ülkede kaldığı süre 4 dingile kadar 4 dingil ve yukarısı

· 37 tondan ­41 tona kadar 0.15 $

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde dış ticaret işlemleri; 24.06.1997 tarihinde onaylanan

Azerbaycan Devlet Gümrük Komitesi’nin http://www.az­

Narkotik ve psıkotrop maddeler, kimyevi

Yeniden ihracat işlemlerinde ise (Reeksport) ihracat işlemleri ile ilgili yapılan anlaşmalar

Ayrıca, kuralların Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmesi

MERKEZİ KUBA MİNGE­ SUMGAYIT GENCE BAKÜ

ASTARA 481 357 344 396 313

BİLESUVAR 350 226 213 265 182

İMİŞLİ­ÇAKIRLI 395 203 258 242 227

KIRMIZI KÖPRÜ 663 226 526 151 495

POYLU(D/Y) 626 189 489 114 458

BÜYÜK KESİK 665 228 528 153 497

BALAKEN 636 178 499 251 468

HAÇMAZ­SAMUR 40 517 177 552 208

YALAMA(D/Y) 60 533 197 572 228

BAKÜ­BİNE 195 332 58 371 27

GENCE 512 75 375 ­­­­ 344

­ VMÖN muhasebede, istatistik ve vergi raporlarında, beyannamelerde, hesap

· Vergi yükümlülüğüne rağmen vergisini ödemeyen mükellefe 200.000 Manat

No Faaliyet Çeşidi Lisansı Veren Makam

19992003 2003 2004 2005b 2006b

Buna bağlı olarak; Azerbaycan’da “20032005 Döneminde Yoksulluğun Azaltılması ve

Azerbaycan bölgelerinin sosyoekonomik kalkınmasına yönelik olarak hazırlanan Devlet

Netaş, AlcatelTeletaş, Hontel gibi Türk telekomünikasyon teçhizatı üreticisi firmalar

· 37 tondan 41 tona kadar 0.15 $

Azerbaycan Devlet Gümrük Komitesi’nin http://www.az

MERKEZİ KUBA MİNGE SUMGAYIT GENCE BAKÜ

İMİŞLİÇAKIRLI 395 203 258 242 227

HAÇMAZSAMUR 40 517 177 552 208

BAKÜBİNE 195 332 58 371 27

GENCE 512 75 375 344

VMÖN muhasebede, istatistik ve vergi raporlarında, beyannamelerde, hesap