Working Safty

Bài giҧng kӻ thuұt an toàn lao đӝng

NHӲNG VҨN Đӄ CHUNG Vӄ BҦO HӜ LAO ĐӜNG VÀ PHÁP LӊNH
BҦO HӜ LAO ĐӜNG.
1.1 Nhӳng nhұn thӭc vӅ an toàn lao đӝng.

An toàn trong lao đӝng không phҧi chӍ do ngưӡi lao đӝng, ngưӡi sӱ dөng lao
đӝngmӟi có trách nhiӋm mà nó là nhұn thӭc, trách nhiӋm cӫa mӑi ngưӡi tham gia quá
trình lao đӝng.
1.2 Tҫm quan trӑng cӫa an toàn lao đӝng.

1.T̯m quan tr͕ng cͯa an toàn lao đ͡ng đ͙i vͣi các doanh nghi͏p.
Đem lҥi năng suҩt cao.
-Ê ránh chi phí cho viӋc sӱa chӳa thiӃt bӏ.
-Ê ránh chi phí đӇ mua thuӕc men cho nhӳng công nhân bӏ tai nҥn.
-Ê Chi phí cho bҧo hiӇm ít hơn.
-Ê ҥo uy tín trên thӏ trưӡng.
-Ê ránh đưӧc nhӳng lý do kinh tӃ khác.
-Ê Đӕi vӟi nhӳng lý do luұt pháp qui đӏnh phҧi tuân theo luұt lao đӝng viӋt nam.
o. T̯m quan tr͕ng cͯa an toàn lao đ͡ng đ͙i vͣi công nhân.
-Ê Bҧo vӋ khӓi sӵ nguy hiӇm. Bҵng các trang bӏ, phương tiӋn bҧo vӋ do đӕ công
nhân làm viӋc tӵ tin và nhanh gӑn.
-Ê ҥo cho công nhân lòng tin do đó khuyӃn khích mӝt lӵc lưӧng lao đӝng әn đӏnh
và trung thành.
-Ê ránh cho công nhân nhӳng lý do kinh tӃ khác: tiӅn thuӕc...
8. T̯m quan tr͕ng cͯa an toàn lao đ͡ng đ͙i vͣi c͡ng đ͛ng.
-Ê Giҧm đáng kӇ nhu cҫu vӅ dӏch vө cho nhӳng tình trҥng khҭn cҩp: bӋnh viӋn, dӏch
vө chӳa cháy, cҧnh sát«
-Ê Giҧm nhӳng chi phí cӕ đӏnh: tiӅn trӧ cҩp bӋnh tұt, phúc lӧi xã hӝi, chi phí cho
sӭc khoҿ.
-Ê Giҧm nhӳng thiӋt hҥi khác.
-Ê ViӋc tҥo ra lӧi nhuұn cho xã hӝi giҧm đi: Nhӳng nhà maý không làm tӕt công tác
bҧo hӝ lao đӝng năng xuҩt lao đӝng không cao, phҧi chi phí nhiӅu cho các
trưӡng hӧp tai nҥn lao đӝng dүn đӃn mҩt khҧ năng chi chҧ thuӃ.
1.3. Mөc đích, ý nghĩa, tính chҩt cӫa công tác bҧo hӝ lao đӝng.
1. Mͭc đích, ý nghĩa cͯa công tác b̫o h͡ lao đ͡ng.
-Ê Mөc tiêu cӫa công tác bҧo hӝ lao đӝng là thông qua các biӋn pháp vӅ khoa hӑc
kĩ thuұt, tә chӭc, kinh tӃ, xã hӝi đӇ loҥi trӯ các yӃu tӕ nguy hiӇm và có hҥi phát
sinh trong sҧn suҩt, tҥo nên mӝt điӅu kiӋn lao đӝng thuұn lӧi hơn đӇ ngăn ngӯa
tai nҥn lao đӝng và bӋnh nghӅ nghiӋp nhҵm bҧo vӋ sӭc khoҿ ngưӡi lao đӝng.
Ã 6
Ê
-Ê Bҧo hӝ lao đӝng trưӟc hӃt là mӝt phҥm trù sҧn suҩt, nhҵm bҧo vӋ yӃu tӕ năng
đӝng nhҩt cӫa lӵc lưӧng sҧn suҩt là ngưӡi lao đӝng. Mһt khác viӋc chăm lo sӭc
khoҿ cho ngưӡi lao đӝng còn có ý nghĩa nhân đҥo.(chăm sóc sӭc khoҿ, ...)
o. Tính ch̭t cͯa b̫o h͡ lao đ͡ng.
a. ính chҩt pháp lý.
Là nhӳng chính sách, chӃ đӝ, quy phҥm, tiêu chuҭn đưӧc ban hành trong công
tác bҧo hӝ lao đӝng đưӧc soҥn thҧo thành luұt cӫa nhà nưӟc. Luұt pháp vӅ bҧo hӝ lao
đӝng đưӧc nghiên cӭu, xây dӵng nhҵm bҧo vӋ con ngưӡi trong sҧn xuҩt, nó là cơ sӣ
pháp lý bҳt buӝc các tә chӭc nhà nưӟc, các tә chӭc xã hӝi, ngưӡi sӱ dөng lao đӝng và
ngưӡi lao đӝng trong các thành phҫn kinh tӃ có trách nhiӋm nghiên cӭu thi hành.
b.ính khoa hӑc kӻ thuұt.
-Ê rong công tác bҧo hӝ lao đӝng cũng áp dөng nhӳng thành tӵu khoa hӑc kӻ
thuұt mӟi nhҩt đӇ phát hiӋn, ngăn ngӯa nhӳng trưӡng hӧp đáng tiӃc trong lao
đӝng cũng như bҧo vӋ sӭc khoҿ cho ngưӡi lao đӝng.
-Ê Phòng chӕng tai nҥn lao đӝng cũng xuҩt phát tӯ cơ sӣ khoa hӑc và bҵng các biӋn
pháp khoa hӑc kӻ thuұt. Các hoҥt đӝng điӅu tra khҧo sát, phân tích điӅu kiӋn lao
đӝng, đánh giá ҧnh hưӣng cӫa các yӃu tӕ đӝc hҥi đӃn cơ thӇ con ngưӡi, các giҧi
pháp sӱ lý ô nhiӉm, các giҧi pháp đҧm bҧo an toàn«đӅu là nhӳng hoҥt đӝng
khoa hӑc.
c. ính quҫn chúng.
Bҧo hӝ lao đӝng liên quan đӃn tҩt cҧ mӑi ngưӡi, tӯ ngưӡi sӱ dөng lao đӝng đӃn
ngưӡi lao đӝng. Hӑ là nhӳng ngưӡi thưӡng xuyên tiӃp xúc vӟi máy móc, trӵc tiӃp thӵc
hiӋn các qui trình công nghӋ, do đó hӑ có nhiӅu khҧ năng phát hiӋn nhӳng sơ hӣ trong
công tác bҧo hӝ lao đӝng, đóng góp xây dӵng các biӋn pháp vӅ kӻ thuұt an toàn, tham
gia ý kiӃn vӅ mүu mӵc, qui cách dөng cө phòng hӝ, quҫn áo làm viӋc«mһt khác dù
các qui trình, qui phҥm an toàn đưӧc đӅ ra tӍ mӍ đӃn đâu, nhưng công nhân chưa đưӧc
hӑc tұp, chưa đưӧc thҩm nhuҫn, chưa thҩy rõ ý nghĩa và tҫm quan trӑng cӫa nó, thì hӑ
rҩt rӉ vi phҥm. Nên công tác bҧo hӝ lao đӝng phҧi đưӧc toàn thӇ quҫn chúng thi hành
mӟi đem lҥi hiӋu quҧ.
1.4. Mӝt sӕ khái niӋm cơ bҧn.

1. Đi͉u ki͏n lao đ͡ng.
ĐiӅu kiӋn lao đӝng là mӝt tұp hӧp tәng thӇ các yӃu tӕ vӅ tӵ nhiên, kӻ thuұt, kinh
tӃ, xã hӝi đưӧc thӇ hiӋn thông qua các công cө và phương tiӋn lao đӝng, đӕi tưӧng lao
đӝng, qui trình công nghӋ, môi trưӡng lao đӝng và sӵ xҳp xӃp, bӕ trí, tác đӝng qua lҥi
gӳa chúng trong mӕi quan hӋ vói con ngưӡi tҥo nên mӝt điӅu kiӋn nhҩt đӏnh cho con
ngưӡi trong quá trình lao đӝng.
*Các yӃu tӕ tác đӝng đӃn điӅu kiӋn lao đӝng.
-Ê Công cө, phương tiӋn lao đӝng: tiӋn nghi, thuұn lӧi hay ngưӧc lҥi gây khó
khăn, nguy hiӇm cho ngưӡi lao đӝng.
Ã o
Ê
-Ê ¥ӵ đa dҥng cӫa đӕi tưӧng lao đӝng: có thӇ ҧnh hưӣng tӕt hay xҩu, an toàn
hay nguy hiӇm.
-Ê Quá trình công nghӋ: dù ӣ trình đӝ cao hay thҩp đӅu tác đӝng đӃn ngưӡi
lao đӝng trong. còn có thӇ làm thay đәi vai trò, vӏ trí cӫa ngưӡi lao đӝng
trong sҧn xuҩt.
-Ê Môi trưӡng lao đӝng: môi trưӡng lao đӝng rҩt đa dҥng, có nhiӅu yӃu tӕ có
thӇ gây bҩt lӧi hay thuұn lӧi đӅu ҧnh hưӣng tӟi ngưӡi lao đӝng.
* Khi đánh giá, phân tích điӅu kiӋn lao đӝng phҧi tiӃn hành đánh giá, phân tích
đӗng thӡi trong mӕi quan hӋ tác đӝng qua lҥi cӫa các yӃu tӕ
trên.
o. Các y͇u t͙ nguy hi͋m và có h̩i.
Nhӳng yӃu tӕ vұt chҩt có ҧnh hưӣng xҩu, nguy hiӇm, có nguy cơ gây tai nҥn
hoһc bӋnh nghӅ nghiӋp cho ngưӡi lao đӝng trong mӝt điӅu kiӋn lao đӝng cө thӇ gӑi là
các yӃu tӕ nguy hiӇm và có hҥi cө thӇ là:
-Ê Các yӃu tӕ vұt lý: nhiӋt đӝ, đӝ ҭm, tiӃng ӗn, rung đӝng, các bӭc xҥ có hҥi, bөi«
-Ê Các yӃu tӕ hoá hӑc: chҩt đӝc, các loҥi hơi, khí, bөi đӝc, chҩt phóng xҥ
-Ê Các yӃu tӕ sinh vұt, vi sinh vұt: các loҥi vi khuҭn, siêu vi khuҭn, ký sinh trùng,
côn trùng, rҳn«
-Ê Các yӃu tӕ bҩt lӧi vӅ tư thӃ lao đӝng, không tiӋn nghi do không gian chӛ làm
viӋc, nhà xưӣng chұt hҽp, mҩt vӋ sinh«
-Ê Các yӃu tӕ vӅ tâm lý không thuұn lӧi .
8. Tai n̩n lao đ͡ng.
ai nҥn lao đӝng là tai nҥn xҧy ra trong quá trình lao đӝng do kӃt quҧ tác đӝng
đӝt ngӝt tӯ bên ngoài làm chӃt ngưӡi hoһc làm tәn thương, hoһc phá huӹ chӭc năng
hoҥt đӝng bình thưӡng cӫa mӝt bӝ phұn nào đó cӫa cơ thӇ.
* ai nҥn lao đӝng chia thành:
-Ê Chҩn thương: là trưӡng hӧp tai nҥn kӃt quҧ gây ra vӃt thương, dұp thương
hoһc sӵ huӹ hoҥi khác cho cơ thӇ con ngưӡi. Hұu quҧ cӫa chҩn thương có
thӇ làm tҥm thӡi hay vĩnh viӉn mҩt khҧ năng lao đӝng, có thӇ là chӃt
ngưӡi.
-Ê NhiӉm đӝc nghӅ nghiӋp: là sӵ huӹ hoҥi sӭc khoҿ do kӃt quҧ tác dөng cӫa
các chҩt đӝc khi chúng xâm nhұp vào cơ thӃ con ngưӡi trong các điӅu kiӋn
sҧn xuҩt.
* ĐӇ đánh giá tình hình tai nҥn lao đӝng sӱ dөng hӋ sӕ tҫn suҩt tai nҥn lao đӝng
K (sӕ tai nҥn lao đӝng tính trên 6 ngưӡi trong mӝt năm)
K=n.6 N
rong đó:
n- ¥ӕ ngưӡi bӏ tai nҥn lao đӝng (tính cho mӝt cơ sӣ, đӏa phương, ngành hay cҧ
nưӟc).
N- ¥ӕ lao đӝng tương ӭng.
`. B͏nh ngh͉ nghi͏p.
Ã 8
Ê
Là sӵ suy yӃu dҫn dҫn sӭc khoҿ cӫa ngưӡi lao đӝng gây nên bӋnh tұt xҧy ra
trong quá trình lao đӝng do tác đӝng cӫa các yӃu tӕ có hҥi phát sinh trong sҧn xuҩt lên
cơ thӇ ngưӡi lao đӝng.
1.5 Nôi dung chӫ yӃu cӫa công tác bҧo hӝ lao đӝng.
ĐӇ đҥt đưӧc mөc tiêu và thӇ hiӋn 8 tính chҩt như đã nêu trên công tác bҧo hӝ lao
đӝng phҧi bao gӗm 8 nӝi dung sau:
-Ê Nӝi dung khoa hӑc kӻ thuұt.
-Ê Nӝi dung xây dӵng và thӵc hiӋn pháp luұt vӅ bҧo hӝ lao đӝng.
-Ê Nӝi dung giáo dөc, vұn đӝng quҫn chúng làm tӕt công tác bҧo hӝ lao đӝng
1. N͡i dung khoa h͕c kͿ thu̵t.
Khoa hӑc kӻ thuұt bҧo hӝ lao đӝng là lĩnh vӵc khoa hӑc tәng hӧp và liên ngành,
đưӧc hình thành và phát triӇn trên cơ sӣ kӃt hӧp và sӱ dөng thành tӵu cӫa nhiӅu ngành
khác nhau. ӯ khoa hӑc tӵ nhiên (toán, lý, hoá, sinh vұt«) khoa hӑc kӻ thuұt chuyên
ngành (y hӑc, kӻ thuұt thông gió điӅu hoà không khí, kӻ thuұt ánh sáng, âm hӑc, điӋn,
cơ hӑc, kӻ thuұt chӃ tҥo máy«) đӃn các ngành khoa hӑc kinh tӃ xã hӝi (kinh tӃ lao
đӝng, luұt hӑc, xã hӝi hӑc, tâm lý hӑc«) nhӳng nӝi dung chính cӫa khoa hӑc kӻ thuұt
bҧo hӝ lao đӝng gӗm:
-Ê Khoa hӑc vӋ sinh lao đӝng
-Ê Khoa hӑc vӅ kӻ thuұt vӋ sinh
-Ê Kӻ thuұt an toàn
-Ê Khoa hӑc phương tiӋn bҧo vӋ ngưӡi lao đӝng
-Ê Khoa hӑc Ergonomics
a. Khoa h͕c v͏ sinh lao đ͡ng.

Khoa hӑc vӋ sinh lao đӝng đi sâu Kh̫o sát, đánh giá các y͇u t͙ nguy hi͋m và
có h̩i phát sinh trong s̫n xṷt. Nghiên cӭu ҧnh hưӣng cӫa chúng đӃn cơ thӇ ngưӡi
lao đӝng. ӯ đó đӅ ra tiêu chuҭn giӟi hҥn cho phép cӫa các yӃu tӕ có hҥi, nghiên cӭu
đӅ ra các chӃ đӝ lao đӝng và nghӍ ngơi hӧp lý, đӅ xuҩt các biӋn pháp y hӑc và các
phương hưӟng cho các giҧi pháp đӇ cҧi thiӋn điӅu kiӋn lao đӝng và đánh giá hiӋu quҧ
cӫa các giҧi pháp đó đӕi vӟi ngưӡi lao đӝng.
Khoa hӑc vӋ sinh lao đӝng có nhiӋm vө quҧn lý, theo dõi sӭc khoҿ ngưӡi lao
đӝng, sӟm phát hiӋn các bӋnh nghӅ nghiӋp và đӅ xuҩt các biӋn pháp đӇ phòng ngӯa và
điӅu trӏ bӋnh nghӅ nghiӋp.
b. Khoa h͕c v͉ kͿ thu̵t v͏ sinh.

Các ngành khoa hӑc vӅ kӻ thuұt vӋ sinh: hông gió chӕng nóng và điӅu hoà
không khí, chӕng bөi và hơi khí đӝc, chӕng ӗn và rung đӝng, chӕng các tia bӭc xҥ có
hҥi, kӻ thuұt chiӃu sáng... là nhͷng lĩnh v͹c khoa h͕c chuyênngành đi sâu nghiên
cӭu và ӭng dөng các giҧi pháp khoa hӑc kӻ thuұt đӇ loҥi trӯ nhӳng yӃu tӕ có hҥi phát
sinh trong sҧn xuҩt, cҧi thiӋn môi trưӡng lao đӝng, nhӡ đó ngưӡi lao đӝng làm viӋc rӉ
Ã `
Ê
chӏu, thoҧi mái và có năng xuҩt lao đӝng cao hơn, tai nҥn lao đӝng và bӋnh nghӅ
nghiӋp cũng sӁ giҧm đi.
Mӛi mӝt giҧi pháp kӻ thuұt vӋ sinh cҧi thiӋn môi trưӡng lao đӝng cũng sӁ góp
phҫn tích cӵc vào viӋc bҧo vӋ môi trưӡng xung quanh. Bӣi vұy, bҧo hӝ lao đӝng và bҧo
vӋ môi trưӡng thӵc sӵ là o khâu cӫa mӝt quá trình, gҳn bó mұt thiӃt vӟi nhau.
c. KͿ thu̵t an toàn.
Là m͡t h͏ th͙ng các bi͏n pháp và phương ti͏n v͉ t͝ chͱc và kͿ thu̵t nhҵm
phòng ngӯa sӵ tác đӝng cӫa các yӃu tӕ nguy hiӇm gây chҩn thương sҧn xuҩt đӕi vӟi
ngưӡi lao đӝng.
ĐӇ đҥt đưӧc điӅu đó khoa hӑc vӅ kӻ thuұt an toàn đi sâu nghiên cӭu và đánh giá
tình trҥng an toàn cӫa các thiӃt bӏ và quá trình sҧn xuҩt, đӅ ra nhӳng yêu cҫu an toàn đӇ
bҧo vӋ con ngưӡi khi làm viӋc tiӃp xúc vӟi vùng nguy hiӇm, tiӃn hành xây dӵng các
tiêu chuҭn, qui trình, hưӟng dүn, nӝi qui an toàn đӇ buӝc ngưӡi lao đӝng phҧi tuân theo
trong khi làm viӋc. ViӋc áp dөng thành tӵu cӫa tӵ đӝng hoá, điӅu khiӇn hӑc đӇ thay
thao tác cách ly ngưӡi lao đӝng khӓi nơi nguy hiӇm và đӝc hҥi là mӝt phương hưӟng
hӃt sӭc quan trӑng cӫa kӻ thuұt an toàn. ViӋc chӫ đӝng loҥi trӯ các yӃu tӕ nguy hiӇm
và có hҥi ngay tӯ đҫu trong giai đoҥn thiӃt kӃ, thi công các công trình, thiӃt bӏ máy móc
là mӝt phương hưӟng tích cӵc đӇ thӵc hiӋn viӋc chuyӇn tӯ "KͿ thu̵t an toàn"sang
"An toàn kͿ thu̵t".
d. Khoa h͕c phương ti͏n b̫o v͏ ngưͥi lao đ͡ng.

Ngành khoa hӑc này có nhiӋm vө nghiên cͱu, thi͇t k͇, ch͇ t̩o nhӳng phương
tiӋn bҧo vӋ tұp thӇ hay cá nhân ngưӡi lao đӝng đӇ sӱ dөng trong sҧn xuҩt nhҵm chӕng
lҥi nhӳng ҧnh hưӣng cӫa các yӃu tӕ nguy hiӇm và có hҥi, khi các biӋn pháp vӅ kͿ thu̵t
v͏ sinh và kͿ thu̵t an toàn không th͋ lo̩i trͳ đưӧc chúng.
ĐӇ có đưӧc nhӳng phương tiӋn bҧo vӋ hiӋu quҧ cao, có chҩt lưӧng và thҭm mӻ
cao, ngưӡi ta đã sӱ dөng thành tӵu cӫa nhiӅu ngành khoa hӑc.ӯ khao hӑc tӵ nhiên:
vұt lý, hoá hӑc, khoa hӑc vұt liӋu, mӻ thuұt công nghiӋp«đӃn các ngành sinh lý hӑc,
nhân chӫng hӑc«Ngày nay các phương tiӋn bҧo vӋ cá nhân: mһt nҥ phòng đӝc, kính
màu chӕng bӭc xҥ, quҫn áo chӕng nóng, quҫn áo kháng áp suҩt, các loҥi bao tay, dҫy,
ӫng cách điӋn v.v«là nhӳng phương ti͏n thi͇t y͇u trong quá trình lao đӝng.
e. Khoa h͕c Ecgonomics.

Ngày nay vӟi sӵ ra đӡi cӫa nhiӅu ngành khoa hӑc mӟi và đưӧc ӭng dөng rҩt hiӋu
quҧ trong bҧo hӝ lao đӝng. Các ngành khoa hӑc vӅ điӋn tӱ, điӅu khiӇn, công nghӋ
thông tin...đưӧc ӭng dөng rӝng rãi khi giҧi quyӃt các vҩn đӅ vӅ bҧo hӝ lao đӝng đһc
biӋt là khoa h͕c v͉ Ecgônmics.
Đӏnh nghĩa: Ecgonomics tӯ tiӃng gӕc hy lҥp "engon"- lao đӝng và "nomos"-
quy luұt. Nghiên cӭu và ӭng dөng nhӳng qui luұt chi phӕi giӳa con ngưӡi và lao đӝng
Ã Ð
Ê
iêu chuҭn nhà nưӟc ViӋt Nam đӏnh nghĩa: Ecgonomics là môn khoa hӑc liên
ngành nghiên cӭu t͝ng hͫp sӵ thích ͱng giӳa các phương ti͏n kͿ thu̵t và môi
trưͥng lao đ͡ng vӟi kh̫ năng cͯa con ngưͥi vӅ giҧi phүu, sinh lý, tâm lý nhҵm đҧm
bҧo cho lao đӝng có hiӋu quҧ cao nhҩt, đӗng thӡi bҧo vӋ sӭc khoҿ, an toàn cho con
ngưӡi .
Khoa hӑc Ecgonomics vӟi tính đa dҥng và phong phú đã thâm nhұp nhanh
chóng vào hҫu hӃt các nӝi dung cӫa bҧo hӝ lao đӝng. viӋc áp dөng các thành tӵu vӅ
Ecgonomics đӇ nghiên cӭu, đánh giá thiӃt bӏ và công cө lao đӝng,chӛ làm viӋc, môi
trưӡng lao đӝng, cũng như viӋc áp dөng các chӍ tiêu tâm sinh lý, dӳ kiӋn nnhân trҳc
hӑc ngưӡi lao đӝng trong thiӃt kӃ chӛ làm viӋc.
* Nhӳng nӝi dung Ecgonomics nghiên cӭu:
-Ê ¥ӵ tác đӝng giӳa ngưӡi - máy- môi trưӡng.
-Ê Nhân trҳc hӑc Ecgônômi vӟi chӛ làm viӋc.
-Ê Đánh giá và chӭng nhұn chҩt lưӧng vӅ an toàn lao đӝng
6
e . ¥ӵ tác đӝng giӳa ngưӡi - máy- môi trưӡng.
ҥi chӛ làm viӋc, Ecgonomics coi cҧ o yӃu tӕ bҧo vӋ sӭc khoҿ cho ngưӡi lao
đӝng và năng suҩt lao đӝng quan trӑng như nhau.
-Ê Ecgonomics tұp trung vào sӵ thích ӭng cӫa máy móc, công cө vӟi ngưӡi
điӅu khiӇn nhӡ vào viӋc thiӃt kӃ.
-Ê ұp trung vào sӵ thích nghi giӳa ngưӡi lao đӝng vӟi máy nhӡ sӵ tuyӇn
chӑn, luyӋn tұp.
-Ê ұp trung vào viӋc tӕi ưu hoá môi trưӡng xung quanh vӟi con ngưӡi và
sӵ thích nghi cӫa con ngưӡi vӟi điӅu kiӏen môi trưӡng«
Mөc tiêu chính cӫa Ecgonomics trong quan hӋ ngưӡi - máy và ngưӡi- môi trưӡng là
tӕi ưu hoá các tác đӝng tương hӛ.
-Ê ác đӝng tương hӛ giӳa ngưӡi điӅu khiӇn và trang thiӃt bӏ.
-Ê Giӳa ngưӡi điӅu khiӇn và chӛ làm viӋc.
-Ê Giӳa ngưӡi điӅu khiӇn vӟi môi trưӡng lao đӝng .
Khҧ năng sinh hӑc cӫa con ngưӡi chӍ điӅu chӍnh đưӧc trong mӝt giӟi hҥn vì vұy khi
thiӃt kӃ các trang thiӃt bӏ phҧi chú ý đӃn tính năng sӱ dөng phù hӧp vӟi ngưӡi sӱ dөng
nó.
Môi trưӡng tҥi chӛ làm viӋc chӏu ҧnh hưӣng cӫa nhiӅu yӃu tӕ khác nhau, nhưng phҧi
đҧm bҧo sӵ thuұn lӧi cho ngưӡi lao đӝng khi làm viӋc: Các yӃu tӕ vӅ ánh sáng, tiӃng
ӗn, rung đӝng, đӝ thông thoáng tác đӝng đӃn hiӋu quҧ công viӋc. Các yӃu tӕ vӅ sinh lý,
xã hӝi, thӡi gian và tә chӭc lao đӝng ҧnh hưӣng trӵc tiӃp đӃn tinh thҫn cӫa ngưӡi lao
đӝng.
eo.Nhân trҳc hӑc Ecgônômi vӟi chӛ làm viӋc.
Nhân trҳc hӑc Ecgônômi là khoa hӑc vӟi mөc đích là nghiên cӭu nhӳng tương
quan giӳa ngưӡi lao đӝng và các phương tiӋn lao đӝng, đҧm bҧo sӵ thuұn tiӋn tӕi ưu
cho ngưӡi lao đӝng khi làm viӋc đӇ đҥt đưӧc năng suҩt lao đӝng cao nhҩt và đҧm bҧo
sӭc khoҿ cho ngưӡi lao đӝng.
Ã û
Ê
-Ê Nhӳng nguyên tҳc Ecgônômi trong thiӃt kӃ hӋ thӕng lao đӝng.

Chӛ làm viӋc là đơn vӏ nguyên vҽn nhӓ nhҩt cӫa hӋ thӕng lao đӝng trong đó có
ngưӡi điӅu khiӇn, phương tiӋn kӻ thuұt (cơ cҩu điӅu khiӇn, thiӃt bӏ thông tin, trang
bӏ phө trӧ ) và đӕi tưӧng lao đӝng.
Các đһc tính thiӃt kӃ phương tiӋn kӻ thuұt hoҥt đӝng cҫn phҧi tương ӭng vӟi khҧ
năng con ngưӡi, dӵa trên nguyên tҳc:
Ê Cơ sӣ nhân trҳc hӑc, cơ sinh, tâm sinh lý và đһc tính khác cӫa ngưӡi lao
đӝng.
Ê Cơ sӣ vӅ vӋ sinh lao đӝng.
Ê Cơ sӣ vӅ an toàn lao đӝng.
Ê Các yêu cҫu thҭm mӻ kӻ thuұt.
-Ê hiӃt kӃ không gian làm viӋc và phương tiӋn lao đӝng.
Ê hích ӭng vӟi hình dáng ngưӡi điӅu khiӇn.
Ê Phù hӧp vӟi tư thӃ cӫa cơ thӇ, lӵc cơ bҳo và chuyӇn đӝng.
Ê Các tín hiӋu, cơ cҩu điӅu khiӇn, thông tin phҧn hӗi.
-Ê hiӃt kӃ môi trưӡng lao đӝng.
Môi trưӡng lao đӝng cҫn phҧi đưӧc thiӃt kӃ và đҧm bҧo tránh đưӧc tác đӝng
có hҥi cӫa các yӃu tӕ vұt lý, hoá hӑc, sinh hӑc và đҥt đưӧc điӅu kiӋn tӕi ưu
cho hoҥt đӝng chӭc năng cӫa con ngưӡi.
-Ê hiӃt kӃ quá trình lao đӝng.
hiӃt kӃ quá trình lao đӝng nhҵm bҧo vӋ sӭc khoҿ và an toàn cho ngưӡi lao
đӝng, tҥo điӅu kiӋn dӉ chӏu, thoҧi mái đӇ dӉ dàng thӵc hiӋn mөc tiêu lao
đӝng. Phҧi loҥi trӯ sӵ quá tҧi gây nên bӣi tính chҩt công viӋc vưӧt quá giӟi
hҥn chӭc năng hoҥt đӝng tâm sinh lý cӫa ngưӡi lao đӝng.
8
e . Đánh giá và chӭng nhұn chҩt lưӧng vӅ an toàn lao đӝng.
Phҥm vi đánh giá vӅ Ecgonomics và an toàn lao đӝng đӕi vӟi máy, thiӃt bӏ bao
gӗm:
-Ê An toàn vұn hành.
-Ê ư thӃ và không gian làm viӋc.
-Ê Các điӅu kiӋn nhìn rõ ban ngày và ban đêm
-Ê Chӏu đӵng vӅ thӇ lӵc.
-Ê Đҧm bҧo an toàn đӕi vӟi các yӃu tӕ có hҥi phát sinh trong sҧn xuҩt.
-Ê Nhӳng yêu cҫu vӅ thҭm mӻ, bӕ cөc không gian, sơ đӗ bӕ chí, tҥo dáng, màu sҳc.
Nhӳng yêu cҫu vӅ an toàn và vӋ sinh lao đӝng ӣ mӛi quӕc gia thưӡng đưӧc
thành lұp hӋ thӕng chӭng nhұn và dҩu chҩt lưӧng vӅ an toàn và Ecgonomics đӕi vӟi
máy móc thiӃt bӏ.
o. N͡i dung xây d͹ng và th͹c hi͏n pháp lu̵t v͉ b̫o h͡ lao đ͡ng.
Bao gӗm các văn bҧn pháp luұt, chӍ thӏ, nghӏ quyӃt, thông tư và hưӟng dүn cӫa
nhà nưӟc và các ngành liên quan vӅ bҧo hӝ lao đӝng.
Ã )
Ê
8.N͡i dung giáo dͭc, v̵n đ͡ng qu̯n chúng.

Bҧo hӝ lao đӝng liên quan đӃn ṱt c̫ m͕i ngưͥi, tӯ ngưͥi s͵ dͭng lao đ͡ng đ͇n
ngưͥi lao đ͡ng. Do đó giáo dөc vұn đӝng quҫn chúng thӵc hiӋn tӕt công tác bҧo hӝ
lao đӝng có mӝt ý nghĩa rҩt quan trӑng. ĐӇ thӵc hiӋn tӕt công tác này cҫn có các biӋn
pháp tuyên truyӅn hӧp lý vӟi các đӕi tưӧng lao đӝng tuǤ thuӝc vào điӅu kiӋn cө thӇ
đӕi vӟi mӛi đӕi tưӧng.
1.6. Trách nhiӋm cӫa các ngành, các cҩp và tә chӭc công đoàn trong công tác bҧo
hӝ lao đӝng.
1. Trách nhiӋm cӫa tә chӭc cơ sӣ trong công tác bҧo hӝ lao đӝng.
a. Nghĩa vͭ và quy͉n cͯa ngưͥi s͵ dͭng lao đ͡ng.
Ê nghĩa vө:
Ê Khi xây dӵng kӃ hoҥch sҧn xuҩt kinh doanh hàng năm cӫa doanh nghiӋp
phҧi lұp kӃ hoҥch, biӋn pháp an toàn lao đӝng, vӋ sinh lao đӝng và cҧi
thiӋn điӅu kiӋn lao đӝng.
Ê rang bӏ đҫy đӫ phương tiӋn bҧo vӋ cá nhân và thӵc hiӋn các chӃ đӝ khác
vӅ an toàn lao đӝng, vӋ sinh lao đӝng đӕi vӟi ngưӡi lao đӝng theo qui đӏnh
cӫa nhà nưӟc.
Ê Cӱ ngưӡi giám sát viӋc thӵc hiӋn các qui đӏnh, nӝi dung, biӋn pháp an
toàn lao đӝng, vӋ sinh lao đӝng trong doanh nghiӋp. Phӕi hӧp vӟi công
đoàn cơ sӣ xây dӵng và duy trì sӵ hoҥt đӝng cӫa mҥng lưӟi an toàn viên.
Ê Xây dӵng nӝi qui, qui trình an toàn lao đӝng, vӋ sinh lao đӝng phù hӧp
vӟi tӯng loҥi máy móc, thiӃt bӏ, vұt tư kӇ cҧ khi đәi mӟi và nơi làm viӋc
theo tiêu chuҭn qui đӏnh cӫa nhà nưӟc.
Ê ә chӭc huҩn luyӋn, hưӟng dүn các tiêu chuҭn qui đӏnh biӋn pháp an toàn,
vӋ sinh lao đӝng vӟi ngưӡi lao đӝng.
Ê Chҩp hành nghiêm chӍnh qui đӏnh khai báo, điӅu tra tai nҥn lao đӝng, bӋnh
nghӅ nghiӋp và đӏnh kǤ û tháng. Hàng năm phҧi báo cáo vӟi sӣ lao đӝng
thương binh và xã hӝi nơi doanh nghiӋp hoҥt đӝng.
Ê QuyӅn:
Ê Buӝc ngưӡi lao đӝng phҧi tuân thӫ các qui đӏn, nӝi qui hiӃn pháp an toàn
lao đӝng, vӋ sinh lao đӝng.
Ê Khen thưӣng, kӹ luұt kӏp thӡi.
Ê KhiӃu lҥi vӟi cơ quan nhà nưӟc có thҭm quyӅn vӅ quyӃt đӏnh cӫa thanh tra
vӅ an toàn lao đӝng, vӋ sinh lao đӝng nhưng vүn phҧi chҩp hành nghiêp
chӍnh quyӃt đӏnh đó.
b. Nghĩa vͭ và quy͉n cͯa ngưͥi lao đ͡ng.
Ê Nghĩa vͭ:
Ê Chҩp hành các qui đӏnh, nӝi qui vӅ an toàn lao đӝng, vӋ sinh lao đӝng có
liên quan đӃn công viӋc, nhiӋm vө đưӧc giao.
Ê Phҧi sӱ dөng và bҧo quҧn các phương tiӋn bҧo vӋ cá nhân đã đưӧc trang
cҩp, nӃu làm mҩt, hư hӓng thì phҧi bӗi thưӡng.
Ã W
Ê
Ê phҧi báo cáo kӏp thӡi vӟi ngưӡi có trách nhiӋm khi phát hiӋn nguy cơ gây
tai nҥn lao đӝng, bӋnh nghӅ nghiӋp, gây đӝc hҥi hoһc sӵ cӕ nguy hiӇm,
tham gia cҩp cӭu và khҳc phөc hұu quҧ tai nҥn lao đӝng khi có lӋnh cӫa
ngưӡi sӱ dөng lao đӝng.
Ê ¼uy͉n:
Ê áêu cҫu cӫa ngưӡi sӱ dөng lao đӝng bҧo đҧm điӅu kiӋn làm viӋc an toàn,
vӋ sinh cҧi thiӋn điӅu kiӋn lao đӝng, trang cҩp đҫy đӫ phương tiӋn bҧo vӋ
cá nhân, huҩn luyӋn, thӵc hiӋn biӋn pháp an toàn lao đӝng, vӋ sinh lao
đӝng.
Ê ӯ chӕi làm công viӋc hoһc rӡi bӓ nơi làm viӋc khi thҩy rõ nguy cơ xҧy ra
tai nҥn lao đӝng, đe doҥ nghiêm trӑng tính mҥng, sӭc khoҿ cӫa mình và
phҧi báo cáo ngay vӟi ngưӡi phө trách trӵc tiӃp, tӯ trӕi trӣ lҥi làm viӋc nơi
nói trên nӃu nhӳng nguy cơ nói trên không đưӧc khҳc phөc.
Ê KhiӃu nҥi hoһc tӕ cáo vӟi cơ quan nhà nưӟc có thҭm quyӅn khi ngưӡi sӱ
dөng lao đӝng vi phҥm qui đӏnh cӫa nhà nưӟc hoһc không thӵc hiӋn đúng
các giao kӃt vӅ an toàn lao đӝng, vӋ sinh lao đӝng trong hӧp đӗng lao
đӝng, thoҧ ưӟc lao đӝng.
2. Trách nhiӋm cӫa các cơ quan nhà nưӟc và cӫa cҩp trên cҩp cơ sӣ trong công
tác bҧo hӝ lao đӝng.
3. Trách nhiӋm và quyӅn hҥn cӫa tә chӭc công đoàn trong công tác bҧo hӝ lao
đӝng.
a. Trách nhi͏m:
-Ê ham gia vӟi các cҩp chính quyӅn, cơ quan quҧn lý và ngưӡi sӱ dөng lao đӝng
xây dӵng các văn bҧn pháp luұt, các tiêu chuҭn an toàn lao đӝng, vӋ sinh lao
đӝng, chӃ đӝ chính sách bҧo hӝ lao đӝng, kӃ hoҥch bҧo hӝ lao đӝng các biӋn
pháp bҧo đҧm an toàn và vӋ sinh lao đӝng.
-Ê ham gia vӟi các cơ quan nhà nưӟc xây dӵng chương trình bҧo hӝ lao đӝng
quӕc gia, tham gia xây dӵng và tә chӭc thӵc hiӋn chương trình, đӅ tài nghiên
cӭu khoa hӑc kӻ thuұt bҧo hӝ lao đӝng. әng liên đoàn quҧn lý và chӍ đҥo cá
viӋn nghiên cӭu khoa hӑc kӻ thuұt bҧo hӝ lao đӝng, tiӃn hành các hoҥt đӝng
nghiên cӭu và ӭng dөng khoa hӑc kӻ thuұt bҧo hӝ lao đӝng.
-Ê Cӱ đҥi diӋn tham gia vào các đoàn điӅu tra tai nҥn lao đӝng, phӕi hӧp theo dõi
tình hình tai nҥn lao đӝng, cháy nә, bӋnh nghӋ nghiӋp.
-Ê ham gia viӋc xét khen thưӣng, xӱ lý các vi phҥm vӅ bҧo hӝ lao đӝng.
-Ê hay mһt ngưӡi lao đӝng ký thoҧ ưӟc lao đӝng tұp thӇ vӟi ngưӡi sӱ dөng lao
đӝng trong đó có các nӝi dung bҧo hӝ lao đӝng.
-Ê hӵc hiӋn quyӅn kiӇm tra giám sát viӋc thi hành pháp luұt, chӃ đӝ chính sách,
tiêu chuҭn, qui đӏnh vӅ bҧo hӝ lao đӝng.
Ã Ê
Ê
-Ê ham gia tә chӭc viӋc tuyên truyӅn phә biӃn kiӃn thӭc an toàn, vӋ sinh lao đӝng.
Giáo dөc ngưӡi lao đӝng và sӱ dөng lao đӝng thӵc hiӋn tӕt quyӅn và nghĩa vө
cӫa hӑ.
-Ê ә chӭc phong trào quҫn chúng vӅ bҧo hӝ lao đӝng, phát huy sáng kiӃn cҧi thiӋn
điӅu kiӋn làm viӋc, tә chӭc quҧn lý mҥng lưӟi an toàn vӋ sinh viên.
b. ¼uy͉n.
-Ê ham gia xây dӵng các qui chӃ, nӝi qui vӅ quҧn lý bҧo hӝ lao đӝng, an toàn lao
đӝng và vӋ sinh lao đӝng vӟi ngưӡi sӱ dөng lao đӝng.
-Ê ham gia các đoàn kiӇm tra công tác bҧo hӝ lao đӝng do doanh nghiӋp tә chӭc,
tham dӵ các cuӝc hӑp kӃt luұn cӫa các đoàn thanh tra, kiӇm tra, các đoàn điӅu tra
tai nҥn lao đӝng.
-Ê ham gia điӅu tra tai nҥn lao đӝng, nҳm tình hình tai nҥn lao đӝng, bӋnh nghӅ
nghiӋp và viӋc thӵc hiӋn kӃ hoҥch bҧo hӝ lao đӝng và các biӋn pháp bҧo đҧm an
toàn sӭc khoҿ ngưӡi lao đӝng trong sҧn xuҩt, đӅ xuҩt các biӋn pháp khҳc phөc
thiӃu sót, tӗn tҥi.
c. Nhi͏m vͭ.
-Ê hay mһt ngưӡi lao đӝng ký thoҧ ưӟc lao đӝng tұp thӇ trong đó có các nӝi dung
vӅ bҧo hӝ lao đӝng.
-Ê uyên truyӅn vұn đӝng, giáo dөc ngưӡi lao đӝng thӵc hiӋn tӕt các qui đӏnh pháp
luұt vӅ bҧo hӝ lao đӝng, kiӃn thӭc khoa hӑc kӻ thuұt bҧo hӝ lao đӝng, chҩp hành
qui trình, qui phҥm các biӋn pháp làm viӋc an toàn và phát hiӋn kӏp thӡi nhӳng
hiӋn tưӧng thiӃu an toàn vӋ sinh trong sҧn xuҩt, đҩu tranh vӟi nhӳng hiӋn tưӧng
làm bưà, làm ҭu vi phҥm qui trình kӻ thuұt an toàn.
-Ê Đӝng viên khuyӃn khích ngưӡi lao đӝng phát huy sáng kiӃn cҧi tiӃn thiӃt bӏ, máy
nhҵm cҧi thiӋn môi trưӡng làm viӋc, giҧm nhҽ sӭc lao đӝng.
-Ê ә chӭc lҩy ý kiӃn tұp thӇ ngưӡi lao đӝng tham gia xây dӵng nӝi qui, qui chӃ
quҧn lý vӅ an toàn vӋ sinh lao đӝng, xây dӵng kӃ hoҥch bҧo hӝ lao đӝng, đánh
gía viӋc thӵc hiӋn các chӃ đӝ chính sách bҧo hӝ lao đӝng, biӋn pháp bҧo đҧm an
toàn , sӭc khoҿ ngưӡi lao đӝng. әng kӃt rút kinh nghiӋm hoҥt đӝng bҧo hӝ lao
đӝng cӫa công đoàn ӣ doanh nghiӋp đӇ tham gia vӟi ngưӡi sӱ dөng lao đӝng.
-Ê Phӕi hӧp tә chӭc các hoҥt đӝng đӇ đҭy mҥnh cá phong trào bҧo đҧm an toàn vӋ
sinh lao đӝng bӗi dưӥng nghiӋp vө và các hoҥt đӝng bҧo hӝ lao đӝng đӕi vӟi
mҥng lưӟi an toàn vӋ sinh viên.
1.7 .Tình hình công tác bҧo hӝ lao đӝng cӫa ViӋt Nam hiӋn nay và nhӳng vҩn đӅ
cҩp thiӃt giҧi quyӃt.
1. Tình hình điӅu kiӋn lao đӝng, tai nҥn lao đӝng và bӋnh nghӅ nghiӋp.
a. Tình hình đi͉u ki͏n lao đ͡ng.
Nhӳng cơ sӣ mӟi xây dӵng hay nhӳng cơ sӣ mӟi nhұp công nghӋ tiên tiӃn tӯ các
nưӟc phát triӇn thì điӅu kiӋn lao đӝng tương đӕi đưӧc đҧm bҧo. Còn nhìn chung điӅu
kiӋn lao đӝng trong nhiӅu cơ sӣ, đӏa phương, ngành sҧn xuҩt hiӋn nay còn xҩu, chұm
Ã 6
Ê
đưӧc cҧi thiӋn, thұm chí nhiӅu nơi còn xҩu đi và rҩt khҳc nghiӋt. Nhӳng biӇu hiӋn chӫ
yӃu:
rình đӝ công nghӋ và tә chӭc lao đӝng lҥc hұu, lao đӝng thӫ công và nһng nhӑc còn
chiӃm tӹ lӋ cao.
Cơ sӣ hҥ tҫng yӃu kém, thiӃt bӏ, máy móc, công cө lao đӝng có thӡi gian sӱ dөng lâu
ngày (trên o &8 năm) vӯa cũ vӯa lҥc hұu do đó có nguy cơ gây ra sӵ cӕ nguy hiӇm
và tai nҥi lao đӝng cao. Mӝt sӕ cơ sӣ nhұp trang thiӃt bӏ tiên tiӃn tuy có trình đӝ cơ khí
hoá, tӵ đӝng hoá cao nhưng không phù hӧp vӟi thӇ trҥng và chӍ tiêu nhân trác hӑc
ngưӡi viӋt, Do đó tính hiӋu quҧ cũng giҧm đi.
NhiӅu cơ sӣ sҧn xuҩt hҫu như không có các hӋ thӕng kӻ thuұt vӋ sinh (thông gió chӕng
nóng, chӕng bөi và hơi khí đӝc, chӕng ӗn, chӕng bӭc xҥ«), các hӋ thӕng thiӃt bӏ an
toàn, hoһc có nhưng đӇ hư hӓng lâu ngày, không còn hoҥt đӝng nӳa. Phương tiӋn bҧo
vӋ cá nhân vӯa thiӃu nhҩt là các loҥi đһc chӫng, vӯa kém vӅ chҩt lưӧng.
Môi trưӡng lao đӝng bӏ ô nhiӉm nghiêm trӑng, các yӃu tӕ nguy hiӇm và có hҥi (bөi, hơi
khí đӝc, tiӃng ӗn, rung đӝng, bӭc xҥ«) còn rҩt cao, vưӧt giӟi hҥn cho phép đӃn mӭc
báo đӝng. Ngay cҧ khu vӵc liên doanh và có vӕn đҫu tư nưӟc ngoài tuy tình hình có
khá hơn song vì lӧi nhuұn cũng rҩt ít cơ sӣ đҧm bҧo vӋ sinh an toàn lao đӝng.
ình hình trên đӕi vӟi khu vӵc sҧn xuҩt tư nhân, cá thӇ thì còn nghiêm trӑng hơn. ӣ đây
không chӍ môi trưӡng lao đӝng bӏ ô nhiӉm nghiêm trӑng mà các yӃu tӕ nguy hiӇm còn
lan rӝng ra ngoài môi trưӡng xung quanh, môi trưӡng dân cư gây ô nhiӉm mӝt vùng
rӝng lӟn.
b.Tình hình tai n̩n lao đ͡ng, b͏nh ngh͉ nghi͏p.

Tai n̩n lao đ͡ng: hiӋn nay chưa có đҫy đӫ tài liӋu thӕng kê vӅ tai nҥn lao đӝng
do chúng ta không thӵc hiӋn nghiêm chӍnh chӃ đӝ báo cáo tai nҥn lao đӝng. heo sӕ
liӋu thӕng kê gҫn nhҩt hӋ sӕ tҫn suҩt tai nҥn lao đӝng K rҩt cao khoҧng trên o trong
khi đó K cho phép chӍ dao đӝng dưӟi Ð.
B͏nh ngh͉ nghi͏p: hiӋn nay chưa có đӫ điӅu kiӋn phát hiӋn và giám đӏnh hӃt sӕ
ngưӡi bӏ bӋnh nghӅ nghiӋp con sӕ nhӳng ngưӡi nhiӉm bӋnh nghӅ nghiӋp rҩt cao )`ÊÐ
(theo 6ÊÊ)). HiӋn nay bә xung thêm W bӋnh nghӅ nghiӋp đưӧc nhà nưӟc bҧo hiӇm nâng
tәng sӕ bӋnh nghӅ nghiӋp lên 6û bӋnh. Chúng ta chưa thӵc sӵ quan tâm, chӍ đҥo phát
hiӋn và giám đӏnh nên thӵc tӃ chưa có nhiӅu ngưӡi đưӧc công nhҥn bҧo hiӇm vӟi W
bӋnh nghӅ nghiӋp mӟi này. Ngoài ra có mӝt sӕ bӋnh nghӅ nghiӋp mӟi phát sinh nhưng
chưa đưӧc nghiên cӭu đӇ bә xung.
2. Tình hình thӵc hiӋn các chính sách vӅ bҧo hӝ lao đӝng
rong quá trình hӝi nhұp kinh tӃ quӕc tӃ viӋc thӵc hiӋn công tác bҧo hӝ lao đӝng
là rҩt quan trӑng đӕi vӟi mӛi thành phҫn kinh tӃ. Nhưng trong nhӳng năm gҫn đây viӋc
thӵc hiӋn pháp lӋnh vӅ bҧo hӝ lao đӝng cӫa các cơ sӣ sҧn xuҩt kinh doanh mang tính
chҩt đӕi phó đһc biӋt là khu vӵc sҧn xuҩt kinh doannh tư nhân và vӕn đҫu tư nưӟc
Ã 66
Ê
ngoài, uy nhiên cũng đã có phҫn giҧm bӟt. Vì mөc đích kinh doanh thuұn lӧi cӫa
doanh nghiӋp lên công tác bҧo hӝ lao đӝng cũng đưӧc quan tâm hơn.
3. Tình hình công tác bҧo hӝ lao đӝng ӣ nưӟc ta trong thӡi gian qua.
rong quá trình hӝi nhұp kinh tӃ quӕc tӃ tiӃn tӟi nӅn kinh tӃ tri thӭc trong tương
lai. ViӋt nam đã quan tâm và có nhiӅu chӍ thӏ, nghӏ quyӃt, hưӟng dүn vӅ công tác bҧo
hӝ lao đӝng cũng như trong thӵc thi. Duy trì công tác bҧo hӝ lao đӝng, phong trào đҧm
bҧo an toàn vӋ sinh lao đӝng, cҧi thiӋn điӅu kiӋn làm viӋc. rong công tác nghiên cӭu
khoa hӑc vӅ bҧo hӝ lao đӝng cũng có nhiӅu đӅ tài nghiên cӭu và ӭng dөng thành công
vào sҧn xuҩt, hai chương trình tiӃn bӝ khoa hӑc kӻ thuұt cҩp nhà nưӟc vӅ bҧo hӝ lao
đӝng (6ÊW6-6ÊÊ ) đưӧc công nhұn là tiӃn bӝ khoa hӑc kӻ thuұt. uy nhiên công tác
bҧo hӝ lao đӝng còn có nhiӅu thiӃu sót và tӗn tҥi bao gôm:
Nhұn thӭc vӅ bҧo hӝ lao đӝng còn lӋch lҥc và yӃu biӇu hiӋn chӫ yӃu là coi nhҽ, vin vào
khó khăn trong sҧn xuҳt, đӡi sӕng hay chҥy theo lӧi nhuұn mà không quan tâm đӃn
công tác này. mӝt sӕ doanh nghiӋp còn vô trách nhiӋm, đә lӛi cho khách quan đem lҥi,
không quan tâm đӃn viӋc kiӇm tra và khưӟc tӯ sӵ thanh tra cӫa nhà nưӟc.
HӋ thӕng tә chӭc quҧn lý vӅ bҧo hӝ lao đӝng tӯ trung ương đӃn cơ sӣ chưa đưӧc cӫng
cӕ, còn nhiӅu đҫu mӕi, tҧn mҥn, thiӃu hiӋu quҧ. Phӕi hӧp đӗng bӝ giӳa các cơ quan
chӭc năng vӟi tә chӭc công đoàn, giӳa các cҩp các ngành chưa hiӋu quҧ.
Các văn bҧn pháp luұt vӅ bҧo hӝ lao đӝng vӅ cơ bҧn đã hoàn chӍnh nhưng còn thiӃu
nhiӅu văn bҧn hưӟng dүn kem theo. ¥ӵ điӅu chӍnh phù hӧp theo sӵ biӃn đӝng cӫa môi
trưӡng xã hӝi còn chұm và thӡi gian triӇn khai luұt kéo dài.
4. Vҩn đӅ cҩp thiӃt vӅ bҧo hӝ lao đӝng giҧi quyӃt trong thӡi gian tӟi.
ĐӇ đáp ӭng nhu cҫu sҧn xuҩt ngày càng cao trong xã hӝi và hӝi nhұp kinh tӃ
quӕc tӃ viӋt nam cҫn phҧi giҧi quyӃt mӝt cách đӗng bӝ các nhiӋm vө chӫ yӃu và cҩp
bách sau:
Nâng cao nhұn thӭc và trách nhiӋm cӫa mӑi cán bӝ quҧn lý, ngưӡi sӱ dөng lao đӝng và
ngưӡi lao đӝng trong công tác bҧo hӝ lao đӝng.
Nhanh chóng ban hành, hoàn chӍnh các văn bҧn pháp qui, chӃ đӝ chính sách vӅ bҧo hӝ
lao đӝng. ăng cưӡng hӋ thӕng thanh tra nhà nưӟc vӅ công tác bҧo hӝ lao đӝng, sӵ
kiӇm tra giám sát cӫa công đoàn vӟi viӋc thӵc hiӋn pháp luұt, chӃ đӝ chính sách vӅ bҧo
hӝ lao đӝng.
Cӫng cӕ tә chӭc, tăng cưӡng cán bӝ cho công tác bҧo hӝ lao đӝng. iӃp tөc nghiên cӭu
hoàn thiӋn hӋ thӕng tә chӭc quҧn lý công tác bҧo hӝ lao đӝng.
Đҭy mҥnh và đưa phong trào bҧo đҧm an toàn và vӋ sinh lao đӝng đi vào chiӅu sâu, vӟi
nôi dung thiӃt thӵc và có hiӋu quҧ hơn, phù hӧp vӟi cơ chӃ mӟi, chú ý đӃn các thành
phҫn kinh tӃ ngoài quӕc doanh.
Đҭy mҥnh công tác tuyên truyӅn, huҩn luyӋn bҧo hӝ lao đӝng cho cán bӝ quҧn lý,
ngưӡi sӱ dөng lao đӝng và cҧ ngưӡi lao đӝng. ҥo điӅu kiӋn đӇ phòng tránh tai nҥn lao
đӝng, các yӃu tӕ có hҥi. Cҫn đưa môn hӑc an toàn lao đӝng vào giҧng dҥy trong các
Ã 6o
Ê
nhà trưӡng, đһc biӋt là các trưӡng đҥi hӑc, cao đҷng, trung hӑc chuyên nghiӋp và dҥy
nghӅ, trưӡng đào tҥo cán bӝ quҧn lý. Các cơ quan báo chí, truyӅn thông đҥi chúng cҫn
tăng cưӡng tuyên truyӅn công tác bҧo hӝ lao đӝng cho mӑi ngưӡi.
Đҭy mҥnh nghiên cӭu và ӭng dөng các đӅ tài nghiên cӭu khoa hӑc. Phát huy mҥnh mӁ
phong trào sáng kiӃn cҧi thiӋn điӅu kiӋn làm viӋc.
Nhà nưӟc cҫn tránh phҫn kinh phí hӧp lý cho công tác quҧn lý, thanh tra, tuyên truyӅn,
huҩn luyӋn và nghiên cӭu khoa hӑc kӻ thuұt bҧo hӝ lao đӝng. Nhà nưӟc cҫn có chính
sách khen thưӣng kӏp thӡi cho các cơ sӣ làm tӕt công tác bҧo hӝ lao đӝng.
Bҧo hӝ lao đӝng vӯa là nӝi dung gҳn liӅn vӟi sҧn xuҩt, vӯa là vҩn đӅ có tính chҩt xã
hӝi và nhân đҥo sâu sҳc. làm tӕt công tác bҧo hӝ lao đӝng là góp phҫn thiӃt thӵc vào
đҭy mҥnh sҧn xuҩt, bҧo vӋ sӭc khoҿ, tính mҥng ngưӡi lao đӝng.
Mhương 2: Vӊ SINH LAO ĐӜNG
I. Nhӳng vҩn đӅ chung vӅ vӋ sinh lao đӝng.

1. Đӕi tưӧng, nhiӋm vө cӫa vӋ sinh lao đӝng.
a. Đ͙i tưͫng.
Đӕi tưӧng cӫa vӋ sinh lao đӝng: nhӳng yӃu tӕ có hҥi trong sҧn xuҩt đӕi vӟi sӭc
khoҿ ngưӡi lao đӝng, tìm các biӋn pháp nhҵm cҧi thiӋn điӅu kiӋn lao đӝng, phòng ngӯa
các bӋnh nghӅ nghiӋp cho ngưӡi lao đӝng trong điӅu kiӋn sҧn xuҩt và nâng cao khҧ
năng lao đӝng.
b. Nhi͏n vͭ.
Nghiên cӭu đһc điӇm vӋ sinh cӫa các quá trình sҧn xuҩt.
Ã 68
Ê
Nghiên cӭu các biӃn đәi sinh lý, sinh hoá cӫa cơ thӇ trong các điӅu kiӋn lao đӝng khác
nhau.
Nghiên cӭu viӋc tә chӭc lao đӝng và nghӍ ngơi hӧp lý.
Nghiên cӭu các biӋn pháp đӅ phòng tình trҥng mӋt mӓi trong lao đӝng, hҥn chӃ ҧnh
hưӣng cӫa các yӃu tӕ tác hҥi nghӅ nghiӋp trong sҧn xuҩt, đánh giá hiӋu quҧ cӫa các
biӋn pháp đó.
Quy đӏnh các tiêu chuҭn vӋ sinh, chӃ đӝ vӋ sinh xí nghiӋp và cá nhân, chӃ đӝ bҧo hӝ
lao đӝng.
ә chӭc khám tuyӇn và sҳp xӃp hӧp lý công nhân vào làm viӋc ӣ các bӝ phұm khác
nhau trong xí nghiӋp.
Quҧn lý theo dõi tình hình sӭc khoҿ ngưӡi lao đӝng, tә chӭc khám sӭc khoҿ đӏnh kǤ,
phát hiӋn sӟm bӋnh nghӅ nghiӋp.
Giám đӏnh khҧ năng lao đӝng cho ngưӡi lao đӝng bӏ tai nҥn lao đӝng, mҳc bӋnh nghӅ
nghiӋp và các bӋnh mãn tính khác.
iӃn hành kiӇm tra đôn đӕc viӋc thӵc hiӋn các biӋn pháp vӋ sinh và an toàn lao đӝng
trong sҧn xuҩt.
Như vұy vӋ sinh lao đӝng đóng vai trò rҩt quan trӑng vào viӋc bҧo vӋ sӭc khoҿ cho
ngưӡi lao đӝng và nâng cao khҧ năng làm viӋc.
2. Mác yӃu tӕ tác hҥi nghӅ nghiӋp trong sҧn xuҩt.

Phát hiӋn các yӃu tӕ tác hҥi nghӅ nghiӋp và đánh giá mӭc đӝ ҧnh hưӣng cӫa nó
đӕi vӟi cơ thӇ ngưӡi lao đӝng là 6 nӝi dung quan trӑng cӫa vӋ sinh lao đӝng. ác hҥi
nghӅ nghiӋp có thӇ phân thành các loҥi sau:
ác hҥi liên quan đӃn quá trình sҧn xuҩt.
ác hҥi liên quan đӃn tә chӭc lao đӝng.
ác hҥi liên quan đӃn điӅu kiӋn vӋ sinh an toàn.
a. Tác h̩i liên quan đ͇n quá trình s̫n xṷt.
áӃu tӕ vұt lý và hoá hӑc.
ĐiӅu kiӋn vi khí hұu trong sҧn xuҩt không phù hӧp như: nhiӋt đӝ, đӝ ҭm, thoáng khí,
cưӡng đӝ bӭc xҥ nhiӋt.
Bӭc xҥ điӋn tӯ, bӭc xҥ cao tҫn và siêu cao tҫn trong khoҧng sóng vô tuyӃn, tia hӗng
ngoҥi, tia tӱ ngoҥi«
Các chҩt phóng xҥ và các tia phóng xҥ như , , «
iӃng ӗn và rung đӝng.
áp suҩt cao (thӧ lһn, thӧ làm trong thùng chìm) hoһc áp suҩt thҩp (lái máy bay, leo núi,
làm viӋc ӣ cao nguyên).
Bөi và các chҩt đӝc hҥi trong sҧn xuҩt.
áӃu tӕ sinh vұt.
Vi khuҭn và siêu vi khuҭn gây bӋnh.
Ký sinh trùng và nҩm mӕc gây bӋnh.
b. Tác h̩i liên quan đ͇n t͝ chͱc lao đ͡ng.
Ã 6`
Ê
-Ê hӡi gian làm viӋc: liên tөc quá lâu, làm liên tөc không nghӍ , làm thông ca.
-Ê Cưӡng đӝ lao đӝng: quá nһng nhӑc, không phù hӧp vӟi tình trҥng sӭc khoҿ
ngưӡi lao đӝng.
-Ê ChӃ đӝ làm viӋc và nghӍ ngơi bӕ trí không hӧp lý.
-Ê Làm viӋc vӟi tư thӃ không thuұn lӧi: gò bó, lom khom, vһn mình, ngӗi, đӭng
quá lâu.
-Ê ¥ӵ hoҥt đӝng khҭn trương, căng thҷng quá đӝ cӫa các hӋ thӕng và giác quan: hӋ
vұn đӝng thҫn kinh, thӏ giác, thính giác« trong thӡi gian làm viӋc.
-Ê Công cө sҧn xuҩt không phù hӧp vӟi cơ thӇ vӅ mһt trӑng lưӧng, hình dáng, kích
thưӟc.
c. Tác h̩i liên quan đ͇n đi͉u ki͏n v͏ sinh an toàn.
-Ê ChiӃu ánh sáng hoһc sҳp xӃp bӕ trí hӋ thӕng chiӃu sáng không hӧp lý.
-Ê Làm viӋc ӣ ngoài trӡi có thӡi tiӃt xҩu, nóng vӅ mùa hè, lҥnh vӅ mùa đông.
-Ê Phân xưӣng chұt chӝi và viӋc sҳp xӃp nơi làm viӋc lӝn xӝn, mҩt trұt tӵ ngăn nҳp.
-Ê hiӃu thiӃt bӏ thông gió, chӕng bөi, chӕng nóng, chӕng hơi khí đӝc.
-Ê hiӃu trang bӏ phòng hӝ lao đӝng, hoһc có nhӳng sӱ dөng bҧo quҧn không tӕt.
-Ê ViӋc thӵc hiӋn quy tҳc vӋ sinh an toàn lao đӝng còn chưa triӋt đӇ và nghiêm
chӍnh.
-Ê Làm nhӳng công viӋc nguy hiӇm và có hҥi, nhưng chưa đưӧc cơ khí hoá, phҧi
thao tác hoàn toàn theo phương pháp thӫ công.
-Ê ӣ các điӅu kiӋn sҧn xuҩt khác nhau, ҧnh hưӣng cӫa nhӳng tác hҥi nghӅ nghiӋp kӇ
trên cũng có thӇ khác nhau . Dӵa theo tính chҩt nghiêm trӑng cӫa tác hҥi nghӅ
nghiӋp và phҥm vi tӗn tҥi cӫa nó rӝng hay hҽp, ngưӡi ta còn phân các yӃu tӕ tác
hҥi nghӅ nghiӋp ra làm ` loҥi:
Ê ¦
!: Các chҩt đӝc hҥi trong sҧn xuҩt gây nên nhiӉm đӝc nghӅ
nghiӋp thưӡng gһp như chì, benzen, thuӹ ngân, mangan, CO, ¥Oo, Clo,«.
huӕc trӯ sâu, lân hӳu cơ, bөi oxit silic gây bӋnh bөi phәi, nhiӉm bөi
silico, nhӋt đӝ cao bӭc xҥ mҥnh gây ra say nóng.
Ê ¦ " , #
$ các hӧp chҩt hӳu cơ cӫa kim loҥi và á kim như thuӹ ngân hӳu
cơ, asen hӳu cơ, các hӧp chҩt hoá hӧp cao phân tӱ và các nguyên tӕ hiӃm;
các chҩt phóng xҥ và tia phóng xҥ. Các loҥi này tương lai dùng nhiӅu có
thӇ gây ra nhiӉm đӝc cҩp tính hoһc bӋnh nghӅ nghiӋp nһng, cҫn phҧi hӃt
sӭc chú ý.
Ê ¦ , %& ': ánh sáng
mҥnh và tia tӱ ngoҥi gây bӋnh viêm mҳt, chiӃu sáng không tӕt, có thӇ gây
ra loҥn thӏ và ҧnh hưӣng đӃn năng suҩt lao đӝng, tiӃng ӗn, rung đӝng gây
tәn thương đӃn khҧ năng làm viӋc, thiӃu sót trong viӋc xây dӵng, thiӃt kӃ
phân xưӣng sҧn xuҩt.
Ã 6Ð
Ê
Ê ¦ (: Làm viӋc trong điӅu kiӋn áp suҩt cao hoһc thҩp,
làm viӋc vӟi các loҥi máy phát sóng cao tҫn và siêu cao tҫn (ra đa, vô
tuyӃn), làm viӋc trong điӅu kiӋn có gia tӕc, nhӳng vҩn đӅ có liên quan đӃn
khai thác dҫu mӓ, hơi đӕt và chӃ biӃn các sҧn phҭm cӫa dҫu mӓ« đӅu dүn
đӃn phát sinh bӋnh (bӋnh nghӅ nghiӋp).
Ê
3. BiӋn pháp đӅ phòng tác hҥi nghӅ nghiӋp.
Loҥi trӯ các yӃu tӕ tác hҥi nghӅ nghiӋp là mӝt vҩn đӅ phӭc tҥp, đòi hӓi phҧi có
sӵ phӕi hӧp chһt chӁ cӫa nhiӅu bӝ phұn như kӻ thuұt sҧn xuҩt, an toàn lao đӝng, y tӃ,
thiӃt kӃ thi công« uǤ tình hình cө thӇ áp dөng các biӋn pháp đӅ phòng:
-Ê c%)*& : Cҧi tiӃn kӻ thuұt, đәi mӟi công nghӋ, cơ giӟi hoá,
tӵ đӝng hoá, dùng các chҩt không đӝc hoһc ít đӝc thay thӃ cho nhӳng chҩt có
tính đӝc cao.
-Ê c %) * +: Các biӋn pháp vӅ kӻ thuұt vӋ sinh như hӋ thӕng
thông gió, hӋ thӕng chiӃu sáng«nơi sҧn xuҩt. ұn dөng triӋt đӇ thông gió tӵ
nhiên, chiӃu sáng tӵ nhiên cũng là nhӳng biӋn pháp góp phҫn cҧi thiӋn điӅu kiӋn
làm viӋc.
-Ê c$, % ": hӵc hiӋn viӋc phân công lao đӝng hӧp lý
theo đһc điӇm sinh lý cӫa công nhân, tìm ra nhӳng biӋn pháp cҧi tiӃn làm cho lao
đӝng bӟt nһng nhӑc, tiêu hao năng lưӧng ít hơn hoһc làm cho ngưӡi lao đӝng
thích nghi đưӧc vӟi công sө sҧn xuҩt mӟi, hoһc làm cho lao đӝng thích nghi
đưӧc vӟi con ngưӡi, vӯa có năng suҩt lao đӝng cao hơn lҥi an toàn hơn.
-Ê c +,% : kiӇm tra đӏnh kǤ sӭc khoҿ ngưӡi lao đӝng nhҵm
phát hiӋn bӋnh nghӅ nghiӋp, khám tuyӇn chӑn lӑc đӇ xҳp xӃp nơi lao đӝng hӧp
lý.Ngoài ra còn phҧi tiӃn hành giám đӏnh khҧ năng lao đӝng và hưӟng dүn tұp
luyӋn phөc hӗi lҥi khҧ năng lao đӝng cho ngưӡi lao đӝng bӏ tai nҥn lao đӝng,
mҳc bӋnh nghӅ nghiӋp và các bӋnh mãn tính khác đã đưӧc điӅu trӏ. hưӡng
xuyên kiӇm tra vӋ sinh an toàn lao đӝng và đҧm bҧo điӅu kiӋn cho ngưӡi lao
đӝng làm viӋc vӟi các chҩt đӝc hҥi.
-Ê c # Đây là biӋn pháp bә trӧ, khi các biӋn pháp cҧi
tiӃn quá trình công nghӋ, biӋn pháp kӻ thuұt vӋ sinh chưa thӵc hiӋn đưӧc thì nó
đóng vai trò chӫ yӃu trong viӋc đҧm bҧo an toàn cho ngưӡi lao đӝng trong sҧn
xuҩt và phòng bӋnh nghӅ nghiӋp. Dӵa theo tính chҩt đӝc hҥi trong sҧn xuҩt mӛi
nghӅ ngưӡi lao đӝng sӁ đưӧc trang bӏ dөng cө phòng hӝ thích hӧp.
II. Vi khí hұu trong sҧn xuҩt.

a. Đ͓nh nghĩa:
Vi khí hұu là trҥng thái lý hӑc cӫa không khí trong khoҧng không gian thu hҽp gӗm các
yӃu tӕ: nhiӋt đӝ, đӝ ҭm, bӭc xҥ nhiӋt, và vұn tӕc chuyӇn đӝng không khí. ĐiӅu kiӋn vi
Ã 6û
Ê
khí hұu trong sҧn xuҩt phө thuӝc vào tính chҩt cӫa quá trình công nghӋ và khí hұu đӏa
phương.
b. Phân lo̩i:
heo tính chҩt toҧ nhiӋt cӫa quá trình sҧn xuҩt ngưӡi ta chia ra 8 loҥi vi khí hұu sau:
Vi khí hұu әn đӏnh: nhiӋt toҧ ra khoҧng o kcalm8 không khí 6 giӡ (xưӣng cơ khí,
xưӣng dӋt«)
Vi khí hұu nóng: nhiӋt toҧ nhiӅu hơn o kcalm8 không khí 6giӡ (xưӣng đúc, rèn, dát
cán thép«)
Vi khí hұu lҥnh: nhiӋt toҧ ít hơn o kcalm8 không khí 6 giӡ (xưӣng lên men rưӧu, bia,
nhà ưӟp lҥnh, chӃ biӃn thӵc phҭm«)
1. Các y͇u t͙ vi khí h̵u
NhiӋt đӝ.
Bӭc xҥ nhiӋt.
Đӝ ҭm.
Vұn tӕc không khí.
a. Nhi͏t đ͡.
Là yӃu tӕ khí tưӧng quan trӑng trong sҧn xuҩt, phө thuӝc vào các hiӋn tưӧng
phát nhiӋt cӫa quá trình sҧn xuҩt: lò phát nhiӋt, ngӑn lӱa, bӅ mһt máy bӏ nóng, năng
lưӧng điӋn, cơ biӃn thành nhiӋt, phҧn ӭng hoá hӑc sinh nhiӋt, bӭc xҥ nhiӋt cӫa mһt trӡi,
nhiӋt do ngưӡi sҧn ra«. Chính các nguӗn nhiӋt này đã làm cho nhiӋt đӝ không khí lên
cao, có khi tӟi Ð C đӃn û C. ĐiӅu lӋ vӋ sinh quy đӏnh nhiӋt đӝ tӕi đa cho phép ӣ nơi
làm viӋc cӫa công nhân vӅ mùa hè là 8 C và không đưӧc vưӧt quá nhiӋt đӝ bên ngoài
tӯ 8 đӃn Ð C.
b. Bͱc x̩ nhi͏t.
Là nhӳng hҥt năng lưӧng truyӅn trong không khí (hҥt photon T=h.f; h=û,û8Ð.6 8`) dưӟi
dҥng dao đӝng sóng điӋn tӯ: tia hӗng ngoҥi ( ,)Ðm), tia sáng thưӡng ( ,òm
,)Ðm), tia tӱ ngoҥi ( ,òm).
VӅ mһt vӋ sinh, cưӡng đӝ bӭc xҥ nhiӋt đưӧc biӇu thӏ bҵng calcmo.phút và đưӧc đo
bҵng nhiӋt kӃ cҫu hoһc bҵng actinometre. ӣ các xưӣng rèn, đúc, dát, cán thép có cưӡng
đӝ bӭc xҥ nhiӋt tӟi Ð-6 calcmo.phút (tiêu chuҭn vӋ sinh cho phép là 6calcmo phút).
c. Đ͡ ̱m.
Là khӕi lưӧng hơi nưӟc có trong mӝt đơn vӏ thӇ tích không khí (gamm8), hoһc
bҵng sӭc trưng hơi nưӟc tính ra bҵng mm cӝt thuӹ ngân.
VӅ mһt vӋ sinh, thưӡng lҩy đӝ ҭm tương đӕi: là tӹ lӋ phҫn trăm giӳa đӝ ҭm tuyӋt đӕi ӣ
mӝt thӡi điӇm nào đó so vӟi đӝ ҭm bão hoà đӇ biӇu thӏ mӭc ҭm cao hay thҩp.
Đi͉u l͏ v͏ sinh quy đ͓nh đ͡ ̱m tương đ͙i ͧ nơi s̫n xṷt trong kho̫ng 75-85%.
d. V̵n t͙c chuy͋n đ͡ng không khí.

Vұn tӕc chuyӇn đӝng không khí không đưӧc vưӧt quá 8 ms, trên Ðms có thӇ gây kích
thích bҩt lӧi cho cơ thӇ.
Ã 6)
Ê
2. NhiӋt đӝ hiӋu quҧ tương đương.

ĐӇ đánh giá tác dөng tәng hӧp cӫa các yӃu tӕ nhiӋt đӝ, đӝ ҭm và vұn tӕc gió cӫa môi
trưӡng không khí đӕi vӟi cҧm giác nhiӋt cӫa cӫa cơ thӇ, đưa ra khái niӋm ³nhiӋt đӝ
hiӋu quҧ tương đương ´, ký hiӋu là thqtđ.
-Ê Nhi͏t đ͡ hi͏u qu̫ tương đương cӫa mӝt môi trưӡng không khí có nhiӋt đӝ t, đӝ
ҭm Ã và vұn tӕc gió V là nhiӋt đӝ cӫa môi trưӡng không khí bão hoà hơi nưӟc (Ã
= 6 ) và không có gió V = ms, gây ra cho cơ thӇ cҧm giác nhiӋt giӕng như
cҧm giác nhiӋt gây ra bӣi môi trưӡng không khí có t, Ã và V đang xét.
Ngưӡi ViӋt Nam có thӇ lҩy vùng ôn hoà dӉ chӏu vӅ mùa hè là thqtđ =o8 C&o) C và mùa
đông là thqtđ =o C&oÐ C. rong vùng đó trӏ sӕ nhiӋt đӝ hiӋu quҧ tương đương cho cҧm
giác nhiӋt ôn hoà dӉ chӏu nhҩt là oÐ C vӅ mùa hè và o8 C vӅ mùa đông.
Ê ưu điӇm cӫa phương pháp dùng nhiӋt đӝ hiӋu quҧ tương đương: là xác
đӏnh nhanh thqtđ cӫa môi trưӡng thӵc. ӯ đó xác đӏnh đưӧc điӅu kiӋn vi khí
hұu thӵc cӫa môi trưӡng đang xét thuұn lӧi cho ngưӡi lao đӝng không.
Ê Nhưӧc điӇm: không tính đӃn các yӃu tӕ ҧnh hưӣng bҵng trao đәi nhiӋt bӭc
xҥ.
3. MhӍ sӕ nhiӋt tam cҫu.
HiӋn nay trong thӵc tӃ sҧn xưҩt, mӭc giӟi hҥn cho phép tiӃp xúc vӟi điӅu kiӋn vi
khí hұu nóng bҵng cách tính chӍ sӕ nhiӋt tam cҫu WBG (Wet-Bulb-Globe-
emperature) cho các loҥi lao đӝng khác nhau (vӅ tiêu hao năng lưӧng và chӃ đӝ
lao đӝng, nghӍ ngơi).
ChӍ sӕ nhiӋt tam cҫu, khi có ánh sáng mһt trӡi đưӧc tính theo công thӭc:
WBG= .)WB + .oG + .6DB
ӣ trong nhà hoһc khi không có ánh sáng mһt trӡi:
WBG= .)WB + .8G
rong đó:
WB: nhiӋt đӝ cӫa nhiӋt kӃ ưӟt.
G: nhiӋt đӝ cӫa nhiӋt kӃ cҫu.
DB: NhiӋt đӝ cӫa nhiӋt kӃ khô.
4. ĐiӅu hoà thân nhiӋt ӣ ngưӡi.

NhiӋt đӝ cơ thӇ dao đӝng әn đӏnh trong khoҧng 8) C ± ,Ð C là nhӡ o quá trình
điӅu nhiӋt do trung tâm chӍ huy điӅu nhiӋt điӅu khiӇn. ĐӇ duy trì thăng bҵng nhiӋt trong
điӅu kiӋn %* , cơ thӇ thҧi nhiӋt thӯa bҵng cách giãn mҥch ngoҥi biên và
tăng cưӡng tiӃt mӗ hôi. rong điӅu kiӋn % * cơ thӇ tăng cưӡng quá trình
sinh nhiӋt và hҥn chӃ quá trình thҧi nhiӋt đӇ duy trì sӵ thăng bҵng nhiӋt. Vưӧt quá giӟi
hҥn này vӅ phía dưӟi cơ thӇ sӁ bӏ nhiӉm lҥnh, ngưӧc lҥi vӅ phía trên cơ thӇ sӁ bӏ quá
nóng.
a. Đi͉u nhi͏t hoá h͕c.
Ã 6W
Ê
Là quá trình dӏ hoá biӃn đәi sinh nhiӋt do sӵ ôxy hoá các chҩt, chuyӇn hoá thay đәi
theo nhiӋt đӝ không khí bên ngoài và trҥng thái lao đӝng hay nghӍ ngơi cӫa cơ thӇ. Quá
trình chuyӇn hoá tăng khi nhiӋt đӝ bên ngoài thҩp và lao đӝng nһng, ngưӧc lҥi quá trình
giҧm khi nhiӋt đӝ môi trưӡng cao và cơ thӇ ӣ trҥng thái nghӍ ngơi.
b. Đi͉u nhi͏t lý h͕c.
Là tҩt cҧ quá trình biӃn đәi thҧi nhiӋt cӫa cơ thӇ gӗm truyӅn nhiӋt, đӕi lưu, bӭc xac,
bay hơi mӗ hôi«
-Ê - . Là hình thӭc mҩt nhiӋt cӫa cơ thӇ, khi nhiӋt đӝ
không khí, các vұt thӇ tiӃp xúc có nhiӋt đӝ thҩp hơn nhiӋt đӝ da.
-Ê - Là hình thӭc truyӅn nhiӋt theo thuyӃt đӝng hӑc phân tӱ,
do lӟp không khí ӣ xung quanh đưӧc thay bҵng lӟp không khí lҥnh hơn.
-Ê - ,/ Cơ thӇ phát ra các tia bӭc xҥ nhiӋt, khi nhiӋt đӝ trung
bình cӫa các bӅ mһt quanh thҩp hơn nhiӋt đӝ da và ngưӧc lҥi.
-Ê - ! &: khi nhiӋt đӝ không khí cao hơn nhiӋt đӝ da
(8` C). Lúc này cơ thӇ chӍ còn thҧi nhiӋt bҵng bay hơi mӗ hôi đӇ duy trì thăng
bҵng nhiӋt.
Các yӃu tӕ vi khí hұu ҧnh hưӣng đӃn khҧ năng điӅu hoà nhiӋt cӫa cơ thӇ. nhiӋt đӝ
không khí và vұn tӕc không khí quyӃt đӏnh sӵ trao đәi nhiӋt bҵng đӕi lưu. NhiӋt đӝ bӅ
mһt các vұt xung quanh (tưӡng, trҫn, sàn, máy) quyӃt đӏnh sӵ trao đәi nhiӋt bҵng bӭc
xҥ. Đӝ ҭm tương đӕi cӫa không khí quyӃt đӏnh sӵ trao đәi nhiӋt bҵng bay hơi mӗ hôi.
Vì vұy, cҫn thay đәi các yӃu tӕ vi khí hұu trên, tҥo điӅu kiӋn cho cơ thӇ duy trì sӵ thăng
bҵng nhiӋt trong điӅu kiӋn dӉ chӏu.
5. ҧnh hưӣng cӫa vi khí hұu đӃn cơ thӇ.

a. ̫nh hưͧng cͯa vi khí h̵u nóng.
Làm viӋc trong điӅu kiӋn vi khí hұu nóng có thӇ xҧy ra các biӃn đәi sinh lý, bӋnh lý.
-Ê BiӃn đәi sinh lý:
Ê Ã0 : Đһc biӋt là vùng da trán, rҩt nhҥy cҧm đӕi vӟi các biӃn đәi
nhiӋt bên ngoài gây ra cҧm giác nhiӋt: rҩt lҥnh, lҥnh, mát, dӁ chӏu.
Ê Ã1 (ӣ dưӟi lưӥi): NӃu thҩy tăng thêm .8&6 C là cơ thӇ có sӵ tích
nhiӋt. NhiӋt thân ӣ 8W.Ð C đưӧc coi là nhiӋt báo đӝng, có sӵ nguy hiӇm
sinh lý như say nóng.
Ê
2 làm viӋc ӣ nhiӋt đӝ cao lên cơ thӇ mҩt ngiӅu nưӟc do
thҧi nhiӋt gây ҧnh hưӣng tӟi tim, thұn, gan, hӋ tiêu hoá, hӋ thҫn kinh.
* rong điӅu kiӋn vi khí hұu nóng, các bӋnh thưӡng gһp tăng lên gҩp o so vӟi lúc bình
thưӡng. Rӕi loҥn bӋnh lý do vi khí hұu nóng thưӡng gһp là chӭng say nóng và chӭng
co giұt, gây ra chóng mһt, đau đҫu, buӗn nôn và đau thҳt lưng.
b. ̫nh hưͧng cͯa vi khí h̵u l̩nh.

Làm cho cơ thӇ mҩt nhiӋt, nhӏp tim, nhӏp thӣ giҧm và mӭc tiêu thө oxy tăng. Cơ vân,
cơ trơn co lҥi gây hiӋn tưӧng nәi da gà, mҥch máu co thҳt sinh cҧm giác tê cóng chân
Ã 6Ê
Ê
tay, vұn đӝng khó khăn. trong điӅu kiӋn vi khí hұu lҥnh dӉ xuҩt hiӋn mӝt sӕ bӋnh: viêm
dây thҫn kinh, viêm khӟp, viêm phӃ quҧn, hen và mӝt sӕ bӋnh mãn tính khác do máu
lưu thông kém và đӅ kháng cơ thӇ giҧm.
b. ̫nh hưͧng cͯa bͱc x̩ nhi͏t.
-Ê ia hӗng ngoҥi: tuǤ theo cưӡng đӝ bӭc xҥ, bưӟc sóng, diӋn tích chiӃu, góc chiӃu
tia hӗng ngoҥi có thӇ phát sinh mӭc tác dөng nhiӋt khác nhau. ia hӗng ngoҥi có
ngҳn sӭc rӑi sâu vào dưӟi da 8cm gây bӓng, rӝp phӗng da, cҧm giác bӓng. Vӟi
tia có dài xuyên qua xương hӝp sӑ gây biӃn đәi cho não.
-Ê ia tӱ ngoҥi: gây ra các bӋnh vӅ mҳt, da (bӓng, ung thư...)
-Ê ia Laze: gây bӓng da, võng mҥc ngoài ra còn gây tác dөng điӋn hӑc, hóa hӑc,
cơ hӑc...
6. Mác biӋn pháp phòng chӕng tác hҥi vi khí hұu xҩu.
a. Phòng ch͙ng vi khí h̵u nóng.
Gӗm có:
-Ê BiӋn pháp kӻ thuұt.
-Ê BiӋn pháp vӋ sinh.
-Ê BiӋn pháp phòng hӝ cá nhân.
Ê BiӋn pháp kӻ thuұt: ĐӇ duy trì tiêu chuҭn vi khí hұu cho các nhà sҧn xuҩt dùng
các biӋn pháp:
-Ê rong các phân xưӣng, nhà máy nóng đӝc cҫn đưӧc tӵ đӝng hoá và cơ khí hoá,
điӅu khiӇn và quan sát tӯ xa.
-Ê Cách ly nguӗn nhiӋt đӕi lưu, bӭc xҥ nơi lao đӝng bҵng cách dùng vұt liӋu cách
nhiӋt bao bӑc lò, ӕng dүn.
-Ê Lұp thӡi gian biӇu sҧn xuҩt thích hӧp, nhӳng công đoҥn sҧn xuҩt toҧ nhiӅu nhiӋt
không hoҥt đӝng cùng mӝt lúc mà rҧi ra trong ca lao đӝng.
-Ê Khi thiӃt kӃ xҳp đһt hӧp lý các nguӗn sinh nhiӋt xa nơi lao đӝng. Đҧm bҧo thông
gió tӵ nhiên và thông gió cơ khí chӕng nóng.
-Ê Giҧm nhiӋt, bөi: dùng thiӃt bӏ giҧm nhiӋt, lӑc bөi (màn nưӟc, thông gió...)
Ê BiӋn pháp vӋ sinh:
-Ê Quy đӏnh chӃ đӝ lao đӝng thích hӧp. rong điӅu kiӋn vi khí hұu nóng lҩy chӍ sӕ
nhiӋt tam cҫu làm tiêu chuҭn xét mӭc giӟi hҥn cho phép khi tiӃp xúc vӟi nhiӋt
cho các chӃ đӝ lao đӝng, nghӍ ngơi khác nhau.
-Ê ә chӭc tӕt nơi nghӍ cho công nhân làm viӋc ӣ nơi có nhiӋt đӝ cao bҵng các
phòng đһc biӋt hoһc ӣ nơi xa nguӗn phát nhiӋt: có nhiӋt đӝ thҩp, tӕc đӝ chuyӇn
đӝng không khí thích hӧp, thoҧi mái khi nghӍ ngơi.
-Ê hiӃt kӃ không gian nghӍ vӟi kích thưӟc tuǤ ý, xung quanh đưӧc bao 6 màn
nưӟc hình trө đӭng cao om. Ngoài ra còn trang bӏ các vòi nưӟc ҩm và lҥnh cho
công nhân tҳm trong thӡi gian nghӍ hoһc cҩp cӭu khi bӏ say nóng.
-Ê ChӃ đӝ uӕng: làm viӋc trong điӅu kiӋn vi khí hұu nóng mӗ hôi ra nhiӅu làm mҩt
các muӕi khoáng, vitamin, đӇ giӳ cân bҵng nưӟc trong cơ thӇ cҫn uӕng nưӟc có
Ã o
Ê
pha thêm các muӕi kali, natri, canxi, phӕtpho và bә xung thêm các vitamin B, C,
đưӡng, axít hӳu cơ.
-Ê ChӃ đӝ ăn hӧp lý: làm viӋc trong điӅu kiӋn nóng, năng lưӧng tiêu hao cao hơn
bình thưӡng, nhưng do mҩt nưӟc, mҩt muӕi, gây mҩt cҧm giác thưӣng thӭc ăn
uӕng. Bӣi vұy hұu cҫn phҧi hӧp khҭu vӏ, kích thích đưӧc ăn uӕng.
Hàng năm khám tuyӇn đӏnh kǤ phát hiӋn ngưӡi bӏ mҳc bӋnh không đưӧc phép tiӃp xúc
vӟi nóng: bӋnh tim mҥch, thұn, hen, lao...
Ê BiӋn pháp phòng hӝ cá nhân.
-Ê Quҫn áo bҧo hӝ lao đӝng: cҧn nhiӋt tӯ bên ngoài vào và thoát nhiӋt thӯa tӯ bên
trong ra.
-Ê Bҧo vӋ đҫu: mũ bҧo vӋ, mһt lҥ.
-Ê Bҧo vӋ chân tay bҵng giày chӏu nhiӋt, găng tay đһc biӋt.
-Ê Bҧo vӋ mҳt bҵng kính màu đһc biӋt đӇ giҧm tӕi đa bӭc xҥ nhiӋt cho mҳt.
b. Phòng ch͙ng vi khí h̵u l̩nh.
-Ê Phòng cҧm lҥnh: bҵng cách che chҳn tӕt, tránh gió lùa. Các xưӣng lӟn dùng hӋ
thӕng gió sưӣi ҩm ӣ cӱa ra vào, màn khí nóng đӇ cҧn không khí lҥnh tràn vào.
-Ê Bҧo vӋ chân: dùng giày da, ӫng khô.
-Ê rang cҩp đҫy đӫ quҫn áo đúng tiêu chuҭn.
-Ê Khҭu phҫn ăn chӕng rét phҧi đӫ mӥ, dҫu thӵc vұt. ӹ lӋ mӥ tӕt nhҩt nên đҥt
đưӧc 8Ð-` tәng năng lưӧng.
III. Mhӕng tiӃng ӗn và rung đӝng trong sҧn xuҩt.

1. TiӃng ӗn.
a. Đ͓nh nghĩa: là nhӳng âm thanh gây khó chөi quҩy rӕi sӵ làm viӋc và nghӍ ngơi cӫa
con ngưӡi.
VӅ mһt vұt lý, tiӃng ӗn là dao đӝng sóng cӫa môi trưӡng vұt chҩt đàn hӗi, gây ra bӣi sӵ
dao đӝng cӫa các vұt thӇ.
b. Các đ̿c trưng v̵t lý cͯa âm (ti͇ng ͛n).
-Ê ҫn sӕ: f
-Ê Bưӟc sóng:
-Ê Vұn tӕc truyӅn âm: C
-Ê Biên đӝ âm: y
-Ê Cưӡng đӝ âm: I
Có: C= .f (ms)
-Ê Vұn tӕc truyӅn âm phө thuӝc vào tính chҩt và mұt đӝ cӫa môi trưӡng (t, î...)
-Ê Không gian trong đó có sóng âm lan truyӅn gӑi là trưӡng âm,
-Ê áp suҩt dư trong trưӡng âm gӑi là áp suҩt âm P đơn vӏ là đyncmo hay là bar.
-Ê Cưӡng đӝ âm I là năng lưӧng sóng truyӅn qua diӋn tích 6 cmo, vuông góc vӟi
phương truyӅn sóng trong mӝt đơn vӏ thӡi gian (ergcmo.s hoһc Wcmo). Cưӡng
đӝ âm và áp suҩt âm liên hӋ vӟi nhau theo biӇu thӭc:
Ã o6
Ê
o

rong đó:
P: áp suҩt âm.
î: mұt đӝ môi trưӡng (gcm8).
C: Vұn tӕc truyӅn âm.
rong không gian tӵ do cưӡng đӝ âm giҧm tӹ lӋ nghӏch vӟi bình phương khoҧng
I
cách r đӃn nguӗn âm. Ir =
` .r o
rong đó:
Ir : cưӡng đӝ âm ӣ điӇm cách nguӗn là r.
c. M͡t s͙ khái ni͏m v͉ âm thưͥng g̿p.

-Ê Mӭc áp suҩt âm và cưӡng đӝ âm: tai có khҧ năng thu nhұn âm thanh trong mӝt
phҥm vi áp suҩt nhҩt đӏnh. rong kӻ thuұt đánh giá áp suҩt và cưӡng đӝ âm theo
đơn vӏ tương đӕi và dùng thang lôgarit thay cho thang thұp phân gӑi là mӭc âm.
Đơn vӏ cӫa mӭc âm là đӅxiben (dB). ӣ tҫn sӕ trung bình phҥm vi âm nghe đưӧc
nҵm tӯ & 6o dB.
p
-Ê mӭc áp suҩt âm: LP = o .lg (dB)
p
rong đó p là áp suҩt âm đo đưӧc Nmo, p là ngưӥng qui ưӟc cӫa áp suҩt âm p
=o.6 -Ð Nmo.
I
-Ê Mӭc cưӡng đӝ âm: Li =6 .lg (dB)
I
rong đó:
I : cưӡng đӝ âm Wmo
I : cưӡng đӝ âm tương ӭng vӟi mӭc ngưӥng quy ưӟc (mӭc )
I =6 -6oWmo là mӭc cưӡng đӝ âm tӕi thiӇu mà tai ngưӡi có khҧ năng cҧm nhұn
đưӧc. uy nhiên ngưӥng nghe đưӧc thay đәi theo tҫn sӕ.
W
-Ê Mӭc công suҩt cӫa nguӗn âm: LW = 6 .lg (dB)
W
rong đó: W là ngưӥng quy ưӟc cӫa công suҩt âm bҵng W =6 -6oW.
-Ê Cҧm giác âm (mӭc to): Dao đӝng âm mà tai nghe đưӧc có tҫn sӕ tӯ
6û&o . Hz. Giӟi hҥn này ӣ mӛi ngưӡi không giӕng nhau, tuǤ theo lӭa tuәi và
trҥng thái cӫa cơ quan thính giác. Dưӟi tác dөng cӫa tiӃng ӗn mҥnh kéo dài, giӟi
hҥn trên cӫa tҫn sӕ nhҥy cҧm cӫa tai có thӇ hҥ thҩp đӃn Ð&ûKHz.
d. Phân lo̩i ti͇ng ͛n.
uǤ thuӝc vào mөc đích sӱ dөng chia nhiӅu cách phân loҥi:
Ã oo
Ê
-Ê iӃng ӗn thӕng kê: là nhӳng âm sinh ra trong sҧn xuҩt, nguӗn âm là các vұt thӇ
rҳn, lӓng và khí dao đӝng. ә hӧp hӛn loҥn các âm khác nhau vӅ cưӡng đӝ và
tҫn sӕ trong phҥm vi tӯ 6û-o . Hz gӑi là tiӃng ӗn thӕng kê.
-Ê iӃng ӗn có âm sҳc rõ rӋt gӑi là tiӃng ӗn có âm sҳc.
-Ê heo môi trưӡng truyӅn âm có thӇ phân ra tiӃng ӗn kӃt cҩu và tiӃng ӗn không
khí.
-Ê heo đһc tính cӫa nguӗn ӗn có thӇ phân ra:
Ê iӃng ӗn cơ hӑc: sinh ra do sӵ chuyӇn đӝng cӫa các chi tiӃt hoһc bӝ phұn
máy có khӕi lưӧng không cân bҵng. Đһc biӋt nó rҩt lӟn ӣ các mӕi lҳp ghép
đã bӏ rơ mòn.
Ê iӃng ӗn và chҥm: sinh ra do các quá trình công nghӋ: rèn, dұp, tán«
Ê iӃng ӗn khí đӝng: sinh ra khi hơi, khí chuyӇn đӝng vӟi vұn tӕc cao: tiӃng
ӗn do các luӗng hơi cӫa đӝng cơ phҧn lӵc, tiӃng ӗn khi máy nén hút
không khí.
Ê iӃng nә hoһc xung: sinh ra khi đӝng cơ đӕt trong hoһc đӝng cơ đieden
làm viӋc.
-Ê heo dҧi tҫn:
Ê iӃng ӗn tҫn sӕ cao khi f >6. Hz.
Ê iӃng ӗn tҫn sӕ trung bình khi f=8 &6. Hz.
Ê iӃng ӗn tҫn sӕ thҩp khi f < 8 Hz.
-Ê rong phân xưӣng thưӡng bӕ trí nhiӅu máy. mӭc ӗn tәng cӝng không thӇ xác
đӏnh bҵng cách cӝng sӕ hӑc mӭc ӗn cӫa tӯng máy lҥi. Mӭc ӗn tәng cӝng ӣ mӝt
điӇm cách đӅu nhiӅu nguӗn có thӇ xác đӏnh theo công thӭc sau:
Ê NӃu có n nguӗn có cưӡng đӝ như nhau thì mӭc ӗn tәng cӝng sӁ là:
Ȉ
Ê
rong đó:
ҙÊ L6: mӭc ӗn cӫa mӝt nguӗn do sҧn xuҩt.
ҙÊ n: sӕ nguӗn phát âm.
Ê NӃu o nguӗn ӗn có mӭc ӗn khác nhau: Ȉ ¨
Ê
rong đó:
ҙÊ L6: mӭc ӗn cӫa nguӗn lӟn hơn
ҙÊ ¨l: trӏ sӕ tăng thêm phө thuӝc vào (L6-Lo)
Ê NӃu có n nguӗn ӗn có mӭc ӗn khác nhau thì xác đӏnh tương tӵ cӭ lҩy o
nguӗn mӝt bҳt đҫu tӯ to đӃn nhӓ.
Ã o8
Ê
e. ̫nh hưͧng cͯa ti͇ng ͛n

iӃng ӗn tác đӝng đӃn cơ quan thính giác đҫu tiên nhưng lҥi gây ҧnh hưӣng
trưӟc hӃt đӃn hӋ thҫn kinh trung ương, sau đó đӃn hӋ thӕng tim mҥch và nhiӅu cơ quan
khác, cuӕi cùng đӃn cơ quan thính giác. tác hҥi cӫa tiӃng ӗn chӫ yӃu phө thuӝc vào
mӭc ӗn. uy nhiên tҫn sӕ lһp lҥi, đһc điӇm cӫa cӫa tiӃng ӗn cũng ҧnh hưӣng lӟn. iӃng
ӗn phә liên tөc gây tác dөng khó chӏu ít hơn tiӃng ӗn gián đoҥn. tiӃng ӗn tҫn sӕ cao khó
chӏu hơn có tҫn sӕ thҩp. Khó chӏu nhҩt là tiӃng ӗn thay đәi cҧ vӅ tҫn sӕ và cưӡng đӝ.
ҧnh hưӣng cӫa tiӃng ӗn đӕi vӟi cơ thӇ còn phө thuӝc vào hưӣng cӫa năng lưӧng âm,
thӡi gian tác dөng.
-Ê ҧnh hưӣng cӫa tiӃng ӗn đӃn cơ quan thính giác: khi chӏu tác dөng cӫa tiӃng ӗn,
đӝ nhҥy cҧm thính giác giҧm xuӕng, ngưӥng nghe tăng lên, làm viӋc lâu trong
môi trưӡng có tiӃng ӗn phҧi mҩt mӝt thӡi gian nhҩt đӏnh sau khi làm viӋc mӟi
phөc hӗi thính giác. Làm viӋc trong môi trưӡng iӃng ӗn kéo dài gây bӋnh nһng
tai, giҧm thính lӵc.
-Ê ҧnh hưӣng tӟi các cơ quan khác:
Ê Gây rӕi loҥn trҥng thái bình thưӡng cӫa hӋ thҫn kinh: đau đҫu, chóng mһt,
cҧm giác sӧ hãi...
Ê Gây rӕi loҥn hӋ thӕng tim mҥch: rӕi loҥn sӵ co cơ cӫa mҥch máu, nhӏp tim
Ê Gây các bӋnh khác: đau dҥ dày, cao huyӃt áp...
Ê Giҧm chҩt lưӧng công viӋc do thông tin bӏ nhiӉu.
6. Bi͏n pháp ch͙ng ti͇ng ͛n.
Ê BiӋn pháp chung:
Ê Chӕng tiӃng ӗn phҧi đưӧc thӵc hiӋn ngay tӯ khâu thiӃt kӃ (máy móc...),
qui hoҥch tәng mһt bҵng.
Ê Hҥn chӃ sӵ lan truyӅn ngay trong phҥm vi xí nghiӋp, ngăn chһn lan ra
xung quanh.
Ê rӗng cây xanh giӳa các khu nhà, khu sҧn xuҩt tҥo rào cҧn và giҧm tiӃng
ӗn.
Ê Đҧm bҧo khoҧng cách tӕi thiӇu giӳa khu sҧn xuҩt và các khu khác đӇ tiӃng
ӗn không vưӧt mӭc cho phép.
Ê Máy ӗn trong phân xưӣng đưӧc bӕ trí vào mӝt khu vӵc cách xa nơi làm
viӋc.
Ê Giҧm tiӃng ӗn tҥi nguӗn phát sinh: đây là biӋn pháp chӫ yӃu.
Nguyên nhân sinh tiӃng ӗn tҥi nguӗn phát sinh:
Ã o`
Ê
Ê Đһc điӇm cӫa máy: ma sát, va chҥm...

Ê ChӃ tҥo không chính xác.
Ê Chҩt lưӧng lҳp ráp kém.
Ê Vi phҥm qui tҳc sӱ dөng máy.
Ê Không sӱa chӳa, bҧo dưӥng đӏnh kǤ.
Ê Qui trình công nghӋ chưa hoàn thiӋn.
Ê BiӋn pháp công nghӋ:
Ê HiӋn đҥi hoá trang thiӃt bӏ, thay thӃ thiӃt bӏ gây ӗn.
Ê Hoàn thiӋn qui trình công nghӋ: thay dұp, tán bҵng ép...
Ê BiӋn pháp kӃt cҩu: thay thӃ các chi tiӃt, kӃt cҩu gây ӗn lӟn bҵng chi tiӃt,
kӃt cҩu gây ӗn thҩp hơn.
Ê BiӋn pháp tә chӭc: lұp thӡi gian biӇu thích hӧp cho các xưӣng ӗn.
Ê Bӕ trí các xưӣng ӗn làm viӋc vào nhӳng buәi ít ngưӡi.
Ê Lұp đӗ thӏ làm viӋc cho công nhân đӇ hӑ có khҧ năng nghӍ ngơi hӧp
lý, làm giҧm thӡi gian có mһt cӫa công nhân ӣ nhӳng xưӣng có mӭc ӗn
cao.
Ê Giҧm tiӃng ӗn trên đưӡng lan truyӅn: dùng nguyên tҳc hút âm hoһc cách âm.
Ê Nguyên tҳc hút âm: Năng lưӧng âm lan truyӅn trong không khí, khi gһp bӅ
mһt kӃt cҩu thì mӝt phҫn năng lưӧng bӏ phҧn xҥ lҥi, mӝt phҫn bӏ vұt liӋu
cӫa kӃt cҩu hút đi và mӝt phҫn xuyên qua kӃt cҩu rӗi lan truyӅn tiӃp. ¥ӵ
phҧn xҥ và hút năng lưӧng âm phө thuӝc vào tҫn sӕ, góc tӟi cӫa sóng âm,
tính chҩt vұt lý cӫa vұt hút âm. Quá trình hút âm là do sӵ biӃn đәi cơ năng
thành nhiӋt năng. nhiӋt năng bao gӗm ma sát nhӟt cӫa không khí trong vұt
hút âm và vұt liӋu làm vұt hút âm.
Ê Nguyên tҳc cách âm: Khi sóng âm tӟi bӅ mһt 6 kӃt cҩu, dưӟi tác dөng cӫa
âm kӃt cҩu này chӏu dao đӝng cưӥng bӭc, do đó trӣ thành 6 nguӗn âm mӟi
và tiӃp tөc bӭc xҥ năng lưӧng.iӃng ӗn tӯ nơi có nguӗn ӗn xuyên qua kӃt
cҩu cách âm truuyӅn đi bҵng 8 con đưӡng.
Ê Đi qua kӃt cҩu phân cách.
Ê Đi trӵc tiӃp theo không khí qua các khe hӣ và các lӛ.
Ê Đi theo nhӡ rung đӝng do các kӃt cҩu gây ra.
Ê ưӡng cách âm: hӵc chҩt cӫa tưӡng cách âm là năng lưӧng âm truyӅn đӃn
đưӧc phҧn xҥ lҥi lӟn hơn nhiӅu năng lưӧng âm đi qua nó. ưӡng cách âm
thưӡng có 6 lӟp hoһc nhiӅu lӟp.
Ã oÐ
Ê
Ê Vӓ (bao) cách âm: Dùng đӇ che thiӃt bӏ hoһc mӝt phҫn cӫa thiӃt bӏ gây ӗn
cao. Vӓ bӑc thưӡng làm bҵng kim loҥi, gӛ, chҩt dҿo, kính và các vұt liӋu khác
tuǤ theo mӭc đӝ phòng cháy và khҧ năng sҧn xuҩt. Mһt trong dán hoһc ӕp
mӝt lӟp vұt liӋu hút âm chӑn tương ӭng vӟi phә tiӃng ӗn cӫa máy và theo yêu
cҫu phòng cháy (bông, xӍ than, các loҥi vұt liӋu sӧi...)
Ê Buӗng, tҩm cách âm: khi làm viӋc không thưӡng xuyên, trӵc tiӃp vӟi các
thiӃt bӏ máy móc mà chӍ cҫn quan sát quá trình làm viӋc và không thӇ ngăn
cách nguӗn ӗn do khó khăn vӅ mһt sҧn xuҩt thì sӱ dөng buӗng hay tҩm cách
âm (phҧn xҥ âm) di đӝng.
Ê Chӕng tiӃng ӗn khí đӝng: iӃng ӗn khí đӝng gӗm các loҥi sau:
Ê iӃng ӗn không đӗng nhҩt cӫa dòng hơi xҧ vào bҫu khí quyӇn theo chu kǤ
(tuӕc bin, quҥt máy...)
Ê iӃng ӗn sinh ra do tҥo thành xoáy ӣ mһt giӟi hҥn cӫa dòng. HiӋn tưӧng này
xҧy ra ӣ giӟi hҥn giӳa lӟp hơi chuyӇn đӝng và lӟp đӭng yên hoһc ӣ mһt cӭng
cӫa ӕng dүn hơi.
Ê iӃng ӗn chҧy rӕi khi có các dòng hơi tӕc đӝ khác nhau chҧy lүn vӟi nhau.
ViӋc giҧm tiӃng ӗn khí đӝng tӯ nguӗn là rҩt khó khăn, do vұy dùng các kӃt cҩu tiêu âm
đӇ giҧm tiӃng ӗn trên đưӡng lan truyӅn.
Ê Bӝ tiêu âm tích cӵc: vұt liӋu tiêu âm hút năng lưӧng âm vào nó. Làm
viӋc theo nguyên tҳc cӫa hӝp cӝng hưӣng. Khi âm truyӅn qua, hӋ
thӕng sӁ dao đӝng tiêu hao năng lưӧng âm đһc biӋt khi f : friêng cӫa hӋ
thӕng tiêu âm.
Ê Bӝ tiêu âm phҧn lӵc thө đӝng: vұt liӋu tiêu âm phҧn xҥ năng lưӧng âm
vӅ nguӗn. Làm viӋc theo nguyên tҳc cӫa bӝ lӑc âm thanh. Nghĩa là cho
mӝt sӕ sóng âm có f nào đó đi qua và cҧn trӣ âm ӣ mӝt tҫn sӕ khác.
Ê BiӋn pháp phòng hӝ cá nhân: dùng các trang bӏ cá nhân: bao tai, nút bӏt tai...
g. Tiêu chu̱n ti͇ng ͛n trong s̫n xṷt.
Đã đưӧc đӏnh mӭc trong tiêu chuҭn an toàn lao đӝng.
2. Rung đӝng trong sҧn xuҩt.
a. Đ͓nh Nghĩa: Rung đӝng là dao đӝng cơ hӑc cӫa vұt thӇ đàn hӗi sinh ra khi trӑng tâm
hoһc trөc đӕi xӭng cӫa chúng xê xích trong không gian hoһc do sӵ thay đәi có tính chu
kǤ hình dҥng mà chúng có ӣ trҥng thái tĩnh.
b. Các thông s͙ đ̿c trưng.
Ê Biên đӝ dӏch chuyӇn Q
Ê Biên đӝ vұ tӕc Q
Ê Biên đӝ gia tӕc Q
Ã oû
Ê
BӅ mһt dao đӝng bao giӡ cũng tiӃp xúc vӟi không khí xung quanh. Do đó Khi bӅ mһt
dao đӝng sӁ hình thành nhӳng sóng âm ngưӧc pha trong lӟp không khí kӅ sát. Mӭc to
cӫa sóng âm này đưӧc đo bҵng áp suҩt âm hình thành.
c. ̫nh hưͧng cͯa ti͇ng ͛n tͣi cơ th͋ con ngưͥi.
heo hình thӭc tác đӝng rung đӝng phân thành:
Ê Rung đӝng chung: gây ra dao đӝng cho toàn cơ thӇ.
Ê Rung đӝng cөc bӝ: gây ra dao đӝng cho tӯng bӝ phұn cơ thӇ.
rong thӵc tӃ cơ thӇ có thӇ chӏu cҧ hai hình thӭc rung tҥo nên rung đӝng tә hӧp.
Ê Rung đӝng cөc bӝ ҧnh hưӣng không chӍ giӟi hҥn trong phҥm vi chӏu tác dөng cӫa
nó, mà đӃn cҧ hӋ thӕng thҫn kinh trung ương và có thӇ thay đәi chӭc năng cӫa các
cơ quan, bӝ phұn khác, gây ra các phҧn ӭng bӋnh lý tương ӭng. Đһc biӋt là xҧy ra
cӝng hưӣng frung : friêng cӫa cơ thӇ (friêng = û&ÊHz). ư thӃ làm viӋc có ҧnh
hưӣng nhiӅu đӃn tác dөng cӝng hưӣng. khi xҧy ra cӝng hưӣng vӟi các bӝ phұn cơ
thӇ, gây ra cҧm giác ngӭa ngáy khó chӏu, tê ӣ chân và vùng thҳt lưng và nhiӅu dӏ
cҧm khác làm cho con ngưӡi thҩy khó chӏu.
Ê Rung đӝng chung gây nên rӕi loҥn thҫn kinh, tuҫn hoàn và hӝi chӭng tiӅn đình.
d. Bi͏n pháp gi̫m rung.
Ê BiӋn pháp chung:
Ê Phương pháp kӻ thuұt công trình: áp dөng phương tiӋn tӵ đӝng hoá, công
nghӋ tiên tiӃn đӇ loҥi bӓ các công viӋc tiӃp xúc vӟi rung đӝng, thay đәi các
thông sӕ thiӃt kӃ máy, thiӃt bӏ công nghӋ và các dөng cө cơ khí.
Ê Phương pháp tә chӭc: kiӇm tra sau khi lҳp đһt thiӃt bӏ. Bҧo quҧn, sӱa chӳa
đӏnh. hӵc hiӋn đúng qui đӏnh sӱ dөng máy. Khám chӳa bӋnh đӏnh kǤ cho
công nhân. bӕ trí thӡi gian sҧn xuҩt, lҳp đҥt máy hӧp lý.
Ê Phương pháp phòng ngӯa: xây dӵng phòng riêng trong đó đҧm bҧo điӅu kiӋn
vi khí hұu tӕt. ә hӧp phương pháp vұt lý trӏ liӋu.
Ê Giҧm rung đӝng tҥi nguӗn phát sinh:
Ê Cân bҵng các chi tiӃt.
Ê Nâng cao đӝ chính xác cӫa các khâu truyӅn đӝng.
Ê Nâng cao đӝ cӭng vӳng cӫa hӋ thӕng công nghӋ.
Ê Dùng thiӃt bӏ giҧm rung.
Ê Giҧm rung đӝng trên đưӡng lan truyӅn: cách rung và hút rung
Ê Cách rung: là thiӃt bӏ gây rung đӝng đưӧc lҳp thêm bӝ giҧm rung khi cӕ đӏnh
vӟi nӅn xưӣng. Bӝ giҧm rung có thӇ đưӧc lҳp dưӟi máy cách rung. Bӝ giҧm
rung phҧi có đӝ lún, đӝ mӅm theo tính toán, tránh xҧy ra cӝng hưӣng. ĐӇ tăng
hiӋu quҧ cách rung nӅn móng cҫn làm trӑng lưӧng lӟn hơn nhiӅu so vӟi trӑng
lưӧng máy.
Ê Hút rung: hӵc chҩt là biӃn năng lưӧng dao đӝng cơ phát sinh thành các dҥng
năng lưӧng khác. Gӗm các biӋn pháp:
Ê ¥ӱ dөng vұt liӋu cҩu tҥo có ma sát trong lӟn (nӝi ma sát)
Ã o)
Ê
Ê ¥ӱ dөng vұt liӋu đàn hӗi dҿo có tәn thҩt trong lӟn phӫ lên bӅ mһt kӃt
câú dao đӝng cӫa máy. có tác dөng chӫ yӃu vӟi tҫn sӕ thҩp và trung
bình: cao su, chҩt dҿo...
Ê ChuyӇn năng lưӧng dao đӝng cơ thành năng lưӧng dòng phu cô.
Ê BiӋn pháp phòng hӝ cá nhân.
Ê Bao tay có đӋm đàn hӗi tҳt rung.
Ê Giày có đӃ chӕng rung.
Ê Dùng hӋ thӕng kiӇm tra, tín hiӋu tӵ đӝng
Ê Dùng điӅu khiӇn tӯ xa.
e. Tiêu chu̱n rung đ͡ng trong s̫n xṷt.
heo tiêu chuҭn an toàn lao đӝng.
IV. Phòng chӕng nhiӉm đӝc trong sҧn xuҩt.

1. Khái niӋm vӅ tác dөng cӫa chҩt đӝc.
a.Ê Đ͓nh nghĩa: Chҩt đӝc công nghiӋp Là nhӳng chҩt dùng trong sҧn xuҩt, khi xâm
nhұp vào cơ thӇ con ngưӡi dù chӍ mӝt liӅu lưӧng nhӓ cũng gây nên tình trҥng bӋnh
lý. BӋnh do chҩt đӝc gây ra trong sҧn xuҩt gӑi là nhiӉm đӝc nghӅ nghiӋp.
b.Ê Phân lo̩i.

Có nhiӅu cách phân loҥi chҩt đӝc nhưng theo tác hҥi chӫ yӃu đӃn cơ thӇ phân ra chҩt
đӝc:
Ê Gây kích thích và gây bӓng: xăng, dҫu, axit, kiӅm, hologen...
Ê Gây dӏ ӭng: nhӵa êpoxy, thuӕc nhuӝm hӳu cơ...
Ê Gây ngҥt thӣ: Co, CH`, CoHû, N, Ho...
Ê Gây mê và gây tê: CoHÐOH, C8H)OH, axeton, Ho¥...
Ê Gây tác hҥi hӋ thӕng cơ quan chӭc năng: gan, thұn, hӋ thҫn kinh...
Ê Gây ung thư: As, Ni, amiăng...
Ê Gây biӃn đәi ghen: điôxin...
Ê Gây xҧy thai: Hg, khí gây mê...
Ê Gây bӋnh bӏu phәi.
c.Ê ̫nh hưͧng cͯa ch̭t đ͡c đ͙i vͣi cơ th͋.

ҧnh hưӣng cӫa chҩt đӝc đӕi vӟi cơ thӇ con ngưӡi lao đӝng là do hai yӃu tӕ quyӃt đӏnh
Ê Ngoҥi tӕ: do tác đӝng cӫa chҩt đӝc
Ê Nӝi tӕ: do trҥng thái cơ thӇ.
uǤ theo hai yӃu tӕ này mà xҧy ra mӭc đӝ tác dөng khác nhau. Khi đӝc tính chҩt đӝc
yӃu, nӗng đӝ dưӟi mӭc cho phép, cơ thӇ khoҿ mҥnh, mһc dù thӡi gian tiӃp xúc lâu,
cũng không gây ҧnh hưӣng gì. Khi cơ thӇ yӃu gây ra tác dөng không đһc hiӋu cӫa chҩt
đӝc như cҧm, viêm mũi, viêm hӑng«Khi nӗng đӝ vưӧt quá giӟi hҥn cho phép, sӭc đӅ
kháng cӫa cơ thӇ yӃu, đӝc chҩt sӁ gây ra nhiӉm đӝc nghӅ nghiӋp. Khi nӗng đӝ chҩt đӝc
Ã oW
Ê
cao, dù thӡi gian tiӃp xúc không lâu và cơ thӇ khoҿ mҥnh, vүn bӏ nhiӉm đӝc cҩp tính,
thұm chí có thӇ chӃt.
d.Ê S͹ xâm nh̵p, chuy͋n hoá và đào th̫i ch̭t đ͡c.

Ê Con đưӡng xâm nhұp cӫa chҩt đӝc.
Ê Đưӡng hô hҩp: hưӡng gһp khi hít, thӣ các hoá chҩt ӣ dҥng khí, hơi, bөi.
Chҩt đӝc xâm nhұp qua phӃ quҧn và bҭy triӋu phӃ bào đi thҷng vào máu đӃn
khҳp các cơ quan, gây nhiӉm đӝc. Đây là dҥng nhiӉm đӝc nghӅ nghiӋp nguy
hiӇm nhҩt chiӃm ÊÐ.
Ê Đưӡng tiêu hoá: hưӡng do ăn, uӕng, hút thuӕc trong khi làm viӋc, hoһc nuӕt
phҧi chҩt đӝc đӑng lҥi trên đưӡng hô hҩp. Chҩt đӝc qua gan và đưӧc giҧi đӝc
bҵng các phҧn ӭng sinh hoá phӭc tҥp nên ít nguy hiӇm hơn.
Ê hҩm qua da: Chӫ yӃu là các chҩt đӝc có thӇ hoà tan trong mӥ và trong nưӟc
vào máu: bengen, rưӧu atilic. Các chҩt đӝc khác còn trӵc tiӃp qua lӛ tuyӃn bã,
tuyӃn mӗ hôi, lӛ chân lông đi vào máu.
Ê ChuyӇn hoá biӃn đәi.
6.Ê Các chҩt đӝc trong cơ thӇ tham gia vào các quá trình sinh hoá phӭc tҥp
trong các tә chӭc cӫa cơ thӇ và chӏu các biӃn đәi như phҧn ӭng ôxi hoá khӱ, thuӹ
phân« phҫn lӟn đưӧc biӃn thành chҩt ít đӝc hoһc hoàn toàn không đӝc. (NO gӕc
NO8, CoHÐOH oxi hoá thành COo + HoO). Mӝt vài chҩt lҥi chuyӇn hoá thành chҩt
đӝc hơn (CH8OH oxi hoá thành fomanđêhit). rong quá trình này gan, thұn có vai
trò rҩt quan trӑng, đó là nhӳng cơ quan tham gia giҧi đӝc.
Ê Phân bӕ và tích tө.
Mӝt sӕ chҩt đӝc không gây tác dөng đӝc ngay khi xâm nhұp vào cơ thӇ, nó tích tө ӣ
mӝt sӕ cơ quan, dưӟi dҥng các hӧp chҩt không đӝc: Pb, FCl tұp trung vào trong xương,
As vào trong da, hoһc lҳng đӑng vào gan, thұn. ĐӃn khi đӫ lưӧng và dưӟi ҧnh hưӣng
cӫa điӅu kiӋn nӝi ngoҥi môi trưӡng thay đәi, các chҩt này đưӧc huy đӝng nhanh chóng,
đưa vào máu gây nhiӉm đӝc.
Ê Đào thҧi chҩt đӝc.
Chҩt đӝc hoá hӑc hoһc sҧn phҭm chuyӇn hoá sinh hӑc cӫa nó đưӧc đưa ra ngoài cơ thӇ
bҵng phәi, thұn, và các tuyӃn nӝi tiӃt. Các chҩt kim loҥi nһng: Pb, Hg, Mn thҧi qua
đưӡng ruӝt, thұn. Các chҩt tan trong mӥ: Hg, Cr, Pb đưӧc thҧi qua da, qua sӳa (gây
nhiӉm đӝc cho trҿ sơ sinh bú sӳa mҽ), theo nưӟc bӑt (gây viêm nhiӉm miӋng), theo
kinh nguyӋt (gây rӕi loҥn kinh nguyӋt ). Các chҩt có tính bay hơi: rưӧu, ête, xăng theo
hơi thӣ ra ngoài.
e.Ê Các y͇u t͙ quy͇t đ͓nh tác dͭng cͯa ch̭t đ͡c.
ác dөng cӫa chҩt đӝc phө thuӝc vào các yӃu tӕ:
Ê Cҩu trúc hoá hӑc.
Ê Quá trình công nghӋ.
Ê Nӗng đӝ.
Ã oÊ
Ê
Ê hӡi gian tác dөng.

Ê rҥng thái cơ thӇ ngưӡi lao đӝng.
6.Ê ̫nh hưͧng cͯa tia phóng x̩ và ch̭t phóng x̩
Ê ҧnh hưӣng sӟm - bӋnh nhiӉm phóng xҥ cҩp tính.
Ê ҧnh hưӣng muӝn bӋnh nhiӉm xҥ mãn tính.
g.Ê Bi͏n pháp phòng ch͙ng nhi͍m đ͡c ngh͉ nghi͏p
Ê Cҩp cӭu:
Ê Đưa ngay nҥn nhân ra khӓi nơi nhiӉm đӝc, thay bӓ quҫn áo, chú ý giӳ yên
tĩnh, ӫ ҩm cho nҥn nhân.
Ê Cho ngay thuӕc trӧ tim, tӵ hô hҩp hoһc hô hҩp nhân tҥo.
Ê Mҩt tri giác thì châm vào 8 huyӋt: khúc tri, uӹ trung, thұp tuyӅn cho chҧy
máu hoһc bҩm ngón tay vào các huyӋt đó.
Ê Rӱa da bҵng nưӟc xà phòng nơi bӏ thҩm chҩt đӝc có tính ăn mòn như kiӅm,
axit phҧi rӱa ngay bҵng nưӟc sҥch.
Ê ĐӅ phòng chung vӅ kӻ thuұt.
Ê Loҥi trӯ nguyên liӋu đӝc trong sҧn xuҩt hoһc dùng chҩt ít đӝc hơn: Cҩm dùng
chì trong sҧn xuҩt sơn màu, thay trì trҳng bҵng kӁm hoһc titan, dùng xăng,
cӗn thay cho benzen. Không dùng Bnaphtilamin trong sҧn xuҩt thuӕc nhuӝm
(chҩt gây ung thư).
Ê Cơ khí hoá tӵ đӝng trong quá trình sҧn xuҩt hoá chҩt.
Ê Bӑc kín máy móc và thưӡng xuyên kiӇm tra sӵ dò rӍ và sӱa chӳa kӏp thӡi.
Ê ә chӭc hӧp lý quá trình sҧn xuҩt
Ê NӃu không thӇ bӏt kín đưӧc quá trình công nghӋ thì phҧi tә chӭc thông gió
hút khӱ khí đӝc tҥi chӛ. Ngoài ra phҧi thiӃt kӃ hӋ thӕng thông gió, bơm
không khí sҥch vào.
Ê Xây dӵng và kiӋn toàn chӃ đӝ công tác an toàn lao đӝng.
Ê Dөng cө phòng hӝ cá nhân.
Dùng mһt lҥ phòng đӝc: tuǤ theo chҩt đӝc mà dùng các loҥi mһt lҥ có chҩt khӱ đӝc
tương ӭng.
Ê BiӋn pháp y tӃ.
ә chӭc khám tuyӇn đӏnh kǤ cho ngưӡi lao đӝng tiӃp xúc vӟi chҩt đӝc hҥi, có chӃ đӝ
bӗi dưӥng hӧp lý.
h.Ê Các yêu c̯u v͏ sinh và an toàn khi làm vi͏c vͣi tia phóng x̩.
Ê iӃp xúc vӟi nguӗn phóng xҥ kín.
Ê iӃp xúc vӟi nguӗn phóng xҥ hӣ.
V. Phòng chӕng b trong sҧn xuҩt.

1. Đӏnh nghĩa và phân loҥi.
a. Đ͓nh nghĩa: Bөi là mӝt tұp hӧp nhiӅu hҥt, có kích thưӟc nhӓ bé, tӗn tҥi lâu trong
khôngg khí dưӟi dҥng bөi bay, bөi lҳng và các hӋ khí rung nhiӅu pha: hơi khói, mù.
b. Phân lo̩i:
Ã 8
Ê
Ê heo nguӗn gӕc đưӧc hình thành:

Ê Bөi hӳu cơ: tӯ len, lөa, da...
Ê Bөi nhân tҥo: cao su, nhӵa hoá hoc...
Ê Bөi vô cơ: bөi vôi, kim loҥi...
Ê heo kích thưӟc hҥt bөi:
Ê Bөi lҳng: nhӳng hҥt có kích thưӟc 6 m.
Ê Bөi bay: nhӳng hҥt có kích thưӟc ,6m &6 m.
Ê Bөi khói: nhӳng hҥt có kích thưӟc ,6m.
Ê heo tác hҥi:
Ê Bөi gây nhiӉm đӝc chung: Pb, Hg, CûHû
Ê Bөi gây dӏ ӭng: bөi bông, len, gai...
Ê Bөi gây ung thư: bөi quһng phóng xҥ...
Ê Bөi gây nhiӉm trùng: bөi bông...
Ê Bөi gây sơ hoá phәi: ¥iOo, ¥i...
2. Tính chҩt hoá lý cӫa bөi.
Ê Đӝ phân tán: là trҥng thái cӫa bөi trong không khí phө thuӝc vào trӑng lưӧng
hҥt bөi và sӭc cҧn cӫa không khí.
Ê ính nhiӉm điӋn: dưӟi tác dөng cӫa điӋn trưӡng mҥnh các hҥt bөi bӏ nhiӉm
điӋn và bӏ hút vӅ điӋn cӵc.
Ê ính cháy nә: Bөi càng nhӓ điӋn tích tiӃp xúc vӟi ôxy càng lӟn thì hoҥt tính
hoá hӑc càng mҥnh và càng dӉ bӕc cháy, dӉ gây nә: bӝt cacbon, bӝt côban «
Ê ính lҳng bөi do nhiӋt: өi khói khi đi qua vùng nóng sang vùng lҥnh làm các
phҫn tӱ bөi giҧm vұn tӕc và lҳng đӑng trên bӅ mһt vùng lҥnh.
3. Tác hҥi cӫa bөi.
a. B͏nh ph͝i nhi͍m bͭi.
BӋnh phәi nhiӉm bөi là mӝt bӋnh gây ra do thưӡng xuyên hít phҧi bөi khoáng và kim
loҥi, đưa tӟi hiӋn tưӧng xơ hoá phәi làm suy chӭc năng hô hҩp. uǤ theo loҥi bөi hít
phҧi mà gây ra các bӋnh phәi nhiӉm bөi có tên khác nhau.
b. B͏nh đưͥng hô h̭p.
uǤ theo nguӗn gӕc các loҥi bөi mà gây ra các bӋnh khác nhau: viêm mũi, hӑng, khí
quҧn. Bөi hӳu cơ như bông, sӧi, gai, lanh dính vào niêm mҥc gây viêm phù thũng, tiӃt
nhiӅu niêm dӏch, vӅ lâu dài bөi lanh gai còn có thӇ gây viêm loét vào lòng khí phӃ
quҧn. Bөi vô cơ rҳn, cҥnh sҳc nhӑn, ban đҫu thưӡng gây ra viêm mũi phì đҥi làm cho
niêm mҥc dày, tiӃt nhiӅu niêm dӏch làm cho thӣ hít khó khăn. ¥au vài năm, chuyӇn
thành thӇ viêm.
c. B͏nh ngoài da.
Bөi đӗng có thӇ gây nhiӉm trùng ngoài da rҩt khó chӳa. Bөi tác đӝng đӃn các tuyӃn
nhӡn làm cho khô da, phát sinh ra các bӋnh da (như trӭng cá, viêm da) gһp ӣ công
nhân đӕt lò hơi, thӧ máy, sҧn xuҩt xi măng, sành xӭ v.v«
Ã 86
Ê
Bөi gây kích thích da, sinh mөn nhӑt, lӣ loét như bөi vôi, thiӃc,bөi dưӧc phҭm, thuӕc
trӯ sâu, đưӡng (ghҿ cӫa ngưӡi làm bánh kҽo )
Bөi nhӵa than dưӟi tác dөng cӫa ánh nҳng làm cho da sưng tҩy đӓ như bӓng, rҩt ngӭa
và làm cho mҳt sưng đӓ, chҧy nưӟc mҳt. Các hiӋn tưӧng này sӁ không xҧy ra nӃu làm
viӋc trong bóng râm hoһc vӅ đêm.
d. Ch̭n thương m̷t.
Bөi bҳn vào mҳt gây kích thích màng tiӃp hӧp, lâu dҫn gây ra viêm màng tiӃp hӧp,
viêm mi mҳt «Bөi kiӅm, axít có thӇ gây ra bӓng giác mҥc đӇ lҥi sҽo lӟn làm giҧm thӏ
lӵc, nһng hơn có thӇ làm mù mҳt.
e. B͏nh đưͥng tiêu hoá.
Bөi đưӡng, bӝt có thӇ làm sâu răng, do bөi đӑng lҥi trên mһt răng bӏ vi trùng phân giҧi
thành axít lactic làm hӓng men răng. Bөi kim loҥi, bөi khoáng to, nhӑn cҥnh sҳc vào dҥ
dày có thӇ làm tәn thương niêm mҥc dҥ dày, gây ra rӕi loҥn tiêu hoá.
4. BiӋn pháp phòng chӕng bөi.

a. Bi͏n pháp kͿ thu̵t.
Ê Giӳ bөi không cho lan toҧ ra ngoài không khí bҵng cách cơ khí hoá, tӵ đӝng hoá
các quá trình sҧn xuҩt sinh bөi, đӇ công nhân không phҧi tiӃp xúc vӟi bөi. Đây là
biӋn pháp cơ bҧn nhҩt.
Ê Bao kín thiӃt bӏ và dây chuyӅn sҧn xuҩt: Dùng các tҩm che kín máy sinh bөi,
kèm theo các máy hút bөi tҥi chӛ, chӍ chӯa chӛ thao tác tӕi thiӇu cho nhu cҫu kӻ
thuұt (trong máy mài, cưa đĩa, máy nghiӅn đá «)
Ê hay đәi phương pháp công nghӋ: rong phân xưӣng đúc làm sҥch vұt đúc bҵng
nưӟc thay cho làm sҥch bҵng phun cát. dùng phương pháp ưӟt thay cho phương
pháp khô trong công nghiӋp sҧn xuҩt xi măng, trong ngành luyӋn kim bӝt thay
phương pháp trӝn khô bҵng phương pháp trӝn ưӟt...
Ê hay vұt liӋu ít bөi đӝc hơn: dùng đá mài nhân tҥo cacbuarunđun có ít bioxit
silic thay cho đá mài tӵ nhiên nhiӅu ¥i o .
Ê hông gió hút bөi trong các phân xưӣng nhiӅu bөi.
Ê ĐӅ phòng bөi cháy nә: Cҫn loҥi trӯ điӅu kiӋn sinh ra cháy nә. theo dõi nӗng đӝ
bөi không đӇ đҥt tӟi giӟi hҥn nә đһc biӋt là các máy dүn và máy lӑc bөi. Cách ly
mӗi lӱa.
b. Bi͏n pháp v͏ sinh cá nhân.
Ê ¥ӱ dөng quҫn áo bҧo hӝ lao đӝng.
Ê ăng cưӡng chӃ đӝ vӋ sinh cá nhân thưӡng xuyên và triӋt đӇ, nhҩt là nơi có bөi
đӝc.
c. Bi͏n pháp y t͇.
Ê Khám tuyӇn đӏnh kǤ, quҧn lý sӭc khoҿ công nhân làm viӋc vӟi bөi, giám đӏnh
khҧ năng lao đӝng và bӕ trí nơi lao đӝng thích hӧp.
Ê Nghiên cӭu chӃ đӝ làm viӋc thích hӑp cho mӝt sӕ nghӅ có nhiӅu bөi.
Ã 8o
Ê
Ê Đҧm bҧo khҭu phҫn ăn cho công nhân làm ӣ nơi có nhiӅu bөi cҫn nhiӅu sinh tӕ,
nhҩt là sinh tӕ C
Ê ә chӭc tӕt điӅu kiӋn an dưӥng nghӍ ngơi cho thӧ tiӃp xúc vӟi bөi.
d. Ki͋m tra bͭi.
Đo kiӇm đӇ đánh giá tình trҥng bөi và so sánh vӟi tiêu chuҭn vӋ sinh cho phép.
VI. MhiӃu sáng trong sҧn xuҩt.

1. Mác khái niӋm cơ bҧn.
a. ánh sáng th̭y đưͫc.
ánh sáng thҩy đưӧc là nhӳng bӭc xҥ (photon) có bưӟc sóng trong khoҧng tӯ 8W đӃn
)û nm (nanômet). Mһt trӡi và nhӳng vұt thӇ đưӧc nung nóng đӃn nhiӋt đӝ cao hơn
Ð C đӅu có khҧ năng phát sáng. Bӭc xҥ đơn sҳc (là nhӳng chùm tia sáng chӍ có mӝt
đӝ dài bưӟc sóng ) khác nhau cho ta cҧm giác sáng khác nhau. Cùng mӝt công suҩt
bӭc xҥ như nhau, bӭc xҥ màu vàng lөc có bưӟc sóng = ÐÐÐ nm cho ta thҩy rõ nhҩt.
ĐӇ đánh giá đӝ sáng tӓ cӫa các loҥi tia khác, lҩy đӝ sáng tӓ cӫa tia vàng lөc làm tiêu
chuҭn so sánh.
b. ¼uang thông .
Là đai lưӧng đӇ đánh giá khҧ năng phát sáng cӫa vұt. Quang thông là phҫn công suҩt
bӭc xҥ có khҧ năng gây ra cҧm giác sáng cho thӏ giác cӫa con ngưӡi.
Quang thông cӫa nguӗn sáng đơn sҳc là: = C. F . V
rong đó:
F là công suҩt bӭc xҥ cӫa chùm sáng
V là đӝ sáng tӓ tương đӕi cӫa nguӗn sáng đơn
sҳc
C là hҵng sӕ phө thuӝc đơn vӏ đo (nӃu đo
bҵng lumem, F đo bҵng W thì C=û8W)
Vӟi chùm tia đa sҳc không liên tөc:
Y
= C.

(lm)
vӟi chùm tia đa sҳc liên tөc tӯ 6 đӃn o thì :
o o
Ê
M (lm)

c. Cưͥng đ͡ sáng I. r

Cưӡng đӝ sáng theo phương là mұt đӝ quang
r
thông bӭc xҥ phân bӕ theo phương đó. Cưӡng
đӝ sáng In là tӹ sӕ giӳa lưӧng quang thông bӭc
r
xҥ d trên vi phân góc khӕi d theo phương .
Đơn vӏ đo cưӡng đӝ sáng là candela (cd)

Ã 88
Ê
Ê

Cưӡng đӝ sáng đһc trưng cho khҧ năng phát sáng cӫa nguӗn theo các phương khác
nhau.
d. Đ͡ r͕i E.
Là đҥi lưӧng đӇ dánh giá đӝ sáng cӫa bӅ mһt đưӧc chiӃu sáng. Đӝ rӑi tҥi mӝt điӇm M
trên bӅ mһt đưӧc chiӃu sáng là mұt đӝ quang thông cӫa luӗng sáng tҥi điӇm đó. Đӝ rӑi
EM tҥi điӇm M là tӹ sӕ giӳa lưӧng quang thông chiӃu đӃn d trên vi phân diӋn tích ds
đưӧc chiӃu sáng tҥi điӇm đó (hình o-8û)
0
34
0+
Đơn vӏ đo đӝ rӑi là lux (lx)
6. Đ͡ chói. r
Đӝ chói nhìn theo phương là
r
tӹ sӕ giӳa
cưӡng đӝ phát sáng theo phương đó trên diӋn
tích hình chiӃu mһt sáng xuӕng mһt phҷng

r
thҷng góc vӟi phương .

Ê
Ó
đơn vӏ đo đӝ chói là nít (nt). Nít là đӝ chói cӫa mӝt nguӗn sáng diӋn tích 6mo có cưӡng
đӝ 6cd khi ta nhìn thҷng góc vӟi nó.
2. MhiӃu sáng và sӵ nhìn cӫa mҳt.

a.Ê S͹ nh̩y c̫m cͯa m̷t.
b.Ê Kh̫ năng phân gi̫i cͯa m̷t.
c.Ê T͙c đ͡ phân gi̫i cͯa m̷t.
d.Ê Hi͏n tưͫng loá m̷t.
3. Kӻ thuұt chiӃu sáng.

trong sҧn xuҩt dùng o loҥi nguӗn sáng:
Ê Nguӗn sáng tӵ nhiên.
Ê Nguӗn sáng nhân tҥo.
A. MhiӃu sáng tӵ nhiên.
1.Ngu͛n sáng.
nguӗn sáng tӵ nhiên là mһt trӡi. ánh sáng mһt trӡi chiӃu xuӕng mһt đҩt khi
xuyên qua lӟp khí quyӇn mӝt phҫn bӏ các hҥt trong tҫng không khí hҩp thө và tiӃp tөc
truyӅn thҷng (trӵc xҥ). Phҫn hҩp thө vào các phҫn tӱ không khí lҥi đưӧc phát tán sinh
ra ánh sáng tҧn xҥ làm cho bҫu trӡi sáng lên. Do đó ánh sáng tӵ nhiên có hai nguӗn
Ã 8`
Ê
chính là ánh sáng trӵc xҥ cӫa mһt trӡi và ánh sáng tҧn xҥ cӫa bҫu trӡ. Ngoài ra, ánh
sáng tӵ nhiên trong các phòng còn có ánh sáng phҧn xҥ tӯ các mһt phҧn xҥ nҵm trong
hoһc ngoài phòng: mһt sàn, mһt tưӡng, mһt trҫn, các kӃt cҩu che nҳng trên ô cӱa cũng
như bӅ mһt đҩt, bӅ mһt ngoài cӫa các công trình kiӃn trúc đӭng đӕi diӋn.
o. Tiêu chu̱n chi͇u sáng t͹ nhiên.
ánh sáng tӵ nhiên chiӃu xuӕng mһt đҩt có trӏ sӕ luôn thay đәi. Do đó chӃ đӝ ánh
sáng tӵ nhiên trong phòng cũng biӃn đәi theo, cho nên khoa hӑc chiӃu sáng tӵ nhiên
quy đӏnh tiêu chuҭn chiӃu sáng tӵ nhiên không phҧi là đӝ rӑi hay là đӝ chói trên mһt
phҷng lao đӝng mà theo mӝt đҥi lưӧng quy ưӟc là hӋ sӕ chiӃu sáng tӵ nhiên viӃt tҳt là
H¥N.
HӋ sӕ chiӃu sáng tӵ nhiên tҥi mӝt điӇm M trong phòng là tӹ sӕ giӳa đӝ rӑi tҥi
điӇm đó (EM) vӟi đӝ rӑi sáng ngoài nhà (Eng) trong cùng mӝt thӡi điӇm tính theo tӍ sӕ
phҫn trăm.

trong đó eM là hӋ sӕ chiӃu sáng tӵ nhiên tҥi điӇm M trong phòng.

rong tiêu chuҭn chiӃu sáng tӵ nhiên có quy đӏnh hai hӋ sӕ tiêu chuҭn chiӃu sáng tӵ
nhiên đӇ đáng giá hai phương pháp chiӃu sáng tӵ nhiên khác nhau. Dùng chiӃu sáng tӵ
nhiên bҵng cӱa trӡi, cӱa sә tҫng cao đưӧc đáng giá bҵng hӋ sӕ chiӃu sáng tӵ nhiên
trung bình etb. Dùng chiӃu sáng tӵ nhiên bҵng cӱa sә bên cҥnh đưӧc đánh giá bҵng hӋ
sӕ chiӃu sáng tӵ nhiên tӕi thiӇu emin.
8. Thi͇t k͇ chi͇u sáng t͹ nhiên.

NhiӋm vө cơ bҧn cӫa viӋc thiӃt kӃ chiӃu sáng tӵ nhiên cho nhà là chӑn hình
dáng, kích thưӟc, vӏ trí cӫa các cӱa đӇ tҥo đưӧc điӅu kiӋn tiӋn nghi vӅ ánh sáng trong
phòng, bҧo đҧm cho mҳt ngưӡi làm viӋc trong điӅu kiӋn thích hӧp nhҩt.
Ê Đӝ rӑi ánh sáng tӵ nhiên trong phòng phҧi đưӧc đҧm bҧo đҫy đӫ theo tiêu chuҭn
chiӃu sáng tӵ nhiên quy đӏnh.
Ê Đӕi vӟi nhà công nghiӋp phҧi đҧm bҧo điӅu kiӋn nhìn rõ, nhìn tinh, phân giҧi
nhanh các vұt nhìn cӫa mҳt. vì vұy khi thiӃt kӃ chiӃu sáng phҧi chú ý bҧo đҧm
cho tán xҥ trong phòng không quá lӟn, nӃu không sӁ làm cho các vұt nhìn mҩt
tính tұp thӇ (không rõ hình khӕi) dүn đӃn sӵ nhìn cӫa mҳt rҩt căng thҷng và mau
mӋt mӓi.
Ê Hưӟng cӫa ánh sáng sao cho không gây ra bóng đә cӫa ngưӡi, thiӃt bӏ và các kӃt
cҩu nhà nên trưӡng nhìn cӫa công nhân.
Ê ránh đưӧc hiӋn tưӧng loá do các cӱa lҩy ánh sáng có đӝ chói quá lӟn nҵm trong
trưӡng nhìn cӫa công nhân.
Ê BӅ mһt làm viӋc phҧi có đӝ sáng cao hơn các bӅ mһt khác ӣ trong phòng.
hiӃt kӃ các cӱa chiӃu sáng tӵ nhiên cho nhà sҧn xuҩt chӍ nên đҧm bҧo vӯa đӫ tiêu
chuҭn chiӃu sáng tӵ nhiên quy đӏnh, không nên vưӧt quá, đӇ đҧm bҧo chӃ đӝ vi khí
Ã 8Ð
Ê
hұu, giҧm bӟt đưӧc chi phí bҧo dưӥng trong quá trình sӱ dөng. Cӱa chiӃu sáng cho nhà
công nghiӋp phҧi đơn giҧn và thӕng nhҩt trong nhà máy đӇ sӱ dөng, bҧo quҧn đưӧc dӉ
dàng. Mӛi hӋ thӕng chiӃu sáng có nhiӅu hình thӭc phong phú.
Ê Cӱa sә chiӃu sáng thưӡng dùng là cӱa sә mӝt tҫng, cӱa sә nhiӅu tҫng, cӱa sә
liên tөc, cӱa sә bӕ trí gián đoҥn.
Ê Cӱa trӡi chiӃu sáng thưӡng dùng là cӱa trӡi hình chӳ nhұt, hình chӳ M, hình
thang, hình chӓm cҫu, hình răng cưa, mái sáng«
Ê hiӃt kӃ chiӃu sáng tӵ nhiên phҧi đҧm bҧo yêu cҫu thông gió thoát nhiӋt kӃt hӧp
vӟi nhӳng giҧi pháp che mưa, nҳng mà chӑn hình thӭc cӱa chiӃu sáng thích hӧp.
c
c
Ê ³ác đ͓nh di͏n tích c͵a chi͇u sáng.

DiӋn tích cӱa chiӃu sáng có thӇ xác đӏnh sơ bӝ theo công thӭc:
Ê NӃu chiӃu sáng bҵng cӱa sә :

6 + 5min . +
.6 .¹
6+ . 6
Ê NӃu chiӃu sáng bҵng cӱa trӡi:
6 5 .
.6 % %
6+ . o
rong đó:
Ê ¥cs; ¥ct - diӋn tích cӱa sә, cӱa trӡi cҫn xác đӏnh.
Ê ¥s - diӋn tích cӫa phòng.
Ê - hӋ sӕ xuyên sáng cӫa cӱa.
Ê etcmin ; etctb - H¥N tiêu chuҭn khi dùng cӱa sә, cӱa trӡi chiӃu sáng.
Ê ¦cs ; ¦ct - hӋ sӕ đһc trưng cho diӋn tích cӱa sә, cӱa trӡi cҫn thiӃt đҧm bҧo cho
H¥N trong phòng bҵng 6.
Ê r6; ro - hӋ sӕ kӇ đӃn ҧnh hưӣng cӫa các mһt phҧn xҥ ӣ trong phòng khi chiӃu
sáng bҵng cӱa sә và bҵng cӱa trӡi.
Ê K - hӋ sӕ kӇ đӃn ҧnh hưӣng che tӕi cӫa công trình bên cҥnh.
`. Tính toán chi͇u sáng t͹ nhiên.
¥au khi sơ bӝ thiӃt kӃ hӋ thӕng cӱa sә chiӃu sáng phҧi kiӇm tra tính toán lҥi xem
hӋ thӕng chiӃu sáng đó có đҥt đưӧc H¥N trong phòng theo tiêu chuҭn không.
HӋ sӕ chiӃu sáng tӵ nhiên cӫa mӝt điӇm M ӣ trong phòng đưӧc xác đӏnh theo công
thӭc:
Ã 8û
Ê
eM = ebt + e + ekt + eđ
rong đó:
Ê ebt - H¥N do bҫu trӡi gây nên.
Ê e - H¥N do ánh sáng phҧn xҥ tӯ các bӅ mһt trong phòng gây ra.
Ê ekt - H¥N do ánh sáng phҧn xҥ tӯ các bӅ mһt cӫa các công trình kiӃn trúc
đӭng trưӟc cӱa .
Ê eđ - H¥N do ánh sáng phҧn xҥ tӯ mһt đҩt xung quanh cӱa bên ngoài công
trình.
Khi phía trưӟc cӱa có công trình đӕi diӋn thì ta tính ekt bӓ qua eđ vì thӵc tӃ eđ<<ekt.
Ê ³ác đ͓nh các HSTN.
Ê ính ebt:
ebt = eĐ.. .q
rong đó:
Ê eĐ - hӋ sӕ chiӃu sáng tӵ nhiên đưӧc xác đӏnh bҵng biӇu đӗ Đanlulux.
Ê q - hӋ sӕ kӇ đӃn ҧnh hưӣng do phân bӕ không đӅu cӫa đӝ chói trên bҫu
trӡi.
Ê - hӋ sӕ xuyên sáng cӫa cӱa.
Ê - hӋ sӕ làm giҧm H¥N cӫa bҫu trӡi do kӃt cҩu che nҳng nhӓ như
cӱa chip, mành mành «
Ê ính e :
Khi trưӟc cӱa không có kӃt cҩu che nҳng: e = ebt min (r-6)
Khi trưӟc cӱa có kӃt cҩu che nҳng:
e = c6. ebt ( r-6) cho nhӳng điӇm gҫn cӱa.
e = co. ebt ( r-6) cho nhӳng điӇm giӳa phòng.
e min = eminbt ( r-6) cho nhӳng điӇm ӣ trong cùng.
rong đó:
ebt min - H¥N do bҫu trӡi gây ra tҥi điӇm tӕi nhҩt trong phòng.
r - hӋ sӕ kӇ đӃn ҧnh hưӣng cӫa các bӅ mһt phҧn xҥ trong phòng.
c6, co - hӋ sӕ kӇ đӃn sӵ tăng H¥N do phҧn xҥ ánh sáng cӫa các kӃt cҩu che nҳng.
Ê ính ekt, eđ:
Khi trưӟc cӱa có công trình kiӃn trúc gҫn và không có cây xanh thì tính ekt:
ekt = eĐ.. .
Khi kiӃn trúc đӕi diӋn ӣ xa (trên 8 m) hay giӳa kiӃn trúc đó và cӱa có cây xanh
thì tính eđ:
eđ = ebtmin .(rđ -6).
rong đó:

- hӋ sӕ kӇ đӃn ҧnh hưӣng cӫa sӵ khác nhau giӳa đӝ chói cӫa bҫu trӡi và đӝ
chói cӫa kiӃn trúc đӕi diӋn.
rđ - hӋ sӕ kӇ đӃn ҧnh hưӣng cӫa phҧn xҥ mһt đҩt lên trҫn nhà rӗi hҳt xuӕng mһt
phҷng lao đӝng.
Ã 8)
Ê
B. MhiӃu sáng nhân tҥo.

ChiӃu sáng nhân tҥo trong công nghiӋp hiӋn nay là chiӃu sáng điӋn. ӣ nưӟc ta
hiӋn nay do ánh sáng tӵ nhiên nhiӅu, kéo dài trong ngày nên chiӃu sáng nhân tҥo chӍ
dùng trong nhӳng thӡi gian chiӃu sáng tӵ nhiên không đӫ.
ChiӃu sáng điӋn cho sҧn xuҩt phҧi tҥo ra trong mӝt chӃ đӝ ánh sáng đҧm bҧo
điӅu kiӋn nhìn rõ, nhìn tinh và phân giҧi nhanh các vұt nhìn cӫa mҳt trong quá trình lao
đӝng. ҩt cҧ nhӳng yêu cҫu đó phө thuӝc vào nhӳng đһc điӇm cӫa nguӗn sáng, cách bӕ
trí các nguӗn sáng trong phòng cũng như viӋc duy tu bҧo dưӥng hӋ thӕng chiӃu sáng
trong suӕt quá trình sӱ dөng.
1. Ngu͛n sáng đi͏n.
Gӗm đèn dây tóc và đèn huǤnh quang.
Ê Áu điӇm đèn dây tóc: rҿ, đơn giҧn, rӉ sӱ dөng, là ánh sáng thұt, năng suҩt cao,
phát sáng әn đӏnh
Ê Áu điӇm đèn huuǤnh quang: hiӋu suҩt phát cao, tuәi thӑ cao.
Ê Nhưӧc điӇm đèn huǤnh quang: không әn đӏnh, ánh sáng không thұt, giá cao, sӱ
dөng và bҧo dưӥng phӭc tҥp.
o. Thi͇t b͓ chi͇u sáng.
Ê NhiӋm vө: phân bӕ lҥi ánh sáng theo yêu cҫu, thay đәi xҥ phә nӃu cҫn, bҧo vӋ
mҳt không bӏ loá.
Ê Phân loҥi: bӝ phұn phҧn xҥ, bӝ phұn khuyӃch tán, bӝ phұn khúc xҥ, bӝ phұn che
tӕi.
Ê Các thiӃt bӏ thưӡng dùng: thӃt bӏ chiӃu sáng trӵc tiӃp, thiӃt bӏ chiӃu sáng bán trӵc
tiӃp, thiӃt bӏ chiӃu sáng tán xҥ, thiӃt bӏ chiӃu sáng đèn huǤnh quang.
8. Tiêu chu̱n đ͡ r͕i ánh sáng nhân t̩o.
`. Thi͇t k͇ chi͇u sáng đi͏n.
hiӃt kӃ chiӃu sáng điӋn cho nhà là tìm ra nhӳng phương thӭc và giҧi pháp chiӃu sáng
nhҵm đҧm bҧo nhӳng yêu cҫu ánh sáng cho lao đӝng trong phòng tӕt nhҩt mà lҥi kinh
tӃ nhҩt. Có ba phương thӭc cơ bҧn sau đây:
Ê Phương thӭc chiӃu sáng chung: trong toàn phòng có mӝt hӋ thӕng chiӃu sáng tӯ
trên xuӕng gây ra mӝt đӝ chói không gian nhҩt đӏnh và mӝt đӝ rӑi nhҩt đӏnh trên
toàn bӝ các mһt phҷng lao đӝng. Đưӧc dùng khi phòng đòi hӓi nhiӅu ánh sáng,
không khҳt khe vӅ hưӟng ánh sáng, mұt đӝ chӛ lao đӝng cao, cùng mӝt loҥi công
viӋc, thiӃt bӏ hay bӏ thay đәi.
Ê Phương thӭc chiӃu sáng cөc bӝ: chia không gian lӟn cӫa phòng ra nhiӅu không
gian nhӓ, mӛi không gian nhӓ cӫa phòng có mӝt chӃ đӝ chiӃu sáng khác nhau.
Dùng khi yêu cҫu cao hưӟng ánh sáng, đӝ sáng vӟi tӯng vӏ trí hay trong phong
có lao đӝng tұp trung, thiӃt bӏ bӕ trí cӕ đӏnh.
Ê Phương thӭc chiӃu sáng hӛn hӧp: là phương thӭc chiӃu sáng chung đưӧc bә
xung thêm nhӳng đèn cҫn thiӃt đҧm bҧo đӝ rӑi lӟn tҥi nhӳng chӛ làm viӋc cӫa
yêu cҫu. Dùng khi yêu cҫu đӝ sáng lӟn tҥi các vӏ trí lao đӝng, hưӟng ánh sáng
Ã 8W
Ê
phҧi thay đәi trong quá trình làm viӋc, nhӳng vӏ trí mà chiӃu sáng chung che lҩp,
mұt đӝ chӛ làm viӋc không cao, diӋn tích lao đӝng không lӟn.
Ê Cách thӭc bӕ trí các đèn:
Ê ChiӃu sáng bҵng nhӳng đèn đơn hay thành nhӳng cөm lӟn.
Ê ChiӃu sáng bҵng nhiӅu đèn lӟn bӕ trí thành các tҩm sáng hay trҫn sáng.
5. Tính toán chi͇u sáng đi͏n.
ính toán chiӃu sáng điӋn là xác đӏnh công suҩt điӋn cҫn thiӃt đӇ chiӃu sáng cho nhà
theo tiêu chuҭn chiӃu sáng do quy đӏnh. rong kӻ thuұt chiӃu sáng có mӝt sӕ phương
pháp tính toán chiӃu sáng chӫ yӃu sau đây:
a. Phương pháp công sṷt đơn v͓.
dӵa vào tính chҩt lao đӝng và các thông sӕ cӫa loҥi đèn dùng chiӃu sáng đӇ xác đӏnh
công suҩt cҫn thiӃt cho mӝt đơn vӏ diӋn tích (6mo) cӫa gian nhà:

Ê ÊÊ o Ê
Ó Q
trong đó:
Ê E - đӝ rӑi nhӓ nhҩt theo tiêu chuҭn (lx)
K - hӋ sӕ dӵ trӳ cӫa đèn (k=6,Ð& 6,)) phө thuӝc vào đһc điӇm cӫa gian phòng. Phòng
nhiӅu bөi khói lҩy trӏ sӕ lӟn.
3
Z= - tӹ sӕ giӳa đӝ rӑi bình quân và đӑ rӑi nhӓ nhҩt.
3 min
- hiӋu suҩt phát quang cӫa đèn (lm)
V
= - hӋ sӕ hӳu ích cӫa đèn.

V - quang thông cӫa thiӃt bӏ chiӃu sáng xuӕng mһt phҷng làm viӋc.
n - quang thông phát ra tӯ nguӗn
Công suҩt cҫn thiӃt cho cҧ gian phòng là:
P = ¥. W ()
Khi biӃt sӕ lưӧng đèn, chӑn công suҩt đơn vӏ thích hӧp thì xác đӏnh công suҩt cӫa mӝt
đèn p là:
ë
()

rong đó:
p - công suҩt cho cҧ gian phòng ()
N - sӕ đèn dùng đӇ chiӃu sáng
W - công suҩt đơn vӏ mo
¥ - diӋn tích gian phòng mo.
Phương pháp công suҩt đơn vӏ là phương pháp tính toán đơn giҧn nhҩt nhưng cũng
kém chính xác nhҩt. Ngưӡi ta thưӡng dùng phương pháp này đӇ tính toán trong thiӃt kӃ
sơ bӝ, đӇ kiӇm nghiӋm kӃt quҧ cӫa các phương pháp tính toán khác và đӇ so sánh tính
kinh tӃ cӫa hӋ thӕng chiӃu sáng.
Ã 8Ê
Ê
b. Phương Pháp đi͋m.

Là phương pháp xác đӏnh chính xác "
đӝ rӑi tҥi mӝt điӇm bҩt kǤ trong
phòng do thiӃt bӏ tҥo ra theo phương
ngang hay đӭng.
I - đưӡng cong phân bӕ cưӡng đӝ
m
ánh sáng.
H khoҧng cách tӯ nguӗn O đӃn mһt

phҷng ngang qua A. !
L khoҧng cách tӯ nguӗn O đӃn mһt
phҷng đӭng qua A. Ê
r
- góc hӧp bӣi phương chiӃu sáng
vӟi pháp tuyӃn mһt phҷng ngang.
r=OA khoҧng cách tӯ nguӗn tӟi A.
Đӝ rӑi theo phương ngang tҥi điӇm A là:

0
Eng =
0+
rong đó:
d - lưӧng quang thông chiӃu xuӕng diӋn tích d¥ theo phương ngang.
d¥ - vi phân diӋn tích theo phương ngang tҥi điӇm A.

o
d = o

vây đӝ rӑi theo phương ngang qua A và đưa vào hӋ sӕ dӵ trӳ K:
. cos o
Eng = o
.Ó
ương tӵ đӝ rӑi đӕi vӟi điӇm A theo phương đӭng:
. cos o (Ê ) ¦
Eđ = = Eng.tg = Eng .
o
.Ó
Ã¦ 733 8¦ 73 3 .9:%/;/
+ 8:<
c. Phương pháp h͏ s͙ s͵ dͭng.
hưӡng đưӧc dùng đӇ tính toán chiӃu sáng chung. Khi tính toán theo phương pháp này
thì kӇ đӃn tia sáng chiӃu thҷng tӯ đèn, nhӳng tia phҧn xҥ tӯ tưӡng và trҫn. rình tӵ tính
toán ánh sáng theo phương pháp này như sau:
ViӋc đҫu tiên là xác đӏnh phương pháp bӕ trí đèn. Có thӇ bӕ trí đӕi xӭng hoһc không
đӕi xӭng. Khi bӕ trí đӕi xӭng, đèn đưӧc treo tӯng hàng dӑc hoһc hàng ngang gian nhà
vӟi khoҧng cách thӕng nhҩt theo hình chӳ nhұt hoһc hình thoi. Bӕ trí đӕi xӭng thì đҧm
bҧo ánh sáng đӅu nhưng tӕn điӋn hơn. Khi bӕ trí không đӕi xӭng quan tâm tӟi vӏ trí lҳp
Ã `
Ê
đһt thiӃt bӏ, chӛ làm viӋc, nơi kiӇm tra...Bӕ trí đèn theo phương pháp này tiӃt kiӋm
điӋn, thưӡng dùng trong các phân xưӣng bӕ trí thiӃt bӏ không đӅu.
-
-
,
,
Ê
Ê Ê
RÊÊÊÊ
xác đӏnh tӹ sӕ khoҧng cách treo đèn L và đӝ cao treo đèn HC phө thuӝc vào kiӇu đèn
và cách bӕ trí đèn mà tӹ sӕ L HC có thӇ lҩy tӯ 6,` &o khi Bӕ trí theo hình chӳ nhұt và
tӯ 6,) & o,Ð khi bӕ trí theo hình thoi.
# m

%
%

&
'ÊmÊ
$(Ê)*+
m
$
Đӝ cao treo đèn có thӇ xác đӏnh theo công thӭc :
HC = H - hC - h P (m)
rong đó :
H - chiӅu cao tӯ sàn tӟi trҫn (m)
hc - chiӅu cao tӯ trҫn tӟi đèn (m) thưӡng hc = ( ,o & ,oÐ).H
hP - chiӅu cao tӯ sàn tӟi bӅ mһt làm viӋc (m).
Lc- khoҧng cách tӯ dãy đèn ngoài cùng tӟi tưӡng có thӇ lҩy: LC=(6o & 68).L
Dӵa vào tӹ sӕ L HC xác đӏnh đưӧc L
Khi La = Lb có thӇ xác đӏnh sӕ đèn cҫn thiӃt theo công thӭc: n= ¥ Lo
Ã `6
Ê
6
Xác đӏnh chӍ sӕ cӫa phòng i =

.( § )
a, b chiӅu rӝng và dài cӫa phòng (m)

¥ diӋn tích phòng ¥ = a.b (mo)
Căn cӭ vào i, hӋ sӕ phҧn xҥ cӫa tưӡng và trân, loҥi đèn xác đӏnh đưӧc hӋ sӕ sӱ dөng ¦
đèn: ¦ = 6
6 , - tәng quang thông chiӃu lên mһt phҷng làm viӋc và tông quang thông do đèn
phát ra.
3.6 .Ó .=
Vұy quang thông cӫa mӝt đèn cҫn phát ra: n = (lm)
.¦
E - đӝ rӑi nhӓ nhҩt theo tiêu chuҭn nhà nưӟc (lx).
K - hӋ sӕ an toàn K = (6,Ð&6,))
Z = Etb Emin =(6&6,oÐ) là tӹ sӕ giӳa đӝ rӑi bình quân và đӝ rӑi nhӓ nhҩt.
n - sӕ đèn chiӃu sáng trong gian phòng.
ӯ n và kiӇu đèn xác đӏnh đưӧc công suҩt cҫn thiӃt cho mӝt đèn.
VII. Thông gió công nghiӋp

1. NhiӋm vө cӫa thông gió công nghiӋp.
Ê Thông gió ch͙ng nóng: ә chӭc trao đәi không khí giӳa bên trong và bên ngoài
nhà. áêu cҫu cӫa thông gió chӕng nóng là phҧi đҧm bҧo đưӧc nhiӋt đӝ, đӝ ҭm
tương đӕi và vұn tӕc trong toàn nhà hoһc ӣ tӯng khu vӵc làm viӋc.
Ê Thông gió kh͵ bͭi và hơi khí đ͡c: hút không khí bӏ ô nhiӉm và làm sҥch rӗi
thҧi ra ngoài. Đӗng thӡi cũng tә chӭc trao đәi không khí, đưa không khí sҥch tӯ
ngoài vào đӇ hoà loãng lưӧng bөi, hơi khí đӝc hҥi trong nhà xuӕng đӃn mӭc cho
phép.
2. Mác biӋn pháp thông gió và các loҥi hӋ thӕng thông gió.
heo khҧ năng tҥo ra sӵ lưu thông và trao đәi không khí giӳa bên trong và bên ngoài
nhà chia thành:
hông gió tӵ nhiên: Là trưӡng hӧp thông gió mà sӵ lưu thông Không khí bên trong và
bên ngoài nhà thӵc hiӋn nhӡ nhӳng yӃu tӕ tӵ nhiên như nhiӋt thӯa và gió.
hông gió cơ khí: Là trưӡng hӧp thông gió sӱ dөng các cơ cҩu cơ khí (quҥt máy...) đӇ
tҥo sӵ lưu thông không khí trong không gian làm viӋc.
HӋ thӕng thông gió cơ khí thәi.
HӋ thông thông gió cơ khí hút.
heo phҥm vi phөc vө cӫa hӋ thӕng thông gió, chia thành:
HӋ thӕng thông gió chung: Là hӋ thӕng thông gió tác dөng trong toàn bӝ không gian
phân xưӣng, có khҧ năng khӱ nhiӋt thӯa và các chҩt đӝc hҥi xuӕng mӭc cho phép.
HӋ thӕng thông gió cөc bӝ: là hӋ thӕng thông gió phҥm vi tác dөng trong tӯng vùng
hҽp riêng biӋt cӫa phân xưӣng.
heo dҥng đӝc hҥi cҫn hút:
Ã ò
Ê
HӋ thӕng hút nhiӋt: thưӡng bӕ trí trên các nguӗn nhiӋt.

HӋ thӕng hút khí và hơi đӝc hҥi: sӱ dөng trong quá trình sҧn xuҩt hoa chҩt.
HӋ thӕng hút bөi.
HӋ thӕng thông gió phӕi hӧp.
HӋ thӕng thông gió dӵ phòng.
HӋ thӕng điӅu hoà không khí: là dҥng thông gió hoàn thiӋn nhҩt. ViӋc sӱ lý không khí
ӣ dҥng thông gió này đưӧc thӵc hiӋn bҵng thiӃt bӏ chuyên dùng gӑi là máy điӅu hoà.
Máy điӅu hoà là thiӃt bӏ thông gió nhӡ các khí cө điӅu khiӇn tӵ đӝng, không phө thuӝc
vào điӅu kiӋn bên ngoài và chӃ đӝ dao đӝng cӫa quá trình công nghӋ giӳ cho bên trong
phòng điӅu kiӋn môi trưӡng không khí cӕ đӏnh.
3. Xác đӏnh lưu lưӧng trao đәi không khí trong hӋ thӕng thông gió chung.
¦ưu lưͫng trao đ͝i không khí: là thӇ tích hay trӑng lưӧng không khí thәi vào hoһc hút
ra khӓi phòng trong mӝt giӡ. Lưu lưӧng trao đәi không khí còn gӑi là lưu lưӧng thông
gió. Lҩy lưu lưӧng thông gió tính theo thӇ tích chia cho thӇ tích phòng đưӧc trӏ sӕ m và
đưӧc gӑi là bӝi sӕ trao đәi không khí hay bӝi sӕ thông gió.
uǤ theo nhiӋm vө cӫa thông gió là khӱ nhiӋt hay khӱ khí hơi có hҥi và bөi mà cách
xác đӏnh lưu lưӧng thông gió sӁ khác nhau.
a.Xác đӏnh lưu lưӧng thông gió khӱ nhiӋt.
Lưӧng nhiӋt toҧ ra tӯ các nguӗn nhiӋt trong nhà có thӇ lӟn hơn lưӧng nhiӋt mҩt đi do
truyӅn nhiӋt qua kӃt cҩu bao che cӫa nhà, sinh ra lưӧng nhiӋt thӯa và làm cho nhiӋt đӝ
trong nhà tăng cao.
Qth = ò V - ò (Kcal giӡ)
rong đó:
V - tәng lưӧng nhiӋt toҧ ra trong nhà.
ò - lưӧng nhiӋt mҩt mát qua kӃt cҩu bao che.
Qth - nhiӋt thӯa.
ĐӇ khӱ nhiӋt thӯa cҫn thәi không khí vào nhà có nhiӋt đӝ thҩp hơn đӇ khi thәi qua nó
sӁ khӱ nhiӋt thӯa trong nhà và tăng dҫn nhiӋt đӝ rӗi thoát ra ngoài.
Xác đӏnh lưӧng nhiӋt mҩt mát qua các kӃt câu: Qm
ò = ò Ó .F (t - tN) (kcalgiӡ)
rong đó:
t, tN - nhiӋt đӝ không khí trong nhà và ngoài trӡi ( C.)
F - diӋn tích kӃt cҩu bao che (mo)
K - hӋ sӕ truyӅn nhiӋt cӫa kӃt cҩu bao che Êkcal mo.giӡ. C).
6
K=
6 © 6
ò

rong đó:
N, - hӋ sӕ trao đәi nhiӋt trên bӅ mһt bên ngoài và bên trong cӫa kӃt cҩu bao che.
Ã `8
Ê
©i - chiӅu dày tӯng lӟp vұt liӋu riêng biӋt trong kӃt cҩu (m)
i - hӋ sӕ dүn nhiӋt cӫa lӟp vұt liӋu (kcal m.giӡ. C )
Xác đӏnh lưӧng nhiӋt toҧ ra: Qt
Lưӧng nhiӋt do ngưӡi: gӗm nhiӋt ҭn và nhiӋt hiӋn.
NhiӋt hiӋn: lưӧng nhiӋt toҧ ra bҵng đӕi lưu, bӭc xҥ và do nguӝi dҫn cӫa hơi thӣ cũng
như hơi nưӟc bӕc hơi tӯ bӅ mһt da đӃn nhiӋt đӝ không khí xung quanh.
NhiӋt ҭn là lưӧng nhiӋt hoá hơi chӭa trong hơi nưӟc tӯ cơ thӇ toҧ ra.
Chính lưӧng nhiӋt này là phҫn nhiӋt có tác dөng làm tăng nhiӋt đӝ không khí xung
quanh .
Lưӧng nhiӋt do các máy chҥy bҵng đӝng cơ điӋn.
Q = Wû .6 . o . 8.`.N (kcalgiӡ )
rong đó:
Wû - đương lưӧng nhiӋt cӫa điӋn năng kcal kW.giӡ
N - công suҩt đһt máy tәng cӝng cӫa các đӝng cơ điӋn kW.
6 - HӋ sӕ sӱ dөng công suҩt đһt máy cӫa đông cơ điӋn: 6= ,Ê & ,)
o - HӋ sӕ phө tҧi: o = ,W & ,Ð .
8 - HӋ sӕ hoҥt đӝng đӗng thӡi cӫa các đӝng cơ: 8 = 6 & ,Ð.
` - HӋ sӕ chuyӇn biӃn thành nhiӋt toҧ ra trong phòng.
Lưӧng nhiӋt toҧ ra tӯ bӅ mһt nung nóng: tưӡng lò nung; thành bӇ chӭa...
Q = K . F (t - tk ) = N .F ( tbm - tk ) (kcal giӡ)
rong đó:
t - nhiӋt đӝ cӫa không khí bên trong thiӃt bӏ C.
tbm - nhiӋt đӝ bӅ mһt ngoài cӫa thiӃt bӏ C.
tk- nhiӋt đӝ không khí xung quanh.
F - diӋn tích bӅ mһt toҧ nhiӋt (mһt phҷng) cӫa thiӃt bӏ mo
N - hӋ sӕ trao đәi nhiӋt bӅ mһt cӫa thành thiӃt bӏ (kcal mo. giӡ. C )
K- hӋ sӕ truyӅn nhiӋt.
Ngoài ra lưӧng nhiӋt tӯ lò nung còn có thӇ xác đӏnh qua biӇu đӗ.
Lưӧng nhiӋt toҧ ra tӯ các sҧn phҭm, vұt liӋu nóng.
rong các phân xưӣng ra công nóng kim loҥi, các sҧn phҭm và vұt liӋu nóng đưӧc đӇ
nguӝi dҫn trong phân xưӣng cũng là nguӗn toҧ nhiӋt đáng kӇ. Lưӧng nhiӋt toҧ ra tӯ
nhӳng nguӗn đó cũng đưӧc xác đӏnh theo công thӭc:
Q = C . G (t - tk ) (kcal giӡ)
rong đó:
t - nhiӋt đӝ ban đҫu C.
tk- nhiӋt đӝ cuӕi.
C tӹ nhiӋt cӫa vұt liӋu.
G trӑng lưӧng cӫa vұt liӋu
o.Êrưӡng hӧp nӃu trong quá trình nguӝi dҫn, vұt liӋu biӃn đәi trҥng thái tӯ thӇ lӓng
sang thӇ rҳn thì lưӧng nhiӋt toҧ ra đưӧc xá đӏnh theo công thӭc sau:
Ã ``
Ê
Q=Cl(t -tnc)+qnc+Cr(tnc-tk) G (kcalgiӡ)

rong đó, ngoài các ký hiӋu đã biӃt còn có:
Cl, Cr - tӹ nhiӋt cӫa vұt liӋu tương ӭng vӟi thӇ lӓng và thӇ rҳn cӫa nó
(kcalkg c)
tnc- nhiӋt đӝ nóng chҧy cӫa vұt liӋu c
qnc - nhiӋt nóng chҧy cӫa vұt liӋu (kcalkg).
¥au khi xác đӏnh đưӧc lưӧng nhiӋt thӯa trong nhà Qth, lưu lưӧng thông gió chung L
đưӧc tính:
A
¦ ( 8 )

.Ó ( B )
rong đó:
C- tӹ nhiӋt cӫa không khí có thӇ lҩy C= ,o` kcalkg c
tR- nhiӋt đӝ không khí ra khӓi nhà c.
tv- nhiӋt đӝ không khí thәi vào nhà c. Khi không khí thәi vào đưӧc lҩy trӵc tiӃp tӯ bên
ngoài không qua khâu gia công nhiӋt làm nóng hay làm lҥnh gì cҧ thì tv là nhiӋt đӝ
không khí ngoài trӡi (tn).
- trӑng lưӧng đơn vӏ cӫa không khí. Kgm8
ӯ công thӭc trên ta nhұn thҩy nӃu nhiӋt đӝ không khí thәi vào tv càng thҩp thì lưu
lưӧng thông gió sӁ càng nhӓ, hӋ thӕng gió sӁ càng đưӧc gӑn nhҽ và kinh tӃ. uy nhiên
nhiӋt đӝ khong khí thәi vào tv không đưӧc thҩp quá so vӟi nhiӋt đӝ không khí trong
nhà. hông thưӡng cho phép lҩy nhiӋt đӝ không khí thәi vào thҩp hơn nhiӋt đӝ trong
nhà tӯ 8&W C. NӃu nhiӋt đӝ tv thҩp hơn nӳa thì không khí thәi vào sӁ gây ra cҧm giác
khó chӏu, có khi gây cҧm lҥnh nӃu các miӋng thәi gió bӕ trí ngay ӣ vùng làm viӋc cӫa
công nhân. trong trưӡng hӧp này, đӇ khҳc phөc tác hҥi vӯa nói trên, ta có thӇ bӕ trí các
miӋng thәi hoһc cӱa gió ӣ trên cao vӟi tính toán sao cho luӗng gió mát chìm dҫn xuӕng
đӃn vùng làm viӋc thì nhiӋt đӝ cӫa nó cũng đã tăng dҫn lên xҩp xӍ vӟi nhiӋt đӝ không
khí trong nhà.
b. Xác đӏnh lưu lưӧng thông gió khӱ khí đӝc và bөi.
Lưu lưӧng đưӧc tính:
6 8.?
@ , >8

rong đó:
G lưӧng đӝc bөi (hơi, khí hoһcbөi) toҧ ra trong phòng kgh
ycp, yv nӗng đӝ cho phép cӫa loҥi đӝc hҥi cҫn khӱ và nӗng đӝ cӫa chҩt đӝc hҥi đó
trong không khí thәi vào, gm8 hoһc mgh.
Lưӧng hơi khí rò rӍ qua khe hӣ cӫa các thiӃt bӏ áp lӵc.
Ã `Ð
Ê

? ... (kgh)

rong đó:
n hӋ sӕ dӵ trӳ kӇ đӃn mӭc đӝ hư hӓng cӫa thiӃt bӏ : n=6&o
C hӋ sӕ phө thuӝc vào áp xuҩt cӫa hơi hoһc khí trong thiӃt bӏ .
V hӇ tích bên trong cӫa thiӃt bӏ: m8
M trӑng lưӧng phân tӱ cӫa hơi hoһc khí chӭa trong thiӃt bӏ.
NhiӋt đӝ tuyӋt đӕi cӫa hơi, ok
rong nhiӅu trưӡng hӧp lưӧng khí, hơi có hҥi cũng như bөi toҧ ra trong phòng không
thӇ xác đӏnh bҵng tính toán lý thuyӃt đưӧc. rưӡng hӧp đó, ta có thӇ tiӃn hành đo đҥc
cө thӇ và tính toán theo công thӭc sau đây:
8 ( o 6 ) @ ( o ).C
? 6 (kgh)
C
rong đó:
V- thӇ tích cӫa gian phòng m8
L- lưu lưӧng thông gió m8h
y6, yo hàm lưӧng cӫa chҩt khí, hơi hoһc bөi trong không khí thәi vào và trong không
khí hút ra khӓi phòng gm8
z- thӡi gian giӡ
4. Thông gió tӵ nhiên.

Thông gió t͹ nhiên là giҧi pháp làm thông thoáng và mát cho nhà xưӣng nhӡ tác dөng
theo quy luұt tӵ nhiên cӫa gió và nhiӋt.
hông gió tӵ nhiên đưӧc áp dөng rҩt rӝng rãi trong công trình công nghiӋp, đһc biӋt là
trong các phân xưӣng xҧn suҩt có toҧ nhiӅu nhiӋt: nhà lò hơi (trҥm nhiӋt), xưӣng đúc,
xưӣng mài, xưӣng luyӋn kim...hông gió tӵ nhiên là biӋn pháp thông gió kinh tӃ nhҩt.
Nó cho phép thӵc hiӋn đưӧc mӝt lưu lưӧng trao đәi không khí rҩt lӟn, bӝi sӕ trao đәi
không khí có thӇ đҥt đưӧc tӯ 6 &o lҫn, trong khi đó không đòi hӓi tӕn kém năng
lưӧng.
Lưu lưӧng trong trưӡng hӧp khӱ nhiӋt: A
¦ ( % )

( B Ã )
6 8..Ó
Lưu lưӧng trong ttrưӡng hӧp khӱ đӝc hҥi: ¦ ( % )
rong đó: Ã
tN nhiӋt đӝ không khí ngoài trӡi oC

tR nhiӋt đӝ không khí ra khӓi nhà oC
yN hàm lưӧng đӝc hҥi trong không khí ngoài trӡi gm8 hay mgl
- trӑng lưӧng đơn vӏ cӫa không khí Kgm8
Ã `û
Ê
a. hông gió tӵ nhiên dưӟi tác dөng cӫa nhiӋt thӯa.
'1
o
mo
,,
& 'ÊmÊ
'2Ê 3, '-
'Ê2ÊÊ
'-
3,
%

' Êm$
m
'
Do có nhiӋt thӯa, nhiӋt đӝ không khí tҥi vùng làm viӋc bên trong nhà sӁ có trӏ sӕ t cao
hơn nhiӋt đӝ không khí ngoài trӡi tӵ nhiên. Không khí nóng tҥi vùng làm viӋc bӕc lên
cao, trên đưӡng đi nó tiӃp tөc khӱ nhiӋt thӯa nên nhiӋt đӝ cӫa tăng dҫn lên đӃn tR rӗi
theo cӱa Fo thoát ra ngoài. Ngưӧc lҥi, không khí ngoài trӡi mát và nһng hơn không khí
trong nhà, sӁ theo cӱa F6 đi vào thay chӛ cho lưӧng không khí đã thoát ra ngoài. HiӋn
tưӧng nêu trên có đưӧc là vì có sӵ chênh lӋch áp suҩt bên trong và bên ngoài nhà tҥi
các cӱa. ӣ cӱa dưӟi F6 áp suҩt không khí bên ngoài cao hơn áp suҩt không khí trong
nhà, còn ӣ cӱa trên Fo thì ngưӧc lҥi, áp suҩt bên trong cao hơn áp suҩt bên ngoài. Như
vұy nӃu đi tӯ dưӟi lên trên thì sӁ tìm đưӧc mӝt đӝ cao trung bình h6 nào đó kӇ tӯ tâm
cӱa dưӟi mà tҥi đó áp suҩt không khí trong và ngoài nhà bҵng nhau. Mһt phҷng a-a
nҵm ӣ đӝ cao đó gӑi là mһt phҷng trung hoà. NӃu gӑi áp suҩt không khí trên mһt phҷng
trung hoà là pa, thì áp suҩt trong nhà ӣ tҥi tâm cӱa bên dưӟi và bên trên sӁ là:
P6=Pa+h6.tb (Kgmo)
Po=Pa- ho.tb (Kgmo)
Cũng tương tӵ như vұy, áp suҩt không khí ngoài nhà tҥi tâm các cӱa là:
PN6=Pa+h6.tbN (Kgmo)
PNo=Pa- ho.tbN (Kgmo)
Đӝ chênh lӋch áp suҩt tҥi tâm các cӱa:
ӣ cӱa dưӟi F6: ¨P6=PN6-P6=h6(N - tb)
ӣ cӱa trên Fo: ¨P6=Po-PNo=ho(N - tb)
rong công thӭc trên: tb là trӑng lưӧng đơn vӏ cӫa không khí trong nhà ӭng vӟi nhiӋt
đӝ trung bình:

Ã o `)
Ê
heo thuӹ lӵc hӑc tҥi mӝt tiӃt diӋn nào đó nӃu có chênh lӋch áp suҩt là ¨P thì dӏch thӇ
sӁ chuyӇn đӝng qua tiӃt diӋn đó vӟi vұn tӕc V:
o .¨
D ( + )
Ó
rong đó:
¨P chênh lӋch áp suҩt ӣ hai bên tiӃt diӋn đang xét (kgmo).
g- gia tӕc trӑng trưӡng (mso).
Ó- trӑng lưӧng đơn vӏ cӫa dӏch thӇ (kgm8)
NӃu thay ¨P vӯa tìm đưӧc ӣ trên sӁ xác đӏnh đưӧc vұn tӕc chuyӇn đӝng cӫa không khí
V6và Vo qua các cӱa F6và Fo:
o 6 (Ó Ó )
6 ,> +
Ó
và o o (Ó Ó )
o ,> +
Ó
ÓN và ÓR trӑng lưӧng đơn vӏ cӫa không khí ӭng vӟi nhiӋt đӝ tNvà tR.
Do có sӭc cҧn cөc bӝ, vұn tӕc thӵc tӃ cӫa không khí tҥi các cӱa sӁ nhӓ hơn mӝt ít so
vӟi trӏ sӕ vұn tӕc tính đưӧc theo công thӭc nêu trên. ĐӇ tìm vұn tӕc thӵc tӃ đưa thêm
vào hӋ sӕ vұn tӕc Ã (Ã= ,Ê)). Ngoài ra, khi qua cӱa dòng không khí bӏ thҳt nhӓ lҥi, tӭc
là tiӃt diӋn thӵc tӃ dòng không khí đi qua bé hơn diӋn tích cӱa. HӋ sӕ thҳt nhӓ dòng
chҧy là . tích sӕ cӫa hai hӋ sӕ và Ã gӑi là hӋ sӕ lưu lưӧng . hông thưӡng có thӇ
lҩy = ,û`.
Vұy lưu lưӧng không khí thӵc tӃ đi vào nhà qua cӱa dưӡi sӁ là:
¦6 6 .E6.D6.Ó Ã 6 .E6 . o . (Ó Ã Ó ).Ó Ã , % +
và tӯ nhà thoát ra ngoài qua cӱa trên là:
¦ o o .Eo .D o .Ó B o .Eo . o .o (Ó Ã Ó ).Ó B , % +
áp dөng phương trình cân bҵng lưu lưӧng và cho rҵng 6=o=, lưu lưӧng vào = lưu
lưӧng ra tính đưӧc:
6 o
( )
Ó E6
Ã
6§ Ã `W
Ó B Eo
Ê
6
o
( >)
Ó
6
o
Ó 6
rong đó:
H- Khoҧng cách thҷng đӭng giӳa tâm các cӱa (m)
Vӏ trí mһt trung hoà:
o
6 o Ó
coi gҫn đúng B : 6
o 6 ÓÃ
vұy khoҧng cách tӯ mһt phҷng trung hoà đӃn tâm các cӱa gió vào và gió ra tӹ lӋ nghӏch
vӟi bình phương diӋn tích. NӃu F6=Fo thì mһt phҷng trung hoà sӁ nҵm ӣ đӝ cao cách
đӅu tâm các cӱa đó.
8.Ê Khi tính toán thông gió tӵ nhiên dưӟi tác dөng cӫa nhiӋt thӯa, lưu lưӧng trao đәi
không khí, các trӏ sӕ nhiӋt đӝ không khí vào, không khí trong nhà và không khí ra đã
E6
biӃt. Do vұy cҫn xác đӏnh diӋn tích các cӱa sә. rưӟc tiên chӑn tӹ sӕ sau đó tính
Eo
đưӧc h6, ho tӯ giҧi hӋ phương trình:
o
6 Eo

o E6

6 § o
h6, ho đã biӃt tính đưӧc F6, Fo
¦6
E6
6 . o 6 Ó Ã Ó .Ó Ã
¦o
Eo
o . o o Ó Ã Ó .Ó B
b. hông gió tӵ nhiên dưӟi tác dөng cӫa gió.
Khi gió thәi vào bӅ mһt nhà sinh ra mӝt áp suҩt P:
Do
F %. Ó (kgmo)
o
rong đó:
vg- Vұn tӕc gió ngoài trӡi ms
Ã `Ê
Ê
g- gia tӕc trӑng trưӡng g= Ê,W6 mso

- trӑng lưӧng đơn vӏ không khí, kgm8.
k- hӋ sӕ khí đӝng, rên mһt đón gió k >o thì P > và ngưӧc lҥi.
o o 24
ë ÊÊëÊ Ê ë ÊÊëoÊ Ê
ë ë
6 2
6 6
6 ë Ê Êë
ë Ê Êë6

áp suҩt gió gây ra tҥi cӱa 6 và o là:

Do
F6 %6 . Ó
o
Do
Fo % o . Ó
o
áp suҩt tҥi phҫn ӣ bên ngoài nhà tҥi tâm các cӱa 6 và o là:
ӣ cӱa 6: PN6=Pa+P6
ӣ cӱa o: PNo=Pa-HÓ+Po
Do ҧnh hưӣng cӫa gió, trên mһt phҷng chuҭn 6-6 vӅ phía trong nhà chênh nhau mӝt
lưӧng so vӟi áp suҩt khí quyӇn Pa mӝt đҥi lưӧng Px (Px gӑi là áp suҩt dư)
áp suҩt toàn phҫn bên trong nhà tҥi tâm các cӱa 6 và o là:
ӣ cӱa6: P6=Pa+Px
ӣ cӱao: Po=Pa+Px-H.Ó
Lưӧng chênh lӋch áp suҩt ¨P giӳa bên ngoài và bên trong nhà tҥi các cӱa:
ӣ cӱa6: ¨P6=PN6-P6=(Pa+P6)-(Pa+Px)=P6-Px
ӣ cӱao: ¨Po=Po-PNo=(Pa- H.Ó+Po)-(Pa+Px- H.Ó )=Px-Po
Ã Ð
Ê
do sӵ chênh lӋch vӅ áp suҩt nên đã tҥo ra sӵ lưu thông không khí. Không khí đi vào
nhà vӟi V6 và ra qua cӱa thoát Vo
tӯ phương trình cân bҵng lưu lưӧng ta có:
¼6 . 6 . o ( 6 / )Ó ¼o. o. o ( / o )Ó
Khi ¼6=¼o ta rút ra đưӧc:

6 . 6 o
o . o
o
/ o o
6 o
vұy áp suҩt dư bên trong nhà Px đã xác đӏnh đưӧc do đó tính đưӧc vұn tӕc không khí tҥi
các cӱa V6, Vo tӯ đó xác đӏnh diӋn tích các cӱa F6, Fo nӃu cho trưӟc lưu lưӧng thông
gió L6, Lo hoһc ngưӧc lҥi xác đӏnh lưu lưӧng thông gió L6, Lo khi biӃt diӋn tích cӱa F6,
Fo
Vұy đӇ lӧi dөng sӭc gió đӇ thông gió tӵ nhiên tӕt thì cҫn tҥo áp suҩt gió ra Po càng
giҧm càng tӕt. Có thӇ dùng tҩm chҳn cho cӱa ra.

Chú ý:trong vùng bóng khí đӝng, áp suҩt không khí giҧm thҩp và không khí chuyӇn
xoáy. Do đó các ӕng khói, ӕng thҧi khí đӝc hҥi và bөi không đưӧc bӕ trí trong vùng
bóng khí đӝng. Hoһc nhô lên cao hơn đưӡng ranh giӟi cӫa vùng này đӇ tránh gây ô
nhiӉm môi trưӡng không khí khu vӵc nhà máy.
5. Thông gió cơ khí.
Ã Ð6
Ê
rong công nghiӋp thông thưӡng thông gió cơ khí đưӧc áp dөng phӕi hӧp cùng vӟi
thông gió tӵ nhiên. Vì chӍ dùng thông gió tӵ nhiên thì không đáp ӭng đưӧc yêu cҫu cҧi
thiӋn điӅu kiӋn vi khí hұu. Đһc biӋt là khi thông gió cөc bӝ thì nhҩt thiӃt phҧi dùng
thông gió cơ khí.
a. Mác bӝ phұn chӫ yӃu:
HӋ thӕng thưӡng gӗm các miӋng hút hay thәi, bӝ phұn lӑc bөi, khӱ đӝc, quҥt máy, bӝ
phұn xӱ lý nhiӋt (nӃu cҫn thiӃt), các đưӡng ӕng dүn khí,. Cӱa lҩy gió đһt trên tưӡng,
ngoài nhà hay trên mái. Cӱa lҩy gió cҫn đҧm bҧo +. Cӱa lҩy gió
phҧi có cao đӝ hӧp lý thưӡng cách mһt đҩt đӃn mép cӱa dưӟi o,Ðm. mһt ngoài có lưӟi
chҳn (rác, côn trùng), tiӃp theo là lưӟi thép. Lӟp lá chҳn đưӧc bӕ trí hӧp lý có thӇ chҳn
mưa và điӅu chӍnh sơ bӝ lưu lưӧng gió. Kích thưӟc cӱa tuǤ thuӝc vào lưu lưӧng gió và
vұn tӕc khí qua cӱa, tránh gây ӗn khí đӝng.
b. Tính toán thông gió cơ khí.
Bao gӗm:
ính toán thuӹ khí hӋ thӕng đưӡng ӕng.
Chӑn quҥt máy
xuҩt phát tӯ hӋ thӕng đưӡng ӕng đã đưӧc vҥch sҹn hӧp lý. ính toán thuӹ khí đӝng lӵc
hӑc:
o
¨F (ë § Q ) Ó (kg/m2)
0 o
rong đó:
¨P- tәng sӭc cҧn thuӹ lӵc cӫa hӋ thӕng (sӭc cҧn ma sát và sӭc cҧn cөc bӝ)
- hӋ sӕ ma sát
li, di- chiӅu dài và đưӡng kính cӫa ӕng (m)
vi- vұn tӕc không khí trên đoҥn ӕng (ms)
- khӕi lưӧng đơn vӏ cӫa không khí Êkgm8)
g- gia tӕc trӑng trưӡng, g= Ê,W6mso
i- tәng hӋ sӕ sӭc cҧn cөc bӝ trên đưӡng ӕng (cӱa van, lá chҳn, chӛ chuyӇn tiӃp).
biӃt đưӧc sӭc cҧn thuӹ lӵc ¨P và lưu lưӧng không khí L cӫa toàn hӋ thӕng, ta tiӃn hành
chӑn loҥi quҥt thích hӧp, sao cho khi quҥt làm viӋc vӟi sӕ vòng quay n thì lưu lưӧng và
áp suҩt do quҥt tҥo ra lӟn hơn mӝt ít (Ð) so vӟi lưu lưӧng và sӭc cҧn cӫa hӋ thӕng.
Công suҩt điӋn do máy quҥt tiêu thө đưӧc xác đӏnh:
¦.¨F
Ã (KW)
8û .6 o. 6. o
rong đó:
L- lưu lưӧng cӫa hӋ thӕng, m8h
¨P- sӭc cҧn thuӹ lӵc cӫa hӋ thӕng, kgmo.
¦6- hiӋu suҩt cӫa quҥt phө ¦6= ,8& ,W
¦o- hiӋu suҩt truyӅn đӝng. Khi quҥt nӕi liӅn trөc vӟi đӝng cơ thì ¦o:6. NӃu nӕi qua bӝ
truyӅn đai thì ¦o= ,WÐ& ,Ê.
Ã Ðo
Ê
Căn cӭ vào công suҩt tính đưӧc N và sӕ vòng quay cӫa quҥt n chӑn đӝng cơ điӋn.
6 BiӋn pháp phòng cháy nә trong hӋ thӕng thông gió.

nguyên nhân: do trong luӗng khí đӝng có chӭa các chҩt bөi, hơi, khí dӉ gây cháy nә
do vұy cҫn phҧi đӅ phòng.
BiӋn pháp phòng ngӯa.
Không đưӧc bӕ trí đӝng cơ điӋn bên đưӡng ӕng không khí.
ránh khҧ năng phát tia lӱa điӋn khi có va chҥm giӳa cánh và vӓ quҥt.
NӃu có nhiӅu khҧ năng gây cháy nә thì sӱ dөng ӕng phun đӇ vұn chuyӇn không khí
thay quҥt.
Nӕi đҩt vào các đai truyӅn đӝng đӇ tránh gây nә tĩnh điӋn.
7. KiӇm tra, vұn hành hӋ thӕng thông gió.
KiӇm tra hӋ thӕng có đҧm bҧo các yêu cҫu kӻ thuұt khi lҳp ráp và trong quá trình
vұn hành đӏnh kǤ bao gӗm: đo áp suҩt, lưu lưӧng gió, vұn tӕc gió trong đưӡng ӕng tҥi
miӋng hút, thәi, đӝ ҭm, hàm lưӧng chҩt đӝc hҥi...
Mhương 3: KӺ THUҰT AN TOÀN
I. Nhӳng yêu cҫu đҧm bҧo khi thiӃt kӃ các xí nghiӋp.

1. Vӏ trí xí nghiӋp và các toà nhà trong xí nghiӋp.
Vӏ trí đӇ xây dӵng xí nghiӋp đã đưӧc lӵa chӑn trưӟc khi tiӃn hành xây dӵng. đӏa
điӇm xây dӵng cҫn đҧm bҧo qui đӏnh vӅ vӋ sinh công nghiӋp.vӏ trí xây dӵng phҧi bҵng
phҷng, đӏa chҩt әn đӏnh, thuұn lӧi vӅ giao thông. Giӳa các toà nhà đưӧc bӕ trí hӧp lý đӇ
đҧm bҧo các điӅu kiӋn vӅ an toàn.
2. An toàn phòng cháy nә.
Ê Kho̫ng cách an toàn phòng cháy: khҧ năng nguy hiӇm nhҩt có thӇ làm bӕc
cháy các ngôi nhà và công trình bên cҥnh là sӵ tác dөng cӫa năng lưӧng bӭc xҥ
kӇ cҧ tác dөng tiӃp xúc cӫa ngӑn lӱa, tác dөng cӫa các dòng đӕi lưu và tia lӱa.
Khoҧng cách an toàn phòng cháy giӳa các nhà máy và công trình đã đưӧc tiêu
chuҭn.
Ê Kho̫ng cách an toàn phòng n͝: Khoҧng cách giӳa các ngôi nhà chӭa chҩt nә
hoһc các nhà trong đó tiӃn hành công viӋc nә đưӧc xác đӏnh.
Ê Kho̫ng cách an toàn đ͓a ch̭n (m: là khoҧng cách mà chҩn đӝng cӫa
đҩt do kӃt quҧ nә dưӟi đҩt không gây ra sӵ phá hoҥi hoһc xөp đә nhà.
Ã Ð8
Ê
Ê Kho̫ng cách an toàn (m) dưͣi tác dͭng cͯa sóng xung kích không
khí.
Ê Đưͥng và đưͥng đi qua: phҧi tҥo đưӡng đi cho xe chӳa cháy đӃn đưӧc bҩt kǤ
ngôi nhà nào ӣ vӅ hai phía và bӕn phía vӟi nhà có diӋn tích hơn 6 hecta.
3. Nhӳng yêu cҫu đҧm bҧo an toàn khi thiӃt kӃ các phân xưӣng sҧn xuҩt.
hiӃt kӃ nhà công nghiӋp trưӟc hӃt phҧi xuҩt phát tӯ qúa trình công nghӋ, mӭc đӝ nguy
hiӇm vӅ cháy và nә, các đһc tính và kích cӥ cӫa thiӃt bӏ công nghiӋp, thiӃt bӏ nâng hҥ.
Nói chung bҩt kǤ mӝt gian sҧn xuҩt nào cũng phҧi đáp ӭng các yêu cҫu:
Ê Kích thưӟc, thӇ tích, diӋn tích, chiӅu cao cӫa gian, cҩu tҥo mһt bҵng, diӋn tích
làm viӋc, máy móc thiӃt bӏ, dөng cө, nguyên vұt liӋu phҧi đҧm bҧo an toàn.
Ê Cao ráo, sҥch sӁ, sáng sӫa, tұn dөng đưӧc nhiӅu chiӃu sáng và thông gió tӵ
nhiên.
Ê Cách âm, cách rung đӝng tӕt đӇ ngăn cách tiӃng ӗn tӯ bên ngoài vào hoһc tӯ
gian này sang gian khác. Nhӳng gian đһt máy rung đӝng phҧi có biӋn pháp cách
rung phù hӧp.
Ê Cách nhiӋt tӕt đӇ chӕng nóng vӅ mùa hè và giӳ nhiêt vӅ mùa đông.
Ê Các kӃt cҩu xây dӵng cӫa phân xưӣng phҧi đҧm bҧo điӅu kiӋn bӅn dưӟi tác dөng
cӫa điӅu kiӋn làm viӋc.
Ê Các cӱa chӟp lҩy ánh sáng hoһc thông gió tӵ nhiên phҧi có kӃt cҩu đóng mӣ dӁ
dàng, thuұn tiӋn cho công nhân đӭng thao tác trên ràn cӫa gian sҧn xuҩt.
a. Kích thưӟc gian sҧn suҩt.

Ê Không gian, diӋn tích nơi làm viӋc phҧi đҧm bҧo đӫ lưӧng không khí, không
gian đi lҥi, các thao tác sҧn xuҩt an toàn cho ngưӡi lao đӝng. uǤ thuӝc vào điӅu
kiӋn cө thӇ mà lҩy các kích thưӟc khác nhau và đҧm bҧo điӅu kiӋn vi khí hұu
bình thưӡng.
Ê Bӕ trí máy móc, thiӃt bӏ hӧp lý đӇ nâng cao hӋ sӕ, hiӋu suҩt sӱ dөng diӋn tích
sҧn xuҩt, dây truyӅn công nghӋ, thuұn tiӋn vұn chuyӇn và đҧm bҧo an toàn lao
đӝng. DiӋn tích chӛ làm viӋc không kӇ vào khoҧng cách giӳa các thiӃt bӏ.
b. Bӕ trí phòng và thiӃt bӏ sҧn xuҩt.

Ê ĐӇ tҥo điӅu kiӋn tӕt cho thông gió tӵ nhiên trөc dӑc nhà bӕ trí thҷng góc hưӟng
gió hoһc nhӓ hơn `Ð đӕi vӟi hưӟng gió chính. trong xí nghiӋp có nhiӅu phòng
sҧn xuҩt có yêu cҫu khác nhau vӅ kӻ thuұt vӋ sinh thì phân nhóm và tұp trung
các phòng có cùng tính chҩt mӝt nhóm đӇ bӕ trí. Các nhà dùng sҧn xuҩt khkông
đưӧc làm tҫng khoan mái đӇ đҧm bҧo thông gió, chiӃu sáng.
Ê Các thiӃt bӏ kӻ thuұt làm viӋc có thӇ thoát ra các chҩt đӝc hҥi cҫn phҧi đưӧc bӕ
trí hӧp lý cҫn thiӃt thì cách ly.
Ã Ð`
Ê
c. KӃt cҩu nhà sҧn xuҩt.

Khi thiӃt kӃ nhà sҧn xuҩt ngoài yêu cҫu đҧm bҧo điӅu kiӋn bӅn còn phҧi chú ý đӃn các
yêu cҫu:
Ê ính chӏu hoá chҩt.
Ê ính chӏu nhiӋt, cháy.
Ê ính chӕng thҩm ҭm, khí.
Ê Khҧ năng chӕng ngưng tө.
Ngoài ra vӟi nhӳng trưӡng hӧp cө thӇ phҧi tính toán đưa thêm nhӳng điӅu kiӋn cө thӇ
cҫn đҧm bҧo trên cơ sӣ đó xác đӏnh vұt liӋu, kӃt cҩu cө thӇ cho nhà sҧn xuҩt.
d. Mác phòng phө.
Các phòng phө là tҩt yӃu vӟi mӛi nhà máy. viӋc bӕ trí các phòng phө phҧi đҧm bҧo các
nguyên tҳc và tiêu chuҭn vӋ sinh.
II. Kӻ thuұt an toàn khi thiӃt kӃ và sӱ dөng máy, trang thiӃt bӏ.
1. Khái niӋm vӅ vùng nguy hiӇm.
Vùng nguy hi͋m: là khoҧng không gian trong đó các nhân tӕ nguy hiӇm đӕi vӟi
sӵ sӕng và sӭc khoҿ cӫa con ngưӡi xuҩt hiӋn tác dөng mӝt cách thưӡng xuyên, chu kǤ
hoһc bҩt ngӡ.
Vùng nguy hiӇm cӫa các cơ cҩu truyӅn đӝng: mâm cһp, trөc chính, bӝ truyӅn bánh
răng, đai..., vùng gia công cӫa các máy công cө, vùng quay tròn cӫa các bӝ phұn lӗi
lõm, vùng văng ra cӫa các mҧnh dөng cө cҳt...
2. Nguyên nhân gây chҩn thương khi sӱ dөng máy và trang thiӃt bӏ.
Căn cӭ vào mөc đích, yêu cҫu sӱ dөng máy và trang thiӃt bӏ chia ra 8 loҥi:
Ê Nguyên nhân thiӃt kӃ.
Ê Nguyên nhân chӃ tҥo.
Ê Nguyên nhân bҧo quҧn, sӱa chӳa.
a. Nguyên nhân thiӃt kӃ.
Xuҩt phát tӯ điӅu kiӋn làm viӋc thӵc tӃ cӫa thiӃt bӏ, yêu cҫu kӻ thuұt khi thiӃt kӃ
phҧi tính toán vӅ đӝ bӅn, đӝ cӭng, khҧ năng chӕng chӏu điӅu kiӋn làm viӋc đӇ đҧm bҧo
máy làm viӋc әn đӏnh và an toàn. uy nhiên khi thiӃt kӃ do nhӳng lý do khác nhau
không đҧm bҧo điӅu kiӋn an toàn cӫa thiӃt bӏ nên gây ra tai nҥn.
b. Nguyên nhân chӃ tҥo.
VӅ nguyên lý thiӃt kӃ đã đúng nhưng do quá trình chӃ tҥo không đҧm bҧo các
yêu cҫu đӅ ra cӫa máy do vұy khi làm viӋc thiӃt bӏ gây nên nguy hiӇm cho ngưӡi lao
đӝng.
c. Nguyên nhân bҧo quҧn, sӱ dөng.
Máy và trang thiӃt bӏ trong quá trình sӱ dөng phҧi đưӧc bҧo dưӥng đӏnh kǤ theo
lӏch đӏnh sҹn. viӋc không bҧo dưӥng sӁ gây ra đӝ mҩt tin cұy và làm viӋc әn đӏnh. ViӋc
sӱ dөng trang thiӃt bӏ không đúng kӻ thuұt cũng tҥo ra nhӳng nguy hiӇm cho lao đӝng.
Ã ÐÐ
Ê
3. Nhӳng biӋn pháp an toàn chӫ yӃu.

A1. Yêu cҫu chung.
Khi thiӃt kӃ trang thiӃt bӏ phҧi hӧp lý, thҧo mãn trưӟc tiên các yêu câu:
Ê Đҧm bҧo an toàn làm viӋc
Ê ҥo điӅu kiӋn lao đӝng tӕt.
Ê ĐiӅu khiӇn, điӅu chӍnh thuұn lӧi, nhҽ nhàng.
Ngoài còn phҧi đҧm bҧo:
Ê phù hӧp vӟi thӇ lӵc, thҫn kinh, các đһc điӇm cӫa các bӝ phұn cơ thӇ ngay
trong quá trình thiӃt kӃ máy.
Ê tránh viӋc phҧi thӵc hiӋn quá nhiӅu thao tác dӉ dүn đӃn nhҫm lүn, gây chú ý
và căng thҷng.
Ê Công viӋc nһng bӕ trí làm viӋc ӣ tư thӃ đӭng kӃt hӧp vӟi tư thӃ ngӗi đӇ đҧm
bҧo khҧ năng thay đәi tư thӃ, kӃt cҩu chӛ làm phù hӧp vӟi các tư thӃ.
Ê Nhӏp sҧn xuҩt hӧp lý đӇ giҧm tính đơn điӋu, lһp lҥi. Do vұy không lên phân
tán quá nhiӅu nguyên công lҫm nӝi dung nguyên công quá đơn giҧn, nhӏp sҧn
suҩt quá ngҳn.
Ê Quan tâm đӃn nhân chӫng hӑc cơ thӇ ngưӡi. Chú ý trưӡng hoҥt đӝng cӫa tay,
chân. không thao tác ngoài vùng thu̵n lͫi.
Ê Quan tâm đӃn hình dáng bên ngoài máy, tҥo tính thҭm mӻ (màu sҳc...), không
gây chҩn thương khi tiӃp xúc (cҥnh sҳc, gӗ ghӅ...)
Ê Bӕ trí trang bӏ phòng ngӯa, cơ cҩu đҧm bҧo an toàn.
A2. Mơ cҩu che chҳn và cơ cҩu bҧo vӋ.
a. Mơ cҩu che chҳn.
Ê Mөc đích:
Ê Cách ly ngưӡi lao đӝng vӟi vùng nguy hiӇm.
Ê Ngăn ngӯa tai nҥn lao đӝng: rơi, ngã, vұt rҳn bҳn vào ngưӡi.
Ê áêu cҫu:
Ê Ngăn ngӯa đưӧc tác đӝng xҩu do bӝ phұn cӫa thiӃt bӏ sҧn xuҩt gây ra.
Ê Không gây trӣ ngҥi cho thao tác cӫa ngưӡi lao đӝng.
Ê Không ҧnh hưӣng đӃn năng suҩt ngưӡi lao đӝng, công suҩt cӫa thiӃt bӏ.
Ê Phân loҥi cơ cҩu che chҳn.
Ê Che chҳn các bӝ phұn, cơ cҩu chuyӇn đӝng.
Ê Che chҳn vùng văng bҳn các mҧnh dөng cө, vұt liӋu gia công.
Ê Che chҳn bӝ phұn dүn điӋn.
Ê Che chҳn nguӗn bӭc xҥ có hҥi.
Ê Rào chҳn vùng làn viӋc trên cao, hào hӕ.
Ê Che chҳn tҥm thӡi có thӇ di chuyӇn đưӧc hay che chҳn cӕ đӏnh không di chuyӇn
đưӧc.
b. Mơ cҩu bҧo vӋ.
Khi không thӇ che chҳn hoàn toàn khu vӵc nguy hiӇm, thiӃt kӃ cơ cҩu bҧo vӋ
nhҵm tҥo ra mӝt khu vӵc an toàn đӫ bҧo vӋ cho ngưӡi lao đӝng (cơ cҩu chӭn phoi...)
Ã Ðû
Ê
A3. Mơ cҩu phòng ngӯa.

a. Đ͓nh nghĩa: Cơ cҩu phòng ngӯa là cơ cҩu đӅ phòng sӵ cӕ cӫa thiӃt bӏ có liên quan
đӃn điӅu kiӋn an toàn cӫa ngưӡi lao đӝng.
b. Nhi͏m vͭ: tӵ đӝng ngҳt máy, thiӃt bӏ hoһc bӝ phұn cӫa máy khi có mӝt thông sӕ nào
đó vưӧt quá trӏ sӕ giӟi hҥn cho phép.
c. Phân lo̩i: heo khҧ năng phөc hӗi lҥi sӵ làm viӋc cӫa thiӃt bӏ, cơ cҩu phòng ngӯa
đưӧc chia:
Ê HӋ thӕng tӵ đӝng phөc hӗi: tӵ đӝng phөc hӝi lҥi khҧ năng làm viӋc khi thông sӕ
nguy hiӇm đêmtrӣ vӅ mӭc quy đӏnh: li hӧp ma sát, li hӧp vҩu lò xo...
Ê HӋ thӕng phөc hӗi bҵng tay: trөc vít rơi...
Ê HӋ thӕng phөc hӗi bҵng thay thӃ: cҫu chì, chӕt cҳt....(đây là nhӳng bӝ phұn yӃu
nhҩt cӫa hӋ thӕng)
A4. Mơ cҩu điӅu khiӇn và phanh hãm.
a. Cơ c̭u đi͉u khi͋n: là nhӳng cơ cҩu dùng đӇ điӅu khiҿn hay điӅu chӍnh các thông sӕ
trong quá trình làm viӋc hay thӵc hiӋn nhӳng chӭc năng máy: tay gҥt, tay quay...
Cơ cҩu điӅu khiӇn khi thiӃt kӃ cҫn đҧm bҧo:
Ê ¥ӵ phù hӧp giӳa chuyӇn đӝng và vӏ trí cӫa cơ cҩu điӅu khiӇn vӟi cơ cҩu chҩp
hành.
Ê HiӋu quҧ khi sӱ dөng và bҧng chӍ dүn thӵc hiӋn.
Khi bӕ trí trên máy phҧi đҧm bҧo sӵ phù hӧp vӟi vӏ trí và ngưӡi điӅu khiӇn cҧ vӅ kӻ
thuұt lүn sinh hӑc.
b. Cơ c̭u phanh hãm: là nhӳng cơ cҩu dùng đӇ dӯng hay giҧm bӟt chuyӇn đӝng. Các
cơ cҩu phanh hãm phҧi đҧm bҧo tính tin cұy, thuұn tiӋn, thӡi gian tác đӝng.
A5. Khoá liên đӝng.
Là cơ cҩu tӵ đӝng loҥi trӯ khҧ năng gây ra nguy hiӇm cho thiӃt bӏ sҧn xuҩt và
ngưӡi lao đӝng trong quá trình sӱ dөng máy thao tác không đúng nguyên tҳc an toàn.
A6. Tín hiӋu an toàn.
a. Tín hi͏u an toàn: là các tín hiӋu báo hiӋu tình trҥng làm viӋc cӫa máy (an toàn hay
sҳp sҧy ra sӵ cӕ).
b. Phân lo̩i: trên cơ sӣ giác quan cӫa ngưӡi phân ra:
Ê ín hiӋu ánh sáng: là biӋn pháp an toàn đưӧc sӱ dөng rӝng rãi bҵng viӋc dùng tín
hiӋu là các dҧi ánh sáng.
Qui đӏnh quӕc tӃ:
Ê ánh sáng đӓ: tín hiӋu cҩm, nguy hiӇm...
Ê ánh sáng vàng: tín hiӋu đӅ phòng, chú ý...
Ê ánh sáng xanh: tín hiӋu cho phép, an toàn...
Ê ín hiӋu màu sҳc: dùng màu sҳc giúp ngưӡi lao đӝng xác đӏnh nhanh, không
nhҫm lүn điӅu kiӋn an toàn cũng như kӻ thuұt an toàn. chia hai nhóm:
Ê Nhóm chính: màu đӓ, xanh, vàng
÷Ê Màu đӓ: gây tăng huyӃt áp, kích thích hoҥt đӝng gây phҧn xҥ có điӅu kiӋn
hưӟng ngưӡi lao đӝng tӵ bҧo vӋ.
Ã Ð)
Ê
÷Ê Màu vàng: gây kích thích ít hưӟng ngưӡi lao đӝng tұp trung, chú ý do đó
làm tín hiӋu đӅ phòng.
÷Ê Màu xanh: làm hҥ huyӃt áp làm tín hiӋu an toàn
Ê Nhóm phө: trҳng, da cam, xanh lá ngӑc...
Ê ín hiӋu âm thanh: dùng sóng âm làm tín hiӋu, tác dөng nhanh trên khu vӵc
rӝng. Do đó dùng nhӳng nơi có tұp trung nhiӅu lao đӝng hay nơi khó phát tín
hiӋu màu sҳc. tín hiӋu âm phҧi phân biӋt tiӃng ӗn.
Ê Dҩu hiӋu an toàn: là các dҩu hiӋu có tác dөng nhҳc nhӣ, đӅ phòng tai nҥn lao
đӝng. Các dҩu hiӋu này thưӡng đưӧc treo dưӟi dҥng biӇn báo.
A7. thӱ máy trưӟc khi sӱ dөng.
Ê hӱ khuyӃt tұt: dùng khi chi tiӃt máy hay máy móc là nhӳng thiӃt bӏ quan trӑng.
Ê hӱ quá tҧi: dùng đӕi vӟi nhӳng thiӃt bӏ chӏu tҧi trӑng lӟn: cҫu trөc, nӗi áp suҩt,
cҫn trөc...
A8. Khoҧng cách và kích thưӟc an toàn.
Là khoҧng không gian tӕi thiӇu giӳa ngưӡi lao đӝng và các phương tiӋn, thiӃt bӏ
hoһc khoҧng cách nhӓ nhҩt giӳa chúng vӟi nhau đӇ không bӏ tác đӝng xҩu cӫa các yӃu
tӕ sҧn xuҩt. uǤ thuӝc vào quá trình công nghӋ, đһc điӇm tӯng loҥi thiӃt bӏ đӇ quy đӏnh
các khoҧng cách an toàn.
Ê Khoҧng cách an toàn giӳa các phương tiӋn vұn chuyӇn hoһc vӟi ngưӡi lao đӝng.
Ê Khoҧng cách an toàn vӅ vӋ sinh lao đӝng.
Ê Khoҧng cách an toàn trong mӝt sӕ ngành nghӅ đһc thù: lâm nghiӋp, xây dӵng,
điӋn...
Ê Khoҧng cách an toàn cháy nә: an toàn không gây cháy nә hay an toàn khi nә
A9. Mơ khí hoá, tӵ đӝng hoá và điӅu khiӇn tӯ xa.
Cơ khí hoá, tӵ đӝng hoá và điӅu khiӇn tӯ xa là tҩt yӃu cҫn thiӃt. Khi thiӃt kӃ các dây
truyӅn cҫn đҧm bҧo vӋ sinh và an toàn:
Ê Các bӝ phұn truyӅn đӝng đӅu phҧi che chҳn.
Ê Phҧi có cơ cҩu phòng ngӯa và khoá liên đӝng.
Ê Phҧi có hӋ thӕng tín hiӋu.
Ê Có thӇ điӅu khiӇn đӝc lұp tӯng máy, tӯng bӝ phұn.
Ê Phҧi thoҧ mãn các quy phҥm an toàn điӋn.
Ê Phҧi trang bӏ các cơ cҩu kiӇm tra tӵ đӝng.
Ê ¥ӱa chӳa, sӱ dөng đúng qui tҳc an toàn.
Ê Không thu dӑn phoi bҵng tay.
ĐiӅu khiӇn tӯ xa có ý nghĩa rҩt lӟn trong viӋc đҧm bҧo an toàn do vұy lên nghiên cӭu
và ӭng dөng rӝng rãi trong sҧn xuҩt.
A10. Mác trang bӏ phòng hӝ cá nhân.
Các trang b͓ phòng h͡ cá nhân: là các trang bӏ cho cá nhân dùng trong thӡi
gian làm viӋc đӇ bҧo vӋ cho ngưӡi lao đӝng: bao tai, bao tay, ӫng, dày, kính...
4. An toàn trên mӝt sӕ máy thưӡng gһp.

Ã ÐW
Ê
a. An toàn trên máy tiӋn.

Ê Máy tiӋn rҩt phә biӃn trong các nhà máy cơ khí. rên máy tiӋn có các chi tiӃt
quay: mâm cһp, đӗ gá..., các chi tiӃt chuyӇn đӝng tӏnh tiӃn: bàn dao, ө sau...nguy
hiӇm do máy gây ra: quҫn, áo, tóc...bӏ quҩn vào máy và khi quay cũng tҥo vùng
nguy hiӇm. ĐӇ khҳc phөc tai nҥn do các gnuyên nhân này gây ra, các bӝ phұn
chuyӇn đӝng phҧi đưӧc che kín, đӗ gá quay bӅ mһt ngoài lên tròn, nhҹn, cân
bҵng, lӵc kҽp әn đӏnh đҧm bҧo không lӟi lӓng trong quá trình gia công.
Ê Phoi cҳt trên máy cũng dӉ gây tai nҥn. do tính liên tөc khi cҳt lên dӉ tҥo phoi dây
nó có thӇ quҩn vào chi tiӃt hay đҫu dao tҥo thành búi hay quay cùng chi tiӃt văng
ra gây nguy hiӇm. Vӣy phҧi dùng dao có kӃt cҩu bҿ phoi vӟi phoi vөn dùng kính
chҳn.
Ê Khi gia công các chi tiӃt dài, yӃu. Lӵc ly tâm làm cho chi tiӃt văng ra hay bӏ uӕn
cong do đó phҧi dùng luynét đӥ. Phôi thanh trên máy tӵ đӝng phҧi có kӃt cҩu che
phôi. Dao cҳt gá không đưӧc dài quá dӉ bӏ gүy.
b. An toàn trên máy mài.
Do kӃt cҩu, cҩu tҥo cӫa đá mài, điӅu kiӋn làm viӋc. Đá làm viӋc quay vӟi tӕc đӝ
rҩt cao (8Ð & 8 ms) sinh ra lӵc ly tâmlӟn. Do vұy đá vӥ gây ra nguy hiӇm rҩt nghiêm
trӑng. rong quá trình mài phát sinh bөi mài. Do dung dӏch trơn lҥnh bám vào mһt đá
bӏ văng ra tҥo hҥt sương mù. Bөi mài và hҥt nưӟc gây bӋnh vӅ phәi, mҳt. nhiӋt cҳt khi
mài rҩt lӟn (6 C) nên đӕi vӟi các máy mài cҫm tay phoi nóng đӓ có thӇ gây bӓng
hay chҥm vào vùng gia công. Vұy đӇ đҧm bҧo an toàn trên máy mài phҧi kiӇm tra đúng
yêu cҫu ký thuұt, cân bҵng đá khi lҳp, có kӃt cҩu che chҳn đá, cơ cҩu hút bөi, phoi phát
sinh trong quá trình gia công.
c. An toàn vӟi các thiӃt bӏ nâng hҥ.
Ê nguy hiӇm phát sinh khi vұn chuyӇn nâng hҥ:
Ê hiӃu hiӇu biӃt vӅ chuyên môn và kinh nghiӋm nâng hҥ, vұn chuyӇn.
Ê Rơi tҧi trӑng.
Ê Vұn chuyӇn bҵng băng tҧi: đӭt băng tҧi, rơi vãi khi vұn chuyӇn.
Ê HӋ thӕng điӋn không đҧm bҧo: hӣ điӋn, phóng điӋn hӗ quang...
Ê Các biӋn pháp kӻ thuұt an toàn.
Ê Đҧm bҧo yêu cҫu an toàn vӟi mӝt sӕ chi tiӃt và cơ cҩu quan trӑng cӫa thiӃt bӏ
nâng: cáp, xích, tang, ròng rӑc, phanh
Ê Đҧm bҧo đúng yêu cҫu kӻ thuұt đӕi vӟi thiӃt bӏ, cơ cҩu an toàn:
d. An toàn đӕi vӟi thiӃt bӏ chӏu áp lӵc.
Ê hiӃt bӏ chӏu áp lӵc là nhӳng thiӃt bӏ dùng chӭa các chҩt có trҥng thái áp suҩt:
khí nén, chҩt lӓng...hay chӏu áp suҩt khi thay đәi các thông sӕ trҥng thái (P, V,
)
Ê áӯu tӕ nguy hiӇm đһc trưng cӫa thiӃt bӏ chӏu áp:
Ê Nguy cơ nә.
Ê Nguy cơ bӓng.
Ê Nguy cơ sinh ra các chҩt nguy hiӇm và có hҥi
Ã ÐÊ
Ê
Ê Nguyên nhân sinh ra sӵ cӕ:

Ê Nguyên nhân kӻ thuұt: thiӃt kӃ, chӃ tҥo, sӱ dөng, bҧo dưӥng
Ê Nguyên nhân tә chӭc: trình đӝ hiӇu biӃt, khai thác thiӃt bӏ...
Ê BiӋn pháp phòng ngӯa sӵ cӕ:
Ê BiӋn pháp tә chӭc: quҧn lý thiӃt bӏ đúng qui đӏnh, đào tҥo ngưӡi sӱ dөng, xây
dӵng tài liӋu
Ê BiӋn pháp kӻ thuұt: thiӃt kӃ, chӃ tҥo, sӱ dөng, bҧo dưӥng đúng.
Ê áêu cҫu an toàn vӟi thiӃt bӏ chӏu áp lӵc.
Ê áêu cҫu vӅ quҧn lý thiӃt bӏ.
Ê áêu cҫu thiӃt kӃ, chӃ tҥo, lҳp đһt, sӱa chӳa.
Ê Dөng cө kiӇm tra.
Ê Cơ cҩu an toàn phҧi đưӧc đҧm bҧo.
Ê Đưӡng ӕng dүn phҧi đҧm bҧo kӻ thuұt: kín khít...
e. An toàn sӱ dөng thiӃt bӏ gia công bҵng áp lӵc.
Ê Nguy hiӇm phát sinh trong các phân xưӣng gia công bҵng áp lӵc.
Ê rong quá trình làm viӋc thiӃt bӏ (lò nung) sinh ra lưӧng nhiӋt lӟn tҥo ra vi
khí hұu nóng gây chӭng say nóng và co giұt.
Ê Muӝi than, khói và cácbonoxit làm ô nhiӉm không khí do sӵ cháy không
hoàn toàn ҧnh hưӣng đӃn sӭc khoҿ.
Ê Các thiӃt bӏ làm viӋc va đұp gây rung đӝng tҥo nguy hiӇm cho máy móc và
ngưӡi lao đӝng.
Ê Các mҧnh vӥ văng ra khi làm viӋc.
Ê rang thiӃt bӏ thiӃt kӃ chưa hoàn thiӋn, qui trình công nghӋ chưa hoàn chӍnh
gây tai nҥn.
Ê Các biӋn pháp an toàn.
Ê ҥo nӅn móng tӕt nơi đһt máy, đҧm bҧo cho máy làm viӋc әn đӏnh, tin cұy và
an toàn.
Ê Máy phҧi có đҫy đӫ cơ cҩu che chҳn và cơ cҩu phòng ngӯa.
Ê Khi dùng đe thì phҧi đưӧc chӃ tҥo bҵng vұt liӋu chӏu tҧi trong khi va đұp.
Ê NӃu sӱ dөng máy trөc giӳ vұt rèn dưӟi máy búa thì phҧi có bӝ giҧm sóc đӇ
thiӃt bӏ nâng không bӏ tác đӝng cӫa tҧi trӑng va đұp khi rèn.
Ê Dùng lưӟi di đӝng đӇ che chҳn nhӳng vùng nguy hiӇm do các mҧnh vөn có
thӇ gây ra
Ê Dùng tҩm chҳn phòng ngӯa cho bàn đҥp đӇ tránh đҥp ngүu nhiên
Ê Máy ép, máy dұp cҫn có cơ cҩu an toàn: dùng hai nút bҩm mӣ máy (mӣ máy
bҵng hai tay).
Ê Cách ly nguӗn nhiӋt đӕi lưu và bӭc xҥ bҵng vұt liӋu cách nhiӋt bӑc quanh lò,
dùng màn nưӟc hҩp thө các tia bӭc xҥ trưӟc cӱa lò.
Ê Bӕ trí hӧp lý các lò và các nguӗn nhiӋt lӟn cách xa nơi làm viӋc.
Ê Có chӃ đӝ thông gió thích hӧp đӇ cҧi thiӋn điӅu kiӋn vi khí hұu.
Ã û
Ê
Ê KiӇm tra, chҥy thӱ máy khi nghiӋm thu. thӱ tình trҥng máy trưӟc khi làm
viӋc.
Ê Bӕ trí hӧp lý vӏ trí làm viӋc cho công nhân.
Ê KiӇm tra thưӡng xuyên, đӏnh kǤ các trang thiӃt bӏ.
f. An toàn trong các phân xưӣng đúc.
ӯ đһc thù cӫa phân xưӣng đúc: sin bөi, khí, nhiӋt«do vұy đã làm cho điӅu
kiӋn khí tưӧng xҩu, gây căng thҷng vӅ thӇ lӵc«bӣi vұy ngưӡi lao đӝng trong các phân
xưӣng đúc phҧi chӏu điӅu kiӋn nһng nhӑc.
Ê Các biӋn pháp đӇ cҧi thiӋn điӅu kiӋn làm viӋc.
Ê Cơ khí hoá, tӵ đӝng hoá mӝt phҫn hay toàn bӝ quá trình sҧn xuҩt tӯ viӋc xӃp
vұt liӋu vào nӗi náu đӃn làm khuôn, rót kim loҥi, rӥ khuôn, làm sҥch vұt đúc,
vұn chuyӇn vұt liӋu và các công viӋc khác.
Ê Lên dùng nhà mӝt tҫng, mái nhà chӑn sao cho đҥt hiӋu quҧ cao nhҩt vӅ thông
gió, khӱ khí, bөi, hơi khí đӝc. Vӟi các bӝ phұn có thҧi nhiӋt thӯa lӟn thì lên
bӕ trí trөc dӑc nhà góc û &Ê so vӟi hưӟng gió chính. Không lên thiӃt kӃ
nhà dҥng nhiӅu nhӏp kín theo chu vi cӫa nhà (xҩu đi đkvkh).
Ê Phòng làm viӋc cӫa phân xưӣng ҭiphӍ thông gió lên bҧo đҧm điӅu kiӋn khí
tưӧng bình thưӡng. hông gió lên kӃt hӧp vӟi hӋ thӕng lò sưӣi đӇ đҧm bҧo
nhiӋt đӝ và mӭc sҥch cao cӫa không khí.
Ê ӕc đӝ chuyӇn đӝng cӫa dòng khí ҧnh hưӣng đӃn sӭc khoҿ, vì vұy tӕc đӝ khi
thông gió cөc bӝ là ,)&o ms. thông gió chung ,8 & ,Ð ms. cӡng đӝ bӭc xҥ
tҥi chӛ làm viӋc ,oÐ &6 calcmo.phút. chӕng dòng khí lҥnh thәi vào cӱa tӯ
bên ngoài bӕ trí buӗng đӋm cӱa hay màn không khí nóng.
Ê hiӃt bӏ máy móc ҭiphӍ đһt đúng vӏ trí, có cơ cҩu đҧm bҧo an toàn khi làm
viӋc.
Ê ¥ӱ dөng các trang thiӃt bӏ phòng hӝ cá nhân.
g. An toàn khi hàn.
Ê Các yӃu tӕ có hҥi phát sin khi hàn.
Ê Các tia tӱ ngoҥi.
Ê Hơi, khí đӝc sin ra.
Ê điӋn giұt.
Ê Hoa lӱa bҳn ra khi tương tác que hàn vұt hàn gây bӓng.
Ê Nә bình đӵng khí hàn.
Ê Các biӋn pháp an toàn.
Ê ĐӇ bҧo vӋ sӵ tác đӝng có hҥi cӫa tia tӱ ngoҥi dùng tҩm chҳn chuyên dùng hay
mһt nҥ có kính lӑc ánh sáng tӕi vàng xanh không cho tia tӱ ngoҥi đi qua.
Ê ĐӇ bҧo vӋ mҳt cho công nhân ӣ gҫm trҥm hàn thì khi hàn cӕ đӏnh phҧi có
buӗng chuyên dùng còn khi hàn tҥm thӡi phҧi có kӃt cҩu ngăn di chuyӇn
đưӧc ӣ dҥng màn chҳn, tҩm chҳn.
Ê Đҧm bҧo an toàn điӋn giұt.
Ã û6
Ê
Ê ránh hoa lӱa bҳn ra gây bӓng.

Ê Đҧm bҧo an toàn cháy nә khi dùng khí cháy: Axetylen
f. An toàn sӱ dөng dөng cө cҫm tay.
Các dөng cө cҫm tay rҩt phә biӃn đӇ tránh tai nҥn ҭiphӍ chҩp hành đúng qui
phҥm an tàon sӱ dөng thiӃt bӏ.
5. Kӻ thuұt an toàn điӋn.

a. Nhӳng khái niӋm cơ bҧn vӅ an toàn điӋn.
Ê ác đӝng cӫa dòng điӋn đӕi vӟi cơ thӇ.
Dòng điӋn đi qua cơ thӇ con ngưӡi gây nên phҧn ӭng sinh lý phӭc tҥp: huӹ hoҥi bӝ
phұn thҫn kinh điӅu khiӇn các cơ quan bên trong cơ thӇ làm tê liӋt cơ, sưng màng phәi,
huӹ hoҥi cơ quan hô hҩp và tuҫn hoàn máu. ác đӝng cӫa dòng điӋn còn tăng lên vӟi
nhӳng ngưӡi có nӗng đӝ cӗn.
hông sӕ gây tác đӝng chӫ yӃu là dòng điӋn và đưӡng đi cӫa dòng qua cơ thӇ ngưӡi
vào đҩt. әn thương do điӋn đưӧc chia làm 8 loҥi:
Ê әn thương do chҥm phҧi vұt dүn điӋn có điӋn áp.
Ê әn thương do chҥm phҧi nhӳng bӝ phұn bҵng kim loҥi hay vӓ thiӃt bӏ điӋn
có mang điӋn áp vì bӏ hӓng cách điӋn.
Ê әn thương do điӋn áp bưӟc xuҩt hiӋn ӣ chӛ bӏ hư hӓng hay chӛ dòng điӋn đi
vào đҩt.
Dòng điӋn có thӇ tác đӝng vào cơ thӇ qua mӝt mҥch điӋn kín hay bҵng tác đӝng bên
ngoài như phóng điӋn hӗ quang. ác hҥi cӫa dòng điӋn gây nên và hұu quҧ cӫa nó phө
thuӝc vào đӝ lӟn và loҥi dòng điӋn, điӋn trӣ cӫa ngưӡi, đưӡng đi cӫa dòng điӋn qua cơ
thӇ, thӡi gian tác dөng và tình trҥng sӭc khoҿ cӫa ngưӡi.
Nguyên nhân: gây chӃt ngưӡi do dòng điӋn phҫn lӟn là làm huӹ hoҥi khҧ năng làm
viӋc cӫa các cơ quan cӫa ngưӡi hoһc ngӯng thӣ do thay đәi nhӳng hiӋn tưӧng sin hoá
trong cơ thӇ ngưӡi. Ngoài ra còn gây bӓng rҩt trҫm trӑng.
Ê Cơ chӃ tác dөng (có nhiӅu thuyӃt khác nhau)
Ê Dòng điӋn qua cơ thӇ gây hiӋn tưӧng phân tích máu và các chҩt khác làm tҭm
ưӟt tә chӭc huyӃt cҫu, làm đҫy huyӃt quҧn làm ҧnh hưӣng tӟi hoҥt đӝng thҫn
kinh gây tәn thương.
Ê Dòng diӋn qua cơ thӇ gây co giãn cơ làm tim mҥch bӏ rӕi loҥn dүn đӃn đình
trӋ lưu thông máu.
Ê HiӋn nay có quan điӇm cho rҵng: dòng điӋn gây hiҽn tưӧng phҧn xҥ do quá
trình kích thích và đình trӋ hoҥt đӝng cӫa não bӝ kéo theo huӹ hoҥi chӭc năng
hô hҩp. Mӭc đӝ kích thích thҫn kinh và khҧ năng chӏu đưng quyӃt đӏnh nguӗn
gӕc tәn thương.
Ê ĐiӋn trӣ ngưӡi.
Phө thuӝc vào tình trҥng sӭc khoҿ và cơ thӇ thông thưӡng 6 &6 K
Ê rӏ sӕ dòng điӋn qua ngưӡi.

Ã ûo
Ê
hưӡng rҩt nhӓ: ,û&6 (mA)

Ê hӡi gian tác dөng
Ê hӡi gian tác dөng lâu sinh nhiӋt lӟn đӕt cháy lӟp vҧy sӯng trên da làm giҧm
điӋn trӣ ngưӡi làm dòng điӋn tăng càng gây nguy hiӇm.
Ê hӡi gian tác dөng ngҳn thì nguy hiӇm phө thuӝc nhӏp tim.
Ê Đưӡng đi cӫa dòng điӋn qua ngưӡi.
Đưӡng đi cӫa dòng gây nguy hiӇm phө thuӝc vào đưӡng đi.
Ê ҫn sӕ dòng điӋn.
әng trӣ ngưӡi giҧm khi f tăng. hӵc tӃ khi f tăng thì mӭc đӝ nguy hiӇm càng
giҧm.
Ê Môi trưӡng xung quanh.
NhiӋt đӝ, đӝ ҭm ҧnh hưӣng tӟi điӋn trӣ ngưӡi và vұt cách điӋn do vұy cũng gây
nguy hiӇm.
Ê ĐiӋn áp cho phép.
Do điӋn trӣ ngưӡi là hàm cӫa nhiӅu biӃn sӕ do vұy rҩt khó khăn đӇ tìm điӋn áp
cho phép. uy vұy điӋn áp cho phép đã đưӧc qui chuҭn.
b. Phân bӕ điӋn áp trong đҩt vùng rò rӍ.
Ê ĐiӋn đi trong đҩt.
6
Dòng điӋn tҧn đi theo hình cҫu, đӝ lӟn điӋn áp phân bӕ: Ó .
/
Ê ĐiӋn áp tiӃp xúc.
NӃu ngưӡi và đoҥn mҥch còn lҥi tҥo thành mҥch kín thì điӋn áp giáng rơi trên ngưӡi
gӑi là điӋn áp tiӃp xúc mà đӝ lӟn phө thuӝc vào điӋn trӣ nӕi tiӃp vӟi ngưӡi.
Ê ĐiӋn áp bưӟc.
hiӃt bӏ rò rӍ điӋn tҥo nên nhӳng hình cҫu đҷng thӃ. rên mһt đҩt là nhӳng vòng
tròn đҷng thӃ, giӳa các vòng tròn chênh lӋch điӋn thӃ tҥo điӋn áp bưӟc gây nguy
hiӇm cho ngưӡi lao đӝng.
c. Mác dҥng tai nҥn điӋn.
Ê Ch̭n thương: là sӵ phá huӹ cөc bӝ các mô cӫa cơ thӇ do dòng điӋn hoһc hӗ
quang điӋn (da, xương). Chҩn thương do điӋn ҧnh hưӣng đӃn sӭc khoҿ và khҧ
năng lao đӝng cao nhҩt là tӱ vong. Bao gӗm các kiӇuÊ:
Ê Bӓng điӋn: do dòng điӋn qua cơ thӇ hay do tác đӝng cӫa hӗ quang điӋn. Bӓng
do hӗ quang mӝt phҫn do tác đӝng đӕt nóng cӫa tia lӱa hӗ quang có nhiӋt đӝ
rҩt cao (tӯ 8Ð - 6Ð ) mӝt phҫn do bӝt kim loҥi nóng bҳn vào gây bӓng.
Ê Dҩu vӃt điӋn: trên bӅ mһt da tҥi điӇm tiӃp xúc vӟi điӋn cӵc có dòng điӋn chҥy
qua sӁ in dҩu vӃt.
Ê Kim loҥi hoá mһt da do các hҥt kim loҥi nhӓ bҳn vӟi tӕc đӝ lӟn thҩn sâu vào
trong da, gây bӓng.
Ê Co giұt cơ: Khi có dòng điӋn qua ngưӡi, các cơ bӏ co giұt.
Ê Viêm mҳt do tác dөng cӫa tia cӵc tím hay tia hӗng ngoҥi cӫa hӗ quang điӋn.
Ê Đi͏n gi̵t.
Ã û8
Ê
Dòng điӋn qua cơ thӇ sӁ kích thích các mô kèm theo giұt cơ ӣ các mӭc đӝ khác nhau.
Ê Cơ bӏ co giұt nhưng ngưӡi không bӏ ngҥt.
Ê Cơ co giұt, ngưӡi bӏ ngҩt, nhưng vүn duy trì đưӧc hô hҩp và tuҫn hoàn.
Ê Ngưӡi bӏ ngҩt, hoҥt đӝng cӫa tim và hô hҩp rӕi loҥn.
Ê ChӃt lâm sàng (không thӣ, hӋ tuҫn hoàn không hoҥt đӝng)
ĐiӋn giұt tӹ lӋ chӃt rҩt lӟn, khoҧng W trong tәng sӕ nҥn nhân điӋn giұt và WÐ&W)
sӕ vө tai nҥn điӋn chӃt ngưӡi là do điӋn giұt.
d. Mác biӋn pháp an toàn sӱ dөng điӋn.
Ê Các qui t̷c chung đ̫m b̫o an toàn đi͏n.
Ê Phҧi che chҳn các thiӃt bӏ và bӝ phұn cӫa mҥng điӋn đҿ tránh nguy hiӇm khi
tiӃp xúc bҩt ngӡ vào vұt dүn điӋn.
Ê Phҧi chӑn đúng điӋn áp sӱ dөng và thӵc hiӋn nӕi đҩt hoһc nӕi dây trung tính
các thiӃt bӏ điӋn cũng như thҳp sáng theo đúng quy chuҭn.
Ê Nghiêm chӍnh sӱ dөng các thiӃt bӏ, dөng cө an toàn và bҧo vӋ khi làm viӋc
Ê ә chӭc kiӇm tra, vұn hành theo đúng các quy tҳc an toàn.
Ê hưӡng xuyên kiӇm tra dӵ phòng cách điӋn cӫa các thiӃt bӏ cũng như cӫa hӋ
thӕng điӋn.
Kinh nghiӋm cho thҩy tai nҥn điӋn giұt hҫu hӃt là do vұn hành qui tҳc, trình đӝ vұn
hành kém, sӭc khoҿ không đҧm bҧo.
Ê Các bi͏n pháp kͿ thu̵t an toàn đi͏n.
Ê ĐӅ phòng tiӃp xúc vào các bӝ phұn mang điӋn.
Ê Đҧm bҧo tӕt cách điӋn cӫa thiӃt bӏ điӋn: bҧo vӋ không cho điӋn rò rӍ ra vӓ
máy gây nguy hiӇm và tránh truyӅn điӋn giӳa các pha vӟi nhau gây ngҳn
mҥch.
Ê Đҧm bҧo khoҧng cách an toàn, bao che, rào chҳn các bӝ phұn mang điӋn.
Ê ¥ӱ dөng điӋn áp thҩp, máy biӃn áp cách ly.
Ê ¥ӱ dөng biҿn báo, tín hiӋu, khoá liên đӝng.
Ê ĐӅ phòng điӋn rò ra bӝ phұn bình thưӡng không có điӋn.
Ê Nӕi đҩt an toàn: đӇ tҧn dòng điӋn vào đҩt và giӳ mӭc điӋn thӃ thҩp trên vұt
đưӧc nӕi đât.
Ê Nӕi đҩt bҧo vӋ: bҧo vӋ an toàn khi chҥm phҧi thiӃt bӏ hư hӓng cách điӋn
÷Ê Nӕi đҩt tұp trung: dùng thӃp ӕng é` & éû làm điӋn cӵc, nhưng gây
ra điӋn áp bưӟc.
÷Ê Nӕi đҩt hình lưӟi: dùng lưӟi sҳt lӟn làm điӋn cӵc chôn phía dưӟi khu
vӵc đһt thiӃt bӏ. Khҳc phөc điӋn áp bưӟc lӟn khi nӕi tұp trung.
÷Ê Nӕi đҩt dây trung tính: bҧo vӋ lưӟi điӋn 8 pha có dây trung tính.
÷Ê Nӕi đҩt lһp lҥi: dây trung tính đưӧc nӕi lһp lҥi vӟi khoҧng cách oÐ m.
đҧm bҧo khi ngҳn mҥch điӋn áp dây trung tính không tăng đӃn điӋn áp
pha.
Ê Cҳt điӋn bҧo vӋ: dùng khi nӕi đҩt không đҥt đưӧc các yêu cҫu vӅ an toàn.
Ê Các dͭng cͭ s͵a chͷa đi͏n.
Ã û`
Ê
áêu cҫu: đҧm bҧo cách điӋn an toàn cho ngưӡi sӱ dөng: sào, ӫng, gang tay,
thҧm, bөc cách điӋn
Ê Các dͭng cͭ ki͋m tra: bút thӱ điӋn, vônmét.
Ê áêu c̯u cơ b̫n vͣi thi͇t b͓ đi͏n.
Ê Cách điӋn: là yêu cҫu quan trӑng nhҩt.
Ê Dây dүn: phҧi đưӧc cách điӋn bàng vӓ bӑc cách điӋn.
Ê Cҫu chì: cơ cҩu tӵ đӝng cҳt điӋn bҧo vӋ đưӧc lҳp sau cҫu dao.
Ê Dao cҳt điӋnÊ: đӇ đóng, cҳt mҥch điӋn.
Ê Các dөng cө điӋn xách tayÊ: khoan tay, máy mài«
Ê C̭p cͱu khi đi͏n gi̵t.
Ê ách nҥn nhân ra khӓi nguӗn điӋn.
Ê Làm hô hҩp nhân tҥo.
Ê Xoa bóp tim ngoài nӗng ngӵc
e. ĐӅ phòng tĩnh điӋn.
Ê Hi͏n tưͫng tĩnh đi͏n.
Ê Các bi͏n pháp phòng tránh ̫nh hưͧng tĩnh đi͏n.
f. chӕng sét
Ê Nhͷng khái ni͏m cơ b̫n.
Ê tính toán ph̩m vi b̫o v͏ ch͙ng sét.
Chương `: PHÒNG MHÁY VÀ MHӲA MHÁY

Ã ûÐ
Ê
I. ý nghĩa, vai trò quá trình cháy và vҩn đӅ phòng chӕng cháy nә.
Quá trình cháy đóng vai trò rҩt to lӟn trong sҧn suҩt công gnhiӋp, đӡi sӕng, quӕc
phòng. ViӋc phát minh ra lӱa là mӝt vĩ đҥi cӫa loài ngưӡi, tuy nhiên nӃu quá trình cháy
không đưӧc kiӇm soát nó sӁ gây ra nhӳng hұu quҧ rҩt nghiêm trӑng vӅ ngưӡi và tài
sҧn. Do vұy viӋc đӅ phòng chӕng cháy nә là mӝt nhiӋm vө tҩt yêu và cҫn thiӃt.
II. Phương châm, tính chҩt và nhiӋm vө công tác phòng chӳa cháy.
Ê ĐӇ công tác phòng cháy, chӳa cháy đҥt hiӋu quҧ cao nhҩt cҫn tuân theo phương
châmÊ:
w Tích c͹c phòng ngͳa, k͓p thͥi cͱu chͷa, b̫o đ̫m hi͏u qu̫ cao nh̭t´
Hai mһt phòng ngӯa và cӭu chӳa đӅu rҩt quan trӑng, nhưng trưӟc hӃt là phҧi tích cӵc
phòng ngӯa nӃu đã xҧy ra cháy nә thì ít nhiӅu đӅu gây thiӋt hҥi. Cùng vӟi đó phҧi cӭu
chӳa kӏp thӡi. Muӕn vұy phҧi nghiên cӭu kӻ tính chҩt sҧn xuҩt, cҩp bұc công trình, có
phương án phòng ngӯa, chӳa cháy chu đáo, trang thiӃt bӏ đҫy đӫ, có tә chӭc luyӋn tұp
thưӡng xuyên.
Ê ính chҩt: ngoài 8 tính chҩt chung cӫa bҧo hӝ lao đӝng: tính quàn chúng, tính
pháp luұt, tính khoa hӑc kӻ thuұt thì nó còn thêm tính chuyên ngannhf là tính
chiӃn đҩu.
Ê tính chiӃn đҩu: cháy là giһc lӱa xҧy ra bҩt ngӡ và có thӇ lan rӝng nhanh
chóng do vұy phҧi sãn sàng chiӃn đҩu, nҳm tình hình, áp dөng chiӃn thuұt
thích hӧp đӇ đánh nhanh, thҳng nhanh đӗng thӡi cũng đòi hӓi mӝt tinh thҫn
dũng cҧm dám hy sin và ý thӭc tә chӭc kӹ luұt cao.
Ê NhiӋm vө:
Ê Nghiên cӭu đӇ bӝ công an ban hành các điӅu lӋ, biӋn pháp và tiêu chuҭn kĩ
thuұt phòng cháy chӳa cháy
Ê KiӇm tra, đôn đӕc viӋc thӵc hiӋn các điӅu lӋ, biӋn pháp và tiêu chuҭn kĩ thuұt
phòng cháy chӳa cháy trong các cơ quan, xí nghiӋp, công trưӡng...
Ê hoҧ thuұn vӅ thiӃt kӃ và thiӃt bӏ phòng cháy chӳa cháy cӫa các công trình
trưӟc khi thi công.
Ê ChӍ đҥo công tác, nhiӋm vө phòng cháy chӳa cháy và tә chӭc phӕi hӧp chiӃn
đҩu cӫa các đӝi chӳa cháy.
Ê ә chӭc nghiên cӭu và phә biӃn khoa hӑc kĩ thuұt phòng cháy chӳa cháy .
Ê Hưӟng dүn, tuyên truyӅn giáo dөc cho nhân dân vӅ nhiӋm vө và cách thӭc
phòng cháy chӳa cháy.
Ê Hưӟng dүn, kiӇm tra viӋc sҧn xuҩt và mua sҳm máy móc, phương tiӋn, dөng
cө và hoá chҩt chӳa cháy.
Ê KӃt hӧp vӟi cơ quan chӭc năng tiӃn hành điӅu tra và kӃt luұn vӅ các vө cháy.
III. Khái niӋm cơ bҧn vӅ cháy, nә.

Ã ûû
Ê
1. Đӏnh nghĩa vӅ cháy.

³Cháy: là m͡t ph̫n ͱng hoá h͕c có to̫ nhi͏t và phát ra ánh sáng.´
Quá trình cháy đưӧc đһc trưng bӣi 8 dҩu hiӋu sau:
Ê Là mӝt phҧn ӭng hoá hӑc.
Ê Có toҧ nhiӋt.
Ê Phát ra ánh sáng.
2. Đӏnh nghĩa vӅ nә.
Căn cӭ vào tính chҩt nә chia ra:
Ê Nә lý hӑc là nә do áp suҩt trong mӝt thӇ tích tăng cao vưӧt quá giӟi hҥn chӏu
đӵng cӫa thiӃt bӏ. Nә lý hӑc rҩt nguy hiӇmdo áp lӵc và mҧnh vӥ cӫa thiӃt bӏ
bҳn ra.
Ê Nә hoá hӑc là nә do cháy vӟi vұn tӕc rҩt nhanh, sӵ thay đәi áp suҩt đӝt ngӝt.
Nә hoá hӑc có đҫy đӫ dҩu hiӋu phҧn ӭng hoá hӑc, toҧ nhiӋt, phát sáng.
3. NhiӋt đӝ chӟp cháy, bӕc cháy, tӵ bӕc cháy.
4. áp suҩt tӵ bӕc cháy.
5. thӡi gian cҧm ӭng cӫa quá trình tӵ bӕc cháy.
6. ĐiӅu kiӋn cҫn thiӃt cho quá trình cháy.
ĐӇ quá trình cháy xuҩt hiӋn và phát triӇn đưӧc phҧi có 8 yӃu tӕ là: chҩt cháy,
Oxy trong không khí, nguӗn nhiӋt thích ӭng. Ba yӃu tӕ trên phҧi kӃt hӧp vӟi nhau đúng
tӹ lӋ, xҧy ra cùng mӝt thӡi gian, tҥi cùng mӝt đӏa điӇm thì mӟi đҧm bҧo sӵ cháy hình
thành.
a. chҩt cháy.
Ê Chҩt rҳn: gӗm các vұt liӋu thӇ rҳnÊ: tre, gӛ«
Ê Chҩt lӓngÊ: xăng, dҫu, cӗn«
Ê Chҩt khíÊ: CH`, Ho, CoHo«
b. Oxy cҫn cho sӵ cháy:
Oxy trong không khí chiӃm o6 thӇ tích, hҫu hӃt mӑi chҩt cháy đӅu cҫn có sӵ
tham gia cӫa Oxy trong không khí. NӃu lưӧng Oxy giҧm xuӕng 6`-6Ð thì cháy không
duy trì đưӧc nӳa.
c. Nguӗn nhiӋt:
có nhiӅu loҥi khác nhau: nguӗn nhiӋt trӵc tiӃp, nguӗn nhiӋt do ma sát và các chҩt
rҳn sin ra, nguӗn nhiӋt do tác dөng hoá chҩt sin ra.
ViӋc xác đӏnh các yӃu tӕ cҫn thiӃt cho sӵ cháy rҩt quan trӑng trong viӋc loҥi trӯ cháy
nә.
7. Đһc điӇm cháy cӫa các vұt liӋu khác nhau.
Ê Cháy, n͝ cͯa h͟n hͫp hơi, khí vͣi không khí.
Ê Cháy n͝ cͯa ch̭t l͗ng trong không khí.
Ê Cháy n͝ cͯa bͭi trong không khí.
Ê Cháy cͯa ch̭t r̷n trong không khí.
Ê M͡t vài d̩ng cháy đ̿c bi͏t.
IV. Nguyên nhân gây cháy.
Ã û)
Ê
Có hai nguyên nhânÊ: nguyên nhân trӵc tiӃp và nguyên nhân gián tiӃp. ӣ đây chӍ
xét nguyên nhân trӵc tiӃp.
1. cháy do tác đӝng cӫa ngӑn lӱa trҫn hay tia lӱa, tàn lӱa.
Đây là nguyên nhân phә biӃn, nhiӋt đӝ ngӑn lӱa trҫn rҩt cao đӫ sӭc đӕt cháy hҫu
hӃt các vұt liӋu.
2. Mháy do ma sát, va chҥm giӳa các vұt.
hưӡng gһp trong các trưӡng hӧp máy móc không đưӧc bôi trơn tӕt, các ә bi, cә
trөc cӑ sát vào nhau sinh ra nhiӋt hay phát tia lӱa gây cháy.
3. cháy do tác dөng hoá chҩt.
Các phҧn ӭng hoá hӑc toҧ nhiӋt hay hình thành ngӑn lӱa phҧi đưӧc chӫ đӝng kiӇm
soát.
Ê Các hoá chҩt tác dөng vӟi nhau sinh ra nhiӋt hay ngӑn lӱa dүn đӃn cháy. phҧi
đưӧc chӫ đӝng kiӇm soát.
Ê Hoá chҩt gһp không khí, gһp nưӟc xҧy ra phҧn ӭng và toҧ nhiӋt, tҥo ngӑn lӱa
gây cháy do vұy phҧi bҧo quҧn đúng qui đӏnh.
4. Mháy do tác dөng cӫa năng lưӧng điӋn.
Là trưӡng hӧp chuyӇn tӯ năng lưӧng điӋn sang nhiӋt năng trong các trưӡng hӧp:
chұp mҥch, quá tҧi«
Ê Tóm l̩i: nguyên nhân thì có r̭t nhi͉u, ngoài nhͷng nguyên nhân ph͝ bi͇n
trên còn có nhi͉u nhͷng nguyên nhân khác: do sét, thao tác không đúng«
V. BiӋn pháp phòng chӕng cháy nә.
Phòng cháy là khâu quan trӑng nhҩt trong công tác phòng cháy chӳa cháy vì khi
đám cháy đã xҧy ra thì dù các biӋn pháp chӕng cháy có hiӋu quҧ như thӃ nào thiӋt hҥi
vүn to lӟn và kéo dài. trên cơ sӣ phân tích đưӧc các nguyên nhân và điӅu kiӋn gây cháy
ta có thӇ chӫ đӝng đӅ ra các biӋn pháp phòng ngӯa thích hӧp, không đӇ xҧy ra cháy
hoһc ngăn chһn kӏp thӡi không cho đám cháy phát triӇn.
1. BiӋn pháp giáo dөc, tuyên truyӅn, huҩn luyӋn.

Giáo dөc, tuyên truyӅn, huҩn luyӋn thưӡng xuyên cҫn làm rõ bҧn chҩt và đһc điӇm quá
trình cháy cӫa các loҥi vұt liӋu, các yӃu tӕ dүn đӃn cháy và nә, các biӋn pháp đӅ phòng.
2. BiӋn pháp kӻ thuұt.

Ê hay thӃ các khâu sҧn xuҩt nguy hiӇm bҵng khâu ít nguy hiӇm hơn hoһc tiӃn
hành cơ khí hoá, tӵ đӝng hoá.
Ê hiӃt bӏ phҧi đҧm bҧo kín tҥi các chӛ nӕi, tháo rút, nҥp vào cӫa thiӃt bӏ cҫn
phҧi kín đӇ hҥn chӃ thoát hơi.
Ê Quá trình sҧn xuҩt dùng dung môi chӑn dung môi khó bay hơi, khó cháy.
Ê Dùng thêm các chҩt phө gia trơ, các chҩt ӭc chӃ, các chҩt chӕng nә đӇ giҧm
tính cháy nә cӫa hӛn hӧp cháy. hӵc hiӋn các khâu kĩ thuұt nguy hiӇm vӅ
cháy nә trong môi truӡng khí trơ, trong điӅu kiӋn chân không.
Ã ûW
Ê
Ê Cách ly hoһc đһt các thiӃt bӏ hay công đoҥn dӉ cháy nә ra mӝt khu vӵc xa,
nơi thoáng gió hay ra ngoài trӡi.
Ê Loҥi trӯ mӑi khҧ năng phát sinh ra mӗi lӱa tҥi nhӳng chӛ sҧn xuҩt có liên
quan đӃn chҩt dӉ cháy, nә. ránh mӑi khҧ năng tҥo ra nӗng đӝ nә nguy hiӇm
cӫa chҩt lӓng trong các thiӃt bӏ, ӕng dүn khí hay trong hӋ thӕng thông gió.
Ê Giҧm tӟi mӭc thҩp nhҩt lưӧng chҩt cháy, nә trong khu vӵc sҧn xuҩt.
Ê hiӃt kӃ lҳp đһt các hӋ thӕng thiӃt bӏ chӕng cháy lan truyӅn.
Ê Xӱ lý sơn chӕng cháy, vұt liӋu không bӏ cháy.
Ê rang bӏ hӋ thӕng báo cháy, chӳa cháy tӵ đӝng.
3. BiӋn pháp hành chính, pháp lý.

Nhà nưӟc quҧn lý phòng cháy chӳa cháy bҵng pháp lӋnh, nghӏ đӏnh, tiêu chuҭn
do đó mӑi công dân bҳt buӝc phҧi tuân theo.
VI. Mhӳa cháy và phương tiӋn chӳa cháy.

1. Quá trình phát triӇn đám cháy.
a. Đ̿c đi͋m cͯa đám cháy.
Ê oҧ nhiӋt.
Ê ¥ҧn phҧm cháy.
Ê ӕc đӝ cháy.
b. Di͍n bi͇n đám cháy và s͹ phát tri͋n.
Ê Giai đoҥn đҫu.
Ê Giai đoҥn cháy to
Ê Giai đoҥn kӃt thúc.
2. Nguyên lý chӳa cháy.
Xuҩt phát tӯ bҧn chҩt, điӅu kiӋn cӫa quá trình cháy và diӉn biӃn cӫa mӝt đám
cháy thҩy rҵng, sӵ cháy sӁ đưӧc chҩm dӭt khi giҧm tӕc đӝ phát nhiӋt tӯ vùng cháy và
khi tăng tӕc đӝ truyӅn nhiӋt tӯ vùng cháy ra môi trưӡng xung quanh.
Ê Giҧm tӕc đӝ phát nhiӋt hoһc ngӯng phát nhiӋt trong vùng cháy có thӇ đҥt
đưӧc bҵng cách ӭc chӃ phҧn ӭng cháy bҵng phương pháp hoá hӑc, pha loãng
chҩt cháy bҵng chҩt không cháy hoһc cách ly chҩt phҧn ӭng ra khӓi vùng
cháy.
Ê ăng giӳa tӕc đӝ truyӅn nhiӋt tӯ vùng cháy ra môi trưӡng xung quanh có thӇ
đҥt đưӧc bҵng cách làm lҥnh nhanh chóng vùng cháy hoһc chҩt phҧn ӭng.
ĐӇ thӵc hiӋn các qua trình đó có nhiӅu phương pháp khác nhau gӑi là phương pháp
chӳa cháy:
w Phương pháp chͷa cháy là ho̩t đ͡ng liên tͭc, chính xác theo m͡t trình t͹ nh̭t
đ͓nh hưͣng vào tâm, g͙c đám cháy nh̹m t̩o đi͉u ki͏n đ͋ d̵p t̷t đám cháy.´
Ê Làm loãng chҩt tham gia phҧn ӭng bҵng cách đưa vào vùng cháy nhӳng
chҩt không tham gia phҧn ӭng cháy: COo....
Ã ûÊ
Ê
Ê ӭc chӃ phҧn ӭng cháy bҵng cách đưa vào vùng cháy nhӳng chҩt có tham
gia phҧn ӭng, nhӳng có khҧ năng biӃn đәi chiӅu cӫa phҧn ӭng tӯ toҧ nhiӋt
thành thu nhiӋt: brommetyl..
Ê Ngăn cách không cho Oxy thâm nhұp vào vùng cháy: dùng bӑt, cát...
Ê Làm lҥnh vùng cháy cho đӃn nhiӋt đӝ bҳt cháy cӫa các chҩt cháy.
Ê Phương pháp tәng hӧp: tәng hӧp hai hay nhiӅu phương pháp trên.
Ngoài phương pháp chӳa cháy ra còn có chiӃn thuұt chӳa cháy.
3. Mác chҩt chӳa cháy.

Ch̭t chͷa cháy: là chҩt đưa vào đám cháy nhҵm dұp tҳt nó. Có nhiӅu loҥi chҩt
chӳa cháy: rҳn, lӓng, khí có phҥm vi ӭng dөng riêng, nhưng chúng có các yêu cҫu cơ
bҧn sau:
Ê Có hiӋu quҧ chӳa cháy cao, là tiêu hao chҩt chӳa cháy trên mӝt đơn vӏ diӋn
tích cháy trong mӝt đơn vӏ thӡi gian phҧi là nhӓ nhҩt.
Ê DӉ kiӃm và rҿ tiӅn.
Ê Không gây đӝc hҥi khi sӱ dөng, bҧo quҧn.
Ê Không gây hư hӓng thiӃt bӏ cӭu chӳa đӗ vұt đưӧc cӭu chӳa.
Ê Mӝt sӕ chҩt chӳa cháy thông dөng.
Ê Nưӟc.
Ê Hơi nưӟc.
Ê Bөi nưӟc.
Ê Bӑt chӳa cháy: bӑt hoá hӑc và bӑt không khí
Ê Bӝt chӳa cháy.
Ê Các loҥi khí.
Ê Các chҩt halogen
4. Tә chӭc lӵc lưӧng phòng cháy chӳa cháy tҥi chӛ.

ә chӭc chӳa cháy tҥi chӛ là hӃt sӭc cҫn thiӃt vì nӃu đám cháy đã xҧy ra thì dù
sao vүn gây thiӋt hҥi vӅ vұt chҩt hay con ngưӡi. NhiӋm vө cơ bҧn cӫa đӝi phòng cháy,
chӳa cháy:
Ê uyên truyӅn vұn đӝng mӑi ngưӡi thӵc hiӋn nghiêm chӍnh nӝi quy, quy ưӟc
và biӋn pháp phòng cháy chӳa cháy ӣ cơ sӣ.
Ê KiӇm tra, đôn đӕc viӋc thӵc hiӋn quy đӏnh an toàn phòng cháy chӳa cháy.
Ê Xây dӵng kӃ hoҥch huҩn luyӋn nghiӋp vө phòng cháy chӳa cháy, xây dӵng
phương án chӳa cháy ӣ cơ sӣ, thưӡng xuyên luyӋn tұp theo phương án đӅ ra.
Ê ә chӭc cӭu chӳa kӏp thӡi các vө cháy xҧy ra, cùng các lӵc lưӧng chuyên
nghiӋp cӭu chӳa nhӳng vө cháy lӟn.
Ê Bҧo vӋ hiӋn trưӡng chӳa cháy đӇ giúp đӥ cơ quan xác minh nguyên nhân gây
cháy.
5. Dөng cө, phương tiӋn chӳa cháy.
a. Phân loҥi phương tiӋn chӳa cháy.
Ã )
Ê
Gӗm o loҥi: cơ giӟi và thô sơ.

Ê Phương tiӋn, dөng cө chӳa cháy cơ giӟi bao gӗm loҥi di đӝng và loҥi cӕ đӏnh.
Ê Loҥi di đӝng: xe chӳa cháy, xe chuyên dùng, xe thang, xe chӍ huy...
Ê Loҥi cӕ đӏnh: hӋ thӕng phun bӑt chӳa cháy, hӋ thӕng nưӟc«
Ê Phương tiӋn, dөng cө chӳa cháy thô sơ bao gӗm: các loҥi bơm tay, gҫu vҭy,
thang«nhӳng loҥi này đưӧc trang bӏ rӝng rãi ӣ các cơ sӣ.
b. Xe chӳa cháy.
Có nhièu loҥi: xe chӳa cháy, xe phun bӑt« nhưng chúng đӅu có cҩu tҥo chung:
đӝng cơ máy nә, bӝ chӃ hoà khí chҩt chӳa cháy, vӡi chӳa cháy, nưӟc..
c. phương tiӋn báo cháy và chӳa cháy tӵ đӝng.
Ê Các phương tiӋn báo cháy và chӳa cháy tӵ đӝng thưӡng đһt ӣ nhӳng mөc tiêu
quan trӑng cҫn đưӧc bҧo vӋ. hiӃt bӏ báo cháy tӵ đӝng dùng đӇ phát hiӋn
cháy tӯ đҫu và báo ngay vӅ trung tâm chӍ huy chӳa cháy, ngoài ra nó còn
gӗm cҧ thông tin liên lҥc hai chiӅu giӳa đám cháy và trung tâm chӍ huy, hӋ
thӕng máy tính đӇ có nhӳng thông sӕ kӻ thuұt vê chӳa cháy.
Ê Phương tiӋn chӳa cháy tӵ đӝng là phương tiӋn tӵ đӝng đưa chҩt chӳa cháy
vào đám cháy và dұp tҳt ngӑn lӱa. Nó thưӡng đưӧc bӕ trí nhӳng nơi quan
trӑng.
d. Mác dөng cө chӳa cháy thô sơ.
Các loҥi: bình bӑt, bình COo, bình chӳa cháy chҩt rҳn, bơm tay, cát, xҿng,
thùng«dùng đӇ chӳa cháy lúc đҫu khi đӝi chӳa cháy chưa đӃn kӏp. Mӝt sӕ loҥi binnhf
chӳa cháy:
Ê Bình bӑt hoá hӑc.
Ê Bình bӑt hoà không khí.
Ê Bình chӳa cháy bҵng COo.
e.phương án chӳa cháy tҥi chӛ.
6. Mhӳa cháy nhӳng đám cháy đһc biӋt.
a. Mhӳa cháy chҩt rҳn.
b. Mhӳa cháy chҩt đӝc, chҩt nә.
c. Mhӳa cháy thiӃt bӏ điӋn.
d. Mhӳa cháy chҩt lӓng.
Ã )6

Working Safty

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Working Safty

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bài giҧng kӻ thuұt an toàn lao đӝng

1.1 Nhӳng nhұn thӭc vӅ an toàn lao đӝng.

1.2 Tҫm quan trӑng cӫa an toàn lao đӝng.

1.4. Mӝt sӕ khái niӋm cơ bҧn.

a. Khoa h͕c v͏ sinh lao đ͡ng.

b. Khoa h͕c v͉ kͿ thu̵t v͏ sinh.

d. Khoa h͕c phương ti͏n b̫o v͏ ngưͥi lao đ͡ng.

e. Khoa h͕c Ecgonomics.

-Ê Nhӳng nguyên tҳc Ecgônômi trong thiӃt kӃ hӋ thӕng lao đӝng.

8.N͡i dung giáo dͭc, v̵n đ͡ng qu̯n chúng.

b.Tình hình tai n̩n lao đ͡ng, b͏nh ngh͉ nghi͏p.

Mhương 2: Vӊ SINH LAO ĐӜNG

I. Nhӳng vҩn đӅ chung vӅ vӋ sinh lao đӝng.

2. Mác yӃu tӕ tác hҥi nghӅ nghiӋp trong sҧn xuҩt.

II. Vi khí hұu trong sҧn xuҩt.

d. V̵n t͙c chuy͋n đ͡ng không khí.

2. NhiӋt đӝ hiӋu quҧ tương đương.

4. ĐiӅu hoà thân nhiӋt ӣ ngưӡi.

5. ҧnh hưӣng cӫa vi khí hұu đӃn cơ thӇ.

b. ̫nh hưͧng cͯa vi khí h̵u l̩nh.

III. Mhӕng tiӃng ӗn và rung đӝng trong sҧn xuҩt.

c. M͡t s͙ khái ni͏m v͉ âm thưͥng g̿p.

e. ̫nh hưͧng cͯa ti͇ng ͛n

Ê Đһc điӇm cӫa máy: ma sát, va chҥm...

IV. Phòng chӕng nhiӉm đӝc trong sҧn xuҩt.

b.Ê Phân lo̩i.

c.Ê ̫nh hưͧng cͯa ch̭t đ͡c đ͙i vͣi cơ th͋.

d.Ê S͹ xâm nh̵p, chuy͋n hoá và đào th̫i ch̭t đ͡c.

Ê hӡi gian tác dөng.

V. Phòng chӕng b trong sҧn xuҩt.

Ê heo nguӗn gӕc đưӧc hình thành:

4. BiӋn pháp phòng chӕng bөi.

VI. MhiӃu sáng trong sҧn xuҩt.

2. MhiӃu sáng và sӵ nhìn cӫa mҳt.

3. Kӻ thuұt chiӃu sáng.

trong đó eM là hӋ sӕ chiӃu sáng tӵ nhiên tҥi điӇm M trong phòng.

8. Thi͇t k͇ chi͇u sáng t͹ nhiên.

Ê ³ác đ͓nh di͏n tích c͵a chi͇u sáng.

B. MhiӃu sáng nhân tҥo.

b. Phương Pháp đi͋m.

Đӝ rӑi theo phương ngang tҥi điӇm A là:

a, b chiӅu rӝng và dài cӫa phòng (m)

VII. Thông gió công nghiӋp

HӋ thӕng hút nhiӋt: thưӡng bӕ trí trên các nguӗn nhiӋt.

Q=Cl(t -tnc)+qnc+Cr(tnc-tk) G (kcalgiӡ)

4. Thông gió tӵ nhiên.

tN nhiӋt đӝ không khí ngoài trӡi oC

a. hông gió tӵ nhiên dưӟi tác dөng cӫa nhiӋt thӯa.

và tӯ nhà thoát ra ngoài qua cӱa trên là:

¦ o  o .Eo .D o .Ó B  o .Eo . o .o (Ó Ã Ó  ).Ó B , % +

g- gia tӕc trӑng trưӡng g= Ê,W6 mso

ë ÊÊëÊ Ê ë ÊÊëoÊ Ê

áp suҩt gió gây ra tҥi cӱa 6 và o là:

Khi ¼6=¼o ta rút ra đưӧc:

5. Thông gió cơ khí.

6 BiӋn pháp phòng cháy nә trong hӋ thӕng thông gió.

Mhương 3: KӺ THUҰT AN TOÀN

I. Nhӳng yêu cҫu đҧm bҧo khi thiӃt kӃ các xí nghiӋp.

a. Kích thưӟc gian sҧn suҩt.

b. Bӕ trí phòng và thiӃt bӏ sҧn xuҩt.

c. KӃt cҩu nhà sҧn xuҩt.

3. Nhӳng biӋn pháp an toàn chӫ yӃu.

A3. Mơ cҩu phòng ngӯa.

Ê hӡi gian tác dөng.

V. Phòng chӕng b trong sҧn xuҩt.

Ê heo nguӗn gӕc đưӧc hình thành:

a. hông gió tӵ nhiên dưӟi tác dөng cӫa nhiӋt thӯa.

¦ o o .Eo .D o .Ó B o .Eo . o .o (Ó Ã Ó ).Ó B , % +

Ê ránh hoa lӱa bҳn ra gây bӓng.

Ê rӏ sӕ dòng điӋn qua ngưӡi.

hưӡng rҩt nhӓ: ,û&6 (mA)