Ögretım Ilke Ve Yontemlerı

ÖĞRETMEN ADAYLARI İÇİN
KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI

EĞİTİM BİLİMLERİ
GARANTİLİ MODÜLER SET
ÖĞRETİM YÖNTEM VE
TEKNİKLERİ
KONU ANLATIMI, KONU TARAMA TESTLERİ, DENEME SINAVLARI VE

SON SEKİZ YILIN KONULARA GÖRE YERLEŞTİRİLMİŞ ÇIKMIŞ SORULARI
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
Sayfa
TAKDİM ....................................................................................................................................... i
KİM NE DEDİ? ........................................................................................................................... ii
PUSULA ..................................................................................................................................... iii
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ ........................................................................................ 1

ÖĞRETİM İLKELERİ VE STRATEJİLERİ ...................................................................................................5
1. ÖĞRETİM İLKELERİ .............................................................................................................................................. 7
1.1 Öğrenciye / Çocuğa Görelik (Düzeye Uygunluk) .................................................................................... 7
1.2 Aktivite (Etkin Katılım) .............................................................................................................................. 8
1.3 Yaşama Yakınlık (Aktüalite) ....................................................................................................................... 9
1.4 Somuttan Soyuta ...................................................................................................................................... 10
1.5 Bilinenden Bilinmeyene ........................................................................................................................... 10
1.6 Yakından Uzağa ........................................................................................................................................ 11
1.7 Ekonomiklik .............................................................................................................................................. 11
1.8 Açıklık (Ayanilik) ....................................................................................................................................... 11
1.9 Bütünlük .................................................................................................................................................... 12
1.10 Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük) ................................................................................................... 12
1.11 Bilgi ve Becerinin Güvence Altına Alınması .......................................................................................... 12
TEST 1 .......................................................................................................................................................15
ÇIKMIŞ SORULAR ....................................................................................................................................18
ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ ....................................................... 23

1. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ ................................................................................................................................... 24
1.1 Sunuş Stratejisi (Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımı) ........................................................................... 24
1.2 Buluş/Keşfetme Stratejisi (Buluş/Keşfetme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı) ........................................... 26
1.3 Araştırma-İnceleme Stratejisi (Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)............................... 27
TEST 2 .......................................................................................................................................................29
ÇIKMIŞ SORULAR ....................................................................................................................................32
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ..........................................................................................................................39

1. ANLATIM (SUNU) YÖNTEMİ ............................................................................................................................... 39
Kullanımı .............................................................................................................................................................. 40
Anlatım Yöntemi Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ................................................................. 40
Özellikleri ..................................................................................................................................................... 40
vii
BÖLÜM ADI
İÇİNDEKİLER
Yararları ..................................................................................................................................................... 40
Sınırlılıkları ..................................................................................................................................................... 40
2. TARTIŞMA YÖNTEMİ ........................................................................................................................................... 41
Kullanımı ............................................................................................................................................................ 41
Etkili Tartışmaların Planlanması ve Uygulanması Konusunda Alınacak Önlemler ....................................... 41
Özellikleri ........................................................................................................................................................... 42
Yararları ........................................................................................................................................................... 42
Sınırlılıkları ........................................................................................................................................................... 42
Tartışma Çeşitleri (Tartışma Teknikleri) ............................................................................................................. 42
Bütün Sınıfla Yapılan Tartışmalar (Büyük Grup Tartışması) ........................................................................... 43
Küçük Grup Tartışma Teknikleri ..................................................................................................................... 43
• Münazara ..................................................................................................................................... 43
• Sempozyum ................................................................................................................................ 44
• Panel ............................................................................................................................................ 45
• Zıt Panel ....................................................................................................................................... 45
• Kollegyum .................................................................................................................................... 45
• Forum ........................................................................................................................................... 45
• Açık Oturum ................................................................................................................................. 45
• Beyin (Buluş) Fırtınası.................................................................................................................. 46
• Çember ........................................................................................................................................ 46
• Kısa Süreli Tartışma Grupları (Vızıltı Grupları) ............................................................................ 46
• Fikir Taraması .............................................................................................................................. 46
• Seminer ........................................................................................................................................ 46
• Workshop (Çalıştay Yöntemi) ...................................................................................................... 46
3. ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ ..................................................................................................................................... 48
Kullanımı ........................................................................................................................................................... 48
Özellikleri ........................................................................................................................................................... 49
Yararları ........................................................................................................................................................... 50
Sınırlılıkları ........................................................................................................................................................... 50
4. GÖSTERİP (ÖRNEĞİNİ GÖSTEREREK) YAPTIRMA YÖNTEMİ ........................................................................ 53
Kullanımı ........................................................................................................................................................... 53
Özellikleri ........................................................................................................................................................... 54
Yararları ........................................................................................................................................................... 54
Sınırlılıkları ........................................................................................................................................................... 54
5. PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ ............................................................................................................................. 55
Problem Çözme Aşamaları ................................................................................................................................. 55
Kullanımı ........................................................................................................................................................... 56
Özellikleri ........................................................................................................................................................... 57
Yararları ........................................................................................................................................................... 57
Sınırlılıkları ........................................................................................................................................................... 57
viii
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM ADI
6. PROJE YÖNTEMİ ................................................................................................................................................. 62

Kullanımı ........................................................................................................................................................... 62
Proje Yönteminde İzlenecek Adımlar................................................................................................................. 62
Özellikleri ........................................................................................................................................................... 62
Yararları ........................................................................................................................................................... 63
Sınırlılıkları ........................................................................................................................................................... 63
7. BİREYSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ .......................................................................................................................... 65
Kullanımı ........................................................................................................................................................... 65
Özellikleri ........................................................................................................................................................... 65
Yararları ........................................................................................................................................................... 65
Sınırlılıkları ........................................................................................................................................................... 65
TEST 3 .......................................................................................................................................................67
ÇIKMIŞ SORULAR ....................................................................................................................................72
ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ............................................................................................................................79

1. BEYİN FIRTINASI ................................................................................................................................................. 79
Serbest çağrışım ................................................................................................................................................. 83
Fikir taraması ....................................................................................................................................................... 83
Listeleme .............................................................................................................................................................. 83
2. GÖRÜŞ GELİŞTİRME .......................................................................................................................................... 83
3. ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME................................................................................................................................... 85
4. GÖSTERİ (GÖSTERİM/DEMONSTRASYON) ..................................................................................................... 87
5. SORU-CEVAP ..................................................................................................................................................... 89
6. ROL (OYNAMA) YAPMA ...................................................................................................................................... 91
7. DRAMA ................................................................................................................................................................. 92
8. BENZETİM (SİMÜLASYON/BENZETİŞİM) .......................................................................................................... 94
Analoji (Analog) ................................................................................................................................................... 95
9. MİKRO ÖĞRETİM................................................................................................................................................. 96
10. EĞİTSEL OYUNLAR ............................................................................................................................................ 99
11. DENEY ve LABAROTUVAR .............................................................................................................................. 100
12. İSTASYON......... ................................................................................................................................................. 101
13. KONUŞMA HALKASI ......................................................................................................................................... 103
14. SOKRAT TARTIŞMASI ....................................................................................................................................... 104
15. ALTI AYAKKABILI UYGULAMA......................................................................................................................... 104
16. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM TEKNİKLERİ............................................................................................ 106
Dönüşümlü Günlük Çalışmalar ........................................................................................................................ 106
Planlı Grup Çalışmaları ..................................................................................................................................... 106
Beceri Geliştirme Çalışmaları........................................................................................................................... 106
ix
BÖLÜM ADI
İÇİNDEKİLER
Düzey Geliştirme Çalışmaları ........................................................................................................................... 106

Akran Grupları Tekniği ...................................................................................................................................... 106
TEST 4 ....................................................................................................................................................107
ÇIKMIŞ SORULAR ..................................................................................................................................112
SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ........................................................................................................119

1. GEZİ .................................................................................................................................................................... 119
2. GÖZLEM ............................................................................................................................................................. 120
3. GÖRÜŞME .......................................................................................................................................................... 120
4. ÖDEV .................................................................................................................................................................. 121
5. SERGİ ................................................................................................................................................................. 122
TEST 5 .....................................................................................................................................................125
ÇIKMIŞ SORULAR ..................................................................................................................................127
ÖĞRENME–ÖĞRETME MODELLERİ–YAKLAŞIMLARI ........................................................................131

1. TAM ÖĞRENME ................................................................................................................................................. 131
2. PROGRAMLI ÖĞRENME/ÖĞRETİM ................................................................................................................. 134
3. BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM .................................................................................................................. 135
Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları ........................................................................................................... 135
Öğrenme Hızı ............................................................................................................................................... 135
Katılımcı Öğrenme (Etkin Katılım)................................................................................................................ 135
Öğretim Etkinliklerinin Çeşitliliği ................................................................................................................... 135
Öğrenci Performansının İzlenebilmesi ......................................................................................................... 135
Zamandan ve Ortamdan Bağımsızlık .......................................................................................................... 135
4. YAPILANDIRMACILIK (KURMACILIK / İNŞACILIK / OLUŞTURMACILIK / CONSTRUCTİVİSM) .................. 137
5. İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME / ÖĞRETİM.................................................................................................. 141
6. ANLAMLI ÖĞRENME......................................................................................................................................... 146
7. ÇOKLU ZEKA ................................................................................................................................................... 148
Sözel / Dilsel Zeka ............................................................................................................................................. 149
Mantıksal / Matematiksel Zeka ......................................................................................................................... 149
Görsel-Uzamsal (Mekansal) Zeka .................................................................................................................... 150
Müziksel / Ritmik Zeka ...................................................................................................................................... 150
Bedensel / Kinetik Zeka .................................................................................................................................... 151
Kişilerarası / Sosyal Zeka ................................................................................................................................. 151
Öze Dönük / İçsel Zeka ..................................................................................................................................... 151
Doğa Zekası ................................................................................................................................................... 151
8. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM SİSTEMİ (KELLER PLANI) ..................................................................... 152
x
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM ADI
9. GAGNE’NİN ÖĞRENME MODELİ ..................................................................................................................... 153

10. CARROLL’UN OKULDA ÖĞRENME MODELİ .................................................................................................. 154
11. GLASER’İN TEMEL ÖĞRETME MODELİ ......................................................................................................... 155
12. SLAVİN’İN ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ.............................................................................................................. 155
13. MODEL ALARAK ÖĞRENME ............................................................................................................................ 155
14. YAŞANTISAL ÖĞRENME/YAŞANTI TEMELLİ ÖĞRENME .............................................................................. 157
15. DUNN’IN ÖĞRENME STİLİ MODELİ ................................................................................................................. 158
16. GREGORC’UN ÖĞRENME STİLİ (GREGORC’UN KAYNAŞTIRMA YETENEĞİ) MODELİ ............................. 159
TEST 6 .....................................................................................................................................................161
ÇIKMIŞ SORULAR ..................................................................................................................................172
ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ......................................................................................................................187
TEST 7 .....................................................................................................................................................191
ÇIKMIŞ SORULAR ..................................................................................................................................193
ÖĞRETİM ARAÇ–GEREÇLERİ ..............................................................................................................197

1. GENEL TANIMLAR ................................................................................................................................................ 197
Öğretim Materyali .............................................................................................................................................. 197
Eğitim Ortamı ................................................................................................................................................... 197
Öğretim Aracı ................................................................................................................................................... 197
Öğretim Gereci .................................................................................................................................................. 197
2. ARAÇ VE GEREÇLERİN TÜRLERİ ................................................................................................................... 198
Göze Hitap Eden Araçlar .................................................................................................................................. 198
Kulağa Hitap Eden Araçlar ............................................................................................................................... 198
Göze ve Kulağa Hitap Eden Araçlar ................................................................................................................ 198
Kitaplar ve Teksirler .......................................................................................................................................... 199
3. ÖĞRETİM ARAÇLARININ YARARLARI ............................................................................................................ 199
4. ARAÇ-GEREÇLERİN ÖĞRENME SÜRECİNDEKİ ÖNEMİ ............................................................................... 199
5. EDGAR DALE’NİN YAŞANTI KONİSİ................................................................................................................ 199
TEST 8 .....................................................................................................................................................201
ÇIKMIŞ SORULAR ..................................................................................................................................203
SINIF YÖNETİMİ ....................................................................................................................................207

1. GELENEKSEL YAKLAŞIM................................................................................................................................. 207
2. ÇAĞDAŞ YAKLAŞIM ......................................................................................................................................... 207
3. SINIF YÖNETİMİ MODELLERİ........................................................................................................................... 208
xi
BÖLÜM ADI
İÇİNDEKİLER
4. SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER ............................................................................................. 208

4.1 Öğretmen-Öğrenci Değişkeni ................................................................................................................... 208
• Öğretmenin Sınıf İçi Kuralları Belirlerken Dikkat Etmesi Gereken Noktalar ............................................. 209
• İletişim Süreci ........................................................................................................................................... 210
4.2 Ortam ................................................................................................................................................... 212
4.3 İstenmeyen Davranışlar ............................................................................................................................. 212
5. VERİMLİ DERS ÇALIŞMA ................................................................................................................................. 217
5.1 Verimli Ders Çalışabilmek İçin Yapılması Gerekenler ............................................................................. 217
5.2 Etkili Öğrenme ve Verimli Ders Çalışmanın Yararları ............................................................................. 217
TEST 9 .....................................................................................................................................................219
ÇIKMIŞ SORULAR ..................................................................................................................................224
DENEME TESTİ .......................................................................................................................................230
KAYNAKLAR ...........................................................................................................................................238
KURAMCILAR .........................................................................................................................................240
SÖZLÜK ...................................................................................................................................................241
xii
ÖĞRETİM
YÖNTEM
VE
TEKNİKLERİ
1
YAZAR PENCERESİ
Bir gün bu kitap elinize geçerse, tez zamanda büyük bir şansa sahip olacak; başarıyı yakaladığınızda da çok şaşıra-
caksınız. Eğer ki kitabı okumazsanız, yaşamınız boyunca kötü bir şansla bütünleşmeye mahkûm olursunuz. Mevcut
öğretim yılında mutlu olabilmek için kitabı satır satır okuyun ve en az 15 kişiye önerin.
Oluşturduğumuz bu zinciri kırarsanız, yaşamınızın en önemli döneminde problemler çıkacak ve “Evet lanetlene-
ceksiniz!”
Söz konusu başarı zincirinin bir halkası olmuşsanız bunu sürdürmek istiyorsanız “15 kişiye bu kitabı önerin!” gibi
bir toteme inanıyorsanız, elinize aldığınız kitabı 15 kişiye önerin ve sonucu görün.
“Ben böyle şeylere inanmam!” diyorsanız kitabı okuduğunuzda beğeneceğinizin, başarıya ulaşacağınızın ve önünüze
gelen herkese bunu tavsiye edeceğinizin garantisini veriyoruz.
Elinizdeki bu kitaba ne kadar güvendiğimizi biraz hicivli bir biçimde ifade etmeye çalıştık. Bu hicivli anlatımdaki
güven ve başarı adına verilen garanti, kitabımızın daha önceki yıllardaki başarısı ve okuyucularımız tarafından
beğenilmesi ile ilgilidir. Kitapta, özellikle alan uzmanlarının en çok bildiği ve literatürde en çok işlenen yaklaşım,
strateji, yöntem ve tekniklere yer verilmiştir. Bu konulara ek olarak KPSS için sürpriz sayılabilecek konulara da
değinilmiştir. Özellikle 2008 KPSS‛de karşılaşılan ve sınav için sürpriz sayılabilecek kavramlara benzer konular
işlenmiş, kitap yeniden gözden geçirilmiş ve genişletilmiştir.
Sevgili Arkadaşlar,
Öğretim yöntem ve teknikleri ile ilgili bu kitapta, eğitim programının dört temel ögesinden biri olan öğrenme -
öğretme sürecinin yani eğitim durumlarının kapsamında yer alan tüm konulara yer verilmiştir. Diğer bir söyleyişle,
sadece öğretim yöntem ve teknikleri değil, öğretim stratejileri, ilkeleri, yaklaşımları, modelleri, araç-gereçleri,
öğretmen nitelikleri, sınıf yönetimi konuları bu kitapta işlenmiştir. Özellikle strateji, yöntem, teknik ve yaklaşım-
ların özellikleri ve kullanıldığı durumlar birbirine benzemekte, sorularda ayırt edilmesi güç olmaktadır. Elinizdeki
bu kitapta konular ayırt edici özellikleriyle işlenmiş ve birbiriyle karşılaştırmalı anlatımlar, notlar, tablolar ve
sınıflamalar kullanılmıştır.
Yalnızca sınavda değil, öğretmenlik yaşamınız için de yararlı olacağına inandığımız bu kitapta, özellikle karikatür
ve tablolarda vurgulanmış kısımları titizlikle incelemenizi tavsiye ederiz.
Bu dersten her yıl yaklaşık 30 soru çıkmaktadır.
Başarı dileklerimizle...
İhtiyaç Yayıncılık
Eğitim Bilimleri
Öğretim Yöntem ve Teknikleri Dersi
Zümre Üyeleri
2
KPSS SORULARININ YILLARA GÖRE DAĞILIMI
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
ÖĞRETİM İLKELERİ 1 2 2 3 3 1
(Hazırbulunuşluk/düzeye uygunluk, etkin katılım,
yaşama yakınlık vb.)
ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİK 1 2 1
İLİŞKİSİ
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
Sunuş Stratejisi 1 1 2 1 1 1 1
(Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)
Buluş/Keşfetme Stratejisi 4 1 3 1
(Buluş/Keşfetme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)
Araştırma-İnceleme Stratejisi
(Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
ANLATIM (SUNU) 1 1
TARTIŞMA 1 1
Tartışma Çeşitleri (Panel, sempozyum vb.) 1 1
ÖRNEK OLAY 1 1 1
GÖSTERİP YAPTIRMA 2 1 1
PROBLEM ÇÖZME 2 1 1 2 2 2 1
PROJE 1 1 1 2 1
BİREYSEL ÇALIŞMA
ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
BEYİN FIRTINASI 1 1 1 1 1 1 1
GÖRÜŞ GELİŞTİRME 1
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME 1 1
GÖSTERİ (GÖSTERİM/DEMONSTRASYON) 2 1
SORU-CEVAP 1 1
ROL (OYNAMA) YAPMA 1
DRAMA 1
BENZETİM (SİMÜLASYON) 1 1
MİKRO ÖĞRETİM 1 1 1 1 1 1
SOKRAT TARTIŞMASI
İSTASYON 1
EĞİTSEL OYUNLAR
KONUŞMA HALKASI 1
DENEY 1
ALTI AYAKKABILI UYGULAMALI
BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM
TEKNİKLERİ
SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
GEZİ 1
GÖZLEM
GÖRÜŞME
ÖDEV 1 1 1
SERGİ
3
KPSS SORULARININ YILLARA GÖRE DAĞILIMI
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

ÖĞRENME/ÖĞRETME MODELLERİ 1
TAM ÖĞRENME 1 3 2 1 1 1
PROGRAMLI ÖĞRENME 1 1 1
ÇOKLU ZEKA 2 1 1 1 1 2
BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM SİSTEMİ 1 1
(KELLER PLANI)
BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM 4 1
YAPILANDIRMACILIK 1 1 1 1
1
(OLUŞTURMACILIK-KURMACILIK)
İŞ BİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME 1 3 1 2 1 1
GAGNE’NİN ÖĞRENME MODELİ 1 1
ANLAMLI ÖĞRENME MODELİ 1 1 1 1 1
CARROLL’UN OKULDA ÖĞRENME MODELİ
GLASER’İN TEMEL ÖĞRETME MODELİ
MODEL ALARAK ÖĞRENME
YAŞANTISAL ÖĞRENME/YAŞANTI TEMELLİ 1
ÖĞRENME
DUNN’IN ÖĞRENME STİLİ MODELİ
GREGORC’UN ÖĞRENME SİTİLİ
(GREGORC’UN KAYNAŞTIRMA YETENEĞİ)
ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ 3 1 1 2 2
ÖĞRETİM ARAÇ-GEREÇLERİ 3 1 1
Ders Kitaplarının Özellikleri
SINIF YÖNETİMİ KAVRAMI 1 3
Geleneksel Yaklaşım
Çağdaş Yaklaşım
Sınıf Yönetimi Modelleri
Sınıf Yönetimini Etkileyen Değişkenler
Öğretmen-Öğrenci Değişkeni
2 1 2 1 1 2
(Kural belirleme, iletişim vb.)
Ortam 1
İstenmeyen Davranışlar 3 3 3 3 2 2
VERİMLİ DERS ÇALIŞMA
Verimli Ders Çalışabilmek İçin Yapılması 1
Gerekenler
Etkili Öğrenme ve Verimli Ders Çalışmanın
Yararları
TOPLAM 30 22 28 21 24 17 23 25
4
ÖĞRETİM İLKELERİ
BÖLÜM İÇERİĞİ
1. ÖĞRETİM İLKELERİ
1.1 Öğrenciye / Çocuğa Görelik (Düzeye Uygunluk)
1.2 Aktivite (Etkin Katılım)
1.3 Yaşama Yakınlık (Aktüalite)
1.4 Somuttan Soyuta
1.5 Bilinenden Bilinmeyene
1.6 Yakından Uzağa
1.7 Ekonomiklik
1.8 Açıklık (Ayanilik)
1.9 Bütünlük
1.10 Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük)
1.11 Bilgi ve Becerinin Güvence Altına Alınması
5
rı, benzer ruhsal özellikler gösterecekleri varsayımına

Eğitim bilimlerinde bu dayanır. Öğretimi “yıllık sınıflar sistemi” üzerine kurdu-
ğumuzda, zaten her şey bu ilkeye göre düzenlenecek-
bölümle ilgili her yıl
tir. Ders, sınıfın ortalama seviyesine göre düzenlenir
ortalama anlayışı gelenekseldir ve çağdaş yaklaşımlarda tercih
edilmez. Çünkü çağdaş yaklaşımlara göre her öğrenci
2
farklıdır ve bu farklılıklar dikkate alınmalıdır. Ortalama
soru çıkmaktadır. seviyenin altındaki ve üstündeki öğrencilerin dersin dı-
şında kalma tehlikesi vardır. Bu nedenle her öğrencinin
hazırbulunuşluk düzeyi dikkate alınmalıdır. Öğrenciler
aynı yaş grubunda da olsa, ortak özellikler de taşısa
her öğrencinin yeteneklerinin, zekasının, ilgi ve eğilim-
lerinin, çalışma istek ve gayretinin farklı olduğu varsa-
yımıyla öğretimin bireyselleştirilmesi de bu ilke kapsa-
mında değerlendirilmelidir. Bütün öğrencileri eşit şekilde
geliştirmeye çalışırsak, normalin altındaki ve üstündeki
öğrenciler ihmal edilmiş sayılabilir. Öğretimde bireysel
Öğretim yöntem ve teknikleri dersi, öğretim programı
farklılıklar dikkate alınır ve her öğrencinin bireysel öğ-
kapsamında yer alan öğrenme-öğretme sürecindeki öğ-
renme hızı (Skinner’ın programlı öğrenme modeli) göz
retim ilkeleri, stratejileri, yöntemleri, teknikleri, araç ge-
önünde tutulursa öğretim zenginleştirilmiş ve her öğren-
reçleri, yaklaşımları ve sınıf yönetimi konularını içeren
ci kendi zeka, yetenek, ilgi ve çalışma temposuna göre
bir derstir. Bu sıralananların öğretmen tarafından uygun
ilerlemiş olur. Özet olarak; her öğrenciyi kendi düzeyinin
biçimde planlanması ve uygulanması bu dersin içeriğini
İ h t i y a ç Ya y ı n c ı l ı k
üzerine çıkarmaya çalışmak, öğrenci düzeyinin dikkate

oluşturur. Bu nedenle bu konular sırasıyla işlenecektir.
alınması ile gerçekleşir. Bu da öğrencilerin hazırbulu-
nuşluk düzeyinin göz önünde tutulması ile gerçekleşir.
1. ÖĞRETİM İLKELERİ1
Etkili ve etkin öğrenme; öğrencilerin düzeyine uygun,
Öğretim ilkelerinin, hedeflere göre seçilen içeriğin dü-
öğrencinin katılımı ile hazırlanan ve uygulanan öğretim
zenlenmesinde, bu içeriğin öğrenme-öğretme sürecin-
etkinlikleri ile gerçekleşir.
de/eğitim durumlarında öğretim etkinlikleri aracılığıyla
öğretmen tarafından sunulmasında, değerlendirilmesin-
de dikkate alınması gerekir. Öğretim stratejisi, yöntemi
ve tekniği seçilirken, kullanılırken öğretim ilkeleri rehber Bunların hepsi
bugün okunup
niteliği taşır ve öğretim ilkelerine göre öğretim gerçekle- bitecek.
şir. Bu öğretim ilkeleri aşağıda açıklanmıştır. Ama bu benim
düzeyime uygun
değil ki.
1.1 Öğrenciye/Çocuğa Görelik
(Düzeye Uygunluk)
Öğrenciye görelik (düzeye uygunluk) öğretimde öğren-
cinin ilgi ve ihtiyaçlarının, psikolojik ve fizyolojik özellik-
lerinin ve düzeyinin dikkate alınmasıdır. Öğrenciye gö-
relik ilkesinde psikolojinin önemli katkıları görülmekte-
dir. Bu ilke, “çocuğa uygunluk (düzeye uygunluk)” veya
öğretimi “bireyselleştirme” olarak da açıklanabilir. Eği-
timdeki yeni anlayışlar dikkate alındığında öğrencinin
etkin kılınması, kalıcı öğrenmeler gerçekleştirdiği için
önemlidir. Öğrenciye görelik yani düzeye uygunluk ilke-
Hangi öğretim kademesinde olursa olsun öğrencinin
si de bu açıdan önemli görülmelidir. Düzeye uygunluk
gelişimine ve hazırbulunuşluk düzeyine uygun, aynı
ilkesi, geleneksel eğitim anlayışına göre bir yaş grubun- zamanda yaparak yaşayarak öğrenebilmesi için etkin
daki öğrencilerin aynı gelişim seviyesinde bulunacakla- katılımını sağlayan etkinlikler sunulmalıdır.
1
Ergün, M. ve Özdaş, A. (1997). Öğretim İlke ve Yöntemleri. İstanbul:
Kaya Matbaacılık.
7
2003 KPSS
SORU...
Öğrenci düzeyine uygunluk ilkesinin sınıf içinde
etkili bir biçimde uygulanması için aşağıdakiler-
den hangisine öncelik verilmelidir?
Bir öğretmen ders yapacağı sınıfa girmiş.
Ön sırada oturan çobanın oğlunun dışında
A) Öğretmenin öğretim sürecinin dışında kalması
sınıfta kimse yokmuş. Öğretmen bu du-
B) İçeriğin açık, net ve anlaşılır bir biçimde sunul-
rum karşısında dersi işleyip işlememekte
ması
tereddüt etmiş ve çobanın oğluna sormuş:
C) Öğrencilerin hazırbulunuşluk durumunun dikka-
“Sınıfta bir tek sen varsın. Sence dersi
te alınması
yapmalı mıyım, yapmamalı mıyım?”
D) Öğrenciler arası etkileşimin artması
Çoban‛ın oğlu cevap vermiş: “Öğretmenim
E) Grupla çalışma tekniklerinin uygulanması
ben sıradan, basit bir insanım, bu konular-
dan pek anlamam. Fakat ahıra girseydim ve
bütün ineklerimin kaçıp bir tanesinin kaldı- ÇÖZÜM...
ğını görseydim yine de onu beslerdim.” Düzeye uygunluk/çocuğa görelik ilkesi hazır-
Çoban‛ın oğlunun bu cevabını duyan öğret- bulunuşluk düzeyinin göz önünde tutulması ile ger-
men derse başlamış. Üç saatin üzerinde çekleşir.
konuşmuş. Dersten sonra kendisini, göre- CEVAP: C
vini yerine getirdiği için huzurlu hissetmiş
ve öğrencisinin de memnun kaldığını söyle- 1.2 Aktivite (Etkin Katılım)
mesini bekleyerek sormuş: Öğrencinin öğrenme-öğretme sürecine katılımını vur-
“Dersi nasıl buldun ?” gulamaktadır. Bir öğrenci ne kadar çok duyu organı ile
Çobanın oğlu biraz duraksadıktan sonra öğrenme-öğretme sürecine katılırsa öğrenmeler o kadar
cevap vermiş: “Size daha önce de söyledim etkili ve kalıcı olur. Bu nedenle de en kalıcı öğrenmeler,
öğretmenim, ben basit bir insanım, bu ko- yaparak yaşayarak öğrenme yoluyla gerçekleşir. Bir
nulardan pek anlamam. Yine de ahıra girip kızılderili atasözü “Anlatırsan, unutabilirim; gösterirsen
biri dışında bütün ineklerimin kaçtığını gör- anımsayabilirim; beni işin içine katarsan asla unutmam,
seydim onu beslerdim; ama elimdeki tüm öğrenirim.” der. Öğrencinin katılımı ile hazırlanan ve
yemi ona verip hayvanı çatlatmazdım.” uygulanan öğretim etkinlikleri, öğrencinin ilgisini daha
Her öğrencinin kapasitesi, yeti, ilgi ve ye- fazla çekeceği gibi öğrenmelerin etkililiğini de artırır.
tenekleri dikkate alınmalıdır. Bu düzeye Bloom (Tam öğrenme) ve Skinner (Programlı öğren-
uygunluk ilkesinin gereğidir. me) gibi eğitimciler ortaya attıkları öğrenme-öğretme
yaklaşımlarında, öğretim sürecinin kalitesi ve uygun
koşulların sağlanması noktasında etkin katılımı önemli
görmüşlerdir. Özellikle psikolojide yapılan deneylerin et-
kisiyle öğrencinin aktif öğrenmesinin daha etkili olduğu
görüşü ortaya çıkınca, katılımcı demokrasi ve rekabete
dayalı liberal ekonomi şartlarının da etkisiyle öğretimde
aktiflik/etkinlik ilkesinin önemi de artmıştır. Artık verilen
8
bilgiyi depolayan öğrenci anlayışı yerini; araştıran, sor-

gulayan, inceleyen, bağlantılar kuran, sonuç ve genelle-
melere varan, görüşlerini ifade eden öğrenci anlayışına
bırakmıştır. Bu anlayış, etkin katılım ilkesinin dikkate 2004 KPSS
alınması ve uygulanması ile gerçekleştirilebilir.
1.3 Yaşama Yakınlık (Aktüalite) SORU...

İçerikte ve öğrenme-öğretme sürecinde öğrenciye veri- Öğretim sürecinde, bireyin gereksinim duyacağı ya-
len bilgiler, öğrencinin günlük yaşamda kullanabileceği rarlı ve kullanılabilir bilgilerin öğretilmesi önemli bir
ve yararlanabileceği türden olmalıdır. Diğer bir söyleyiş- yer tutar.
le kullanılabilir bilginin öğrenciye verilmesi hem yaşama Bu görüşte, aşağıdakilerden hangisinin önemi
yakınlık ilkesiyle hem de yansıtıcı düşünmeyle doğrudan vurgulanmaktadır?
ilgilidir. Öğretim, yaşamdan kopuk olmamalı; yaşamdaki A) Yaşama yakınlık B) Sadelik
gerçeklerle ilgili, öğrencinin yaşamla bağlantısını kopar- C) Düzeye uygunluk D) Bütünlük
mayan yakın çevresiyle ilgili bir öğrenme yaşantısı sun- E) Açıklık
malıdır. John Dewey’e göre, eğitim yaşama hazırlıktan
öte yaşamın bizzat kendisidir. O halde okuldaki öğretim ÇÖZÜM...
de yaşama yakın ve yaşamın doğrudan kendisi olma-
İçerikte ve öğrenme-öğretme sürecinde öğrenciye
lıdır. İçerik ve etkinliklerdeki örnekler yaşamın içinden
verilen bilgilerin öğrencinin günlük yaşamda kullana-
seçilmelidir. Öğretim süresince kullanılan dil, oluşturu-
bileceği ve yararlanabileceği türden olması yaşama
lan sosyal ortam vs. gerçek yaşama yakın olmalıdır.

yakınlık ilkesi ile ilgilidir.
Bu aynı zamanda soyut konuların somutlaştırılmasını
sağlayacaktır. Yaşama yakınlık ilkesi; somuttan soyuta,
CEVAP: A
bilinenden bilinmeyene ve yakından uzağa gibi aşama-
lılık ilkelerinin ve açıklık ilkesinin de temelini oluşturur.
Öğretim etkinliklerinin öğrencinin dikkatini çekebilmesi
için öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına, hazırbulunuşluk dü-
zeyine uygun olması gerekir.
2006 KPSS
SORU...
Sınıfta matematik problemlerini çözmede başarılı
olan bir öğrenci bakkaldan yaptığı alışverişlerde para
üstünü hesaplamada güçlük çekmektedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu öğrencinin durumunu
en iyi açıklamaktadır?
A) Sınıfta edinilen bilgilerin günlük yaşama taşına-

maması
B) Sınıf içi etkinliklerin öğrencinin düzeyine uygun
olmaması
C) Öğrencinin sayısal becerilerinin yetersiz olması
D) Sınıf içi etkinliklerde öğrenci farklılıklarının dik-
Yaşama yakınlık, öğretimde yaşamda kullanılabilir ve kate alınmaması
yararlanılabilir bilgilere yer verilmesi ile gerçekleşir. E) Sınıf ortamının öğrenmeyi destekleyici bir şekil-
de düzenlenmemesi
9
ÖĞRETİM İLKELERİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

ÖĞRETİM İLKESİ BELİRGİN ÖZELLİĞİ
Düzeye Uygunluk  Öğrencinin ilgi, ihtiyaç ve her türlü düzeyinin dikkate alınmasıdır.
(Öğrenciye Görelik)
 Çağdaş anlamıyla bireysel farkların dikkate alınmasını ve öğretimin bireyselleş-
tirilmesini sağlar.
Aktivite (Etkin Katılım)  Öğrencinin öğretim sürecine olabildiğince çok duyu organı ile dahil edilmesidir.
 Öğrencinin öğrenme çabası içerisine sokulmasıdır. Katılım artıkça kalıcılık artar.

Yaşama Yakınlık  Öğretimde ve içerikte günlük hayatta kullanılabilir ve yararlanılabilir bilgilere yer
(Aktüalite) vermedir.
Somuttan Soyuta  Gözle görülenden, elle tutulandan, görülmeyene ve soyut olana doğru öğretimin
yapılmasıdır.
Bilinenden Bilinmeyene  Öğrencilerin daha önceki bilgi ve becerilerinden yola çıkarak bilinmeyenlerin öğ-
retiminin kolaylaştırılmasıdır.
Yakından Uzağa  Öğrencinin yakın çevresinden başlayarak uzak çevresine doğru ilerlemedir. (ma-
halleden köye, köyden kente)
Ekonomiklik  Bir taşla iki kuş vurma. En uygun zaman, ortam ve etkinlik ile en çok kazanıma
ulaşmadır.
Açıklık (Ayanilik)  Açık ve anlaşılır bir dil kullanma, örnekler ve araç - gereçlerle öğretimi daha açık
hale getirmedir.
Bütünlük  Öğrenciyi hem fiziksel hem ruhsal tüm özellikleri ile bir arada ele almadır.
Sosyallik (Otoriteye İtaat ve  Öğrenciye kendi kararlarını verebilme, kendi kendini yönetme, kritik durumlarda
Özgürlük) özgür kalabilme, hür kararlar verme mutluluğunu ve sorumluluğunu kazandırarak
onu sosyalleştirmedir.
Bilgi ve Becerinin  Değişmeyen evrensel gerçeklerin öğretimine verilen önemdir.

Güvence Altına
 Gerçek bilginin birey tarafından bilinmesi gerekliliği ve bilginin bilimselliğinin dik-
Alınması
kate alınmasıdır.
14
Test
1
4. Öğretim etkinlikleri düzenlenirken öğrencilerin tüm

özellikleri dikkate alınmalıdır. Ayrıca öğrencilerin
bazı kademelerde dersleri ayrı ayrı öğrenebilmesi
ve kavraması güç olabilir. Bu nedenle bireyler, içsel
yönleri göz önünde bulundurularak bir arada ele
1. Aynı yaş grubundaki öğrencilerinin ilgi, istek ve alınmalı ve disiplinler ilişkilendirilmelidir.
ihtiyaçları, zeka düzeyleri ve yetenekleri farklı ola-
Bu açıklamada aşağıdaki öğretim ilkelerinden
bilmektedir. Etkili bir eğitim için bu durumun göz
hangisi üzerinde durulmuştur?
önünde bulundurulması gerekmektedir.
Bu açıklama, aşağıdaki hangi öğretim ilkesinin
A) Açıklık B) Kullanılabilir bilgi
önemini vurgulamaktadır?
C) Başarı D) Bütünlük
E) Bireysel hız
A) Küçük adımlar B) Yakından uzağa
C) Düzeye uygunluk D) Yaşama yakınlık
E) Açıklık
5. Sosyallik ilkesine göre aşağıdakilerden hangisi

yanlıştır?
2. Bir öğretmen, gezegenler konusunu işlerken irili
ufaklı küreleri kullanarak ders işlemiş ve daha son-
ra gezegenlerin güneş sisteminde bu şekilde dizil- A) Bireyin kendi kendini yönetebilmesini amaçlar.
diklerini söyleyerek öğretimi daha etkili hale getir- B) Eğitimin önemli amaçlarından biridir.
miştir. C) Kurallara uymayı öğrenme vardır.
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu uygulama- D) Kritik durumlarda bile kendi kararlarını verme
yı açıklamaktadır? gücü kazandırır.
E) Sadece bireyin değil bilgilerin bütünlüğünü de
A) Somuttan soyuta B) Bilinenden bilinmeyen savunur.
C) Anında düzeltme D) Bütünlük
E) Ekonomiklik
3. Bir fen ve teknoloji öğretmeni derste dokuları iş-

lerken mikroskop ile incelenmesi için soğan zarı 6. Sınav yapmak isteyen bir tarih öğretmeni soruları
getirmiş ve öğrencilerin tek tek mikroskoptan zarı önceden hazırlamamış, sınav zamanı öğrencilere
incelemesini istemiştir. yazdırmıştır. Böylelikle daha iyi sorularla daha faz-
Öğrenmenin kalıcı olması ve öğrencinin daha la davranış ölçebilecekken, daha az davranışı ölç-
fazla duyu organını işe koşmak için yapılan bu müştür.
girişim, aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisi Bu öğretmenin göz ardı ettiği ilke aşağıdakiler-
ile açıklanabilir? den hangisidir?
A) Kullanılabilir bilgi B) Yakından uzağa A) Ekonomiklik B) Yakından uzağa

C) Bütünlük D) Etkin katılım C) Yaşama yakınlık D) Sosyallik
E) Düzeye uygunluk E) Etkin katılım
15
Test
1
13. Coğrafya öğretmeni Fatih, yıllık plan hazırlarken ilk 15. I. Öğrencilerin daha önceki tecrübeleri dikkate
hafta ülkeler coğrafyası daha sonra bölgeler coğ- alınır.
rafyasını ele almıştır. II. İçerik, kitaplar ve sorular açık bir dil ile anlaşılır
Fatih Öğretmen aşağıdaki ilkelerden hangisine olmalıdır.
aykırı davranmıştır? III. Yeni bilgiler eski bilgilerin içerisine yerleştirile-
rek öğrenilebilir.
A) Basitten karmaşığa Yukarıdaki seçeneklerden hangisi ya da hangi-
B) Somuttan soyuta leri bilinenden bilinmeyene ilkesini açıklamak-
C) Yakından uzağa tadır?
D) Bilinenden bilinmeyene
E) Geçmişten günümüze A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) I, II ve III
16. Özcan Öğretmen, matematik dersinde üçgenin

alanının nasıl hesaplanacağını “Bir müsellesin
mesaha-i sathıyesi, kaidesiyle irtifaının hasıl-ı dar-
bının nısfına müsavidir.” diyerek açıklamıştır.
Özcan Öğretmen, aşağıdaki öğretim ilkelerin-
14. Bir öğretmen, fotoğraf çekme konusunu anlata- den hangisini ihlal etmiştir?
rak işlemiş herhangi bir uygulama yaptırmamıştır.
Daha sonra öğrencilerinden fotoğraf çekme beceri-
A) Bütünlük
sini sergilemesini istemiştir. Ancak öğrencilerin sa-
dece işleyerek öğrenmesine hizmet edildiğinde bu B) Açıklık
konuda başarısız olduğu görülmüştür. C) Ekonomik
Öğretmen bu açıklama doğrultusunda hangi il- D) Bilinenden bilinmeyene
keyi ihmal etmiştir? E) Yakından uzağa
A) Ekonomiklik B) Sosyallik 17. Öğretim yöntem, teknik ve stratejileri seçilirken

C) Etkin katılım D) Yaşama yakınlık öğrenci hazır bulunuşluğunu önemseyen bir
E) Bütünlük öğretmenin göz önünde bulundurması gereken
en önemli ilke aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sosyallik B) Ekonomiklik
C) Bütünlük D) Ölçülebilirlik
E) Düzeye uygunluk
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Test 1
C A D D E A C D A C E A C C D B E
17
ÇIKMIŞ SORULAR
4. Öğrenci, öğretim sürecine aktif olarak katılmalı,

ÖĞRETİM İLKELERİ okumalı, yazmalı, konuşmalı, tartışmalı ve bilgiyi
ÇIKMIŞ SORULAR geçmiş yaşantılarıyla ilişkilendirmelidir.
Yukarıdaki açıklama aşağıdaki öğretim ilkele-
rinden hangisiyle doğrudan ilgilidir?
1. İlköğretimin ilk yıllarında, bir derste gerçekleşti-
rilecek öğretme-öğrenme etkinliklerinin sıra ve
A) Öğretmen, öğrencileri içeriğe yönlendirmelidir.
düzeni belirlenirken aşağıdakilerden hangisinin
B) Öğrencilerin olgu ve olayları çok yönlü olarak
göz önünde tutulması doğru olmaz?
değerlendirmesi sağlanmalıdır.
C) Öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyi dikkate
A) Bugünden geçmişe doğru gitme
alınmalıdır.
B) Soyut kavramlara öncelik verme
D) Bilginin teorik temellerine inilmelidir.
C) Bütünden parçaya ve sonra tekrar bütüne gitme
E) Öğrencilerin yaparak yaşayarak öğrenmesi
D) Yakın çevreden uzağa doğru gitme
sağlanmalıdır.
E) Basitten karmaşığa doğru ilerleme
2003 KPSS
2002 KPSS
2. Öğrenci düzeyine uygunluk ilkesinin sınıf için-

de etkili bir biçimde uygulanması için aşağıda-
kilerden hangisine öncelik verilmelidir?
A) Öğretmenin öğretim sürecinin dışında kalması

B) İçeriğin açık, net ve anlaşılır bir biçimde sunul-
ması
C) Öğrencilerin hazırbulunuşluk durumunun dik-
kate alınması
D) Öğrenciler arası etkileşimin artması
E) Grupla çalışma tekniklerinin uygulanması
2003 KPSS
3. Sınıf içi öğretim etkinlikleri düzenlenirken yaşama

yakınlık ilkesi üzerinde önemle durulmalı ve etkin-
likler bu doğrultuda uygulanmalıdır.
5. Öğretim sürecinde, bireyin gereksinim duyacağı
Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin bu ilkeyi
yararlı ve kullanılabilir bilgilerin öğretilmesi önemli
uyguladığının bir göstergesidir?
bir yer tutar.
Bu görüş, aşağıdakilerden hangisiyle doğru-
A) İhtiyaç duyulan bilgi ve becerileri öğretmesi
dan ilgilidir?
B) İçeriğe ayırdığı süreyi azaltması
C) Kendisinin öğretim sürecinin merkezinde yer
A) Düzeye uygunluk B) Sadelik
alması
D) İçeriğin eksiksiz ezberlenmesine önem vermesi C) Yaşama yakınlık D) Bütünlük
E) Sınıf içinde bireysel çalışmayı özendirmesi E) Açıklık
2003 KPSS 2004 KPSS
18
ÇIKMIŞ SORULAR
11. İletişim konusunda “haberleşme” üzerinde duran 14. Çocuğun içinde yaşadığı çevre çocuğun öğrenme
bir öğretmenin, öğrencileri postaneye götürüp sürecini etkiler. Öğretim stratejileri belirlenirken bu
haberleşme türlerini uygulamalı olarak göster- çevreye dikkat edilmeli ve çevre, öğrenme sürecin-
mesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisi- de etkin olarak işe koşulmalıdır.
dir? Yukarıdaki ifade öğretim ve öğrenme yöntemle-
rinin hangi ilkesiyle doğrudan ilişkilidir?
A) Çevreyi tanıtmak
B) Somut yaşantılar sağlamak A) Basitten karmaşığa B) Somuttan soyuta
C) İş birliğini geliştirmek C) Ekonomiklik D) Açıklık
D) Sınıf ortamından farklı yerde ders işlemek E) Yakından uzağa
E) Öğrenci katılımını sağlamak 2007 KPSS
2006 KPSS
12. Sınıfta matematik problemlerini çözmede başarılı 15. Bir öğretmen planladığı bazı etkinliklerle öğretim
olan bir öğrenci bakkaldan yaptığı alışverişlerde sürecini zenginleştirme çabası göstermekte, fen ve
para üstünü hesaplamada güçlük çekmektedir. teknoloji dersinde “hücre” konusunu öğrencilerin
Aşağıdakilerden hangisi bu öğrencinin duru- grupça yaptıkları deneylerle işlemektedir. Bu öğret-
munu en iyi açıklamaktadır? men deney sonrası öğrencilerden,
– yaptıkları deneyle ne öğrendiklerini ayrıntılı
A) Sınıfta edinilen bilgilerin günlük yaşama taşına- olarak yazmalarını,

maması – “hücre” konusunda öğrendiklerini küçük grup-
B) Sınıf içi etkinliklerin öğrencinin düzeyine uygun larda tartışarak grup görüşünü sınıfa sunmalarını
olmaması istemiştir.
C) Öğrencinin sayısal becerilerinin yetersiz olması Öğretmen yaptığı bu etkinlikle aşağıdakilerden
D) Sınıf içi etkinliklerde öğrenci farklılıklarının dik- hangisinde belirtilen eğitsel katkıyı en çok sağ-
kate alınmaması layabilir?
E) Sınıf ortamının öğrenmeyi destekleyici bir şekil
de düzenlenmemesi A) Öğrencilerin ders boyunca meşgul olmalarını
2006 KPSS sağlama
13. “Çevremizi Tanıyalım” konusunda sırayla “Bölge- B) Öğrencilerin yazma becerilerini geliştirme
miz, İlimiz, Yurdumuz, İlçemiz” ile ilgili çalışmalar C) Öğrencilerin derse olan ilgilerini ve katılımları-
yaptıran bir öğretmen, bu dersin içeriğinin dü- nı artırma
zenlenmesinde hangi ilkeye aykırı davranmış- D) Farklı değerlendirme yöntemlerinden faydalanma
tır? E) Farklı öğretim stratejilerinden yararlanma
2008 KPSS
A) Somuttan soyuta
B) Basitten karmaşığa
C) Günümüzden geçmişe
D) Bütünden parçaya
E) Yakından uzağa
2006 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Test I
B C A E C D E D B A B A E E C
20
ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ

1. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
1.1 Sunuş Stratejisi (Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)
1.2 Buluş/Keşfetme Stratejisi (Buluş/Keşfetme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)
1.3 Araştırma-İnceleme Stratejisi (Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)
21
HEDEF-STRATEJİ-YÖNTEM-TEKNİK İLİŞKİSİ
Eğitim bilimlerinde bu Hedef

Strateji Yöntem Teknik
bölümle ilgili her yıl (Bilişsel Alan)
Bilgi Sunuş Anlatım (Sunu) Gösteri, Beyin Fırtınası,
ortalama
Soru Cevap
Kavrama Buluş Tartışma Soru Cevap
2
Örnek Olay Beyin Fırtınası ve Diğer
soru çıkmaktadır.
Bireysel Çalışma
Tartışma Çeşitleri
Uygulama Araştırma Gösterip Yaptırma Benzetim
Analiz Problem Çözme Drama
Sentez Proje Rol Yapma
Değerlendirme Deney
İkili Çalışma ve Grup
Çalışması
ÖĞRETİMDE STRATEJİ,
YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ
Öğretim Stratejisi: Hedefe ulaşmak için seçilen en ge-
2004 KPSS
nel yol ya da yollar bütünüdür.
Öğretim Yöntemi: Hedefe ulaşmak için seçilen en kısa SORU...

yol ya da düzenli yoldur. Eğitim programlarında hedefler eğitim durumlarında
kullanılacak olan öğretme-öğrenme yaklaşımlarını
Öğretim Tekniği: Hedefe ulaşmak için seçilen yöntemi belirler.
uygulamaya koyma biçimi ya da hedefe ulaşmak için Aşağıdakilerin hangisinde verilen hedef düzeyi
seçilen yöntemin uygulanmasında başvurulan yardımcı için, karşısında belirtilen öğretim yaklaşımının ve-
yollardır.
rimli bir yol olması beklenmez?
Öğretim stratejisi; hedefe ulaşmak için seçilen kısa ve

Hedef Düzeyi Öğretim Yaklaşımı
düzenli yolları yani yöntemi; strateji ve yöntem de tek-
A) Kavrama Bilgisayar destekli öğretim
niği kapsar. O halde en geniş kapsamlı genel yol stra-
tejidir. B) Sentez Sunuş yoluyla öğretim
C) Bilgi Bireysel çalışma
Strateji yoluyla öğretim
Yöntem D) Uygulama Proje temelli öğretim
Teknik E) Analiz Buluş yoluyla öğretim
ÇÖZÜM...
Sunuş yoluyla öğretim bilgi düzeyindeki davranışların
Öğrenme-öğretme süreci (eğitim durumları); strateji,
kazandırılması için uygundur. Bu yol ile en fazla kav-
yöntem ve teknikler ile araç gereçlerin uygun bileşenleri
rama düzeyindeki davranışlar kazandırılabilir. Sentez
ile düzenlenir. Öğretim stratejileri ile yöntem ve teknikle-
ise üst düzey bir hedeftir. Sunuş yoluyla öğretim ile
rinin kullanımı eğitim, öğretim, ders programlarında ve
üst düzey davranışlar kazandırılamaz.
öğretim planlarında belirtilen hedef ve hedef davranış-
lara göre farklılık gösterir.
CEVAP: B
23
1. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
Öğretim stratejileri, öğrenme hedeflerine ulaşmak
üzere belirlenen konunun sunulması için izlenen
yollar bütünü veya hedefe ulaşmak için seçilen ge- 2007 KPSS
nel yoldur. Bu yollardan bazıları öğretmen merkezli,
bazıları öğrenci merkezlidir. Hedefler, seçilecek strateji-
nin türünü belirlemede kaynaklık eder.
SORU...
Stratejiler, öğretim hedeflerine ulaşılmasını kolaylaş- Burcu Öğretmen Türkçe dersinde “eylem” konusunu
tırmada kullanılır. Hedeflerin özelliklerine uygun olarak anlatırken önce genel bilgileri aktarmış, konuyla ilgili
öğretmen, öğrencilerin bağımsız çalışmalarını isteyebi- genel ilke ve kavramları anlatmış, daha sonra ayrıntılı
leceği gibi sınıfı küçük gruplara ayırabilir ya da bütün bilgilerin üzerinde durmuştur.
sınıfın katılımını sağlayan etkinlikler planlayabilir.
Burcu Öğretmen aşağıdaki öğretme yollarından
veya yöntemlerinden hangisini kullanmıştır?
Öğretmen, öğretimi planlarken belirlediği hedeflere uy-
gun öğretim stratejilerini de seçer. İlgili kaynaklar ince-
lendiğinde zaman zaman yöntem, teknik ve strateji kav- A) Sunuş yoluyla
ramlarının birbirinin yerine kullanıldığı görülmektedir. B) Buluş yoluyla
Demirel2, yöntemi, hedefe ulaşmak için izlenen en kısa C) Araştırma yoluyla
yol ya da bir konuyu öğrenmek için seçilen düzenli yol D) Probleme dayalı
olarak; tekniği, öğretme yöntemini uygulamaya koyma E) İş birliğine dayalı
biçimi olarak tanımlamıştır.
Öğretme stratejileri; sunuş yoluyla öğretme, buluş yo-

ÇÖZÜM...
luyla öğretme, araştırma ve inceleme yoluyla öğretme Soruda verilen aktarma, anlatma, temel ilke ve kav-
stratejileri olarak gruplandırılmaktadır. ramların önce verilmesi gibi vurgular sunuş yoluyla
öğretimin anahtar kelimeleri ve ipuçlarıdır. Sunuş yo-
1.1 Sunuş Stratejisi luyla öğretimde öğretmen temel kavram, ilke, sonuç
(Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımı) ve genellemeleri önce aktarır ve açıklar. Daha sonra
Ausubel tarafından ortaya atılmıştır. Tüm bilgilerin öğret-
bunları örneklerle açık hale getirir ve konunun ayrıntı-
men tarafından aktarılmasıyla kavram ve genellemele-
larını anlatır. Önce genel bilgilerin aktarıldığı, konuyla
rin öğretildiği bir öğretme yoludur. Bilgiler aşamalılık il-
kelerine göre (yakından uzağa, bilinenden bilinmeyene, ilgili genel ilke ve kavramların anlatıldığı, daha sonra
somuttan soyuta, genelden özele, basitten karmaşığa ayrıntılı bilgilerin üzerinde durulduğu öğretim yolu su-
doğru) çok dikkatli bir biçimde düzenlenmeli ve öğrenci nuş yoluyla öğretimdir. Soruda genelden özele doğru
tarafından alınması kolay hale getirilmelidir. Bütünden bir gidişten de söz edilmektedir ki bu tümdengelimin
parçaya (genelden özele) doğru bilgi sunumu olduğun- kullanıldığı sunuş yoluyla öğretimi işaret etmektedir.
dan tümdengelim kullanılır. CEVAP: A
Açıklamanın gerektiği her durumda kullanılır, daha çok

Sunuş yoluyla öğretme yaklaşımının planlanışı üç
olgu ve genellemelerin öğretimine uygundur. Bu neden-
le bu soyut konuların örneklerle, araç gereçlerin ve kav- aşamada gerçekleştirilir:
ram haritalarının kullanımıyla somutlaştırılması önemli 1. Öğrenciden beklenen davranış belirlenir.
bir yer tutar. Öğrencinin etkin katılımı söz konusu ol- 2. İşlenecek konu belirlenir.
madığından için öğretmenin öğrencinin dikkatini sürekli 3. Örnekler seçilir ve hazırlanır. Örnekler hedef ve içe-
kontrol altında tutmak için yoğun bir etkileşime geçmesi riğe uygun olmalıdır.
yararlıdır. Uygulanışında önce öğrenci hedeften haberdar edilir ve
konunun önemi vurgulanır. Bu, öğrencilerin güdülenme-
2
Demirel, Ö. (2003). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sana- sini sağlayacaktır.
tı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
24
SUNUŞ YOLUYLA BULUŞ YOLUYLA ARAŞTIRMA YOLUYLA
(Ausubel) (Bruner) (Dewey)
Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler:
Bilgi sunumu, anlatım, aktarım, açıkla- Etkin öğrenci, öğrencinin yönlendi- Bilimsel yaklaşım, bilimsel tutum,
ma, konuları anlamlı yapı bütünlüğüne rilmesi, yeniden bulma (keşfetme), bilimsel yöntem, araştırma, incele-
getirme problem çözme, yaparak yaşayarak me, problem çözme
öğrenme için öğrenmeyi öğrenme,
öğretmenin ön bilgiler vermesi
Temel Özellikleri: Temel Özellikleri: Temel Özellikleri:
1. Öğrenciyle yoğun etkileşim (öğren- 1. Bilgi hazır olarak verilmez, öğren- 1. Bilimsel araştırma yaklaşımın-
ci dikkati ve katılımı için) cinin araştırıp bulması hedeflenir daki aşamalar izlenir (problem
2. Örneklerle destekli bilgi sunumu (öğrenci etkindir). belirleme, denenceler, yön-
3. Aşamalılık ilkesi ile ders sunumu 2. Öğrencinin problem çözme yete- tem, bulgular-yorum, sonuç-
(yakından uzağa, bilinenden bilin- neğine dayanır (Problem çözme öneriler).
meyene, somuttan soyuta, basitten aşamaları: Problemin farkına 2. Tümüyle öğrenci etkin, öğret-
karmaşığa, genelden özele) varma, problemi tanımlama, prob- men rehberdir.
4. Genelden özele bilgi sunumu (tüm- lemin çözüm seçeneklerini belirle- 3. Problem çözme ve eleştirel
dengelim yolu) me, veri toplama ve değerlendir- düşünme gibi üst düzey dü-
5. Kavram haritaları önemli bir yer me, genellemelere ve sonuçlara şünme becerileri kazandırır
tutar. ulaşma). ve bunları uygulama olanağı
3. Öğretmen, öğretime dikkati çeke- tanır.
cek bir problemle başlar, çözüme 4. Zaman alıcıdır.
götürücü örnekler verir, farklı kay- 5. Tümevarım yolu izlenir.
naklar önerir, hedef dışı etkinlikler-
de öğrenciyi uyarır.
4. Öğrenciler basit bilgilerle yetin-
mez, derinlemesine inceler.
5. Öğrenilen bilgiler yeni durumlara
transfer edilebilir.
6. Üst düzey düşünme becerilerini
geliştirmede etkilidir.
7. Zaman alıcıdır.
8. Tümevarım yolu izlenir.
Genelden özele bilgi aktarılır (Tüm- Öğrenci problemi çözmeye çalışır (Tü- Öğrenci araştırır, inceler
dengelim). mevarım). (Tümevarım).
Önbilgileri öğretmen verir. Öğrenci Öğretmen bilgi vermez, öğrenci
Bilgilerin tümünü öğretmen verir.
kavram ve genellemelere kendi ulaşır. tüm bilgilere ulaşır.
28
Test
2
4. I. Öğrenci farklı örnekler bulur.
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ II. Öğrenciden beklenen davranış belirlenir.

III. İşlenecek konu belirlenir.
1. Aşağıdaki tanımlardan hangisi öğretim strateji- IV. Öğrenci tanımı yapar ve ilişkiyi kurar.
sine aittir? V. Hedef ve içeriğe uygun örnekler seçilir ve ha-
zırlanır.
A) Ulaşılmak istenen noktadır. Bu sıralananlardan hangileri sunuş yoluyla öğ-

retimin aşamaları arasında yer alır?
B) Öğrenciye kazandırılmak istenen özelliklerdir.
C) Hedefe ulaşmak için seçilen en kısa yoldur.
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) Öğretim yöntemini uygulamaya koyma biçimidir.
D) II, III ve V E) III, IV ve V
E) Hedefe ulaşmak için seçilen en genel yoldur.
5. Öğretim bir problemle başlar. Öğretmen probleme

ilişkin kaynak önerir, ön bilgi ve örnek verir. Daha
sonra öğrenci problemle ilgili verileri toplar, analiz
2. Genelden özele doğru bilgi sunumu olduğundan eder, soyutlamalara, kavramlara ve genellemelere
tümdengelim kullanılır. Tüm bilgiler öğretmen tara- ulaşır.
fından açıklanır. Bilgiler aşamalılık ilkelerine göre
Sözü edilen öğretim yaklaşımını aşağıdakiler-

düzenlenir.
den hangisine aittir?
Açıklanan öğretim yaklaşımı veya yönetimi aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Sunuş yoluyla
B) Buluş yoluyla
A) Sunuş B) Araştırma inceleme
C) Probleme dayalı
C) Buluş D) Problem çözme
D) Araştırma inceleme yoluyla
E) Benzetim
E) Örnek olay yoluyla
6. Aşağıdakilerden hangisi araştırma inceleme

yaklaşımının özelliklerinden birisidir?
3. I. Öğrencinin etkin katılımı esastır.

A) Bruner tarafından ortaya atılmıştır.
II. Zaman alıcıdır.
B) Stratejiye başlamadan önce öğrenciden bekle-
III. Tüm bilgiler öğretmen tarafından verilir. neni başta öğretmen yapar.
IV. Tümdengelim yolu izlenir. C) Bu stratejinin başında öğretmen ön bilgi, kay-
Bu sıralananlardan hangisi ya da hangileri bu- nak ve örnekler verir.
luş yoluyla öğretim yaklaşımının özelliklerin- D) İşlenecek konular sınıfta anlatım yöntemi ile
dendir? işlenir.
E) Öğrencinin problem çözme becerisini kullana-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III rak bilimsel yöntemi kulllanmasını gerektiren
D) I ve II E) II, III ve IV bir yoldur.
29
Test
2
13. Öğretmen örneği sunar, öğrenci tanımlar. Öğret- 15. Açıklamanın gerektirdiği her durumda kullanılır. So-
men ek örnekler sunar, öğrenci yeni örneklerle yut konuların anlatımı için en uygun stratejidir.
tanımlar, birinci örnekle bağ kurar. Öğretmen ek Sözü edilen öğretim yaklaşımı aşağıdakilerden
örnekler verir ve olumsuz örnekler sunar. Öğrenci hangisidir?
örnekleri karşılaştırır ve duruma ters düşen örnek-
leri belirler.
A) Gösterim B) Soru cevap
Paragrafta işlenişi hakkında bilgi verilen öğre-
C) Araştırma D) Sunuş
tim yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?
E) Tam öğrenme
A) Sunuş yoluyla öğretim

B) Bireysel öğrenme
C) İş birliğine dayalı öğretim
D) Tam öğrenme
E) Buluş yoluyla öğretim
16. I. Önbilgileri öğretmen verir. Öğrenci kavram ve

genellemere devam eder.
II. Bilgilerin tümünü öğretmen verir.
14. Bilgi toplama, analiz etme, değerlendirme, prob-
III. Öğretmen bilgi vermez, tüm bilgilere öğrenci
lem çözme gibi etkinliklerin tümünü öğrenciden
ulaşır.
isteyen bir öğretmenin aşağıdaki öğretim yakla-
Yukarıda belirtilen özellikler sırayla hangi yak-
şımlarından hangisini kullanması en uygundur?
laşıma aittir?
I II III
A) Araştırma inceleme yoluyla öğretim
A) Araştırma Buluş Sunuş
B) Tam öğrenme
B) Buluş Araştırma Sunuş
C) Buluş yoluyla öğrenme
C) Araştırma Sunuş Buluş
D) Tartışma yoluyla öğrenme
D) Sunuş Buluş Araştırma
E) Programlı öğretim
E) Buluş Sunuş Araştırma
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Test 2
E A D D B E C C E D B B E A D E
31
ÇIKMIŞ SORULAR
1. Öğretmen öğretim sürecinde aşağıdakilerden

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ hangisine yer vermemiştir?
ÇIKMIŞ SORULAR
A) Kavramlar arasında ilişki kurma
B) Varılacak noktayı söyleme
1. – 3. SORULARI AŞAĞIDAKİ ÖRNEK
C) Öğrenciye düşünme süresi verme
ÖĞRETİM ETKİNLİĞİNE GÖRE
D) Öğrenci katılımını sağlama
YANITLAYINIZ.
E) Öğrenciyi sorularla yönlendirme
2001 KMS
İlköğretim matematik dersinde, paralelkenarın ala-
nı ile ilgili olarak öğretmen ve öğrenciler arasında
şöyle bir etkileşim gözleniyor:
Öğretmen: Kim tahtaya paralelkenar çizmek ister?
(bir süre bekler). Kemal sen kalkar mısın?
Kemal: (Kemal çizer) Çizdim öğretmenim.
2. Yukarıdaki ders uygulaması içerisindeki öğret-
Öğretmen: Bu paralelkenarı dikdörtgene çevirebi-
men en çok hangi öğretim yoluna yer vermiş-
lir misin? Nasıl çevirebiliriz? (Bir süre bekler) Evet
tir?
Kübra sen cevap verebilir misin?
Kübra: Sol taraftaki üçgeni sağ tarafa taşırız.
A) Sunuş yoluyla öğretim
B) Sınıf tartışması
C) Buluş yoluyla öğretim

D) Problem çözme
E) Örnek olay
2001 KMS
Öğretmen: Kenar uzunluklarını isimlendirir misiniz?

(Bir süre bekler.) Evet Çiğdem, sen tahtada göste-
rebilir misin? Çiğdem tahtada aşağıdaki işlemi ya-
par.
h h 3. Bu örnekte öğretmen aşağıdaki önerilerden

hangisini yapsaydı kalıcı olmayan daha az etkili
a a öğrenmeler olurdu?
A) Paralelkenarın alanının nasıl bulunacağı öğ-

rencilere önceden söylenebilir.
B) Öğrencilerin tahtaya gelmesi yerine oturdukla-
Öğretmen: Bu dikdörtgenin alanını nasıl buluruz?
rı yerden konuşmaları istenebilir.
Hatırlayın (Bir süre bekler.) Evet Yasemin sen ce-
C) Cevap verebilmeleri için öğrencilere zaman ta-
vaplayabilir misin?
nınabilir.
Yasemin: Taban uzunluğu ile yükseklik çarpılır.
D) Her öğrencinin, kağıttan paralelkenar kesip
Öğretmen: Demek ki paralelkenarın alanını taban
bunun üzerinde çalışması sağlanabilir.
uzunluğu ile yüksekliği çarparak bulabiliriz.
E) Her sorunun sınıftaki gönüllü öğrenciler tara-
Öğretmen: Paralelkenarın alanı taban uzunluğu ile
fından ayrı ayrı yanıtlanması istenebilir.
yüksekliğin çarpımına eşittir.
2001 KMS
32
ÇIKMIŞ SORULAR
15. Hatice Öğretmen Türkçe dersinde “eylem” konusu- 17. Bir öğretmen, dersinin belli bir bölümünü soru –
nu anlatırken önce genel bilgileri aktarmış, konuyla yanıt yöntemini kullanarak işlemektedir. Soruları
ilgili genel ilke ve kavramları anlatmış, daha sonra sorduğunda bütün çabalarına karşın öğrencilerden
ayrıntılı bilgilerin üzerinde durmuştur. yanıt alamamış ya da yanlış yanıtlar almıştır.
Hatice Öğretmen aşağıdaki öğretme yollarından Bu durumda, öğretmenin aşağıdakilerden han-
veya yöntemlerinden hangisini kullanmıştır? gisini yapması eğitsel olarak doğrudur?
A) Sunuş yoluyla A) Öğrencilere ders içinde zaman vermesi ve ko-

B) Buluş yoluyla nuyu kitaptan okumalarını istemesi
C) Araştırma yoluyla B) Soru - yanıt yöntemi yerine sunuş ya da başka
D) Probleme dayalı bir yöntemle dersi sürdürmesi
E) İş birliğine dayalı C) Öğrencilerin derse hazırlanmadan gelmeleri-
2007 KPSS nin nedenlerini araştırması
D) Öğrencilere gelecek ders konuyu çalışıp gel-
melerini, kendilerinin sunuş yapacaklarını söy-
lemesi
E) Konuyu öğrencilerin çeşitli kaynaklardan araş-
tırmalarını istemesi
2008 KPSS
16. Aşağıdakilerden hangisi, buluş yoluyla öğren-
me yönteminden yararlanmaya çalışan bir öğ-

retmenin, öğrencilerin derse aktif katılımlarını
sağlaması için yapması gereken davranışlardan
biri olamaz?
A) Sınıf içi etkinliklere katılan öğrencilerin olumlu

davranışlarını pekiştirmek
B) Öğrencilerin derse katılımlarını sağlayan öğre-
tim yöntem ve teknikleri kullanmak
C) Sınıf içi etkinlikler esnasında öğrencilerin ara-
sında dolaşarak onlara yardımcı olmak
D) Yanlış yapan öğrencilere doğru cevapları ak-
tarmak
E) Sözlü ve sözsüz uyaranlarla öğrencilerin derse
katılımlarını sağlamak
2007 KPSS
Çıkmış 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Sorular B C A B D C E A C C B D D B A D B
35
1. ANLATIM (SUNU)
Kullanımı
Anlatım Yöntemi Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Özellikleri
Yararları
Sınırlılıkları
2. TARTIŞMA
Kullanımı
Özellikleri
Yararları
Sınırlılıkları
Etkili Tartışmaların Planlanması ve Uygulanması Konusunda Alınacak Önlemler
Tartışma Çeşitleri (Tartışma Teknikleri)
Bütün Sınıfla Yapılan Tartışmalar (Büyük Grup Tartışması)
Küçük Grup Tartışma Teknikleri
• Münazara
• Sempozyum
• Panel
• Zıt Panel
• Kollegyum
• Forum
• Açık Oturum
• Beyin (Buluş) Fırtınası
• Çember
• Kısa Süreli Tartışma Grupları (Vızıltı Grupları)
• Fikir Taraması
• Seminer
• Workshop (Çalıştay Yöntemi)
3. ÖRNEK OLAY
Kullanımı
Özellikleri
Yararları
Sınırlılıkları
4. GÖSTERİP (ÖRNEĞİNİ GÖSTEREREK) YAPTIRMA

Kullanımı
Özellikleri
Yararları
Sınırlılıkları
37
5. PROBLEM ÇÖZME
Problem Çözme Aşamaları
Kullanımı
Özellikleri
Yararları
Sınırlılıkları
6. PROJE
Kullanımı
Özellikleri
Proje Yönteminde İzlenecek Adımlar
Yararları
Sınırlılıkları
7. BİREYSEL ÇALIŞMA
Kullanımı
Özellikleri
Yararları
Sınırlılıkları
38
ve tekniklerden yararlanmalıdır. Ayrıca tek bir yöntem-

Eğitim bilimlerinde bu le bütün konuların öğretimi de mümkün değildir. Farklı
düzeylerdeki hedef davranışların öğrenciye kazandırıl-
ması için farklı öğretim yolları uygundur. Bir derste uy-
ortalama gulanacak öğretim stratejilerine ve yöntemlerine karar
2 verirken, dersin hedefleri ile birlikte öğretim yolunun kul-
lanıldığı durumları, özellikleri, yararları ve sınırlılıkları
soru çıkmaktadır. dikkate alınmalıdır.
Öğretim stratejisi, yöntemi ve tekniğinin seçiminde, yu-

karıda sıralananlar kadar etkili olmasa da; dersin süresi,
dersin yapılacağı ortam ve bu ortamda bulunan olanak-
lar, öğretmenin yönteme yatkınlığı öğretim yöntem, tek-
nik ve stratejisinin seçimini etkiler.
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ 1. ANLATIM (SUNU)3-4

Öğretim yöntemi, hedefe ulaşmak ve bir konuyu öğret- Öğretmenin olgu, bilgi ve ilkeleri sözel olarak sunma-
mek için izlenen en kısa yoldur. Başka bir ifadeyle he- sı ile gerçekleşen bir yöntemdir. Öğretenden öğrenene
defe ulaşmak için ve bir konuyu öğretmek için seçilen doğru tek yönlü aktarım söz konusudur. Öğrenci dinleyi-
düzenli yoldur. Öğretmende bulunması gereken meslek ci ve seyircidir yani öğretim sürecinde pasiftir. Öğrenci-
bilgisi konusundaki niteliklerden birisi de öğretim yön- ler öğretmenin sunduklarını not alabilir. Öğretmenin ta-
temlerini etkili olarak kullanabilmesidir. Öğretmenler mamen etkin ve merkezde olduğu bu yöntemde öğrenci
öğrenme-öğretme sürecinde farklı etkinliklere ve yön- adına bir katılım yoktur. Bilgilerin kısa sürede gruba
temlere yer vermelidir. Öğretmen tüm öğrencilere, tüm sunulmasını sağlayan anlatım yönteminde, öğrencilerin
konuların öğretilmesinde ve farklı alan ve düzeylerdeki öğrenme isteklerinin yönlendirilmesi yerine yeni öğren-
tüm hedeflere ulaşmada tek bir yöntemle başarılı ola- cinin öğrenme güdüsünün devamı öğretmenin yaptığı
maz. Yani öğretmenin farklı yöntemleri kullanmasını ge- açıklamalarla sağlanabilir.
rektiren nedenler vardır.
ANLATIM:
Farklı öğretim yolunun seçilmesini gerektiren ve etkile- Öğretmen anlatır,
yen başlıca nedenler şunlardır: öğrenciler dinler.
 Hedef  Konu  Öğrenci
Anlatım yönteminde, öğretmen öğretimin merkezinde

Öğretim hedeflerine, uygun öğretim yolları seçilerek
yer alır, öğrenciler ise pasiftir.
ulaşılabilir. En uygun öğretim yolu ile hedefe ulaşılabilir.
Her öğrencinin aynı yöntemle öğrenmesi mümkün ol- Kamp , J. E.,Massion, G. R., Ross, S. M. (1998) Designing Effective
3
madığı gibi her yöntem her öğrencinin ilgisini çekmeye- İnstcustion. Second Edition. Psentice Holl, İng. 140-142
bilir. Böyle bir durumda öğretmen; farklı strateji, yöntem 4
Cole, P. G. ve Chan, L. K. S. (1994). Teaching Principles and Prac-
tice. Hall of Australia Pty Ltd.
39
TARTIŞMA TEKNİKLERİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

TARTIŞMA TEKNİĞİ EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ
Münazara  İki grup vardır. Amaçları “Düşünceyi yanlış da olsa savunmak ve kazanmaktır.”
 Grup, 3-5 kişiden oluşur. İlgi çekici bir konuyu kendi aralarında dinleyici karşısında tartı-
Panel şırlar.
 Konunun bilimsel olmasına gerek yoktur.
 Dinleyici grubun uzman gruba soru sorması, uzmanların bu soruları yanıtlamasıyla ger-
çekleşen bir tekniktir.
Forum
 Panelden farklı olarak dinleyiciler panelistlere doğrudan sorular sorabilirler, kendi görüşle-
rini açıklayabilirler.
 Panele benzer. İki grup vardır, bunlardan biri soru soran; diğeri uzmanların oluşturduğu
Kollegyum
cevap veren gruptur.
 Konu tekrarı, gözden geçirme, yeni fikirleri ortaya çıkarma, öğrencilerin ilgisini çekme ama-
Zıt Panel cıyla uygulanır.
 Soru soran ve cevap verenler olmak üzere sınıf ikiye ayrılır.
 Belli bir alanda her oturumda uzman 3-5 konuşmacının katıldığı grup tartışması tekniğidir.
Konu bilimsel nitelikli olmak zorundadır, konuşmalar konferans havasında geçer.
Sempozyum
 Sempozyum, ciddi bir ön hazırlığı gerektirir.
 Ulusal ve uluslararası düzeyde katılımcılarla gerçekleştirilir.
 Değerlendirme ve sınırlama olmaksızın, bir soruna mümkün olduğunca çok sayıda çözüm
Beyin Fırtınası yolları elde etmeyi amaçlar.
 Yaratıcılık ve hayal gücü kullanılır. Orijinal fikirler ortaya çıkarılmaya çalışılır.
 Dersin başında ve sonunda kullanılır. Oyun tarzı öğretim tekniğidir.
 Öğrenciler sınıfın ortasında çember biçiminde sıralanır.
Çember
 Konuyla ilgili soru sorulur ve her öğrenci bir- iki cümleyi geçmeyecek şekilde görüşlerini
açıklar. Bir sonraki öğrenci aynı soruyla ilgili görüşlerini açıklar.
 Toplumu yakından ilgilendiren güncel bir konunun değişik görüşlerdeki kişiler tarafından
Açık Oturum izleyiciler önünde tartışılmasıdır.
 Açık oturumun amacı bir sonuca ulaşmak değil, bilgilendirmektir.
 Küçük gruplar konuyu kendi aralarında tartıştıktan sonra diğer gruplarla birlikte tartışma
Vızıltı yapılır.
 Gruplardaki kişi sayısı ve tartışma süresine göre grup isimlendirilir.
 Bilim ve sanat konularında uzman kimselerin, dinleyicileri bilgilendirmek için yaptıkları ko-
nuşmalardır.
Konferans
 Bilimsel bir düşünceyi, akademik bir konuyu, orijinal bir görüşü anlatmak, bir tezi savunmak
konferansın en belirgin amacıdır.
 Öğrencilerin yapmış olduğu bilimsel çalışmaları dinleyiciler karşısında sunmalarıdır. Daha
Seminer
çok küçük araştırma ve ödevleri içerir.
 Günlük yaşamda astın üste bilgi vermesiyle gerçekleşen brifing; bir konunun ayrıntılarının,
Brifing
hazırlıklı öğrenci tarafından sınıftaki diğer öğrencilere sunulması ile gerçekleşir.
 Dersin herhangi bir noktasında, sınıfa canlılık getirmek için herhangi bir konuda öğrencile-
Fikir Taraması
rin fikirlerinin alındığı kısa süreli bir etkinliktir.
 Küçük bir grubun, belli bir yerde kısa bir sürede toplanarak belli konular üzerinde çalışarak,
Workshop
tartışarak problemlere çözüm ürettikleri veya ortak kararlar aldıkları bir tekniktir.
47
ÖĞRETİM YÖNTEMLERi
YÖNTEM KULLANIMI ÖZELLİKLERİ
 Daha çok sunuş yoluyla öğretim stratejisinde  Öğretmen merkezlidir.
ANLATIM (SUNU/ANLATMA)
 Derse giriş yaparken  Aynı anda çok sayıda kişiye bilgi aktarır.
 Konuyla ilgili bilgiyi aktarırken  Dinleyenler konuyla ilgili organize görüş kazanır.
 Bilgi düzeyindeki davranışların kazandırılmasında  Öğrencilere kısa zamanda çok bilgi verir.
 Soyut konuların işlenmesinde  Öğrencilere dinleme alışkanlığı kazandırır, not alma
 Yeni bir konuya giriş yaparken becerilerini geliştirir.
 Dersin bitiminde özetleme yaparken
 Ders ya da konuya ilgi çekmek isterken
 Öğrenciler küçük grup ya da bireysel etkinliklere başlamadan önce ortak
altyapı ve temel bilgileri sunarken
 Buluş yoluyla öğretim stratejisinin kullanımında  Öğretmen-öğrenci etkileşimi söz konusudur.
 Kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında  Öğrencilere geçmiş yaşantılarından örnekler ver-
 Bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yöneltmede mesi için imkan sağlar.
 İyi anlaşılmayan noktaları açıklamada  Öğrencilerin bir konu üzerinde kendi düşüncelerini
TARTIŞMA
söylemesi ve yorum yapmasını sağlar.

 Verilen bilgileri pekiştirmede
 Analiz, sentez ve değerlendirme gücü kazandırır.
 Daha çok bir konunun kavranması aşamasında
 Görüşlerin incelenmesini ve önce öğretilenlerle ilgi
 Karşılıklı olarak görüşler ortaya konurken
kurmayı sağlar.
 Bir problemin çözüm yollarını ararken ve değerlendirme çalışmaları yapar-
 Dinleme alışkanlığı kazandırır.
ken
 Daha çok buluş yoluyla öğretme yaklaşımında ve kavrama düzeyindeki  Öğrenci merkezlidir.
davranışların kazandırılmasında  Öğrenciler, bildiklerini ve kavradıklarını gerçek bir
ÖRNEK OLAY
 Gerçek hayatta karşılaşılan bir olay, durum ya da konunun içindeki prob- durumda uygulama şansı bulurlar.
lemlerin sınıf ortamında tartışılarak çözülmesi yoluyla öğrenimin sağlan-  Bir problemi çözmeyi, analiz edip sonuca ulaşmayı
ması önemli görüldüğünde öğretir.
 Öğrencilere bir konuyu ya da beceriyi kazandırırken
 Bir konuda uygulama yaptırırken
 Daha çok uygulama düzeyindeki davranışların ve psikomotor becerilerin  İşlemin uygulanmasını, bir araç gerecin çalıştırıl-
GÖSTERİP YAPTIRMA
kazandırılmasında masını gösterme ve açıklama öğretmen merkezli;

 Öğrenciye ne yapılacağını söylemenin yetersiz kaldığı ayrıca nasıl yapıla- alıştırma ve uygulama yapma işlemi öğrenci mer-
cağını da göstermenin gerekli olduğu durumlarda kezlidir.
 Bir işlemin uygulanmasını, bir araç gerecin çalıştırılmasını önce gösterip  Daha çok devinişsel (psikomotor) becerilerin kazan-
açıklama; sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırırken dırılmasında etkilidir.
 Bir konuya ilişkin bilgilerin beceriye dönüştürülmesi için gerekli uygulama-  Yaparak yaşayarak öğrenme temellidir.
ların yapılması aşamasında
 Araştırma yoluyla ve buluş yoluyla öğretim yaklaşımlarında  Öğrenci merkezlidir.
PROBLEM
 Bilişsel alanın uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme düzeyindeki (üst  Öğrencide ilgi ve güdülenmeyi artırır.
ÇÖZME
düzey) davranışların kazandırılmasında  Daha kalıcı izli öğrenmeler gerçekleşir.

 Bir problemin çözümünde, genelleme ve sentez yapmada  Bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir ve bilimsel tutu-
mu kazandırır.
 Araştırma yoluyla öğretimde ve üst düzey davranışların kazandırılmasında  Sınıf içinde ve dışında yürütülür.
 Bir konunun öğretiminde doğrudan bir uygulama olarak değil ancak bu  Öğrenciler bireysel ya da gruplar halinde kendi ilgi
öğretime destek amacıyla ve isteklerine göre konu seçerler.
 Bireysel ve grupla öğrenmeye ve okul ile gerçek hayat arasında bağ kurul-  Öğretmenin rehberliğinde serbest çalışmalar yapı-
PROJE
masına önem verildiğinde lır.

 Disiplinler arası çalışmalarda  Araştırma, iş birliği içinde çalışma ve üst düzey dü-
 Süreç boyunca çalışmalar önemli görüldüğünde şünme becerilerini geliştirir.
 Problem çözme sürecini ve bilimsel yöntemi kulla-
narak konular üzerinde çalışılır.
 Araştırma yoluyla öğretime uygun durumlarda  Öğrenci merkezlidir.
 Bilişsel alanın uygulama, analiz ve sentez basamaklarındaki davranışların  Öğrenci, yaparak ve yaşayarak öğrenir.
BİREYSEL
ÇALIŞMA
kazandırılmasında  Öğrenciler öğrenme durumlarını kendilerine göre

 Öğrenci kendi başına bir konuyu öğrenmek istediğinde veya kendi başına ayarlar.
çalışma yapmak istediğinde  Öğretim, öğrencinin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uy-
 Bireyin konuyu yaparak yaşayarak öğrenmesinde gun olarak gerçekleşir.
66
Test
3
4. Güzel Sanatlar Fakültesinde öğretim görevlisi olan
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Dilek Öğretmen, okulun Heykel Bölümü’ne yeni

kayıt yaptıran öğrencilerden heykel yapmalarını is-
temiş ancak öğrencilerin bu konuda çok başarısız
olduklarını görmüştür.
1. Sunuş yoluyla öğretim stratejisini kullanmak is-
Dilek Öğretmen’in yaptığı hata aşağıdakilerden
teyen bir öğretmenin kullanabileceği en uygun
hangisidir?
öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Konuyu iyi anlatmamıştır.

A) Soru cevap B) Anlatım
B) Öğrencilerin hazırbulunuşluklarını göz ardı et-
C) Problem çözme D) Tartışma
miştir.
E) Örnek olay
C) İletişimini sağlıklı kuramamıştır.
D) Öğrenciye çok kolay bir etkinlik vermiştir.
E) Öğrencilerin dikkatini toplayamamıştır.
5. 2005 yılında uygulamaya konulan yeni İlköğretim

2. Öğrencilerde eleştirel düşünme becerilerini gelişti- programının tanıtımı için yapılan bir etkinlikte birinci
rebilir. İyi uygulanması durumunda orta ve daha alt oturumda genel sunulara yer verilmiş, ikinci oturum-
düzeye sahip öğrenciler derse katılabilir. Öğrencile- da hayat bilgisi, üçüncü oturumda matematik, dör-
rin bir konu üzerinde düşüncelerini söylemelerini ve düncü oturumda fen ve teknoloji , beşinci oturumda
yorum yapmalarını sağlar. İyi planlanmalı ve soru- sosyal bilgiler dersleri ele alınmış, her oturumda o
lar dikkatli seçilmelidir. konunun uzmanları dinleyicilere bilgi vermişlerdir.
Paragrafta sözü edilen öğretim yöntemi aşağı- Bu etkinlik aşağıda verilen yöntem ya da teknik-
dakilerden hangisidir? lerden hangisine örnek gösterilebilir?
A) Problem çözme B) Gösterip yaptırma A) Anlatım B) Gösterip yaptırma

C) Tartışma D) Anlatım C) Kollegyum D) Sempozyum
E) Proje E) Beyin fırtınası
6. Bir öğretmen daha önceden belirlediği bir ders sa-

atinde öğrencilerine bir motorun hangi aşamalarla
çalıştığını anlatmış sonra motoru kendisi çalıştır-
mış daha sonra da öğrencilerin çalıştırmasını sağ-
3. Öğretim yöntemi seçilirken ilk olarak göz önün- lamıştır.
de bulundurulması gereken nokta aşağıdakiler- Öğretmenin uyguladığı öğretim yöntemi/tekniği
den hangisidir? aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğretmen B) Öğrenci A) Proje yöntemi B) Bireysel çalışma

C) Aile D) Sosyal durum C) Örnek olay D) Problem çözme
E) Fiziksel koşullar E) Gösterip yaptırma
67
Test
3
28. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi, problem çöz- 30. İlköğretim birinci kademede yeni derse giren Hüs-
me yönteminin en belirgin sınırlılıklarından biri- nü Öğretmen, öğrencilerin ön bilgi ve becerilerinin,
sidir? yeterli olmadığını hazırbulunuşluk düzeylerinin çok
düşük olduğunu görmüştür.
A) Dönüt olmadığı için yanlış öğrenmeler engelle- Hüsnü Öğretmen’in bu durumda kullanabilece-
nemez. ği en etkili öğretim stratejisi ve öğretim yöntemi
B) Hedeften sapma gözlenebilir. aşağıdakilerden hangisidir?
C) Ortam gerilebilir.
D) İlgi ve dikkat kısa sürede dağılabilir. A) Buluş - Deney
E) Öğrenci pasiftir. B) Araştırma-inceleme - Anlatım
C) Buluş - Proje
D) Sunuş - Anlatım
E) Sunuş - Problem çözme
31. Kısmen işlenmiş, ancak tam anlamıyla açıklığa ka-

29. Aşağıdaki öğretim yöntem ve tekniklerinden
vuşmamış konuların işlenmesi için en uygun öğre-
hangisi öğrencinin üst düzey davranışları ve
tim yöntemidir.
becerileri kazanması açısından diğerlerine göre
Sözü edilen öğretim yöntemi aşağıdakilerden
daha az etkilidir?
hangisidir?
A) Proje
A) Proje B) Problem çözme
B) Örnek olay
C) Anlatım D) Bireysel çalışma
C) Tartışma
E) Tartışma
D) Araştırma yoluyla öğretim
E) Problem çözme
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
B C B B D E D A B C D E B E B C
Test 3
17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
A B A D C E D E E C B B C D E
71
ÇIKMIŞ SORULAR
4. Sosyal sorunları sınıf ortamına getirerek bu sorun-

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ lara çözüm yolları arayan bir öğretmen; bir başkan
ÇIKMIŞ SORULAR ve beş konuşmacıdan oluşan bir ekip oluşturarak
konunun farklı yönlerine önceden hazırlanılıp sınıf-
1. Öğrencilerinin sınıf ortamında bildikleri konular ta tartışmalarını istemiştir.
üzerinde kısa konuşmalar yapmasını isteyen Öğretmenin kullandığı öğretim tekniği aşağıda-
öğretmenin ulaşmak istediği temel amaç aşağı- kilerden hangisidir?
dakilerden hangisidir?
A) Brifing B) Kollegyum
A) Söz dağarcığını zenginleştirmek C) Sempozyum D) Çember tartışma
B) Tartışma kurallarını öğretmek E) Panel
C) Yaşantıların paylaşılmasını sağlamak 2001 KMS
D) Sözlü anlatım becerisini geliştirmek
E) Öğrencilerin heyecanla baş edebilmesini sağ- 5. Bir öğretmen vatandaşlık dersinde “İnsan Haklarını
lamak Engelleyen Unsurlar” konusunu işlerken sınıfı dör-
2001 KMS derli ya da beşerli gruplara ayırmış ve bu unsur-
lardan birini inceleyerek bu sorunların çözümü için
2. Bir öğretmen gerçek yaşamda karşılaşılan prob- öneriler getirmelerini istemiştir. Gruplara, seçtikleri
lemleri sınıf ortamına getirip tartışma ortamı açarak unsurları ve çözüm önerilerini kazandırırken sergi,
öğrencilerle birlikte probleme çözüm yolları bulma- drama, gazete, pano gibi çalışmalar yapma yoluna
ya çalışmaktadır. gidebileceklerini söylemiş; çalışmaları hem bireysel

Bu öğretmenin kullandığı öğretim yöntemi aşa- hem de grubun ortak çalışmalarına bakarak değer-
ğıdakilerden hangisidir? lendirebileceğini belirtmiştir.
Öğretmen aşağıdaki hangi öğretme yaklaşımını
A) Gösteri yöntemi kullanmaktadır?
B) Problem çözme yöntemi
C) Soru-yanıt yöntemi A) Gözlem yoluyla öğrenme
D) Proje yöntemi B) Proje temelli öğrenme
E) Örnek olay yöntemi C) Yaratıcı drama
2001 KMS D) Benzetim yoluyla öğrenme
E) Yansıtıcı düşünme
2001 KMS
3. Öğretmen, aşağıdaki yöntemlerden hangisini 6. Psikomotor (devinişsel) becerilerin öğretilme-

uzun süre kullanırsa, öğrencilerin öğretme- sinde, aşağıdaki öğretim yöntemlerinden han-
öğrenme sürecine etkin katılımını sağlayamaz? gisinin en etkili olması beklenir?
A) Soru-yanıt yöntemi A) Anlatım

B) Rol oynama yöntemi B) Örneğini göstererek yaptırma
C) Problem çözme yöntemi C) Örnek olay incelemesi
D) Buluş yöntemi D) Soru-cevap
E) Anlatım yöntemi E) Küçük grup tartışması
2001 KMS 2002 KPSS
72
ÇIKMIŞ SORULAR
27. Bir öğretmen, dersinin belli bir bölümünü soru - 29. Örnek olay yöntemi ya da tekniği, yaşanmış, ya-
yanıt yöntemini kullanarak işlemektedir. Soruları şanma olasılığı bulunan, sorun niteliği taşıyan
sorduğunda bütün çabalarına karşın öğrencilerden olaylara öğrenci katılımıyla çözüm yolları üretme
yanıt alamamış ya da yanlış yanıtlar almıştır. temeline dayanır. Öğrencilerin eleştirel düşünme,
sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey beceri-
Bu durumda, öğretmenin aşağıdakilerden han-
ler geliştirmelerini kolaylaştırır.
gisini yapması eğitsel olarak doğrudur?
Bu açıklama çerçevesinde; öğrencilere sunula-
cak örnek olayın taşıması gereken en önemli
A) Öğrencilere ders içinde zaman vermesi ve ko-
özellik aşağıdakilerden hangisidir?
nuyu kitaptan okumalarını istemesi
B) Soru - yanıt yöntemi yerine sunuş ya da başka
A) Öğretmenin yaşadığı bir sorun olması
bir yöntemle dersi sürdürmesi
B) Öğrencilere sorunla ilgili gözlem yapma olana-
C) Öğrencilerin derse hazırlanmadan gelmeleri-
ğı sunması
nin nedenlerini araştırması
C) Öğrencilerin örnek olaydaki sorunu çözebilme-
D) Öğrencilere gelecek ders konuyu çalışıp gel-
leri için kaynaklara ulaşmalarına olanak tanı-
melerini, kendilerinin sunuş yapacaklarını söy-
ması
lemesi
D) Öğretmenin öğrencilerle ve öğrencilerin birbir-
E) Konuyu öğrencilerin çeşitli kaynaklardan araş-
leriyle etkileşimine olanak tanıması
tırmalarını istemesi
E) Farklı çözümler önerilecek türden bir sorun ol-
2008 KPSS
ması
2008 KPSS
30. Belirli bir sorunun ya da durumun olası nedenlerini

28. Öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğrencilerde iş bir-
belirlemek için kullanılan, çalışma grubunun soru-
liği, yaratıcılık, başlanmış bir işe katkı getirme ya da
nun içeriğine odaklanmasını sağlayan ve ayrıntılı
işi bitirme, katılımdan keyif alma, kurallara uyma,
bir neden - sonuç ilişkisi çıkarmayı hedefleyen bir
iletişim becerisi geliştirme, özel yetenekleri ortaya
uygulamadır. Uygulama yapılmadan önce sorun
çıkarma ve üretme özelliklerini geliştirir. Çekingen
ifadesi bir kutucuğun içerisine yazılır. Sorunun te-
öğrencilerin sürece aktif olarak katılmalarını sağ-
mel nedenleri de yazıldıktan sonra her biri için “Bu
lar.
neden oluştu?” sorusu sorulur ve yanıtlar ana ne-
Özellikleri sıralanan bu yöntem ya da teknik
denlerin alt nedenleri olarak yapılandırılır.
aşağıdakilerden hangisidir?
Yukarıda açıklanan uygulama aşağıdakilerden
hangisidir?
A) İstasyon
B) Rol oynama
A) Neden - sonuç ilişkisi kurma
C) Yaratıcı drama
B) Balık kılçığı diyagramı
D) Kaynak kişiden yararlanma
C) Güç alanı analizi
E) Görüş geliştirme
D) Adım adım sorun çözme
2008 KPSS
E) Sorunu dallarına ayırma
2008 KPSS
Çıkmış 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Sorular D E E E B B E E B E D E C C C E B D B B E B E E D D B A E B
76
1. BEYİN FIRTINASI
Serbest Çağrışım
Fikir Taraması
Listeleme
2. GÖRÜŞ GELİŞTİRME
3. ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME
4. GÖSTERİ (GÖSTERİM/DEMONSTRASYON)
5. SORU-CEVAP
6. ROL (OYNAMA) YAPMA
7. DRAMA
8. BENZETİM (SİMÜLASYON/BENZETİŞİM)
Analoji
9. MİKRO ÖĞRETİM
10. EĞİTSEL OYUN
11. DENEY VE LABAROTUVAR
12. İSTASYON
13. KONUŞMA HALKASI
14. SOKRAT TARTIŞMASI
Sokrat Semineri
15. ALTI AYAKKABILI UYGULAMA
16. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
Dönüşümlü Günlük Çalışmalar
Planlı Grup Çalışmaları
Beceri Geliştirme Çalışmaları
Düzey Geliştirme Çalışmaları
Akran Grupları Tekniği
77
Eğitim bilimlerinde bu
ortalama
2008 KPPS
2-3
soru çıkmaktadır. SORU...

Öğrencilerinin yaratıcılığını ve problem çözme
becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmen, öğ-
retim sürecinde aşağıdaki uygulamalardan hangi-
sine özellikle yer vermelidir?
A) Çok farklı kaynaklardan yararlanarak elde ettiği

bilgileri “anlatım” yöntemiyle aktarma
B) Öğrencilere iyi yapılandırılmış, sınırları iyi belir-
ÖĞRETİM TEKNİKLERİ lenmiş “ödevler” verme
C) Dersin konusuna uygun “benzetim” yöntemini
Öğretim tekniği, öğretme yöntemini uygulamaya koy- kullanma
ma biçimi ya da öğretim hedeflerine ulaşmak için seçi- D) Uygun fırsatlar yaratarak sık sık “beyin fırtınası”
len yöntemin uygulanmasında başvurulan yardımcı yol tekniğini uygulama
E) İçinde çelişkiler olan konuları “görüş geliştirme”
olarak tanımlanabilir. Zaman zaman öğretim yöntemi
ve “münazara” yöntemlerini uygulayarak tartıştır-
olarak da isimlendirilen öğretim teknikleri aşağıda işlen- ma

miştir.
ÇÖZÜM...
1. BEYİN FIRTINASI30 Öğrencilerinin yaratıcılığını ve problem çözme bece-
Beyin fırtınası bir sorun çözme yolu ve bir tartışma çe- rilerini geliştirmek isteyen bir öğretmen, öğretim süre-
şididir. Bu teknik, katılımcıların hayal güçlerini ve buna cinde beyin fırtınası uygulamasına öncelik vermelidir.
dayalı olan yaratıcılıklarını kullanmayı gerektirir. Beyin Hem problem çözme hem de hayal gücüne dayalı
fırtınası bir cümleyle özetlenecek olursa; bireylerin yara- yaratıcı düşünme becerisi ifadeleri bir arada kullanıl-
dığında ilk akla gelmesi gereken yöntem ya da teknik
tıcı düşüncelerini harekete geçirerek çok sayıda fikri, bir
beyin fırtınasıdır. Çünkü o bir problem çözme yoludur.
grup insandan kısa sürede toplamaktır. O bir tartışma çeşididir. O hayal gücünü ve yaratıcı-
lığı geliştiren bir tekniktir. Beyin fırtınası, bir proble-
me yaratıcı çözümler bulmak ve yaratıcı düşünmeyi
geliştirmek amacıyla, rahat bir ortamda, görüşlerin
toplanmasıdır. Bu nedenle, öğrencilerinin yaratıcılığı-
nı ve problem çözme becerilerini geliştirmek isteyen
bir öğretmen uygun fırsatlar yaratarak sık sık “beyin
fırtınası” tekniğini uygulamalıdır.
CEVAP: D
30
Demirel, Ö. (2003). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sana-
79
Kullanımı Başlıca Aşamaları

Beyin fırtınası yapılacak çalışma grubunun 6 kişiden 1. Beyin fırtınasının amacı ya da sorunun ne olduğu
az, 12 kişiden çok olmaması beklenir diyen kaynaklar- belirlenmeli ve görülebilecek bir yere yazılmalı,
da iyi bir beyin fırtınası yöneticisi, 60 kişilik gruplarda 2. Süre sınırı belirlenmeli (bu süre esnek olmalı), bu
bile başarılı bir beyin fırtınası yapabilir ifadesi yer alır. süre içinde herkesin görüş üretmesi ve görüşlerin
Yani öğretmen iyi bir yönetici ise kalabalık sınıflarda da tahtaya yazılması sağlanmalı,
kullanılabilir. Katılımcıların yaratıcı fikirler üretmelerini 3. Esnek olarak belirlenen süre bitince söylenenler ana-
engellememek için kesinlikle oturumlara izleyici ya da liz edilmeli, değerlendirilmeli ve sonuç çıkarılmalı,
konuk alınmamalı ve süreç herhangi bir kayıt cihazına 4. Sonuca ulaşılıp ulaşılmadığına göre tartışmalara
kaydedilmemeli, görüşler toplanırken yönlendirme ve devam edilip edilmeyeceğine karar verilmelidir.
değerlendirme yapılmamalıdır.
Serbest, neşeli ve rahat (hayal gücüne dayalı yaratıcı
görüşlerin üretilebileceği) bir ortam oluşturulması ve
olabildiğince çok fikir üretilmesi önemlidir. Beyin fırtına-
sı bir sorun çözme yolu olduğu için, çözüme götürücü
2006 KPSS
alternatiflerin çok olması önemlidir. Fikirler söylendiği sı-
rada eleştirme, değerlendirme ve yönlendirme yapılma-
malıdır. Eğer bu yapılırsa yaratıcı görüşlerin söylenmesi
engellenecektir. Görüşlerin toplanması tamamlandığın- SORU...
da değerlendirme yapılmalıdır. Değerlendirme, çözüm Belgin Öğretmen öğrencilerinden, “Nasıl bir okul düş-
bulmak için yapılması gereken bir aşamadır. lerdiniz?” sorusuna karşılık olarak özgün ve yaratıcı
fikir, öneri ve değerlendirmeleri açıkça ve akıllarına ilk

geldiği şekilde söylemelerini ister. Öğretmen, öğren-
cilerin birbirlerinin söylediklerinden çağrışım yaparak
2001 KMS buldukları çok sayıda fikri tahtaya listeler ve dersine
bu şekilde devam eder.
SORU... Belgin Öğretmen, aşağıdaki yöntem veya teknik-
Amacı, sorunlara çözüm getirmek, kısa sürede çok lerin hangisinden yararlanmaktadır?
sayıda fikir üretmek ve yaratıcılığı geliştirmektir.
Açıklanan öğretim tekniği aşağıdakilerden hangi- A) Yaratıcı drama
sidir? B) Örnek olay incelemesi
C) Beyin fırtınası
A) Grupla öğretim D) Problem çözme
B) Beyin fırtınası E) Soru cevap
C) Güdümlü tartışma
D) Gösteri (demonstrasyon) ÇÖZÜM...
E) Problem çözme Bir problemin çözümünde kullanılması, hayal gücüne
dayalı özgün ve yaratıcı fikirlerin serbest ve rahat bir
ÇÖZÜM... ortamda söylenmesi, öğrencilerin birbirinin söyledik-
Beyin fırtınasının belirgin özellikleri vardır. Bunlar; bir lerinden etkilenerek çağrışım yaparak fikir üretmesi
tartışma ve sorun çözme yolu oluşu, kısa sürede çok (ampul yakma), bu fikirlerin sayısının olabildiğince
sayıda hayal gücüne dayalı yaratıcı görüş üreterek çok olması ve tahtaya yazılması beyin fırtınasının
yaratıcılığı geliştirmesidir. Bu özellikler beyin fırtınası- ayırt edici özellikleridir.
nın ayırt edici özellikleridir.
CEVAP: B CEVAP: C
80
Test
4
4. Aşağıdaki yöntem ve tekniklerden hangisinde
ÖĞRETİM TEKNİKLERİ anlatım yönteminden daha fazla yararlanılır?
A) Beyin frtınası B) Görüş geliştirme

1. Bu öğretim tekniğinin uygulanması sürecinde katı-
lımcıların yaratıcı fikirler üretmesini engellememek C) Gösteri D) İstasyon
için oturuma kesinlikle izleyici ya da konuk alınma- E) Konuşma halkası
malı, tartışma kayıt cihazına kaydedilmemeli, yön-
lendirme ve değerlendirme yapılmamalıdır.
Sözü edilen öğretim tekniği aşağıdakilerden
5. Öğrencilerin psikomotor becerilerini geliştir-
hangisidir?
mek isteyen bir öğretmenin kullanabileceği en
doğru yöntem ya da teknikler aşağıdaki seçe-
A) Beyin fırtınası B) Görüş geliştirme neklerden hangisinde verilmiştir?
C) Altı şapkalı düşünme D) Gösteri
E) Soru cevap A) Benzetim – Gösterip yaptırma
B) Mikro öğretim - Soru cevap
C) Beyin fırtınası - Soru cevap
2. Öğretim tekniği için kullanılacak en doğru ta- D) Deney - Soru cevap
nım aşağıdakilerden hangisidir?
E) Soru cevap - Benzetim
A) Hedefe ulaşmak için seçilen en genel yoldur.

6. Öğrencilerinin etkili ve dikkatli dinleme yete-
B) Öğretim yöntemini uygulamaya koyma biçimidir. neklerini, öz güvenlerini, yaratıcılıklarını, dile
C) Hedefe ulaşmak için seçilen en kısa yoldur. hakim olma ve sosyalleşme becerilerini geliş-
D) Hedefe ulaşmak için kullanılan soru ve araç- tirmek isteyen bir öğretmenin kullanabileceği
tır. en etkili öğretim yöntemi veya tekniği aşağıda-
E) Dersin başında verilen ipuçlarıdır. kilerden hangisidir?
A) Mikro öğretim B) Drama

3. Bir öğretmen dersinde öğrencilerine dönerek sizce C) Benzetim D) Deney
nükleer santrallerin sayısı arttırılmalı mı? şeklinde E) Beyin fırtınası
bir soru yöneltmiş, bu düşünceye ne düzeyde ka-
tıldıklarını belirlemek üzere öğrencilere teker teker
söz vererek görüşlerini almıştır. Bu etkinlik, öğren-
cilerin kendi düşüncelerini değiştirebilmelerini ve 7. Benzetim tekniğinin uygulanmasında dikkat
başkalarının görüşlerine saygıyı sağlamak için ya- edilecek en önemli nokta aşağıdakilerden han-
pılmıştır. gisidir?
Öğretmenin kullandığı öğretim tekniği aşağıda-

kilerden hangisidir? A) Öğrenciyi güdülemek
B) Öğrenciye yaşamı öğretmek
A) Gösteri B) Benzetim C) Öğrencinin anlatım gücünü geliştirmek
C) Görüş geliştirme D) Eğitsel oyun D) Öğrenciyi eleştirel düşünmeye sevk etmek
E) Soru cevap E) Gerçeğine uygun ortam oluşturmak
107
Test
4
26. Yetişkinlerle rahat iletişim kuramayan çekingen 29. Bir durumu gerçekmiş gibi ele alıp, üzerinde
öğrencilerin, sosyal becerilerinin geliştirilmesinde eğitici çalışmalar yapılmasına imkan tanıyan
öğrenme hızı ortalamanın altında olan öğrencilerin öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
öğretiminde ve rehber olan öğrencinin öğrenmele-
rinin kalıcılığının sağlanmasında kullanılır. A) Benzetim B) Tartışma
Paragrafta sözü edilen öğretim tekniği aşağıda- C) Gösteri D) Örnek olay
kilerden hangisidir?
E) Görüş geliştirme
A) Bireysel çalışma B) Akran grupları

30. Ali öğretmen öğrencilerine soru sormuş, bir süre
C) Benzetim D) Drama beklemiş ve daha sonra istekli öğrencilerden biri-
E) Deney ne söz hakkı vermiştir. Ancak öğrenci soruya yanlış
cevap vermiştir.
Aşağıdakilerden hangisinde Ali öğretmen bu
aşamadan sonra yapması gereken davranış
doğru olarak verilmiştir?
27. Yapay bir malzeme üzerinde yaraya dikiş atılması-
nı öğreten uzman doktor Yakup Bey gösterip yap-
tırma yönteminden çok zaman aldığı gerekçesiyle A) Öğrenciye yeni bir soru sormalı
vazgeçmiştir. B) Öğrenciyi sert bir şekilde ikaz etmeli
Doktor Yakup’un bu durumda kullanabileceği C) Öğrenciye ipucu vermeli

alternatif öğretim yöntemi ya da tekniği aşağı- D) Soruyu başka bir öğrenciye sormalı
dakilerden hangisidir? E) Öğrenciyi sınıftan atmalı
A) Deney B) Drama 31. Aşağıdaki öğretim tekniklerinden hangisinde

C) Beyin fırtınası D) Gösteri kalıcılık ve etkin öğrenme diğerlerine göre daha
E) Görüş geliştirme fazladır?
A) Beyin fırtınası B) Görüş geliştirme

28. Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretim C) Benzetim D) Gösterim
yaklaşımında kullanılan öğretim yöntem veya E) Soru cevap
teknikleri arasında yer alır?
32. Aşağıdaki yöntem ya da tekniklerden hangisi ile-

A) Anlatım, örnek olay tişim becerilerin gelişmesine en az katkı sağlar?
B) Proje, soru cevap, anlatım
C) Beyin fırtınası, anlatım, proje A) İstasyon B) Deney
D) Proje, gösterim, anlatım C) Konuşma halkası D) Beyin fırtınası
E) Örnek olay, beyin fırtınası, tartışma E) Drama
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
A B C C A B E A C E E D B E A B
Test 4
17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
C A E C D E B D A B D E A C C B
111
ÇIKMIŞ SORULAR
4. Aşağıdakilerden hangisi beyin fırtınası tekniği-

ÖĞRETİM TEKNİKLERİ nin başarıyla uygulanmasını engeller?
ÇIKMIŞ SORULAR
A) Düşüncelerde niceliğe önem verilmesi
1. Amacı, sorunlara çözüm getirmek, kısa sürede çok B) Düşüncelerin ifadesinde bireylerin yönlendiril-
sayıda fikir üretmek ve yaratıcılığı geliştirmektir. mesi, görüşlerin düzenlenmesi
C) Düşüncelerin üretilmesine ve geliştirilmesine
Açıklanan öğretim tekniği aşağıdakilerden han-
önem verilmesi
gisidir?
D) Özendirici bir ortam oluşturularak katılımcıların
serbest konuşabilmelerinin sağlanması
A) Grupla öğretim E) Düşüncelerin ifadesi sırasında eleştirilerin ön-
B) Beyin fırtınası lenmesi, değerlendirmenin sonraya bırakılması
C) Güdümlü tartışma 2002 KPSS
D) Gösteri (demonstrasyon)
5. Sınıf içi öğretim etkinliklerinde gösteri (demons-
E) Problem çözme
trasyon) tekniğinden yararlanmayı düşünen öğ-
2001 KMS
retmen öncelikle aşağıdakilerden hangisini göz
önünde bulundurmalıdır?
A) Gösteri için gerekli sürenin bir ders saatine sı-

2. Laboratuvarda deney yapacak bir öğretmenin, ğıp sığmayacağını
deneye başlamadan önce öğrencileri ortaya çı- B) Tekniğin öğrenci seviyesine uygun olup olma-
kabilecek tehlikelere karşı uyarması aşağıdaki dığını

hangi amaca hizmet eder? C) Gösterinin öğrencilerin ilgisini çekip çekmeye-
ceğini
D) Öğrencilerin gösteriyi nasıl izleyeceklerini
A) Konuya ilgi çekme E) Gerekli araç-gereçlerin nereden sağlanacağını
B) Hazıroluşu sağlama 2003 KPSS
C) Konuya dikkat çekme
D) Öğrenmeye güdüleme 6. Öğretme-öğrenme sürecinde, eleştirme ve değer-
E) Güvenliği sağlama lendirme olmaksızın bir konu üzerindeki düşünce-
lerin dile getirilmesi esasına dayanır. Yaratıcı dü-
2001 KMS
şünmeyi geliştirmeye ve alternatif üretmeye yöne-
liktir.
Bu teknik aşağıdakilerden hangisidir?
3. Öğretmen yetiştirmede kullanılan bu teknikte öğ- A) Rol yapma B) Problem çözme

retmen adaylarının sınıfta sunduğu dersler videoya C) Beyin fırtınası D) Tartışma
kaydedilir. Bu kayıtlar tüm sınıfın katılımıyla gözden E) Soru-cevap
2003 KPSS
geçirilir, dönüt elde edilir ve bu yolla istenilen davra-
nışların kazanımı sağlanır.
7. Aşağıdakilerden hangisi gösteri (demonstras-
Açıklanan teknik aşağıdakilerden hangisidir? yon) tekniğinin faydalarından biridir?
A) Grupla öğretim A) Göze ve kulağa seslenerek ilgi çekmesi

B) Rol yapma (drama) B) Her türlü konuyu sunmayı kolaylaştırması
C) İşbirliğine dayalı öğretim C) Kalabalık sınıflarda kolay uygulanması
D) Mikro öğretim D) Sürenin dikkat düzeyine göre ayarlanabilmesi
E) Bireysel öğretim E) Ön hazırlık gerektirmemesi
2002 KPSS 2003 KPSS
112
ÇIKMIŞ SORULAR
23. Başlıca amacı öğrencilerin olmayan yeni bir 25. Öğretim sürecinde “konuşma halkası” ve “rol
şey üretmelerini geliştirmek olan, öğrencilerin oynama” yöntemlerini kullanan bir öğretmen,
kendilerini ifade etmelerinin yanı sıra sahip ol- öğretim alanında belirlenmiş olan kazanımların
dukları bilgi ve yaşantıları üzerine hayal ettik- (hedeflerin) yanı sıra öğrencilerinde aşağıdaki
leri dünyayı oluşturmalarına olanak sağlayan, özelliklerin ya da yetilerin öncelikle hangisinin
bilgileri daha çok oyunla öğrenmelerine olanak gelişmesini kolaylaştırmış olur?
veren öğretim yöntemi ya da tekniği aşağıdaki-
lerden hangisidir? A) Ezber B) Empati C) Yaratıcılık
D) Tartışma E) Taklit
A) Örnek olay B) Yaratıcı drama 2008 KPSS
C) Grupla öğrenme D) İşbirlikli öğrenme
E) Öykü temelli öğrenme
2008 KPSS
24. Öğrencinin ilk denemeyi gerçek ortamda yapması

halinde riskler olduğunda ve öğrenciye temel bece-
rileri kazandırmak amacıyla kullanılan bir yöntem-
dir. Öğretmenin anında dönüt, düzeltme ve pekişti-
reç vermesi, ortamın gerçeği temsil etmesi, ürünün
ve sürecin değerlendirilmesi başarıyla uygulanma-
sında önemlidir.
Yukarıda özellikleri anlatılan bu yöntem ya da
teknik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rol oynama
B) Eğitsel oyun
C) Gösterip yaptırma
D) Benzetim
E) Deneme - yanılma ve uygulama
2008 KPSS
Çıkmış 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Sorular B E D B B C A C E D A C D C C B D B D E D E B D B
116

1. GEZİ
2. GÖZLEM
3. GÖRÜŞME
4. ÖDEV
5. SERGİ
117
sıyla gezi yapılacak yer belirlenir, amaç ve yere göre

Eğitim bilimlerinde bu izin alınır. Amaç, yer ve izne göre gezi planı öğrencilerle
hazırlanır. Gezi, plana göre gerçekleştirilir ve sınıfta tar-
tışılarak gezi değerlendirilir.
ortalama
1 Eğitsel gezi öğrencilere var olan olayları, süreçleri ger-

çek ortamda gözlemleme olanağını sağlar. İyi planlan-
soru çıkmaktadır. mamış eğitsel geziler, öğrencilerde istenmeyen dav-
ranışlar oluşmasına neden olabilir. Eğitsel gezi, tarihi
yerler, fabrika, baraj, atölye, müze, sergi, otel, göl, dere,
yayla vb. yerlere yapılabilir. Bu tekniğin kullanımında
dikkat edilecek noktalar aşağıda sıralanmıştır.
Dikkat edilecek noktalar:

 Öğrenciye kazandırılacak davranışlar öğrencilerle
SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ69 birlikte belirlenmelidir.
Sınıf dışında öğrenme sağlayan etkinlikler, öğrencinin  Gezi yapılacak yer, bu hedef davranışlara göre ön-
sosyalleşmesi ve topluma katılımını sağlar. Sınıf dışı ceden belirlenmelidir.
öğretim teknikleri öğrencilere önemli deneyimler kazan-  İzinler alınmalı, gezi yapılacak yerde sorulacak so-
dırabilir. Geziler, görüşme ve gözlemler, sergiler, top- rular önceden belirlenmelidir.
lumdaki bir sorunla ilgili araştırma yapma, proje hazır-  Öğrencilerle birlikte (hedefe ve belirlenen yere
göre) gezi planı hazırlanmalıdır.

lama sosyalleşmeyi sağlayan etkinliklerdir. Öğrenciler,
 Gezi, plana göre yapılmalıdır.
bireysel olarak bu tür etkinliklerde bulunabilecekleri gibi
 Geziden sonra, yapılan etkinlikler ve sonuçlar gezi-
küçük gruplar halinde de çalışabilirler ya da ilgililer sı-
nin amaçları doğrultusunda sınıfta tartışılmalıdır.
nıf ortamına da getirilebilir. Öğrencinin sosyalleşmesini
sağlayan bu tür topluma katılım etkinlikleri öğrencilerin
Özellikleri
gerçek dünyayı öğrenmesine de katkı sağlar.  Öğrenci merkezlidir.
 Görerek ve yaşayarak öğrenme temellidir.
Sınıf dışı öğretim teknikleri; gezi, gözlem, görüşme,  İşlenen konunun gerçek durumu ile görülmesine
ödev ve sergi olmak üzere beş başlıkta ele alınmıştır. olanak tanır.
 Ortam değişikliği gerektirir.
1. GEZİ  Öğrencilerle birlikte planlamayı, uygulamayı ve de-
Sınıfta işlenen konularla ilgili olarak yapılan planlı ziyaret- ğerlendirmeyi gerektirir.
lerdir. Sınıfta işlenen konuları öğrenciler için daha anlamlı
ve keyifli hale getirmek için kullanılır. Yararları
 Öğrencinin etkin katılımını sağladığı için kalıcı öğ-
renmeler gerçekleşebilir.
 Öğrencinin ilgisini çektiği için öğrenme güdüsünün
artmasına katkı sağlar.
 Sınıfta işlenen konuların anlamlı hale gelmesini
sağlar.
Kullanımı  İlk elden somut yaşantılar sağlar.
Öğrencileri gerçek durumlarla yüz yüze getirmede, bilgi-
leri gerçek kaynağından elde etmede kullanılır. Öğren- Sınırlılıkları
cilerle birlikte gezinin amacı belirlenir daha sonra sıra-  İzin gerektirdiği için yasal sorumluluk gerektirir.
 Maliyetli ve masraflıdır.
69
Bilen, M. (2006). Planda Uygulamaya Öğretim. Ankara: Anı Yayın-
 Plana uymak zordur.
cılık. 197-219
119
2. GÖZLEM Yararları
Gerçek yaşamdaki olayların, nesnelerin, insanların bir  Öğrencilere bilgiyi elde etme ve yorumlama bece-
plan dahilinde izlenmesi ile gerçekleşen bir tekniktir. risi kazandırır.
Gözlem tekniği, öğrencilere inceleme olanağı tanırken
 Bilgiyi yapılandırmada temel beceriler kazandırır.
gözlem yapılan konuyu kavramayı da sağlar.
 Deneyim kazandırır.
Sınırlılıkları
 İyi bir hazırlık gerektirir.
 İlk uygulamalarda etkili bir sonuç alınamayabilir.
 Öğrencilere çok sık uygulama olanağı tanımak
güçtür.
3. GÖRÜŞME
Sınıfta işlenen konularla ilgili kişilerden sözel iletişim yo-
luyla doğrudan bilgi edinmek amacıyla kullanılır.
Kullanımı
Sınıfta işlenen konularla ilgili bilgileri genellikle uzman-
Kullanımı lardan elde ederek sözel iletişim yoluyla öğrenmeyi

Gözlem tekniği, bireysel ya da grupla uygulanabilir. sağlar. Bu teknik öğrencinin uzmanlarla dışarıda gö-
Gözlem, sınıfta işlenen ya da işlenecek olan bir olay ya rüşmesiyle gerçekleşeceği gibi, sınıfa uzman getirerek
da durumla ilgili doğrudan bilgi edinmek istendiğinde de gerçekleşebilir. Sınıfa uzman getirilerek gerçekleşen
kullanılır. Gözlem tekniği kullanılırken dikkat edilecek
görüşme tekniğine kaynak kişiden yararlanma ismi de
noktalar aşağıda sıralanmıştır.
verilir. Görüşme tekniğinde amaçlar (hedefler) doğrul-
tusunda sorulacak sorular ve bir zaman sınırı belirlen-
Dikkat edilecek noktalar:
melidir.
 Sistematik ve bir formatı (gözlem formu veya fişi)
olmalıdır. Gözleme başlamadan önce hedefler ön-
Özellikleri
ceden belirlenmelidir. Öğrencilere gözlenecek du-
 Öğrenci merkezlidir.
rum ya da olay ile ilgili önceden bilgi verilmelidir.
 İşiterek ve söyleyerek öğrenme temellidir.
 Farklı öğrenciler aynı durum ya da olayı gözlemeli,
sonuçlar karşılaştırılmalıdır.  Doğrudan bilgi edinme olanağı sağlar.
 Gözlemci, gözlemi yaparken doğal ortamı bozma-  Farklı kişilerle ilişki kurmayı gerektirir.
malı, böyle bir durum söz konusu olursa gözlem
gizli gerçekleştirilmelidir. Yararları
 Gözlem sonuçları vakit kaybetmeden kaydedilme-  Bilişsel ve duyuşsal özellikler kazandırır.
lidir.  Farklı meslekleri tanıma olanağı da sağlar.
 İletişim, ilişki kurma, kendine güven becerilerini ge-
Özellikleri
liştirir.
 Öğrenci merkezlidir.
 Görerek ve inceleyerek öğrenme temellidir. Sınırlılıkları
 Doğrudan bilgi edinmeye olanak tanır.  İletişim becerileri yüksek öğrencilerin dışındaki öğ-
rencilerin katılımını sağlamak zordur.
 Öğrencilere olaylara derinlemesine bakmayı öğretir.
120
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİNİN TEMEL AMAÇLARI
Anlatım Organize görüş kazandırmak, ortak altyapı oluşturmak ve öğretimde ekonomiklik sağlamak.
Düşünmeye ve konuşmaya yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak, verilen bilgileri pekiştirmek ve demok-
Tartışma
ratik tutum kazandırmak.
Konunun içindeki problemlerin tartışılarak çözülmesi yoluyla öğrenme, problem çözme becerisi kazandırmak ve
Örnek olay
öğrenilen bilgilerin günlük yaşama aktarılmasını sağlamak.
Bir konuya ilişkin bilgileri beceriye dönüştürmek, psikomotor beceriler kazandırmak ve yaparak yaşayarak öğrenme
Gösterip yaptırma
sağlamak.
Üst düzey bilişsel beceriler kazandırmak, bilimsel süreci öğretmek, problem çözme becerisi ve yaparak yaşarak
Problem çözme
öğrenme sağlamak.
Disiplinler arası çalışma becerisi, üst düzey zihinsel beceriler ve bilimsel tutum kazandırmak, kişisel ve birlikte (grup-
Proje
la) çalışma becerilerini geliştirmek.
Bireysel çalışma Öğrencinin kendi öğrenme stiline uygun ortamda öğrenmesini sağlamak.
Beyin fırtınası Hayal gücünü, yaratıcılığı ve problem çözme becerilerini geliştirmek.
Eleştirel düşünmeyi, başka görüşlere saygıyı, ikna yeteneğini geliştirmek, görüşlerini değiştirebilme becerilerini ka-
Görüş geliştirme
zandırmak.
Altı şapkalı
Sistematik düşünme, farklı yönleri görme, düşünme ve doğru karar verme becerilerini geliştirmek.
düşünme
Görerek de öğrenmeye olanak tanıyarak daha kalıcı öğrenmeler sağlamak, büyük gruplara kısa sürede çok bilgi
Gösteri
aktarmak ve uygulamaları göstermek.
Düşünme ve konuşma alışkanlığı kazandırmak, karşılıklı etkileşim sürecini başlatmak, katılımı sağlamak, eksikleri
Soru – Cevap
belirlemek.
Rol oynama Görüşleri, duyguları anlamaya yardımcı olmak ve empati duygusunu geliştirmek.
Yaratıcılığı geliştirmek, öğrencilerin hangi durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini yaşayarak öğrenmelerini sağ-
Drama
lamak.
Gerçeğinin tehlikeli veya imkansız olduğu durumlarda yapay ortamlar düzenleyerek öğrenciye deneyim kazandır-
Benzetim
mak ve öğrenmeyi soyutluktan kurtarmak.
Deneyim kazandırmak, eleştirel ve yansıtıcı düşünme becerileri geliştirmek, özellikle öğretmen adaylarına hizmet
Mikro öğretim
öncesi eğitimde uygulama yapma olanağı sağlamak.
Öğrenilen bilgileri pekiştirmek, bu bilgilerin rahat ve neşeli bir ortamda tekrarını sağlamak ve sınıf içi çalışmaları
Eğitsel oyun
monotonluktan kurtararak daha ilgi çekici hale getirmek.
Deney Bilimsel bir gerçeği kanıtlamak veya öğrencilere göstermek.

Yarım bırakılan bir işi tamamlamak, önceden yapılan işleri ileri götürmek, etkinlik zenginliği sağlamak, bir ürün oraya
İstasyon
çıkarmayı öğretmek.
Empati, iletişim, kendini ifade etme, farklı görüşlere saygı gösterme, duygularla düşünceleri ayırt etme becerilerini
Konuşma halkası
kazandırmak.
Sokrat tartışması Öğrencilerin eski bilgilerini kullanarak yeni bilgilere ulaşmasını sağlamak.
Sokrat semineri İçeriği öğretmek, eleştirel düşünme ve tartışma becerileri kazandırmak.
Altı ayakkabılı
Uygulama becerisi ve analitik düşünme yeteneği kazandırmak.
uygulama
Bireyselleştirilmiş
Bireysel farklardan kaynaklanan eksiklikleri gidermek ve öğrenciye bireysel sorumluluk kazandırmak.
öğretim
Gezi Gerçek ortamda öğrenmeyi sağlamak, çevreye karşı duyarlılık kazandırmak ve sosyalleşmeyi sağlamak.
Gözlem İnceleme olanağı saylayarak doğrudan bilgi edinmeyi öğretmek.
Görüşme Sözel iletişim yoluyla kişilerden bilgi toplamayı öğretmek.

Ödev Tekrar, pekiştirme, tamamlama, genişletme, derse hazırlık ve değerlendirmeyi sağlamak.
Öğrenme-öğretme sürecindeki etkinlikleri paylaşmayı, organize etmeyi, bir ürünü ortaya koymayı, grupla çalışmayı
Sergi
öğretmek ve estetik özellikler kazandırmak.
123
Test
5
5. Yapılacak etkinliklere öğrencilerin katılımı öğren-

SINIF DIŞI ÖĞRETİM menin kalıcılığını artırır.
TEKNİKLERİ Bu açıklamaya göre, gezi tekniğinde dikkat edil-
mesi gereken en önemli nokta aşağıdakilerden
1. I. Öğrenciye kazandırılacak davranışlar öğrenci- hangisidir?
lerle birlikte belirlenmelidir.
II. Hedefe ve gidilecek yere göre plan hazırlan- A) Gezi planı ve kazandırılacak davranışlar öğ-
malıdır. rencilerle birlikte belirlenmelidir.
III. Plana göre uygulanarak gerçekleştirilmeli ve B) Gezi plana göre yapılmalıdır.
sonrasında sınıfta tartışılarak değerlendirme C) İzinler alınmalı, gezi yapılacak yerde sorulacak
yapılmalıdır. sorular önceden belirlenmelidir.
Aşamaları sıralan sınıf dışı öğretim tekniği aşa- D) Gezi yapılacak yer, hedef davranışlara göre
ğıdakilerden hangisidir? önceden belirlenmelidir.
E) Geziden sonra, yapılan etkinlikler ve sonuçlar
A) Soru-cevap B) Gezi C) Ödev gezinin amaçları doğrultusunda sınıfta tartışıl-
malıdır.
D) Sergi E) Görüşme
6. Öğrencilerine grup bilinci ve grupla çalışma

alışkanlığı kazandırmak isteyen bir öğretmenin
2. Kaynak kişiden yararlanma olarak da nitelendi- kullanabileceği en etkili sınıf dışı öğretim tekni-
rilen sınıf dışı öğretim tekniği aşağıdakilerden ği aşağıdakilerden hangisidir?
hangisidir?
A) Gözlem B) Bireysel çalışma

A) Gözlem B) Gezi C) Anket C) Görüşme D) Gezi
D) Görüşme E) Sergi E) Sergi
7. Ödev verirken öğretmenin bazı noktalara dikkat et-

3. Sınıf dışı öğretim tekniklerinden “ödev”in verilme mesi gerekir.
amacı aşağıdakilerden hangisi olmamalıdır? Aşağıdakilerden hangisi dikkat edilmesi gere-
ken en önemli noktadır?
A) Öğrenciyi derse iyi hazırlamak
B) Öğrenciye sorumluluk bilincini kazandırmak A) Eğitsel değer taşımalıdır.
C) Derste öğretilemeyen konuları yetiştirmek B) Öğrencinin hobilerine dayanmalıdır.
D) Bağımsız çalışma alışkanlığı kazandırmak C) Derste öğrenciler pekiştirilmelidir.
E) Öğrencilerin öğrendiklerini pekiştirmek D) Ödevler bireysel verilmelidir.

E) Bir rapor ile sonuçlanmalıdır.
4. Bu tekniğe başlamadan önce hedefler belirlenir.

Bu teknikte durum ya da olay ile ilgili önceden bilgi 8. Öğrencinin yaratıcılığını, görev yapma bilincini,
verilir. Bu durumu, olayı ya da kişiyi izleyerek bilgi kendini kontrol etme duygusunu geliştirir. Ayrıca
toplanılır ve öğrenme gerçekleştirilir. konuların tekrarını sağlar.
Özellikleri verilen sınıf dışı öğretim tekniği aşa-
Paragrafta sözü edilen, sınıf dışı öğretim tekniği
ğıdakilerden hangisidir?
A) Sosyal Etknilik B) Ödev
A) Gezi B) Ödev C) Gözlem C) Gezi D) Görüşme
D) Görüşme E) Sergi E) Gözlem
125
ÇIKMIŞ SORULAR
4. Son yıllarda uygulamalara bakıldığında, ev

SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ödevlerinin en çok hangi amaçla kullanıldığı
ÇIKMIŞ SORULAR görülmektedir?
A) Öğretmenin bireysel başarıları değerlendirme-

1. Aşağıdakilerden hangisi eğitsel gezilerin temel
sinin kolaylaştırılması
amacıdır?
B) Öğrencinin evdeki zamanını boşa geçirmeme-
sinin sağlanması
A) Öğrenciler arasında yardımlaşmayı geliştir-
C) Öğrencilerin yardımlaşma duygularının gelişti-
mek
rilmesi
B) Boş zamanları değerlendirmek
D) Okulda kazanılan bilgi, beceri ve davranışların
C) İlk elden somut yaşantılar sağlamak
pekiştirilmesi
D) Öğrencilerin hazır oluş düzeyini yükseltmek
E) Öğrenmelere aile bireylerinin katkılarının sağ-
E) Öğrencileri sınıf ortamının monotonluğundan
lanması
kurtarmak
2003 KPSS
2001 KMS
2. Öğrencilere ödev verirken öğretmenin dikkat

edeceği en önemli nokta aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) Bireysel olarak yapılabilmesi

B) Eğitsel değer taşıması
C) Uzun zaman almaması
D) Konusunun yakın çevreyle bağlantılı olması
E) Bilgi toplamayı gerektirmesi
2001 KMS
3. Öğrencilere verilen proje ve ev ödevlerinin te-

mel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencilerin hazırbulunuşluklarını yükseltmek

B) Konuların tekrarını sağlamak
C) Öğrencilere boş zamanlarını değerlendirme
alışkanlığı kazandırmak
D) Öğrencilere bağımsız çalışma alışkanlığı ka-
zandırmak
E) Konuların günlük yaşamla bütünleşmesini
sağlamak
Çıkmış 1 2 3 4
2002 KPSS
Sorular C B D D
127
ÖĞRENME-ÖĞRETME MODELLERİ-YAKLAŞIMLARI-STİLLERİ
ÖĞRENME–ÖĞRETME MODELLERİ–YAKLAŞIMLARI-STİLLERİ
1. TAM ÖĞRENME
2. PROGRAMLI ÖĞRENME/ÖĞRETİM
3. BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM

3.1 Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları
Öğrenme Hızı
Katılımcı Öğrenme (Etkin Katılım)
Öğretim Etkinliklerinin Çeşitliliği
Öğrenci Performansının İzlenebilmesi
Zamandan ve Ortamdan Bağımsızlık
4. YAPILANDIRMACILIK
(KURMACILIK / İNŞACILIK / OLUŞTURMACILIK / CONSTRUCTİVİSM)
5. İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME / ÖĞRETİM
6. ANLAMLI ÖĞRENME
7. ÇOKLU ZEKA
7.1 Sözel / Dilsel Zeka
7.2 Mantıksal / Matematiksel Zeka
7.3 Görsel-Uzamsal (Mekansal) Zeka
7.4 Müziksel / Ritmik Zeka
7.5 Bedensel / Kinetik Zeka
7.6 Kişilerarası / Sosyal Zeka
7.7 Öze Dönük / İçsel Zeka
7.8 Doğa Zekası
8. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM SİSTEMİ (KELLER PLANI)
9. GAGNE’NİN ÖĞRENME MODELİ
10. CARROLL’UN OKULDA ÖĞRENME MODELİ
11. GLASER’İN TEMEL ÖĞRETME MODELİ
12. SLAVİN’İN ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ
13. MODEL ALARAK ÖĞRENME
14. YAŞANTISAL ÖĞRENME/YAŞANTI TEMELLİ ÖĞRENME
15. DUNN’IN ÖĞRENME STİLİ MODELİ
16. GREGORC’UN ÖĞRENME STİLİ (GREGORC’UN KAYNAŞTIRMA YETENEĞİ) MODELİ
129
Değişkenleri
Eğitim bilimlerinde bu Tam öğrenmede istenen öğrenme ürünlerine ulaşmak,
bölümle ilgili her yıl öğrenci niteliklerinin istenen düzeyde olmasına ve öğre-
tim hizmetlerinin niteliğinin yüksek olmasına bağlıdır.
ortalama
 Öğrenci niteliği: Bilişsel giriş davranışları ve duyuş-
7-8 sal giriş özellikleri olarak iki başlıkta incelenir.
soru çıkmaktadır. ● Bilişsel giriş davranışları: Bilişsel alan düzeyi,
hazırbulunuşluk düzeyi, öğrenme stilleri
● Duyuşsal giriş özellikleri: Derse karşı ilgi, oku-
la karşı tutum, öğretmene karşı tutum, kendi
ile ilgili tutumları
 Öğretim hizmetlerinin niteliği: Kaliteli öğretim için
ipucu, pekiştireç, katılım, dönüt-düzeltme değiş-
kenleri
ÖĞRENME–ÖĞRETME  Öğrenme ürünleri: Bilişsel başarı, öğrenme hızı,
MODELLERİ–YAKLAŞIMLARI değişen duyuşsal özellikler ve beceriler
1. TAM ÖĞRENME70 Tam Öğrenme Modelinin Değişkenleri

Bilgilerin tamamının, öğrencilerin tamamı tarafından Öğretim Hizmetinin
Öğrenme
Öğrenci Nitelikleri Niteliği
okulda öğrenebileceğini savunan öğrenme-öğretme Ürünleri
(Kaliteli Öğretim)
yaklaşımı tam öğrenmedir.
Bilişsel giriş Duyuşsal  İpucu (işaret ve  Bilişsel ba-
davranışları giriş özel- göndermeler) şarı
Bloom tarafından ortaya atılan tam öğrenme modeli, (bilgi, beceri, likleri  Pekiştireç (pe-  Öğrenme hızı
 Değişen du-
okuldaki başarıyı %90’a çıkaran bir öğretim sürecini ge- yeterlik) (ilgi, istek, kiştirme aracı)
yuşsal özel-
Bilişsel alan tutum,  Dönüt (geri bil-
rektirir. (Alt limit %70) Tam öğrenme modeline göre, işin likler ve be-
düzeyi, akademik dirim/aydınlatıcı
başında olumlu öğrenme koşulları sağlanmış ise her- ceriler
hazırbulunuş- benlik) yankı)
hangi bir kişinin öğrenebileceği her şeyi herkes okulda  Öğrenme çe-
luk düzeyi, Derse karşı  Düzeltme (dönü-
şidi ve düzeyi
öğrenebilir71. öğrenme ilgi, okula tün genişletilmiş
stilleri karşı tutum, hali)
Tam Öğrenmenin Temel Dayanağı öğretmene  Öğrenci katılımı
karşı tutum, (etkin katılım)
Bir sınıftaki öğrencilerin başarılı olmaları, onların hazır-
kendi ile ilgili
bulunuşluk düzeylerine uygun olan öğretim hizmetinin
tutumları
sağlanmasına ve onlara ihtiyaçları kadar zaman tanın-
masına bağlıdır. Bu gerçekleştiğinde öğretim hedefleri
doğrultusundaki öğrenme düzeyleri birbirine yaklaşır
Tam öğrenmeye göre,
ve sınıftaki tüm öğrenciler başarılı olabilir. Konuların
– bilişsel ve duyuşsal giriş özellikleri istenen düzeyde ise
küçük birimlere ayrılarak aşamalı öğretimi söz konusu-
– ipucu, pekiştireç, dönüt, düzeltme kullanılıp etkin ka-
dur. Yani, bir birim öğrenme gerçekleşmeden bir diğeri-
tılımın sağlandığı nitelikli bir öğretim hizmeti sunul-
ne geçilmez. Eksik kalan ve öğrenilmeyen konular ilgili
muş ise
gruba ek öğretim yapılır.
istenen öğrenme ürünlerine ulaşılabilir.
70
Bloom, B. S. (1995). İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. (Çev. D.
A. Özçelik). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
71
Demirel, Ö. (2003). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sana-
131
İşbirlikli öğrenmenin öğrenme-öğretme sürecinde uygulanması aşağıdaki işbirlikli öğretim tekniklerinin kullanılmasıyla
mümkündür.
İŞBİRLİĞİNE DAYALI / İŞBİRLİKLİ ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
Öğrenci Timleri- Takım-Oyun-
Tartışma Grubu Ayrılıp Birleşme Birlikte Öğrenme
Başarı Grupları Turnuva
1. Heterojen gruplar 1. Heterojen gruplar 1. Heterojen grup 1. Heterojen gruplar 1. Heterojen gruplar
oluşturulur. oluşturulur. oluşturulur. oluşturulur. oluşturulur.
2. Öğrenme ünitesi 2. Tartışma konusu 2. Grupların içinde 2. Her bir grup üye- 2. Turnuvalar yapılır.
gruba verilir. seçilir. daha küçük gruplar sinin ilgi duyduğu 3. Her öğrenci turnu-
3. Hangi grup çalış- 3. Öğrenme ünitesi oluşturulur. konu üzerinde vaya grubu temsi-
masının yapılacağı incelenir. 3. Konular parçalana- çalışması sağlanır. len katılır.
belirlenir. 4. Kaynaklardan yarak küçük gruplara Böylelikle güçlü 4. En çok puan alan
4. Her öğrenciye test rarlanılır. dağıtılır. yönler üst düzeye grup turnuvayı ka-
verilir. 4. Her küçük grup bir getirilir. zanır.
5. Grup raporu hazır-
5. Puana göre başarı lanır. diğerine araştırdığı 3. Grup üyeleri topla-
sırasıyla öğrenciler 6. Grup çalışması sınıf konuyu öğretir. dığı bilgileri ve ma-
sıralanır. teryali diğer grup
tartışmasına açılır 5. Sonuçlar bireysel
çalışmalara göre üyeleri ile paylaşır.
6. Bireysel başarılara ve grup değerlen-
değerlendirilir Böylelikle paylaşma
göre grupların aldı- dirilir. (En çok bu
(Bireysel başarı ve arkadaşlık duy-
ğı puanlar hesapla- işbirlikli teknik sözel
grubun başarısını guları gelişir.
nır ve ödüllendirme iletişimi geliştirir.)
yapılır. etkilemektir.) 4. Grup değerlendirilir
ve gruptaki her bir
öğrenci aynı notu
alır.
Neden üzgünsün bugün?

Puanın mı düşük?
Hayır A aldım. Ancak benim

grubumdaki arkadaşım zayıf
aldı. Grubumdaki bir arkadaşım
öğrenememiş, ben öğrenmişim
neye yarar. İşbirlikli öğrenmeye
ters.
145
ÖĞRENME-ÖĞRETME YAKLAŞIMLARININ SAVUNUCULARI VE BELİRGİN ÖZELLİKLERİ

YAKLAŞIMLAR KİMİNLE ANILIR? BELİRGİN ÖZELLİKLERİ
Uygun koşullar sağlandığında bilgilerin tamamı okulda ve öğrencilerin ta-

mamı tarafından öğrenebilir. (Bir kişinin öğrenebildiğini herkes öğrenebi-
TAM ÖĞRENME BLOOM
lir.) İstenilen öğrenme ürünleri öğretim hizmetinin ve öğrencinin niteliğine
bağlıdır.
Bireysel farkların dikkate alınması, hatanın düzeltme ile giderilmesi, ba-
PROGRAMLI ÖĞRENME SKİNNER şarının tattırılması ve pekiştirilmesi, öğrencinin sürece dahil edilmesi ve
konuların küçük birimlere bölünüp parça parça öğretilmesidir.
SKİNNER’IN Bireysel farklara teknolojik olanaklarla hizmet edilmesidir. Öğretimi fiziksel
BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM
İLKELERİNE DAYANIR mekana bağlılıktan kurtarabilir.
PROBLEME DAYALI Üst düzey beceriler ve davranışlar kazandırılır, bilimsel yöntem ve süreç
DEWEY
ÖĞRENME öğrenilir. Araştırma ve soruşturma gerektirir.
PROJE TABANLI DEWEY, KLİPATRİCK, BRUNER, Öğrencilerin, kendi seçtikleri konuları, daha çok grupla çalışıp serbest et-
ÖĞRENME THELEN kinliklerle ortaya koymasıdır.
Öğrencilerin kendi düşünme biçimi ve deneyimleri ile yeni ve öznel bir bilgi
VİCO, VYGOTSKY, DEWEY,
YAPILANDIRMACILIK oluşturmasıdır. Nasıl öğrenildiği ve süreç değerlendirme önemlidir. Birincil
KELLY, AUSUBEL
kaynaklar önemlidir.
LEWİN, DEUTSCH, VYGOTSKY, Küçük grupların oluşturulması temeline dayanır. Grup başarısı için bireysel
İŞBİRLİĞİNE DAYALI
SLAVİN, BANDURA, SHARAN, sorumluluk ve bireysel başarı gereklidir. Bireysel ve benmerkezci anlayış
ÖĞRENME
DEWEY, KAGAN yerine ekip ruhu ve olumlu bağlılık grup dinamiğini ön plana çıkarır.
Yeni bilgilerin eski bilgi sistemine yerleştirilerek bilgilerin ön koşul öğren-
ANLAMLI ÖĞRENME AUSUBEL
meleri dikkate alarak öğretilmesidir.
Her birey az-çok her zeka boyutu (potansiyelleri) ile dünyaya gelir. Bu zeka
ÇOKLU ZEKA GARDNER
boyutları uygun etkinlikler ve çevresel uyarıcılar ile gelişir.
BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM Bireysel farklara hizmet ederek bireyi kazanmaktır. Homojen gruplar oluş-
KELLER
SİSTEMİ turulur ve farklara göre öğretim yapılır.
Öğrenme zihinde de gerçekleşir o nedenle iç faktörler, deneyim ve prob-
GAGNE’NİN ÖĞRENME MODELİ GAGNE
lem çözme önemlidir.
Tüm bilgiler uygun bir zamanda, okulda öğrenilebilir. Kaliteli öğretim, yete-
OKULDA ÖĞRENME CARROLL
nek, fırsat ve sebat önemli değişkenleridir.
Öğretim yolunun doğru seçimi önemlidir. Dört aşaması, hedef, giriş davra-
TEMEL ÖĞRETİM GLASER
nışları, öğretim yolu ve değerlendirmedir.
İyi bir öğretim hizmeti ve grupla öğretim temel alınır. Öğretimin niteliği,
ETKİLİ ÖĞRETİM SLAVİN öğretim düzeyini uygun hale getirme, güdülenme ve zaman değişkenleri
uygun düzenlenirse, öğrenme düzeyi olumlu etkilenir.
Taklit ve gözleme dayalı daha çok informal öğrenmeler gerçekleşir. Göz-
MODEL ALARAK
BANDURA lem yaparak yeni bilişsel beceriler öğrenilebilir, deneyimler, yeni değerler
ÖĞRENME
ve inançlar kazanılabilir.
Öğrenme, yaşantıya dayalı bir süreç olarak gerçekleşir. Bilgi ve öğrenme
arasındaki ilişki önemlidir. Somut yaşantı, yansıtıcı gözlem, soyut kavram-
YAŞANTISAL ÖĞRENME KOLB
sallaştırma ve aktif yaşantı olmak üzere dört öğrenme biçimi bulunduğunu
vurgular.
Bireyin iç dinamiklerine-yeteneğine etki eden dış faktörlere önemlidir. Öğ-
ÖĞRENME STİLİ
DUNN renme biçimleri iç ve dış etmenleri içeren çevresel, duygusal, fiziksel, sos-
MODELİ
yal ve psikolojik olmak üzere beş temel etmenden oluşur.
ÖĞRENME STİLİ
Bireydeki güçler ve iç öğrenme üzerinde durur. Zeka ve algılama yeteneği
(KAYNAŞTIRMA GREGORC
önemlidir. Algılama somut ve soyut olarak ikiye ayrılır.
YETENEĞİ) MODELİ
160
Test
6
4. Bu modelle öğrenme için gerekli zaman, önemli

ÖĞRETME-ÖĞRENME görülür ve her öğrencinin ihtiyaç duyduğu zaman,
MODELLERİ/YAKLAŞIMLARI farklılık gösterir. Tüm bilgilerin okulda öğrenilebil-
mesi için kaliteli öğretim hizmetlerinin gerekliliği
üzerinde durulur.
1. Öğrenci kendi öğrenme hızına uygun olarak konuyu
öğrenme, ihtiyaç duyduğunda tekrar etme şansına Özeti sunulan öğrenme modeli aşağıdakilerden
sahiptir. Teknolojik imkanları gelişmiş okullarda kul- hangisidir?
lanılır.
Bu öğretim yaklaşımı veya yöntemi aşağıdaki- A) Keller planı
lerden hangisidir? B) Carroll’un okulda öğrenme modeli
C) Çoklu zeka
A) İşbirliğine dayalı öğrenme D) Anlamlı öğrenme
B) Anlamlı öğrenme E) Glaser’in temel öğrenme modeli
C) Bilgisayar destekli öğretim
D) Tam öğrenme 5. İlköğretimde öğretmenlik yapan Ali Bey bir sınıfta
E) Temel öğretim öğrenme düzeyleri sınıfa göre oldukça düşük öğ-
rencileri tespit etmiştir.
Bu öğrencilerin eksiklerini gidermek isteyen Ali
Bey’in kullanabileceği en uygun öğretme mode-

li/yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?
2. İşin başında olumlu öğrenme koşulları sağlan-

A) Soru cevap
mışsa herhangi bir kişinin öğrenebileceği bir
B) Programlı öğrenme
şeyi herkesin öğrenebileceğini savunan öğre-
C) Keller plânı
tim yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?
D) Glasser’in temel öğretme modeli
E) Carroll’un okulda öğrenme modeli
A) Yapılandırmacı öğrenme
B) Anlamlı öğrenme
C) Tam öğrenme
6. I. Tüm bilgilerin okulda öğrenebileceğini savunur.
D) Programlı öğrenme
II. Aktif öğrenme süreçlerinde yaşantıları kolay-
E) Bilgisayar destekli öğrenme
laştıran bir yapısı vardır.
III. Bilgilerin tümdengelime göre öğrenciye sunul-
ması önemlidir.
IV. Yaşamda karşılaşılabilecek sorunların çözümü
3. Dersinde hatayı en aza indirgemeyi amaçlayan için öğrenciye deneyim kazandırır.
bir öğretmen, programlı öğretim ilkelerinden Yukarıda sıralanan seçeneklerden hangisi ya da
hangisini kullanırsa amacına daha kolay ulaşır? hangileri probleme dayalı öğrenmenin özellikle-
rindendir?
A) Anında düzeltme B) Bireysel hız
C) Küçük adımlar D) Etkin katılım A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
E) Başarı D) II ve IV E) I ve II
161
Test
6
65. Bir öğretmen, diğer derslerle de bağlantılı bir 67. İşbirlikli öğrenme gruplarının heterojen olma-
problemli senaryoyu öğrenciyi merkeze alarak sının ne anlama geldiği aşağıdakilerden hangi-
küçük gruplar halinde işlemek isterse kullana- sinde açıklanmıştır?
cağı en etkili öğrenme/öğretme modeli aşağıda-
kilerden hangisi olur? A) Farklı özelliklerdeki öğrencilerin aynı gruplarda
olması
A) Proje tabanlı öğrenme B) Aynı özelliklere sahip öğrencilerin bir arada ça-
B) Programlı öğrenme lışması
C) İşbirlikli öğrenme C) Öğrencilerin öğretmenlerle grup oluşturması
D) Anlamlı öğrenme D) Akran gruplarının oluşturulması
E) Tam öğrenme E) Öğrencilerin, eksiklerine göre her gün bir grup-
ta çalışması
66. Aşağıdakilerden hangisi, işbirlikli öğrenmenin

kullanılmasını gerekli kılan nedenlerden biri
olamaz?
A) Öğrencide kaygı düzeyini düşürür.

B) Sosyal becerileri geliştirmede zayıf olduğun-
dan öğretimi bireyselleştirir.
C) Öğrencileri motive eder.
D) Öğrencilerin okul ve öğrenme ile ilgili tutumla-
rını olumlu yönde etkiler.
E) Öğrenciye kendi bilgisini ortaya koyması için
cesaret verir.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
C C A B C D D A B A E C B D E E E B E C C A D
24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46
Test 6
B E A D D B C A D D E D C A B E D C C A E B B
47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67
A E E C E A E C A B B D A E E A C B A B A
171
ÇIKMIŞ SORULAR
3. Aşağıdakilerden hangisi öğrencilerin aktif katı-

ÖĞRETME-ÖĞRENME
MODELLERİ/YAKLAŞIMLARI lımını özendirme gücü açısından en zayıf öğret-
ÇIKMIŞ SORULAR men davranışıdır?
A) Ülkenin hangi yönleriyle tanıtılacağını gruba

1. Bir kavramı derinlemesine incelemek isteyen bir
bırakması
öğretmen, kavramla ilişkili olan bütün çağrışımları
B) Sunuşta, nelerden yararlanabileceğine ilişkin
kullanmaktadır.
örnekler vermesi
Bu öğretmen bu amacına aşağıdakilerden han-
C) Tüm ölçütlerin öğretmen tarafından belirlen-
gisiyle kolaylıkla ulaşabilir?
mesi
D) Öğrencilerin seçimlerini dikkate alması
A) Kavramların farklı dillerde karşılığını bulmak
E) Bireysel katkıya ve ortak ürüne bakacağını be-
B) Kavram ağı oluşturmak
lirtmesi
C) Kavramları örnek olan ve olmayan olay, durum
2001 KMS
veya nesneleri bulmak
D) Kavramların tanımlarını yazmak
E) Kavramların somutluk ve soyutluk derecesini
incelemek
2001 KMS
4. Aşağıdakilerden hangisi öğrencilerin ruh sağlı-

ğını olumsuz yönde etkilemez?
A) Bireysel ayrılıkların göz önünde tutulması

B) İşbirliğinden çok, rekabete önem verilmesi
C) Öğrencilerin bağımlı davranmaya özendirilmesi
D) Pasif ve sessiz bir sınıf topluluğunun oluşturul-
2. Bir öğretmen vatandaşlık dersinde “İnsan Haklarını
ması
Engelleyen Unsurlar” konusunu işlerken sınıfı dört
E) Öğrencilerin ilgi ve beklentilerinin dikkate alın-
ya da beşerli gruplara ayırmış ve bu unsurlardan
maması
birini inceleyerek bu sorunların çözümü için öneriler
2001 KMS
getirmesini istemiştir. Gruplara, seçtikleri unsurları
ve çözüm önerilerini kazandırırken sergi, drama,
gazete, pano gibi çalışmalar yapma yoluna gidebi-
leceklerini söylemiş; çalışmaları hem bireysel hem
de grubun ortak çalışmalarına bakarak değerlendi-
5. Sınıfta öğrencilere bilgiler kolaylıkla öğrenebilecek
rebileceğini belirtmiştir.
basamaklara bölünür ve basitten karmaşığa doğru
Öğretmen aşağıdaki hangi öğretme yaklaşımını
öğrenmeler sağlanır.
kullanmaktadır?
Bunu dikkate alan bir öğretmen aşağıdaki ilke-
lerden hangisini uygulamaya çalışmaktadır?
A) Gözlem yoluyla öğrenme
B) Proje temelli öğrenme
A) Grupla öğretim B) Etkin katılım
C) Yaratıcı drama
D) Benzetim yoluyla öğrenme C) Küçük adımlar D) Beyin fırtınası
E) Yansıtıcı düşünme E) Bireysel hız
2001 KMS 2001 KMS
172
ÇIKMIŞ SORULAR
59. Canlılarla ilgili kitapları okumayı seven, oyun 61. Sınıfında kavram haritası çalışması yaptıran bir
oynarken, ders çalışırken yalnız olmayı tercih öğretmen, aşağıda belirtilenlerin hangisini ön-
eden ve açık hava ortamlarında yapılan yürü- celikle hedeflemiş olabilir?
yüşlerden hoşlanan bireyin çoklu zeka kura-
mına göre hangi zeka alanlarının daha baskın A) Öğrenmelerin anlamlı ve kalıcı hâle gelmesini
olduğu söylenebilir? B) Farklı öğrenme yollarını kullanmayı
C) Öğretilen bilgilerin tekrar edilmesini
A) Öze dönük ve doğacı D) Öğrencilerin öğrenme güçlüklerini belirlemeyi
B) Doğacı ve mantıksal E) Öğrencilerin şema çizme becerilerini geliştir-
C) Mantıksal ve sözel meyi
D) Sözel ve öze dönük 2008 KPSS
E) Öze dönük ve müziksel
2008 KPSS
62. 2005’te uygulamaya konulan ilköğretim prog-

ramlarının dayandığı belirtilen yapılandırmacı
(oluşturmacı) öğrenme yaklaşımı için aşağıdaki-
lerden hangisi doğrudur?
60. Çoklu zeka kuramının ortaya koyduğu bilgileri

dikkate alarak mesleğini sürdüren bir öğret- A) Öğretmen, bilgileri yapılandırarak sistematik
men, bu kuramın gereği olarak aşağıdakilerden bir biçimde öğrenciye sunmalıdır.
hangisini yapmaya özen göstermelidir? B) Bilginin nasıl yapılandırılacağını ve nasıl kulla-
nılacağını, ders kitapları ve öğretmen kılavuz-
A) Dersi sunuş biçimine öğrencilerin alışması ları ayrıntılı olarak anlatmalıdır.
için çaba göstermelidir. C) Öğrencilerin, önceden öğrendikleri bilgileri za-
B) Öğrenciler, hazırbulunuşluk düzeylerine göre man zaman tekrar edip hatırlamaları önemlidir.
bir araya getirilerek gruplanmalıdır. D) Öğrenciler, öğretmenden, öğretim araçların-
C) Öğrencilerin kavrayabilmeleri için konuları dan ve kitaplardan öğrendikleri bilgileri gerek-
tekrar tekrar anlatmalıdır. tiği zaman ve kendilerinden istendiğinde bir
D) Farklı öğretim yöntem ve teknikleri kullanma- düzen içinde sunmalıdır.
ya çaba göstermelidir. E) Bilişsel etkinlikler içinde öğrenilen yeni bilgiler
E) Öğrenme gerçekleştiğinde pekiştireç vermeli eski öğrenilenlerle birlikte yorumlanır, geliştiri-
dir. lir ve sentezlenir.
2008 KPSS 2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
B B C A C A B B A C E E B A B D C A B B E
Çıkmış 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
Sorular C A B B D D D A B B D C C D C E B D E E B
43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62
B D B D E D A A C E D D E C B B A D A E
183
ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ
2005 PROGRAMLARI VE ÖĞRETMEN
1. ÖZEL ALAN BİLGİSİ
2. MESLEK BİLGİSİ (PEDAGOJİK FORMASYON / EĞİTME – ÖĞRETME BİLGİSİ)
3. GENEL KÜLTÜR
185
ortamında artan sorumluluklarından yalnızca birkaçıdır.

Eğitim bilimlerinde bu Ülke kalkınmasında önemli bir yere sahip olduğu gö-
bölümle ilgili her yıl rünen öğretmenlerin temel görevi, her bireyin gerek-
sinimlerini dikkate alarak, ulusal ve evrensel değerleri
ortalama
benimseyen ve sorunlara çözüm üreten, programlarda
1 belirlenen amaçları sergileyen, öğrenmeyi öğrenen bi-
soru çıkmaktadır. reyleri yetiştirmektir. Çağdaş öğretmen, davranışlarıyla
öğrenciye model olmalı, yüreklendirici, bireysel farklara
hizmet eden, objektif, hoşgörülü, sabırlı ve sevecen bir
yaklaşım benimsemelidir.
Ülke kalkınmasında önemli bir yere sahip olduğu görü-

len öğretmenlerin temel görevi, her bireyin gereksinim-
lerini dikkate alarak; ulusal ve evrensel değerleri benim-
ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ seyen ve sorunlara çözüm üreten, programlarda belir-
Eğitimdeki değişiklikler, yeni yönelimler ve yaklaşımlar lenen amaçları davranışlarında sergileyen, öğrenmeyi
öğrenen bireyler yetiştirmektir.88 Öğrenci gereksinimleri-
öğretmende bulunması gereken nitelikleri/yeterlikleri
ni tanılayan ve karşılayan, ulusal ve evrensel değerleri
değiştirmiştir. Nitelikli insanların yetiştirilmesi ve bilgi-
benimseyerek öğrencilerine de benimseten, sorun çö-
nin insanlara ulaşması için, toplumla iç içe olan okullar
zen ve sorun çözmeyi öğreten, öğretim programlarının
önemli olmasına karşın; artık tek kaynak olarak görül- amaçlarını öğrenci davranışlarına dönüştüren ve öğren-
memektedir. Okulun işlevi ile birlikte, öğrenciye kazan- ciye öğrenmeyi öğreten vb. özelliklere sahip olmayan
dırılması beklenen nitelikler, öğretme-öğrenme süreci, bir öğretmen, çağın gerektirdiği sorumlulukları yerine
öğretmenlerin görev ve sorumlulukları da değişmiştir. getiremez.
Daha önceki dönemlerde öğretmen bilgiye sahip olan
ve onu aktaran kişi olarak görülmekteyken, teknolojik Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafın-
gelişmeler, öğretmenin sınıf içerisindeki rolünü de de- dan 2003 yılında 40 ülkede öğrenim gören 15 yaşındaki
ğiştirmiştir. Bu gelişmelere paralel olarak bireyin, top- 250 bin öğrenci ile yapılan Uluslararası Öğrenci Per-
luma yararlı olabilmesi için kazanması gereken davra- formansı Değerlendirme Programı (PISA/Programme
for International Student Assessment) araştırmasında,
nışlar katlanarak artmakta, tüm teknolojik kolaylıklara
görüşüne başvurulan yöneticilere göre, öğretmenlerin
karşın, birey bir yol göstericiye çok daha fazla ihtiyaç
tutumlarının, davranışlarının ve öğrencilerle etkileşim-
duymaktadır. Öğretmenden beklenen; bilgiyi depolayan
lerinin öğrenmeyi doğrudan etkilediği belirlenmiştir. Öğ-
ve onu öğrenciye sunan kaynak olmaktan çok, öğrenciyi
retmenlerin niteliklerinin ve öğretmen sayısının yetersiz
bilgiye yönlendiren kişi olmasıdır. Bu anlayışla, öğret-
olması, öğrenci performansının düşmesinin nedeni ola-
menin sahip olması gereken yeterlilikler ve öğretmenin
rak gösterilmektedir89.
öğretim ortamında olması gereken etkililiği ve sorum-
luluğu daha da artmaktadır. Öğretmenler öğrencilerin Okulların ve eğitim birimlerinin önemli sorunlarından biri
yalnızca bilişsel becerilerinin gelişimini yani bilgilerinin öğretmenin niteliği, diğeri ise öğretimin niteliğidir. Öğ-
yayılmasını sağlamak durumunda değildir. Öğretmenle- retimin niteliği öğretmenin niteliği ile ilişkilidir. Yüksek
rin, kendi konu alanı ile bilgileri çok iyi bilmeleri, öğren- 88
MEB (2005). Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü Temel
cilerinin öğrenmelerini kolaylaştırıcı olmaları, etkili bir Eğitime Destek Projesi Öğretmen Eğitimi Bileşeni Öğretmenlik Mesleği
öğretici olmaları, grup çalışmalarını organize etmeleri Genel Yeterlilikleri. Web: http://oyegm.meb.gov.tr/yet/ adresinden 25 Ni-
san 2005 tarihinde erişilmiştir.
beklenmektedir. Öğretmenler öğretme etkinliklerine ve 89
OECD (Organısatıon for Economıc Cooperatıon and Development)
öğrencilerin psikolojik dengelerine, sosyal etkileşimle- (2004). Learning for Tomorrow’s World First Results from PISA 2003.
“The Learning Environment and the Organisation of Schooling.”
rine, cinsel eğitimlerine, kültürel eğitimlerine dikkat et-
Web: http://www.pisa.oecd.org/dataoecd/58/59/33918026.pdf adresin-
mek zorundadır. Bu sıralananlar, öğretmenin öğretim den 13 Aralık 2004 tarihinde erişilmiştir.
187
düzeyde öğrenci başarısının anahtarı iyi öğretimdir. Öğ- gulanan önceki programların ekonomiye, demokrasiye
retimi gerçekleştiren öğretmen, eğitim sürecinin önemli ve bilgi-iletişim teknolojilerindeki gelişmelere yeterince
bir ögesidir. İstenen yeterliliklerde öğretmen yetiştirme, duyarlı olmadığı, uluslararası eğitim araştırmalarının
öncelikle iyi bir eğitim planlamasını gerektirir. Ülkenin sonuçlarının Türkiye Eğitim Sistemi açısından olumsuz
nüfus artış hızı ve kalkınma hedefleri dikkate alınarak bir tablo çizdiği de değişiklik için diğer gerekçeler olarak
yeterli sayıda öğretmen yetiştirme planlanabilir. Nitelikli ifade edilmektedir. Program hazırlama çalışmaları ile
öğretmen yetiştirmenin ilk adımı ise gereksinim duyulan yapılan değişiklikler; davranışçı kurama dayanan prog-
öğretmenin yeterliliklerini belirlemektir. ramdan iş birliğine dayalı ve yapılandırmacı yaklaşıma
yer verilen programa geçiş, sekiz yıllık kesintisiz eğitime
Öğretmen yeterlilikleri, literatürde öğretmen niteliği, uygunluk, AB standartlarının dikkate alınması ve öğren-
öğretmen kalitesi, öğretmenlik standartları gibi farklı
ci merkezli öğretim olarak özetlenmiştir.
kavramlarla ifade edilmektedir. Her ne kadar bu kav-
ramlar arasında anlam yönünden farklılıklar varsa da
Program değişikliğine gidildiği dönemdeki Talim Terbiye
çoğu zaman birbirinin yerine kullanılmakta ve ismi ne
Kurulu Başkanı Selçuk (2004), programların yenileştiril-
olursa olsun öğretmenin donanımlı olup olmadığı ile il-
mesiyle ilgili çalışmalarda dünyadaki gelişmeleri dikkate
gili olduğu anlaşılmaktadır. İyi donanımlı öğretmenlerin
almak ve AB normlarını gözden geçirmek ilkelerinin be-
yetiştirilmesi için öğretmen yeterliliğini etkileyen bütün
nimsendiğini belirtmiştir.
unsurların dikkate alınması gerektiği öngörülmekte ve
öğretmen yetiştirme politikalarının bunlara göre tasar-
lanması önerilmektedir. Öğretmen yeterlilikleri belirlenir- 2005 ilköğretim programında, geleneksel yaklaşımlarla
ken öğretmen niteliklerini etkileyen unsurlar da incelen- çağdaş insan yetiştirilemeyeceği; artık bilgi ezberleyen
melidir. Öğretmen niteliğini etkileyen unsurlar aşağıda değil, bilgi üreten insanlar yetiştirmek için çağdaş yakla-
sıralanmıştır: şımlar izlenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Yeni program-

– Öğretmen yetiştiren kurumlara öğrenci seçimi, lar ile, öğrenci etkinliğine dayanan çağdaş yaklaşımların
– Öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimi, benimsendiği söylenebilir. Bu programın;
– Öğretmenlerin göreve başlama koşulları,
– Öğretmenlerin hizmet içi eğitimi, – Öğrenciyi merkeze alan,
– Öğretmenlerin çalışma ve yaşam koşulları öğretme- – Yapılandırmacılığı, çoklu zeka kuramını ve işbirliğine
nin niteliğini etkileyen unsurlardır. dayalı öğrenmeyi temel alan,
– Bireysel farklılıklara, özelliklere ve yeteneklere önem
2005 Programları ve Öğretmen veren bir anlayışla hazırlandığı vurgulanmaktadır.
Eğitim programları bireyin, toplumun ve konu alanının Bu anlayışla hazırlanan bir programın öğrencilerin
gereksinimlerine göre hazırlanmalıdır. Görevdeki öğ- öğrenme-öğretme sürecinde etkin olmasına ve ken-
retmene ya da o öğretmenin yeterliliklerine göre prog- dini ifade etmesine olanak tanıyacağı düşünülmek-
ramlar hazırlanmaz. Programlar gereksinimlere göre tedir. Öğrencilerin ilgi, gereksinim ve beklentilerine
hazırlanıp, geliştirilir. Programı uygulamaya koyacak uygun ve onların öğretim sürecine etkin katılımını
öğretmenler hizmet içi eğitim programları yoluyla yeterli
hedefleyen bir programı uygulayacak öğretmenlerin
hale getirilir.
çağdaş öğretmende olması gereken birtakım yeterli-
liklere sahip olması gerekir.
MEB tarafından 2004-2005 öğretim yılında deneme
uygulaması gerçekleştirilen, 2005-2006 öğretim yılında
Şüphesiz öğretmen eğitimi programları, mezunların hiz-
ülke çapında uygulamaya konan ilköğretim programla-
met vereceği öğretim düzeyinin programı ile birebir pa-
rının başarısını, sistemde hizmet veren öğretmenlerin
ralel olmak durumunda değildir. Çünkü programların sü-
programı uygulayabilecek yeterliliklere sahip olma dü-
rekli olarak geliştirilmesi söz konusudur. Öğretmen eği-
zeyleri doğrudan doğruya etkileyecektir.
timi programları, değişime direnç göstermeyen, zaman
içinde geliştirilecek programlara uyum sağlayabilecek
Programlarda değişiklik yapılmasına neden gereksinim
temel becerilerle ve bilgiye ulaşma yollarını kullanabil-
duyulduğu ile ilgili açıklamalara bakıldığında, dünyada-
me yeterliliğine sahip öğretmenler yetiştirebilmelidir. Uy-
ki gelişmeler, AB vizyonu ve uluslararası standartlara gulanmakta olan öğretmen eğitimi programları, çağdaş
uyma isteği gerekçe olarak gösterilmiştir. Türkiye’de uy-
188
Test
7
4. Öğretmenin içeriği etkili bir biçimde sunmak,

öğrencinin sürekli dikkatini derste tutmak ve
kalıcı öğrenmeyi sağlamak için kullanabileceği
en etkili yol aşağıdakilerden hangisidir?
1. Bir fen bilgisi öğretmeninin deneyleri çok açık-
layıcı bir biçimde yapabilmesi ve deneyin ilgili A) Dersin başında konuyu özetleme
olduğu konuya ilişkin bilgilere sahip olması öğ- B) Öğrencilere sürekli soru sorma
retmenin aşağıdaki hangi yeterlilik alanında iyi
C) Sorulan sorulara hemen cevap verme
olduğunu gösterir?
D) Öğrencilerin aralarında dolaşma
E) Öğrenci katılımını sağlama
A) Meslek bilgisi B) Özel alan bilgisi
C) Konu alanı bilgisi D) Genel yetenek
E) Pedagojik formasyon
5. Konularına hakim bir öğretmenin aşağıdaki

hangi alanda yeterli olduğunu söyleyebiliriz?
2. Öğretmene yüklenen roller; kültür, toplum, zaman
ve koşullara göre değişiklik gösterir. Bu rollerden
A) Özel alan bilgisi B) Meslek bilgisi
biri de çatışma ve davranış yönetimidir.
C) Genel yetenek D) Pedagojik formasyon

Bu açıklamaya göre, aşağıdakilerden hangisi
öğretmenin üstlendiği rollerden biri olamaz? E) Genel kültür
A) Taraf olma
B) Bilgi kaynaklığı
C) Araştırma uzmanlığı
D) Toplumsal davranış becerileri
E) Danışmanlık
3. Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin görev ve 6. Alanı ne olursa olsun bir öğretmenin genel kültür
sorumlulukları arasında yer alamaz? bilgisinin üst düzeyde olması gerekir.

Aşağıdaki öğretmenlerden hangisinin genel
kültür ile ilgili yeterliliğe sahip olduğu söylene-
A) Öğrenciye yeni davranışlar kazandırmakla yü-
bilir?
kümlüdür.
A) Türkçeyi iyi kullanan bir Türkçe öğretmeni
B) Toplum yapısını ve kültürel değerleri bilmek
zorundadır. B) Dili çok iyi kullanan matematik öğretmeni
C) Bilgi ve ölçüt aramaksızın her olayı eleştirmek C) Alanında uzmanlaşmış bir tarih öğretmeni
durumundadır. D) Öğrencilere iyi bir rehber olan psikolojik danış-
D) Öğretimini sürdüreceği ders alanı hakkında man
alan bilgisi almak zorundadır. E) Özel alan bilgisi üst düzeyde bir coğrafya öğ-
E) Pedagojik formasyona sahip olmalıdır. retmeni
191
Test
7
7. Rehber öğretmen Hüsnü Bey’in, öğrencilerinin 11. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi öğretmenlik
sorunlarını çok iyi anlaması ve çözümlerinde mesleği için söylenemez?
öğrencilerine yardımcı olabilmesi aşağıdaki han-
gi yeterlilik alanına sahip olduğunu gösterir? A) Toplumsal davranış becerilerine sahiptir.
B) Girişimcidir.
A) Meslek bilgisi
C) Eğitim öğretim ve bununla ilgili yönetim işlerin-
B) Pedagojik formasyon
den sorumludur.
C) Değerler bilgisi
D) Öğretmenlik bir meslektir.
D) Genel yetenek
E) Her insan bu işi yapabilir.
E) Özel alan bilgisi
8. Aşağıdakilerden hangisi nitelikli çağdaş öğret-

12. Çağdaş bir öğretmenin aşağıdakilerden hangi-
men tanımıyla bağdaşmaz?
sini yapması uygun olmaz?
A) Geniş bir genel kültür bilgisine sahip olmalıdır.

A) Farklı yöntem ve teknikler uygulaması
B) Etkili bir öğretici olmalıdır.
B) Toplumda yöneticilik, arabuluculuk gibi görev-
C) Plansız ve programsız öğretim yapmalıdır.
ler üstlenmesi
D) Kendi alanındaki değişmeleri takip etmelidir.
C) Bireysel farklılıklara önem vermesi
E) Öğrencileri güdüleyici, öğrenmelerini kolaylaş-
D) Ön yargılı ve öznel olması
tırıcı olmalıdır.
E) Zamanı etkili biçimde kullanması
9. I. Öncelikle öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarını dikkate

alır.
13. Matematik öğretmeni Ceyda Hanım dersini dikkatle
II. Her bireyin aynı özelliklere sahip olduğu dü-
dinleyen birkaç öğrencisine odaklanmış ve dersi bu
şüncesine önem verir.
şekilde bitirmiştir.
III. Öğrencileri eleştirel, sorgulayan ve araştıran
Bu durumu en iyi açıklayan seçenek aşağıdaki-
bireyler olmaya özendirir.
lerden hangisidir?
IV. İyi bir genel kültüre, alan bilgisine ve meslek
bilgisine sahip olmalıdır.
A) Dersi birkaç öğrenciye odaklayıp dersi mono-
Bu sıralananlardan hangisinin ya da hangileri-
tonlaştırmış ve uygun olmayan bir davranış
nin çağdaş bir öğretmende olması gerekir?
sergilemiştir.
B) Diğer öğrencileri dolaylı olarak cezalandırmıştır.
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) Diğer öğrencileri görmezden gelerek davranışı
C) I, II ve IV D) I, III ve IV
söndüreceğini düşünmüş ve sonunda başarılı
E) II ve IV bir davranış gerçekleşmiştir.
D) Dersi etkili biçimde işlemiş ve bitirmiştir.
10. Öğretmende olması gereken pedagojik formas- E) Dersi dinlemeyen öğrencilerin başka dersler-
yon yeterliliğini anlamca ve içerik olarak karde aynı davranışta bulunmaması için iyi bir yol
şılayan diğer kavram aşağıdakilerden hangisi- kullanmıştır.
dir?
A) Özel alan bilgisi B) Genel kültür

C) Meslek bilgisi D) Değerler bilgisi Test 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
7 B A C E A B E C D C E D A
E) Konu alanı bilgisi
192
ÇIKMIŞ SORULAR
3. Aşağıdakilerden hangisinde Milli Eğitim Temel

ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ Kanunu’na göre öğretmenlik formasyonunu
ÇIKMIŞ SORULAR oluşturan üç temel boyut birlikte verilmiştir?
1. Bir öğretmen, öğretme-öğrenme ortamındaki öğ- A) Genel kültür, alan bilgisi ve öğretmenlik mes-
retim uygulamalarını sürekli sorgulamakta ve bu lek bilgisi
uygulamalarla sonuçları arasındaki ilişkileri kendi B) Genel kültür, öğretmenlik meslek bilgisi ve özel
amaçları açısından değerlendirmekte ve kendisine yetenek
geri bildirimler elde etmektedir. C) Genel kültür, alan bilgisi ve eğitim felsefesi
Öğretmenin bu çabası hangi açıdan gelişmesini D) Genel kültür, öğretmenlik meslek bilgisi ve ya-
sağlar? bancı dil
E) Alan bilgisi, öğretmenlik meslek bilgisi ve psi-
A) Eğitim felsefesi koloji bilgisi
B) Alan bilgisi 2001 KMS
D) Mesleki yeterlik
C) İletişim kurma
E) Eğitim psikolojisi
2001 KMS
4. Aşağıdakilerden hangisinin, öğretmenlik yeter-
liliği ile ilişkisi en azdır?
A) Özel yaşamdaki tercihler

B) Öğrencilerle iletişim
C) Meslektaşlarla ilişkiler
D) Okul ve sınıftaki davranışlar
E) Okul - aile iş birliğine katkı
2002 KPSS
2. Öğretmenin mesleki yeterliğe sahip olması aşa- 5. Öğretim sürecinde bilgi ve iletişim teknolojisinden
ğıdaki hangi açıdan daha fazla önem taşımakta- artık daha fazla yararlanılmaktadır.
dır? Bu gelişmeler, öğretmenin rolünde nasıl bir de-
ğişime neden olmaktadır?
A) Öğretmenler arasındaki mesleki dayanışma-
nın artması A) Edinmesi gereken bilgi ve beceri düzeyi art-
B) Okullardaki ders sayısı ve çeşidinin artırılması maktadır.
C) Okul ile aile arasındaki iş birliğinin güçlendiril- B) Eğitim sürecindeki rolü ve önemi azalmakta-
mesi dır.
D) Öğretim etkinliklerinin niteliğinin artırılması C) Sınıf yönetimi kolaylaşmaktadır.
E) Eğitim amaçlarının ihtiyaca daha uygun hale D) Öğrencilerine ayırdığı zaman azalmaktadır.
getirilmesi E) Öğrencilerle etkileşimi artırmaktadır.
2001 KMS 2005 KPSS
193
ÇIKMIŞ SORULAR
6. Aşağıdakilerden hangisi öğretmenlerin kendile- 8. Öğrencileri arasında gözlemlediği zorbalık dav-

rini mesleki açıdan geliştirmelerine olanak sağ- ranışları karşısında öğrencilere bu yaptıklarının
layan etkinliklerden biri değildir? ne kadar yanlış ve zararlı olduğunu açıklayan bir
öğretmen, teneffüste oyuna dalıp derse geç kalan
A) Dersleriyle ilgili öz değerlendirme yapmaları öğrenciler sınıfa girerken kapıda durup hafifçe en-
B) Alanlarıyla ilgili yayınları izlemeleri selerinden iteklemektedir.
C) Meslektaşlarıyla sınıfiçi problemlere çözüm Bu öğretmenle ilgili olarak özellikle aşağıdaki-
aramaları lerden hangisi söylendiğinde doğru olur?
D) Öğrencilerden, öğretmenlerini değerlendirme-
lerini istemeleri A) Öğrencilerle sağlıklı iletişim kuran ve aynı za-
E) Alıştıkları öğretim yöntemlerine bağlı kalmaları manda ilkelerine bağlı
2006 KPSS B) Zaman ve sorumluluklar konusunda titiz ve bu
konuda öğrencilerine model
C) Tutumları ile davranışları çelişkili
D) Şiddet konusuna duyarlı, zorbalıkla mücadele
eden ve aynı zamanda disiplinli
E) Öğrencilere doğruları anlatan ve yanlışları kar
şısında küçük cezalar verilmesi gerektiğine
inan
2008 KPSS
7. Aşağıdakilerden hangisi bir öğretmende bulun-

ması gereken özelliklerden biri değildir?
A) Açık fikirli ve esnek olma

B) Sevecen ve esprili olma
C) Değerlendirme sürecinde öznel olma
D) Cesaretlendirici olma
E) Hoşgörülü ve sabırlı olma
2007 KPSS
Çıkmış 1 2 3 4 5 6 7 8
Sorular C D A A A E C C
194
SINIF YÖNETİMİ
SINIF YÖNETİMİ
1. GELENEKSEL YAKLAŞIM
2. ÇAĞDAŞ YAKLAŞIM
3. SINIF YÖNETİMİ MODELLERİ
4. SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER

4.1 Öğretmen-Öğrenci Değişkeni
• Öğretmenin Sınıf İçi Kuralları Belirlerken Dikkat Etmesi Gereken Noktalar
• İletişim Süreci
4.2 Ortam
4.3 İstenmeyen Davranışlar
5. VERİMLİ DERS ÇALIŞMA

5.1 Verimli Ders Çalışabilmek İçin Yapılması Gerekenler
5.2 Etkili Öğrenme ve Verimli Ders Çalışmanın Yararları
205
SINIF YÖNETİMİ
Eğitim bilimlerinde bu
ortalama 2004 KPSS
3-4
soru çıkmaktadır.
SORU...
Aşağıdakilerden hangisi sınıf yönetiminin temel
işlevlerinden biridir?
A) Derse ayrılan zamanın daha çoğunu öğretime

harcamak
B) Öğrenme sürecini daha etkili ve verimli hâle ge-
tirmek
C) Sınıf içinde düzenli bir ortam oluşturmak
SINIF YÖNETİMİ92 D) Beklenen türden davranışların pekiştirilmesini
sağlamak
Sınıf yönetimi, öğrencilerin öğrenmelerini sağlayacak E) İyi çalışma alışkanlığına sahip öğrencilerin hak-
bir sınıf ortamının oluşturulması olarak özetlenebilir. sızlığa uğramasını engellemek
Öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştırmak için, fiziki or-
tamın iyi düzenlenmesi, programların uygulanabileceği ÇÖZÜM...

sınıf ortamının yaratılması, sınıf içi ilişkilerin düzenlen- Sınıf yönetimi, öğrenmeye elverişli bir ortam ve dü-
mesi, zamanın etkili kullanılması, öğrencide davranış zenin sağlanması ve bu düzenin sürdürülmesi olarak
geliştirme ve düzenlemenin yapılması sınıf yönetimi ile özetlenir. Böylelikle öğretme-öğrenme süreci etkili ve
ilgilidir. Bu bağlamda sınıf yönetimi, eğitim programı ve verimli hale gelecektir.
öğretim planı, etkinlikler, öğretim stratejisi, yöntemi ve
tekniği, zaman, mekan, teknoloji, öğretmen-öğrenci ve CEVAP: B
öğrenci-öğrenci arasında eş güdüm sağlayarak, öğren-
meye elverişli bir ortam ve düzenin sağlanması ve bu Sınıf yönetimi yaklaşımları geleneksel ve çağdaş ola-
düzenin sürdürülmesidir. Böylelikle öğretme-öğrenme rak iki başlık altında incelenebilir.
süreci etkili ve verimli hale getirilmiş olur.
1. GELENEKSEL YAKLAŞIM
Sınıf yönetimi, öğretim yöntem ve teknikleri dersi kapsa- Merkezde öğretmen vardır. İletişim öğretmenden öğ-
mında yer alan; öğretim stratejileri, yöntemleri, teknikle- renciye doğrudur. Sınıf içi kurallar katıdır ve genelde
ri, araç gereçleri, sınıf ortamı ve iletişim gibi konuların öğretmen tarafından belirlenir. Bu yaklaşımın en önemli
uygun bir biçimde organize edilmesiyle ilgili bir kavram- sınırlılığı öğrencide meydana gelecek davranış bozuk-
dır. Sınıfta düzeni sağlayarak, etkili bir sınıf içi iletişim luluklarıdır. Bunun nedeni ise kendini ifade edemeyen
oluşturarak öğrenme öğretme sürecinin daha etkili hale bireylerin davranış bozukluğu göstermesi gerçeğidir.
getirilmesi öğretmenin sınıf yönetimi becerileri ile doğ-
rudan ilgilidir. Bu nedenle sınıf yönetiminin temel amacı 2. ÇAĞDAŞ YAKLAŞIM
etkili bir öğrenme ortamı oluşturmak ve sonucunda etkili Merkezde öğrenci vardır. Geleneksel yaklaşımdaki oto-
öğrenmeyi sağlamaktır. riter anlayış yerini etkileşime bırakmıştır. Esnek ve katı-
lımcı bir şekilde yapılandırılmıştır. Öğrencinin duygusal,
zihinsel ve düşünsel gelişimlerine hizmet eden bir yak-
92
Başar, H. (1999). Sınıf Yönetimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
207
SINIF YÖNETİMİ
laşımdır. Sınıfta yapılacak etkinlikler, uyulması gereken 4. SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN

kurallar demokratik olarak tüm sınıfın katılımıyla belirle- DEĞİŞKENLER
nir. Böylelikle de bireylerin kendi planladığı etkinliklere En önemli iki değişken öğretmen ve öğrenci davranışla-
katılma, kendi koyduğu kurallara uyma eğiliminden do- rıdır. Öğretmenin ve öğrencinin yanı sıra, ortam, prog-
layı daha fazla verim elde edilir. Çağdaş sınıf yönetimi ram, yöntemler, okul, aile, yakın ve uzak çevre, sınıftaki
anlayışında öğretmen davranışlarıyla model olur. davranışları ve bunların yönetimini etkilemektedir.
4.1 Öğretmen-Öğrenci Değişkeni

3. SINIF YÖNETİMİ MODELLERİ Öğretmen sınıf içinde geleceğe ilişkin davranış tipleme-
Sınıf yönetiminde birtakım modeller benimsenir ve kul- sini ve öğrencilerden beklentisini başlangıçtan itibaren
lanılır. Benimsenen ve kullanılan modele göre sınıftaki kararlılıkla ortaya koymalıdır. Öğretmen bu davranış-
öğretmen davranışları ve öğrencilerle olan iletişim fark- ların yerleşmesi için tutarlı davranışlar (önce kendisi)
lılık gösterir. sergilemeli, esnek olmalı ve kurallara uymalıdır. Diğer
bir söyleyişde öğretmen öğrencileri için iyi bir model ol-
İstenmeyen davranışa karşı tepki, iste- malıdır.
nen davranışa karşı övgü söz konusudur.
İstenmeyen davranışın ortadan kalkması
için ceza verilir. Örneğin; sınıfta sürekli
Tepkisel uyumsuz davranışlar gösteren öğrenciye
her defasında sözlü uyarıda bulunulur.
İstenmeyen davranışın ortaya çıkmama-
sı için istenen davranışların pekiştirilmesi

önemli görülür. 2008 KPSS
Geleneksel
Geleceği kestirmeye, istenmeyen davra-

nışı ve sonucu meydana gelmeden ön-
lemeye yönelimdir. Kopya çekmesi olası SORU...
ve yan yana oturan iki öğrencinin arasına
Öğrencileri arasında gözlemlediği zorbalık davranış-
çanta koyan ya da öğrencilerin yerlerini
Önleyici ları karşısında öğrencilere bu yaptıklarının ne kadar
değiştiren bir öğretmen önlemsel modele
(Önlemsel) yanlış ve zararlı olduğunu açıklayan bir öğretmen,
uygun bir yöntemi sergilemektedir. Model
iyi çalışırsa, istenmeyen davranışın görül- tenefüste oyuna dalıp derse geç kalan öğrenciler sı-
me sıklığında düşme ve yok olma durumu nıfa girerken kapıda durup hafifçe enselerinden itek-
söz konusu olabilir. Buna bağlı olarak da lemektedir.
tepkisel modele ihtiyaç olmayacaktır.
Bu öğretmenle ilgili olarak özellikle aşağıdaki-
Öğrencilerin gelişim özelliklerini dikkate
lerden hangisi söylendiğinde doğru olur?
alarak uygulamaların gerçekleştirilmesini
esas alır. Bu modelde öğrencilerin fiziksel,

A) Öğrencilerle sağlıklı iletişim kuran ve aynı za-
Gelişimsel duygusal, zihinsel ve toplumsal gelişim
manda ilkelerine bağlı
düzeylerinin dikkate alınması gerekir. Bir
B) Zaman ve sorumluluklar konusunda titiz ve bu
uygulamaya geçmeden önce öğrencilerin
Çağdaş
konuda öğrencilerine model

hazır hale getirilmesi önemlidir.
Sınıf yönetimini etkileyen tüm ögelerin bir- C) Tutumları ile davranışları çelişkili
likte ele alınmasını öngörür. Öğrencilerin D) Şiddet konusuna duyarlı, zorbalıkla mücadele
Bütünsel gelişim özellikleri dikkate alınarak, önlem eden ve aynı zamanda disiplinli
(Sistem) alınması gereken yerde önlem almayı, tep- E) Öğrencilere doğruları anlatan ve yanlışları kar-
ki gösterilmesi gereken yerde tepki göster- şısında küçük cezalar verilmesi gerektiğine ina-
meyi gerektirir. nan
208
Test
SINIF YÖNETİMİ
9
4. Sınıftaki disiplin sorunları ile karşılaşmak iste-

SINIF YÖNETİMİ VE VERİMLİ meyen bir öğretmenin öğretim sürecinin başın-
DERS ÇALIŞMA da yapacağı en doğru iş aşağıdakilerden hangi-
sidir?
1. Çağdaş sınıf yönetimi yaklaşımını geleneksel A) Öğrencilerle birlikte kural belirlemek

yaklaşımdan ayıran en önemli özellik aşağıda- B) Velilerle görüşmek
C) Rehberlik servisinden yararlanmak
D) Disiplin kuruluna gitmek
A) Öğrencinin bilişsel gelişimine hizmet eder. E) Kullanılan yöntem-teknikleri değiştirmek
B) Öğrenci merkezlidir.
C) Öğretmen modeldir. 5. Sınıf yönetimini iletişim süreci açısından etki-
D) Kurallar, sürecin başında belirlenir. leyen en önemli iki değişken aşağıdakilerden
E) Öğretim programlı biçimde gerçekleştirilmek hangisidir?
üzere yapılandırılmıştır.
A) Öğrenci özellikleri ve sınıfın fiziksel koşulları
B) Öğrenci ve öğretmen
C) Öğretmen ve veli
D) Öğrenci ve veli
2. Aşağıdakilerden hangisi sınıf kuralları belirle- E) Öğretmen ve okul idaresi

nirken uyulması gereken prensiplerden biridir?
A) Kural ifadeleri olumlu olmalıdır. 6. Sınıf yönetiminde kurallar belirlenirken öğrencilerin

katılımı sağlanır, görüşleri alınır.
B) Öğretmenin ideolojisine uygun olmalıdır.
Sözü edilen durumun en önemli nedeni aşağı-
C) Karışık ve ağdalı ifadeler içermelidir.
D) Kurallar belirlenirken velilere danışılmalıdır.
E) Öğretim sürecinin sonunda belirlenmelidir.
A) Öğrencilerin derse katılımını sağlamak
B) Derse karşı ilgilerini sağlamak
C) Öğrenciyi sosyalleştirmek
D) Öğrencilerin kurallara uymasını sağlamak
E) Sorumluluk kazandırmak
3. Aşağıdakilerden hangisi çağdaş sınıf yönetimi 7. Aşağıdakilerden hangisi sınıf yönetimini etkile-
anlayışının bir özelliğidir? yen değişkenlerden biri olamaz?
A) İletişim öğretmenden öğrenciye doğrudur. A) Yöntem ve teknikler

B) Kurallar olumsuz ifadelerle belirlenir. B) Öğrenci özellikleri
C) Merkezde öğretmen vardır. C) Program
D) Kurallar belirlenirken öğrencilerin görüşleri alınır. D) Yakın ve uzak çevre
E) Katı kurallara sahiptir. E) Coğrafi koşullar
219
Test
SINIF YÖNETİMİ
9
27. Aşağıdakilerden hangisi sınıfta davranış bo- 29. Aşağıdakilerden hangisi sınıf yönetiminde ba-
zuklukları ve disiplin sorunları ile başedebilmek şarılı bir öğretmen davranışı değildir?
için gidilen en uygun yol olur?
A) Öğrenmek ve öğretmekten haz duyar.
A) Çocuklar davranışlarını kontrol etmek için dış- B) Öz güven duyguları gelişmiştir.
sal güdülenmeye bel bağlamalıdır.
C) İçine kapanıktır ve az konuşur.
B) Öğretmenler sınıf ortamında öğrencinin davra-
D) Duygusal ve düşünsel özelliğe sahiptir.
nışını değiştirmek için ceza kullanmalıdır.
E) Çevresindeki insanlara değer verir.
C) Öğrenciler beklenmeyen başarılarından dolayı
suçlanmalıdır.
D) Çalışkan öğrencilere daha çok zaman ayrılma-
lıdır.
E) Öğrencilerin doğru davranışları pekiştirilmeli,
yanlışları düzeltirken benlik saygılarına zarar
vermemeye özen gösterilmelidir.
30. Her bir öğrenciyi, sosyal becerilerini geliştirmeye

yönlendiren bir anlayıştır.
Bu açıklamada vurgulanan kavram aşağıdaki-
28. Öğrencilerin davranışlarını değiştirmek amacıyla, lerden hangisidir?
her türlü mesajın, uygun kanallarla, birbirlerine ile-
tilme süreci olarak özetleyebiliriz.
A) Bireysel etkinlik
Bu tanım aşağıdaki kavramlardan hangisine aittir?
B) Farkındalık
A) Sınıf yönetimi B) Kanal C) Grup çalışması

C) Dönüt D) Kaynak kişi D) Açık ve hızlı ifadede bulunmak
E) Eğitim iletişimi E) Etkin dinlenme
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
B A D A B D E C A B D E E C C
Test 9
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
B A D E A B E C A B D E E C C
223
ÇIKMIŞ SORULAR
4. Bir öğretmenin, okul başarısı düşük bir öğren-

SINIF YÖNTEMİ VE VERİMLİ
ciye aşağıdakilerden hangisini yapmaması ge-
DERS ÇALIŞMA
rekir?
ÇIKMIŞ SORULAR
1. Aşağıdakilerden hangisi, sınıf içinde olumsuz A) Yanlışlarını cezalandırması

davranışlarıyla dikkat çekmek isteyen bir öğ- B) Gayret göstermeye teşvik etmesi
rencinin bu davranışlarını değiştirmek için kul- C) Başarılarını takdir etmesi
lanılabilecek yaklaşımlardan biri değildir? D) Hoşgörülü olması
E) Sabırlı olması
A) Öğrencinin olumlu özelliklerini desteklemek 2001 KMS
B) Öğrenciyi izleyerek anlamaya çalışmak
C) Öğrenciye sınıf içinde sorumluluk vermek
D) Öğrencinin bu davranışlarından utanmasını
sağlamak
E) Öğrenciye önemli olduğunu hissettirmek
2001 KMS 5. Bir öğretmen sınıf içinde bir problemle karşılaşır.
Bu öğretmenin yapması gereken ilk iş aşağıda-
2. Öğrencilerin güven duygularını olumsuz yönde A) Rehberlik servisine göndermek

etkileyebilecek olan öğretmen davranışı aşağı- B) Okul idaresine haber vermek
dakilerden hangisidir? C) Çözüm yollarını araştırmak

D) Problemi saptamak
A) Öğrencilerin yanlış cevaplarına hoşgörüsüz E) Öğrenci velisini çağırmak
davranmak 2001 KMS
B) İlkeli ve kararlı davranmak
C) Sınıf içinde gerginlik yaratmaktan kaçınmak
D) Öğrencilerin kişiliğine saygı göstermek
E) Öğrenciler arasında ayrım yapmamak
2001 KMS
3. Öğretmen sınıfta parmak kaldırmadan söz alan öğ-

rencilerini bu alışkanlıktan vazgeçirmek istemekte- 6. Yakın arkadaş olan iki öğrencisinin birbirine da-
dir. rıldıklarını fark eden sınıf öğretmenin izleyeceği
Öğretmenin izleyebileceği en uygun yol aşağı- en uygun yol aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencilerin, darılmalarına yol açan olayla il-
A) Parmak kaldırmadan söz alan öğrencilere gili duygularını uygun bir dille ifade etmelerine
ceza vermek yardımcı olmak
B) Parmak kaldırmadan söz alan öğrencileri uyarma B) Durumu okul idaresine bildirmek
C) Parmak kaldırmadan söz alan öğrencileri der- C) Bu öğrencilerin ikisine de yakın olan başka bir
se almayacağını söyleme öğrenciden onları barıştırmasını istemek
D) Parmak kaldırarak söz alınması gerektiği kura- D) Öğrencilere, barışmazlarsa bu durumu disiplin
lını hatırlatma kuruluna bildireceğini söylemek
E) Parmak kaldırarak söz isteyen öğrencilere söz E) Öğrencileri derhal rehberlik servisine göndere-
verme, diğerlerini görmezlikten gelme rek sorunun çözülmesini istemek
2001 KMS 2001 KMS
224
ÇIKMIŞ SORULAR
34. I. Sağlıklı iletişim için öğrencinin gözlerine uzun 36. Öğrencileri arasında gözlemlediği zorbalık davranış-
süre bakmak gerekir. ları karşısında öğrencilere bu yaptıklarının ne kadar
II. Uzun göz bağıntısı olumsuz, kısa göz bağıntı yanlış ve zararlı olduğunu açıklayan bir öğretmen,
sı olumlu ileti verir. tenefüste oyuna dalıp derse geç kalan öğrenciler
III. Öğrenciden gözünü kaçıran öğretmen iletişim sınıfa girerken kapıda durup hafifçe enselerinden
kuramaz. iteklemektedir.
IV. Öğretmen öğrenciye doğrudan değil, göz Bu öğretmenle ilgili olarak özellikle aşağıdaki-
ucuyla bakmaktadır. lerden hangisi söylendiğinde doğru olur?
V. Göz bağıntısı kuran öğretmene öğrenci daha
iyi yanıt verir. A) Öğrencilerle sağlıklı iletişim kuran ve aynı za-
VI. İletişim sürecinde öğretmen baskın olmalıdır. manda ilkelerine bağlı
Yukarıdakilerden hangileri öğretmen - öğrenci B) Zaman ve sorumluluklar konusunda titiz ve bu
ileti şiminde doğru ifadelerdir? konuda öğrencilerine model
C) Tutumları ile davranışları çelişkili
A) I, III, VI B) I, V, VI C) II, III, V D) Şiddet konusuna duyarlı, zorbalıkla mücadele
D) II, III, VI E) II, IV, V eden ve aynı zamanda disiplinli
2008 KPSS E) Öğrencilere doğruları anlatan ve yanlışları kar-
şısında küçük cezalar verilmesi gerektiğine
inanan
2008 KPSS
35. Türk Millî Eğitim ilkelerinden “demokrasi eğiti-

mi” doğrultusunda öğrencilerinde demokratik
davranışlar geliştirmeyi benimseyen öğretmen,
aşağıda verilen özelliklerden hangisine sahip
olduğunda öğrencilerinde bu ilkenin gerekleri-
ne uygun yeterlilikler geliştirme olasılığı en faz-
la olur?
A) Kuralcı olma B) Duyarlı olma

C) Yeterli olma D) Model olma
E) Profesyonel olma
2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Çıkmış D A E A D A A B C C E D A C C D B B
Sorular 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
E C C B E B E D D A A B A D A C D C
229
DENEME TESTİ
4. Öğretme-öğrenme etkinliklerinin planlanması süre-

ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ cinde strateji, yöntem ve tekniklerin belirlenmesin-
DENEME TESTİ de bazı noktalara dikkat edilmesi gerekir.
Aşağıdakilerden hangisi dikkat edilmesi gere-
1. Hedeflere ulaşmayı sağlayan yolların bütünüdür. ken bu noktalardan biri olamaz?
Bazıları öğrencilerin etkin olmasını gerçekleştirir-
ken bazıları öğretmenin merkezde olması ile uygu-
A) Dersin hedefleri
lanır. Her birinin kendi içinde yararı ve sınırlılıkları
B) Öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyi
vardır.
C) Okulun sosyal özellikleri ve fiziksel koşulları
Bu açıklama aşağıdaki kavramlardan hangisi ile
doğrudan ilgilidir? D) Öğretmenin yönteme yatkınlığı
E) Velilerin öğrenim durumu
A) Öğretim stratejisi B) Öğretim ortamı

C) Ders planı D) Öğretim aracı 5. Bu teknik öğretimin nasıl yapılacağı konusunda
aday öğretmenleri yetiştirmek için öğretmen yetişti-
E) Öğrenme biçimi
ren kurumlarda, özel sektör ve kamu kurumlarında
hizmet içi eğitim çalışmalarında kullanılmaktadır.
Paragrafta kullanım alanları belirtilen öğretim
tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
2. Beyin fırtınası tekniğine ilişkin aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A) Mikro öğretim
B) Benzetim
A) Duyguların ifade edilmesi kolaylaştırır.
C) Beyin fırtınası
B) Dersi zevkli ve canlı hale getirir.
D) Bireyselleştirilmiş öğretim
C) Demokratik tutumları geliştirir.
E) Programlı öğretim
D) Problem çözme becerilerini geliştirir.
E) Bireysel çalışma alışkanlığı kazandırır.
6. Ali Öğretmen, öğrencilerin küçük gruplar oluşturul-

masını sağlamış, öğrenme-öğretme etkinliklerine
öğrencilerin gruplar halinde katılmasını istemiştir.
Sonunda da grup başarısını değerlendirmiştir.
3. Bir öğretmen konuların tekrarını sağlarken öğren- Ali Öğretmen’in kullandığı öğrenme/öğretme
cilerine, sorumluluk bilinci kazandırmak ve öğren- modeli ya da yaklaşımı aşağıdakilerden hangi-
cilerinde kendine güven duygusunu güçlendirmek sidir?
istemektedir.
Bu öğretmene önerilebilecek en uygun öğretim A) Probleme dayalı öğrenme
yöntemi ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
B) Programlı öğrenme
C) İşbirlikli öğrenme
A) Benzetim B) Gözlem C) Gezi
D) Beyin temelli öğrenme
D) Görüşme E) Ev ödevi
E) Çoklu zeka kuramı
230
DENEME TESTİ
45. Sınıf içinde bir sorunla karşılaşan öğretmenin 48. Gerekli zaman ve uygun olanaklar sağlandığı
öncelikle yapması gereken iş aşağıdaki seçe- zaman her öğrencinin okulda öğrenebileceğini
neklerin hangisinde verilmiştir? savunan öğrenme/öğretme yaklaşımı aşağıda-
A) Kuralları hatırlatmalı
B) Aileden yardım istemeli A) Carrol’un okulda öğrenme
C) Sorunu tanımalı, teşhis etmeli ve sorunun ne- B) Glasser’in temel öğretme

denini saptamalı C) Bireyselleştirilmiş öğretim
D) Sorunlu öğrenciye gerekli açıklamayı yaptık- D) Programlı öğretim
tan sonra soru yönlendirmeli E) Anlamlı öğrenme
E) Sorunlu öğrenciyi doğrudan bir etkinlikle baş
başa bırakmalı
49. Aşağıdaki öğrenme/öğretme model/yaklaşımla-
rından hangi ikisinde öğretmenin rehber oluşu
46. Bir öğretmen, öğrencilerinin eski bilgileri ile yeni bil- vurgulanmaktadır?
gileri arasında ilişki kurmalarını, sözel iletişim bece-

rileri kazanmalarını ve bunun yanı sıra demokratik A) Tam öğrenme - Anlamlı öğrenme
bir tutum sergilemelerini istemektedir. B) Probleme dayalı öğrenme - Anlamlı öğrenme
Bu öğretmen için önerilebilecek en uygun öğre-
C) Proje tabanlı öğrenme - Probleme dayalı öğ-

tim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? renme
D) Anlamlı öğrenme - Bilgisayar destekli öğretim
A) Tartışma B) Anlatım E) Keller planı - Tam öğrenme
C) Proje D) Gösterim
E) Problem çözme
50. Bir öğretmen, her bireyin az çok tüm potansiyellere
sahip olduğunu, bu potansiyellerin uygun çevresel
47. Homojen gruplar veya sınıflar oluşturulabilir ve bi- koşullarla ve etkinliklerle geliştirilebileceğini savun-
reylerin farklılıkları temel alınır. maktadır.
Sözü edilen öğrenme modeli aşağıdakilerden Bu öğretmenin kullanabileceği en uygun öğ-

hangisidir? renme/öğretme modeli yaklaşımı ya da kuramı
A) Glasser temel öğretme modeli

B) Gagne’nin öğrenme modeli A) Anlamlı öğrenme
C) Bireyselleştirilmiş öğretim B) Tam öğrenme
D) Carrol’un okulda öğrenme modeli C) Okulda öğrenme
E) Mikro öğretim D) Çoklu zekaya dayalı öğretim

E) Sunuş yoluyla öğretim
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Deneme A E E E A C B B A E C C D D B A C E E C A D C B A
Testi 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
E C D B B D C E B B E A C D D A B A D C A C A C D
237
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
Alkan, C. (1979). Eğitim Ortamları. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Alkan, C. (1992). Eğitim Teknolojisinin Temel Bir Öğesi Olarak Eğitim Ortamlarının Düzenlenmesi. Ankara: Anka-
ra Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. No: 168. Ankara Üniversitesi Basımevi
Alıcıgüzel, İ. (1999). Çağdaş Okulda Eğitim ve Öğretim. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Arslan, M. (Editör), Aşılıoğlu, B., Savaş, B. Şahin, Ç., Aydoğan, İ., Genç, S. Z. (2007). Öğretim İlke ve Yöntemleri.
Ankara: Anı Yayıncılık
Aydın, A. (2000). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. İstanbul: ALFA Basım Yayım Dağıtım.
Aydoğdu, Ö. (1993). İngilizce Öğretiminde Araç-Gereç ve Kılavuz Kitap Kullanılmasının Öğrenci Başarısı Üzerine Etkisi
ile İlgili Deneysel Bir Araştırma. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi.
Bacanlı, H. ve diğerleri. (1999). İlköğretimde Rehberlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Bakır, E. (2002). Yeni Yöntem ve Teknikler. Web: http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/etkinlikler/yontem/bs.ptt
Başar, H. (1999). Sınıf Yönetimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Bilen, M. (2006). Plandan Uygulamaya Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık
Bilgisayar Destekli Eğitim.Web: http://www.bilgisayaransiklopedisi.com/bilgisayar/345/bilgisayar-destekli-egitim-bde.html
Bloom, B. S. (1995). İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. (Çev. Özçelik, D. A.). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Burden, P.R. ve Byrd, D. M. (1994). Methods for Effective Teaching. Allyn and Bacon
Cole, P. G. ve Chan, L. K. S. (1994). Teaching Principles and Practice. Hall of Australia Pty Ltd.
Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (1996) A Guide to Teaching Practice. New York: Simultaneously Published
Çelik, H. (2004). Milli Eğitimde Avrupa Birliği Vizyonunda Müfredat Değişikliği. Anahtar Dergisi. Sayı: 189, 12, 13.
Çilenti, K. (1984). Eğitim Teknolojisi ve Öğretim. Ankara: Gül Yayınevi.
De Bone, E. (1997). Altı Şapkalı Düşünme Tekniği (Çev. Tuzcular, E.) İstanbul: Remzi Kitabevi
Demirel, Ö. (1998). Genel Öğretim Yöntemleri. Ankara: Kardeş Kitap ve Yayınevi.
Demirel, Ö. (1999). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Demirel, Ö. (1999). “Öğretmen Nitelikleri.” Cumhuriyetin 75. Yılında Öğretmen Yetiştirme, 53-62. Ankara: Milli Eğitim
Basımevi.
Demirel, Ö. (2003). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Demirel, Ö. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Demirhan, C. (2002). Program Geliştirmede Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilim-
ler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Doğanay, A. (Editör), Koç, G., Korkmaz, İ., Karataş Coşkun, M., Sarı, M., Ünver, N., Kırdan, O., Tok,Ş., Tok, T.N. (2007).
Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Pagem A. Yayıncılık
Eacute, J. ve Esteve, M. (2000). “The transformation of the teachers’ role at the end of the twentieth century: New
challenges for the future.” Educational Review. 52(2), 197-209.
Ellenwood, S., Lapp, D., Bender, H., John, M. (1975). Teaching and Learning. New York: Macmillan Publishing Co.,
Inc.
Elma Net (2001). Çoklu Zeka. Web: http://www.elma.net.tr
Erdoğan, A. (2008). Aktif Öğrenme. http://uretim.meb.gov.tr/Egitek Haber/s89/yazarlar/Ahmet.htm (14.09.2008)
Ergün, M. ve Özdaş, A. (1997). Öğretim İlke ve Yöntemleri. İstanbul: Kafya Matbaacılık. Web: http://www.egitim.aku.
edu.tr/metod01.htm
Ertürk, S.(1972). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
Free Association. Web: www.mycoted.com/Free_Association, (07.09.2008)
Gözütok, F. D. (1995). Öğretmenlerin Demokratik Tutumları. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı.
Gözütok, F. D. (2000). Öğretmenliğimi Geliştiriyorum. Ankara: Siyasal Yayıncılık.
Gözütok, F. D. (2007). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
Gözütok, F. D., Akgün, Ö. E. ve Karacaoğlu, Ö. C. (2005). İlköğretim Programlarının Öğretmen Yeterlilikleri Açısından
Değerlendirilmesi. Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu (Kayseri). 17-40. Ankara: Sim
Matbaası.
Gündüz, Y. (2001). Öğretmenlerin Sınıf Yönetimindeki Yeterlilikleri. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Gürkan, T. (1993). İlkokul Öğretmenlerinin Öğretmenlik Tutumları ile Benlik Kavramları Arasındaki İlişki. Ankara:
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Hesapçıoğlu, M. (2008) Öğretim İlke ve Yöntemleri Ankara: Nobel Yayınları
238
KAYNAKLAR
Kamp , J. E.,Massion, G. R., Ross, S. M. (1998) Designing Effective İnstcustion. Second Edition. Psentice Holl,
İng.
Kneeland, S. (2001). Problem Çözme. (Çev. Nurdan Kalaycı). Ankara: Gazi Kitabevi.
Koç, G. ve Demirel, M. (2004). “Davranışçılıktan Yapılandırmacılığa: Eğitimde Yeni Bir Paradigma”. Hacettepe Üniver-
sitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 27. 174-180
Küçükahmet, L. (1987). Öğrencilerin Çalışma Alışkanlıkları ve Tutumları-Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araş-
tırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No: 153
Levine, S. ve Broude, N. (1989). Designs for Learning. In S. Caldwell (Ed.), Staff development: A handbook of effec-
tive practices. Oxford, OH: National Staff Development Council
Major, C. H., Badon, M. S. ve MacKinno, M. (2000). “Issues in Problem-Based Learning”. Journal on Excellence in
College Teaching. USA: Web Education. 1-10
McCarthy, J.P. ve Anderson, L. (2000). “Active Larning Techniques Versus Traditional Teaching Stlyles: Two Experi-
ments from History and Political Science.” Innovative Higher Education, Vol. 24, No.4.
McMillan, J.H. (2007). Classroom Assesment. Library of Congress Catalohing-in - Publication Data
McNamara, C., MBA, PhD, Authenticity Consulting, LLC. Copyright 1997-2008. Basics of Developing Case Studies.
Web: www.managementhelp.org/evaluatn/casestdy.htm (08.09.2008)
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1995). İlköğretim Okulu Programı. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2002). Öğretmen Yeterlilikleri. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2005). Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü Temel Eğitime Destek Si Öğ-
retmen Eğitimi Bileşeni Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri Taslağı. Web: http://oyegm.meb.gov.tr/yet/ adre-
sinden 25 Nisan 2005 tarihinde erişilmiştir.
NFS Sourcebook, Class Opinion Poll, Web: www.utexas.edu/academic/cte/sourcebook/feedback.html (08.08.2008)
Joyce, B., Weil, M. ve Calhoun, E. (2000). Models of Teaching. Sixth edition. Allyn and Bacon.
OECD (Organısatıon for Economıc Cooperatıon and Development) (2004). Learning for Tomorrow’s World First
Results from PISA 2003. The Learning Environment and the Organisation of Schooling. Web: http://www.
pisa.oecd.org/dataoecd/58/59/33918026.pdf adresinden 13 Aralık 2004 tarihinde erişilmiştir.
ÖSYM. (2008) Web: www.osym.gov.tr ve ftp://dokuman.osym.gov.tr/ (08.08.2008)
Peker. M. (2003). “Kolb Öğrenme Stili Modeli”. Milli Eğitim Dergisi. Sayı 157
Web (2005, Nisan 25): http://oyegm.meb.gov.tr/yet/
Saban, A. (2000). Öğrenme Öğretme Süreci. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Savoire, J. ve Hughes, A. (1994). “Problem-Based Learning As Classroom Solution”. Educational Leadership.
USA: Association for Supervisinon&Curriculum Dev. 1-6
Senemoğlu, N. (2001) Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.
Sönmez, V. (2007). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayınıcılık.
Sönmez, V. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık
Slavin, R.E. A Model of Effective Instruction. Web: www.successforall.net/_images/pdfs/modeleffect.htm (08.08.2008)
Şahin, Ç. (2005)“ Aktif Öğretim Yöntemlerinden Beyin Fırtınası Yöntemi ve Uygulaması”. Çukurova Üniversitesi Sos-
yal Blimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 14 S:1 441-449
Taşpınar, M. (T.Y). Öğretim İlke ve Yöntemleri Ankara: Üniversite Kitabevi
Tekışık, H. H. ve E. Ü. Karabıyık (1997). Milli Eğitimle İlgili Kanunlar. Ankara: Üner Yayınları.
Tellis, W. (1997) “Introduction to Case Study” The Qualitative Report. Volume 3, Number 2.
Web: http://www.nova.edu/ssss/QR/QR3-2/tellis1.html (01.09.2008)
Uşun, S. (2000). Dünyada ve Türkiye’de Bilgisayar Destekli Öğretim. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Verimli Ders Çalışma. Web: http://www.egitim.com/genclik/0452/0452.4.verimlicalisma.asp (06.09.2008)
Vural, S., L. Küçükahmet, ve diğer.(2000). Sınıf Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd.Şti.
Yeşilyaprak, B. (2000). Eğitimde Rehberlik Hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yılmaz H. ve Sünbül, A.M. (2007). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Konya: Çizgi Kitabevi
Web: http://www.donusumkonagi.net/makaleasp?id=3432&baslik=ogrenme_stilleri&i=coklu_zeka
Web: http://www.onlinefizik.com/content/view/37/28/
Wikipedia, The Free Encyclopedia, Web: http://www.wikipedia.org/ (05.09.2008)
239

Ögretım Ilke Ve Yontemlerı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ögretım Ilke Ve Yontemlerı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÖĞRETMEN ADAYLARI İÇİN

KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI

KONU ANLATIMI, KONU TARAMA TESTLERİ, DENEME SINAVLARI VE

ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ ........................................................................................ 1

ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ ....................................................... 23

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ..........................................................................................................................39

6. PROJE YÖNTEMİ ................................................................................................................................................. 62

ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ............................................................................................................................79

Düzey Geliştirme Çalışmaları ........................................................................................................................... 106

SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ........................................................................................................119

ÖĞRENME–ÖĞRETME MODELLERİ–YAKLAŞIMLARI ........................................................................131

9. GAGNE’NİN ÖĞRENME MODELİ ..................................................................................................................... 153

ÖĞRETİM ARAÇ–GEREÇLERİ ..............................................................................................................197

SINIF YÖNETİMİ ....................................................................................................................................207

4. SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER ............................................................................................. 208

DENEME TESTİ .......................................................................................................................................230

Bu dersten her yıl yaklaşık 30 soru çıkmaktadır.

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

rı, benzer ruhsal özellikler gösterecekleri varsayımına

üzerine çıkarmaya çalışmak, öğrenci düzeyinin dikkate

bilgiyi depolayan öğrenci anlayışı yerini; araştıran, sor-

1.3 Yaşama Yakınlık (Aktüalite) SORU...

lan sosyal ortam vs. gerçek yaşama yakın olmalıdır.

A) Sınıfta edinilen bilgilerin günlük yaşama taşına-

ÖĞRETİM İLKELERİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

 Öğrencinin öğrenme çabası içerisine sokulmasıdır. Katılım artıkça kalıcılık artar.

Bilgi ve Becerinin  Değişmeyen evrensel gerçeklerin öğretimine verilen önemdir.

4. Öğretim etkinlikleri düzenlenirken öğrencilerin tüm

5. Sosyallik ilkesine göre aşağıdakilerden hangisi

3. Bir fen ve teknoloji öğretmeni derste dokuları iş-

A) Kullanılabilir bilgi B) Yakından uzağa A) Ekonomiklik B) Yakından uzağa

C) Yakından uzağa tadır?

16. Özcan Öğretmen, matematik dersinde üçgenin

A) Ekonomiklik B) Sosyallik 17. Öğretim yöntem, teknik ve stratejileri seçilirken

4. Öğrenci, öğretim sürecine aktif olarak katılmalı,

2. Öğrenci düzeyine uygunluk ilkesinin sınıf için-

kilerden hangisine öncelik verilmelidir?

A) Öğretmenin öğretim sürecinin dışında kalması

3. Sınıf içi öğretim etkinlikleri düzenlenirken yaşama

A) Sınıfta edinilen bilgilerin günlük yaşama taşına- olarak yazmalarını,

ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ

Eğitim bilimlerinde bu Hedef

Analiz Problem Çözme Drama

Sentez Proje Rol Yapma

İkili Çalışma ve Grup

Öğretim Yöntemi: Hedefe ulaşmak için seçilen en kısa SORU...

Öğretim stratejisi; hedefe ulaşmak için seçilen kısa ve

Öğretme stratejileri; sunuş yoluyla öğretme, buluş yo-

Açıklamanın gerektiği her durumda kullanılır, daha çok

4. I. Öğrenci farklı örnekler bulur.

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ II. Öğrenciden beklenen davranış belirlenir.

A) Ulaşılmak istenen noktadır. Bu sıralananlardan hangileri sunuş yoluyla öğ-

5. Öğretim bir problemle başlar. Öğretmen probleme

Sözü edilen öğretim yaklaşımını aşağıdakiler-

6. Aşağıdakilerden hangisi araştırma inceleme

3. I. Öğrencinin etkin katılımı esastır.

A) Sunuş yoluyla öğretim

16. I. Önbilgileri öğretmen verir. Öğrenci kavram ve

1. Öğretmen öğretim sürecinde aşağıdakilerden

C) Buluş yoluyla öğretim

Öğretmen: Kenar uzunluklarını isimlendirir misiniz?

h h 3. Bu örnekte öğretmen aşağıdaki önerilerden