Professional Documents
Culture Documents
(Ustadname)
Her möhre getirip, la'ldır deyer,
Çjafil könül, bir meclise varanda Doğru söz deyersen, te'bine deyer,
Ver sadağa acı dille danışma, Bir iğit öz qedrin bilmese eğer
Hercayı söyleme, hercayı deme Düşer el gözünden, hürmeti olmaz.
Laf eyleyip güle güle danışma.
Halâl ile haram bil ki, alışmaz,
Âşıq gerek her mecliste sayılsın, Gaynayıban birbirine qarışmaz,
Sözünü eşiden qansm, ayılsm, Cesede nuş? olup, cana yapışmaz
Kelme çıxar, şirin cana yayılsın, Rizasız tikenin lezzeti olmaz.
Aşırıp sözünü zile danışma.
Boynunu vurma sen yolda yönsüzün
Sözün ezel tutma azgın, axmağm, Bir bağrı yanığın dinle sen sözün,
Hoşlanılmaz aralıqtan çıxmağın, Açgözün, namerdin, hesis», sonsuzun,
Layiq deyil başa qaxınçi çaxmağm, İsmayil, dünyada qeyreti olmaz.
Öz eybini bile bile danışma.
Ustad dedi, beş kelime şirin sohbet haradan ve
Yazıq Hüseyn, ehdin yeter yerine, neden danışaq, Unas seherinden.
Gönül bağla aşıkların birine, Unas seherinin padişahı ölmüştü, yerine ise
Çek sözünü heqiqete, derine, onun ay parçası kimi gözel-göyçek qızı Perizad
Her qedir bilmeze bele danışma. Xanım'ı, padişah seçmiştiler. Padişahın yerine göz
diken vezir vekil qalmıştı iç-bağırsağmı gemire ge-
Âşıxlar ustadnameni bir yox, iki deyipler, biz mire. Başlamıştılar orda burda xısmlaşmağa9 ki,
de deyek iki olsun: kızdan ne padişah olacax, lap oldu da... ölkeni nece
idare edecek...
Adamoğlu, yol, erkânı tanı, bil, Ölen padişahın qoca bir veziri vardı. Bütün bu
Yol, erkân bilenin yeri dar olmaz. söhbettten vezir xeberdar oldu, odur ki, mehluqu
Sırrını söyleme kamu aleme, bir gün meydana cem edip dedi:
Bivefa dilberden sana yar olmaz. - Ey camaat, bizim ölkenin lap ezelden başçısı
zenanio olub, Unas seheri de öyle qadm seheri de
İğit odur te'ne oxun atmaya, mektir. Unas ölkesinde qayda beledir ki, padşahm
Helal mayasma haram qatmaya, oğlu yoxdursa, atası ölende qızı onun yerine pad-
Bir oğul ki, reqibine çatmaya, şah olmalıdır. Perizad Xanım'a men zamin" da-
O oğulda namus, qayret, ar olmaz. yanıram, ölkeni idare etmekte ona kömek ede-
ceyem.
Beli, vezirin ciddi-cehdinden sonra qız taxta
Öz süründen qurban desen deyersen, çıxtı. Hökmü atasmdan da artıq oldu. Aradan bir
Öz unundan şal toxuyup geyersen, nece yıl keçdi. Giz padişah olmağına çox pişmen
Beslediyin bağın barm2 yeyersen, oldu. O, aile qurmaq, ana olmaq kimi şirin ha-
Yad bağından sene hayva, nar olmaz. yallere daldı. Çünkü fani dünyanın beş gününde
bu ağır vezifenin altına girmektense, ere getmek,
Dellek Murad, çekme bir bunca gamı, aile qormaq min defe yaxşı idi. Perizad Xanım bu
Burda duran olmaz, gederler hamı, fikirle taxtı tacdan uzaq düşmeye başladı. Hökmü,
Felek biçinçidi, bu dünya zem, divanı başlı başına bıraxdı. Halk geldi vezirin ya-
Biçilen zeminden mürğza olmaz. nma ki, divan boşalıp, ölkede herc-merclik xeddin
aşır, düşmen bize gülür...
Aşıxlar ustadnameni iki yox, üç deyipler, biz Goca vezir dünya görmüş adamdı, ehvalatı
de deyek üç olsun, düşmen ömrü puç olsun: başa düşdü. Tez-telesik birbaş Şahzade qızm hu-
zuruna getti, taxtın yanında diz çöküp ölkedeki
Özünden özgeye bir iş buyurma, veziyetten onu haliiz etti. Vezir divanın bo-
Sözün yere düşer, qıymeti olmaz. şaldığını, ölkede herc-mercliyin arttığını söyledi.
Her iş dutar olsan, öz elinle dut, Şahzade qız fikre getti, sonra üzünü vezire tutub
Cefası çox olar, minneti olmaz. soruştu:
- Vezir, bunun sebebini sen nede görürsen?
Obadan obaya dolanma, könül, Vezir dedi:
Doğru söz deyende bulanma, könül! - Şahzade Xanım sağ olsun, bunun bir sebebi
Avara avara dolanma, könül, var. Ama demeye heya edirem.
Doğru yol tutanın beledi6 olmaz.
I. bela,utandıran hal 2. meyva 3. tarla 4. pay 5. mahv 6. rehber 7. yaramak 8. cimri, eli sıkı 9. gizli konuşmak 10. kadm
II. kefil 12. haberdar
-Gorxma, fikrini söyle. Sen atamın sadiq ve - Meclise söz yox idi, Perizad Xanım var olsun
ziri olmusan, menim de en sadiq meslehetçimsen. ki, qerip âşığa bele meclis qurdu. Amma heyıf
-Şahzade Xanım sağ olsun, senin ere getmek sûfrede mine qelyan yox idi.
maqamındır. Sen gerek ere gedesen. Her şey qay- Perizad Xanım emretti, mina qelyanı sûfreye
deye düşer. getirdiler. Âşık qalyanı aldı, doldurdu, od qoydu
Padişah qız bir de fikre getti. Sonra vezire üstüne, evvel özü bir iki qullap5 vurdu, sonra da
dedi: uzattı Vezir oğlu Mehemmed'e . Mehemmed qal-
- Düz buyurursan, vezir... İndi de görüm men yanı almağa ehtiyat etti. Perizad Xanım'm üzüne
ne etmeliyem? baxtı, gördü Perizad Xanım da başı ile işare edir ki,
Vezir cavabında dedi: götür, Yoxsa axı nökerin padişah yanında qelyan
- Ülkeye cari çektir ki, kim menim sözümün çekmesi harada görünmüştü. Beli, Vezir oğlu Me-
hemmed de qelyanı aldı, iki qullap vurdu, sonra
qabağmı getirebilse, men ona ere gedeceyem.
uzattı Perizad Xanım'a. Belelikle, meclisteki 40 ke-
Unas seherine car çekildi. Her yerden âşıklar, nizenö heresi qelyanı alıp bir qullap vurdu.
çalıp-oxuyanlar axışıb geldi, çox dedi, çox danıştı,
Perizad Xanım xeber aldı ki, bu minalı qelyan
ama heç kes Perizad Xanım'ın sözünün qabağmı
ancaq qullap vurmak üçündür, yoxsa onun özge
deyebilmedi. Perizad Xanım da sözünün qabağmı
teheri 7 de var?
deyebilmeyenlerin hamisini zindana saldı. Bu
xeber ölkeye yayıldı. Bir xeyli geçenden sonra daha Burada Vanlı Göyçek sazı basıp döşüne aldı
heç kes Perizad Xanım'ın sarayına ayaq basmadı. görek ne dedi:
Bu xeber Unas'tan çox çox uzaxlara yayıldı. Bir
Ey erenler, müselmanlar,
gün de Van seherine gedip çattı.
Zinet vermişdir qelyana.
Bir defa âşıklar meclisi idi. Ustad aşığın da
İşveli, nazlı gözleri
Göyçek adlı bığ2 yeri yenice terlemiş bir şagirdi
Alıp'dır gonca dehana.
vardı. Eyle ki, şagird meseleni eşitdi, sazını üs
tadına uzattı: . Serinden ensimezs duman,
- Ey ustad, zehmetini mene halal eyle, men Anı çeker yaxşı yaman,
geder oldum. Hizmetinde huri qılman,
Ustad lap teeccüp qaldı. Evvel ele bildi ki, Pilleler paki pendene.
Göyçek'in başına hava gelip. Amma gördü yox, bu
başka mereze oxşayır. Odur ki, yoldan saxlamağı Vanlı Göyçek sine qoştu,
reva bilmedi, sazı da ona bağışladı, zehmetini de Ahü zarım xedden aştı,
ona halal etti. Üstelik Göyçek'ye bir yol xerçliyi de Aralığa bir söz düştü,
verdi. Dehandanio yaxşı yamana.
Beli, Vanlı Göyçek oradan birbaş Unas se-
herine geldi. Soraxlaşıp padişahın sarayını tapdı, Perizad Xanım baxdı gördü ki, ustad arif
gelip qapını döydü. âşıxtı, özü de deyesen haq âşığıdır. Odur ki, bir de
Perizad Xanım'ın Vezir oğlu Mehemmed adlı onu imtahana çekmek istedi. Bu defa da padişah
bir qullukçusu var idi. Gelip gedeni o qarşılardı. sazı döşüne basıp aldı görek ne soruştu:
İndi qapı döğülende Vezir oğlu Mehemmed qapım
açtı. Metlebini dinleyip aşığı içeri bıraxtı. Sonra Pe- Âşıq ne yerden gelirsen
rizad Padişah'a xeber apardı ki, bes bir âşık gelip, Söyle görüm nedir adın?
deyir padişahın sözünün evvelini men deyerem. Kim verdi sene taleyi,
Perizad Xanım da meclis düzeltti. Sûfreye her Kim oldu senin üstadın?
taamdan düzdü. Can dermanı deseydin sûfrede
vardı. Birce sûfreye mina qelyan3 qoymadı. Beli, Vanlı Göyçek gördü metlebe yaxınlaşır, sazı
ele ki, sûfre hazır oldu, Perizad Xanım Vezir oğlu döşüne basıp aldı görek ne dedi:
Mehemmed'e dedi ki, âşığı getir. Gullukçu âşığı
getirdi. Ustad deyir ki, mecliste oturanların hamisi Perim, Mekke'den gelirem,
unas* idi. İki nefer kişi vardı. Biri qullukçu Vezir Göyçek'tir menim adım. Şah
oğlu mehemmed, o biri isi âşık Vanlı Göyçek. elinden bade içtim, Eşk oldu
Beli, meclis qızıştı, yediler içtiler, Vanlı Göy- menim üstadım.
çek yorgunluğunu aldı, gözüne ışık geldi. Meclisin
axırında Perizad Xanım, Vezir oğlu Mehemmed'e Perizad Xanım:
dedi:
-Vezir oğlu Mehemmed, âşıxtan xeber al O ne şeydir saralıp soldu,
görek menim bu meclisimin neyi eysiktir? Neler deryalara daldı
Vezir oğlu Mehemmed xeber alanda, âşık Söyle cismin neden odu,
dedi: Kim oldu senin bünyadın?"
1. duyuru 2. bıyık 3. nargile 4. kadın 5. nargileden bir nefes çekmek 6. kadın 7. biçim 8. çökmez 9. merdiven
10. ağız 11. sahip
.
Perizad Xanım qaldı meettel ki, bu adam kim- Ne olmusan aşıq, deli divane,
dir, ne cesaretle mene bu sözü deyir, men ona ne Xeddin varsa girek indi meydana,
etmişem. Perizad Xamm âşığı tanımamıştı. Vanlı Gayğulu tek ne baxırsan dört yana,
Göyçek sazını qaldırdı ki, özünü işare versin, ama Allam sazın, sallam seni zindana.
Perizad Xanım onu yene tanımadı, aldı sözünün
devamanı görek nece dedi: Vanl ı G ö y ç e k :
P e r i z a d Xanım: Sıdqmen sığmnam bir Allah'ime,
Durmuşam meydanda merdi-merdana,
Lâl-cevahirden tutulup yükümüz, Göqde uldızlara düşer kemendin,
Arada qalmasm zerre sekimiz, Dişi aslan neyler erkek aslana.
Qırılsm özgeler, qalaq ikimiz,
Söyle görüm, kimsen ay gözel oğlan?
Perizad Xanım:
VanlıGöyçek:
Sen tek âşıqleri çox eşitmeşem,
Bağ sende, bağban sende, bar sende, Neçesinin yüz qemine7 yetmişem,
Tüfek? sende, terlans sende, sar* sende Neçesini pillekenden» atmışam,
Yeni yetişen qardaş narı var sende Garınca tek dağılıptır her yana.
Helvet eyle otağların, qız senin.
Perizad Xanım: VanlıGöyçek:
l.balkon 2. hiyle 3. doğan, şahin 4. et yiyen bir cins kuş 5. geri çekil 6. korku 7. gam 8. merdiven 9.tırnak
: