Professional Documents
Culture Documents
Contents
I. Khaùi nieäm
- Tĩnh học lưu chất nghieân cöùu löu chaát ôû traïng thaùi tĩnh
(traïng thaùi caân baèng), khoâng coù chuyeån ñoäng töông
ñoái giöõa caùc phaàn töû lưu chất.
Lưu ý: - Ở trạng thái tĩnh sẽ không có thành phần ứng suất tiếp.
- Lực tác dụng lên bề mặt lưu chất chỉ do áp suất gây ra.
II. AÙp Suaát Thuûy Tónh
• 1) Ñònh nghóa
F
• - AÙp suaát thuûy tónh laø löïc phaùp tuyeán
A
taùc duïng leân moät ñôn vò dieän tích F
p tb
A
• - AÙp suaát thuûy tónh taïi moät ñieåm:
F
F
p lim
A 0 A
A
2) Tính chaát
a) AÙp suaát thuûy tónh taùc duïng thaúng goùc vaø höôùng vaøo
trong dieän tích chòu löïc.
b) Giaù trò aùp suaát thuûy tónh taïi moät ñieåm khoâng phuï
thuoäc höôùng ñaët cuûa dieän tích chòu löïc.
II. AÙp Suaát Thuûy Tónh
Fn
F
A
II. AÙp suaát thuûy tónh
(tt)
Chứng minh tính chất (b)
- Giaù trò aùp suaát thuûy tónh taïi moät ñieåm khoâng phuï thuoäc
höôùng ñaët cuûa dieän tích chòu löïc.
- Xeùt söï caân baèng cuûa 1 vi phaân theå tích löu chaát hình
laêng truï tam giaùc
- Phương trình chuyễn động theo định luật 2 Newton ở phương y và z như sau:
- Trong đó:
Hay
Nhö vaäy trò soá aùp suaát taïi moät ñieåm baát kyø khoâng phuï
thuoäc vaøo höôùng ñaët cuûa dieän tích chòu löïc taïi ñieåm naøy.
II. AÙp suaát thuûy tónh (tt)
[F] 2
[p]
• - Thöù nguyeân cuûa aùp suaát : [A] F.L
Hay
- Hay
- Mặt khác
Vậy
- Lực khối tác dụng theo phương z,
- Hay
Vậy,
Đây là phương trình vi phân chuyển động của phần tử lưu chất trong
trường hợp không ứng suất tiếp.
- Khi ở trạng thái tĩnh, a = 0
Hay
- Phương trình cho thấy, p không phụ thuộc vào x và y. Vậy, khi ta di
chuyển từ điểm này sang điểm khác (song song với mặt phẳng xy) thì áp
suất không thay đổi.
- Vậy p chỉ phụ thuộc vào z, pt trên có thể được viêt lại,
- Đây là phương trình vi phân cơ bản của lưu chất ở trạng thái tĩnh, biểu
diễn sự thay đổi của áp suất theo độ cao.
a) Trường hợp với lưu chất không nén được, = const
Từ,
Hay,
Vậy, P1 = P2 + h
Sự thay đổi tuyến tính của áp
suất (tăng) theo độ sâu.
Mặt khác, sự chênh lệch áp suất giữa hai điểm có thể được xác định bởi h
h được gọi là cột áp thủy tĩnh, diễn tả độ dâng cao của cột lưu chất có
trọng lượng riêng , cần thiết để tạo ra độ chênh áp p1 – p2.
a) Trường hợp với lưu chất không nén được, = const
- Thực tế, p2 = p0 nên phương trình thủy tĩnh xác định áp suất p tại bất kỳ
độ sâu h được viết lại
p = p0 + h
a) Trường hợp với lưu chất không nén được, = const
Hệ quả
- Maët ñaúng aùp laø moät maët treân ñoù aùp suaát taïi caùc ñieåm ñeàu baèng
nhau. Maët ñaúng aùp laø maët naèm ngang.
- Neáu ta coù nhieàu chaát loûng khaùc nhau, khoái löôïng rieâng khaùc nhau,
khoâng troän laãn vaøo nhau thì maët phaân chia laø maët ñaúng aùp naèm ngang.
- Ñoä cheânh leäch aùp suaát giöõa hai ñieåm baát kyø A vaø B trong cuøng moät
chaát loûng chæ phuï thuoäc vaøo khoaûng caùch thaúng ñöùng giöõa hai ñieåm aáy.
- Trong chaát loûng khoâng neùn ñöôïc ôû traïng thaùi caân baèng, ñoä taêng aùp
suaát ñöôïc truyeàn ñi nguyeân veïn ñeán moïi ñieåm trong chaát loûng (ñònh luaät
Pascal).
b) Trường hợp với lưu chất nén được, ≠ const
- Từ phương trình trạng thái, p = RT
dp pg
Ta có, ρg
dz RT
Hay,
- Xét trường hợp đẳng nhiệt (isothermal conditions), tìm được sự thay đổi
áp suất theo độ cao
III. Phöông trình vi phaân cô baûn cuûa tónh hoïc löu chaát
(tt)
ÖÙng duïng phöông trình thuûy tónh – Dụng cụ đo áp suất
a. AÙp keá
- AÙp keá tuyeät ñoái, pa = h - AÙp keá dö, pA = h
pv pa
A h
pa h
A2
P2 p1A 2 P1
A1
III. Phöông trình vi phaân cô baûn cuûa tónh hoïc löu chaát
(tt)
ÖÙng duïng phöông trình thuûy tónh – Biểu đồ phân bố áp suất
- Ta có,
P = Pa + h
Ví duï 1
Xaùc ñònh giaù trò aùp suaát ñoïc treân aùp keá neáu bieát: h 1 =76cm, h2 = 86cm,
h3 = 64cm, h4 = 71cm.
Giaûi:
pB –pC =HghBC
pD –pE =HghDE
pD –pC =nhDC
Suy ra giaù trò aùp suaát dö ñoïc ñöôïc laø:
pA =pE =nhA-B + HghB-C -nhC-D + HghD-E
=0 - n(h1+h2)+ Hgh1 - nh3+ Hgh4
= n(-h1-h2+13,6h1-h3+13,6h4)
=17,732n =17,732x9810Pa=173,95KPa
Ví duï 2. Nöôùc chaûy trong oáng töø A-B. Ñeå ño ñoä cheânh coät aùp tónh
ngöôøi ta duøng oáng ño aùp ño cheânh nhö hình veõ. Xaùc ñònh ñoä cheânh
coät aùp tónh vaø ñoä cheânh aùp suaát giöõa 2 ñieåm A vaø B. Bieát chaát
loûng (1) laø nöôùc nöôùc = 1000kg/m3 (2) laø thuûy ngaân Hg = 13,6, h
=0,7m, b-a = 0,3m.
Giaûi: Phöông
pA trình thuûy
pMtónh aùp duïng cho caùc caëp ñieåm A-M, M-N, N-
zA zM
B: n n
pB pN
zB zN
n n
pM pN
zM zN
Hg Hg
Hay pM pN Hgh
pA pB
HAB
Ñoä cheânh zAaùp
coät tónh giöõa
zB 2 ñieåm
A vaø B laø
n n
pM pN
zM zN
n n
pM pN
( ZM ZN )
n
Hgh
h
n
H h 1 0,7 x(13,6 1) 8,82m
Hg
AB
n
Ñoä cheânh aùp suaát giöõa 2 ñieåm A vaø B laø:
Troïng löôïng
x
rieâng =
dA
y
C
D
IV. AÙp Löïc Thuûy Tónh
a) Độ lớn p0
- Xeùt moät vi phaân dieän tích dA, aùp löïc taùc
Beà maët chaát O
duïng thaúng goùc vaøo dieän tích vaø coù giaù trò: h
loûng
h C
dF y
dF = pdA F yC
yD
p = p0 + h Troïng
löôïng x
y dA
AÙp löïc taùc duïng leân toøan boä dieän tích:rieâng =
C
F pdA (p 0 γ h) dA ( p 0 γ ysin θ) dA D
A A A
p 0 A γ sin θ y C A
p0A γ h CA pCA
Vaäy F = pcA = (p0 + hc)A (Nếu tính theo áp lực dư, F = hcA)
pc laø giaù trò aùp suaát taïi troïng taâm C cuûa taám phaúng
Vaäy aùp löïc thuûy tónh taùc duïng leân moät maët phaúng naèm trong
chaát loûng baèng tích soá aùp suaát taïi troïng taâm maët phaúng nhaân vôùi
IV. AÙp Löïc Thuûy Tónh
b) Ñieåm ñaët löïc D
• - Momen cuûa aùp löïc F ñoái vôùi truïc Ox laø :
y D F p . y . dA ρ. g . sin θ y 2 . dA ρ. g . sin θ. I xx
A A
• - Trong ñoù:
• laø momen quaùn tính cuûa dieän tích A ñoái vôùi truïc Ox.
I xx y 2 . dA
A
• - Xeùt truïc O’x’ song song vôùi truïc Ox vaø ñi qua troïng taâm C, ta coù
• Ixx = Ic + yc2.A
• Ic laø momen quaùn tính cuûa dieän tích A ñoái vôùi truïc O’x’ (tra phuï luïc)
• - Vaäy, yD.F = .g.sin.(Ic + yc2.A)
• yD.hcA = .sin.(Ic + yc2.A)
•
• yD
2
γ. sin θ. I C y C . A Hay y D y C
IC
γ. y C . sin θ. A yC . A
IV. AÙp Löïc Thuûy Tónh
b) Ñieåm ñaët löïc D
• - Töông töï momen cuûa aùp löïc F ñoái vôùi truïc Oy
x D . F p . x . dA γ. sin θ x . y . dA γ. sin θ. I xy
A A
• I xy x . y . dAlaø momen quaùn tính cuûa beà maët ñoái vôùi trục Ox
và OyA
•
Nhận xét
- IC luoân luoân döông neân yD > yC.
- Ixyc coù theå döông hoaëc aâm. Trong nhieàu tröôøng hôïp beà maët phaúng
coù daïng ñoái xöùng neân giaù trò Ixyc = 0, xD = xC neân ta chæ caàn xaùc
IV. AÙp Löïc Thuûy Tónh
•
Ví duï 3. Cho 1 cöûa van hình chöõ nhaät coù beà roäng b = 5m. Chòu
aùp löïc nöôùc thöôïng löu nhö hình veõ vôùi H = 2m. Hoûi aùp löïc thuûy
tónh F taùc duïng leân van?
Giaûi
AÙp löïc thuûy tónh taùc duïng leân van:
O
F = pCA = hCA
H C
hC = H/2 = 2/2 = 1 (m)
=> F = 9810N/m3 x 1mx 5mx2m
= 98100 (N )
Ví duï 2:Cho 1 taám phaúng hình tam giaùc chìm trong chaát loûng coù tyû troïng
= 1.2, coù caùc kích thöôùc nhö sau:
h = 3m, b = 2m
H = 1m, = 600
p0 = 0.06at = 600 kgf/m2
Thay p0 baèng lôùp chaát loûng coù beà daøy töông ñöông:
2 O
p0 600kgf / m
h0 0.5m p0 h0
1.2 x1000kgf / m 2
hC
h 3 m x
hC h0 H sin 0.5m 1m sin 600 C
3 3
b
2.366m
hC 2.366m y
yC 2.73m
h
sin sin 60 0
D 2 ( 4 m) 2
F = pCA hC (9,81x10 N / m ) x(10m) x
3
1230 x10 3
N
4 4
I xC 10m ( / 4) x(2m) 4
y D yC 11,6m
yC A sin 60 (10m / sin 60 ) x(4m )
0 0 2
yD –yC = 0,0866m
MC = 0
M = Fx(yD –yC )
= (1230x103N)(0,0866m) = 1,07x105 N.m
IV. AÙp Löïc Thuûy Tónh
2. AÙp löïc thuûy tónh treân moät dieän tích cong.
- AÙp suaát treân maët thoùang baèng aùp suaát khí trôøi
- Ba hình chieáu cuûa A: Ax, Ay, Az pa
Fx dFx Ax
() h
F dF Fy dFy
Fz dFz dA
F F F Fx
2
y
2
z
2
Trong tröôøng hôïp dieän tích cong phöùc taïp (coù hình chieáu choàng
chaäp) => Chia noù thaønh caùc phaàn ñôn giaûn vaø tính töøng phaàn roài
coäng laïi
Ví duï 5. Xaùc ñònh aùp löïc do daàu taùc duïng leân moät van cung
daïng ¼ hình truï coù baùn kính 0,5m, daøi 2m naèm döôùi ñoä saâu h
= 1m.
Giaûi:
R pa
Fx = pCxAx pCx d h
2 Daàu (0,8)
Ax = RL, R
2 h=1m
Fz dW d Rh F FZ
4
FX
Fy = 0, Fx = 9,81KN, FZ = 10,93KN
F Fx2 Fy2 Fz2 14,69 KN
Fz
tg 1,11 480
Fx
- Vậy, tröôøng hôïp thaønh cong laø moät phaàn truï troøn naèm ngang thì P
ñöôïc tính: F Fx Fz
2 2
+ Trò soá :
+ Phöông cuûa P ñi qua taâm O vaø hôïp vôùi phöông ngang moät goùc
IV. AÙp Löïc Thuûy Tónh
3. Löïc ñaåy Archimedeø p0
x
- Xeùt vaät coù theå tích V chìm trong chaát loûng ()
dWz1
- Xeùt vi phaân theå tích dV hình laêng truï thaúng dFz1
dWz2
ñöùng. Noù coù 2 beà maët treân vaø döôùi tieáp xuùc
V
vôùi chaát loûng vaø thaønh phaàn aùp löïc treân dAz
dp = - axdx -(g+az)dz
- Phöông trình cuûa aùp suaát thuûy tónh:
g
a x= const
p +axx+(g+a
z z )z xC F g a
g az a
z xC
- Maët ñaúng aùp: g
p
+Cgz = const;
*Chuyeån ñoäng thaúng ngang: pz+ax
a=az z
Treân maët phaúng x = const: x
V. Tónh Töông Ñoái
2. Chaát loûng tónh trong thuøng chuyeån ñoäng quay troøn ñeàu.
z
p
r 2
2 1 r 2r
(g r ) - p 0
p g
z
dp =r2dr - gdz
=> Phöông trình cuûa aùp suaát thuûy tónh F g 2r g
2 2
p r gz const
2
2
- Maët ñaúng aùp: z r 2 C
2g
=> Hoï caùc maët cong paraboloid troøn xoay
Treân maët truï r = const: z p C
Ví duï 6. Moät bình kín roäng 2m, chöùa ñaáy nöôùc chuyeån ñoäng
nhanh daàn ñeàu theo phöông ngang, chieàu nhö hình veõ (gia toác
a = 2m/s). Neáu taïi E coù 1 loã nhoû. Xaùc ñònh aùp suaát taïi A
vaø B vaø aùp löïc taùc duïng leân maët ñöùng
z
AB.
0,5m 0,6m
A
E
Giaûi:
pE = pa = 0 1m
5
• AÙp löïc leân thaønh sau cuûa xe:
• Psau = b = 9810N/m3 x(0,5x3mx3m)x2m = 88290 N
• Ví duï 9. Cho moät bình hôû coù kích thöôùc z