1

Mathematica 

Mathematica Nedir? 
Mathematica, her türlü sembolik ve nümerik hesaplamalar yapabilen, 2 ve 3 boyutlu grafikler 
çizebilen  etkin  bir  programlama  dilidir.  İşlevsel  ve  kural  temelli  bir  programlama  dili  olan 
Mathematica’da ilk başta biraz güçlük çıkabilmekte ancak kısa bir süre sonra global yapısının 
yöntemsel programlamadan çok daha kolay anlaşılır olduğu görülecektir. 

Basit  bir  işlemden  büyük  ölçekteki  programlamaya,  bilimsel  araştırmalardan,  mühendislik 

analizi  ve  modellemelerine,  lise’den  üniversiteye  kadar  teknik  eğitimde,  kısaca  sayısal 
yöntemlerin kullanıldığı her alanda Mathematica temel bir araçtır.

2 
Mathematica Programının Kullanımı ve Menüler 
Bu  bölümde  sizlere  Mathematica  menülerinin  ve  program  yazma  penceresinin  nasıl 
kullanıldığı anlatılacaktır. Öncelikle programımızı Şekil 1’deki gibi çalıştıralım. 

Şekil 1 

Şekil  2’deki  beyaz  zeminli  Untitled­1  adlı  pencere  programlarımızı  yazıp  sonuçları 
göreceğimiz  yerdir. Hemen  yanındaki  sembolik  yardımcılar  ise File/Palettes/Basic Input’dan 
açılabilir. Benzer şekilde File/Palettes altındaki diğer yardımcı menüleri de inceleyebilirsiniz.

3 
 Şekil 2 

Eğer  yazı  tipi  ile  ilgili  özellikleri  değiştirmek  istiyorsanız  Edit/Preferences  menüsünden 
Formatting Options/Font Options’tan istediğiniz değişikliği yapabilirsiniz 

Komutlarımızı  yazdığımız  satırlar  Mathematica  tarafından  In  (Input)  ismi  ile  adlandırılacak 
ve  yanında  işlem  numarası  yazılacaktır. Çıktı satırları  ise Out (Output)  ile adlandırılacaktır.

4 
Örneğin, In[12]:= ve Out[12]= gibi. Komutunuzun çalışmasını sağlamak için imleciniz satırın 
herhangi bir yerinde iken Shift+Enter tuşlarına birlikte basmalısınız. 

Eğer komutun birden fazla satırdan oluşuyorsa her satırın (ya da alt komutun) sonunda Enter 
tuşuna  basıp  en  sonda  Shift+Enter tuşlarına  basmanız  gerekir.  In  ve  Out  satırlarının  her  biri 
için  sağ tarafta  birer  mavi köşeli  parantez oluşur. Böylece In  ve Out satırlarını  biri  birinden 
kolayca ayırabilirsiniz. 

Dosyalarınızı kaydetmek için File/Save veya File/Save As menülerini kullanabilirsiniz. Şimdi 
aritmetik bir dört işlem örneği verelim ve yukarıdaki açıklamalarımızı Şekil 3’te görelim.

5 
 Şekil 3 

İki  farklı  işlemi tek  bir  satırda  nasıl  yapacağımıza ait  bir örneği de Şekil 4’te görebilirsiniz. 

Burada ikinci dereceden bir denklemin kökleri bulunup bu denklemin grafiği çiziliyor.

6 
Şekil 4

7 
Mathematica Yardım Menüsü 
Mathematica, tüm komutların kullanım şekli ve örneklerin bulunduğu oldukça gelişmiş bir 
yardım menüsüne sahiptir. Buna Help/Master Index yolu ile ulaşabilir ve aradığınız kelimeyi 
yazarak Go ile arama yaptırabilirsiniz. 

Temel Bilgiler 

Dört İşlem ve Parantezler 
+ toplama, ­ çıkarma, * çarpma ve / bölme için kullanılır. Ayrıca ^ üs almak için kullanılır. 

Mathematica’da  (  ),  [  ]  ve  {  }  şeklinde  üç  değişik  parantez  farklı  amaçlar  için 
kullanılmaktadır.

8 
 ·  (  )  normal  parantez,  aritmetik  işlemlerde  ve  fonksiyon  yazımlarında  gruplandırma 
amacıyla kullanılır. 

Örnek 

In[1]:= 

1+(2­4)*3+2/7 
Out[1]=

33
-
7

·  [ ] köşeli parantez, fonksiyon argümanları ve tüm komutlar için kullanılır.

9 
Örnek 

In[2]:= 

Sin[Pi/2] 
Out[2]= 

1 

Örnek 

In[3]:= 

Solve[2*x­6Š7­3*x,x] 

Out[3]=

10 
 13 
::x ® >>
5

·  { } süslü parantez, aralık tanımlamaları, listeler ve sayaçlar için kullanılır. 

Örnek 

In[4]:= 

A={a,b,c,d} 

Out[4]= 

{a,b,c,d}

11 
Örnek 

In[5]:= 

M={{1,2},{3,5}}//MatrixForm 

Out[5]=

1  2 
J N 
3  5

Örnek 

In[6]:= 

Plot[x^3,{x,­4,4}];

12 
 1.5 

1 

0.5 

­4  ­2  2  4 
­0.5 

­1 

­1.5 

Açıklama Satırları, Nümerik Çözüm Bulma ve Önceki Sonuçlara 
Başvurma 
Mathematica’da  açıklama  satırları  için  (*  ….  *)  kullanabiliriz.  Eğer  işlem  sonucunu  sayısal 
istersek  satır  sonuna  //N  ifadesini  koymamız  yeterlidir.  Eğer  virgülden  sonra  belirli  bir
13 
basamağa kadar ondalık sayıyı göstermesini istersek N[ifade,basamak sayısı] şeklinde komutu 
kullanabiliriz.  Eğer  N[  ]  veya  //N  kullanılmazsa  Matematica  tüm  sonuçları  default  olarak 
kesirli gösterir. 

Eğer  In[  ]  satırının  sonucunun  görünmesi  istenmiyorsa  satır  sonuna  ;  (noktalı  virgül) 
konulabilir. Eğer birden fazla atama aynı anda yapılacaksa araya birer boşluk konularak aynı 
satırda yazılabilir. Örneğin x=14; y=15; z=­4; gibi. Grafik çiziminde kullanılırsa grafik çizilir 
ama Out[ ]: …Graphics… satırı görünmez. 

Mathematica’da  bir  oturum  boyunca  %  sembolü  ile  son  elde  edilen  değer  bellekten 
çağrılabilir. Her yeni işlem ile bu % değeri de güncellenmiş olur. %% ile de iki işlem önceki 
sonuç kullanılabilir.

14 
Örnek 

In[7]:= 

Solve[2*x^3­5*x^2+10Š0,x]//N 

Out[7]= 

{{x®­1.1676},{x®1.8338 +0.958888 ä},{x®1.8338 ­0.958888 ä}} 

Örnek 

In[8]:= 

N[Pi,20] 

Out[8]= 

3.1415926535897932385

15 
Eşit İşaretleri 
Mathematica’da  =,  =  =,  =  =  =  ve  :=  şeklinde  dört  değişik  eşit  işareti  farklı  amaçlar  için 
kullanılmaktadır.

·  =  işareti,  atama  yapmak  için  kullanılır.  Bu  atama  sonrası  Mathematica  programı 
kapanana  kadar  bu  atama  geçerli  olur.  Bunu  kaldırmak  için  Clear[  ]  komutu 
kullanılmalıdır.  Eğer  anlık  atama  yapılmak  isteniyorsa  “/.”  şeklindeki  ikili  sembol 
kullanılabilir.  Ancak  bu  atama  sadece  o  an  içindir,  bir  sonraki  satırdan  itibaren  bu 
atama Mathematica tarafından dikkate alınmaz. 

Örnek 

In[9]:= 

a=5;

16 
Örnek 

In[10]:= 

2*x^2+5*y/.x­>2 

Out[10]= 

8+5 y 

Örnek 

In[11]:= 

Clear[a]

17 
 ·  =  =  işareti,  bir  eşitliği  (denklemi)  göstermek  amacıyla  kullanılır.  Ayrıca  If  kontrol 
komutunda da kullanılır. 

Örnek 

In[12]:= 

Solve[x^3­5*x^2+xŠ0,x] 

Out[12]=

1  •!!!!!! 1  •!!!!!!
:8x ® 0<, :x ® I5 - 21 M>, :x ® I5 + 21 M>>
2 2

18 
 ·  = = = işareti, If kontrol komutunda kullanılır. 

Örnek 

In[13]:= 

y[x_]:=x^4­3*x^2+5 

If[y[x]= = =y[­x],Print["simetrik"],Print["simetrik değil"]] 

Out[13]= 

Simetrik

·  := işareti, fonksiyon tanımlamalarında kullanılır.

19 
Örnek 1.14 

In[14]:= 

f[x_]:=Sin[2*x]­Cos[x] 

f[Pi] 

Out[14]= 

20 
Sabitler ve Sayı Türleri 
Mathematica’da p  için  Pi,  e  (doğal  logaritmik  taban)  için  E  ve  i  (kompleks  sayılar)  için  I 
sabitleri kullanılmaktadır. Ayrıca C, D, N ve O harfleri de başka anlamları ve komut oldukları 
için değişken ismi olarak kullanılmamalıdır. 

Ondalıklı sayılar . (nokta) ile yazılmalıdır. Örneğin; ­2.34. 

Bazı Matematiksel  İşlemler ve Rastgele Sayı Üretimi 
Mathematica’da  faktöriyel  işlemi  için  !  sembolü  kullanılabilir.  Mutlak  değer  için  Abs  [  ] 
komutu, modüler aritmetik için Mod [n,m] komutu kullanılır. Burada n’nin m ile bölümünden 
kalan bulunacaktır. En büyük ve en küçük elemanlar için ise Max [ ] ve Min [ ] kullanılabilir.

21 
Logaritmik  işlemler  için  Log[b,n]  komutu  kullanılır.  Burada  b  tabanı  göstermektedir.  Eğer 
doğal logaritma (ln) söz konusu ise Log[n] kullanılabilir. 

Örnek 

In[15]:= 

Mod[11,2]+Log[E^3] 

Out[15]= 

4 

Random [ ] komutu ile 0 ve 1 arasında rastgele ondalıklı bir sayı üretilir.

22 
Örnek 

In[16]:= 

Table[Random[Integer,{1,10}],{15}](*1 ile 10 arasında 15 tane 
rastgele tamsayı seçmek için*) 

Out[16]= 

{5,7,7,3,9,3,10,10,4,2,2,5,6,3,2}

23 
1
Liste İşlemleri 
Mathematica’da  nesnelerin  bir  kümesini  Liste  yöntemiyle  oluşturabiliriz.  Bunun  için  {  } 
parantezlerini  içindeki  her  elemandan  sonra  ,  (virgül)  koyarak  kullanabiliriz.  Bu  listeler 
üzerinde her türlü aritmetik işlem yapılabilir. Eğer listenin bir elemanını öğrenmek istiyorsak 
[[n]] yardımcı komutunu kullanmalıyız. Örneğin; L adlı bir listenin 5­inci elemanı L[[5]] ile 
bulunabilir.  Bu  L  listesinin  3­üncü  elamanını  v  ile  değiştirmek  istiyorsak  L[[3]]=v  şeklinde 
tanımlama yapmalıyız. 

Örnek 

In[17]:= 

A={3,a,0,­3,b,c};

2 
Örnek 

In[18]:= 

B={0,4,1,9,7,­4}; 

B+4 

3*B 

Out[18]= 

{4,8,5,13,11,0} 

{0,12,3,27,21,­12}

3 
Matematiksel İfadeleri Açma, Çarpanlarına Ayırma ve Sadeleştirme 
Mathematica’da bir ifadenin en açık hali Expand[ ] (yerli olmazsa ExpandAll[ ] kullanılmalı), 
çarpanlarına  ayrılmış  hali  ise  Factor  [  ]  ile  bulunur.Sadeleştirme  için  Simplify[  ]  komutunu 
kullanabiliriz.  Eğer  logaritmik,  üstel  veya  trigonometrik  ifadeler  var  ise  FullSimplify[  ] 
komutunu  kullanmamız  gerekir.  İstediğimiz  değişkene  göre  ifadeyi  gruplandırmak  için 
Collect[ifade,değişken] komutunu kullanabiliriz. Bunların dışında trigonometrik  ifadeler  için 
TrigExpand[  ],  TrigFactor[  ],  TrigReduce[  ],  kompleks  ifadeler  için  ComplexExpand[  ]  ve 
üslü ifadeler için de PowerExpand[ ] komutları kullanılabilir. Bir çok terimli ifadede istenilen 
değişkenin  katsayısını  Coefficient[ifade,değişken]  komutu  ile  bulabiliriz.  Eğer  istenilen 
değişkene  ait  en  büyük  kuvveti  bulmak  istersek  Exponent[ifade,değişken]  komutunu 
kullanmamız  gerekir.  Part[ifade,n]  ile  verilen  ifadenin  n­inci  terimi,  Denominator[kesirli 
ifade] ile kesrin paydası bulunabilir.

4 
Simplify[ ] komutu bazı durumlarda sadeleştirme yapamaz. Böyle ifadelerde değişkenin değer 
aralığını vermemiz gerekir. 

Örnek 

In[19]:= 

FullSimplify[Sqrt[x^2],x>0] 

Out[19]= 

5 
Örnek 

In[20]:= 

Simplify[Sqrt[x^2],Element[x,Reals]] 

Out[20]= 

Abs[x] 

Örnek 

In[21]:= 

Factor[x^2+2*x+1]

6 
Out[21]=

H1 + xL2 

Mantıksal ve İlişkisel Operatörler 
Mathematica’da && bağlacı VE anlamında, || bağlacı ise VEYA anlamında kullanılır. Tablo 
1’de operatörleri görebilirsiniz.

7 
 Tablo 1 

x==y  Eşit 

x!=y  Far klı 

x>y  Büyük 

x>=y  Büyük eşit 

x<y  Küçük 

x<=y  Küçük eşit 

x==y==z  Tümü eşit

8 
 x!=y!=z  Tümü far klı 

x>y>z  Sıralı artan 

Örnek 

In[22]:= 

7>4&&2!=3 

Out[22]= 

True

9 
Mathematica’da Analiz 

Denklem Çözümü 
Mathematica’da denklem çözümü için Solve[ ] komutu kullanılır. 

Örnek 

In[23]:= 

Solve[x^2+5*x+6Š0,x] 

Out[23]= 

{{x®­3},{x®­2}}

10 
Bu  örnekte  x 2 + 5 x + 6 = 0  denkleminin  çözümü  bulunmuştur.  Çok  bilinmeyenli  denklem 
sistemlerinin çözümlerini de Mathematica’da bulmak mümkündür. 

Örnek 

In[24]:= 

Solve[{x+5*yŠ­3,2*x­4*yŠ5},{x,y}] 

Out[24]=
13  11 
::x ® , y® - >> 
14  14

Bu örnekte ise x+5y=­3 ve 2x­4y=5 şeklindeki iki bilinmeyenli denklem sistemi çözülmüştür. 
Trigonometrik denklemleri de Solve[ ] komutu ile çözmek mümkündür.
11 
Örnek 

In[25]:= 

Solve[Cos[x]Š0,x] 

Out[25]=
p p
::x ® - >, :x ® >> 
2 2

Verilen  ifadelerde  çözümü  bulurken  istenilen  değişken  yok  edilerek  sonuç  isteniyorsa 
Eliminate[  ]  komutu  kullanılabilir.  Reduce[  ]  komutu  da  kullanılabilecek  bir  diğer  komut 
olarak verilebilir. 

Trigonometrik  denklemlerin  kökünü  bulmak  için  FindRoot[denklem,{değişken,civar 

noktası}]  komutunu  kullanmak  gerekmektedir.  Örneğin;  3sin(2x)=ln(x)  denkleminin  x=1

12 
civarındaki  çözümü  için  FindRoot[3*Sin[2*x]=Log[x],{x,1}]  şeklinde  bir  Mathematica 
komutu yazmamız gerekir. 

Örnek 

In[26]:= 

Eliminate[{a*x+yŠ0,2*x+(1+a)*yŠ1},y] 

Out[26]=
2
H-2 + a + a L x Š - 1 

Örnek 

In[27]:= 

Reduce[{a*x­bŠ0},x]

13 
Out[27]=
b 
Hb Š 0&& a Š 0L ÈÈ Ja ¹ 0 &&x Š N
a

Eşitsizlik Çözümü 
Mathematica’da  eşitsizleri  çözmek  için  öncelikle  kütüphane  çağırmak  gerekmektedir. 
Kütüphane  çağrımı  <<konu_adı`komut`  şeklinde  olmaktadır.  Burada  kullanılan  tek  tırnak 
işaretleri  klavyeden  Alt  Gr+Virgül  tuş  kombinasyonu  ile  yazılmaktadır.  Kütüphane  komut 
kullanılmadan önceki ilk In[ ] satırında tek başına yazılıp çalıştırılmalıdır. Eğer yazım doğru 
ise herhangi  bir Out[ ] satırı oluşmaz.  Kütüphane Mathematica programı açık kaldığı sürece 
hafızada  hazır  bekler. Her komut kullanımında tekrar kütüphane çağırılmasına gerek  yoktur. 
Bir Mathematica oturumunda bir kez ilgili kütüphaneyi çağırmak yeterlidir.
14 
Örnek 

In[28.1]:= 

<<Algebra`InequalitySolve` 

In[28.2]:= 

InequalitySolve[(x­3)*(2*x+5)<=6,x] 

Out[28]=
7 
-3 £ x £
2 

Bu örnekte (x­3)(2x+5) £ 6 eşitsizliği çözülmüştür.

15 
Örnek 

In[29]:= 

InequalitySolve[Abs[x­1]*(x^2­3)>3,x]//N 

Out[29]= 

x<­2.||x>2.30278 

Mathematica’da Programlama 

Ekrana yazı yazma ve bilgi girişi 
Mathematica’da ekrana bilgi yazma işlemini Print[ ] ile yapabiliriz. Ancak yazının içeriğinde 
değişken kısımlar var ise o zaman StringForm[ ] komutunu da birlikte kullanmamız gerekir.

16 
Kulanıcan değer alma işlemini Input[ ] komutu ile yapabiliriz. Örneğin; kullanıcıdan bir sayı 
isteyip  bunu  “b”  adı  ile  kullanmak  istersek  b=Input[“b  sayısını  giriniz:”];    komutu  yeterli 
olacaktır. 

Örnek 

In[57]:= 

a=4; 

Print[StringForm["`` sayısının karesi `` dır.",a,a^2]] 

Out[57]= 

4 sayısının karesi 16 dır.

17 
Do döngüsü 
Mathematica’da  bir  işlemi  tekrar  tekrar  yazmak  yerine  Do[  ]  döngüsi  yardımıyla  bir  defada 
tanımlayıp işlemleri arka arkaya yaptırabiliriz. 

Örnek 

In[58]:= 

Do[Print[a!],{a,2,4}] 
Out[58]= 

2 

6 

24

18 
While ve For komutları 
Mathematica’da  program  yazmak  isteyenlerin  mutlaka  ihtiyaç  duyacağı  komutlardan  ikisi 
olan While[ ] ve For[ ] komutları ile ilgili örnekler aşağıda verilmiştir. 

Örnek 

In[59]:= 

For[i=1,i<4,i++,Print[i]] 

Out[59]= 

1 

2 

3
19 
Örnek 

In[60]:= 

n=17; 

While[(n=Floor[n/2])!=0,Print[n]] (*Floor ondalıklı sayıların kesir 
kısmını atıp tam kısmını alır*) 

Out[60]= 

8 

4 

2 

1
20 
İndis kullanımı 
Mathematica’da  Do[  ]  komutu  yarımıyla  indisleri  çok  daha  verimli  kullanmak  mümkündür. 
Bu konu ile ilgili bir kısmi türev uygulaması Örnek 1.60’da verilmiştir. 

Örnek 

In[61]:= 

X@u1, u2D := 8a * Cos@u1D * Sin@u2D, a * Sin@u1D * Sin@u2D, a * Cos@u2D<

Do@Xut = D@X@u1, u2D, utD, 8t, 2<D
Do@g@i, kD = Simplify@Xui .XukD, 8i, 2<, 8k, 2<D
Do@Print@StringForm@"g````=``", i, k, g@i, kDDD, 8i, 2<, 8k, 2<D

Out[61]=

21 
 2 
g11=a  Sin@u2D2 

g12=0 

g21=0 
2
g22=a 

22 
1
Bazı Yardımcı Mathematica Komutları 
Örnek 

In[69]:= 

Series[Sin[x],{x,0,10}](*fonksiyonların seri açılımı için 
kullanılır*) 

Out[69]= 
3
x  5 
x  7 
x  9 
x  11
x- + - + + O@xD
6 120 5040 362880

2 
Örnek 

In[70.1]:= 

<<Graphics`Graphics` 

In[70.2]:= 

PieChart[{{35,"A"},{25,"B"},{40,"C"}}]; 

BarChart[{{35,"A"},{25,"B"},{40,"C"}}]; 

A 

B 

3 
40 

30 

20 

10 

A  B  C 

Örnek 

In[71]:= 

Sin[30*Degree]+Cos[Pi/4] 

Out[71]= 

1  1
+
2 •!!!
2!

4 
Örnek 

In[72.1]:= 

<<Graphics`Animation` 

In[72.2]:= 

MoviePlot3D[Sin[x*y],{x,0,t/2},{y,0,t},{t,1,6,3/4}] 

1  1  1 
0.4 
0.75 
1  0.75  2.5 0.5 
0.2  0.5  0.5  0  3 
0.8  1.5  2 
0.25  0.25  ­0.5 
0  0.6  0  0  1.5  ­1  2 
1  0 
0  0  0 
0.4  0.25  1 
0.1  0.2 
0.5  0.5  0.5  1 
0.2  0.4  0.5 
0.3  0.2  0.75 
0.6  1  1 
0.4  0 
0  0.8  0  1.25  1.5 
1.5 0 
0.5 

5 
 1  1  1 
0.5 
4 0.5  0.5 
0  0  0 
4 
­0.5  3  ­0.5  ­0.5  4 
­1  ­1  3  ­1 
0  2  0  0 
2 
0.5  0.5  2 
1  1  1 
1 
1 
1.5 
1.5  2 
2 
0  2 
2  0  0 

Örnek 

In[73]:= 

pascal[n_]:=Table[Binomial[n,i],{i,0,n}] 

ColumnForm[Table[pascal[m],{m,0,5}],Center] 

Out[73]=

6 
 81<
81, 1<
81, 2, 1<
81, 3, 3, 1<
81, 4, 6, 4, 1<
81, 5, 10, 10, 5, 1< 

Örnek 

In[74]:= 

TreeForm[3+a+Sin[2*Pi*x^y]] 

Out[74]=

7 
PlusB3, a, È F 
SinB È F
TimesB2, p , È F
Power@x, yD

Örnek 

In[75]:= 

ContourPlot[Sin[x*y],{x,0,3},{y,0,4}];

8 
4 

3 

2 

1 

0 
0  0.5  1  1.5  2  2.5  3 

Örnek 

In[76]:= 

Solve[{x^2+y^2Š16,x^2­4Šy},{x,y}]//TableForm

9 
Out[76]= 
y ® -4  x ® 0 
y ® -4  x ® 0 
•!!!!
y ® 3  x ® - 7 
•!!!!
y ® 3  x® 7 

Örnek 

In[77.1]:= 

<<Graphics`Graphics` 

In[77.2]:= 

PolarPlot[t,{t,0,2*Pi}];

10 
 1 

­2  2  4  6 
­1 

­2 

­3 

­4 

Örnek 

K={­4,7,a,b,0,5,x,11,y}  şeklinde  bir  küme  (liste)  olsun.  Bu  K  kümesi  üzerinde  bazı  komut 
uygulamaları yapalım.
11 
In[78]:= 

K={­4,7,a,b,0,­5,x,11,y}; 

Length[K] 

K[[3]] 

K[[­2]] 

Sort[K] 

Append[K,70] 

Prepend[K,Z] 

Insert[K,325,2] 

First[K] 

Last[K]
12 
K[[Range[3,5]]] 

Select[K,Positive] 

Select[K,Negative] 

Out[78]= 

9 

a 

11 

{­5,­4,0,3,7,11,a,x,y} 

{­4,7,a,3,0,­5,x,11,y,70} 

{Z,­4,7,a,3,0,­5,x,11,y} 

{­4,325,7,a,3,0,­5,x,11,y}
13 
­4 

y 

{a,3,0} 

{7,3,11} 

{­4,­5} 

Örnek 

In[79]:= 

Together[a/b+c/d] 

Collect[a*x+b*x+c*y+d*y,{x,y}] 

Numerator[(x+2)/(x­1)]
14 
Denominator[(x+2)/(x­1)] 

Out[79]= 
b c + a d 
b d 

(a+b) x+(c+d) y 

2+x 

­1+x 

Karışık Örnekler 
Örnek 

A={­2,­1,0,1,2}, B={0,2,4} ve F={­1,1,3,5} ise  ( A \ B ) È ( B Ç F )  kümesi nedir?

15 
In[91]:= 

A={­2,­1,0,1,2}; 
B={0,2,4}; 
F={­1,1,3,5}; 
Union[Complement[A,B],Intersection[B,F]] 
Out[91]= 

{­2,­1,1} 

Örnek 

1 1 1  1 
-  , , - ve  sayılarını sıralayınız ve en büyüğünü bulunuz?
8  5  4  3 

16 
In[92]:= 

A=Sort[{­1/8,1/5,­1/4,1/3}] 
Max[A] 
Out[92.1]=

1  1  1  1 
:- , - ,  ,  >
4  8  5  3
Out[92.2]= 

1 
3

Örnek 

- 2 3  + ( -3 ) 4  - ( -2 ) -2  işleminin sonucunu bulunuz. 

In[93]:= 

­2^3+(­3)^4­(­2)^(­2)
17 
Out[93]= 

291 
4 

Örnek 

2 x - 4  ³ 3  eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. 

In[94.1]:= 

<<Algebra`InequalitySolve` 
In[94.2]:= 
InequalitySolve[Abs[2*x­4]>=3,x] 

Out[94.2]=

18 
 1  7 
x£ ÈÈ x ³
2 2 

Örnek 

x  - 4 = 2  denkleminin çözümü nedir? 

In[95]:= 

Solve[Abs[Abs[x]­4]Š2,x] 

Out[95]= 

{{x®­6},{x®­2},{x®2},{x®6}}

19 
Örnek 

1 3 
- 3  işleminin sonucunu bulunuz. 
24  20 

In[96]:= 

Sqrt[1/24]­3*Sqrt[2/40]//N 

Out[96]= 

­0.466696 

Örnek 

x­y=3 ve xy=10 ise  x 2  +  y 2  değeri nedir?

20 
In[97.1]:= 

cozum=Solve[{x­yŠ3,x*yŠ10},{x,y}] 

Out[97.1]= 

{{x®­2,y®­5},{x®5,y®2}} 

In[97.2]:= 

x=x/.cozum[[1,1]]; 

y=y/.cozum[[1,2]]; 

x^2+y^2 

Out[97.2]= 

29

21 
Örnek 

27 - a 3  ifadesinin özdeşini bulunuz. 

In[98]:= 

Factor[27­a^3] 

Out[98]=
2
-H- 3 + aL H9 + 3 a + a L 

Örnek 

(x­1)+2x=3x+8 denklemini çözünüz. 

In[99]:= 

Solve[x­1+2*xŠ3*x+8,x] 
Out[99]=
22 
{} (*çözüm boş kümedir*) 

Örnek 

4  2  22 
+ = 2 denklemini çözünüz. 
x + 1  x - 1  x  - 1 

In[100]:= 

Solve[4/(x+1)+2/(x­1)Š22/(x^2­1),x] 
Out[100]= 

{{x®4}}

23 
1
Karışık Örnekler 
Örnek

3 x + 2 y  = 12 ü
ý denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz. 
x + 4 y = 9  þ

In[101]:= 

Solve[{3*x+2*yŠ12,x+4*yŠ9},{x,y}] 
Out[101]=

3 
::x ® 3, y ® >>
2

2 
Örnek 

x 3 + 4 x 2  - 6 x = 0  denkleminin çözüm kümesini bulunuz. 

In[102]:= 

NSolve[x^3+4*x^2­6*xŠ0,x] 
Out[102]= 

{{x®­5.16228},{x®0.},{x®1.16228}} 

Örnek 

x ( x 2 - 4 )( x 2  - 9 ) < 0  eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. 

In[103.1]:=

3 
<<Algebra`InequalitySolve` 
In[103.2]:= 

InequalitySolve[x*(x^2­4)*(x^2­9)<0,x] 
Out[103.2]= 

x<­3||­2<x<0||2<x<3 

Örnek 

3 
f:R→R ve f:x→y,  y  =  2
fonksiyonunun grafiğini çiziniz. 
x  + 2 

In[104]:= 

y[x_]:=3/(x^2+2) 
Plot[y[x],{x,­3,3}];

4 
 1.4 

1.2 

­3  ­2  ­1  1  2  3 

0.8 

0.6 

0.4 

Örnek 1.105 

f:R→R,  f ( x ) =  2 x 2  + x 4  fonksiyonu tek mi yoksa çift midir? Araştırınız. 

In[105]:= 

f[x_]:=2*x^2+x^4

5 
If[f[x]===f[­x],Print["fonksiyon çift"], 

If[f[­x]===­f[x],Print["fonksiyon tek"], 

Print["fonksiyon ne tek ne de çift"]]] 

Out[105]= 

fonksiyon çift 

Örnek 

f:R→R,  f ( x ) = x 2 - 2  ile f:R→R,  g ( x ) =  x 3  fonksiyonlarının gof(2) bileşke fonksiyonunun 

değerini bulunuz. 

In[106]:=

6 
f[x_]:=x^2­2 
g[x_]:=x^3 

g[f[2]] 

Out[106]= 

8 

Örnek 

2 x + 5 
f:R\{4}→ R\{2},  f ( x ) =  şeklinde tanımlanıyor. f’nin tersi olan fonksiyonu bulunuz. 
x - 4 

In[107]:= 

f[x_]:=(2*x+5)/(x­4) 
bul=Solve[f[x]Šy,x];
7 
g[x_]:=x/.bul[[1]] 

g[x_]=g[x]/.y­>x 

Out[107]= 

5+4x
- 2 + x 

Örnek 

f ( x ) = 2 x - 1 fonksiyonunun tersini bulup her iki fonksiyonun grafiğini çiziniz. 

In[108]:= 

f[x_]:=2*x­1 
bul=Solve[f[x]Šy,x];

8 
g[x_]:=x/.bul[[1]] 

g[x_]=g[x]/.y®x 

Plot[{f[x],g[x]},{x,­2,3}]; 

Out[108]= 

1 + x 
2 

2 

­2  ­1  1  2  3 

­2 

­4 

9 
Örnek

ì 4 - x 2 , x ³ 2 
ï
f ( x ) = í x - 2 , -1 £ x < 2  parçalı fonksiyonun grafiğini çiziniz. 
ï 3 , x < -1 
î

In[109]:= 

f[x_/;x>=2]:=4­x^2 
f[x_/;­1<=x<2]:=x­2 

f[x_/;x<­1]:=3 

Plot[f[x],{x,­5,5}];

10 
 2 

­4  ­2  2  4 
­2 

­4 

­6 

­8 

­10 

­12 

Örnek 

log 2  3  2  ifadesinin sonucunu elde ediniz. 

In[110]:= 

Log[2,2^(1/3)] 
Out[110]= 

1 
3
11 
Örnek 

log x  32 = 5  eşitliğinde x’in değerini elde ediniz. 

In[111]:= 

Solve[Log[x,32]Š5,x] 
Out[111]= 

{{x®2}} 

Örnek 

( 4 3- x ) 2 - x  = 1  denkleminin çözümünü elde ediniz. 

In[112]:=

12 
Solve[(4^(3­x))^(2­x)Š1,x] 
Out[112]= 

{{x®2},{x®3}} 

ALIŞTIRMALAR (Mathematica’da çözünüz) 

1.  Tüm alt kümelerinin sayısı 64 olan küme kaç elemanlıdır? 

( n elemanlı bir kümenin tüm alt kümelerinin sayısı 2 n  dir) 

2.  A ={­1, 2, 4, 6, 8}, B = {­2, 0, 1, 2, 3} ve C = {­3, 1, 5, 7, 11, 15} ise A Ç B, 

B Ç C, A È B, B È C, A \ B ve B \ A kümelerini bulunuz. 

3.  X  =  {a,  b,  c,  d}  ve  Y  =  {a,  c,  e}  kümeleri  veriliyor.  (X t  \  Y) t  kümesinin 
elemanları nedir?

13 
ALIŞTIRMALAR ( Mathematica kullanmadan çözünüz) 

1.  x = 1,213  sayısının rasyonel sayı olan eşitini bulunuz. 

4, 3 - 0, 23 
2.  A =  ise A kaçtır? 
2, 2 - 1, 11 

ALIŞTIRMALAR ( Mathematica’da çözünüz) 

1.  1;  3  ; –2/3; 3; 5/2; p; –4; 4,50 ve 18/4 gerçel sayılarını sayı ekseni üzerinde 

gösteriniz. 

2.  –11/3, 7, –p, 8/3, –2 sayılarını sıralayınız.

14 
ALIŞTIRMALAR ( Mathematica’da çözünüz) 

1.  2 –4 , 5 2  / 125, (4.2 5 ) 3  ve (3/81) –3  işlemlerinin sonuçları nedir? 

2.  7 –5 .7 –4 .7 5 .7 –8  = ? 

3.  –2 6  – (–4) 5 –(–1) 8 + (–6) 2  = ? 

9
4.  64 , 3  - 64 ,  324  ve  3  208  ifadelerinin sonuçlar ını bulunuz. 

5.  |x + 3| £ 2 ile belir lenen kapalı aralığı bulunuz. 

6.  |x + 5| = 6 denkleminde x’in değer leri nedir?

15 
ALIŞTIRMALAR ( Mathematica kullanmadan çözünüz) 

1.  | |2x| + 5| = 7 denkleminin çözümü nedir? 

8 - x 
2.  x Î Z olmak üzere,  <6 eşitsizliğinin çözüm kümesi nedir? 
3 

3.  3 2a  = m olduğuna göre 9 3a­2  ifadesinin sonucu nedir? 

4.  Bir sınıfın tüm öğrencileri futbol (F), voleybol (V) ve basketbol (B) sporundan 
en  az  birisini  yapmaktadır.  Her  üç  sporu  yapanlar  3  kişi,  futbol  ve  voleybol 
oynayanlar 4 kişi, voleybol ve basketbol oynayanlar 8 kişi, futbol ve basketbol 
oynayanlar 6 kişidirler. Voleybol oynayanlar 14 kişi, basketbol oynayanlar 22 
kişi, futbol oynayanlar 17 kişi olduğuna göre sınıfın mevcudu nedir?

16 
ALIŞTIRMALAR ( Mathematica’da çözünüz) 

1.  (x + y) 2m+3 . (x + y) –2m–3  = ? 

2.  (27 –4 .81 0 .9 –2 ) / (3 –6 .27 4 ) = ? 

1  1 
3.  - 2  =?
72  24 

4.  | 5x ­ 1| – 11 ³ 0 eşitsizliğinin çözüm kümesi nedir?

17 
1
Mathematica’da Çizim 

İki boyutlu grafik çizimi 
Mathematica’da iki boyutlu grafikleri çizmek için Plot[ ] komutu kullanılır. Eğer grafiğin bir 
çerçeve içinde olmasını isterseniz Frame­>True, eksenlere isim vermek için AxesLabel­>{“x­ 
ekseni  ismi”,”y­ekseni  ismi”},  grafiğin  çizildiği  zemini  küçük  karelere  (ızgara)  bölmek  için 
GridLines­>Automatic,  grafiğin  eni  ve  boyunun  oranını  eşitlemek  için  AspectRatio­>1 
komutlarını kullanabiliriz. 

Ayrıca  çizgi  rengi  ve  çizgi  kalınlığı  için  de  PlotStyle­>{RGBColor[0,0,1]}, 

Thickness[0.015]} benzeri bir komutta Plot[ ] komutunun içinde yer alabilir. Burada RGB ile 
Red, Gren ve Blue (Kırmızı, Yeşil  ve Mavi) temsil  edilmekte ve [0,0,1] değerleri  ile  her bir

2 
renkten  ne  kadar  kullanılacağı  belirtilmektedir.  Değerler  0.00­1.00  arasında  olabilir. 
Thickness[  ]  komutunun  içinde  yazan  değer  ise  çizgi  kalınlığıdır.  Çizgi  yerine  kesikli  çizgi 
çizmek için Dashing[ ] komutuda yine PlotStyle­>{} içine yazılabilir. 

Aynı anda birden fazla fonksiyonun grafiğini de çizmek mümkündür. 

Örnek 

In[38]:= 

Plot[Sin[x],{x,0,2*Pi},PlotStyle->RGBColor[1,0,0]];

3 
 1 

0.5 

1  2  3  4  5  6 

­0.5 

­1 

Örnek 

In[39]:= 

Plot[{Abs[x^2­6],Sign[x^2­5],0.5*Round[x]},{x,0,2*Pi}, 

PlotStyle->{RGBColor[0,0,1],Thickness[0.015],Dashing[{0.03}]}];

4 
(*Bu örnekte bir mutlak değer, bir işaret fonksiyonu ve bir de 
basamak değer (tam değer) fonksiyonu kullanılmıştır*) 

4 

2 

1  2  3  4  5  6 

5 
Düzlemde nokta çizimi 
Mathematica’da  x­y  koordinatlarında  nokta  çizmek  için  ListPlot[  ]  komutu  kullanılır.  Eğer 
nokta  büyüklüklerini  değiştirmek  isterseniz  PlotStyle­>PointSize[ebat]  komutunu,  noktaların 
rengi için de PlotStyle­>RGBColor[ ] komutunu kullanabilirsiniz. 

Örnek 1.40 

In[40]:= 

ListPlot[{{­2,5},{3,7}},PlotStyle->PointSize[0.025]];

6 
 7 

6.5 

6 

5.5 

­2  ­1  1  2  3 

Bu  örnekte  (­2,5)  ve  (3,7)  noktaları  çizilmiştir.  Nokta  sayısı  istenildiği  kadar  arttırılabilir. 
Eğer  noktaları  birleştirip  üzerlerinden  geçen  bir  eğri  ya  da  doğru  çizmek  istenirse 
PlotJoined­>True komutu ListPlot[ ]’un içine yazılmalıdır.

7 
Parametrik Çizim 
Elle çizimi oldukça zor olan bu grafikler için ParametricPlot[ ] komutu komutu kullanılabilir. 

Örnek 

In[41]:= 

ParametricPlot[{Sin[t],Sin[2*t]},{t,0,2*Pi}];

8 
 1 

0.5 

­1  ­0.5  0.5  1 

­0.5 

­1 

Kapalı Fonksiyonların Çizimi 
Eğer  fonksiyonumuz  kapalı  (implicit)  ise  o  zaman  ImplicitPlot[  ]  komutunu  kullanmamız 
gerekir.  Yalnız  bu  komutta  kendisine  ait  olan  kütüphaneye  ihtiyaç  duymaktadır.  Bu  yüzden 
öncelikle <<Graphics`ImplicitPlot` komutu ile kütüphane çağrılmalıdır.

9 
Örnek 

In[42.1]:= 

<<Graphics`ImplicitPlot` 

In[42.2]:= 

ImplicitPlot[x^2+y^2Š36,{x,­10,10},{y,­10,10}];

10 
 10

5 

0 

­5 

­10 
­10  ­5  0  5  10 

11 
Üç boyutlu grafik çizimleri 
3  boyutlu  çizimler  için  Mathematica’da  Plot3D[  ]  komutu  kullanılır.  Ayrıca  parametrik 
denklemler  için  de  ParametricPlot3D[  ]  komutu  kullanılabilir.  Her  iki  komutta  da  grafiğe 
bakış noktamızı ViewPoint­>{x,y,z} ile belirlemek mümkündür. 

Örnek 

In[43]:= 

Plot3D[Sin[x^2]+y^2,{x,0,Pi},{y,0,Pi/2}];

12 
3 
2  1.5 
1 
0 
­1  1 
0 

1  0.5 
2 

3  0 
3 

Örnek 

In[44]:= 

ParametricPlot3D[{t,u,Sin[t*u]},{t,0,3},{u,0,3},
13 
ViewPoint->{0,4,3}]; 
0 

1 

2 
2

3 
1 

0.5 

0 

­0.5 

­1 
3  2  1  0 

14 
İki boyutlu çizimlerde alan boyama 
Mathematica’da  iki  eğri  arasında  kalan  alan  veya  eğri  ile  x­ekseni  arasında  kalan  alanlar 
boyanabilir.  Bunun  için  FilledPlot[  ]  komutu,  öncelikle  <<Graphics`FilledPlot`  kütüphanesi 
çağrıldıktan sonra kullanılabilir. 

Örnek 

In[45.1]:= 

<<Graphics`FilledPlot` 

In[45.1]:= 

FilledPlot[x^2,{x,­4,4}];

15 
 15 
15

12.5 

10 

7.5 

5 

2.5 

­4  ­2  2  4 

16 
Grafiklerin birleştirilmesi 
Mathematica’da  farklı  tür  grafikleri  birleştirmek  için  Show[  ]  komutu  kullanılır.  Burada 
dikkat edilmesi gereken tüm grafikleri  birer  isim  ataması  yapmak  ve  bunları Show[ ]  içinde 
çağırmaktır. 

Örnek 

In[46]:= 

noktalar=ListPlot[{{­2,0},{2,0}},PlotStyle->PointSize[0.035]]; 

f[x_]:=x^2­4 

grafik=Plot[f[x],{x,­5,5},PlotStyle->{RGBColor[1,0,1]}]; 

Show[noktalar,grafik];
17 
 20

15 

10 

5 

­4  ­2  2  4 

18 
1
Vektör ve Matris İşlemleri 

Vektörler 
Mathematica’da  vektörler  {  }  parantezleri  içinde  her  elemandan  sonra  virgül  konulacak 
şekilde  yazılır.  Örneğin;  {­1,2,4}  gibi.  Vektörlerin  3  çeşit  çarpma  işlemi  olabilmektedir. 
Bunlar; Cross[ ] (iç), . (nokta, vektörel) ve * (yıldız, skaler) çarpımlarıdır. 

Vektörlerin nasıl çizileceğine dair bir uygulamayı Örnek 1.48’de görebilirsiniz.

2 
Örnek 

In[47]:= 

u={­1,3,5}; 

v={0,3,2}; 

u.v 

u*v 

Cross[u,v] 

Out[47]= 

19 

{0,9,10}

3 
{­9,2,­3} 

Örnek 

In[48]:= 

<<Graphics`Arrow` 

vektör[a_,b_]:=Graphics[{Hue[1],Arrow[b,a+b]}] 

vektör[a_]:=vektör[a,{0,0}] 

Show[vektör[{1,1},{2,1}],Axes->True,PlotRange->{{0,3},{0,3}}]; 

Show[vektör[{1,2}],vektör[{2,1}],Axes->True, 

PlotRange->{{0,3},{0,3}}];

4 
 3

2.5 

2 

1.5 

1 

0.5 

0.5  1  1.5  2  2.5  3 

5 
 3 

2.5 

2 

1.5 

1 

0.5 

0.5  1  1.5  2  2.5  3 

Matrisler 
Matrisler { } parantezlerin içine her satır ayrı bir { } içinde olmak üzere yazılırlar. Örneğin; 
{{2,4},{5,­1}} matrisi 2x2 ebatlarında bir matris tanımıdır. Eğer tanım sonuna //MatrixForm 
yazmazsak  matrisi  tek  bir  satırda  parantezler  içinde  görürürüz.  Bu  yardımcı  komut  bize
6 
matrisi  gerçek  haliyle  görmemizi  sağlar.  Ancak  bu  sırada  bir  atama  yapmış  ise  bu  geçersiz 
kalır. Çünkü Mathematica ancak  liste ahlindeki  matris tanımını atamada uygun görmektedir. 
Matrislerin  tersi  için  Inverse[  ],  transpozu  (devriği)  için  Transpose[  ]  ve  determinantını 
bulmak için Det[ ] komutlarını kullanabiliriz. 

Eğer bir denklem  sistemi  m katsayılar  matrisi,  x  bilinmeyenler  matrisi  ve  b değerler  matrisi 

olmak üzere mx=b şeklinde verilmişse bu sistemi LinearSolve[m,b] komutu ile çözebiliriz. 

Örnek 

In[49]:= 

M={{2,5,6},{0,3,­2},{­5,1,­1}}//MatrixForm 

Out[49]=
7 
i 2  5  6  y
j
j z
z
j z
j 0  3 - 2 z
j z 
k - 5  1 - 1 {

Örnek 

In[50]:= 

M={{2,5,6},{0,3,­2},{­5,1,­1}}; 

Inverse[M]//MatrixForm 

Transpose[M] 

Det[M] 

Out[50]=

8 
i
j - 1 11  - 14 y
j
j 138  138 69 z
z
z
j
j 5  14 2  z
z
j
j z
z
j
j 69  69  69  z
z
j
j 5  9  1  z
z
k 46 -
46  23 {

{{2,0,­5},{5,3,1},{6,­2,­1}} 

138 

Diğer Matematiksel İşlemler 
Mathematica’da  diferansiyel  denklemi  çözmek  için  DSolve[denklem,fonksiyon,değişken] 
komutu kullanılabilir. Seri toplam için Sum[genel terim,{değişken,alt_sınır,üst_sınır}] ve seri 
çarpım için Product[genel terim,{değişken,alt_sınır,üst_sınır}] komutlarını da kullanabiliriz.

9 
Örnek 

In[37]:= 

Sum[1/a^2,{a,1,Infinity}]         (*Infinity, sonsuz demektir*) 

Out[37]=

p2
6 

Bir amaç fonksiyonun verilen kısıtlamalar içinde minimum ya da maksimum değerini bulmak 
için Minimize[ ] ve Maximize[ ] komutları kullanılabilir. 

Örnek 

In[52]:= 

Minimize[x­y+z,{y­z<3,x>7},{x,y,z}]
10 
Out[52]= 

{4,{x®7,y®3,z®0}} 

Örnek 1.53 

In[53]:= 

Maximize[{x^2+y,x^2+y^2£1},{x,y}] 

Out[53]=
•!!!!
5  3  1 
: , :x ® - , y ® >>
4  2  2

11 
Karışık Örnekler 
Örnek

x - 2 y + 3 z  = 4 ü

ï
2 x + y + z  = 3 ý lineer denklem sisteminin çözümünü elde ediniz. 
5 y - 7 z  = -11 ïþ

In[125]:= 

Solve[{x­2*y+3*zŠ4,2*x+y+zŠ3,5*y­7*zŠ­11},{x,y,z}] 
Out[125]= 

{{x®­1,y®2,z®3}}

12 
Örnek

é 2  5 ù é1  3  ù é2  0 ù

A = ê ú , B = ê ú ve F   = ê ú ise A+B­2F’nin sonucunu bulunuz. 
ë 3  4 û ë2  - 1 û ë1  3 û

In[126]:= 

A={{2,5},{­3,4}}; B={{1,3},{2,­1}}; F={{2,0},{1,3}}; 
A+B­2*F//MatrixForm 

Out[126]=

- 1  8
J N
-3 -3

13 
Örnek

é2  4  ù é0  3 ù T

A = ê
5  - ú
1 
ve B  =  ê
4  ú ise  A  ´ B  işleminin sonucunu bulunuz. 
7 
ë û ë û

In[127]:= 

A={{2,4},{5,­1}}; B={{0,3},{4,7}}; 
Transpose[A]*B//MatrixForm 

Out[127]=

0  15 
J N
16 - 7

14 
Örnek

é1  0  0 ù
A =  êê0  - 3  0 úú köşegen matrisi ve  I 3  birim matrisi verildiğine göre A.B’yi bulunuz. 
êë0  0  5 úû

In[128]:= 

DiagonalMatrix[{1,3,5}].IdentityMatrix[3]//TraditionalForm 
Out[128]=

ij 1  0  0 yz
jj z
jj 0� � 3  0 zzz
j z
k 0  0  5 {

15 
Örnek

é3  4  - 6 ù
A =  êê4  4  - 3 úú matrisinin determinant değerini elde ediniz. 
êë1  8  - 9 úû

In[129]:= 

Det[{{3,4,­6},{4,4,­3},{1,8,­9}}] 
Out[129]= 

­72

16 
Örnek

3 x + 3 y + 2 z  = 25 ü

ï
3 x + 2 y + 3 z  = 22 ý lineer denklem sistemini matrisler yardımıyla ifade ederek çözünüz. 
2 x + y + 4 z  = 18 ïþ

In[130]:= 

m={{3,3,2},{3,2,3},{2,1,4}}; 
a={{x},{y},{z}}; b={{25},{22},{18}}; 

Solve[m.aŠb,{x,y,z}] 

Out[130]=

28  13 
::x ® 1, y ® ,z® >>
5  5

17 
Örnek

x + 5 y - 4 z + t  = 1 ü

3 x + 4 y - z + 2 t  = 2 ïï
ý denklem sistemini arttırılmış matris yarımıyla çözünüz. 
3 x + 2 y + z + 5 t  = 3 ï
- 6 y + 7 z + t  = 4  ïþ

In[131.1]:= 

<<LinearAlgebra`MatrixManipulation` 
In[131.2]:= 

m={{1,5,­4,1},{3,4,­1,2},{3,2,1,5},{0,­6,7,1}}; 

b={{1},{2},{3},{4}}; 

AppendRows[m,b]//MatrixForm

18 
Out[131.2]=

i 1  5 - 4  1  1 y
j
j z
j
j 3  4 - 1  2  2 z
z
z
j
j z
j
j 3 
j 2  1  5  3 z z
z
z 
k0 - 6  7  1  4 {

In[131.3]:= 

RowReduce[%]//MatrixForm 

Out[131.3]=

i
j 1  0  0  0 - 127 y
z
j
j 35  z
z
j
j 141  zz
j
j 0  1  0  0  z
j
j 35  z z
z
j
j 139  zz
j
j 0  0  1  0  z
j
j 35  z z
z
j
j z
z
j 0  0  0  1  13 z
k 35 {

19 
Örnek

é1  1  1  ù
ê 2  3  - 2 ú matrisinin tersini bulunuz. 
ê ú
êë1  2  1  úû

In[132]:= 

Inverse[{{1,1,1},{2,3,­2},{1,2,1}}]//MatrixForm 
Out[132]=

i 7 
j
1  - 5 y
j
j 4  4 4 z
z
z
j
j
j
j - 1  0  1  z z
z
z
j
j 1  1  1  z
z
-
k 4 4  4 {

20 
Örnek

x + 2 z  = 6  ü
ï
- 3 x + 4 y + 6 z  = 30 ý lineer denklem sisteminin çözümünü ters matris yardımıyla elde ediniz. 
- x - 2 y + 3 z  = 8  ïþ

In[133]:= 

m={{1,0,2},{­3,4,6},{­1,­2,3}}; 
b={{6},{30},{8}}; 

Inverse[m].b 

Out[133]=

10  18  38 

::- >, : >, : >>
11 11 11

21 
1
Örnek 

In[83]:= 

A={{2,3,4},{6,3,9}}; 

Dimensions[A](*satır ve sütun sayısını bulur*) 

Out[83]= 

{2,3} 

Örnek 

Det[ ] komutunu kullanamadan B matrisinin determinantını dizi indeksleri kullanarak bulalım. 
Burada örneğin B[[1,2]] ile ifade edilen B matrisinin 1. satır 2. sütunundaki değerdir. 

In[84]:= 

B={{2,3},{6,3}};
2 
B[[1,1]]*B[[2,2]]­B[[1,2]]*B[[2,1]] 

Out[84]= 

­12 

Örnek 

M  matrisinin  Inverse[  ]  komutu  ile  bulunan  tersinin  doğruluğunu  kontrol  edelim.  Buradaki 
IdentityMatrix[3] ile 3x3’lük birim matris ifade edilmiştir. 

In[85]:= 

M={{2,3,4},{6,3,9},{0,­1,1}}; 

M.Inverse[M]ŠIdentityMatrix[3]

3 
Out[85]= 

True 

Trigonometri 
Örnek 

(12,­57,10) vekörünün boyunu bulalım.

4 
In[67]:= 

v={12,­57,10}; 

boy[v_List]:=Sqrt[v.v] 

boy[v]//N 

Out[67]= 

59.1016 

Örnek 

Bir önceki örnekteki boy[ ] tanımı yarımıyla (2,4) ve (9,­13) vektörleri arasındaki açıyı derece 
cinsinden bulalım.

5 
In[68]:= 

boy[v_List]:=Sqrt[v.v] 

u={2,4}; 

v={9,­13}; 

N[ArcCos[u.v/(boy[u]*boy[v])]]/Degree 

Out[68]= 

118.74 

Örnek 

In[80]:= 

Tan[3*Pi/2­t]

6 
Simplify[E^(2*Pi*I)] 

TrigExpand[Cos[a­b]] 

TrigToExp[Tan[x]] 

ExpToTrig[(E^x­E^(­x))/2] 

TrigReduce[Tan[x+Pi/2]] 

TrigFactor[Cos[a]+Cos[b]] 

Out[80]= 

Cot[t] 

1
7 
Cos[a] Cos[b]+Sin[a] Sin[b]

ä Iã-ä x - ãä xM
ã-ä x + ãä x 

Sinh[x] 

­Cot[x] 

a  b  a  b 
2 CosB - F CosB + F 
2 2 2 2

Örnek 

In[81]:= 

Do[Print[n,Switch[n,_,"derece"]," = ",n*Pi/180],{n,0,360,60}]

8 
Out[81]= 

0 derece  =  0 
p
60derece =
3 
2p
120derece =
3 

180 derece  = p

4p
240derece =
3 
5p
300derece =
3 
360 derece  =  2 p

9 
Örnek 

Ekrandan girilecek bir açı hakkında bilgi veren bir uygulama yapalım. 

In[82]:= 

a=Input["Aciyi derece olarak giriniz:"] 

kat=Floor[a/360]; gercek=a­kat*360; 

Print["Gercek aci:",gercek] 

If[0<gercek<90,Print["Girilen aci I. bolgededir ve esas 
olcusu:",gercek], 

If[90<gercek<180,Print["Girilen aci II. bolgededir ve esas 
olcusu:",180­gercek], 

If[180<gercek<270,Print["Girilen aci III. bolgededir ve esas 
olcusu:",gercek­180],
10 
If[270<gercek<360,Print["Girilen aci IV. bolgededir ve esas 
olcusu:",360­gercek], 

Print["Aci eksenler uzerindedir",gercek]]]]] 

Out[82]= 

207 

Gercek aci: 207 

Girilen aci III. bolgededir ve esas olcusu: 27 

Karışık Örnekler 

Örnek

11 
150 derecelik yayı radyan cinsinden hesaplayınız. 

In[113]:= 

a=150; 
Solve[a/180ŠR/Pi,R] 

Out[113]=

5p
::R ® >> 
6

Örnek

cos 2 a 
= 1 + sin a olduğunu gösteriniz.
1 - sin a

12 
In[114]:= 

FullSimplify[(Cos[a])^2/(1­Sin[a])] 
Out[114]= 

1+Sin[a] 

Örnek 

Sin (2 a )  değerini elde ediniz. 

In[115]:= 

TrigExpand[Sin[2*a]] 
Out[115]= 

2 Cos[a] Sin[a]

13 
Örnek 

sin(135 ° ) ’yi hesaplayınız. 

In[116]:= 

Sin[135 Degree] 
Out[116]= 

1
•!!!
2 !

Örnek

p 
sin( - a ) = cos a olduğunu gösteriniz.
2 

14 
In[117]:= 

TrigReduce[Sin[Pi/2­a]] 
Out[117]= 

Cos[a] 

Örnek 

x 
sin  x =  denkleminin x=1.5 civarındaki çözümünü elde ediniz. 
2 

In[118]:= 

FindRoot[Sin[x]Šx/2,{x,1.5}] 
Out[118]=

15 
{x®1.89549} 

Örnek 

2 cos 2 x + 2 cos 2 x = 1  denkleminin çözümünü elde ediniz. 

In[119]:= 

Solve[2*Cos[x]^2+2*Cos[2*x]Š1,x] 
Out[119]=

3p p p 3p
::x ® - >, :x ® - >, :x ® >, :x ® >> 
4 4 4 4

Örnek
16 
Kenarları 12, 15 ve 18 birim olan bir üçgenin alanını hesaplayınız. 

In[120]:= 

a=12; b=15; c=18; 
s=(a+b+c)/2; 

Sqrt[s*(s­a)*(s­b)*(s­c)]//N 

Out[120]= 

89.2941 

Örnek 

p 
0  ile 2 p  arasındaki  artarak  elde  edilen  açıların  Sinüs,  Kosinüs,  Tanjant  ve  Kotanjantını 
6
bulup tablo halinde gösteren bir Mathematica uygulaması yapalım.

17 
In[55]:= 

TableForm[Table[{açı,Sin[açı],Cos[açı],Tan[açı],Cot[açı]}, 

{açı,0,2*Pi,Pi/6}],TableHeadings®{None,{"Açı","Sin","Cos", 

"Tan","Cot"}}] 

Out[55]=

18 
Açi  Sin  Cos  Tan  Cot 
0  0  1  0  ComplexInfinity
" ####
p 1  3 1 •!!!!
3
6  2 2  "####
3
" ####
p 3 1  •!!!! 1
3 
3 2  2 "####
3
p 1  0  ComplexInfinity  0 
2 
" ####
2p 3 •!!!!
- 1  - 3 - 1
3 2 2 "####
3 
"####
5p 1  3 •!!!!
- - 1 - 3
6  2 2 "####
3

19 
p 0 -1  0  ComplexInfinity 
"####
7p 3 •!!!!
- 1  - 1 3 
6 2 2  " ####
3
"####
4p 3 •!!!!
- - 1  3  1
3 2 2 "####
3 
3p -1  0  ComplexInfinity  0 
2
"####
5p 3 1  •!!!!
- - 3 - 1
3 2  2 "####
3 
"####
11 p 3 •!!!!
- 1  - 1 - 3 
6 2 2 "####
3
2p 0  1  0  ComplexInfinity

20