İNSAN

HAYAT
ŞARTLAR
KANUNLAR
HUKUK
İNSAN HAK ve HÜRRİYETLERİ

VİCDAN
 İŞ HAYATI
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

 İş hayatında mutluluk, huzur ve

kazanç, iş sağlığı ve güvenliğinin
temini ile başlar.
 Bu konuyu iki ana başlık altında
incelemek ve değerlendirmek
istiyorum.
A.Mevzuat
B.İşçi sağlığı, iş güvenliği, iş kazası ve
meslek hastalıkları
 MEVZUAT
Bu konuda temeli, Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığının izleme,
uygulama,denetim ve koordinasyonu
sağlar. Mevzuatı da aşağıdaki şekilde
tasnif edebiliriz.
 Uluslararası sözleşmeler
 Anayasa
 Kanunlar (Ulusal mevzuat)
 Tüzükler
 Yönetmelikler
 Tebliğler, standartlar ve
genelgeler.
 KANUNLAR TATBİK
EDİLEBİLİRLİĞİ ORANINDA
ÖNEM ARZ EDERLER.

 KANUNLARI BİLMEMEK
MAZERET DEĞİLDİR !!!
 Tavukları tepe aşağı taşımama
kanunu
 Şapka kanunu
 Kirli elbise ile otobüse binmeme
kanunu
 Çıraklara kaideten gece ve
Cuma günleri iş verilemez gibi,
uygulanamayan kanunlar
“İnşaata girmek tehlikeli ve
yasaktır.” yaptırımsız yasaklar
önemsizdir. Yasağın cezası
olmalıdır.
 İthal kanun, tüzük ve yönetmelikler
bünyemize uymamaktadır. Kevgire
dönmüş hukuk sistemi, birbiri ile
çelişkili, yamalı bohça misali olmuştur.
 Uygulanamayan kanunlar,
yürürlükten kaldırılan yasalara atıfta
bulunan yasalar, bize mahsus bir
hukuk anlayışıdır.
 Yine birbiriyle çelişen, zıt Yargıtay
kararları, bir yetkilinin dediği gibi
vicdanla cüzdan arasına sıkışan karar
mercileri bizi anlatıyor.
 Kanunların hukuka uygunluğunun
yanında uygulanabilirliği de önemlidir.
Ayrı ayrı görgü, bilgi ve düşünce
yapısında insan unsuru da bunda çok
önem arz eder.
Hukuk
 Türkiye de hukuk üç ana başlık altında
uygulanmaktadır.
a) Kamu Hukuku(anayasa Hukuku,idare
Hukuku, Ceza Hukuku,yargılama
Hukuku,icra-iflas Hukuku,devletler Genel
Hukuku,mali Hukuk) buyurucu ve
emredicidir. Devletin yapısını ilgilendirir.Bir
hukuksal ilişkide iki taraftan biri yahut
taraflardan her ikiside kamu kuruluşudur.
b) Özel hukuk( Medeni
Hukuk,Ticaret Hukuku,Devletler
veya Milletler arası özel hukuk)
c) Karma nitelikli hukuk dalları(iş
hukuku ,Toprak hukuku, Hava
hukuku, Bankacılık hukuku)
 Hukuk bir yazılı birde gelenek görenek ve
inançlara bağlı şifai teamüllerdir.
 Yazılı hukuk kuralları : Uluslar arası
sözleşmeler, Anayasa, Kanunlar, Kanun
hükmünde kararnameler, Tüzükler,
Yönetmelikler, Tebliğler ve Standartlardır.
1. Uluslararası sözleşmeler

Ülkemiz Uluslararası Çalışma

Teşkilatı (ILO) ve Uluslararası Sağlık
Teşkilatı (WHO)’nun üyesidir.
 Bu kuruluşların insan sağlığı, iş
ve işçi güvenliği ile ilgili olarak
çıkardığı yasa, yönetmelik ve
tebliğlere uyma zorunluluğu vardır.
 İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi ile Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi de bizim uymayı taahhüt
ettiğimiz kuruluşlardır.
 ULUSLAR ARASI
SÖZLEŞMELER DEVLETİMİZİN
UYMAYI MUTLAK OLARAK
TAAHHÜT ETTİĞİ
SÖZLEŞMELERDİR. ÜLKEMİZDE
Kİ BAZI KANUN, TÜZÜK VE
YÖNETMELİKLERİN ÇIKIŞ
NOKTASI YANİ MÜSTENİDATI BU
SÖZLEŞMELERDİR.
 ANAYASA
1982 yılında oylanan Anayasamızda iş hayatı ile
ilgili olarak aşağıdaki maddeleri sayabiliriz.
Madde 2- Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir.
Madde 18 - Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya
yasaktır.
 Madde 48 - Herkes, dilediği alanda
çalışma ve sözleşme hürriyetlerine
sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak
serbesttir.
 Madde 49 - Çalışma, herkesin hakkı
ve ödevidir.
Devlet, çalışanların hayat seviyesini
yükseltmek, çalışma hayatını
geliştirmek için çalışanları ve işsizleri
korumak, çalışmayı desteklemek,
işsizliği önlemeye elverişli ekonomik
bir ortam yaratmak ve çalışma
barışını sağlamak için gerekli
tedbirleri alır.
 Madde 50 - Kimse, yaşına,
cinsiyetine ve gücüne uymayan
işlerde çalıştırılamaz.
 Küçükler ve kadınlar ile bedenî ve
ruhî yetersizliği olanlar çalışma
şartları bakımından özel olarak
korunurlar.
 Madde 56 - Herkes, sağlıklı ve
dengeli bir çevrede yaşama
hakkına sahiptir.
 Madde 60 - Herkes sosyal güvenlik
hakkına sahiptir.
Devlet, bu güvenliği sağlayacak
gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.
 Madde 90 - Usulüne göre yürürlüğe
konulmuş milletlerarası antlaşmalar
kanun hükmündedir. Bunlar hakkında
anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa
mahkemesine başvurulamaz.
 KANUNLAR
 ÇSGB Kanunu – 3146

 İş Kanunu – 4857

 SSK Kanunu – 506

 U. Hıfzıssıhha Kanunu-1593
 Borçlar Kanunu-818

 İşyeri Açma Kanunu

 Belediye Kanunu -1580

 Türk Ceza Kanunu-5237

 UMUMİ HIFZISSIHHA
KANUNU

Umumi Hıfzıssıhha
kanununda da çalışanlarla ilgili
uyarıcı bilgiler, ikazlar ve yasal
uygulamaları vardır. 173-174-178-
179-180-282-295. maddeler bu
yöndedir.
 BORÇLAR KANUNU

Borçlar Kanunu (BK) 4 Ekim

1926 Almanya’dan alınmış olup,
Yargıtay bazı kararlarının
gerekçesini orijinal Almanca
metninden alarak veriyor.
 Madde 41- Bir kimseyi ister bile
bile, ister savsama ya da
tedbirsizlik ile haksız bir şekil de
zarara uğratan kişi bu zararı
ödemekle yükümlüdür.
 Madde 45 - Ölüm neticesi olarak
diğer kimseler mütevaffanın
yardımından mahrum kaldıkları
takdirde, onların bu zararını da
tazmin etmek lazım gelir.
 Destekten yoksun kalma tazminatı
yoksun kalanlarla ölenin
yaşayabileceği muhtemel süre
içinde de ölenin çalışıp
kazanabileceği sürede ki kazancı
tutarından davacılara ayırıp, ileri de
yapabileceği yardımın tutarının
peşin ve toptan ödettirilmesinden
ibarettir. (Destekten yoksun kalma
tazminatının müstenididir.)
 Madde 46 - Cismani bir zarara
duçar olan kimse külliyen veya
kısmen çalışmaya muktedir
olamamasından ve ileri de
iktisaden maruz kalacağı
mahrumiyetten tevellüt eden zarar
ve ziyanını …… isteyebilir. (iş
görememezlik tazminatının
müsteninidir.)
 Madde 47 - Hakim hususi halleri
nazara alarak cismani zarara duçar
olan kimseye, yahut adam öldüğü
takdirde ölünün, ailesine, yakınlarına
manevi zarar namıyla adalete muvafık
tazminat verilmesine karar verebilir.
(Manevi tazminatın müsteninidir)
 Madde 96 - İşyerinde iş kazası
sonucu yaralanma ya da ölüm olayı
gerçekleşmişse kaza da kusuru
bulunmadığına dair ispat külfeti,
öncelikle işverenindir.
MADDE 332 – İŞVERENLER
SAĞLIKLI VE GÜVENLİKLİ
İŞYERİ ORTAMI OLUŞTURMAK
ZORUNDADIR.
 TÜRK CEZA KANUNU
 Türk ceza kanunu ve değişiklikleri
anayasa, kanun, tüzük ve
yönetmeliklere aykırı hareket
edenlere verilecek olan cezaları
belirlemiştir.
 4857 sayılı İş kanunun da öngörülen
para cezaları, idari para cezaları olup,
ilgili Bölge Çalışma Müdürlüğü
tarafından müfettiş raporuna
istinaden uygulanır.
 Bucezaların bazıları her işçi için ve
bazıları da her noksanlık için
uygulanır.Ceza miktarı her yıl
yeniden değerleme oranında arttırılır.
 Ölümlü veya daimi iş göremez
neticeli kazalar

Bir kaza da 3 dava açılır.

 Kamu Davası
 SSK Davası
 Kan Davası
 Kamu davası ve SSK
davasında kaza kusur oranına
göre hareket edilir.
 Kamu davasında ağır hapis
cezası yeni T.C.K.’ya göre verilir.
 SSK davasında ise maddi kayıplar
hesap edilir. Mesela vefat eden kişi
25 yaşında ise 60 yaşına kadar
prim öderdi. Birleşik faiz hesabıyla
35 yıl da 75 Bin YTL prim öderdi.
Kaza kusur oranına göre 75 Bin
YTL işverene rücu edilir.
 Kan davasında ise kazalı veya
yakınları tarafından açılacak
davada, kaza kusur oranına
bakılmaz.
 İş kazaları neticesinde ölüm ve
yaralanma olduğu takdirde; yeni
yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza
Kanunu'nun aşağıda belirtmiş
olduğumuz maddelerine göre yargılama
yapılmaktadır.
 TAKSİR

Taksir : Tahmini mümkün olan

sonuç önceden tahmin edilmemiş
ise taksir buna denir.
İş kazası sonucu ölüm veya
yaralama olmuşsa
 Eylemin (Kazanın) iradi olması.
 Sonucun öngörülebilir olması.
 İlliyet veya nedensellik bağı olması
hususları aranır.
 Fail eğer sonucu önceden tahmin
edebilirse, buna rağmen kaza
olmuşsa taksiri vardır. Sorumlu
tutulur.
 TAKSİRLE ÖLDÜRME

 MADDE 85. - (1) Taksirle bir

insanın ölümüne neden olan kişi,
üç yıldan altı yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılır.
 (2)Fiil, birden fazla insanın ölümüne
ya da bir veya birden fazla kişinin
ölümü ile birlikte bir veya birden fazla
kişinin yaralanmasına neden olmuş
ise, kişi üç yıldan on beş yıla kadar
hapis cezası ile cezalandırılır.
 TAKSİRLE YARALAMA
MADDE 89. - (1) Taksirle
başkasının vücuduna acı veren
veya sağlığının ya da algılama
yeteneğinin bozulmasına neden
olan kişi, üç aydan bir yıla kadar
hapis veya adIi para cezası ile
cezalandırılır.
 SSK KANUNU
SSK kanunu da iş hayatı ile ilgili en
önemli yasalardan birisidir.
Madde 1- Bu kanunun amacı
işverenler ile bir iş sözleşmesine
dayanarak çalıştırılan işçilerin
çalışma şartları ve çalışma
ortamına ilişkin hak ve
sorumluluklarını düzenlemektir.
 Sigortalı sayılanlar:
 Madde 2
 Bir hizmet akdine dayanarak bir veya
birkaç işveren tarafından çalıştırılanlar
bu kanuna göre sigortalı sayılırlar.
 İşveren ve işveren vekilinin tarifi:
 Madde 4-Bu kanunun
uygulanmasında 2 nci maddede
belirtilen sigortalıları çalıştıran
gerçek veya tüzel kişiler "İşveren"
dir. İşveren nam ve hesabına işin
yönetimi görevini yapan kimseler
"İşveren vekili" dir.
 Bu kanunda geçen işveren deyimi
işveren vekilini de kapsar.
 İşveren vekili bu Kanunda belirtilen
yükümlülüklerinden dolayı aynen
işveren gibi sorumludur.
 İşyerinin tarifi:
Madde 5- Bu kanunu
uygulanmasında, 2 nci maddede
belirtilen sigortalıların işlerini
yaptıkları yerler "İşyeri" dir.
 İşinniteliği ve yürütümü
bakımından işyerine bağlı bulunan
yerlerle dinlenme, çocuk emzirme,
yemek, uyku, yıkanma, muayene
ve bakım, beden veya meslek
eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi
diğer eklentiler ve araçlar da
(İşyeri)nden sayılır.
 İş kazası ve meslek hastalığının
tarifi:
 Madde 11 –
 A) İş kazası, aşağıdaki hal ve
durumlardan birinde meydana
gelen ve sigortalıyı hemen veya
sonradan bedence veya ruhça
arızaya uğratan olaydır:
 a) Sigortalının işyerinde
bulunduğu sırada,
 b) İşveren tarafından yürütülmekte
olan iş dolayısıyla,
 c) Sigortalının, işveren tarafından
görev ile başka bir yere
gönderilmesi yüzünden asıl işini
yapmaksızın geçen zamanlarda,
 d) Emzikli kadın sigortalının
çocuğuna süt vermek için ayrılan
zamanlarda,
 e) Sigortalıların, işverence sağlanan
bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu
olarak götürülüp getirilmeleri
sırasında.
 B)Meslek hastalığı, sigortalının
çalıştırıldığı işin niteliğine göre
tekrarlanan bir sebeple veya işin
yürütüm şartları yüzünden uğradığı
geçici veya sürekli hastalık, sakatlık
veya ruhi arıza halleridir.
 İşverenin sorumluluğu:
 Madde 26-İş kazası ve meslek hastalığı,
işverenin kastı veya işçilerin sağlığını koruma
ve iş güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine
aykırı hareketi veyahut suç sayılabilir bir
hareketi sonucu olmuşsa, Kurumca sigortalıya
veya hak sahibi kimselerine yapılan veya ileride
yapılması gerekli bulunan her türlü giderlerin
tutarları ile gelir bağlanırsa bu gelirlerinin 22 nci
maddede belirtilen tarifeye göre hesaplanacak
sermaye değerleri toplamı sigortalı veya hak
sahibi kimselerin işverenden isteyebilecekleri
miktarlarla sınırlı olmak üzere Kurumca
işverene ödettirilir.
 İşçi ve işveren sorumluluğunun
tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate
alınır.
 İş kazası veya meslek hastalığı, 3
üncü bir kişinin kasıt veya kusuru
yüzünden olmuşsa, Kurumca bütün
sigorta yardımları yapılmakla beraber
zarara sebep olan 3 üncü kişilere ve
şayet kusuru varsa bunları
çalıştıranlara Borçlar Kanunu
hükümlerine göre rücu edilir.
 Ancak; iş kazası veya meslek
hastalıkları sonucu ölümlerde bu
Kanun uyarınca hak sahiplerine
yapılacak her türlü yardım ve
ödemeler için, iş kazası veya meslek
hastalığının meydana gelmesinde
kasdı veya kusuru bulunup da aynı iş
kazası veya meslek hastalığı sonucu
ölen sigortalının hak sahiplerine
Kurumca rücu edilemez.
 İş kazasını bildirme:
 Madde 27- İşveren, iş kazasını, o yer
yetkili zabıtasına derhal ve Kuruma da en
geç kazadan sonraki iki gün içinde yazı ile
bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirme örneği
Kurumca hazırlanan haber verme kağıtları
doldurulup verilerek yapılır.
 İşverenin kasten veya ağır ihmali
neticesi iş kazasını bu madde
gereğince Kuruma zamanında
bildirilmemesinden veya haber
verme kağıdında yazılı bilginin
eksik veya yanlış olmasından
doğan ve ileride doğacak olan
Kurum zararlarından işveren
sorumludur.
 Birinci
fıkrada yazılı süre içinde
Kuruma bildirilmeyen iş kazası
dolayısıyla, bildirme tarihine kadar
işveren tarafından yapılmış olan
harcamalar Kurumca ödenmez.
 Meslek hastalığını bildirme:
 Madde 28- İşveren, bir sigortalının
meslek hastalığına tutulduğunu
öğrenirse veya durum kendisine
bildirilirse bunu, örneği Kurumca
hazırlanan haber verme kağıdı ile
ve öğrendiği günden başlıyarak iki
gün içinde Kuruma bildirmekle
yükümlüdür.
 İşkazasının soruşturulması:
 Madde 29- Haber verme
kağıdında bildirilen olayın iş
kazası sayılıp sayılmayacağı
hakkında bir karara
varılabilmesi için, gerekirse
Kurumca soruşturma
yapılabilir.
 Bu soruşturma sonunda, haber
verme kağıdında yazılı hususların
gerçeğe uymadığı ve vakanın iş
kazası olmadığı anlaşılırsa
Kurumca bu olay için yersiz olarak
yapılmış bulunan masraflar
işverenden alınır.
 İlgililer hakkında genel hükümlere
göre ayrıca kovuşturma yapılır.
 İŞ KANUNU (4857)
İş hayatını genel de bu kanun ve
buna bağlı tüzük ve yönetmelikler
tanzim eder.
 MADDE 1. - Bu Kanunun amacı
işverenler ile bir iş sözleşmesine
dayanarak çalıştırılan işçilerin
çalışma şartları ve çalışma ortamına
ilişkin hak ve sorumluluklarını
düzenlemektir.
 MADDE 2. - Bir iş sözleşmesine
dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi,
işçi çalıştıran gerçek veya tüzel
kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan
kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile
işveren arasında kurulan ilişkiye iş
ilişkisi denir.
 İşveren tarafından mal veya
hizmet üretmek amacıyla maddî olan
ve olmayan unsurlar ile işçinin
birlikte örgütlendiği birime işyeri
denir.
 İşverenin işyerinde ürettiği mal veya
hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı
bulunan ve aynı yönetim altında
örgütlenen yerler (işyerine bağlı
yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme,
yemek, uyku, yıkanma, muayene ve
bakım, beden ve meslekî eğitim ve
avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da
işyerinden sayılır.
 İşyeri, işyerine bağlı yerler,
eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş
organizasyonu kapsamında bir
bütündür.
 İşveren adına hareket eden ve
işin, işyerinin ve işletmenin
yönetiminde görev alan kimselere
işveren vekili denir. İşveren
vekilinin bu sıfatla işçilere karşı
işlem ve yükümlülüklerinden
doğrudan işveren sorumludur.
 Bu Kanunda işveren için öngörülen
her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar
işveren vekilleri hakkında da uygulanır.
İşveren vekilliği sıfatı, işçilere tanınan
hak ve yükümlülükleri ortadan
kaldırmaz.
 Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü
mal veya hizmet üretimine ilişkin
yardımcı işlerinde veya asıl işin bir
bölümünde işletmenin ve işin gereği
ile teknolojik nedenlerle uzmanlık
gerektiren işlerde iş alan
 ve bu iş için görevlendirdiği
işçilerini sadece bu işyerinde aldığı
işte çalıştıran diğer işveren ile iş
aldığı işveren arasında kurulan
ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi
denir.
 İşletmenin ve işin gereği ile
teknolojik nedenlerle uzmanlık
gerektiren işler dışında asıl iş
bölünerek alt işverenlere verilemez.
- Eşit Davranma İlkesi
 MADDE 5. - İş ilişkisinde dil, ırk,
cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç,
din ve mezhep ve benzeri sebeplere
dayalı ayırım yapılamaz.
 İşveren, esaslı sebepler
olmadıkça tam süreli çalışan işçi
karşısında kısmî süreli çalışan
işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi
karşısında belirli süreli çalışan
işçiye farklı işlem yapamaz.
Çalıştırma Yaşı ve Çocukları
Çalıştırma Yasağı
 MADDE 71. – On beş yaşını
doldurmamış çocukların çalıştırılması
yasaktır. Ancak, on dört yaşını
doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış
olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve
ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam
edenlerin okullarına devamına engel
olmayacak hafif işlerde
çalıştırılabilirler.
 Çocuk ve genç işçilerin işe
yerleştirilmelerinde ve
çalıştırılabilecekleri işlerde güvenlik,
sağlık, bedensel, zihinsel ve
psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık
ve yetenekleri dikkate alınır.
 İşverenlerin ve İşçilerin
Yükümlülükleri
 MADDE 77. - İşverenler
işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin
sağlanması için gerekli her türlü
önlemi almak, araç ve gereçleri
noksansız bulundurmak, işçiler de iş
sağlığı ve güvenliği konusunda
alınan her türlü önleme uymakla
yükümlüdürler.
 İşverenler işyerlerinde meydana
gelen iş kazasını ve tespit edilecek
meslek hastalığını en geç iki iş
günü içinde yazı ile ilgili bölge
müdürlüğüne bildirmek
zorundadırlar.
 Bubölümde ve iş sağlığı ve
güvenliğine ilişkin tüzük ve
yönetmeliklerde yer alan hükümler
işyerindeki çıraklara ve stajyerlere
de uygulanır.
Sağlık ve Güvenlik Tüzük ve
Yönetmelikleri
 MADDE 78. - Sağlık Bakanlığının
görüşünü alarak Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı işyerlerinde iş
sağlığı ve güvenliği önlemlerinin
alınması, makineler, tesisat, araç ve
gereçler ile kullanılan maddeler
sebebiyle ortaya çıkabilecek iş
kazaları ve meslek hastalıklarının
önlenmesi,
yaş, cinsiyet ve özel durumları
sebebiyle korunması gereken
kişilerin çalışma şartlarının
düzenlenmesi amacıyla tüzük ve
yönetmelikler çıkarır.
 MADDE 79. - Bir işyerinin tesis ve
tertiplerinde, çalışma yöntem ve
şekillerinde, makine ve cihazlarında
işçilerin yaşamı için tehlikeli olan bir
husus tespit edilirse, bu tehlike
giderilinceye kadar işyerlerini iş sağlığı
ve güvenliği bakımından denetlemeye
yetkili iki müfettiş, bir işçi ve bir işveren
temsilcisi ile Bölge Müdüründen oluşan
beş kişilik bir komisyon kararıyla,
 tehlikeninniteliğine göre iş
tamamen veya kısmen durdurulur
veya işyeri kapatılır. Komisyona
kıdemli iş müfettişi başkanlık eder.
Komisyonun çalışmaları ile ilgili
sekretarya işleri bölge müdürlüğü
tarafından yürütülür.
 Bu maddeye göre verilecek
durdurma veya kapatma kararına
karşı işverenin yerel iş
mahkemesinde altı iş günü içinde
itiraz etmek yetkisi vardır.
 İş mahkemesine itiraz, işin
durdurulması veya işyerinin
kapatılması kararının uygulanmasını
durdurmaz.
Mahkeme itirazı öncelikle görüşür
ve altı iş günü içinde karara bağlar.
Kararlar kesindir.
 Bir işyerinde çalışan işçilerin
yaş, cinsiyet ve sağlık durumları
böyle bir işyerinde çalışmalarına
engel teşkil ediyorsa, bunlar da
çalışmaktan alıkonulur.
 İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
 MADDE 80. - Bu Kanuna göre
sanayiden sayılan, devamlı olarak en
az elli işçi çalıştıran ve altı aydan fazla
sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde her
işveren bir iş sağlığı ve güvenliği
kurulu kurmakla yükümlüdür.
 İşverenler iş sağlığı ve güvenliği
kurullarınca iş sağlığı ve güvenliği
mevzuatına uygun olarak verilen
kararları uygulamakla
yükümlüdürler.
 . İşyeri hekimleri
 MADDE 81. - Devamlı olarak en az
elli işçi çalıştıran işverenler, Sosyal
Sigortalar Kurumunca sağlanan
tedavi hizmetleri dışında kalan,
işçilerin sağlık durumunun ve
alınması gereken iş sağlığı ve
güvenliği önlemlerinin sağlanması,
ilk yardım ve acil tedavi ile
koruyucu sağlık hizmetlerini
yürütmek üzere işyerindeki işçi
sayısına ve işin tehlike
derecesine göre bir veya daha
fazla işyeri hekimi çalıştırmak ve
bir işyeri sağlık birimi
oluşturmakla yükümlüdür.
 MADDE 82. - Bu Kanuna göre
sanayiden sayılan, devamlı olarak en
az elli işçi çalıştıran ve altı aydan fazla
sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde
işverenler, işyerinin iş güvenliği
önlemlerinin sağlanması, iş
kazalarının ve meslek hastalıklarının
önlenmesi için alınacak önlemlerin
belirlenmesi
ve uygulanmasının izlenmesi
hizmetlerini yürütmek üzere
işyerindeki işçi sayısına, işyerinin
niteliğine ve tehlikelilik derecesine
göre bir veya daha fazla
mühendis veya teknik elemanı
görevlendirmekle yükümlüdürler.
 İşçilerinhakları
 MADDE 83. - İşyerinde iş sağlığı ve
güvenliği açısından işçinin sağlığını
bozacak veya vücut bütünlüğünü tehlikeye
sokacak yakın, acil ve hayati bir tehlike ile
karşı karşıya kalan işçi,
 iş sağlığı ve güvenliği kuruluna
başvurarak durumun tespit
edilmesini ve gerekli tedbirlerin
alınmasına karar verilmesini talep
edebilir. Kurul aynı gün acilen
toplanarak kararını verir ve durumu
tutanakla tespit eder. Karar işçiye
yazılı olarak bildirilir
 İş sağlığı ve güvenliği kurulunun
bulunmadığı işyerlerinde talep,
işveren veya işveren vekiline yapılır.
İşçi tespitin yapılmasını ve durumun
yazılı olarak kendisine bildirilmesini
isteyebilir. İşveren veya vekili yazılı
cevap vermek zorundadır.
 Kurulun işçinin talebi yönünde
karar vermesi halinde işçi, gerekli
iş sağlığı ve güvenliği tedbiri
alınıncaya kadar çalışmaktan
kaçınabilir.
İşçinin çalışmaktan kaçındığı
dönem içinde ücreti ve diğer
hakları saklıdır.
 İş sağlığı ve güvenliği
kurulunun kararına ve işçinin
talebine rağmen gerekli tedbirin
alınmadığı işyerlerinde işçiler altı
iş günü içinde, bu Kanunun 24
üncü maddesinin (I) numaralı
bendine uygun olarak belirli veya
belirsiz süreli hizmet akitlerini
derhal feshedebilir.
 Ağır ve tehlikeli işler
 MADDE 85. – On altı yaşını
doldurmamış genç işçiler ve çocuklar
ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz.
Ağır ve tehlikeli işlerde rapor
 MADDE 86. - Ağır ve tehlikeli işlerde
çalışacak işçilerin işe girişinde veya
işin devamı süresince en az yılda bir,
bedence bu işlere elverişli ve
dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi
sağlığı dispanserleri, bunların
bulunmadığı yerlerde sırası ile
 en yakın Sosyal Sigortalar
Kurumu, sağlık ocağı, hükümet
veya belediye hekimleri tarafından
verilmiş muayene raporları
olmadıkça, bu gibilerin işe
alınmaları veya işte çalıştırılmaları
yasaktır. Sosyal Sigortalar Kurumu
işe ilk giriş muayenesini
yapmaktan kaçınamaz.
 İşyeri hekimi tarafından verilen
rapora itiraz halinde, işçi en yakın
Sosyal Sigortalar Kurumu
hastanesi sağlık kurulunca
muayeneye tabi tutulur, verilen
rapor kesindir.
 Yetkili memurlar isteyince, bu
raporları işveren kendilerine
göstermek zorundadır.
Bu raporlar damga vergisi ve her
çeşit resim ve harçtan muaftır.
 On Sekiz Yaşından Küçük İşçiler
için Rapor
 MADDE 87. – On dört yaşından on
sekiz yaşına kadar (on sekiz dahil)
çocuk ve genç işçilerin işe
alınmalarından önce işyeri hekimi,
işçi sağlığı dispanserleri, bunların
bulunmadığı yerlerde sırası ile
en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu,
sağlık ocağı, hükümet veya
belediye hekimlerine muayene
ettirilerek işin niteliğine ve
şartlarına göre vücut yapılarının
dayanıklı olduğunun raporla
belirtilmesi
ve bunların on sekiz yaşını
dolduruncaya kadar altı ayda bir
defa aynı şekilde doktor
muayenesinden geçirilerek bu işte
çalışmaya devamlarına bir sakınca
olup olmadığının kontrol ettirilmesi
ve bütün bu raporların işyerinde
saklanarak yetkili memurların isteği
üzerine kendilerine gösterilmesi
zorunludur.
 Sosyal Sigortalar Kurumu işe ilk
giriş muayenesini yapmaktan
kaçınamaz.
 Birinci fıkrada yazılı hekimlerce
verilen rapora itiraz halinde, işçi
en yakın Sosyal Sigortalar
Kurumu hastanesi sağlık
kurulunca muayeneye tabi tutulur,
verilen rapor kesindir.
 Devletin yetkisi
 MADDE 91. - Devlet, çalışma hayatı
ile ilgili mevzuatın uygulanmasını
izler, denetler ve teftiş eder.
 Yetkili Makam ve Memurlar
 MADDE 92. - 91 inci madde hükmünün
uygulanması için iş hayatının izlenmesi,
denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan iş
müfettişleri, işyerlerini ve
eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili
belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve
makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle,
iş için gerekli olan malzemeyi 93.
maddede yazılı esaslara uyarak
gerektiği zamanlarda ve işçilerin
yaşamına, sağlığına, güvenliğine,
eğitimine, dinlenmesine veya oturup
yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her
zaman görmek, araştırmak ve
incelemek
ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere
rastladığı zaman bu hususta Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
tarafından çıkarılacak İş Teftişi
Tüzüğünde açıklanan şekillerde bu
halleri önlemek yetkisine sahiptirler.
 Teftiş
ve denetleme sırasında
işverenler, işçiler ve bu işle ilgili
görülen başka kişiler izleme,
denetleme ve teftişle görevli iş
müfettişleri tarafından çağrıldıkları
zaman gelmek, ifade ve bilgi
vermek,
gerekli olan belge ve delilleri
getirip göstermek ve vermek ve
birinci fıkrada yazılı görevlerini
yapmak için kendilerine her çeşit
kolaylığı göstermek ve bu yoldaki
emir ve isteklerini geciktirmeksizin
yerine getirmekle yükümlüdürler.
 Çalışma hayatını izleme,
denetleme ve teftişe yetkili iş
müfettişleri tarafından tutulan
tutanaklar aksi kanıtlanıncaya
kadar geçerlidir.
 Yetkili
Memurların Ödevi
 MADDE 93. - İş hayatını izleme,

denetleme ve teftiş yetkisi olan iş

müfettişleri görevlerini
yaparlarken işin normal gidişini ve
işyerinin işlemesini, inceledikleri
konunun niteliğine göre mümkün
olduğu kadar aksatmamak,
durdurmamak ve güçleştirmemekle
ve resmi işlemlerin yürütülüp
sonuçlandırılması için, açıklanması
gerekmedikçe, işverenin ve
işyerinin meslek sırları ve şartları,
ekonomik ve ticari hal ve durumları
hakkında gördükleri ve öğrendikleri
hususları
tamamen gizli tutmak ve kendileri
tarafından bilgileri ve ifadeleri alınan
yahut kendilerine başvuran veya
ihbarda bulunan işçilerin ve başka
kişilerin isimlerini ve kimliklerini
açıklamamakla yükümlüdürler.
 İşçi ve İşverenin Sorumluluğu
 MADDE 96. - İş denetimi ve teftişine
yetkili iş müfettişleri tarafından ifade
ve bilgilerine başvurulan işçilere,
işverenlerin gerek doğrudan doğruya
ve gerek dolayısıyla telkinlerde
bulunmaları,
işçileri gerçeği saklamaya yahut
değiştirmeye sevk veya herhangi
bir suretle zorlamaları veyahut
işçilerin ilgili makamlara
başvurmaları, haber ve ifade
vermeleri üzerine, bunlara karşı
kötü davranışlarda bulunmaları
yasaktır.
İşçilerin çalıştıkları veya ayrıldıkları
işyerleriyle işverenleri hakkında
gerçeğe uygun olmayan haberler
vererek gereksiz işlemlerle
uğraştırılmaları veya işverenleri
haksız yere kötü duruma
düşürmeye kalkışmaları
ve iş müfettişlerince kendilerinden
sorulan hususlar için doğru
olmayan cevaplar vererek denetim
ve teftişin yapılmasını güçleştirmek
veya yanlış bir sonuca vardırmak
gibi kötü niyetli davranışlarda
bulunmaları yasaktır.
 Zabıtanın Yardımı
 MADDE 97. - Bu Kanun hükümlerinin
tam ve gerektiği gibi uygulanabilmesi
için işyerlerini teftiş ve denetlemeye
yetkili iş müfettişlerinin gerekli
görmeleri ve istemeleri halinde,
zabıta kuvvetleri, bu iş
müfettişlerinin görevlerini iyi bir
şekilde yapabilmelerini sağlamak
üzere her türlü yardımda
bulunmakla yükümlüdürler.
 İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili
Hükümlere Aykırılık
 MADDE 105. - Bu Kanunun 78 inci
maddesinin birinci fıkrasında belirtilen
tüzük ve yönetmeliklerdeki hükümlere
uymayan işveren veya işveren
vekiline alınmayan her iş sağlığı ve
güvenliği önlemi için elli milyon lira
para cezası verilir. Alınmayan
önlemler oranında izleyen her ay için
aynı miktar para cezası uygulanır.
 Bu Kanunun 77. maddesi hükmüne
aykırı hareket eden, 78. maddenin
ikinci fıkrasına aykırı olarak kurma izni
ve işletme belgesi almadan bir işyeri
açan, 79. maddesi hükmüne aykırı
olarak faaliyeti durdurulan işi izin
almadan devam ettiren, kapatılan
işyerlerini izinsiz açan,
 80.maddesinde öngörülen iş sağlığı
ve güvenliği kurullarının kurulması
ve çalıştırılması ile ilgili hükümlere
aykırı davranan; iş sağlığı ve
güvenliği kurullarınca alınan
kararları uygulamayan,
 81inci maddesine aykırı olarak
işyeri hekimi çalıştırma ve işyeri
sağlık birimi oluşturma
yükümlülüğünü yerine getirmeyen,
82. maddesine aykırı olarak iş
güvenliği ile görevli mühendis veya
teknik eleman görevlendirme
yükümlülüğünü yerine getirmeyen
işveren veya işveren vekiline beş
yüzer milyon lira para cezası verilir.
 Bu Kanunun 85 inci maddesine
aykırı olarak ağır ve tehlikeli
işlerde onaltı yaşından küçükleri
çalıştıran veya aynı maddede
belirtilen yönetmelikte gösterilen
yaş kayıtlarına aykırı işçi
çalıştıran işveren veya işveren
vekiline beş yüz milyon lira para
cezası verilir.
 Bu Kanunun 86 ncı maddesi
uyarınca işçilere doktor raporu
almayan işveren veya işveren
vekiline bu durumda olan her işçi
için yüz milyon lira ve 87 nci
madde gereğince çocuklara doktor
raporu almayan işveren veya
işveren vekiline bu durumdaki her
bir çocuk için yüz milyon lira para
cezası verilir.
 BuKanunun 88 inci ve 89 uncu
maddelerinde öngörülen
yönetmeliklerde gösterilen şartlara
ve usullere uymayan işveren veya
işveren vekiline beş yüz milyon lira
para cezası verilir.
 İş Hayatının Denetim ve Teftişi ile
ilgili Hükümlere Aykırılık
 MADDE 107. - Bu Kanunun;
 a) 92. maddesinin ikinci fıkrasındaki
yükümlülüklerini yerine getirmeyen,
 b) 96. maddesindeki yasaklara
uymayan,
 İşveren veya işveren vekiline beş
milyar lira para cezası verilir.
 İşmüfettişlerinin bu Kanundan veya
diğer kanunlardan doğan her çeşit
teftiş, denetleme yetki ve görevleri
gereğince görevlerinin yerine
getirilmesi sırasında, görevlerini
yapma ve sonuçlandırmaya engel
olan kimselere eylem başka bir suçu
oluştursa dahi ayrıca beş milyar lira
para cezası verilir.
 TÜZÜKLER
 İşçi sağlığı ve iş güvenliği uygulamaları
genelde bu tüzüklerdeki maddelere göre
yapılmaktadır. Bunlar;
 İşçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü. (İSİGT)

 Radyasyon Güvenliği Tüzüğü. (RGT)

 Sosyal sigorta sağlık işlemleri tüzüğü.
(SSSİT)
 Yapı İş Tüzüğü ( YİT )
 Parlayıcı,patlayıcı, tehlikeli ve zararlı
maddelerle .çalışılan işyerlerinde ve
işlerde alınacak tedbirler hakkında
tüzük. (PPZMT)
 Maden ve taş ocakları
işletmelerinde ve tünel yapımında
alınacak işçi sağlığı ve iş güvenliği
önlemlerine ilişkin tüzük.
(İMTİSİGT)
YÖNETMELİKLER
 4857 sayılı iş kanuna istinaden
çıkarılan yönetmeliklerin işçi
sağlığı iş güvenliği ile ilgili
olanların önemine binaen
bazıları aşağıda belirtilmiştir.
 Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik
Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM
 Madde 1 —Bu Yönetmeliğin amacı, yapı
işyerlerinde alınacak asgari sağlık ve
güvenlik şartlarını belirlemektir.
 TANIMLAR
 Madde 4 —Bu Yönetmelikte geçen;
 a) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığını,
 b) Yapı İşleri: İnşa ve inşaat
mühendisliği işlerinin yürütüldüğü Ek–
I’de yer alan işler ile benzeri diğer
işleri,
 c) Yapı Alanı: Yapı işlerinin
yürütüldüğü alanı,
d) Proje: Yapı işlerinin
tasarımından
tamamlanmasına kadar
yürütülen tüm işleri,
e) İşveren: Projeyi üstlenen
ve işçi çalıştıran gerçek
veya tüzel kişiyi,
 f)Proje Sorumlusu: İşveren
tarafından görevlendirilen ve
işveren adına projenin
hazırlanmasından,
uygulanmasından ve
uygulamanın kontrolünden
sorumlu gerçek veya tüzel kişiyi,
 g)Alt İşveren : İşverenden yapı
işyerinde yürütülen asıl işin bir
bölümünde veya yardımcı
işlerinde iş alan ve bu iş için
görevlendirdiği işçilerini sadece
bu işyerinde aldığı işte çalıştıran
gerçek veya tüzel kişiyi,
h) Kendi Adına Çalışan Kişi:
Yapı işyerinde işçi ve
işveren dışında, iş yapan ve
yanında işçi çalıştırmayan,
projenin tamamlanmasında
profesyonel katkı sağlayan
kişiyi,
 İ)Hazırlık Koordinatörü:
Projenin hazırlık aşamasında
işveren veya proje sorumlusu
tarafından sorumluluk verilen ve
bu Yönetmeliğin 7 nci
maddesinde belirtilen sağlık ve
güvenlikle ilgili görevleri yapan
gerçek veya tüzel kişiyi,
 j)Uygulama Koordinatörü: Projenin
uygulanması aşamasında işveren
veya proje sorumlusu tarafından
sorumluluk verilen ve bu
Yönetmeliğin 8 inci maddesinde
belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili
görevleri yapan gerçek veya tüzel
kişiyi,
 İfade eder
 İşverenlerin Genel Yükümlülükleri
 Madde 10 —Yapı işyerindeki
çalışmalarda, İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği’nin 6 ncı
maddesinde belirtilen hususlara
uyulacak ve özellikle;
 a) Yapı alanının düzenli
tutulması ve yeterli temizlikte
olması,
b) Yapı alanındaki çalışma
yerlerinin seçiminde;
buralara ulaşımın nasıl
sağlanacağının ve
ekipman, hareket ve
geçişler için alan veya
yolların belirlenmesi,
 c) Malzemenin kullanım ve
taşıma şartlarının
düzenlenmesi,
 d) Tesis ve ekipmanın
kullanılmaya başlamadan
önce ve periyodik olarak
teknik bakım ve kontrollerinin
yapılması
e) Çeşitli malzemeler ve
özellikle tehlikeli malzeme
ve maddeler için uygun
depolama alanları
ayrılması ve bu alanların
sınırlarının belirlenmesi,
f)Tehlikeli malzemelerin
kullanılma ve
uzaklaştırılma koşullarının
düzenlenmesi,
g) Atık ve artıkların
depolanması, atılması
veya uzaklaştırılması,
h) Çeşitli işler veya işin
aşamaları için öngörülen
sürelerin yapı alanındaki
işin durumuna göre
yeniden belirlenmesi,
i) İşverenler ve kendi adına
çalışanlar arasında işbirliği,
j) Yapı alanındaki veya
yakınındaki endüstriyel
faaliyetler ile etkileşimin
dikkate alınması,
sağlanacaktır.
 İşverenlerin Yükümlülükleri
Madde 11 —Bu
Yönetmeliğin 8 ve 9 uncu
maddelerinde belirtilen
koşullarda, yapı alanında
uygun sağlık ve güvenlik
şartlarının devamının
sağlanması için,
 İşveren ;
 a) Özellikle 10 uncu maddenin
uygulanmasında Ek-IV’te
belirtilen asgari şartları dikkate
alarak uygun önlemleri alacaktır.
 b) Sağlık ve güvenlikle ilgili
konularda koordinatörlerin uyarı
ve talimatlarını dikkate alacaktır.
 Diğer Kişilerin Yükümlülükleri
 Madde 12 —Yapı alanında
faaliyette bulunan diğer kişilerin
yükümlülükleri aşağıda
belirtilmiştir:
 a) Yapı alanındaki uygun sağlık ve
güvenlik şartlarının sürdürülmesi
için kendi adına çalışanlar;
 1) Özellikle aşağıdaki hususlara
uyacaklardır;
 i) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6
ncı maddesinin (d) bendi ve 13. maddesi
ile bu Yönetmeliğin 10. maddesine ve Ek-
IV’e,
 ii) İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık
ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 6.
maddesi ile aynı Yönetmeliğin Ek’inde
belirtilen ilgili hükümlere,
 iii)
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yönetmeliğinin 5 inci maddesi, 6
ncı maddesinin (a), (d) ve (i)
bentleri ile 7 nci maddesine.
 2) Sağlık ve güvenlikle ilgili
konularda koordinatörlerin uyarı
ve talimatlarını dikkate
alacaklardır.
b) Yapı alanındaki uygun
sağlık ve güvenlik şartlarının
sürdürülmesi için, inşaatta
yapılan çalışmalara bizzat
katılmaları halinde, işverenler;
1) Özellikle aşağıdaki
hususlara uyacaklardır;
 i) İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliğinin 13 üncü
maddesine,
 ii) İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin
6 ncı maddesi ile aynı
Yönetmeliğin Ek’inde belirtilen
ilgili hükümlere,
 iii)
Kişisel Koruyucu Donanımların
İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmeliğin 5 inci
maddesi, 6 ncı maddesinin (a),
(b), (c), (d) ve (i) bentleri ile 7 nci
maddesine.
 2) Koordinatörlerin sağlık ve
güvenlikle ilgili konularda
görüşlerini dikkate alacaklardır.
Madde 13 —Yapı işyerlerinde çalışan
işçilerin bilgilendirilmesi için:
 a) İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinde
belirtilen hususlarla birlikte işçiler veya
temsilcileri, inşaat alanında sağlık ve
güvenlik ile ilgili alınan önlemler
hakkında bilgilendirilecektir.
 b) İlgili işçilere verilen bilgiler kolay
anlaşılır olacaktır.
 İşçilerin Görüşlerinin Alınması
ve Katılımlarının Sağlanması
 Madde 14 —Yapı alanının
büyüklüğü ve riskin derecesi göz
önünde bulundurularak, işyerinde
yapılan çalışmalarda işçiler ve
temsilcilerinin arasındaki uygun
koordinasyon sağlanarak,
 İşSağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği’nin 11. maddesinde
belirtilen hususlar
doğrultusunda, bu Yönetmeliğin
8, 10 ve 11. maddelerine göre,
işçilere veya temsilcilerine
danışılacak ve onların katılımı
sağlanacaktır.
  EK– I
 YAPI İŞLERİ (İNŞA VE MÜHENDİSLİK
ÇALIŞMALARI) LİSTESİ
 1- Kazı
 2- Hafriyat
 3- İnşa
 4- Prefabrike elemanların
montajı ve sökümü
 5- Değiştirme veya donatma
 6- Tadilatlar
 7- Yenileme
 8- Tamir
 9- Sökme
 10- Yıkım
 11- Restorasyon
 12- Bakım, boyama ve temizleme
 13- Drenaj
 Listede yer almayan benzer işlerin
bu Yönetmelik kapsamına girip
girmeyeceğine karar vermeye ve
bu listeye eklemeler yapmaya
Bakanlık yetkilidir.
 YAPI ALANLARI İÇİN ASGARİ SAĞLIK
VE GÜVENLİK KOŞULLARI
 Bu ekte yer alan yükümlülükler, yapı
alanının özelliğinin, yapılan işin ve
tehlikelerinin ve çalışma şartlarının
gerektirdiği durumlarda uygulanır.
 A) Yapı Alanındaki Çalışılan Yerler
İçin Genel Asgari Koşullar
 1. Sağlamlık ve dayanıklılık
 1.1. Beklenmeyen herhangi bir
hareketi nedeniyle işçilerin sağlık
ve güvenliğini etkileyebilecek her
türlü malzeme, ekipman ile
bunların parçaları güvenli ve
uygun bir şekilde sabitlenecektir.
 1.2.İşin güvenli bir şekilde
yapılmasını sağlayacak uygun
ekipman ve çalışma şartları
sağlanmadıkça, yeterli
dayanıklılıkta olmayan yüzeylerde
çalışılmasına ve buralara
girilmesine izin verilmeyecektir.
 2. Enerji dağıtım tesisleri
 2.1. Tesisler, yangın veya
patlama riski yaratmayacak
şekilde tasarlanarak kurulacak ve
işletilecektir. Kişiler, doğrudan
veya dolaylı temas sonucu
elektrik çarpması riskine karşı
korunacaktır.
 6. Özel riskler
 6.1. İşçilerin zararlı düzeyde
gürültüye veya gaz, buhar, toz gibi
zararlı dış etkenlere maruz kalmaları
önlenecektir.
 8. Yapı alanındaki çalışma yerlerinin,
barakaların ve yolların aydınlatılması
 8.1. Çalışma yerleri, barakalar ve yollar mümkün
olduğu ölçüde doğal olarak aydınlatılacak, gece
çalışmalarında veya gün ışığının yetersiz olduğu
durumlarda uygun ve yeterli suni aydınlatma
sağlanacak, gerekli hallerde darbeye karşı
korunmalı taşınabilir aydınlatma araçları
kullanılacaktır. Suni ışığın rengi, sinyallerin ve
işaretlerin algılanmasını engellemeyecektir.
 12. Çalışma yerinde hareket serbestliği
 Çalışılan yerin alanı, gerekli her türlü ekipman
ve araçlar dikkate alınarak, işçilerin işlerini
yaparken rahatça hareket edebilecekleri
genişlikte olacaktır.
 BÖLÜM – II
 Açık Alanlardaki Çalışma Yerleri
 1. Sağlamlık ve dayanıklılık
 1.1. Alçak veya yüksek seviyede olan
hareketli veya sabit çalışma yerleri;
 - çalışan işçi sayısı,
 - üzerlerinde bulunabilecek maksimum
ağırlık ve bu ağırlığın dağılımı,
 - maruz kalabileceği dış etkiler,

göz önüne alınarak yeterli sağlamlık ve

dayanıklılıkta olacaktır.
 Bu çalışma yerlerinin taşıyıcı sistemleri
ve diğer kısımları yapısı gereği yeterli
sağlamlıkta değilse, çalışma yerinin
tamamının veya bir kısmının zamansız
veya kendiliğinden hareketini önlemek
için, bunların dayanıklılığı uygun ve
güvenilir sabitleme metotlarıyla
sağlanacaktır.
 1.2.Çalışma yerlerinin sağlamlığı
ve dayanıklılığı uygun şekilde ve
özellikle de çalışma yerinin
yükseklik veya derinliğinde
değişiklik olduğunda kontrol
edilecektir.
 3. Hava koşulları
 İşçiler, sağlık ve güvenliklerini
etkileyebilecek hava koşullarından
korunacaktır.
 4. Düşen cisimler
 Teknik olarak mümkün olduğunda
işçiler düşen cisimlere karşı toplu
olarak korunacaktır.
 Malzeme ve ekipman, yıkılma ve
devrilmeleri önlenecek şekilde
istiflenecek veya depolanacaktır.
 Gerekli yerlerde tehlikeli bölgelere
girişler önlenecek veya kapalı geçitler
yapılacaktır.
 5. Yüksekten düşme
 5.1. Yüksekten düşmeler, özellikle
yeterli yükseklikte sağlam
korkuluklarla veya aynı korumayı
sağlayabilen başka yollarla
önlenecektir. Korkuluklarda en az;
bir trabzan, orta seviyesinde bir
ara korkuluk ve tabanında eteklik
bulunacaktır.
 5.2. Yüksekte çalışmalar ancak uygun
ekipmanlarla veya korkuluklar, platformlar,
güvenlik ağları gibi toplu koruma araçları
kullanılarak yapılacaktır.
 İşin doğası gereği toplu koruma
önlemlerinin uygulanmasının mümkün
olmadığı hallerde, çalışma yerine
ulaşılması için uygun araçlar sağlanacak,
çalışılan yerde vücut tipi emniyet kemeri
veya benzeri güvenlik yöntemleri
kullanılacaktır.
 6. İskele ve seyyar merdivenler
 6.1. Bütün iskeleler kendiliğinden
hareket etmeyecek ve çökmeyecek
şekilde tasarlanmış, yapılmış olacak
ve bakımlı bulundurulacaktır.
 6.2. Çalışma platformları, geçitler ve
iskele platformları, kişileri düşmekten
ve düşen cisimlerden koruyacak
şekilde yapılacak, boyutlandırılacak,
kullanılacak ve muhafaza edilecektir.
 6.3. İskeleler;
 (a) Kullanılmaya başlamadan önce,
 (b) Daha sonra belirli aralıklarla,
 (c) Üzerinde değişiklik yapıldığında, belli
bir süre kullanılmadığında, kötü hava
şartları veya sismik sarsıntıya veya
sağlamlığını ve dayanıklılığını
etkileyebilecek diğer koşullara maruz
kaldığında, uzman bir kişi tarafından
kontrol edilecektir.
 6.4. Merdivenler yeterli sağlamlıkta
olacak ve uygun şekilde bakım ve
muhafazası sağlanacaktır. Bunlar
uygun yerlerde ve amaçlarına
uygun olarak doğru bir şekilde
kullanılacaktır.
 6.5. Seyyar iskelelerin
kendiliğinden hareket etmemesi
için gerekli önlem alınacaktır.
 7. Kaldırma araçları
 7.1. Bütün kaldırma araçları ile
bağlantıları, sabitleme ve
destekleme elemanları da dahil
bütün yardımcı kısımları;
 (a) Kullanım amacına uygun ve yeterli
sağlamlıkta tasarlanmış ve imal edilmiş
olacak,
 (b) Doğru şekilde kurulacak ve
kullanılacak,
 (c) Her zaman iyi çalışabilir durumda
olacak,
 (d) Yürürlükteki mevzuata göre, periyodik
olarak kontrol, test ve deneyleri yapılacak,
 (e) Bu konuda eğitim almış ehil kişilerce
kullanılacaktır.
 7.2. Kaldırma araçları ve yardımcı
elemanlarının üzerlerine azami yük
değerleri açıkça görülecek şekilde
yazılacaktır.
 7.3. Kaldırma ekipmanı ve
aksesuarları belirlenen amacı
dışında kullanılmayacaktır.
 9. Tesis, makine, ekipman
 9.1. Mekanik el aletleri de dahil olmak üzere
herhangi bir güçle çalışan tesis, makine ve
ekipman;
 (a) Mümkün olduğu kadar ergonomi
prensipleri dikkate alınarak uygun şekilde
tasarlanmış ve imal edilmiş olacak,
 (b) İyi çalışır durumda olacak,
 (c) Yalnız tasarlandıkları işler için kullanılacak,
 (d) Uygun eğitim almış kişilerce kullanılacaktır.
14. Çatılarda çalışma
 14.1. Yükseklik veya eğimin
belirlenen değerleri aşması halinde;
işçilerin, aletlerin veya diğer nesne
veya malzemelerin düşmesini veya
herhangi bir riski önlemek için toplu
koruyucu önlemler alınacaktır.
 14.2. İşçilerin çatı üzerinde veya
kenarında veya kırılgan malzemeden
yapılmış herhangi bir yüzey üzerinde
çalışmak zorunda olduğu hallerde;
kırılgan maddeden yapılmış yüzeyde
dalgınlıkla yürümelerini veya yere
düşmelerini önleyecek önlemler
alınacaktır.
 ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
EĞİTİMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA
YÖNETMELİK
İşyerlerinde çalışanlara verilecek iş sağlığı ve
güvenliği eğitimin usul ve esaslarını düzenler.
Beş bölüm 15 maddeden ibarettir. :
Madde 1 — Bu Yönetmelik, işverenlerce,
işyerlerinde çalışanlara verilecek iş sağlığı ve
güvenliği eğitiminin usul ve esaslarını düzenler.

Bu Yönetmelikte yer alan hükümler, işyerindeki

çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.
 Madde 4 - İş verenler, işyerlerinde sağlıklı ve
güvenli çalışma ortamının tesis edilmesi için gerekli
önlemleri almakla yükümlüdürler. Bu amaçla işverenler
çalışanları yasal hak ve sorumlulukları konusunda
bilgilendirmek, onların karşı karşıya bulundukları mesleki
riskler ve bunlarla ilgili alınması gerekli tedbirler
konusunda işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitim
programlarını hazırlamak, eğitimlerin düzenlenmesini,
çalışanların bu programlara katılmasını sağlamak ve
verilecek eğitim için uygun yer, araç ve gereç temin
etmekle yükümlüdürler.
asıl işveren- alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde,
alt işverene ait çalışanların eğitimlerinde,asıl işveren, alt
işverenle birlikte sorumludur.
 Madde 5 - Çalışanlar sağlıklı ve güvenli
bir çalışma ortamının tesisi için işyerinde
düzenlenecek olan iş sağlığı ve güvenliği
eğitimlerine katılmak ve bu konudaki
talimat ve prosedürlere uymakla
yükümlüdürler.
 Eğitimin Amacı
 Madde 8 — Eğitimin amacı, işyerlerinde sağlıklı
ve güvenli bir ortamı temin etmek, iş kazalarını
ve meslek hastalıklarını azaltmak, çalışanları
yasal hak ve sorumlulukları konusunda
bilgilendirmek, onların karşı karşıya
bulundukları mesleki riskler ile bu risklere karşı
alınması gerekli tedbirleri öğretmek ve iş sağlığı
ve güvenliği bilinci oluşturarak uygun davranış
kazandırmaktır.
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞ
YERLERİNDE KULLANILMASI HAKKINDA
YÖNETMELİK
İşyerindeki risklerin önlenmesinin veya yeterli
derecede azaltılmasının, teknik tedbirlere dayalı
toplu koruma ya da iş organizasyonu veya
çalışma yöntemleri ile sağlanamadığı
durumlarda, kullanılacak kişisel koruyucuların
özellikleri, temini, kullanımı ve diğer hususlarla
ilgili usul ve esasları belirler.
 Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığını,
Kişisel koruyucu donanım: Çalışanı,
yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği
etkileyen bir veya birden fazla riske karşı
koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya
tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı
yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları,
ifade eder.
 A) Bu tanım kapsamında;
 a) Kişiyi aynı anda bir veya birden fazla riske karşı korumak
amacıyla üretici tarafından bir bütün haline getirilmiş cihaz, alet
veya malzemeden oluşmuş donanım,
 b) Belirli bir faaliyetin yapılması için korunma amacı olmaksızın
taşınan veya giyilen donanımla birlikte kullanılan, ayrılabilir veya
ayrılamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzeme,
 c) Kişisel koruyucu donanımın rahat ve işlevsel bir şekilde
çalışması için gerekli olan ve sadece bu tür donanımlarla
kullanılan değiştirilebilir parçalar da,
kişisel koruyucu donanım sayılır.
Ayrıca;
Tehlikeye maruz kalma süresince,
sürekli olarak kullanılması veya giyilmesi
amaçlanmasa da, farklı ve ilave bir dış
cihazla birleştirilmesi için kişisel koruyucu
donanım ile bağlantılı olarak piyasaya arz
edilen herhangi bir sistem, kişisel
koruyucu donanımın bütünleyici bir
parçası olarak kabul edilir.
Madde 5 — Kişisel koruyucu donanım,
risklerin, toplu korumayı sağlayacak
teknik önlemlerle veya iş
organizasyonu ve çalışma
yöntemleriyle önlenemediği veya tam
olarak sınırlandırılamadığı durumlarda
kullanılacaktır.
 Kullanım Kuralları
 Madde 8 — Her işveren, Ek-III’de belirtilen
işlerde ve benzeri işlerde, toplu koruma
yöntemleri ile risklerin önlenemediği veya tam
olarak sınırlandırılamadığı durumlarda, Ek-II’de
belirtilen kişisel koruyucu donanımlardan
işçilerin sağlık ve güvenlikleri için gerekli
olanları Ek-I’de örneği verilen tabloya göre
değerlendirecek ve işçilere verecektir.
İşveren, işçilerin kişisel koruyucu
donanımları uygun şekilde kullanmaları için her
türlü önlemi alacaktır.
İşçiler de kendilerine verilen kişisel koruyucu
donanımları aldıkları eğitime ve talimata uygun
olarak kullanmakla yükümlüdür.
İşçiler kişisel koruyucu donanımda
gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği
işverene bildirecektir.
İşçilere verilen kişisel koruyucu donanımlar
her zaman etkili şekilde çalışır durumda
olacak, temizlik ve bakımı yapılacak ve
gerektiğinde yenileri ile değiştirilecektir.