GÜNEŞ ENERJİSİ VE UYGULAMALARI:

* %90 Hidrojenden oluşmaktadır. Güneşin enerjisi proton-proton zincirleme tepkimesi diye adlandırılan aşamalardan
oluşan ve hidrojeni helyuma çeviren nükleer füzyon ile oluşur. Bu reaksiyon sırasında ortaya çıkan helyum miktarı harcanan
hidrojen miktarından daha azdır. Aradaki fark güneşten oluşan radyasyon enerjisini sağlamaktadır.
Çekirdek bölgesi, reaksiyonların gerçekleştiği bölgedir. Toplam kütlenin %40’ı burada
bulunmaktadır.
Işınım bölgesi, üretilen enerjinin gamma ışınlarıyla yayıldığı bölgedir.
Taşınım bölgesine gelen ışınlar çevrelerini saran gazı ısıtırlar. Buradaki gazlar aldıkları
enerjiyi ısı enerjisi olarak tutarlar ve yükselerek taşırlar. Yükselen gazlar soğuyarak tekrar
alçalır ve ısınarak tekrar yükselirler.
Fotosfer bölgesi, dünyaya gelen güneş enerjisinin önemli bölümünün geldiği tabakadır.
Kromosfer tabakası, fotosfer tabakasını sarar. Yoğunluğu düşük olduğundan ışınım gücü de
düşüktür. Sadece güneş tutulmalarında renkli görünürler.
Korona, en dış tabakadır. Yoğunluğu düşüktür, sadece güneş tutulmalarında görülür.
Güneş Işınımı:
* Birim alana ulaşan güneş ışınları, güneşe dik bir yüzey üzerinde ölçüldükleri zaman 1,366
W/m²’dir ve bu değere güneş sabiti denir. Mor ötesi, gamma ve x ışınları içeren güneş
ışınları atmosferi geçerken atmosferde bulunan parçacıklar tarafından tutularak azalır.
Kalan güneş ışınımı atmosfer içerisindeki partikül, toz ve havadaki moleküller tarafından
yansımaya uğrar ve saçılır. Güneş ışınımının bu bölümüne difüz güneş ışınımı, doğrudan
yeryüzüne ulaşan kısmına da direkt güneş ışınımı denir.
Güneşten gelen enerjinin yaklaşık %30’u yansıma ve saçılmalarla uzaya geri gider. Yaklaşık
%20’si havakürede soğurulur. Geri kalan %50’si yeryüzünde soğurulmaktadır.
Güneş Açıları:
Güneş geliş açısı: Direkt güneş ışınlarının yatay düzlemde yaptığı açıdır.
Zenit açısı: Yatay düzlemin normali ile direkt güneş ışınlarının yaptığı açıdır. Güneş
ışınlarının yatay düzleme dik geldiği zamanlarda zenit açısı 0 0C olmaktadır.
Azimut açısı: Kuzey doğrultusuyla, güneş-dünya doğrultusunun yatay düzlemdeki
izdüşümünün saat yönünde yaptığı açıdır.
Türkiye Güneşlenme Haritası:
En az ışınım alan bölge Orta ve Doğu Karadeniz bölgesidir.
Doğu Akdeniz ve Doğu Anadolu bölgeleri ışınımı iyi olan bölgelerimizdir.
Güney Doğu Anadolu bölgesinin sağ en alt ucu ise en iyi olan bölgedir.
Güneş Enerjisi Teknolojileri:
Evlerde sıcak suyun sağlanması, ısıtma, soğutma, elektrik üretimi ve
pişirmede, endüstri proses ısısının üretiminde, tarımda sulamada, kurutmada kullanılır.
Güneşten yararlanma aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılır;
1. Pasif Sistemler; güneş enerjisini depolamak amacıyla binaların yapılandırılması ve yönlendirilmesini içermektedir.
a. Doğrudan kazanım sistemleri;
Bina pencereleri güneye bakacak şekilde inşa edilir. Böylece kış aylarında güneş
ışınlarının içeriye girmesi sağlanarak zemin ve duvarlarda ısı enerjisinin depolanması
sağlanır. Gündüz depolanan ısı enerjisi gece saatlerinde salınarak oda içerisinin
ısınmasına katkıda bulunur. Yaz aylarında ise güneş ışınlarının oda içerisine doğrudan
girmesi engellenmiş olur.
b. Isı toplayan duvar sistemleri, trombe duvarı;
Çift cam, absorber plaka ve hava kanalları ile düzenlenmiştir. Camdan geçen güneş
ışınları duvar tarafından emilir ve içerisinde depolanır. Böylece cam ile duvar arasında
kalan hava ısınır, ısınan havanın yükselmesi prensibine dayanarak tuğla duvarda yer
alan üst pencereden bina içine ısınan hava girişi, tuğla duvarda yer alan alt pencereden
de soğuk hava çıkışı gerçekleşir. Geceleri ise tuğla duvarda yer alan alt ve üst
pencereleri kapatarak binanın ısı enerjisini tuğla duvarda biriken ısıdan sağlamaktadır.
 c. Birleşik sistemler;
Bina duvarına bir sera eklenmiştir. Sera içerisinde su bidonları gibi depolama kütleleri
de bulunabilir. Güneş ışınları gün boyunca sera içerisini, duvarların altında ve üstünde
yer alan hava menfezleri yoluyla doğal çevrim yaratarak oda içerisini ısıtır. Gece ise
menfezler kapatılarak duvarda biriken enerji ışıma yolu ile odaya ve seraya yayılır.
2. Aktif Sistemler; güneş enerjisinin toplandığı ve aktarıldığı mekanik ekipmanlar söz konusudur.
a. Düzlemsel güneş kolektörleri; akışkan sıcaklığının 90 oC’nin altında
olduğu evsel sıcak su temininde, mekan ısıtma desteğinde ve
havuz ısıtma sistemlerinde kullanılabilmektedir. Cam örtü,
çerçeve, yutucu yüzey, akışkan boruları, kasa, izolasyon, akışkan
girişi ve çıkış bağlantılarından oluşmaktadır. Saydam örtü amacı
yutucu yüzeyi korumak ve ısı kaybını önlemektir. Aynı zamanda
güneş ışınlarını geçirgen bir yapıda olmalıdır. Malzeme olarak
cam veya plastik örtü kullanılmaktadır. Yutucu yüzeyin temel
amacı güneş ışınlarını absorbe ederek bu enerjiyi akışkan
borulara iletmektir. Isı yalıtımının temel amacı ısı kaybını
önlemektir. Akışkan borular, yutucu yüzeyin absorbe ettiği
enerjiyi içlerinde bulunan sıvıya aktararak, ısınan sıvının depoya
gönderilmesini sağlarlar.
b. Vakum tüplü güneş kolektörleri; iç içe geçmiş 2 adet silindirik cam
tüpün ısı yolu ile birbirine bağlanması ve bu işlem sırasında
arasındaki havanın alınması ile üretilir. Dış silindirik tüpün
yüzeyine düşen Güneş ışınları aradaki havasız ortamdan geçerek
iç kısımdaki silindirik tüpün yüzeyinde absorbe edilmesi ile çalışır.
İki ayr cam tüpten oluşan vakum tüpü, iki cam arasında vakumu
tutabilmek amacıyla özel bir tutucu, yutucu yüzey, bağlantı
borularının tüpe bağlanabilmesi için bir veya iki manifold, ısı
değiştiricisinden oluşmaktadır. Yüksek verim, yüksek maliyet,
o
90 C
üzerinde sıcaklık eldesi, orta dayanım.
c. Odaklı kolektörler; güneş ışınlarını yansıtarak veya kırarak belli bir
yerde toparlayabilen ayna ve mercek sistemleridir. Işınımı bir
noktaya odaklayan ve ışınımı bir doğruda odaklayan olmak üzere iki
çeşittir.
d. Güneş ocakları; ısı kutulu ya da parabolik yansıtıcı şeklinde olan güneş ısısını toplayan yapılardır. Dezavantajları,
gereken ısının depolanamaması ve güneş ışınımının düşük olduğu saatlerde kullanılamamasıdır.
e. Güneş bacaları; ısı etkisinden dolayı oluşan hava hareketinden yararlanılarak
elektrik üretir. Güneşe maruz bırakılan şeffaf malzemeyle kaplı bir yapının
içindeki toprak ve hava çevre sıcaklığından daha çok ısınacaktır. Isınan hava
yükseleceği için hava akışı çok yüksek bir bacaya yönlendirilirse baca içinde
hava akışı oluşacaktır. Baca girişine yerleştirilecek yatay rüzgar türbini bu
rüzgarı elektriğe çevirecektir.
f. Su damıtma sistemleri; sığ bir havuzdan ibarettir. Havuzun üzerine eğimli şeffaf cam yüzeyler kapatılır. Havuzdan
buharlaşan su bu kapaklar üzerinde yoğunlaşarak toplanırlar. Bu sistemler, temiz su kaynağının bulunmadığı bazı
yerlerde kullanılmaktadır. Ayrıca kolektörler yardımıyla su arıtımının yapıldığı sistemler de vardır.
g. Ürün kurutma sistemleri; kurutulacak ürünün cinsine göre direkt veya dolaylı kurutucular kullanılır. Fosil yakıt
sistemlerle de hibrit olarak kullanılabilmektedirler.
h. Fotovoltaik güç sistemleri, güneş pilleri; güneş ışığından elektrik enerjisi üretirler.
Güneş enerjili su ısıtma sistemlerinde; genellikle düzlemsel güneş kolektörleri kullanılmaktadır. Sistemde kolektörlerin yanı
sıra sıcak su akümülasyon tankı (boyler) bulunmaktadır. Bu sistemler genel olarak doğal dolaşımlı ve cebri (pompalı)
dolaşım olmak üzere ikiye ayrılır. Cebri dolaşımda açık ve kapalı olmak üzere ikiye ayrılır. Cebri dolaşımın avantajı sıcak su
deposunun istenilen yere taşınmasıdır. Doğal dolaşımlı su ısıtılma sisteminin kolektöründe güneş radyasyonunun yutulması
sonucu yutucu plaka kanallarında dolaşan su ısıtılır. Isınan suyun yoğunluğu azalarak kendiliğinden yükselir ve depolama
tankına üst kısımdan girer. Tankın alt kısmındaki soğuk su yer çekiminin etkisi ile dışarı çıkar ve kolektörün alt kısmına ulaşır.
Sıcak su kullanılmak istendiğinde su depolama tankının üstünden alınır.