ĐÇ TESĐSAT KABLOLARI

1. Giriş

Elektrik enerjisinin iletimi ve dağıtımında kablolar çok yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kablolarda, iletkenleri birbirinden yalıtan ve aynı anda dış ortama karşı koruyan çeşitli
yalıtkan kimyasal bileşimler kullanılmaktadır. Bu yalıtkan bileşimler, PE (Polietilen, PVC
(Polivinil Klorür) ve XLPE (Çapraz bağlı polietilen) gibi sentetik karışımlardan oluşan
yalıtkanlardır.
Güç Kabloları değişik esaslara göre sınıflandırılırlar.

Đşletme Şartlarına Göre

• Ağır Đşletme Kabloları

• Normal ve Hafif Đşletme Kabloları

Kullanım Amacına Göre

• Havai Hat Kabloları

• Yeraltı Kabloları

Tesis Tipine Göre

• Sabit Tesis Kabloları

• Hareketli Tesis Kabloları

Đşletme gerilimlerine göre

• Tesisat Kabloları ( < 0,6 kV.)

• Alçak gerilim kabloları (< 1 KV)
• Orta gerilim kabloları ( 1kV – 35 kV)
• Yüksek gerilim kabloları ( < 380 kV)

Kullanılan yalıtkan sentetik bileşimlere göre

• Kağıt izolasyonlu kablolar

• PVC (Polivinilklorid ) kablolar
• PE (Polietilen) kablolar
• XLPE(Çapraz bağlı polietilen) kablolar
olarak gruplandırılabilir.

Đletken malzemeye göre,

• Bakır iletkenli kablolar

• Alüminyum iletkenli kablolar

şeklinde sınıflandırılabilir.
2. Enerji Kablolarının Tanımı

Kabloların gruplandırılmasında bazı ortak tanımlar kullanılmaktadır. Bu tanımlamalar TSE

(Türk Standartları Enstitüsü) ile VDE (Alman Standartları) göre gruplandırılmaktadır.
Kablolarda kullanılan bazı temel kavramlar aşağıda verildiği gibidir.

2.1 Kablo: Elektrik enerjisini ileten, elektriğe karşı yalıtılmış bir veya birden fazla damardan
oluşmuş bir mamuldür. Bir veya birden fazla damardan oluşur.

2.2 Damar: Kablonun yalıtılmış her bir iletkenidir. Đletken kısım ile bunu çevreleyen
yalıtkandan oluşur. Kablonun yalıtılmış her iletkenine verilen isimdir.

2.3 Đletken: Elektrik enerjisini iletmeye yarayan yalıtılmamış tel veya tel demetidir.

2.4 Kılıf: Đletkeni yalıtmaya yarayan mekanik etkilerden korumak amacı ile kullanılır.
Đletkeni damarı veya damarları içine alan bir gömlektir.

2.5 Yalıtkan Kılıf: Çıplak iletkenlerini yalıtan ilk kılıftır. Bu kılıfta kullanılan malzemenin
cinsine bağlı olarak kablo, PVC izolasyonlu, kağıt izolasyonlu, lastik izolasyonlu olarak
adlandırılır.

2.6 Ortak Kılıf: Çok damarlı kablolarda damarları kaplayan yalıtıcı ve doldurucu kılıftır.
Damar demetine istenilen çevre biçimini vermeye yarayan kılıftır. Yalıtkan kılıfın üstüne
gelen ikinci bir kılıftır.

2.7 Koruyucu Dış Kılıf: Çok damarlı kablolarda kabloya silindir biçimi vermek amacı ile
dolgu malzemesinden yapılan ortak kılıftır. Kabloyu dış etkilere karşı korur.

2.8 Ekran: Yüksek gerilime karşı korumak veya enerji kablolarının haberleşme tesislerine
etkisini azaltmak amacı ile kullanılan metal sargıdır. Genellikle her damar üzerine helisel
şekilde sarılan bakır şeritlerden oluşur.

2.9 Konsantrik Đletken: Bir damarlı kabloda yalıtkan kılıfın, çok damarlı kabloda ortak
kılıfın üzerine gelen bakır telden yapılmış sargıdır. Bu sargı nötr iletkeni olarak kullanılır.

2.10 Zırh: Kabloyu mekaniki etkilerden koruyan yuvarlak tel veya yassı metal şeritlerden
yapılmış örgü veya sargı. Ortak kılıf üzerine sarılır.

2.11 Termoplastik Yalıtkan: Polyvinylchlorid (PVC), polyethylen (PE) gibi ısıtılarak

şekillendirilen ve zamanla ilk sertliği değişmeyen polimer (plastik) maddelerdir.

2.12 Lastik Yalıtkan: Sentetik veya doğal kauçuğa veya bunların karışımına bazı katkı
maddeleri katılması ile elde edilen hamurun vulkanize edilmiş durumudur.

Kablolarda bir takım sembol ve harfler kullanılmaktadır. Bunları Aşağıdaki Tablolarda

verilmiştir.
Örgülü iletkenler
0.5-630 kesitleri arasında TS 6570 HD 383 S2 ve IEC 60228 standartlarına göre üretilir

ĐÇ TESĐSATLARDA SIVAALTI TESĐSAT BORULARINDA KULLANILAN NYA TEK

DAMARLI KABLOLAR
NYA (NV) (H07V-U) (300-500 V) KABLO

ALÇAK GERĐLĐM TESĐSATLARINDA KULLANILAN ÇOK DAMARLI NYAF

KABLOLAR NYAF (NV-b) (H07V-K) (300 - 500 V) KABLO

NYM – (NVV) (300-500V) KABLO

Tip : NYM
Standart : TS 9759 (CENELEC HD.21.4)
Yapısı :
1)Bir veya çok telli bakır iletken
2)PVC Đzole
3)Dolgu
4)PVC Dış Kılıf
Kullanım : Kuru rutubetli yerlerde yangın ve
patlama tehlikesi olan atölye, fabrika ve her
türlü işyeri ile depolarda ve açıkta kullanılır.
Toprak altına döşenmez. Sabit olarak sıva
üzeri ve sıva altında kullanılır.
Teknik Bilgiler : Maksimum Çalışma
Sıcaklığı : + 70°C
Anma Gerilimi : 300/500 V
TTR (NYMHY) (300-500V) KABLO
PVC ĐZOLELĐ PVC KILIFLI BÜKÜLGEN
KABLOLAR

Tip : H05VV-F, H03VV-F, H03VVH2-F

Standart : TS 9760
Yapısı :
1)Bakır Đletken
2)PVC Đzole
3)PVC Dış Kılıf

Kullanım : Mekanik zorlanmaların

bulunduğu kapalı ve kuru yerlerde, ev
aleterinde, buharlı ve rutubetli ortamlarda
kullanılır.

Teknik Bilgiler : Maksimum Çalışma

Sıcaklığı: + 70°C
Anma Gerilimi: 300/500 V

YVV (NYY) PVC ĐZOLELĐ PVC KILIFLI 0.6/1 KV YER ALTI KABLOSU
(ZIRHSIZ)
PVC ĐZOLELĐ PVC KILIFLI 0.6/1 KV YER
ALTI KABLOLARI(ZIRHSIZ)

Tip : YVV
Standart : TS 11178
Yapısı : 1)Bakır Đletken
2)PVC Đzole
3)Ortak Kılıf
4)PVC Dış Kılıf
Kullanım : Enerji, şebeke ve aydınlatma
kablosu olarak hariçte kablo kanallarında,
toprak altında mekanik hasar riskinin
olmadığı yerlerde kullanılır.
Teknik Bilgiler : Maksimum Çalışma
Sıcaklığı: + 70°C
Anma Gerilimi: 0.6/1 KV
PVC ĐZOLELĐ PVC KILIFLI ZIRHLI 0.6/1 KV YERALTI KABLOSU ( 3x…+….
mm2)
PVC ĐZOLELĐ PVC KILIFLI ZIRHLI 0.6/1
KV YER ALTI KABLOLARI

Tip : YVZ3V
Standart : TS 11178
Yapısı :
1)Bakır Đletken
2)PVC Đzole
3)Dolgu
4)Yassı Galvanizli Çelik Tel Zırh
5)Helisel Galvanizli Çelik Şerit

Kullanım :
Üzerinde yassı galvanizli çelik telden
yapılmış zırh sayesinde mekanik dış tesirlere
karşı çok mukavemetlidir. Ağır işletme
montaj şartlarına uygundur.

Teknik Bilgiler :
Maksimum Çalışma Sıcaklığı: + 70°C
Anma Gerilimi: 0.6/1 KV

b.1- Aşırı yüklenmeye karşı koruma :

1.Grup
Boru içinde çekilmiş bir ya da birden fazla tek damarlı, iletkenler (NV gibi)

2.Grup
Termoplastik kılıflı iletkenler, borulu Đletkenler, kurşun kılıflı iletkenler, plastik yalıtkanlı
yassı iletkenler, hareket ettirilebilen iletkenler gibi çok damarlı iletkenler

3.Grup
Havada açık olarak iletkenler arasında en az iletken dış çapı kadar açıklık bulunacak
biçimde çekilmiş bir damarlı iletkenler bağlama tesisleri ve dağıtım tablolarında
kullanılan bir damarlı iletkenler
Çizelge - Yalıtılmış bakır iletkenlerin 25° C 'a kadar olan ortam sıcaklıklarında sürekli
olarak taşıyabilecekleri yük akımları
Anma 1.Grup 2.Grup 3.Grup
Kesiti mm² A A A Açıklamalar
0,75 -- 13 16
1 12 16 20
1,5 16 20 25
2,5 21 27 34
4 27 36 45
6 35 47 57
10 48 65 78
16 65 87 104
25 88 115 137
35 110 143 168
50 140 178 210
70 175 220 260
95 210 265 310
120 250 310 365
150 --- 355 415
185 --- 405 475
240 --- 480 560
300 --- 555 645
400 --- --- 770
500 --- --- 880
Çizelge - Yalıtılmış iletkenlerin anma kesitlerine göre aşırı akım koruma aygıtlarının
(Sigorta, otomatik sigorta vb.) seçilmesi
Anma 1.Grup 2.Grup 3.Grup
Kesiti mm² A A A

0,75 -- 10 16
1 10 16 20
1,5 16 20 25
2,5 20 25 35
4 25 35 50
6 35 50 63
10 50 63 80
16 63 80 100
25 80 100 125
35 100 125 160
50 125 160 200
70 160 224 250
95 200 250 300
120 250 300 355
150 --- 355 425
185 --- 355 425
240 --- 425 500
300 --- 500 600
400 --- --- 710
500 --- --- 850
 KABLOLARLA ĐLGĐLĐ SEMBOLLER

TS 621 VDE 0276 AÇIKLAMA

A A Alüminyum iletken
V Y PVC bazında termo plastik yalıtkan veya kılıf
U H Yarı iletken malzemeden yapılmış kılıf veya sargı
S S Siper
SH SE Her damar üzerinde siper
M C Konsantrik iletken
E 2Y Polietilen
E3 2X Çapraz bağlı polietilen
Ş F Galvanizli yassı çelik tellerden yapılmış zırh
O R Galvanizli yuvarlak çelik tellerden yapılmış zırh
Ç G Çelik tutucu şerit (Ş ve O için)
s s Daire kesmesi (sektör kesitli iletken, daire kesitli iletken)
ş v Sıkıştırılmış iletken
ç m Çok telli iletken
k k Korozyona dayanıklı
t W Sıcağa ve korozyona dayanıklı
vk u Alev geciktirici

TSE VDE Anlamı

212 0271
Y N Ağır işletme şartlarına dayanıklı, sabit tesislerde kullanılan kablo.
A A Đletken malzemesinin alüminyum olduğunu gösterir. Harf yoksa kablo
bakır iletkenlidir.
V Y Yalıtkan kılıfı PVC maddesinden yapıldığını gösterir.
V Y Koruyucu dış kılıfın PVC maddesinden yapıldığını gösterir.
M C Konsantrik iletken anlamına gelir.
MH E Her damar üzerine ekran sarıldığı anlamına gelir.
Ş F Zırh anlamına gelir.
O R Zırh yuvarlak kesitlidir.
ÇÇ Gb Zırh kesitinin dikdörtgen olduğunu gösterir.Galvanizli çelik şerit.
S Sper anlamına gelir.
SE Her bir damarda ayrı, ayrı bulunan bakır şeritin oluşturduğu ekran.
re Dolu kesit

rm Yuvarlak çok telli kesit

se Sektör dolu kesitli
sm Sektör çok telli
TS’de kullanılan semboller, VDE karşılıkları ve açıklamaları

TS VDE
212 0271
2472 0273
Standardındaki grubu
Y (N) Sabit tesislerde kullanılan ve ağır işletme şartlarına dayanıklı kablo. (Standart dahili tip)
Đletken malzemesi
Alüminyum ileteken. Đletken malzemesini belirten bir sembol kullanılmamışsa iletkenin
A (A)
bakırdan yapılmış olduğu anlaşılmalıdır.
Đzole
V (Y) Polivinilklorür (PVC)
E ( 2Y ) Polietilen (PE)
E3 ( 2X ) Çapraz bağlı polietilen (XLPE)
Konsantrik iletken / Siper
M (C) Konsantrik iletken (bakır)
MH ( CE ) Her damar üzerinde konsantrik iletken
S (S) Bakır siper
Üç damarlı kablolarda her damar üzerinde bakır siper (TS 2742’de H sembolü
SH ( SE )
kullanılmamaktadır.)
Zırh
Ş (F) Galvanizli yassı çelik tellerden yapılmış zırh
O (R) Galvanizli yuvarlak çelik tellerden yapılmış zırh
Dış kılıf
V (Y) Polivinilklorür (PVC)
E ( 2Y ) Polietilen (PE)
Damar sayısı ve iletken anma sayısı
Đletken yapısı
Sektör şekilli (daire dilimi kesitli) iletken (VDE’ye göre SE; tek telli sektör kesitli, SM;
çok telli sektör kesitli iletkeni göstermektedir.)
s ( SE/SM )
Đletkenin biçimini belirten hiçbir sembol kullanılmamışsa TS’ye göre iletkenin daire
kesitli olduğu anlaşılmalıdır.
ç ( RM ) Çok telli iletken
Đletkenin yanında ç veya ş kullanılmamışsa TS’ye göre iletkenin tek telli olduğu
( RE )
anlaşılmalıdır.
ş ( RM/V ) Çok telli, sıkıştırılmış iletken, ş’nin kullanıldığı yerlerde ç sembolü kullanılmaz.