THEVENIN VE NORTON TEOREMLERİ

Bu teoremler en güçlü analiz

tekniklerindendir

EBE-215, Ö.F.BAY 1
 THEVENIN EŞDEĞER TEOREMİ

DOĞRUSAL DEVRE i a DOĞRUSAL DEVRE

+ Bağımsız ve
Bağımsız ve
bağımlı kaynaklar bağımlı kaynaklar
vO
içerebilir içerebilir
_ b
DEVRE A DEVRE B

RTH i a
+
+ DOĞRUSAL DEVRE
vTH vO
− DEVRE B
_ b
DEVRE A

Thevenin Eşdeğer Devresi vTH Thevenin Esdeger Kaynagi

DEVRE A için RTH Thevenin Esdeger Direnci

EBE-215, Ö.F.BAY 2
NORTON EŞDEĞER TEOREMİ

DOĞRUSAL DEVRE i a DOĞRUSAL DEVRE

+ Bağımsız ve
Bağımsız ve
bağımlı kaynaklar bağımlı kaynaklar
vO
içerebilir içerebilir
_ b
DEVRE A DEVRE B

i a
+
DOĞRUSAL DEVRE
i SC RTH vO
DEVRE B
_ b
DEVRE A
Norton Eşdeğer Devresi i SC Norton Esdeger Kaynagi
DEVRE A için RTH Thevenin Esdeger Direnci

EBE-215, Ö.F.BAY 3
THEVENIN YAKLAŞIMI

DOĞRUSAL DEVRE i a DOĞRUSAL DEVRE

+ Bağımsız ve
Bağımsız ve
bağımlı kaynaklar bağımlı kaynaklar
vO
içerebilir içerebilir
_ b
DEVRE A DEVRE B

vO = − RTH i + vOC
RTH Devre A’ nın Thevenin eşdeğer devresidir

i + Gerilim Kaynağı; THEVENIN EŞDEĞER

+ KAYNAĞI olarak adlandırılır
vOC _ vO
_ Direnç; THEVENIN EŞDEĞER DİRENCİ
olarak adlandırılır
BU DEVRE, DEVRE A GİBİ EBE-215, Ö.F.BAY 4
DAVRANMALIDIR
 NORTON YAKLAŞIMI

DOĞRUSAL DEVRE i a DOĞRUSAL DEVRE

+ Bağımsız ve
Bağımsız ve
bağımlı kaynaklar bağımlı kaynaklar
vO içerebilir
içerebilir
_ b
DEVRE A DEVRE B

vOC v
vO = vOC − RTH i ⇒ i = − O
i a RTH RTH
+ vOC
RTH
= i SC

RTH vO Devre A icin

i SC
− Norton Esdeger Temsili
b iSC Norton Esdeger Kaynagi
Bu devre Devre A
gibi davranmalıdır EBE-215, Ö.F.BAY 5
 THEVENIN VE NORTON TEOREMLERİNE BAŞKA BİR BAKIŞ

RTH i a
+
i +
+ RTH vO
vOC _ vO i SC
_ −
Norton b
Thevenin
vOC
i SC =
RTH
Bu eşdeğerlik kaynak dönüşümü olarak da görülebilir.
Burada dirençle seri bağlı bir gerilim kaynağının;
Dirençle paralel bağlı bir akım kaynağına nasıl dönüştürüleceği görülmektedir.

KAYNAK DÖNÜŞÜMÜ BİR DEVRENİN KARMAŞIKLIĞINI AZALTMAK İÇİN

İYİ BİR GEREÇTİR.
EBE-215, Ö.F.BAY 6
 Kaynak dönüşümü bir devrenin karmaşıklığını azaltmak için iyi bir gereçtir...
NE ZAMAN UYGULANABİLİR!!

“ideal kaynaklar” kaynakların gerçek davranışları için iyi bir model değildirler.

Gerçek bir batarya kısa devre edildiğinde sonsuz akım üretmez

a a MODELLER BIRBIRINE ESDEGERDIR

RV RI
+ EGER;
- VS
IS RV = RI = R
b b VS = RI S

Gerilim kaynağı için Akım kaynağı için

geliştirilmiş model geliştirilmiş model

Thevenin veya Norton Eşdeğerini elde etmek için Kaynak Dönüşümü kullanılabilir,
Eğer devrede bağımlı kaynak yoksa...

FAKAT BUNDAN DAHA ETKİLİ TEKNİKLER DE MEVCUTTUR

EBE-215, Ö.F.BAY 7
THEVENİN ANALİZİ

EBE-215, Ö.F.BAY 8
 Thevenin Analizi
• Kaynaklı(bağımlı ve/veya bağımsız) ve
dirençli her devre,bir gerilim kaynağı ve bir
dirençli devreye dönüştürebilir.
• Thevenin teoreminde analizin amacına göre
karmaşık devreleri basit devrelere
dönüştürelebiliriz.

EBE-215, Ö.F.BAY 9
 Thevenin Eşdeğeri
(Bağımsız Kaynaklı)

Bağımsız kaynaklı Thevenin eşdeğer

devre devresi

EBE-215, Ö.F.BAY 10
 Thevenin Eşdeğeri
(Bağımsız Kaynaksız)

Bağımsız kaynaksız Thevenin eşdeğer

devre devresi

EBE-215, Ö.F.BAY 11
 Thevenin Eşdeğerinin
Hesaplanması
• Thevenin eşdeğerini belirlemenin temel
adımları
– voc yi bul
– RTh (= voc / isc) yi bul

EBE-215, Ö.F.BAY 12
Thevenin Analizi İşlem Basamakları
1. Açık devre gerilimini hesapla, VOC.
2.Thevenin eşdeğer direncini hesapla, RTh
(a) eğer sadece bağımsız kaynak varsa bütün
gerilim kaynakları kısa devre, bütün akım
kaynakları açık devre yapılır.
(b) eğer sadece bağımlı kaynak varsa hesaplama
için bir test gerilim veya akım kaynağı kullanılır.
RTh = VTest/Itest
(c) hem bağımlı hem de bağımsız kaynak birlike
kullanılmışşa VOC/ISC.den RTh yi hesaplarız

EBE-215, Ö.F.BAY 13
Thevenin Analizi İşlem Basamakları
3. Devre VOC ve ona seri bağlı RTh, ye
dönüştürülür.
Not: İşlem basamağı 2(b) de eşdeğer devre
sadece RTh den oluşur, gerilim kaynağı
yoktur.

EBE-215, Ö.F.BAY 14
 Thevenin Analizi
ÖRNEKLER
Örnek-1

RL üzerinde düşen gerilimi

bulunuz,

6
voc = (18 ) = 12 V
6+3

EBE-215, Ö.F.BAY 15
Thevenin Analizi

Rt = 2+
( 3)( 6 )
=4Ω
3+ 6

EBE-215, Ö.F.BAY 16
 Thevenin Analizi
Örnek-2
Devrenin a-b uçlarına göre Thevenin
eşdeğerini elde edelim

EBE-215, Ö.F.BAY 17
 Thevenin Analizi
12 i1 + 10 i1 − 6 ( i2 − i1 ) = 0
6 ( i2 − i1 ) + 3 i 2 − 18 = 0

⎛7⎞ ⎛1⎞
voc = 3 i 2 + 10 i1 = 3 ⎜ ⎟ + 10 ⎜ ⎟ = 12 V
⎝ 3⎠ ⎝ 2⎠

EBE-215, Ö.F.BAY 18
Thevenin Analizi

12 (10 + 2 )
Rt = =6Ω
12 + (10 + 2 )

EBE-215, Ö.F.BAY 19
 Thevenin Analizi
Yalnızca Bağımlı Kaynak İçeren Devreler
Örnek-3

Devrenin A-B uçlarına göre Thevenin eşdeğerini bulalım

EBE-215, Ö.F.BAY 20
 V1 + V X = 1

V1 V1 − 2V X V1 − 1
+ + =0
1k 2k 1k

Denklemler VX için çözüldüğünde, VX=3/7 V bulunur. VX

bilindiğine göre I1, I2 ve I3 hesaplanabilir.
VX 3 I 0 = I1 + I 2 + I 3 1
I1 = = mA RTh =
1k 7 15 I0
1 − 2V X 1 = mA
I2 = = mA 14 14
1k 7 = kΩ
15
1 1
I3 = = mA
2k 2 EBE-215, Ö.F.BAY 21
 Thevenin Analizi
Örnek-4
Devredeki ib akımını Thevenin analizi ile
bulunuz

EBE-215, Ö.F.BAY 22
Thevenin Analizi

−12 + 6000 ia + 2000 ia + 1000 ia = 0

ia = 4 3000 A
4
voc = 1000 ia = V
3

ia = 0 (kısa devreden dolayı)

−12 + 6000 isc = 0 ⇒ isc = 2 mA

4
v
Rt = oc = 3 = 667 Ω
isc .002

EBE-215, Ö.F.BAY 23
Thevenin Analizi

4
ib = 3
667 + R

EBE-215, Ö.F.BAY 24