You are on page 1of 70

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ UYGULAMALARI

İçindekiler

Öğretici Konular

Bölüm 1: Afet Şartname Tahkikleri ve TS 500

1.1 Eşdeğer Deprem Yükü Hesabı

1.2 Dinamik Tepki Spektrumu Grafiği

Bölüm 2: Kiriş Hesapları


2.1 Basit Kirişler

2.2 Düzgün Yayılı ve Uç Momentli Kirişler

2.3 Basit Kirişler - Kesme ve Moment

Bölüm 3: Çelik Kirişler


3.1 Kompozit Kiriş Kesit Değerleri

3.2 Yapma Kesitlerin Değerleri

Bölüm 4: Betonarme Kiriş ve Döşemeler

4.1 Sürekli Tek Yönlü Döşemeler

4.2 Betonarme Kirişlerde Boyut Seçimi


4.3 Betonarme Kesit Özellikleri

Bölüm 5: Betonarme Kolonlar

5.1 Dikdörtgen Kolon Hesapları

5.2 2. Mertebe Moment Arttırımı

Bölüm 6: Çelik Yapı Elemanları Hesapları

6.1 Genel Çelik Kesit Tahkiki - TS648


6.2 I-U Profil Burkulma Hesapları - TS648

6.3 Çok Parçalı Basınç Çubuğu Hesap - TS648

6 4 Çelik Kolon Taban Plaka Hesabı


icinde.swk 1 26.09.2005
6.4 Çelik Kolon Taban Plaka Hesabı

Bölüm 7: Kirişsiz Döşeme Hesapları

7.1 Tasarım Momentleri ve Eğilme Donatısı Hesabı

7.2 Kesme ve Zımbalama Hesapları

Bölüm 8: Temel Hesapları

8.1 Ayrık Temel

8.2 Kazıklı Temel

8.3 Kazıkların Düzenlenmesi

8.4 Çakma Kazık Grupları

Bölüm 9: İstinat Duvarları

9.1 İstinat Duvarı Hesabı - Eğimsiz

9.2 İstinat Duvarı Hesabı - Eğimli

9.3 Dairesel Beton Depo/Tank Hesabı

icinde.swk 2 26.09.2005
Bölüm 1: Afet Şartnamesi

1.1 Eşdeğer Deprem Yükü Hesabı

Açıklama Afet bölgeleri yönetmeliği -(2 Eylül 1998 tarihli 23098 Nolu Resmi
Gazete) 1-1-1998 den itibaren yürürlüktedir.

This application computes the seismic loads at each level of a


building, following the static force procedure of the Turkish Code.

Proje İsmi: . .......

Yapı Özellikleri: . ......

Girdiler
6.3 Düzensizlik Tahkikleri için Tablo 6.1:

A Planda Düzensizlik B - Düşey Doğrultuda Düzensizlik Durumları

A1 Burulma Düzensizliği (Şekil 6.1) : B1 Komşu Katlar Arası Dayanım Düzensizliği


i 'inci kat etkili kesme alanları (Betonarme için)
Maksimum göreli
∆i max := 1.75⋅ cm 2
kat ötelemesi Kolon Enkesit Alanı Awi := 5.012 ⋅ m
2
Minimum göreli Perde Enkesit Alanı Agi := 0 ⋅ cm
∆i min := 1.75⋅ cm
kat ötelemesi
Kargir dolgu duvar alanı 2
Aki := 24⋅ m
(kapı, pencere, boşluk
A2 Döşeme Süreksizlikleri (Şekil 6.2)
hariç)
Tablo 6.1, A2'ye göre
i+1 'inci kat etkili kesme alanları (Betonarme için)
döşeme süreksiz ise A2 := 0
2
"1" girin, sürekli ise Kolon Enkesit Alanı Awj := 6.115m
"0" girin.
2
Perde Enkesit Alanı Agj := 0 ⋅ cm
A3 Planda Çıkıntılar Bulunması (Şekil 6.3)
Kargir dolgu duvar alanı 2
Akj := 24⋅ m
Tablo 6.1, A3'e göre (kapı/pencere/boşluk hariç)
çıkıntılar plan A3 := 0
boyutunun 20% B2 - Komşu Katlar Arası Rijitlik Düzensizliği
sinden fazla ise "1" (yumuşak kat)
girin, az ise "0" girin.
i 'inci ortalama kat ∆i ort := 1.32⋅ cm
ötelemesi
A4 Taşıyıcı Eleman Eksenlerinin Paralel
Olmaması (Şekil 6.4) i+1 'inci kat ötelemesi ∆j ort := 2.14⋅ cm

Tablo 6.1, A4'e göre B3 - Taşıyıcı Sistemin Düşey Elemanlarının


taşıyıcı sistem deprem Süreksizliği (Şekil 6.5)
A4 := 0
doğrultusuna paralel
Düşey elemanlar B3 := 0
değilse "1" girin,
süreksiz ise "1",
paralelse "0" girin.
sürekli ise "0" girin.

afet_sart.swk 1 26.09.2005
Yapı Özellikleri Girdi Değerleri
(Input Variables)

Kat adedi: n := 4

Yapı Tipi: tip := 1 Betonarme yapı için "1",


Çelik Yapı için "2" girin.

Yapı Boyutları: Bx := 20⋅ m

Bz := 30⋅ m

Katlara Etkiyen
Kat Yükseklikleri Sismik Yapı
(metre): Yükleri (ton):
s := w :=
Kat Sayısı ------> k= k k

1 2.9 550
(yeni eklenen katlar
için yükseklik ve 2 2.9 750
yükleri girmek için, 3 2.9 750
son satıra tıklayın ve 2.9 500
klvyenizin virgül 4
tuşuna tıklayın, altta
yeni satır belirir, Katlara etkiyen sismik yapı yüklerinin hesabında;
buraya o kat verisini Kar yükleri varsa 30% 'u ölü yüklerle (gi)
girin) toplanır. Hareketli yükler (qi), wi = gi + n⋅ q i
denklemine Tablo 6.7 deki "n" katsayısı
oranında eklenir.

6.7.2.4 Bodrum Katında rijit betonarme çevre perde


varsa, üst katların hesabında bu kat gözönüne
alınmaz, temel üst kotu yerine zemin katın
Yapı Önem Katsayısı I := 1.0
kotundan itibaren üst katlar girilir.
Tablo 12.2 ye göre Yerel z := 3
Rijit bodrum katlarının hesabında sadece bodrum
Zemin Sınıfı (1 ile 4 arası)
kat ağırlıkları girilir, eşdeğer deprem yükü ayrı
Deprem Bölgesi b := 1 olarak hesap edilir.
(1 ile 4 arası)
6.7.2.4 Bodrum Katında rijit b rijit := 1
Taşıyıcı sistem davranış R := 6 betonarme çevre perde varsa
katsayısı (Tablo 6.5) "1", yoksa "0" girin.

Bina Taşıyıcı Sistemi Ct := 0.05 Rijit bodrum kat adedi: r := 1


katsayısı (6.7.4.2)

Binanın 1. doğal titreşim


T := 0.64 Rijit bodrum kat ağırlıkları
periyodu (saniye),
(ton): wbk := 560
bilinmiyorsa "0" girin. r

Döşeme Rijit Diyafram


Özelliği:
D rijit := 1
(rijit ise "1", değilse "0"
girin)

afet_sart.swk 2 26.09.2005
Afet Bölgesi Şartnamesine Göre Eşdeğer Deprem Yükü Hesap Özeti

Binanın 1. doğal titreşim


T = 0.64 Eşdeğer = 1 Eşdeğer değeri "1" ise Eşdeğer
periyodu (saniye)
Deprem Yükü Yöntemi bu yapı için
uygulanabilir, "0" ise uygulanamaz.
Tablo 12.2 ye göre z= 3
Yerel Zemin Sınıfı Taşıyıcı sistem R=6
(1 ile 4 arası) davranış katsayısı
(Tablo 6.5)
Deprem Bölgesi b =1
(1 ile 4 arası) Yapı Önem Katsayısı I= 1

6.7.3 Döşeme Rijit Bina Taşıyıcı Sistemi


D rijit = 1 Ct = 0.05
Diyafram Özelliği: (rijit katsayısı (6.7.4.2)
ise "1", değilse "0" girin)
ex = 1 m Rijit bodrum katları varsa Fbk =
Deprem Yüklerinin r
bodrum katlarına
etkitileceği kaydırılmış 149.333
ey = 1.5m etkitilecek eşdeğer
kütle merkezleri
deprem yükleri (ton):

Eşdeğer Deprem Yükü


Katsayısı (Base Shear C = 0.158
Factor)

Kat Kat Her kata gelen Katlara etkiyen Toplam Kat Her Kat için
Numaraları Yükseklikleri deprem ölü eşdeğer yatay Yükseklikleri yerdeğiştirme
yükleri deprem yükleri Sınırları (cm)

w F
(metre) i i (metre)
= = ∆kmax =
i = s = tonne tonne h = k
i i
1 550 35.236 0.967
2.9 2.9
2 750 96.099 0.967
2.9 5.8
3 750 144.148 0.967
2.9 8.7
4 500 128.131 0.967
2.9 11.6

W+
∑ wbk⋅tonne = 3110 tonne
En Üst Kata etkiyen Fn yükü: Fn = 0 tonne Toplam Taban Kesme Kuvveti: V = 403.614 tonne

afet_sart.swk 6 26.09.2005
Bölüm 1: Afet Şartnamesi

1.2 Tepki Spektrumu Grafiği

Girdiler
Yapı Önem Katsayısı I := 1.0

Tablo 12.2 ye göre Yerel z := 3


Zemin Sınıfı (1 ile 4 arası)
Deprem Bölgesi b := 1
(1 ile 4 arası)

Taşıyıcı sistem davranış R := 6


katsayısı (Tablo 6.5)

Bina Taşıyıcı Sistemi Ct := 0.05


katsayısı (6.7.4.2)

Binanın 1. doğal titreşim


T := 0.64
periyodu (saniye),
bilinmiyorsa "0" girin.

Toplam bina yüksekliği: h := 20m

Hesaplamalar:

Tablo 6.4, spektrum karakteristik periyodları


T := if T ≠ 0 , T , Ct ⋅ ( h)
0.75
Bina periyodu T (6.11):  TA := TB :=
zemin = zemin zemin
T = 0.64 saniye 1 0.10 0.30
2 0.15 0.40
Zeminin spektrum 3 0.15 0.60
TA = 0.15
karakteristik periyodları z 0.20 0.90
4
TB = 0.6
z

Tablo 6.2 Etkin yer ivme katsayýsý

Ao :=
bölge = bölge
Etkin yer ivme katsayısı Ao = 0.4
b 1 0.40
2 0.30
3 0.20
4 0.10

spektrum.swk 1 26.09.2005
StaadPro'da kullanılacak
Spektrum Girdileri:

T= Spa ( T) =
Spektral İvme Grafiği
0 0.654
0.05 0.981 1
TA TB
1 z z
0.1 1.308
0.15 1.635 AT( T)
0.2 1.635
0.25 1.635
0.3 1.635 0.5
0.35 1.635
0.4 1.635 0 0.5 1 1.5 2
T
0.45 1.635
0.5 1.635
0.55 1.635 Farklı Süneklikler için Spektrum Grafiği
3
0.6 1.635
0.65 1.534
0.7 1.445
2.5
0.75 1.368
0.8 1.299
0.85 1.237 2
0.9 1.182
0.95 1.132
1 1.087 1.5

1.05 1.045
1.1 1.007
1
1.15 0.972
1.2 0.939
1.25 0.909
0 0.5 1 1.5 2
1.3 0.881 R=4
1.35 0.855 R=5
R=6
1.4 0.83
R=7
1.45 0.807 R=8
1.5 0.786 Seçilen Süneklik için R = 6
1.55 0.765
1.6 0.746
1.65 0.728
1.7 0.711
1.75 0.694
1.8 0.679
1.85 0.664

spektrum.swk 3 26.09.2005
Bölüm 2: Kirişlerin Hesaplanması

2.1 Basit Kirişler

Açıklama

Bu uygulama düzgün yayılı veya tekil yüklü basit kirişlerin mesnet


tepkilerini ve maksimum eğilme momentlerini hesaplar. Sadece tek
bir yönde yükleme yapılabilir. Kullanıcı, kirişi parçalara bölmelidir.
Her bir parça tek bir düzgün yayılı yük veya sağ ucunda tekil yük
taşımalıdır.

Aşağıda 4 farklı yükleme içeren 4 örnek problem göreceksiniz.

Veriler

"n" son
bölmedir

Girdiler

a bölme boyları
w bölümlerdeki düzgün yayılı yükler
P bölümlerin sağ ucundaki tekil yükler

Hesaplanan Değerler

L Açıklık boyu
RL sol mesnette kiriş tepkisi
RR sağ mesnette kiriş tepkisi
XL sol mesnetten maksimum moment noktasına olan mesafe
Mmax maksimum eğilme momenti

Birimler

kN ≡ 1000newton

ORIGIN ≡ 1

basitkiris.swk 1 26.09.2005
Örnek 1 Bu örnekte çeşitli tekil ve düzgün yayılı yük farklı mesafelerle
girilebilir.

Kiriş No:
b := 1
Bölüm boyları: T
a := ( 1 3 5 ) ⋅ m

〈 〉

Açıklık boyu:
Lb := ab Lb = 9 m
Düzgün Yayılı yükler:
T kN
w := ( 30 25 7 ) ⋅
m
Bölümlerin sağ
uçlarındaki tekil
T
yükler: P := ( 35 45 ) ⋅ kN

basitkiris.swk 2 26.09.2005
Rapor

Girdiler

Aşağıdaki matrislerin satırları örneklerdeki kirişleri temsil eder.

1 3 5 0 0

2 2 2 2 2
a =
T
Bölüm Boyları: m
 10 0 0 0 0

5 3 0 0 0

 30 25 7 0 0 

Düzgün yayılı yükler: 1 1 1 1 1  kN
w =
T
 20 0 0 0 0 m

3 3 0 0 0

Bölümlerin  35 45 0 0 0
sağındaki tekil 
30 30 30 30 0 
P =
T
yükler: kN
0 0 0 0 0

5 0 0 0 0

Hesaplanan Değerler
Sol mesnetten
sıfır kesme
oluşan noktaya Max.
Kiriş Açıklık Sol Sağ
olan mesafe: moment:
No: boyları: tepkimeler: tepkimeler:

Lj RL RR XL Mmax
j j j j
= = = = =
j = m kN kN m kN ⋅ m
1 9 148.333 71.667 4 408.333
2 10 65 65 5 192.5
3 10 100 100 5 250
4 8 13.875 15.125 4.625 32.086

basitkiris.swk 9 26.09.2005
Bölüm 2: Kirişlerin Hesaplanması

2.2 Düzgün Yayılı Yük ve Uç Momentli Kirişler

Açıklama

Bu uygulamada düzgün yayılı yük olan ve uç momentleri bulunan


kirişin maksimum eğilme momentleri ve maksimum deplasmanı
hesaplanır.

Girdi

kN ≡ 1000newton

Açıklık boyu: L := 10⋅ m

Sağ uç momenti: MR := 125⋅ kN ⋅ m


kN
Düzgün yayılı yük: w := 30⋅
m
4
Atalet Momenti: I := 291000⋅ cm

Sol uç momenti: ML := 50⋅ kN⋅ m

7 kN
Elastik Modül: E := 2.5⋅ 10 ⋅
2
m

kiris2.swk 1 26.09.2005
Hesap Özeti:

Girdiler

Açıklı mesafe: L = 10 m
Sol uç moment: ML = 50 kN ⋅ m

Sağ uç moment: MR = 125 kN ⋅ m


7 -2
Elastik Modül: E = 2.5 × 10 m kN
Birim uzunlukta kN
düzgün yayılı yük: w = 30
m
5 4
Atalet Momenti: I = 2.91 × 10 cm

Hesaplanan Değerler:

Sol uç tepkisi: R L = 142.5 kN

Sağ uç tepkisi: R R = 157.5 kN


Sol uçtan sıfır
kesme ve max.
moment oluşan X o = 4.75 m
noktaya mesafe:

Max. pozitif
moment: Mmax = 288.438 kN⋅ m

Kirişin sol
uçundan eğim:
θ L = 0.012
Kirişin sağ
uçundan eğim:
θ R = 0.01
Sol uçtan max.
deplasman
noktasına mesafe: X ∆ = 4.891 m

Max. deplasman: ∆ max = 3.868 cm


sol uçtan 0
moment noktasına X L = 36.489 cm
mesafe:

sağ uçtan 0 moment


noktasına mesafe: X R = 86.489 cm

kiris2.swk 6 26.09.2005
Bölüm 2: Kirişlerin Hesaplanması

2.3 Tek açıklıklı Kirişlerde Kesme ve Moment

Açıklama
Bu uygulama tek açıklıklı kirişlerin mesnet tepkilerini, max. eğilme
momentini hesaplar, moment ve kesme grafiklerini çizer. Kullanıcı
gireceği düzgün yayılı veya tekil yük adedine göre kirişi bölümlere
ayırmalıdır. Tekil yükler bu bölümlerin sağ ucunda tanımlanır.

Gösterim

n : en son bölüm

Girdiler:

a bölüm uzunlukları
w bölümlerdeki düzgün yayılı yükler
P bölümlerin sağ uçlarındaki tekil yükler
ML sol uç momenti

MR sağ uç momenti

kiris3.swk 1 26.09.2005
Hesaplanan Değerler:

L açıklık boyu
RL sol uçtaki tepki

RR sağ uçtaki tepki

XL max. moment noktasına sol uçtan mesafe

Mmax max. eğilme momenti

V(x) sol uçtan x mesafesindeki kesme


M(x) sağ uçtan x mesafesindeki moment
Tanımlı Birimler
lbf
kips ≡ 1000⋅ lbf kip ≡ 1000⋅ lbf plf ≡ kN ≡ 1000newton ORIGIN ≡ 1
ft

Girdiler

T
Bölüm uzunlukları: a := ( 3.5 10 13.5 ) ⋅ m
Açıklık boyu: L :=
∑a L = 27 m
Düzgün yayılı T kN
yükler: w := ( 2.6 1.8 0.5 ) ⋅
m
Bölümlerin sağ uçlarında T
tekil yükler: p := ( 7.8 10.3 ) ⋅ kN
Sol uç momenti: ML := 97.5⋅ kN ⋅ m
Sağ uç momenti: MR := 121⋅ kN ⋅ m

kiris3.swk 2 26.09.2005
Hesap Özeti
Girdi Değerleri
T
Bölüm uzunlukları: a = ( 3.5 10 13.5 ) m
Düzgün yayılı T kN
W = ( 2.6 1.8 0.5 )
yükler: m
Bölümlerin sağ uçlarında T
tekil yükler: P = ( 7.8 10.3 0 ) kN

Sol uç momenti: ML = 97.5 kN⋅ m


Sağ uç momenti:
MR = 121 kN ⋅ m

Hesaplanan Değerler

Açıklık boyu: Sol tepki: Sağ Tepki:

L = 27 m R L = 33.6 kN R R = 18.35 kN

Sol uçtan 0 kesme Max.


noktasına mesafe moment:
X L = 12.778 m Mmax = 81.639 kN⋅ m

Kesme Diyagramı
40

25
V
kN 10

20
0 6.75 13.5 20.25 27

x, m

Moment Diyagramı
100

50
M
kN m 0

50

100
0 6.75 13.5 20.25 27

x, m

kiris3.swk 7 26.09.2005
Bölüm 3: Çelik Kirişler

3.1 Kompozit Kiriş Kesit Değerleri

Açıklama

Bu uygulama çelik kiriş ve beton döşeme/çelik tabliye den oluşan kompozit


kesitlerin yatay kesme ve kesit değerlerini hesaplar. %25-%100 kompozit
davranış arasında hesaplama yapılabilir.

Referans: AISC "Specification for Structural Steel Buildings -- Allowable


Stress Design and Plastic Design with Commentary." June 1, 1989

Girdiler
Gösterim

Girdi Değerleri

Kullanıcı Çelik Kesitin türünü ve levha cinsini metin olarak girebilir:

Çelik_kesit := "I200" Levha := "Yok"

Çelik kesit derinliği: d := 20⋅ cm

Kesitin altından tarafsız eksene d


ybs :=
olan mesafe: 2

Kesit alanı: 2
As := 33.4⋅ cm

Atalet momenti: 4
Is := 2140⋅ cm

Çelik kiriş üstündeki döşeme


t := 15⋅ cm
veya tabliye kalınlığı:

Beton etkili başlık genişliği: b := 200⋅ cm


Beton başlık / beton kiriş veya
xh := 0⋅ cm
çelik tabliye etkili genişliği:

Beton başlık / beton kiriş veya


yh := 5⋅ cm
çelik tabliye derinliği:

kompozit.swk 1 26.09.2005
Hesap Özeti: Kompozit Kiriş Kesit Değerleri
Girdi Değerleri

Çelik_kesit = "I200" Levha = "Yok"

4 −2
Beton basınç dayanımı: f'c = 2 × 10 kN⋅ m
5 −2
Çelik kesit akma fy = 4.2 × 10 kN ⋅ m
dayanımı:
3 −3
Beton ağırlığı: w c = 2.5 × 10 kg⋅ m
8 −2
Çelik elastik modülü: Es = 2.5 × 10 kN⋅ m

Çelik kesit derinliği: d = 20 cm


Kesitin altından tarafsız
ybs = 10 cm
eksene olan mesafe:
2
Çelik kesit alanı: As = 33.4 cm

Çelik kesit atalet 3 4


Is = 2.14 × 10 cm
momenti:
Çelik kiriş üstündeki
döşeme veya tabliye
kalınlığı: t = 15 cm
Beton etkili başlık
genişliği: b = 200 cm

Beton başlık / beton


kiriş veya çelik tabliye xh = 0 cm
etkili genişliği:

Beton başlık / beton


yh = 5 cm
kiriş veya çelik tabliye
derinliği:

kompozit.swk 11 26.09.2005
Hesaplanan Değerler:

Beton elastik 7 kN
Ec = 2 × 10
modülü: 2
m
Modüler oran:
n = 10.463
kompozit kesitin toplam
derinliği h = 40 cm
döşeme tepe noktasından
kompozit kesitin tarafsız yt = 8.64 cm
eksenine olan mesafe

çelik alt noktasından


kompozit kesitin tarafsız yb = 31.36 cm
eksenine olan mesafe

3 2
beton kesit alanı Ac = 3 × 10 cm

kompozit kesitin %100


kompozit etkili atalet 4
Itr = 21488.1 cm
momenti

3
alt kesite ait çelik Ss = 214 cm
kesitin kesit modülü

3
alt çelik kesite ait tam Str = 685.207 cm
kompozit kesitin kesit
modülü
3 3
üst döşemeye ait tam St = 2.487 × 10 cm
kompozit kesitin kesit
modülü

Tam kompozit davranış için


V h = 701.4 kN
max. pozitif moment ile sıfır
moment noktaları arasındaki
toplam yatay kesme kuvveti

kompozit.swk 12 26.09.2005
V'h kesme kuvv. (%25 ten %100e
kompozit davranış) Seff Grafiği:

800
720
640
560
V'h (kN) 480
400
320
240
160
80
0
400 430 460 490 520 550 580 610 640 670 700

Seff (cm3)

Seff ( CA ) Ieff (CA )


V'h ( CA ) = =
= 3 4
CA = kN cm cm
25 449.603 1.181·10 4
175.35
30 472.091 1.274·10 4
210.42
35 492.77 1.359·10 4
245.49
40 512.017 1.438·10 4
280.56
45 530.095 1.512·10 4
315.63
50 547.194 1.582·10 4
350.7
55 563.456 1.649·10 4
385.77
60 578.995 1.713·10 4
420.84
65 593.899 1.774·10 4
455.91
70 608.24 1.833·10 4
490.98
75 622.077 1.89·10 4
526.05
80 635.46 1.945·10 4
561.12
85 648.431 1.998·10 4
596.19
90 661.026 2.05·10 4
631.26
95 673.276 2.1·10 4
666.33
100 685.207 2.149·10 4
701.4

kompozit.swk 13 26.09.2005
Bölüm 4: Betonarme Kiriş ve Döşemeler

4.1 Sürekli, Tek Yönlü Döşeme Hesabı

Açıklama

Bu uygulama Amerikan ACI betonarme koduna göre sürekli,


tek yönde çalışan döşemelerin eğilme momentlerini ve gerekli
donatıları hesaplar.

Referans: ACI 318-89 "Building Code Requirements for


Reinforced Concrete." (Revised 1992)

Girdiler
Gösterim

Donatı No ve Çapları:
db = mm
0
0 6
1 8
Girdi Değişkenleri 2 10
3 12
4 14
Düzgün yayılı yükleri girin:
5 16
Hareketli servis kgf 6 18
yükleri: w l := 200⋅
2 7 20
m
Ölü servis yükleri 8 22
(döşeme zati ağırlığı kgf 9 24
dışında): w sd := 150⋅ 10 26
2
m
Donatı bilgileri: 11 28
12 30
Üst donatı No: ÜstDonatı := 3 (sağdaki tabloda donatı çapını 13 32

Alt donatı No: AltDonatı := 3 belirten numarayı girin) 14 34


15 36

tekyonludoseme.swk 1 26.09.2005
Açıklık Türünü Belirten Numaralar:

Basit açıklık 0
Kenar açıklık, spandrel kiriş, dış mesnet 1
Kenar açıklık, kolon dış mesnet 11
Kenar açıklık, serbest dış mesnet 12
İç Açıklık 2
Konsol Açıklık 3

Açıklık mesafeleri ve türlerini 3 kolonlu matris içine girin. Matrisin


satırları sürekli döşeme sayısına eşittir. Matrisin ilk kolonu kenar
açıklıklar, 2. kolonu bitişik iç açıklık veya 2 açıklıklı döşeme ise diğer
kenar açıklık; ve 3. kolon da diğer iç açıklıklar veya diğer kenar
açıklık olabilir.

 5 5 5 
Temiz açıklık mesafeleri: Ln :=  3 3.5 3.5  ⋅ m
4 4 4
 
 1 2 2 
Açıklık Türü: AçıklıkTürü :=  1 2 2 
1 2 2
 
Notlar ⇒ Negatif momentler, bitişik açıklıkların ortalama boyları
ile hesaplanır. Bitişik açıklıklardan daha uzun olanın
boyu kısa açıklıklı olanın %29'sinden fazla olamaz.
(ACI 318, Section 8.3.3 (b)).

Hesaplanan Değerler

h döşeme kalınlığı

ws birim alandaki toplam servis yükü

wu birim alandaki toplam katsayı ile çarpılmış yük

vu katsayı ile çarpılmış yükte birim alana gelen kesme gerilmesi


ρ çelik donatı oranı

As döşeme birim genişliğinde donatı alanları


s donatı mesafesi

tekyonludoseme.swk 2 26.09.2005
Sürekli, Tek Yönlü Döşeme Hesabı - SONUÇLAR
Girdiler:

4 −2
Beton basınç dayanımı: f'c = 2 × 10 kN⋅ m
5 −2
Çelik akma dayanımı: fy = 4.2 × 10 kN ⋅ m
−3
Beton ağırlığı: w c = 2500 kgf ⋅ m
Betonarme Ağırlığı: −3
w rc = 2600 kgf ⋅ m
Hareketli servis −2
yükleri: w l = 200 kgf ⋅ m
Ölü servis yükleri
(döşeme zati ağırlığı −2
dışında): w sd = 150 kgf ⋅ m

Donatı paspayı:
cl = 2 cm
Hafif beton için kesme
dayanım azaltma katsayısı: kv = 1 (normal beton için kv = 1, hafif beton için kv = 0.75
ve kumlu-hafif beton için kv = 0.85 (ACI 318,
11.2.1.2.))
Bindirme boyları için yük (normal beton için kw = 1, hafif beton için kw = 1.3
kw = 1
katsayısı: (ACI 318, 12.2.4.2))

kN (içte 306 kN/cm, dışta/kenarda 254 kN/cm (ACI


Çatlak kontrol katsayısı: z = 306
cm 318,10.6.4):

Döşeme kalınlıklarını
SzF = 1 cm
yuvarlatmak için aralık değeri:
Donatı aralığı bulmak için
SpF = 2 cm
aralık değeri:

Üst donatı çapı: db = 12 mm


ÜstDonatı

Alt donatı çapı: db = 12 mm


AltDonatı

Temiz açıklık mesafeleri; Kenar açıklıklar 1. kolonda, ilk iç


açıklıklar 2. kolonda ve iç açıklıklar 3. kolondadır:

 5 5 5   1 2 2 
Ln =  3 3.5 3.5  m AçıklıkTürü =  1 2 2 
4 4 4 1 2 2
   

tekyonludoseme.swk 14 26.09.2005
Hesaplanan Değerler

Toplam düzgün yayılı servis ve katsayı ile çarpılmış yükler. İlk döşeme
tasarım bölgesi transpoze vektörün 1. kolonudur. Diğer kolonlar ise diğer
döşeme tasarım bölgelerini belirtir:

T −2
Toplam servis ölü yükler: w s = ( 896 688 792 ) kgf ⋅ m
T −2
Toplam arttırılmış ölü + hareketli:w u = ( 1314.4 1023.2 1168.8 ) kgf ⋅ m

Max. kesme gerilmesi ve arttırılmış yükte müsaade edilen kesme gerilmesi:

max ( vu) = 195.303 kN⋅ m


−2 −2
φ v⋅ vc = 631.282 kN ⋅ m

Max. donatı oranı ve arttırılmış yüklerde max. müsaade edilen


donatı oranı:
max ( ρ ) = 0.286 % ρ max = 1.518 %

Döşeme Kalınlığı ve donatı aralıkları

Gerekli döşeme kalınlıkları 1. tasarım bölgesi 1. satırda diğerleri sıra ile alt satırlarda
olmak üzere aşağıda verilmiştir. Donatı aralıkları ise 1. kolon kenar mesnet için, 2.
kolon kenar açıklık (pozitif donatı) , 3. kolon 1. iç mesnet, 4. kolon 1. iç açıklık
(pozitif donatı), 5. kolon 2. iç mesnet ve 6. kolon 3. açıklık (pozitif donatı) içindir:

 21   30 30 22 30 26 30 
h =  13  cm s =  38 38 38 38 38 38  cm
 17  36 36 32 36 36 36
   

Üst donatı çapı: db = 12 mm


ÜstDonatı

Alt donatı çapı: db = 12 mm


AltDonatı

Hesaplanan gerekli
donatı alanları:

 1.135 1.135 1.459 1.135 1.322 1.135 


2
As =  0.703 0.703 0.85 0.703 0.898 0.703  cm
 0.919 0.919 1.058 0.919 0.959 0.919
 
Kullanılan donatı
oranları:

 0.002 0.002 0.003 0.002 0.002 0.002 


ρ =  0.003 0.003 0.003 0.003 0.003 0.003 
 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002 0.002
 

tekyonludoseme.swk 15 26.09.2005
Bölüm 4: Betonarme Kiriş ve Döşemeler

4.3 Betonarme Kesit Özellikleri

Açıklama

Bu uygulama betonarme kesitin donatısız atalet momentini, çatlamış kesitin


atalet momentini ve T kirişlerin veya döşemelerin etkili atalet momentini
hesaplar.

Gösterim
Düzgün Yayılı Yük Altındaki Kirişin Eğilme Moment Diyagramı

Çekme altındaki Basınç altındaki üst


üst başlık başlık

Girdi Değişkenleri

Üst başlık genişlik: bf := 200⋅ cm


Derinlik:
h := 50⋅ cm
Kiriş gövde genişlik: bw := 25⋅ cm
Başlık/döşeme kalınlık: hf := 10⋅ cm

betonkesitoz.swk 1 26.09.2005
Deplasman hesabında T
maksimum momentler: Ma := ( 38 76 105 ) ⋅ kN ⋅ m

Çekme Donatısı

Çekme donatısı merkezinden T


d := ( 45 45 45 ) ⋅ cm
basınç bölgesi kenarına mesafe:
T 2
Çekme donatısı kesit alanları: As := ( 5.2 8.5 14.3 ) ⋅ cm

Basınç Donatısı
(mevcutsa)
Mesnetlerde bindirmeli olan sürekli üst veya alt donatılar da çatlamış kesitlerde
basınç donatısı içine dahil edilebilir. Basınç donatısı bulunmayan durumlarda d'
ve A's yerine sıfır girin.

Basınç donatısı merkezinden


basınç bölgesi kenarına mesafe T
d' := ( 2.60 2.62 2.60 ) ⋅ cm
Basınç donatısı kesit alanları: T 2
A's := ( 2.6 5.7 4 ) ⋅ cm

Hesaplanan Değerler

fr beton dağılma (rupture) modülü


Mcr çatlama momenti
y çatlamış kesitin tarafsız ekseni ile çekme donatısı merkezi
arasındaki mesafe
yt sadece beton kesitin tarafsız ekseni ile
kesitin üst kenarı arasındaki mesafe
yb sadece beton kesitin tarafsız ekseni ile
kesitin alt kenarı arasındaki mesafe

betonkesitoz.swk 2 26.09.2005
Betonarme Kesit Özellikleri - Sonuçlar:

Girdiler

4 −2
Beton basınç dayanımı: f'c = 2 × 10 kN⋅ m
5 −2
Çelik akma dayanımı: fy = 4.2 × 10 kN ⋅ m
3 −3
Beton ağırlığı: w c = 2.5 × 10 kgf ⋅ m
Hafif beton için
kv = 1
kesme dayanım
azaltma katsayısı:

Çelik donatı 8 −2
Elastik Modül: Es = 2 × 10 kN ⋅ m
Başlık genişliği: bf = 78.74 in
Toplam derinlik: h = 19.685 in
Kiriş gövde genişliği: bw = 9.843 in
Başlık kalınlığı: hf = 3.937 in

Deplasman hesabında T
Ma = ( 38 76 105 ) kN⋅ m
maksimum momentler:

Çekme donatısı merkezinden T


basınç bölgesi kenarına mesafe: d = ( 45 45 45 ) cm

T 2
Çekme donatısı kesit alanları: As = ( 5.2 8.5 14.3 ) cm

Basınç donatısı merkezinden T


basınç bölgesi kenarına mesafe d' = ( 2.6 2.62 2.6 ) cm

T 2
Basınç donatısı kesit alanları: A's = ( 2.6 5.7 4 ) cm

betonkesitoz.swk 9 26.09.2005
Hesaplanan Değerler

7 −2
Beton elastik modül: Ec = 2 × 10 kN ⋅ m

sadece beton kesitin tarafsız


ekseni ile kesitin üst kenarı yt = 13.333 cm
arasındaki mesafe

donatı gözardı edilerek, beton 4


kesitin merkezi eksendeki Ig = 566666.667 cm
atalet momenti
 62995.511 
4
çatlamış kesitin atalet Icr =  122463.566  cm
momenti  140068.275
 

deplasman hesabı için


 566666.667 
4
efektif atalet momenti Ie =  203153.02  cm
 566666.667
 

Elastisite modüler oranı: n = 8.371

sadece beton kesitin tarafsız


ekseni ile kesitin alt kenarı
arasındaki mesafe yb = 36.667 cm

Not : Icr ve Ie vektörlerinin 1. satırı soldaki negatif moment kısmı, 2.


satırı açıklık pozitif momenti ve 3. satırı ise sağdaki negatif momenttir.

Deplasman hesabı için gerekli ortalama


4
efektif atalet momenti: Avg_Ie = 384909.843 cm

betonkesitoz.swk 10 26.09.2005
Bölüm 5: Betonarme Kolonlar

5.1 Dikdörtgen Kolon Hesabı

Açıklama

Bu uygulama kare veya dikdörtgen kolonların hesabını yapar.

Girdi Değişkenleri

Kolon genişliği: b := 30⋅ cm Donatı No ve Çapları:


db = mm
Kolon kalınlığı: h := 60⋅ cm 0
0 6
Donatı No:
x := 5 1 8
(sağda donatı çapını
belirten numarayı girin) BarNo := x 2 10
3 12
"h" yüzündeki donatı
N h := 3 4 14
adedi (min. 2 adet):
5 16
"b" yüzündeki donatı 6 18
N b := 2
adedi (min. 2 adet): 7 20
8 22
Donatı paspayı: cl := 2⋅ cm 9 24
10 26
Hesaplanan Değerler 11 28
12 30
Ag beton alanı
13 32
Ast boyuna donatı toplam alanı
14 34
ρ boyuna donatı toplam alanı ile beton alanı 15 36
arasındaki orantı
N total toplam donatı adedi

Ec beton elastik modülü


εy akma gerilmesi fy de gerilme donatısı
β1 eşdeğer dikdörtgen gerilme bloğunu derinliğini hesaplamada
kullanılan katsayı (ACI 318, 10.2.7.3)
cb dengeli çekme/basınç göçmesinde tarafsız eksene olan mesafe
(ACI 318, Section 10.3.2)
φ güç azaltma katsayısı (ACI 318, 9.3.2.2)
φPn verilen eksantrisitede kullaılabilir eksene yük
φMn verilen eksenel yükle kullanılacak moment dayanımı
Po sıfır eksantrisitede nominal eksenel yük dayanımı
Pb dengeli durumlarda nominal eksenel yük dayanımı
(ACI 318, Section 10.3.2)
φPmax max. kullanılabilir eksenel yük (ACI 318, Eq. (10-2))

dortgenkolon.swk 1 26.09.2005
Dikdörtgen Kolon Hesabı - Sonuçlar
Kolon genişliği:
b = 30 cm
Kolon kalınlığı: h = 60 cm
Donatı çapı: db = 16 mm
x

"h" yüzündeki donatı


Nh = 3
adedi (min. 2 adet):
"b" yüzündeki donatı
Nb = 2
adedi (min. 2 adet):

toplam donatı adedi: N total = 6

Donatı oranı: ρ = 0.7 %


Donatı Paspayı: cl = 2 cm

Beton basınç 6 -2 kN
f'c = 5.1 × 10 m
dayanımı: 2
m

Çelik kesit akma 8 -2 kN


fy = 1.1 × 10 m
dayanımı: 2
m
7 -3 kgf
Beton ağırlığı: w c = 1 × 10 m
3
m
max. kullanılabilir −2
eksenel yük: φPmax = 508377.9 kN⋅ m
2
Donatı Alanı: Ast = 12.1 cm

2500

2200
1900 0
φPn
1600
kN
1300

1000
700

400 φPmax
2
100 kN⋅ m 0

200

500
2 0.86 0.29 1.43 2.57 3.71 4.86 6 7.14 8.29 9.43 10.5711.7112.86 14

φMn, kN m

dortgenkolon.swk 8 26.09.2005
Not
1) Eğer eğri fPn = 0 dan geçmezse, sayfa 4 teki cmin değerini düşürün.

"çekme yüzünde" Tarafsız Kullanılabilir Eksenel Yük ve Moment


donatı gerilmesi eksen
derinliği c:

cj φ j⋅ Pn
j
fs = = = φ j⋅ Mn =
0, j cm kN j
-4.2·10 5 -2 -8.1·10 -14 m kN
m kN 190.7 2482.3
-2.1·10 5 16.1
88 2416.3
-1.7·10 5 19.3
79.4 2398.3
-1.3·10 5 22.5
72.4 2380.2
-8.4·10 4 59.4
66.5 2243.3
-4.2·10 4 99.7
61.5 2073.4
0 129.6
57.2 1924.7
4.2·10 4 152.2
53.5 1793.1
8.4·10 4 169.4
50.2 1675.5
1.3·10 5 182.6
47.3 1569.4
1.7·10 5 193
44.7 1472.9
2.1·10 5 201.1
42.4 1384.6
2.5·10 5 207.6
40.3 1303.2
2.9·10 5 212.8
38.4 1227.7
3.4·10 5 217
36.7 1157.4
3.8·10 5 220.4
35.1 1096.4

dortgenkolon.swk 10 26.09.2005
Bölüm 5: Betonarme Kolonlar

5.2 Moment Arttırımı

Açıklama

1. derece çerçeve analizi kolon uçlarındaki yatay deplasmanları ve bu


deplasmanların neden olduğu eksenel yükleri ve momentleri göz önüne almaz.
Kolon uçlarındaki deplasmanların etkileri 2. mertebe analiz veya yaklaşık
yöntemlerle bulunabilir.

Bu uygulama ACI 318 bölüm 10.11 deki metodla, narinlik etkilerini yaklaşık
yöntemle bulur.

Girdiler
Gösterim

Hesaplanan Yön

Çift Eğrili Tek Eğrili

Hesaplanan Kattaki Girdi Değişkenleri

Eğer bu kat yanal deplasmanlara karşı tutulu ise SPu ve SPc


değerleri için 0 girin (birimleri ile).
Bu kattaki kolonlardaki arttırılmış düşey
yüklerin toplamı: ΣPu := 23000⋅ kN
Bu kattaki tüm kolonların kritik yüklerinin
toplamı:
ΣPc := 100000⋅ kN
Pc hesabı için max. arttırılmış daimi yatay
yükün max. arttırılmış toplam yatay yüke
oranı: β d_s := 0

βd katsayısı rüzgar ve sismik yükler için 0'dır; ancak simetrik olmayan


çerçeve veya yükler altında önemli oranda daimi yatay yükler oluşabilir.

momentartirimi.mcd 1 26.09.2005
Hesaplanan Kolon için Girdi Değerleri

max. arttırılmış eksenel ölü yükün max.


arttırılmış toplam eksenel yüke oranı: β d_g := 0.735
(sadece yerçekimi yükleri düşünülerek) :

Verilen eksantrisitede arttırılmış eksenek yük: Pu := 1100⋅ kN


Basınç elemanının serbest boyu
(döşemeler/kirişler arasındaki temiz açıklık): Lu := 1⋅ m

Yanal deplasman altındaki basınç elemanı için


efektif boy katsayısı: ks := 2.187
Yanal deplasman altında olmayan basınç
elemanı için efektif boy katsayısı: kb := 0.927
Narinlik etkisi hesaplanan yönde Donatı No ve Çapları:
kolon boyutu: h := 60⋅ cm db = mm
0
Narinlik etkisinin dik yönünde
b := 30⋅ cm 0 6
kolon boyutu:
1 8
Donatı No: 2 10
(sağdaki tablodan donatı x := 6 3 12
çapını belirten numarayı girin) 4 14
5 16
"h" yüzündeki donatı N h := 3 6 18
adedi (min. 2 adet):
7 20
"b" yüzündeki donatı N b := 2 8 22
adedi (min. 2 adet): 9 24
10 26
Boyuna donatı pasypayı: cl := 3⋅ cm
11 28
Elastik analizden elde edilen, önemli bir yanal
12 30
deplasmana neden olmayan, kolonun
13 32
arttırılmış, küçük olan uç momenti: M1b := −51⋅ kN⋅ m 14 34
(tek eğrili ise pozitif girin, çift eğrili ise negatif)
15 36
Elastik analizden elde edilen, önemli bir yanal
deplasmana neden olmayan, kolonun arttırılmış, M := 70⋅ kN⋅ m
2b
büyük olan uç momenti:
(tek eğrili ise pozitif girin, çift eğrili ise negatif)
Elastik analizden elde edilen, önemli bir yanal
deplasmana neden olan, kolonun arttırılmış, M2s := 34⋅ kN ⋅ m
büyük olan uç momenti:
(yanal deplasman yoksa buna sıfır girin / birimi ile)
:
Genelde, the M1b ve M2b momentleri düşey yüklerden ve M2s momenti
rüzgar veya sismik gibi yanal yüklerden gelir.
M2s değeri olarak sıfırdan büyük bir değer girilirse, çerçeve yanal
deplasmana karşı serbettir anlamına gelecektir.

momentartirimi.mcd 2 26.09.2005
Moment Arttırımı - Sonuçlar
Girdiler

Güç azaltım katsayısı: φ = 0.7


Beton basınç 4 kN
f'c = 2 × 10
dayanımı: 2
m

Çelik kesit akma 5 kN


fy = 4.2 × 10
dayanımı: 2
m
kgf
Beton ağırlığı: w c = 2500
3
m
Bu kattaki kolonlardaki arttırılmış
ΣPu = 23000 kN
düşey yüklerin toplamı:
Bu kattaki tüm kolonların 5
ΣPc = 1 × 10 kN
kritik yüklerinin toplamı:

max. arttırılmış eksenel ölü yükün max.


β d_g = 0.735
arttırılmış toplam eksenel yüke oranı:
(sadece yerçekimi yükleri düşünülerek):

Pc hesabı için max. arttırılmış daimi


β d_s = 0
yatay yükün max. arttırılmış toplam
yatay yüke oranı:

Yanal deplasman altında olmayan


k = 0.927
basınç elemanı için efektif boy katsayısı: b

Yanal deplasman altındaki basınç


ks = 2.187
elemanı için efektif boy katsayısı:

Verilen eksantrisitede arttırılmış


Pu = 1100 kN
eksenek yük:

Basınç elemanının serbest boyu: Lu = 1 m

Narinlik etkisi hesaplanan yönde h = 23.622 in


kolon boyutu:
Narinlik etkisinin dik yönünde
b = 11.811 in
kolon boyutu:

"h" yüzündeki donatı Nh = 3


adedi (min. 2 adet):
"b" yüzündeki donatı Nb = 2
adedi (min. 2 adet):

momentartirimi.mcd 9 26.09.2005
Donatı çapı: db = 18 mm
x
Donatı Paspayı: cl = 3 cm

Elastik analizden elde edilen,


önemli bir yanal deplasmana M1b = −51 kN⋅ m
neden olmayan, kolonun
arttırılmış, küçük olan uç
momenti:

Elastik analizden elde


edilen, önemli bir yanal M2b = 70 kN⋅ m
deplasmana neden olmayan,
kolonun arttırılmış, büyük
olan uç momenti:

Elastik analizden elde edilen, önemli


bir yanal deplasmana nedenolan, M2s = 34 kN⋅ m
kolonun arttırılmış, büyük olan uç
momenti:

momentartirimi.mcd 10 26.09.2005
Hesaplanan Değerler

Minimum gerekli eksantrisite: e = 3.324 cm


Gerçek moment diyagramını eşdeğer
C = 0.4
moment diyagramına uyarlayan katsayı: m

Donatısız kesitin merkez eksenine 5 4


Ig = 5 × 10 cm
göre atalet momenti

jirasyon yarıçapı (radius of gyration) r = 18 cm

toplam donatı adedi:


N total = 6
boyuna donatı toplam alanı: 2
Ast = 15.268 cm
donatı alanının beton alanına oranı: ρ = 0.848 %
4
donatının atalet momenti: Ise = 4333.688 cm

eğilme rijitliği: 4 2
EI = 2.97 × 10 kN⋅ m
kritik kolon yükü: 5
Pc = 3.4 × 10 kN

minimum gerekli tasarım momenti: Mmin = 36.564 kN ⋅ m

Yanal öteleme yapan çerçeve için


SR s = 12.15
narinlik oranı:

Narinlik etkileri ihmal edilebilen,


SR max_s = 22
yanal öteleme yapan çerçevenin
max. narinlik oranı:

Tutulu çerçevenin narinlik oranı: SR b = 5.2

Narinlik etkileri ihmal edilebilen,


SR max_b = 42.7
tutulu çerçevenin max. narinlik
oranı:

yanal ötelemeye karşı tutulu


δb = 1
çerçeveler için moment büyütme
katsayısı

yanal ötelemeye karşı tutulu


olmayan çerçeveler için moment δ s = 1.489
büyütme katsayısı

momentartirimi.mcd 11 26.09.2005
Narinlik nedeniyle arttırılmış,
yanal öteleme yapmayan, Mcb = 70 kN⋅ m
arttırılmış moment değeri:

Narinlik nedeniyle
arttırılmış, yanal öteleme Mcs = 50.6 kN ⋅ m
yapan, arttırılmış moment
değeri:

Düşey yükler ve rüzgar yüklerinin kombinasyonunda, arttırılmış momentlerin toplamı


0,75 katsayısı ile çarpılmalıdır. (ACI 318 Section 9.2.2).

momentartirimi.mcd 12 26.09.2005
Checked by Benko Ltd. Date: 26.09.2005 www.benkoltd.com

Bölüm 6: Çelik Yapı Elemanları


• 6.2 I - U Profil Kesit
Tahkiki
Çelik Yapı Elemanlarında Çekme, Eğilme, Burkulma Tahkikleri

Açıklama : TS 648'e göre I ve U profillerin tahkikini yapar

Proje İsmi: Proje := " ......Binasi, Kiris No 102" S=7,5 t

Veriler :

profil tablosunu oku: pr ≡ READPRN( "iprofil.prn") kesit z-z aksına paralel düzlem görünümü
(iprofil.prn veya
uprofil.prn girin)
y y z z

hesapta kullanılacak p ≡ 12
profili seç: (sağdaki
tablo satır no'su) I 300 5m 5m
Kesit Şekli:
ks := 1
eğer enkesit simetrik
ve başlıklar dolu
kesit ise "1", değilse Seçilen Kesit Özellikleri:
(U-kesit,v.b) "2" girin.
2 4
h = 300 mm F = 69.1 cm Iy = 451 cm
Seçilen Çelik: st := 2
1- Fe 37 4 3
b = 125 mm Iz = 9800 cm Wy = 72.2 cm
2- Fe 52
3
d = 10.8 mm Wz = 653 cm i y = 2.56 cm
Çubuğun boyu: L := 7⋅ m
t = 16.2 mm i z = 11.9 cm sx = 25.7 cm
kgf
Elastisite Modülü: E := 2100000 ⋅
2
cm
Etkiyen maksimum
P := 7500 ⋅ kgf
basınç kuvveti: b
30
z-z asal ekseni
etrafında uçta
maksimum moment:
M z := 48.05 ⋅ Kn⋅ m 0t
z-z asal ekseni
etrafında ortada M zo := 12⋅ Kn⋅ m z 30
sx 30
h
maksimum moment:
y-y asal ekseni d
0
etrafında uçta
M y := 2 ⋅ kgf ⋅ m
Rr0
maksimum moment:
y-y asal ekseni
M yo := 2⋅ kgf ⋅ m
etrafında ortada
maksimum moment: y

celikIUburkulma.mcd Page: 1
Checked by Benko Ltd. Date: 26.09.2005 www.benkoltd.com
SonuçSayfa 1/2
Çelik Elemanları Gerilme & Burkulma Tahkikleri Sonuçları

Proje = " ......Binasi, Kiris No 102"


Seçilen Çelik:
st = 2
6 −2 1- Fe 37
Çelik Elastisite Modülü: E = 2.1 × 10 kgf ⋅ cm
2- Fe 52

Etkiyen maksimum P = 7500 kgf Seçilen profil kesit: p = 12


basınç kuvveti:
M z = 4899.736 kgf ⋅ m profil yükseklik: h = 300 mm
z-z asal ekseni etrafında
2
maksimum moment: M zo = 1223.659 kgf ⋅ m Faydalı enkesit alanı: F = 69.1 cm

y-y asal ekseni etrafında M yo = 2 kgf ⋅ m z-z asal eksenine ait 4


Iz = 9800 cm
maksimum moment: atalet momenti:
y-y asal eksenine ait 4
Çubuğun boyu: L = 7m Iy = 451 cm
atalet momenti:
z-z asal eksenine dik düzlem Kz = 2
kgf
burkulma boyu katsayısı: Çelik akma sınırı: σ a = 3600
2
cm
y-y asal eksenine dik düzlem Ky = 1
burkulma boyu katsayısı: Çubuğun narinlik λ z = 117.647
oranları:
Çubuğun z-z asal eksenine Skz = 14 m
λ y = 117.188
dik düzlem burkulma boyu:

Çubuğun y-y asal eksenine Sky = 3 m Tablodan Burkulma ω z = 3.63


dik düzlem burkulma boyu: Sayısı:
ω y = 3.57
Hesap Sonuçları:

Yalnız basınç kuvveti kgf P kgf P kgf


σ eb = 108.538 ω z⋅ = 393.994 ω y⋅ = 387.482
altında gerilme: 2 F 2 F 2
cm cm cm

−2
σ em = 2400 kgf ⋅ cm
Saf Eğilme Etkisi Altında
kgf kgf
Çelik Elemanlarda Mmax σ by = 2.77 σ bz = 750.342
Gerilme Tahkiki: σ em ≥ 2 2
cm cm
Wmax

Eğer Çift Yönlü Eğilme Mz My Mz My kgf


σ çem ≥ + + = 753.113
Söz Konusu İse: Wz Wy Wz Wy 2
cm

P M
Eksenel Basınç ve (Gerilme P M Stabilite Tahkiki İçin σ em ≥ ω ⋅ + 0.9 ⋅
σ em ≥ + Fn W
Eğilmeye Çalışan Tahkiki Fn W (Burkulmaya Karşı)
Elemanlar: Ýçin)

P My kgf P Myo kgf


+ = 111.308 ω y⋅ + 0.9 ⋅ = 389.975
F Wy 2 F Wy 2
cm cm

P Mz kgf P Mzo kgf


+ = 858.881 ω z⋅ + 0.9 ⋅ = 562.646
F Wz 2 F Wz 2
cm cm

celikIUburkulma.mcd Page: 10
Checked by Benko Ltd. Date: 26.09.2005 www.benkoltd.com
SonuçSayfa 2/2
Eksenel Basınç ve Eğilme Etkisinde
Burkulmaya Karşı Tahkikler (TS 648):

Etkiyen Momentler: M 1y = 1 kgf ⋅ m M 2y = 2 kgf ⋅ m


<--- yandaki moment
değerleri M1<M2 olacak
şekilde girilmelidir.
M 1z = 400 kgf ⋅ m M 2z = 2500 kgf ⋅ m

Kritik Narinlik (plastik λ p = 60.541 Kesit moment diyagram


b = 0.125 m
narinlik sınırı): konumu tipi (tablodan
seçilir):
λ = 117.647

Cb katsayısı tablodan Cy = 1.3


Emniyet Katsayısı (n): n = 2.5 k
hesaplanır:
Cz = 1.59
k
Incelenen yükleme ve kgf
σ bem = 598.986
malzemeye göre basınç 2 Euler gerilmelerinden
cm kgf
emniyet gerilmesi: türetilen gerilmeler: σ ez = 598.953
2
cm
kgf
Yalnız (Mx,My) σ Bz = 2160
momentleri altında 2
cm
uygulanacak emniyet kgf
σ ey = 603.659
gerilmeleri: kgf 2
σ By = 421.2 cm
2
cm

Uç Momentlerini y açıklık momentlerini ve yanal Cmz = 0.85 Cmy = 0.946


desteklemeyi gözönüne alan Cm katsayıları:

Burkulmaya karşı kontrollar:

σ eb Cmz⋅ σ bz Cmy⋅ σ by
+ + = 0.549 bu değer <1 olmalı
σ bem  σ eb   σ eb 
1 − ⋅ σ Bz 1 − ⋅ σ By
 σ ez   σ ey 

σ eb σ bz σ by
+ + = 0.404 ve bu değer de <1 olmalı
0.6 ⋅ σ a σ Bz σ By

σ eb
= 0.181 σ eb
σ bem eğer ≤ 0.15 ise
σ bem
sadece bu değerin <1
σ eb σ bz σ by koşulu aranır.
+ + = 0.535
σ bem σ Bz σ By

celikIUburkulma.mcd Page: 11
Bölüm 6: Çelik Yapı Elemanları
6.4 Çelik Kolon Taban Plakası Tahkiki

Açıklama : Amerikan AISC Çelik koduna göre taban levhası tahkiki

Gösterim

Girdiler
Kolon Eksenel Yükleri:
T
P := ( 73000 73000 73000 73000 ) ⋅ kgf
Kolon Başlık Genişlikleri:
T
b := ( 20 20 20 20 ) ⋅ cm
Kolon Derinlikleri:
T
d := ( 28.2 28.2 28.2 28.2 ) ⋅ cm

Bu örnek dört farklı durum için: dört değişik kolon yükü altında dört
değişik başlık genişlik ve derinlikleri girilerek dört farklı ayak levhası
hesabı gerçekleştirir. Yukarıdaki vektör değerlerini sırası ile birbirine denk
gelen değerler ile doldurun.
Hesaplanan fp mesnette oluşan ezilme basınç
Değerler
B ayak plakası genişliği
N ayak plakası boyu
tp ayak plakası kalınlığı
c Murray Stockwell Metodu için boyut değeri (şekil 2)

Malzeme Aşağıdaki f' c, Fy, SzF, Szf, ve R değerlerini değiştirebilirsiniz.


Değerleri ve
Sabitleri −2
Beton Basınç Dayanımı: f'c := 300 ⋅ kgf ⋅ cm
−2
Ayak Plakası Çelik Akma Dayanımı: Fy := 3600 ⋅ kgf ⋅ cm

Plakaların boyut birimlerini düzenlemede katsayı: SzF := 1 ⋅ cm

Plakaların kalınlık birimlerini düzenlemede katsayı : Szf := 0.1 ⋅ cm

Beton temeli konsentrik alanlarının çelik taban plakaları alanlarına olan


oranı: 1 ve 4 arasında bir değer girilir:

R := 1 R := if( R < 1 , 1 , if( R > 4 , 4 , R) ) R=1

Notlar ⇒ 1) Plan boyutları SzF değerinin katlarına ve plaka kalınlıkları da Szf


değerinin katlarına göre yuvarlatılır.
2) R değeri 1 ve 4 arası bir değer alır. 1 girilirse, izin verilen taşıma basıncı
0.35f' c olarak alınır ve en küçük beton taşıma alanı ile en büyük taban
plaka boyutları gerektirir. R=4 girilirse taşıma basıncı 0.70f' c alınır ve en
büyük beton taşıma alanı ile en küçük taban plaka boyutları gerektirir.

Aşağıdaki değerler girilen malzeme daynımları ve R oranında hesaplanır.

Kolon taban plakası boyutlarının beton minimum konsentrik taşıma


alanı boyutlarına olan oranı:

R=1

Plakalarda izin verilen eğilme gerilmesi:


3 −2
Fb := 0.6 ⋅ Fy Fb = 2.16 × 10 kgf ⋅ cm

İzin verilen taşıma basıncı:

Fp := if( R < 4 ) + ( R ≥ 1 ) , R⋅ 0.35⋅ f'c , if( R > 4 , 0.70⋅ f'c , 0.35⋅ f'c)
−2
Fp = 105 kgf ⋅ cm
ÇELİK KOLON AYAK LEVHASI TASARIMI
Sayfa 1/1
Özet

Konsentrik beton temel


alanının çelik ayak
levhası alanına oranı: R=1
Çelik ayak akma
3 −2
dayanımı: Fy = 3.6 × 10 kgf ⋅ cm
Beton basınç
−2
dayanımı: f'c = 300 kgf ⋅ cm
−2
İzin verilen ezilme basıncı: Fp = 105 kgf ⋅ cm
Plaklarda izin
3 −2
verilen eğilme Fb = 2.16 × 10 kgf ⋅ cm
gerilmesi:
Plakaların boyut birimlerini
düzenlemede katsayı: SzF = 1 cm

Plakaların kalınlık birimlerini


Szf = 0.1 cm
düzenlemede katsayı :
T
Kolon Yükleri: P = ( 73 73 73 73 ) tonne⋅ g
T
Kolon Başlık Genişliği: b = ( 20 20 20 20 ) cm
T
Kolon derinliği: d = ( 28.2 28.2 28.2 28.2 ) cm

Optimum ayak plakası genişliği, boyu, Gerekli konsentrik beton alan


kalınlığı, ağırlığı ve ezilme basınçları: plan minimum boyutları:

fp
B N tp Weight i, 3 B ⋅ R N ⋅ R
i, 3 i,3 i, 3 i,3 = i, 3 i,3
= = = = −2 = =
cm cm cm kg kgf ⋅ cm cm cm
22 32 2.1 11.595 103.693 22 32
22 32 2.1 11.595 103.693 22 32
22 32 2.1 11.595 103.693 22 32
22 32 2.1 11.595 103.693 22 32
Bölüm 7: Kirişsiz Döşemeler
7.1 Tasarım Momentleri ve Eğilme Donatısı Hesabı

Açıklama

Çok katlı apartmanlarda, yerinde dökülen, sabit kalınlıklı kirişsiz döşemeler kullanılmaktadır.
Bu uygulama bu tür döşeme sistemlerinde servis yüklerini, arttırılmış yükleri, eğilme
momentlerini ve eğilme donatılarını hesaplar.

Bu uygulamanın doğru çözüm vermesi için şu kriterler gereklidir:


• her iki yönde de en az 3 döşeme açıklığı olmalı
• döşeme uzunluğu, genişliğinin 2 katından fazla olmamalı
• bitişik döşeme açıklıkları arasındaki fark, daha uzun olan açıklığın 1/3'ünden fazla
olmamalıdır
• kolonlar, bitişik kolonların tarafsız eksenlerinden geçen doğruya göre açıklığın %10'undan
daha fazla uzaklıkta yerleştirmemiş olmalı
• tüm yükler düşey yönde ve düzgün yayılı olmalı
• hareketli yükler, ölü yüklerin 3 katından fazla olmamalıdır.

Reference: ACI 318-89 "Building Code Requirements for


Reinforced Concrete." (Revised 1992)

Girdiler
Gösterim

kirissizdoseme2.swk 1 26.09.2005
Aşağıdaki çizim bu örnekteki panel genişliklerini ve açıklıkları göstermektedir:

Tam panel şeridi, Tam panel şeridi,


uzun kenarda kısa kenarda
Yarım panel şeridi, Yarım panel şeridi,
uzun kenarda kısa kenarda

kirissizdoseme2.swk 2 26.09.2005
Girdi Değişkenleri
Donatı No ve Çapları:
Düzgün yayılı yükleri girin: db = mm
0
Hareketli servis kgf 0 6
yükleri: w l := 200⋅
2 1 8
m
Ölü servis yükleri 2 10
(döşeme zati ağırlığı kgf 3 12
dışında): w sd := 150⋅ 4
2 14
m 5 16
6 18
Sağdaki tabloda donatı çapını belirten numaraları girin:
7 20
8 22
4  kolon şeridi üst donatı için  x0  9 24
 
4 orta şerit üst donatı için
BarSize :=   x1  := BarSize 10 26

4  kolon şeridi alt donatı için  x2  11 28

  12 30
4  orta şerit alt donatı için  x3  13 32
14 34
15 36

Kolon vektörü olarak b 'yi girin ve Ln olarak 2 kolonlu bir matris girin; bu matrisin
satırları tasarım şeritleri sayısında olmalıdır.Ln matrisinin 1. kolonu dış açıklıklar, 2.
kolonu iç açıklıklar olmalıdır. Her tasarım şeridinin panel genişlikleri ve açıklıkları
aynı satırda girilmelidir.

Dış katmanlarda (normalde uzun açıklık) bulunan donatılı tasarım şeritleri için panel
genişlikleri ve açıklık bilgileri:

 600   670 640  ← Tam genişlik şeridi


blong :=  ⋅ cm Ln_long :=  ⋅ cm
 300   640 640  ← Yarım genişlik şeridi

İç katmanlarda (normalde kısa açıklık) bulunan donatılı tasarım şeritleri için panel
genişlikleri ve açıklık bilgileri:

 700   570 570  ← Tam genişlik şeridi


bshort :=  ⋅ cm Ln_short :=  ⋅ cm
 380   555 540  ← Yarım genişlik şeridi

kirissizdoseme2.swk 3 26.09.2005
Hesaplanan Değerler

The following variables are calculated in this document:

h döşeme kalınlığı
wu birim alandaki toplam arttırılmış yük

Mo toplam arttırılmış statik moment

kext dış açıklıklar için moment katsayısı

kint iç açıklıklar için moment katsayısı

Mext kolon ve orta şeritlerin attırılmış momentleri - dış açıklıklar

Mint kolon ve orta şeritlerin attırılmış momentleri - iç açıklıklar


ρ her tasarım şeridi için çelik donatı oranı

As her tasarım şeridi için döşeme birim genişliğinde donatı alanları

NumbBars her tasarım şeridi için gerekli donatı adedi

Malzeme Değerleri ve Sabitler

Kn
Beton basınç dayanımı: f'c := 20000⋅
2
m
Kn
Çelik kesit akma fy := 420000⋅
2
dayanımı: m
kgf
Beton ağırlığı: w c := 2500
3
m

Betonarme Ağırlığı: kgf


w rc := 2600
3
m

8 Kn
Donatı elastik modülü (ACI 318, 8.5.2): Es := 2⋅ 10 ⋅
2
m
Basınç altında max. şekil değiştirme
Strain in concrete at compression ε c := 0.003
failure (ACI 318, 10.3.2):

Eğilme için güç azaltma katsayısı


φ f := 0.90
(ACI 318, 9.3.2.1):
Boyuna donatı için paspayı: cl := 2.5cm
Döşeme kalınlıklarını
yuvarlatmak için aralık değeri: SzF := 1⋅ cm

kirissizdoseme2.swk 4 26.09.2005
Kirişsiz Döşeme Hesabı - SONUÇLAR

Girdiler:

4 −2
Beton basınç dayanımı: f'c = 2 × 10 Kn⋅ m
5 −2
Çelik akma dayanımı: fy = 4.2 × 10 Kn⋅ m
−3
Beton ağırlığı: w c = 2500 kgf ⋅ m
Betonarme Ağırlığı: −3
w rc = 2600 kgf ⋅ m
Hareketli servis −2
yükleri: w l = 200 kgf ⋅ m
Ölü servis yükleri
(döşeme zati ağırlığı −2
dışında): w sd = 150 kgf ⋅ m

Donatı paspayı:
cl = 2.5 cm
Döşeme kalınlıklarını
SzF = 1 cm
yuvarlatmak için aralık değeri:

Dış katmanlarda (normalde uzun açıklık) bulunan donatılı tasarım şeritleri için panel
genişlikleri ve açıklık bilgileri:

 600   670 640 


blong =  cm Ln_long =  cm
 300   640 640 
İç katmanlarda (normalde kısa açıklık) bulunan donatılı tasarım şeritleri için panel
genişlikleri ve açıklık bilgileri:

 700   570 570 


bshort =  cm Ln_short =  cm
 380   555 540 

kirissizdoseme2.swk 15 26.09.2005
Döşeme kalınlığı: h = 23 cm
Kullanılan max.
donatı oranı: max ( ρ ) = 0.58 %
−2
Birim alana gelen w u = 1387.2 kgf ⋅ m
toplam arrtırılmış yük:
Max. izin verilen
ρ max = 1.52 %
donatı oranı:

Donatı adet ve çapları aşağıda 5 kolonlu matrislerde gösterilmiştir.


Kolon 0 - negatif (üst) donatı dış mesnet
Kolon 1 - pozitif (alt) donatı dış açıklık
Kolon 2 - negatif (üst) donatı 1st iç mesnet
Kolon 3 - pozitif (alt) donatı dış açıklık
Kolon 4 - negatif (üst) donatı iç mesnet
"Uzun" Açıklıklar
Kolon şerit, dış ve iç açıklıklar:
 11 13 23 19 8  Donatı No ve Çapları:
DonatıAdetkol_uzun = 
 5 6 11 10 4  db = mm
0

 4 4 4 4 4 sağdaki tablodan bu numaraya
DonatıNokol_uzun =  0 6
4 4 4 4 4 denk gelen donatı çapını 1 8
bulabilirsiniz -> 2 10
Orta şerit, dış ve iç açıklıklar: 3 12

8 9 8 8 8  4 14
DonatıAdetorta_uzun =  5 16
4 4 4 4 4  6 18
4 4 4 4 4  7 20
DonatıNoorta_uzun = 
4 4 4 4 4  8 22
9 24
"Kısa" Açıklıklar 10 26
Kolon şerit, dış ve iç açıklıklar: 11 28
12 30
 10 12 21 19 10 
DonatıAdetkol_kısa =  13 32
 6 6 11 10 6  14 34

4 4 4 4 4  15 36
DonatıNokol_kısa = 
4 4 4 4 4 
Orta şerit, dış ve iç açıklıklar:
 10 10 10 10 10 
DonatıAdetorta_kısa = 
6 6 6 6 6
4 4 4 4 4 
DonatıNoorta_kısa = 
4 4 4 4 4 

kirissizdoseme2.swk 16 26.09.2005
Bölüm 7: Kirişsiz Döşemeler
7.1 Kirişsiz Döşemelerin Kesme/Zımbalama Hesabı

Açıklama

Kirişsiz döşeme sistemlerinde kesme için tasarım en kritik olandır çünkü kesme tahribatı belirgin
deformasyonlar yapmadan ve ön uyarı vermeden oluşabilir. Bu uygulama dikdörtgen veya
çember kolonların çevrel kesme alanlarının kesit özelliklerini, arttırılmış yüklerde kullanılabilir
kesme gerilmesini, eksenel yük ve eğilme momentlerine göre kesme alanının köşelerindeki
kesme gerilmelerini hesaplar.

Reference: ACI 318-89 "Building Code Requirements for


Reinforced Concrete." (Revised 1992)

Girdiler
Gösterim

kdosemekesme.swk 1 26.09.2005
Girdi Değişkenleri:

Döşeme arttırılmış yükler: V u := 200⋅ Kn


Döşeme ve kolon arasında
X ekseninde aktarılan
toplam moment: Mx := 120⋅ Kn⋅ m
Döşeme ve kolon arasında
Y ekseninde aktarılan
toplam moment: My := 0⋅ Kn⋅ m
X eksenine paralel
kolon plan boyutu: C x := 45cm
Y eksenine paralel
kolon plan boyutu: C y := 45cm

X ekseninde momentler
için etkili döşeme derinliği: dx := 16cm
Y ekseninde momentler için
etkili döşeme derinliği: dy := 16cm
Varsa, Köşe kolonlar için
X yönünde serbest kenar
uzantısı: xo := 0⋅ cm
Varsa, Köşe kolonlar için Y
yönünde serbest kenar
uzantısı: yo := 0⋅ cm

Kritik kesme kesiti türü;


İçte T = 1, dışta 2, ve T := 2
köşede 3 :

Hesaplanan Değerler

xad kritik kesme kesiti merkezinden ad


doğrusuna olan mesafe
xbc kritik kesme kesiti merkezinden bc
doğrusuna olan mesafe
yab kritik kesme kesiti tarafsız ekseninden ab
doğrusuna olan mesafe
ycd kritik kesme kesiti tarafsız ekseninden cd
doğrusuna olan mesafe
ex Kolon merkezinden kesme kesitinin tarafsız
eksenine doğru Y eksenindeki eksantrisite
ey Kolon merkezinden kesme kesitinin tarafsız
eksenine doğru X eksenindeki eksantrisite

kdosemekesme.swk 2 26.09.2005
vua a noktasındaki kesme gerilmesi

vub b noktasındaki kesme gerilmesi

vuc c noktasındaki kesme gerilmesi

vud d noktasındaki kesme gerilmesi

vcp arttırılmış yüklerde nominal izin


verilen 2 yönlü kesme gerilmesi

Not:

xo ve yo boyutları dış kenarlarda ve köşelerde bulunan kolonların serbest kenarlarında


küçük çıkıntıları girmenizi sağlar. Eğer dış kenarlarda döşemeler dışarıya konsol olarak
daha fazla uzamışsa, bu kolonları iç kolonlar olarak incelemek gerekir.

Malzeme Özellikleri

Kn
Beton basınç dayanımı: f'c := 20000⋅
2
m

kgf
Beton ağırlığı: w c := 2500
3
m

Hafif beton için kesme dayanım azaltma


kv := 1
katsayısı (normal beton içinkv = 1, hafif
beton için kv = 0.75 ve kumlu-hafif beton
için kv = 0.85 (ACI 318, 11.2.1.2.)):

Limit the value of f`'c for computing shear to 10 ksi by


substituting f'c_max for f'c in formulas for computing shear (ACI
318, 11.1.2):
f'c_max := if ( f'c > 10⋅ ksi , 10⋅ ksi , f'c) f'c_max = 2.901 ksi

Tanımlı Birimler
−3
ksi ≡ 1000⋅ psi kip ≡ 1000⋅ lbf kips ≡ 1000⋅ lbf pcf ≡ lbf⋅ ft Kn ≡ 1000newton

kdosemekesme.swk 3 26.09.2005
SONUÇLAR:

Input Variables

−2
Beton basınç dayanımı: f'c = 20000 Kn⋅ m
−3
Beton ağırlığı: w c = 2500 kgf ⋅ m
Döşeme arttırılmış yükler: V u = 200 Kn
Kritik kesme kesiti türü;
İçte T = 1, dışta 2, ve T=2
köşede 3 :
Döşeme ve kolon arasında
X ekseninde aktarılan
toplam moment: Mx = 120 Kn⋅ m
Döşeme ve kolon arasında
Y ekseninde aktarılan
toplam moment: My = 0 Kn⋅ m
X ekseninde momentler
için etkili döşeme derinliği: dx = 16 cm
Y ekseninde momentler için
dy = 16 cm
etkili döşeme derinliği:
X eksenine paralel
kolon plan boyutu: C x = 45 cm
Y eksenine paralel
kolon plan boyutu: C y = 45 cm

kdosemekesme.swk 8 26.09.2005
Varsa, Köşe kolonlar için
X yönünde serbest kenar
uzantısı: xo = 0 cm
Varsa, Köşe kolonlar için
Y yönünde serbest kenar
uzantısı: yo = 0 cm

Kesme Gerilmeleri:
−2 −2
vua = 1436 Kn⋅ m vub = 1436 Kn⋅ m
−2 −2
vuc = −731 Kn⋅ m vud = −731 Kn⋅ m

Arttırılmış yüklerde −2
φ v⋅ vcp = 1252 Kn⋅ m
kullanılabilir gerilme:

kdosemekesme.swk 9 26.09.2005
Bölüm 8: Temel Hesapları
8.1 Ayrık/ Münferit Temeller

Açıklama

Ayrık temeller kolonların altlarında toprağa yük aktarmak üzere tasarlanır. Ayrık
temelin boyutları servis yükleri altında müsaade edilen toprak taşıma basıncına
göre veya minimum boyut sınırlarına göre ayarlanır. Bu uygulama american ACI
betonarme koduna göre ayrık temel boyutlandırması yapar.
Referans: ACI 318-89 "Building Code Requirements for
Reinforced Concrete." (Revised 1992)

Gösterim

Girdi Değişkenleri

servis yükü altında


müsaade edilen net −2
toprak taşıma basıncı: qs := 630⋅ Kn⋅ m
T (burada 5 farklı temel için
Kolon veya duvar genişliği: C x := ( 600 100 80 60 45 ) ⋅ cm veri girebilirsiniz, aynı
temel verilerini aynı kolon
T
Kolon derinliği: C y := ( 120 80 360 30 45 ) ⋅ cm sırasına girmeye dikkat
edin!)
T
Temel genişliği: X := ( 600 500 360 300 150 ) ⋅ cm
T
Temel boyu: Y := ( 600 350 360 180 150 ) ⋅ cm

Hesaplanan Değerler

qu arttırılmış yükler altında net toprak taşıma basıncı (kapasitesi)

Ps toplam servis yük kapasitesi

Pu toplam arttırılmış yük kapasitesi

h temel derinliği

Numb_X X yönünde donatı adedi

Numb_Y Y yönünde donatı adedi

ayriktemel.swk 1 26.09.2005
Size_X X yönünde donatıların çapı

Size_Y Y yönünde donatıların çapı


β temelin uzunluğunun genişliğine oranı

Malzeme Değerleri ve Sabitler

Kn
Beton basınç dayanımı: f'c := 20000⋅
2
m
Kn
Çelik donatı akma fy := 420000⋅
2
dayanımı: m
kgf
Beton ağırlığı: w c := 2500
3
m

Betonarme Ağırlığı: kgf


w rc := 2600
3
m

Hafif beton için kesme dayanım azaltma


kv := 1
katsayısı (normal beton içinkv = 1, hafif
beton için kv = 0.75 ve kumlu-hafif beton
için kv = 0.85 (ACI 318, 11.2.1.2.)):

Bindirme boyları için yük katsayısı (normal


kw := 1
beton için kw = 1, hafif beton için kw =
1.3 (ACI 318, 12.2.4.2)):

8 Kn
Donatı elastik modülü (ACI 318, 8.5.2): Es := 2⋅ 10 ⋅
2
m
Basınç altında max. şekil değiştirme
Strain in concrete at compression ε c := 0.003
failure (ACI 318, 10.3.2):

Eğilme için güç azaltma katsayısı


φ f := 0.90
(ACI 318, 9.3.2.1):
Kesme için güç azaltma katsayısı
φ v := 0.85
(ACI 318, 9.3.2.3):
Temel derinliğini yuvarlatmak için
aralık değeri: SzF := 5⋅ cm

Hareketli Yükün Ölü Yüke Oranı: R := 1

Ölü ve Hareketli yük için 1.4 + 1.6⋅ R


F := F = 1.5
birleştirilmiş yük katsayısı: 1+R

ayriktemel.swk 2 26.09.2005
Ayrık Temel Hesabı - Sonuçlar
Beton basınç Kn
f'c = 20000
dayanımı: 2
m

Çelik kesit akma 5 Kn


fy = 4.2 × 10
dayanımı: 2
m
kgf
Beton ağırlığı: w c = 2500
3
m

Servis Yük Kapasitesi:


T
Ps = ( 22680 11025 8164.8 3402 1417.5 ) Kn

Arttırılmış Yük Kapasitesi:


T
Pu = ( 34020 16537.5 12247.2 5103 2126.25 ) Kn

Servis yüklerinde zemin −2


qs = 630 Kn⋅ m
taşıma basıncı:
Arttırılmış yüklerde −2
zemin taşıma basıncı: qu = 945 Kn⋅ m
Kolon veya temel ayak boyutları:
T
C x = ( 600 100 80 60 45 ) cm
T
C y = ( 120 80 360 30 45 ) cm

Temel Boyutları:
T
X = ( 600 500 360 300 150 ) cm
T
Y = ( 600 350 360 180 150 ) cm
T
Temel Derinlikleri: h = ( 155 135 95 85 50 ) cm

X yönü için toplam T


donatı adedi ve çaplar: Numb_X = ( 15 15 16 8 12 )
T
φ x = ( 38 36 30 28 12 ) mm

T
Y yönü için toplam Numb_Y = ( 25 17 10 18 12 )
donatı adedi ve çaplar: T
φ y = ( 40 30 28 18 12 ) mm

ayriktemel.swk 14 26.09.2005
Bölüm 8: Temel Hesapları
8.2 Kazıklı Temeller

Açıklama

Kazıkla desteklenen temeller kolonların ve duvarların altında bulunur. Kazıklı


temelin boyutları kazık adedi ve kazık arası min. mesafelerle bulunur. Bu
uygulamadaki kazık konumlandırması detaylarınıBölüm 8.3 'te bulacaksınız.

Bu uygulamada 2-20 arasında değişen sayılardaki kazık gruplarının min.


gerekli kazık başlığı kalınlığı, max. boyutlar ve min. donatı adedi hesaplanır.

Reference: ACI 318-89 "Building Code Requirements for


Reinforced Concrete." (Revised 1992)

Girdiler
Gösterim

Girdi Değişkenleri

Servis yüklerinde kazık kapasitesi: Pcap := 350⋅ Kn


Gruptaki kazık adedi: N := 8
Kolon genişliği: C x := 60⋅ cm
Kolon derinliği: C y := 60⋅ cm
Eğer temel üstünde duvar varsa, duvara paralel olan temelin boyutuna
eşit veya büyük olan duvar boyutunu girin.

kaziklitemel.swk 1 26.09.2005
Hesaplanan Değerler

Ps kazıkların toplam servis yük kapasiteleri

F ölü ve hareketli yükler için birleşik yük katsayısı

Pu kazıkların ve kazık başlığının toplam arttırılmış yük kapasitesi

qu tek bir kazığın arttırılmış yük kapasitesi

h kazık temel toplam kalınlığı

X kazık başlığının uzunluğu

Y kazık başlığının genişliği

x' kazık grubunun merkezinden, X


yönündeki kazık koordinatları
y' kazık grubunun merkezinden, Y
yönündeki kazık koordinatları

Girdi Sabitleri

Minimum kazık mesafesi: s := 1⋅ m


Kazık mesafesini yuvarlatmak için çarpan:SzP := 1⋅ cm
Kazık başlığı plan boyutlarını
yuvarlatmak için çarpan: SzD := 5⋅ cm
Kazık merkezinden kenara
minimum mesafe: E := 40cm

Not ⇒ Kazık koordinatları ve kazık başlık boyutları, sayfanın sağına doğru ⇒


hesaplanmıştır (sağa doğru gidin)

Hareketli yükün ölü yüke oranı: R := 1


Kazık üstünde kazık çapı: dp := 20⋅ cm
Kazık başlığına giren kazık kısmı: e := 10⋅ cm
Donatı ve kazık üstü
arasındaki boşluk: cl := 8⋅ cm
Temel derinliklerini yuvarlatmak
için çarpan: SzF := 5⋅ cm

kaziklitemel.swk 2 26.09.2005
Kazıklı Temel Hesabı - Sonuçlar

Servis yüklerinde
Pcap = 350 Kn
kazık kapasitesi:

Gruptaki kazık adedi: N =8


Kazık üstünde
kazık çapı: dp = 20 cm
Kazık başlığına giren
kazık kısmı: e = 10 cm

Donatı ve kazık üstü


arasındaki boşluk: cl = 8 cm

Beton basınç 4 −2
dayanımı: f'c = 2 × 10 Kn⋅ m
5 −2
Çelik donatı akma fy = 4.2 × 10 Kn⋅ m
dayanımı:
−3
Beton ağırlığı: w c = 2500 kgf ⋅ m
−3
Betonarme ağırlığı: w rc = 2600 kgf ⋅ m
Minimum kazık mesafesi: s = 100 cm
Kazık merkezinden kenara
minimum mesafe: E = 40 cm
Kolon veya duvar
genişliği: C x = 60 cm
Kolon derinliği veya
C y = 60 cm
duvar kalınlığı:
Hareketli yükün
ölü yüke oranı: R =1

kaziklitemel.swk 25 26.09.2005
Kazık mesafesini
SzP = 0.394 in
yuvarlatmak için çarpan:

Kazık başlığı plan boyutlarını


yuvarlatmak için çarpan: SzD = 1.969 in
Temel derinliklerini
yuvarlatmak için çarpan: SzF = 1.969 in
Tanımlanan donatı
oranı: ρ = 0.759 %

Hesaplanan Değerler:

Ölü ve hareketli yükler


F = 1.5
için birleşik yük katsayısı:

Kazıkların toplam servis


yük kapasiteleri: Ps = 2800 Kn
Kazıkların ve kazık başlığının
toplam arttırılmış yük
kapasitesi: Pu = 944.198 kips
X yönündeki donatı
adedi: Numb_X = 8
X yönündeki
donatı çapı: dbx = 26 mm
Y yönündeki donatı
adedi: Numb_Y = 10
Y yönündeki
donatı çapı: dby = 24 mm

3 kazıklı kazık grubunun donatı adet ve çapları X ve Y yönlerinde eşit olarak


gösterilir. 3 kazıklı grubun donatısı kazıkların merkezlerinden geçen 3 eşit
banttan oluşur. Her banttaki donatı adet ve çapı X ve Y yönlerinde
gösterilene eşittir.

Kazık başlığının
uzunluğu: X = 2.8 m
Kazık başlığının
genişliği: Y = 2.54 m

Kazık temel toplam


h = 85 cm
kalınlığı:
Toplam kazık CapWt = 154.136 Kn
başlığı ağırlığı:

kaziklitemel.swk 26 26.09.2005
Bölüm 9: İstinat Duvarı - Ankraj
9.2 Geri Eğimli Toprak Dolgulu İstinat Duvarı Hesabı

Açıklama

İstinat duvarları toprak veya aşırı yoğunluktan (sürşarj) kaynaklanan yatay


yükleri taşımak üzere tasarlanırlar. Bu uygulamada gerisinde eğimli toprak dolgu
olan istinat duvarı için gerekli temel genişliği, derinliği, duvar kalınlığı ve donatıları
hesaplar.

Girdiler
Gösterim

Girdi Değişkenleri

Toplam yükseklik: H := 7m
Alçak kottan temel tabanına mesafe: D := 0⋅ m
Tahmini temel derinliği: hf := 50⋅ cm
Tahmini duvar kalınlığı -temel üzerindeki: hwb := 40⋅ cm
Değişken kesitli ise ön yüzdeki kalınlık farkı: t f := 0⋅ cm
Değişken kesitli ise arka yüzdeki kalınlık farkı: t b := 15⋅ cm
−3
Toprak birim ağırlığı: γ := 15⋅ Kn⋅ m
Temel ve toprak arasındaki sürtünme katsayısı: cf := 0.55
−2
Müsaade edilen toprak taşıma basıncı: ps := 200⋅ Kn⋅ m
Duvar donatısı için çap: dbw := 16mm

Ayak donatısı çapı: dbt := 12mm

Topuk donatısı çapı: dbh := 16mm

istinategimli.swk 1 26.09.2005
İçsel sürtünme açısı φ yi ve geri toprak dolgu eğim açısı β yı girin. β değeri φ
ye eşit veya küçük olmalıdır. Eğer kah ve kav değerlerini kendiniz girecekseniz
φ = 0 girin.

φ := 33.67⋅ deg β := atan 


 1 β = 26.565 deg
 2
kah ve kav değerleri Rankin teorisine göre hesaplanır:

 cos( β ) − cos( β ) 2 − cos ( φ ) 2  −2


kgf ⋅ m
ka := cos ( β ) ⋅  ⋅γ ka = 634.46
 2 2 m
 cos( β ) + cos( β ) − cos ( φ ) 
−2
kgf ⋅ m
kah := ka⋅ cos ( β ) kah = 567.479
m
−2
kav := ka⋅ sin ( β ) kgf ⋅ m
kav = 283.739
m
Bu noktada yukarıdaki kah ve kav değerleri yerine kendiniz farklı
değerleri aşağıda girebilirsiniz:
kah := kah kav := kav

Başlangıçta duvar, temel kalınlıkları ve donatılar için tahmini değerler girilir. Sonuçta
bulunan değerler bunlardan çok farklı ise son değerler girilerek tekrar hesaplanmalıdır.

Hesaplanan Değerler

H1 temelin topuktaki tabanından eğimli toprak üst


yüzeyine mesafe
B minimum gerekli temel genişliği

Temelin üstünde, duvar ön yüzünden min. gerekli


T
ayak genişliği
Temelin üstünde, duvar arka yüzünden min. gerekli
F
topuk genişliği
Pah toprak basıncından gelen yatay kuvvet

Pav toprak basıncından gelen düşey kuvvet

WR toplam ölü yük

Mot aktif toprak basıncı ve sürşarj nedeniyle kaldırma momenti

MR ölü yükten direnç momenti

ptoe servis yüklerinde temel ön ayağındaki toprak taşıma basıncı

pheel servis yüklerinde temel arka topuğundaki toprak taşıma basıncı

istinategimli.swk 2 26.09.2005
Lb servis yüklerinde tabanda taşıma boyu

ptoe_f arttırılmış yüklerde temel ön ayağında toprak taşıma basıncı

pheel_f arttırılmış yüklerde temel arka topuğunda toprak taşıma basıncı

Lb_f servis yükünde tabanda taşıma boyu

hf minimum gerekli temel kalınlığı

hwb minimum gerekli duvar kalınlığı - temel üzerindeki

tf gerekli duvar kalınlığına göre ön yüz değişken kalınlık farkı

tb gerekli duvar kalınlığına göre arka yüz değişken kalınlık farkı

As_toe ayak donatısı için gerekli alan

As_heel topuk donatısı için gerekli alan

As_wall tanımlı noktalardaki gerekli duvar donatısı alanları

Malzeme Değerleri ve Sabitler

Kn
Beton basınç dayanımı: f'c := 20000⋅
2
m
Kn
Çelik donatı akma fy := 420000⋅
2
dayanımı: m
kgf
Beton ağırlığı: w c := 2500
3
m

Betonarme Ağırlığı: kgf


w rc := 2600
3
m

Hafif beton için kesme dayanım azaltma


kv := 1
katsayısı (normal beton içinkv = 1, hafif
beton için kv = 0.75 ve kumlu-hafif beton
için kv = 0.85 (ACI 318, 11.2.1.2.)):

Bindirme boyları için yük katsayısı (normal


kw := 1
beton için kw = 1, hafif beton için kw =
1.3 (ACI 318, 12.2.4.2)):

8 Kn
Donatı elastik modülü (ACI 318, 8.5.2): Es := 2⋅ 10 ⋅
2
m

istinategimli.swk 3 26.09.2005
Eğimli Toprak Dolgulu İstinat Duvarı Hesabı - Sonuçlar
Malzeme Özellikleri ve Sabitler

Taban genişliğini yuvarlatmak


için aralık değeri: SzB = 7 cm

Temel derinliğini ve duvar


kalınlığını yuvarlatmak için
aralık değeri: SzF = 5 cm

Kayma güvenlik katsayısı:


SF = 1.5
Beton basınç 4 −2
dayanımı: f'c = 2 × 10 Kn⋅ m
5 −2
Çelik donatı akma fy = 4.2 × 10 Kn⋅ m
dayanımı:
3 −3
Beton ağırlığı: w c = 2.5 × 10 kgf ⋅ m

Duvar donatısı için paspayı: clw = 4 cm

Ayak alt donatısı için paspayı: clt = 7 cm

Topuk üst donatısı için paspayı: clh = 4 cm

Tercih edilen donatı oranı: ρ pref = 0.759 %

Hafif beton için kesme


kv = 1
dayanım azaltma katsayısı

Girdiler

Toplam yükseklik: H = 7m
Alçak kottan temel
D = 0m
tabanına mesafe:
Tahmini temel derinliği: hf = 50 cm
Tahmini duvar kalınlığı-
temel üstündeki: hwb = 40 cm

istinategimli.swk 21 26.09.2005
Değişken kesitli ise ön t f = 0 cm
yüzdeki kalınlık farkı:

Değişken kesitli ise arka t b = 15 cm


yüzdeki kalınlık farkı:
3 kgf
Toprak birim ağırlığı: γ = 1.53 × 10
3
m
Temel ve toprak arasındaki
sürtünme katsayısı: cf = 0.55

İçsel sürtünme açısı: φ = 33.67 deg


Geri toprak doldu eğim açısı: β = 26.565 deg

Topraktan gelen eşdeğer psf


yatay sıvı basıncı: kah = 35.427
ft
Topraktan gelen eşdeğer
düşey sıvı basıncı: psf
kav = 17.713
ft
Müsaade edilen toprak
ps = 4.177 ksf
taşıma basıncı:
Duvar donatısı için çap: dbw = 1.6 cm
Ayak donatısı çapı: dbt = 1.2 cm
Topuk donatısı çapı: dbh = 1.6 cm

Duvar Boyutları
Ayak genişliği: T = 0.75 m
Temel genişliği: B = 4.41 m
Topuk genişliği: F = 3.26 m
minimum gerekli duvar
kalınlığı: h'wb = 45.72 cm
minimum gerekli temel
kalınlığı: h'f = 45 cm
gerekli duvar kalınlığına
göre ön yüz değişken
kalınlık farkı: t'f = 0 cm
gerekli duvar kalınlığına
göre arka yüz değişken t'b = 20.72 cm
kalınlık farkı:
Girilen veya hesaplanan duvar ve temel kalınlıklarının büyük olanları kesme ve donatı
hesabında kullanılır. Eğer hesaplanan kalınlılar, girilenlerden daha yüksek ise, bu
uygulamayı, yeni hesaptan bulunan değerleri başta girerek tekrar çözdürün!

istinategimli.swk 22 26.09.2005
Kaldırma ve Direnç Kuvvetleri, Momentleri:

toprak basıncından
gelen yatay kuvvet: Pah = 64.268 Kn

toprak basıncından
Pav = 32.134 Kn
gelen düşey kuvvet:

kaldırma momenti: Mot = 186.483 Kn⋅ m


toplam ölü yük: w R = 178.088 Kn
sürtünme kayma direncinin cf ⋅ wR
yatay kayma kuvvetlerine = 1.524
Pah
oranı:
ölü yükten direnç momenti: MR = 509.81 Kn⋅ m

direnç ölü yük


MR
momentinin kayma = 2.734
momentine oranı: Mot

Tabandaki Servis ve Arttırılmış Yük Taşıma Basınçları


−2
servis yüklerinde temel ön ptoe = 202.692 Kn⋅ m
ayağındaki toprak taşıma basıncı:
−2
servis yüklerinde temel ön pheel = 62.287 Kn⋅ m
ayağındaki toprak taşıma basıncı:
servis yüklerinde tabanda
taşıma boyu: LB = 4.41 m
−2
arttırılmış yüklerde temel ön ptoe_f = 302.856 Kn⋅ m
ayağında toprak taşıma basıncı:
−2
arttırılmış yüklerde temel arka pheel_f = 57.496 Kn⋅ m
topuğunda toprak taşıma basıncı:
arttırılmış yüklerde
tabanda taşıma boyu: LB_f = 4.41 m

Gerekli Ayak ve Topuk Donatılar:

ayak donatısı için gerekli 2


alan: As_toe = 4.243 cm
topuk donatısı için gerekli 2
alan: As_heel = 6.591 cm
Birim duvar uzunluğundaki 3
(metre) duvar hacmi: Vol = 4.317 m

istinategimli.swk 23 26.09.2005
Temel üstünden duvar üstüne kadar olan mesafede gövde
duvarı için hesaplanan ve min. gerekli donatılar:

yi As_wall
i
= = 6.5
m 2
cm 5.85
0 9.41
5.2
1 5.992
4.55
2 3.497
3.9
3 3.138
y, m
4 2.819 3.25
5 2.5 2.6
6 2.181 1.95
6.5 2.021 1.3
0.65
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Minimum
Hesaplanan

A s, cm2

istinategimli.swk 24 26.09.2005
Bölüm 9: İstinat Duvarı - Ankraj
9.3 Dairesel Betonarme Tank Hesabı

Açıklama

Bu uygulama, öngerilmesi olmayan, dairesel bir betonarme tank tasarımı gerçekleştirir.

Girdiler
Gösterim

Girdi Değişkenleri

İç çap: D := 37m
Duvar Kalınlığı: tw := 30cm
Sıvı Yüksekliği: H := 6m
Su üstü temiz mesafe: hf := 60cm
−3
Sıvı birim ağırlığı: δw := 1000kgf ⋅ m
−3
Beton birim ağırlığı: δc := 2500kgf ⋅ m
Temel Kalınlığı: ts := 50cm
Temel Genişliği: B := 250cm
Ayak genişliği: b1 := 60cm
−2
Beton basınç dayanımı: fc := 20000⋅ Kn⋅ m
−2
Çelik donatı akma dayanımı: fy := 420000⋅ Kn⋅ m
8 −2
Elastik Modül: Es := 2⋅ 10 ⋅ Kn⋅ m

Büzülme katsayısı: C := 0.0003

file betondepo.swk page 1 26.09.2005


Fixty = 75.00 % için donatıları hesapla

Yeniden Girin:

d := tw − 8cm d = 22.00 cm

LF := 1.3⋅ 1.7 LF = 2.21

bw := 30cm

M ⋅ LF
0, n
0.90 0.85 ⋅ fc⋅ kun⋅ bw⋅ d M0 , n
kun := 1 − 1− Asn := ⋅
2 fy M0 , n
0.425 ⋅ fc⋅ d

 0.00   0.08 
 0.01  0.34 -0.60
    -1.20
 0.03   0.69 
-1.80
 0.04   1.08 
    -2.40
 0.05   1.46  2 -3.00
ku = As = cm Lm = m
 0.06   1.71  -3.60
    -4.20
0.06 1.60
    -4.80
 0.03   0.81 
 0.04   −0.96  -5.40
  -6.00
 0.16   −4.38 

Gösterim:

Eğilme Donatı Alanı / Derinlik


0
0.24
0.48
0.72
0.96
1.2
1.44
1.68
1.92
2.16
2.4
Lm 2.64
2.88
m
3.12
3.36
3.6
3.84
4.08
4.32
4.56
4.8
5.04
5 28
file betondepo.swk page 3 26.09.2005
5.28
5.52
5.76
6
4.5 3.91 3.32 2.73 2.14 1.55 0.95 0.36 0.23 0.82 1.41
As
2
cm

Çekme Donatı Alanı / Derinlik


0
0.3
0.6
0.9
1.2
1.5
1.8
2.1
2.4
Lt 2.7
m 3
3.3
3.6
3.9
4.2
4.5
4.8
5.1
5.4
5.7
6
5 6.75 8.5 10.25 12 13.75 15.5 17.25 19 20.75 22.524.25 26 27.75 29.5 31.25 33 34.75 36.5 38.25 40
Ast
2
cm

file betondepo.swk page 4 26.09.2005

You might also like