D Yer çekimi kuvvetine karşı yapılan iş;

İŞ-GÜÇ-ENERJİ
Bir cismi yerden sabit hızla kaldırmak için uygulayacağımız
Herhangi bir cisme kuvvet uyguladığımızda cisim kuvvet kuvvet cismin ağırlığına eşit olmalıdır. Bu durumda yerçeki-
doğrultusunda yol alıyorsa kuvvet iş yapmıştır denir. Yapılan mine karşı bir iş yapılır.
işin değeri kuvvet ile kuvvet doğrultusunda alınan yolun
çarpımına eşittir. İş skaler bir büyüklüktür ve W ile gösterilir.
SI birim sisteminde birimi N.m (Newton-metre) dir ve joule
h W=F.h=G.h
eşittir. F
W = m.g.h
1.İŞ
Sabit bir F kuvveti bir cisme uygulandığında A noktasından B
noktasına X kadar yer değiştirtmişse yaptığı iş;

W = F.X Yerçekimine karşı yapılan iş cismin izlediği yola ve işi

yapan kuvvete bağlı değildir. Cismin ağırlığına (mg) ve
F F W = F. X son durumda yerden yüksekliğine (h) bağlıdır.

2.GÜÇ
joule=N.m
X
bağıntısı ile bulunur Birim zamanda yapılan işe güç denir. P (power) ile gösterilir.
Skaler bir büyüklüktür.
iş W F.X
Güç = Güç → P = =
D Hareket doğrultusuyla herhangi bir açı yapan kuvvetin zaman t t
yaptığı iş; N.m
Watt =
s
www.unkapani.com.tr

FY F F
α FY Bir cisme t süresince sabit bir F kuvveti uygulanarak W işi
α F FX
X yapılmışsa bu süre içindeki ortalama güç;
W
X X Port = → (ortalama güç) P = F.V → (Anlık Güç)
∆t
W=FX.X=F.cosα.X W=FX.X=F.cosα.X

Motor gücü 60 watt olan bir yük asansörü 300 N luk bir
yükü 20 saniyede kaç metre yukarı çıkarır?

Cisme uygulanan kuvvetin, cismin yer değiştirmesine, A) 3 B) 4 C) 5 D) 15 E) 25

dik bileşeni (FY) iş yapmaz.

D Yüzey sürtünmeli ise yapılan iş; W F.X

P= =
t t
300.X
60 =
FY F 20
FS α F
X = 4m
X FS=k.N=k(mg-FY)=k(mg-F.sinα)
Doğru Seçenek: B
X W=FNet.X = (FX-FS).X

G=mg = (F.cosα-k(mg-F.sinα)).X 3.ENERJİ

İş yapabilme yeteneğine enerji denir. Doğada; Işık, ısı,
elektrik, kimyasal, biyolojik, nükleer enerji gibi birçok enerji
çeşitleri vardır. Enerji yapılan işe eşit olduğu için enerji birim-
leri aynı zamanda iş birimleridir.

FX.X= kuvvetin yaptığı iş. Enerjiye sahip olan cisimler, başka bir cisimle etkileşime
girerek ona da iş yaptırabilirler.
FS.X=Eısı sürtünme kuvvetinin yaptığı iş (ısıya dönüşen
enerji). Biz bu bölümde sadece mekanik enerji ve ısı enerjisi
üzerinde duracağız.
(FX-FS).X =yapılan toplam iş.
Mekanik enerji; kinetik ve potansiyel enerjilerin toplamına
denir.

31
Kinetik Enerji(Ek): Cisimlerin hareketlerinden dolayı sahip
oldukları enerjiye kinetik enerji denir.
X(m)
V0 V

m F m F

W = F.X III
II
Hız ile yol arasında zamansız hız denklemi yazılırsa; I t(s)
V 2 − V0 2
V 2 = V0 2 + 2.a.x ⇒ x = Yatay ve sürtünmesiz bir yolda hareket etmekte olan bir
2.a
cisme ait konum – zaman grafiği şekildeki gibidir.
V 2 − V0 2
F=m.a ve V 2 = V0 2 + 2.a.x ⇒ x = denklemleri, Buna göre, hangi bölgelerde cismin kinetik enerjisi
2.a
artmaktadır?
Wnet= Fnet.X denkleminde yerine yazılırsa; A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
V 2 − V0 2
Wnet= m.a . D) I ve II E) I, II ve III
2.a
1 1
Wnet = .m.V 2 − .m.V0 2 (iş-enerji teoremi)
2 2 Bu cisme ait hız – zaman grafiği aşağıdaki gibi olmaktadır.
1
Ek = .m.V 2 V(m/s)
2
www.unkapani.com.tr
Unkapanı® Yayıncılık

I II III
Herhangi bir kuvvetin yaptığı iş, cismin sahip olduğu t(s)
enerjideki değişime eşittir. Kinetik enerjinin artması için hızında artması gerekmektedir.
Buna göre, I. bölgede hız değişmemiş, II. bölgede artmış, III.
W = F.X = ∆E bölgede ise azalmıştır.
Doğru Seçenek: B

Kuvvet–Yol grafiğinin altında Dönen Cisimlerin Kinetik Enerjisi: Katı bir cisim, sabit,
Kuvvet düşey bir eksen etrafında W açısal hızı ile dönüyorsa: bütün
kalan alan, kinetik enerjideki
değişim miktarını verir. noktaları, merkezleri dönme ekseni üzerinde olan ve düzlem-
F
leri dönme eksenine dik olan çemberler çizer.

EK V = W. r
Yol
0
V → Çizgisel Hız (m/s)
X
W → Açısal Hız (rad/s)
r → yarıçap (m)
Kinetik enerji – yol grafiğinin Kinetik Enerji
eğimi, cisme etkiyen kuvveti
verir.
EK
Bu durumda dönen cisim için dönme kinetik enerjisi,
tgα = F = EK
X 1 1 1
EK = ∑ mV 2 = ∑ mW 2r 2 = ∑ mr 2 W 2 olur
α Yol 2 2 2
X 2
I = ∑ mr

Bir hareketlinin kinetik enerji – Kinetik Enerji ifadesi dönen cisimler için eylemsizlik momentidir. Eylem-
hız grafiği şekildeki gibi olur. sizlik momenti cismin hızına bağlı değildir. Kütleye ve dönme
eksenine olan uzaklığa bağlıdır.
Buna göre, dönen bir cismin kinetik enerjisi;
Hız 1 2
EK = I.W olur.
2

32
 F=100N
Fy=80N

0
53
ω Fx=60N
V
A
10m B
G=100N

Kuvvetin AB noktaları arasında yaptığı iş aynı zamanda

0,5m yarıçaplı içi dolu silindir şeklinde 100kg lık bir cisim, kinetik enerjideki değişime eşittir. ( W=∆EK )
saniyede 2 devir yapacak şekilde sürtünmesiz yatay bir
W = Fnet.x dir.
düzlemde yuvarlanarak sabit hızla ilerlemektedir.
Net kuvvet ise hareket doğrultusundaki ki kuvvetlerin bileş-
Cismin toplam kinetik enerjisi kaç joule dür?
kesidir.
(π=3 ; Isilindir= 1 mr )
2
2 Fnet = Fx – Fs
A) 2000 B) 2300 C) 2600 D) 2700 E) 3000 Sürtünme kuvveti ise;
Fs = k . N ve N = G – Fy olduğundan verilen ifadeler birleştiri-
lirse;
W = ∆EK = [Fx – k(G – Fy)].x olduğu görülür.
Cisim yuvarlanarak ilerlediğinden hem dönme kinetik enerji- 1
.m.V 2 – 0 = [Fx – k(G – Fy)].x
sine hem de öteleme kinetik enerjisine sahiptir. 2
www.unkapani.com.tr

EK=Edönme+Eöteleme 1
.10.V 2 = [60 – 0,5.(100 – 80)].10
EK= 1 Iω + 1 mV 2
Unkapanı® Yayıncılık

2 2
2 2 2
V = 100m/s ve V = 10m/s bulunur.
Açısal hız ω=2.π.f ve çizgisel hızda açısal hıza bağlı olarak
Doğru Seçenek: D
V=ω.r olduğundan;
Potansiyel Enerji (EP): Bir cisimde veya sistemde depo-
EK= 1 . 1 m.r .ω + 1 m(ω.r)
2 2 2
2 2 2 lanan ve istendiğinde kullanılabilen enerjiye potansiyel enerji
EK= 1 . 1 m.r .(2π.f) + 1 m(2π.f.r) denir. Kısaca cisimlerin durumlarından dolayı sahip oldukları
2 2 2
2 2 2 enerji türüne denir. Gerilmiş bir yay, yerden h yüksekliğine
EK= 3 .100.(0,5) .144 çıkarılmış bir cisim potansiyel enerjiye sahiptir.
2
4
Bu açıklamalara göre, bir cisim ya da sistemin durumunda
EK=2700 joule değişiklik yapılırken, cismi veya sistemi ilk durumuna dön-
Doğru Seçenek: D dürmeye çalışan kuvvetler varsa, bu kuvvetleri yenmek için
yapılan işe veya harcanan enerjiye, potansiyel enerji denir.

a)Yerçekimi Potansiyel Enerjisi:

m kütleli cismi K noktasından L

F=100N m
noktasına götürmekle yerçekimine
L
0
karşı iş yapılmış olur. Yapılan iş
53
cismin potansiyel enerjisindeki
h
artışa eşittir.
W =∆EP = mgh (Cismin L noktasın- m
A B
daki potansiyel enerjisi.) K
Sürtünme katsayısının 0,5 olduğu yatay bir düzlemin A
noktasında durmakta olan 10kg kütleli bir cisme şekildeki gibi
m kütleli cismi h yüksekliğinden
100N büyüklüğünde bir kuvvet uygulanarak 10m ilerideki B m
serbest bırakırsak yerçekimi kuvve-
noktasına getiriliyor. L
tinin kendisi iş yapmış olur. Yapılan
Buna göre, cismin B noktasındaki hızı kaç m/s dir? iş;
h
0 0 2
(sin53 =0,8 ; cos53 =0,6 ; g=10m/s ) W = ∆EP = — mhg olur.
(Buradaki (—) işareti yer çekimi m
A) 2 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12 kuvvetinin iş yaptığını belirtir.)
K

33
 Mekanik Enerjinin Korunumu:

m Yerçekiminin yaptığı iş, takip Şekildeki gibi C noktasından

edilen yola bağlı değildir. Cis- A V1 hızıyla m kütleli bir cismin
min ilk ve son konumları ara- yukarı yönde fırlatıldığını
W1 V2
W2 sındaki (h) yüksekliğine bağlı- düşünelim.
hmax
h
dır. B Cisim h kadar yükseklikteki
W3 W1 = W 2 = W 3 B noktasından V2 hızıyla
m h V1 geçerek en fazla A noktası-
m na kadar çıksın.
C

Bir Cismin Yere Göre Potansiyel Enerjisi:

Cismin C noktasında sadece hareketinden dolayı kinetik
Yatay düzlemde duran bir
KM
enerjisi;
cismin sahip olduğu enerjidir.
1
Cismin ağırlığı ile kütle merke- Ek c = mV12
h 2
zinin yere uzaklığının çarpımı-
B noktasındaki kinetik enerjisi ise;
G=mg na eşittir.
1
W=m.g.h Ek B = mV22
2

Yay ve Kütleden Oluşan Sistemlerin Enerjisi: A noktasındaki kinetik enerjisi ise hızı sıfıra düştüğü için;
Ek A = 0
Sıkışan yayın ve gerilen yayın bünyesinde potansiyel enerji
toplanır. Kuvvet ne kadar büyük olursa sıkışma ve gerilme Cisim yükselirken kinetik enerjisi azalıp, potansiyel enerjisi
www.unkapani.com.tr

miktarı o kadar büyük olur. Yani, F arttıkça X de buna bağlı artar.

Unkapanı® Yayıncılık

olarak artar.
Cismin A noktasındaki potansiyel enerjisi;
Kuvvet ile sıkışma (veya uzama) miktarı birbiri ile doğru
EpA = m.g.hmax
orantılıdır.
A noktası cismin ulaşabileceği en büyük yükseklik olduğu
k=yay sabiti için bu noktada potansiyel enerji maksimumdur.
F=kX
B noktasındaki potansiyel enerjisi;
EpB = m.g.h dır.
X Yayın Sıkışması
C noktasında ise cisim yerde bulunduğu için potansiyel
k=yay sabiti F=kX enerjisi yoktur.
EpC = 0
Kinetik enerjideki azalma ile, potansiyel enerjideki artma
X birbirine eşittir. Öyleyse cisim yukarıya doğru çıkarken
Yayın Uzaması
kaybolan kinetik enerji potansiyel enerjiye dönüşmektedir.
Cisim A noktasına varınca, C deki kinetik enerjinin tamamı
Kuvvet F.X k.X.X potansiyel enerjiye dönüşmüştür. Demek ki herhangi bir
WYAY= =
2 2
noktada kinetik ve potansiyel enerjilerin toplamı sabit kal-
F 1
WYAY= kX
2
→ yay enerjisi maktadır. Bu iki enerjinin toplamına mekanik enerji denir.
2
WYAY Emekanik = Ek + E = sabit
Yol Yay enerjisinde sürtünmeler önemsen-
Bu sonuca mekanik enerjinin korunumu denir. Ancak,
X meyecek.
mekanik enerjinin korunması için ortamın sürtünmesiz
olması gerekir. Aksi halde mekanik enerjinin bir kısmı ısı
enerjisine dönüşür.
ENERJİNİN KORUNUMU
Sürtünmelerin ihmal edilemeyeceği mekanik sistemlerde,
D Sürtünmesiz ortamlarda cismin ilk konumundaki toplam toplam mekanik enerjide bir kayıp olduğu, buna karşılık
enerjisi son konumundaki toplam enerjisine eşittir. sistemin ısındığı görülür.
(Eilk = Eson) Masa üzerinde duran kitaba, bir itme verilirse kitap kayar ve
D Sürtünmeli ortamlarda ise cismin ilk konumundaki toplam bir süre sonra durur. Kitap durunca sanki enerjisi kaybolmuş
enerjisi son konumundaki toplam enerjisi ile cismin aldığı gibi görünür. Aslında mekanik enerji ısı enerjisine dönüş-
yol süresince ısıya dönüşen enerjinin toplamına eşittir. müştür. Bunun sonucu masa ve kitabın sıcaklığı biraz art-
(Eilk = Eson + Wısı) mış olur.

34
D Kinetik enerjideki değişim, cisme etki eden net (bi- K M
leşke) kuvvetin yaptığı iştir. L
N
2r r
2r
3r
D Cismin kazandığı potansiyel enerji, yerçekimi kuvve-
tine karşı yapılan iştir. F

D Cismin kaybettiği potansiyel enerji, yerçekimi kuvve- P

tinin yaptığı iştir. Şekildeki sürtünmesiz düzenekte K,L,M ve N kasnaklarının

yarıçapları sırasıyla 3r,2r,2r ve r kadardır.

D lsıya dönüşen mekanik enerji, sürtünme kuvvetinin Buna göre, M kasnağına bağlı ip F kuvvetiyle h kadar
yaptığı iştir. çekilirse, L kasnağına bağlı P ağırlıklı cisim kaç Ph lık
potansiyel enerji kazanır?
1 1
D Cismin sahip olduğu potansiyel ve kinetik enerjinin A) B) C) 1 D) 2 E) 3
3 2
toplamına mekanik enerji denir.

F kuvvetinin h kadar çekilmesiyle M kasnağı 1 tur atsın.

B
Buna göre h = 4πr olmalıdır.
M kasnağı 1 tur atarsa N kasnağı eş merkezli olduğundan
24m 10m/s aynı yönde 1 tur atacaktır.
www.unkapani.com.tr

N kasnağı ip yardımıyla K kasnağına bağlı olduğundan

370
Unkapanı® Yayıncılık

NN.r = NK.3r ⇒ 1.r = NK.3r ⇒ NK = 1/3 tur olur.

A
Yükün bağlı olduğu L kasnağı K kasnağı ile eş merkezli
Şekildeki eğik düzlemin A noktasından 10m/s hızla fırlatılan olduğundan oda aynı yönde 1/3 tur atacaktır.
1kg kütleli cisim B noktasına kadar çıkıp geri dönüşte A
Buna göre P yükü L kasnağının çevresinin 1/3 kadar yukarı
noktasından 6m/s hızla geçmektedir.
çıkar. P’nin hareket miktarı;
Buna göre, AB arasında cisme etkiyen sürtünme kuvve-
1 4 πr h Ph
tinin büyüklüğü kaç N dur? h’ = 2π ( 2r ) = = olurve P yükü lük enerji kazanır.
3 3 3 3
0 0 2
(sin37 =0,6 ; cos37 =0,8 ; g=10m/s )
Doğru Seçenek: A
A) 0,4 B) 0,6 C) 0,8 D) 1 E) 1,2

x Y P
K
h
B
α θ

6m/s L M N
x x
24m 40m
10m/s
Kesiti şekildeki gibi olan yolun sadece K-L aralığı sürtünme-
32m
0
37 1kg sizdir. Özdeş X ve Y cisimleri şekildeki gibi K ve P noktala-
rından serbest bırakıldıklarında, M noktasında çarpışıyorlar.
A
Sürtünme kuvvetinin yaptığı iş kinetik enerjideki değişim Buna göre;
kadar olmaktadır. I. M-N aralığındaki sürtünme kuvveti, L-M aralığındakinden
1 2 1 2
büyüktür.
.1.10 – .1.6 = 32joule
2 2 II. θ açısı azaltılırsa, Y cismi N noktasında durur.
Sürtünme kuvveti cisme hem AB yolunda hem de BA yolun- III.α açısı azaltılırsa, X cismi M-N aralığında durur.
da etkidiğinden; ifadelerinden hangileri kesinlikle yanlıştır?
Ws = Fs . 2x A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
32 = Fs . 80 D) II ve III E) I,II ve III
Fs = 0,4N
Doğru Seçenek: A

35
X ve Y cisimleri aynı yükseklikten bırakıldıkları için, başlan-
h
hava
gıçtaki potansiyel enerjileri eşit büyüklüktedir.
h X
Y cismi P-M aralığındaki sürtünme kuvveti ile bütün potansi-
yelini kaybederek M noktasında, X cismi ise sadece L-M h Y

aralığındaki sürtünme kuvveti nedeni ile potansiyel enerjisini şekil-II

şekil-I
kaybederek M noktasında duruyor. X cismi daha kısa bir
Düşey kesiti Şekil-I deki gibi olan silindir biçimli, ağzı kapalı
yolda aynı enerji kaybına uğradığına göre, L-M aralığındaki
bir kapta birbirine karışmayan X ve Y sıvıları ile hava vardır.
sürtünme kuvveti daha büyük olmalıdır. I. Yargı kesinlikle
Bu durumda X sıvısının yere göre potansiyel enerjisi EX, Y
yanlıştır.
sıvısının yere göre potansiyel enerjisi EY dir.
II. ifade kesinlikle yanlıştır. θ açısı azaltılırsa, P-N yolu uzar.
Kap Şekil-II deki konuma getirilirse, EX ve EY nasıl deği-
Eğer P-N yolundaki sürtünme kuvveti daha büyük olsaydı,
şir?
cisim N noktasında durabilirdi.
A) İkiside artar B) ikiside azalır
III. ifade de kesinlikle yanlıştır. α açısının azaltılması, sadece
K-L yolunun uzamasına neden olur. Fakat K-L yolunda C) EX artar, EY azalır D) EX azalır, EY artar
sürtünme olmadığı için, cismin hareketi sırasında kaybede- E) İkiside değişmez
ceği enerjinin değişmesine neden olmaz. Bu nedenle X cismi
yine M noktasında dururdu.
hava
Doğru Seçenek: E h
hava
X h
h X
Y h
h Y
F(N)
www.unkapani.com.tr

şekil-I şekil-II

Bir cismin potansiyel enerjisi; cismin ağırlığı ile ağırlık mer-

Unkapanı® Yayıncılık

kezinin yerden yüksekliğinin çarpımıdır.

20

6 8 9 Buna göre Şekil-I için;

2 4 5 10
X(m)
10 Y sıvısının yere göre potansiyel enerjisi EY = GY h
2
Yatay ve sürtünmesiz düzlemde durmakta olan 4kg
X sıvısının yere göre potansiyel enerjisi EX = GX 3h
kütleli bir cisme etki eden yatay kuvvetin yer değiştirme- 2
sine bağlı grafiği şekildeki gibi olduğuna göre cismin 10. Kap Şekil-II deki konuma getirilirse; Y sıvısının yere göre
saniyedeki hızı kaç m/s dir? ı
ptansiyel enerjisi EY = GY h , sıvısının yere göre potan-
ı
A) 2 B) 3 C) 5 D) 8 E) 10 2
siyel enerjisi EX = GX  h + 
 h
ı ı

 2
F(N) ı ı
Şekil-II de edilirse h’>h dır. Buna göre; EX > EX ve EY > EY

20
Doğru Seçenek: A
6 8 9
2 4 5 10
X(m)
10

Kuvvet-yol grafiğinde grafiğin altında kalan alan cismin V=0

enerjisindeki değişikliği verir. Y
Alanı hesaplarsak;
V=3m/s 2m
20.2 20.1 10.1 10.1 20.1
∆E= + 20.2 + − − 2.10 − −
2 2 2 2 2 ٛ
X
∆E=50 olur.
6kg lık bir cisim V0=3m/s ilk hızla şekildeki gibi eğik düzlemin
1 2 alt ucundan fırlatılıyor. X noktasından 2m uzaktaki Y nokta-
∆E= mV ise
2
sına kadar çıkan cisim geri dönüşte 1m/s hızla X noktasın-
1 2 dan geçiyor.
50= 4.V
2
Buna göre, eğik düzlemde cisme etki eden sürtünme
V=5m/s dir kuvveti kaç N dur?
Doğru Seçenek: C A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

36
Burada iş enerjinin temel prensibinden;
Cisme etki eden sürtünme kuvvetinin yaptığı iş cisimin ener- (Bu test için tavsiye edilen süre 25 dakikadır)
jisindeki değişikliğe eşittir.
1. 2m
/s
Cisim sürtünme kuvvetine bir çıkışta birde inişte maruz V= B
kalacaktır.
1 2 1 2 s
Fs.2.2= mV0 - mV m/
2 2 =6 2m
V0

1 1
FS .4= .6.32 - .6.12 30
0

2 2 A

FS=6 Şekildeki sürtünmeli eğik düzlemin A noktasından 6 m/s

Doğru Seçenek: C hızla yukarı doğru fırlatılan 2 kg’lık cisim B noktasından 2
m/s hızla geçmektedir.
Buna göre, AB yolunda ısıya dönüşen enerji kaç
EİNSTEİN’A GÖRE KÜTLE-ENERJİ İLİŞKİSİ 0
joule’dur? (Sin30 = 0,5)
Einstein’a göre kütle, enerjinin yoğunlaşmış bir halidir. Kütle A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 32
enerjiye, enerji de kütleye dönüşebilir.
Durgun haldeyken kütlesi m0 olan bir madde bütünüyle
enerjiye dönüştürülebilirse oluşacak enerji miktarı;

E0 = m0 .c 2 dir.(c → ışık hızı)

www.unkapani.com.tr

konum
2.
Unkapanı® Yayıncılık

3x
2x K
Cisim V hızıyla hareket ederken kütlesi ‘m’ , durgun haldeki
x
kütlesi ‘m0’ ise; zaman
0
t 2t
m0 -x
m= dir L
V2 -2x
1− 2
C
Özdeş K ve L araçlarına ait konum-zaman grafikleri şe-
kildeki gibidir.
Araçların t anındaki kinetik enerjileri sırasıyla EK ve
Yüksek hızlarda ( V ≅ C ) hareket eden bir cismin yaptığı E
EL olduğuna göre , K oranı kaçtır?
iş dolayısıyla kazandığı rölâtivistlik kinetik enerji; EL

25 5 3 9
A) B) 1 C) D) E)
EK = ( m − m0 ).c 2 olur. 9 3 5 25

Durgun haldeyken kütlesi 4kg olan bir cisim V=0.6c hızı ile
hareket ettiğinde kütlesi kaç kg olur?
3. E(joule)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

75 EP

EK
Zaman (s)
Cismin hızı çok büyük değerlere ulaştığında hareketli kütlesi 0 t

m0 1
m= m= .m0
V2 (0.6c )2 Yatay sürtünmesiz bir yolda 5 m/s hızla fırlatılan 2kg küt-
1- 2 1-
c c2 leli bir cisme ait kinetik ve potansiyel enerji-zaman grafiği
1 1 şekildeki gibidir.
m= .m0 m= .4 = 5kg olur.
1- 0.36 0.8 Buna göre, aracın t anındaki enerjisi kaç joule’dur?

Doğru Seçenek: E A) 175 B) 150 C) 125 D) 100 E) 75

37
 4. 7. 2L/3
L/3
0
F
53
L

300

Sürtünmelerin önemsiz olduğu bir sistemde, L uzunlu-

L uzunluğundaki m kütleli çubuk düşey konumda asılı ğundaki türdeş zincirin L/3 kadarlık kısmı şekildeki gibi
0
dururken, şekildeki gibi düşeyle 53 açı yapacak duruma eğik düzlem üzerindedir.
getiriliyor. Zincirin kütlesi m olduğuna göre, zincir F kuvvetinin
Buna göre, yerçekimine karşı yapılan iş kaç mgL etkisi altında sabit hızlı olarak tamamen yatay düz-
olur? lem üzerine getirmek için, kaç mgL lik iş yapmak ge-
rekir? (sin30 = 0,5)
1 3
A) B) 1 C) D) 2 E) 5
5 5 1 1 2 1 1
A) B) C) D) E)
6 12 3 24 36

5. v

m
K L M
P
8.
Yatay KM yolunun sadece LM aralığı sürtünmelidir. K M N
2m
V
noktasından V hızıyla fırlatılan m kütleli cisim M noktası- 2m
www.unkapani.com.tr

2kg

nı geçtikten sonra yaya çarparak yayın x kadar sıkışma- K 6m

Unkapanı® Yayıncılık

4m
sına neden oluyor.
Buna göre, sıkışma miktarı’x’; L

I. Cismin kütlesi “m” Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolun yalnız MN arası
sürtünmelidir ve yolun sürtünme katsayısı 0,5’dir,
II. Yolun sürtünme katsayısı “k”
K noktasından fırlatılan 2kg kütleli bir cismin P nok-
III. LM yolunun uzunluğu
tasına kadar çıkabildiğine göre, cismin ilk hızı kaç
niceliklerinden hangilerine bağlıdır?
m/s dir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) 8 B) 4 5 C) 8 5 D) 10 E) 12
D) I ve III E) I,II ve III

6. K
P

E
h

L N
h 9.
M
h
Şekildeki gibi sürtünme kuvvetinin heryerde aynı olduğu α
sistemde, K noktasından E kadarlık enerji ile atılan m
kütleli bir cisim P noktasına kadar ancak çıkabiliyor ve Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmesiz bir ortamda
geri dönüşte M noktasında duruyor. h yüksekliğinden bir cisim serbest bırakılıyor.

Buna göre, cismin hareketi sırasında, LM yolunda Cisim yaya ulaştığında yayda depolanan enerji,
ısıya dönüşen enerji kaç E olur? I. h yüksekliğine
1 1 II. α açısına
A) B) C)1 D)2 E)4
4 2
III. k yay sabitine
niceliklerinden hangilerine bağlıdır?
A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve II E) I,II ve III

38
 Ek(j)
10. 13.

h V
100 37
0 m
A

25 Sürtünmesiz sistemde A noktasından V hızı ile fırlatılan

t(s)
1 2 m kütleli bir cisim yeterince uzun bir eğik düzlem üzerin-
Kütlesi 2kg olan bir cisme ait kinetik enerji-zaman de ancak h yüksekliğine kadar çıkabilmektedir.
grafiği şekildeki gibi olduğuna göre, cisme uygula- Aynı cisim 2V hızı ile fırlatılsaydı kaç h yüksekliğe
nan kuvvet kaç N dur? kadar çıkabilirdi?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25 0
(sin37 =0,6 ; cos37 =0,8 ; g=10m/s )
0 2

3 4 5
A) B) C) 1 D) E) 4
5 3 3

11. K
14. m 2m 3m

6m
N
2m
h1 h2 h3
L 4m M
www.unkapani.com.tr

Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolun K noktasından ser- yer

best bırakılan 2kg kütleli cisme, LM arasında 5N luk sür- Hava direncinin önemsenmediği bir ortamda h1 , h2 ve h3
Unkapanı® Yayıncılık

tünme kuvveti etki etmektedir. yüksekliklerinden 1 er saniye aralıklarla bırakılan m , 2m

Buna göre, cisim duruncaya kadar N noktasından ve 3m kütleli cisimler yere eşit büyüklükteki kinetik enerji-
kaç defa geçer? ler ile çarpmaktadırlar.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8 Buna göre, cisimlerin bırakıldığı h1 , h2 ve h3 yüksek-
likleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisidir?

A) h1>h2>h3 B) h2>h1>h3 C) h1=h2=h3

D) h2>h3>h1 E) h3>h2>h1

m2
12.
m 1
15. m=2kg
M

K
h1 h2
L h3=10m
h1=4m
h2=2m yer

Sürtünmesiz sistemde K noktasından V hızı ile fırlatılan

Şekilde m1 ve m2 kütleli cisimler bulundukları konumla-
2kg kütleli bir cisim ancak M noktasına kadar çıkabilmek-
rından serbest bırakılıyorlar.
tedir.
h1 1
= olduğuna göre, cisimlerin yere çarpma hızları Buna göre, cismin K noktasındaki kinetik enerjisinin
h2 4
L noktasındaki kinetik enerjisine oranı EK/EL kaçtır?
V1
oranı ne olur? 2
V2 (g=10m/s )

1 1 1 1 3 4
A) 2 B) 1 C) D) E) A) B) C) 1 D) E) 2
2 4 8 2 4 3

39
 16. A 19. A
m
F

D E
h=8m
D
h=2m

C
B C
B

Şekildeki ABCD yolunun yalnızca BC arası sabit sürtün-

meli olup A noktasından serbest bırakılan cisim D nokta- Tamamı sürtünmeli ve sürtünme kuvvetinin her bir aralık-
sına kadar çıkıp geri dönüşte BC arasında bir yerde m.g.h
ta yaptığı işin olduğu yolun A noktasından m küt-
2
durmaktadır.
leli bir cisim serbest bırakılmaktadır.
Cismin kütlesi 3kg olduğuna göre, sürtünme kuvve-
tinin yaptığı iş kaç joule dür? (g=10m/s )
2 Buna göre, cisim en fazla hangi nokta ya da noktalar
arasına kadar çıkabilir?
A) 160 B) 200 C) 240 D) 260 E) 300
(Yatay çizgiler arası eşit uzunlukta olup h kadardır)
A) B-C arası B) C noktası C) C-D arası
D) D noktası E) D-E arası

17. m
A
www.unkapani.com.tr

r h
Unkapanı® Yayıncılık

C
r
20. Rölâtivistlik kütlesinin durgun kütlesine oranı 5 olan bir
r 3
parçacığın kinetik enerjisi 50eV dur.
B
Buna göre,aynı parçacık için klasik işlemlerle ölçüm
Sürtünmesiz ray sisteminin A noktasından serbest bıra-
yapılsaydı kinetik enerjisi kaç eV olurdu?
kılan cisim ABCD yolunu izlemektedir. D noktasında ise 8
(c=3.10 m/s)
cismin raya uyguladığı tepki kuvveti sıfırdır.
A) 18 B) 20 C) 24 D) 25 E) 30
Buna göre, h/r oranı kaçtır?
5 3 5 2
A) B) C)1 D) E)
3 5 2 5

18. 21. Rölativistlik kinetik enerjisi durgun kütle enerjisinin 1

4
2m
katı olan bir parçacığın durgun kütlesi m0 dır.
Buna göre,parçacığın rölativistlik kütlesi kaç m0 dır?
m A) 3 B) 4 C) 1 D) 5 E) 5
5 5 4 3
h
yer

Sürtünmelerin ve makara ağırlıklarının önemsenmediği

sistem serbest bırakılmaktadır.
m kütleli cisim yere ulaştığı anda 2m kütleli cismin
sahip olacağı kinetik enerji kaç mgh olur?
1 2 8 4 5
A) B) C) D) E)
9 3 9 3 2

1-B 2-E 3-D 4-A 5-E 6-A 7-E 8-D 9-A 10-B 11-B 12-C 13-E
14-A 15-B 16-C 17-D 18-C 19-C 20-C 21-D

40