Professional Documents
Culture Documents
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
MANİSA–SOMA EYNEZ
KÖMÜR İŞLETMESİ SAHASI
JEOFİZİK–JEOELEKTRİK ETÜT RAPORU
Altan M.İÇERLER
Jeofizik Yük. Müh.
MART 2009-ANKARA
İÇİNDEKİLER
1.ÖZ
MTA Genel Müdürlüğü Jeofizik Etütleri Dairesi Başkanlığı ile Park-Teknik Turizm
A.Ş arasında yapılan sözleşme gereğince Manisa- Soma Eynez yöresinde Park Teknik’e ait
kapalı kömür sahasında ücretli jeofizik- Jeoelektrik etüdü yapılmıştır.
Arazi çalışmaları 21.01.2009 tarihinde başlamış 06.03.2009 tarihinde bitmesi
gerekirken, olumsuz hava koşulları nedeniyle araziye çıkılamayan günler için 10 günlük ek
süre sonucunda 13.03.2009 tarihinde tamamlanmıştır.
Jeofizik-Jeoelektrik etüt, kapalı ve derindeki linyit kömür sahasındaki tektonik yapıyı,
özellikle fayların yönü, atımı, uzanımı ve yeraltı röliyefinin tespiti amaçlanmıştır. Sahada
dekopaj, kömür pasası, hafriyat ve engebeli arazide ağaçlık olması nedeniyle profil ve
ölçümlerin oluşturulmasında oldukça zorluk çekilmiştir.
Sahada en altta Paleozoyik ( Metomorfik) şistler yer almakta, onun üzerinde kömür
içeren miyosen–pliyosen kiltaşı-kumtaşı – marn –kireçtaşı – aglomera – tüf-tüfit gelmektedir.
En üste ise tüf, tüfit, kiltaşı, kumtaşı, gevşek marn, bunların üzerinde de kuarternerler, yaşlı
alüvyon, yamaç molozları gelmektedir.
Çalışmada 20 adet AB/ 2 = 500m ile 10 adet AB/ 2 = 1000m arasında toplam 30 adet
DES, 10 km uzunluğunda 6 adet Schulumberger ve Wenner dizilimi ile profil kaydırma ve 5
km uzunluğunda 6 profilde SP ( Doğal Potansiyel ) yapılmıştır.
Tüm çalışmalar sonucunda, KD- GB uzanımlı faylar ile elektriki taban Mezosoyik killi
şist röliyefi tespit edilmiş, genel olarak Kuzey- Güney ve Batıya doğru derinleşen bir yapının
varlığı ortaya çıkartılmıştır.
2
2. GİRİŞ
2.1- Çalışıma Amacı:
KD-GB uzanımlı fayların derindeki konumları, dalımları, atımları ve kömür taban
röliyefinin tespiti ile olası diğer fayların tespiti amaçlanmıştır.
KOZAKLI
4
3.JEOLOJİ
Jeolojik bilgiler Park- Teknik elemanlarından Jeoloji Y. Müh. Sn. İlhan İÇEL’ den
alınmıştır.
Temel kayaç paleozoyik metamorfik şist ve grovak ile mezosoyik yaşlı kristalen
kireçtaşlarından oluşmuştur. Bunun üzerinde uyumsuz olarak çakıltaşı, kiltaşı, killi şist
ardalanması oluşmuştur ki bu zon Jeoelektrik taban ile deneştirdiğimiz jeolojik tabandır. İşte
bu taban üzerinde miyosen yaşlı linyit ardalanmaları ve daha sonra ise marn ve kireçtaşı
(gölsel ) gelmektedir. Üzerinde ise pliyosen kumtaşı, çamurtaşı, alacalı kil ile başlayıp üstte
tüf, marn, bazalt, aglomera, silisifiye kireçtaşı ve tüfler gelmektedir. En üstte ise kuvaterner
molozları yer almaktadır. Genel jeolojik yapı Şekil 2 de gösterilmiştir.
5
Sahada miyosen öncesi horst ve grabenler KD-GB yönlü faylar ve önemli yapısal
uzanımlar, miyosen ve pliyosende ise KD-GB yönlü faylar ikinci bir horst- grabenleri
oluşturmuştur. Kıvrım eksenleri KD-GB yönlü GB ya doğru dalmıştır. Kömür üzerinde
marn+kireçtaşı miyosen yaşlıdır. Üzerinde ise pliyosen yaşlı kumtaşı-çamurtaşı gelmektedir.
6
4.DEĞERLENDİRME
Soma-Eynez işletme sahasındaki Jeoelektrik etüt alanı, uygulanan DES ölçüsü, Profil
çalışması ve PS yapılması için uygulanan sistemin kuramsal değerlerinin zorlamasına karşın
(örneğin arazinin engebeli, ağaçlıklı, birçok yerde dağ gibi kömür pasalarının oluşu ve çok
yerde dekopaj ve hafriyat ) son derece dikkatli çalışılarak sonuca gidilmiş ve etüt
tamamlanmıştır. ( Şekil:3; Sahanın uzaydan görünümü )
Yapılan gerek 30 adet Jeoelektrik DES ölçüsü, gerek 6 profilde 4 seviyede Sch ve
Wenner profil çalışması ve gerekse PS çalışmaları sonucunda elde ettiğimiz kesit ve profilleri
açıklamaya çalışalım; ( Şekil;4 Jeofizik lokasyon haritası)
7
.
8
Ayrıca çalışma alnımızın doğusundaki ruhsat sınırı civarında KD-GB yönlü bir fay,
güneydeki yine ruhsat sınırı civarında KB-GD yönlü bir fay, batıdaki ruhsat sınırında da K-G
veya KD – GB yönlü bir fay tespit edilmiştir. Kuzeydeki ruhsat sınırında bir süreksizlik tespit
edilmiş ise de bu süreksizliğin kuzeydeki paleozoyik kireçtaşlarının üzerindeki
formasyonların kayması sonucu olabileceğini düşünmekteyiz.(Şekil 16 jeofizik etüt sonucu
elde edilen fay haritası ).
27
5. SONUÇ VE ÖNERİLER
Etüt sahasında, Jeoelektrik DES, Sch. ve Wenner profil kaydırma ölçüsü ve SP profil
çalışmaları sonucunda;
2. G ye doğru derinleşen kapalı kömür ocağı, etüt sahasında birbirine paralel, ortası
graben, yan tarafları horst olabilecek ve ortalama uzunluğu 1000 er m.lik 4 adet olası
fay tespit edilmiştir. Bu faylar, sayfa 26 daki 4-4. bölümünde de açıkladığımız gibi üç
adet olarakta düşünülebilir. Bunun yanında D, G ve B daki ruhsat sınırlarında da birer
adet faylar tespit edilmiştir.
3. Jeoelektrik taban, sahanın K de, 250- 300m, G de ise 350-450m derinlikte olduğu
(Jeolektrik temel; metamorfik şistler ) görülmüştür.
4. 20-25 m lik kömür zonunun, tespit edilen elektriki tabanın 15-25 m üzerinde olduğu
(miyosen) düşünülmektedir.
Altan M. İÇERLER
Jeofizik Y. Mühendisi
29
6. YARARLANILAN KAYNAKLAR
1. KARLI, R. – SÜLÜN, S 1980 Soma – Eynez Civarındaki Neojen alanların
rezistivite etüdü MTA Derleme No : 6779
2.KARLI, R. 1987 Rejyonal Jeoelektrik Haritalar Projesi Manisa – Soma Eynez Arabacı
Bozköy rezistivite etüdü MTA Derleme No : 8281
6. ERDOĞAN, R. – ŞAHİN, H. 1988 Manisa – Soma Yunt dağı sahası linyit aramaları
rezistivite etüdü MTA Derleme No: 8480