İçindekiler

İÇİNDEKİLER

1. YÜKSEKLİK SİSTEMLERİ ……………………………………. 1

1.1. Yükseklik Kavramı ………………………………………………. 1
1.2. Yükseklik Sistemleri ……………………………………………. 3
1.2.1. Bilimsel Yükseklikler ……………………………………………. 3
1.2.1.1. Geopotansiyel Yükseklik ………………………………………. 6
1.2.1.2. Dinamik Yükseklik ..……………………………………………. 7
1.2.1.3. Ortometrik Yükseklik ……………………………………………. 8
1.2.2 Pratik Yükseklikler ………………………………………………. 10
1.2.1.4. Normal yükseklik …………………………………………….… 11
1.2.1.5. Normal Ortometrik Yükseklik (Sferoidik Ortometrik Yükseklik) 12
1.2.1.6. Elipsoidal Yükseklik …………………………………………… 13
1.3. Nivelman Ağları ………………………………………………….. 14
1.3.1. Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı (TUDKA) ………………… 15
1.3.2. Nivelman Ağlarının Derecelendirilmesi ……………………… 17
1.3.3. Nivelman Kapanma Hataları …………………………………. 18
1.3.4. Nivelman Ölçülerinin Değerlendirilmesi ………………………. 19

2. GEOMETRİK NİVELMAN …………………………………… 20

2.1. Nivolar …………………………………………………………… 20
2.1.1. İncelikleri Yönünden Nivelman Aletleri ………………………… 23
2.1.1.1. Düşük İncelikli Nivolar (İnşaat Nivoları) ………………………. 24
2.1.1.2. Orta İncelikli Nivolar …………………………………………… 24
2.1.1.3. Yüksek İncelikli Nivolar …………………………………………. 24
2.1.1.4. Çok Yüksek incelikli Nivolar ……………………………………. 24
2.1.2. Yapıları Bakımından Nivelman Aletleri ……………………… 25
2.1.2.1. Eğim Vidalı Nivolar ……………………………………………… 25
2.1.2.2. Kompensatörlü (Otomatik) Nivolar …………………………… 26
2.1.2.3. Sayısal (Elektronik Sayısal) Nivolar ………………………….. 28
2.1.2.4. Lazer Nivoları ……………………………………………………. 30
2.1.2.5. Optik Mikrometreli Nivolar ……………………………………… 32
2.2. Nivelman Miraları ………………………………………………. 33
2.2.1. Miraların Kontrolü ………………………………………………. 34
2.2.2. Mira Altlıkları (Mira Pabucu, Mira Çarığı) ……………………. 35
2.3. Nivoların Kontrolü ve Eksen Koşulları ………………………… 36
2.3.1. Nivoların Yatay Gözlem Çizgisinin Yataylığının Kontrolü ….. 36
2.3.2. Nivolarda Eksen Koşulları ……………………………………… 36

I
 İçindekiler

2.3.2.1. Küresel düzeç ekseni, düşey eksene paralel olmalıdır …….. 37

2.3.2.2. Nivelmanda Teme Koşul, Gözlem Ekseninin Yatay Olması ... 37
2.4. Nivelman Noktalarının Tesisi …………………………………... 40
2.5. Doğrultu (Hat) Nivelmanı ……………………………………… 40
2.5.1. Açık Nivelman …………………………………………………… 41
2.5.2. Dayalı Nivelman ………………………………………………… 42
2.5.3. Kapalı Nivelman ………………………………………………... 43
2.5.4. Gözlem Düzlemi Yüksekliğine Göre Nivelman ……………… 43
2.6. Yüzey Nivelmanı ………………………………………………... 45
2.6.1. Kareler Ağı Yöntemiyle Yüzey Nivelmanı ……………………. 46
2.6.2. Işınsal (Kutupsal) Nivelman …………………………………… 47
2.6.3. Hacim Hesabı …………………………………………………… 49
2.7. Hassas Nivelman ………………………………………………. 50
2.8. Kesit Nivelmanı ………………………………………………… 52
2.8.1. Boy Kesit ………………………………………………………… 52
2.8.2. En Kesit …………………………………………………………. 54
2.8.3. Cross Yöntemine Göre Kesitlerle Alan Hesabı ……………… 57
2.8.4. Kesitlerle Hacim Hesabı ……………………………………….. 57
2.8.4.1. Kesitlerin İkisi de Dolgu ya da Yarma ………………………... 57
2.8.4.2. Kesitlerin Biri Dolgu Diğeri Yarma …………………………… 58
2.8.4.3. Kesitlerin Biri Dolgu ya da Yarma Diğeri Karışık …………… 59
2.8.4.4. Kesitlerin İkisi de Karışık ………………………………………. 60
2.9. Nivelmana Etki Eden Hatalar …………………………………. 61
2.9.1. Düzenli (Sistematik) Hatalar …………………………………... 61
2.9.2. Düzensiz (Tesadüfî) Hatalar …………………………………… 64

3. TRİGONOMETRİK YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ ………………… 65

3.1. Düşey Açı ………………………………………………………... 65
3.1.1. Gösterge (Düşey Kolimasyon) Hatası ………………………… 66
3.1.2. Düşey Açı Ölçümü ve Hesabı …………………………………. 67
3.2. Kısa Mesafede (S<250 m) Trigonometrik Yükseklik Ölçümü .. 68
3.2.1. Kule Yüksekliği Ölçümü ………………………………………… 69
3.2.1.1. S Uzunluğu Ölçülüyor ………………………………………….. 69
3.2.1.2. S Uzunluğu Ölçülemiyor ………………………………………. 70
3.2.2. Trigonometrik Nivelman ……………………………………….. 72
3.2.3. İki Nokta Arasındaki Uzunluğu Ölçmeden Yükseklik Farkının
Bulunması ……………………………………………………….. 73

II
 İçindekiler

3.2.4. Kısa Uzunluklarda Trigonometrik Yükseklik Ölçümünde İncelik 74

3.3. Uzun Mesafede (S > 250 m) Trigonometrik Nivelman ……. 75
3.3.1. Işığın Kırılma (Refraksiyon) Katsayısının (k) Belirlenmesi …. 77
3.4. Karşılıklı Gözlemlerle İki Nokta Arasındaki Yükseklik Farkı … 78
3.5.1. Zenit Açılarının Zemin Noktasına İndirgenmesi …………….. 81

4. TAKİMETRİ ………………………………………………..……. 82
4.1. Takimetrik Alımın Yapılışı ……………………………………... 83
4.1.2 Uzunlukların Optik Olarak Ölçülmesi ………………………. 84

III