"

-r.c, RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

_D_A_V_A_C_IL-A-R-----: HUSEYIN ACAR .vE ARKADA~~LARI

_V_E_K_IL_I : A V. YAKUP ~EKIP OKUMU~OGLU

Orta Sokak No.5/302 Kdz.E1'egIi-~ONGULDAK

DA V ALI : ~EVRE VE ORMAN BAKANLlGI -ANKARA

~~--~~~~~~---- ....

_M_U_D_A_H_I_L...::.,(D_A_V_A_L_;.I) __ : A YEN ENERJI ANONIM ~IRKETI

VEKILI : A V. CANAN CEYRAN

----------------------

... Simon Bolivar Cad. No:21/2 Cankaya-Ablk AkA

DA V ANIN OZETI : Rize iu Findikh llcesi simrlan icerisinde akrnakta olan

Abucaglayan Deresi uzerlri'de Ayen Enerji tarafmdan yapllm planlanan Pasalar Regiilatoni, Hidro Elektrik S antra li (HES) ve Malzeme Ocaklan projesine dair Cevre ve Orman Bakanligr'nm, 16.12.2003 tarih 25318 sayih Resmi Gazete'de yayimlanan <;::ED Yonetmeligi'nin 14. maddesi geregince verdigi, Cevresel Etki Degerlendlrmesi Olumlu Karan'mn; yetki, 1'ekil, sebep, konu, maksat bakrmmdan actkca hukuka aykin oldugu ve iistiin kamu yarannm vadinin korunup gelecek kusaklara aktanlmasmda oldugu iddia edilerek iptali isteni~~ekte~ir.

SAVUNMANIN OZETI : Davah idare tarafrndan, usul yonimden davacilann menfaatlerini etkileyen bir - hususun bulunmadigi ve davanm ehliyet yoniinden reddi gerektigi, esas bakmundan ise veri len ~ED Raporunun proje icin nihai bir izin niteliginde olmadrgi.Ycnetmeligin Ek II listesinde yer almasina ve ~ED siirecinin uygulanmasi zorunlu olmamasina ragmen proje hakkinda <;::ED gereklidir karan verilerek <;::ED degerlendirme siirecine tabi tutuldugu, halkm katrhmi saglanarak bilgilendirildigi, hazirlanan raporda faaliyet kapsammda c;a11;;111a alarundaki bitki ortiisiiniin olabildigince korunacagi, santiyc simrlarma tasan etkilerin is sahibi tarafmdan giderilerek eski haline getirilecegi, regulator ile HES arasmdaki mesafede suyun azalmasindan kaynakh, su canhlannm olumsuz etkilenmesinin onlemek arnaciyla uzman kurumlarca belirlenen miktarda su brrakilarak dogal hayatm minimum diizcyde etkileneccgi, su canhlannm iireme donemlerine dikkat edilerek calisma programlannm ayarlanacagi, <;::ED Raporunun incelenmesi ile ~ED Olumlu karannin mevzuat hiikiimlerine uygun siirec isletilerek almdigi ileri siiriilerek davanm reddi gercktigi savunulmaktadir.

.. .. ..

MUDAHIL SA VUNMASININ OZ. : Proje 191n yapilan <;::ED cahsmasmm projelendirmc ve

planlama kararlaruun son asamasi olrnadigi, bu calismanm ilk asama olarak degerlendirilmesi gerektigi, hazirlanan <;::ED raporunun yiiriirliikte olan mevzuat hiikiimlerine uygun olarak hazrrlamp tamamlandrgr, Pasalar Regulatorii ve HES Projesinin regulator tipinde oldugu, depolamasiz olarak gerceklestirilecegi ve yenilenebilir enerji simfinda oldugu, davaci tarafm iddialaruun gercegi yansrtmadigi, olusabilecek cevresel sorunlann en aza indirilmesinin amaclandigi, ~ED olumlu karannm iptai edilmcsini gerektirir herhangi bir hususun bulunmamasi nedeniyle davanm reddi gercktigi sa vunulmaktadtr,

.. . .

TURK MILLETI ADINA

Karar veren Rize idare Mahkemesi'nee daha once den belirlenerek taraflara teblig edilen 29.0Q_.2010 tarihinde durusma acilarak, davacilan temsilen Av.Yakup Sekip OKUMU~OGLU'nun, davah idareyi temsilen Hukuk Miisaviri vekili Ezgi <;::ER~l ve teknik bilgi konusunda Cevresel Etki DegerlendirmevePlanlama Genel Mtidiirliigii Sube Miidiirii Dindar ORMANOGLU'nun geldigi goruJ¢i'e~/I,·tqlJQ~i·~. usulune uygun olarak soz verilip dinlendikten soma, durusma sirasmda i(a{le edilen htislislit1, da dikkate almarak dava dosyasi

incelenmesi ile isin geregi goriisiildu: .1i. ':'. '" -',

1/19

1" ..•.

T.e.

froZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARA~t NO: 2010/311

Dava, Rize iii Fmdikh llcesi simrlan icerisinde akmakta olan Abucaglayan Deresi iizerinde Ayen Enerji tarafrndan yapinu planlanan Pasalar Regiilatoru, HES ve Malzeme Ocaklan projesine dair Cevre ve Orman Bakanhgi'nm, 16.12.2003 tarih 25318 sayih Resmi Gazete'de yayimlanan ~ED Yonetmeligi'nin 14. maddesi geregince verdigi Ccvrcscl Etki Degerlendirmesi OIumiu Kararrrun iptali istemiyle acrlrnrstir.

Dava konusu projenin gerceklestirilecegi bolgede yasayan kisilerin saghkli ve dengeli bir cevrede yasama hakkma sahip oldukLan ve bu hakkm vatandaslara Anayasa ile girvencc altma alman bir hak oldugu, bolgede dogaya yapilacak bir miidahaleden oncelikle 0 bolge insanlanmn ctkilcnecegi vc bu anlarnda yore halkinrn tartismasiz bir soz hakki oldugu diisimiildugiinde davacilarrn bakilan uyusmazhga iliskin olarak dava acmada menfaatlerinin bulundugu anlasilrnakla, davah idarenin davacilann dava acma ehliyetine iliskin iddialan yerinde goriilmeyerek, isin esasmm incelenmesine gecildi,

2709 say] h Tiirkiye Cumhuriyeti Anayasasmm 17. maddesinde, herkesin, yasama, maddi ve manevi varhgrm koruma ve gelistirme hakkrna sahip oldugu, 56. maddesinde ise; herkesin, saghkh ve dengeli bir cevrede yasama hakkma sahip oldugu, cevreyi gelistirmek, cevre saghguu korumak ve cevre kirlenmesini onlemenin Devletin ve vatandaslann odevi oldugu belirtilmistir,

4856 sayih Cevre ve Orman Bakanhgr Teskilat ve Gorevleri Hakkmda Kanun'da; cevrenin korunmasi, kirliliginin onlenmesi ve iyilestirilmesi icin prensip ve politikalar tespit etmek, programlar hazirlamak; bu cercevede, arastirmalar ve projeler yapmak, yaptmnak, bunlarm uygulama esaslanru tcspit etmck, uygulanmasim saglayacak tedbirleri almak, siirdiiriilebilir kalkmma ilkesi ccrcevesinde, ccvreye olumsuz ctki yapabilecek her tiirlii plan, program ve projcnin, fayda ve maliyetleriylc cevresel olgulann ortak bir cerceve icinde degerlendirilmesini gerceklestirecek cevresel etki degerlendirmesi ve stratejik cevresel degerlendirme cahsmasmm yapilmasnn saglamak, bu cahsmalan denetlemek ve izlemek, Dengeli ve siirekli kalkuima amacma uygun olarak ekonomik kararlarla ekolojik kararlann birarada dusirniilmesine imkan veren rasyonel dogal kaynak kullarumiru saglamak iizere, kalkinma planlan ve bolge planlan temc1 almarak cevrc diizeni planlanm hazirlamak veya hazirlatmak, onaylamak, uygulanmasinr saglamak ve su kayriaklan icin koruma ve kullanma plan Ian yapmak, kita ici su kaynaklan ile toprak kaynaklarmm havza bazmda biitimciil yonetimini saglamak icin gerekLi cahsmalan yapmak, davah idareye yasa ile yiiklenen gorevler arasinda sayilmisur.

2872 sayih Cevre Kanunu'nun 1. maddesinde; Kanunun amacmm, biitiin ean111a1'111 ortak varhgi alan cevrenin, siirdiuiilebilir cevre ve siirdiiriilebilir kalkinma ilkeleri dogrultusunda korunmasmi saglarnak oldugu, Kanun'un 3. maddesinde cevrenin korunmasma, iyilestirilrnesine ve kirliliginin onlenmesine iliskin genel ilkelere yer verilmis ve arazi vc kaynak kullanim kararlanru veren ve proje dcgcrlendirmesi yapan yetkili kuruluslar, karar alma siireclerindc surdiiriilebilir kalkmma ilkesini gozetilmesi, yapilacak ekonomik faaliyetlcrin faydasi ile dogal kaynaklar iizerindeki etkisi siirdiiriilcbilir kalkmma ilkesi cercevesinde uzun donemli olarak degerlendirilmesi ve cevre politikalannm olusmasinda katilun hakkmm esas tutularak, Bakanhk ve yerel yonetimler; meslek odalan, birlikler, 'sivil toplum kuruluslan ve vatandaslann cevre hakkuu kullanacaklan katihm ortammi yaratmakla yiikiimludiirler ilkeleri bu genel ilkeler arasmda kabul edilmistir.

Aym Kanun'un 9. maddesinde cevrenin korunmasi amaciyla; dogal cevreyi olusturan biyolojik cesitlilik ile bu cesitliligi banndiran ekosistemin korunmasi esastir. Biyolojik cesitlilig! koruma ve kullamm esaslan, yerel yonetimlerin, iiniversjtelerin, sivil toplum kurulusiannm ve ilgili diger kuruluplann.gQI~;;;leri ahnarak belirlenir. Ulke fiziki mekaninda, siirdiiliilcbi.~ir kalkmma ilkesi dogr~~'i{ti"q~~:;"k~!uma-k~l~a?n~a dengesi gozctilerek kentsel

ve ktrsal nufusun barmma, yah~~.l .•. ', di¥l ,I'C. l'me/ful~.~l.n .. 1 •... gibi ihtiyaclann karsrlanmasi sonucu

olusabilecek cevre kirliligini o~.rek({(rn4~~)la .~~~j::lm ve uygulama imar planlarma esas

I. <" I, ,;, ... r I .0,:' '.. 2/19

. ~, "'<?.~')/ .: •. }

'''"' 'I iJ ~ ;." j,~

'~~t '·':~~~:,~c.;.>·?

rT.e .

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

teskil etmek iizere bolge ve havza bazmda ]/50.000-1/100.000ol«ekli cevre diizeni planlan Bakanhkca yapihr, yaptmhr ve onaylamr. Bolge ve havza bazmda cevre diizeni planlannm yapilmasma iliskin usul ve esaslar Bakanlikca cikanlacak yonetmelikle belirlenir. Ulusal mevzuat ve taraf oldugumuz uluslararasi sozlesmeler ilc korurna altina ahnarak korurna statiisii kazandinlnus alanlar ve ekolojik degeri olan hassas alanlann her tiir olcekteki planlarda gosterilmesi zorunludur. Koruma statiisii kazandmlnus alanlar ve ekolojik degeri olan alanlar, plan karan dismda kullamlamaz hiikiimlerine yer verilmistir.

Kanun'un 10. maddesinde ise; gerceklestirmeyi planladiklan faaliyctleri sonueu cevre sorunlanna yol acabilecek kurum, kurulus ve isletmeler, Cevresel Etki Degcrlendirmesi Raporu vcya proje tanrtim dosyasi hazirlamakla yiikiimliidiirler, Cevresel Etki Degerlendirrnesi Olumlu Karan veya Cevresel Etki Degerlendirmesi Gerekli Degildir Karan almmadikca bu projelerle ilgili onay, izin, tesvik, yap; ve kullamm ruhsati verilernez; proje icin yatmma baslanamaz ve ihale edilemez. Petrol, jeotermal kaynaklar ve maden arama faaliyetleri, Cevresel Etki Degerlendirmesi kapsami disindadu. Cevrcsel Etki Degerlendirmesine tabi projeler ve Stratejik Cevresel Degerlendirmeye tabi plan ve programlar ve konuya iliskin usul ve esaslar Bakanhkca cikanlacak yonetmeliklerle belirlenir hiikmiine yer verilmis, Ek 2. maddesinde ise; faaliyetleri sonueu cevre kirliligine neden olacak veya cevreye zarar verecek kurum, kurulus ve isletmeler cevre yonetim birimi kurmak, cevre gorevlisi istihdam etmek veya Bakanhkca yetkilendirilmis kurum ve kuruluslardan bu amacla hizmet satin almakla yiikiimludurler. Bu konuyla ilgili usiil ve esaslar Bakanlikca cikanlacak yonetmelikle belirIenir kurali gctirilmistir.

Cevre Kanunu'nun yukanda aktanlan maddelerinden de goriilecegi iizere; birtiin vatandaslann ortak varligi olan cevrenin korunmasi, iyilestirilmesi; ktrsal ve kentsel alanda arazinin ve dogal kaynaklarm en uygun sekilde kullarulmasi ve korunmasr; su, toprak ve hava kirlenmesinin onlenmesi; iilkenin bitki ve hayvan varhgt ile dogal ve tarihsel zenginliklerinin korunarak, bugiinkii ve gelecek kusaklarm saghk, uygarhk ve yasam diizeyinin gelistirilmesi ve girvence altma almmasi icin yapilacak diizenlemeleri ve ahnacak onlemleri, ekonomik ve sosyal kalkmma hedefleriyle uyumlu olarak belirli hukuki ve teknik esaslara gore diizenlenmesi arnaclanarak, cevre planlamasinm yapilmasi hedeflenmistir,

Vine dava konusu islcmin tesis edildigi tarihte yiiriirliikte DIan Cevresel Etki Degerlendirmesi siirecinde uyulaeak idari ve teknik usul ve esaslann duzenlenmesi amaciyla cikanlan ve 16.12.2003 tarih 25318 sayih Resmi Gazete'de yayimlanarak yiiriirliige giren Cevresel Etki Degerlendirmesi Yonetmeligi'nin 4. maddesinde Cevresel Etki Degerlendirrnesi (~ED); gerceklestirilmesi planlanan projelerin cevreye olabilecek olumiu ya da olumsuz etkilerinin bclirlenmesinde, olumsuz yondeki etkilerin onlenmesi ya da cevrcye zarar vermeyecek olciidc en aza indirilmesi icin almacak onlemlerin, secilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek degerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasmm izlenmesi ve kontroliinde siirdiiriilecek cahsmalar oIarak tammlanmis, aym madde icinde Cevresel Etki Degerlendirmesi Gerekli Degildir Karan ise; Yonetmeligin Ek-II listesindeki projelerin onemli cevrescl etkilerinin olmadigi vc Cevresel Etki Degerlendirmesi Raporu hazirlanmasma gerek bulunmadiguu belirten Bakanlik karan olarak tanimlanrmstir.

Anilan Yonetmeligin 6. maddesinde; bu Yonetmelik kapsammdaki bir projeyi gerceklestirmeyi planlayan gercek ve tiizel kisilerin Cevresel Etki Degeriendirmesine tabi projeler icin Cevrcsel Etki Degerlendirrnesi Raporu, Ek-II'yc tabi projeler icin ise proje tamtim dosyasi hazirlamak, ilgili makamlara sunmak ve projelerini verilen karara gore gerceklestirmekle yiikiimlii olduklan, kamu kurum ve kuruluslannm, bu Yonetmelik hiikiimlerinin yerine getirilmesi siirecinde proje sahiplerinin isteyecegi her tiirlii bilgi, dokiiman ve goriisii vermekle yiikiimlii .. olduklart; ·bu Yonetmelige tabi projeler icin "Cevresel Etki Degerlendirmesi Olumlu" kararrveya f'gevrest+.pki Degerlendirmesi Gerekli Degildir" karan ahnmadikca bu projelcrc hie .bir te$v~k, onay, (Cevre diizeni plan tadilati onaylan

~ ..

3/19

.r.c,

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARARNO: 2010/311

dahil), izin, yapt ve kullanim ruhsatr verilemeyecegi, proje icin yatmma baslanamayacagi, 7. maddesinde ise; bu Yonetmeligin EK-I listesinde yer alan projeler ile Ek-U listesinde bulunup "Cevresel Etki Degerlendirmesi Gereklidir" karan verilen projeler icin Cevresel Etki DegerIe?diI'mesi Raporu hazrrlanmasmm zorunlu oldugu belirtilmistir.

Ote yandan; kurulu giicii 50mw ve iizeri clan nehir tipi santraller ] &.12.2003 tarihinde yayimlanan Cevresel Etki Degerlendirrnesi Yonetmeligi'nin EK-I listesinde, kurulu giicii lOmw ve iizeri olan nehir tipi santraller Ek-II listesinde sayilrmsnr. Ancak Yonetmeligin bu hiikrnii 17.07.2008 tarih 26939 sayih Resmi Gazete'dc yayimlanan C;::ED Yonetmeligi ile degistirilmis ve kurulu giicii 25mw ve iizeri olan 'nehir tipi santraller EK-I listesinde sayrlarak, bu projeler icin C;=ED siirccinin isletilmesi zorunlu kilmnnsur.

Vine aym Yonetmeligi'nin 15. maddesinin (a) bendinde; EK-II listesinde yer alan projelerin Bakanlikca degcrlendirilecegi, 16. maddesinde; proje sahibinin, projesi icin Ccvrescl Etki Degerlendirmesi uygulamasmm gerckli olup olmadigrmn arastmlmasi amaciyla bir dilckce ekinde Ek-IV' e gore hazrrlayacagi iiy adct Proje tanrtun dosyasi ile hazirladrgi proje tanrtim dosyasinda ve eklerinde yer alan bilgi belgeJerin dogru oldugunu belirtir taahhiit yazisnu ve imza sirkiilerini Bakanliga sunacagi, Bakanligm, proje icin hazirlanan proje tamtim dosyasuu Ek-IV de yer alan kriterler cercevesinde bes isgiinii icinde incclcycccgi, dosya kapsammdaki bilgi ve belgelerde eksikliklcrin bulunmasi halinde bunlann tamamlanmasirun proje sahibindcn istenecegi, Bakanligin gcrckli gordiigii hallerdc proje alarum yerinde inceleyebilcccgi veya inccletebilecegi belirtilmistir,

C;::ED Yonetmeligi'nin 17. maddesinde ise; Bakanligm 15 inci maddenin (a), (b), (c) bendinde yer alan projclcri, EK-IV'deki kriterler ccrcevesinde inceleyip, degerlendirccegi, Bakanligm, bu asamada gerekli gorulmesi halinde proje sahibinden projesi ile ilgili gcnis kapsamh bilgi vermesini, arac gerec saglamasuu, yeterligi kabul edilebilir kuruluslarca analiz, deney ve olciimler yapmasim veya yaptirmasim isteyebilecegi, Bakanhgm on bes isgiinii icinde inceleme ve degerlendirmelerini tamamlayarak proje hakkmda "Cevresel Etki Degerlendirmesi Gereklidir" veya "Cevresel Etki Degerlendirmesi Gerekli Degildir" karanru bes i~gunii icinde verip, karan Valiligc vc proje sahibine bildirecegi, Valiligin bu karan tasra teskilatlarma ve halka duyuracagi, "Cevresel Etki Degerlendirmesi Gerekl i Degildir" karan veri len proje icin 5, yil icinde yatmma baslanmarnasi durumunda Cevresel Etki Degerlendirmesi Gerekli Degildir kararrnm gecersiz sayrlacagt hiikme baglanrmstrr,

Hidroelektrik santrallerin kurulus maliyetlerinin diger elektrik iiretim santral cesitlerine gore daha diisiik olmasi ve ortalama kullanim omiirlerinin daha uzun olmasi gibi nedenlerle bu santrallerin daha ekonomik oldugu, diger santrallere gore daha az sera gazi salirumma sebebiyet vermesi nedeniyle daha cevreci oldugu, oz kaynaklanrmzdan clan ve iilkemizde bol miktarda bulunan su giiciine dayandigindan elektrik iiretiminde drsa baglmhltgl azaltmasi ve boylece ulusal kalkmmanm saghkli bir sekilde siirdiuiilebilmesine olanak saglamasi ncdcniyle stratejik yonden daha clverisli oldugu tartrsmasizdrr.

Kiiresel IS11lma ve buzullann erimesi sorununun Kyoto Protokolii geregince iilkelere C02 emisyonlanru azaltma, dolayisiyla fosil yakit kullammuu azaltma zorunlulugunu getirdigi, fosil yakitlann basinda gelen fuel-oil ve dogal gaz gibi yakrtlar dikkate almdigmda, iilkemizin onemli olcude disa bagimh oldugunun goriildiigll; bu bagimhhgm azalnlmasuun iilkerniz enerji kaynaklannm degerlendirilebilmesi ilc miimkiin olabilecegi, bu yoniiyle bakildigmda nehir santrallerinin onemli bir yenilenebilir enerji secenegi olarak one C;lktlgl, Turkiye'nin enerji bakimmdan yurt dt;;;1 bagimlrhgmm azaltrlmasi, etkin bir koruma-kullanma dengesinin kurulmasmm yam sua cevre faktorlerinin de korunmasi suretiyle saglanmasimn miimkiin oldugu, bu acidan bakildigrnda nehir santrallleri gibi yenilenebilir enerji iiretim potansiyeline sahip kaynaklann kamu;:..9z~t"Se~tQr isbirligi ile degerlendirilmcsinin tesvikinin onern ta$ldlgl, bu alandaki faaliyetlF,'ln ,ty'ot'Q.1)~6t,*olii uyannca fosil yakrtlara bagimlrhgm azaltilmasi dogrultusundaki kiireieL. egiUm".yc p&lttikalarla da uyumlu oldugu, nitekim

l I~;. I"; :';-:h~ -, .• ~ \~I

ti~: I:.·: {: ') t •. :.: l~ 4/19

\ ,~ , \'.";.:'~:.>~ .~. j

\. r c, . :.; •• ,;

\~. ~.:'.. .. i ~ J ", /'

'~';.:.:., :.~!,.;".;~,"~";'J,(J:{!'

/T.C .

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

) ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

hidroelektrik santrallerin cevre dostu olma ozellikleri dikkate altnarak ozellikle kiiciik ve orta olcekli santrallerle gerceklestirilen hidroelektrik iiretiminin Avrupa Birligi 'nee de tesvik edildigi hususlan birlikte dikkate alnup degerlendirildiginde, hidroelektrik santrallerinin kurulmasi saghkh ve siirdiiriilebilir bir ulusal kalkinma baknnindan zorunluluk arz etmektedir.

. .

Dava dosyasmm incelenmesinden; Rize Ili Fmdikh Ilcesi simrlan icerisinde akmakta

olan Abucaglayan Deresi iizerinde Ayen Enerji tarafindan yaprmi planlanan Pasalar Regiilatorii, kurulu giicii 40MW olan RES ve Malzeme Ocaklan projesine dair davah Cevre ve Orman Bakanhgi'nrn, 16.12.2003 tarih 25318 sayrli Resmi Gazcte'dc yayimlanan (;ED Yonetmeligi'nin 14. maddesi geregince verdigi, Cevrescl Etki Degerlcndirmesi Olumlu Kararr'nm iptaJi istemiyle bakilan davanm aytldtgl anlasilmaktadir,

. .

Rize IIi Fmdikh Ilcesi simrlan icerisinde Aycn Enerji tarafmdan yapirm planlanan

Pasalar Regiilatoru, kurulu giicii 40mw olan HES ve Malzeme Ocaklan projesinin gerek yapim asamasmda gerekse faaliycte gectikten sonra ne tiir bir cevresel etki yaratacagmm, yapilmasi planlanan projenin ongoriilebilir cevresel etkilerinin dogru hesaplarup hesaplanmadigmm, projenin kumlacagi alanm ekolojik yapisr, flora ve faunasi iizerinde nasil etkiler doguracagmm, yapmn netieesinde dere yataguun kuruma olasrhguun bulunup bulunmadigmm, dere yatagmdaki sueul yafianun olumsuz olarak etkilenip etkilenmeyeceginin, dcreye buakilmasi plan1anan suyun akarsudaki mevcut ckolojik dengcnin ve canh yasamm devami icin gerekli vc yctcrli olup olmadigmm, derede bulunan bahklann yasamlanna olumsuz etkisinin olup olmayacagmm, projenin orman ve orman altr bitki ortiisiine, yay tanrn alanlanna, bolgede yasayan insanlara ve hayvanlara zarar verip vermeyeceginin, proje kapsammda kesileeek agaclann heyelan ve erezyona yol aylp acmayacagimn, proje kapsammda ortaya cikabilecek kat! auk ve auk sulann bolgenin dcgal yapisma zarar verip verrneyeccgi hususlan ile birliktc dava dilekcesinde ileri siirulen diger iddialann aydmlatilmasr ve dava konusu projenin tcknik yonlerinin ozellik, avantaj vc dez avantajlarrmn belirlenmesi amacryla dava konusu projenin, konusunda uzman teknik kisiler tarafmdan incelenerek bit' raP9r hazirlanmasuun uyusmazhgm coziimiine katkisi olacagi diisiiniilerek, Rize IIi Fmdikh Ilcesi smrrlari icerisinde akmakta alan Abucaglayan Deresi iizerinde Ayen Enerji tarafindan 'yaprrm planlanan Pasalar Regiilatorii, kurulu giicii 40mw olan RES ve Malzeme Ocaklan projcsinin yapiminda (;ED Yonetmeliginin 14. maddesi gercgincc Cevresel Etki Degerlendirmesi Olumlu Karan'nin cevre mevzuatmda belirlenen amaca uygun gerekli teknik ozellikleri tasiyrp tastmadigrrun belirlenrnesi amacryla Mahkernemizce mahallide kesif've bilirkisi ineelemesi yaptmlmasi gerekli goriilmiisriir.

Bu amacla konunun u~mal1l bilirkisiler Hacettepe Universitesi Cevre Miihendisligi Ana Bilim Dah Ogretim Uyesi Doc.Dr. Selim Latif Sanin, Hacettepe Universitcsi Uygulamah Jeoloji Ana Bilim Dah Ogretirn gorevlisi. Doc.Dr, Adil Binal v,f? Rize Universitesi Su Uriinleri Fakiiltesi Temel Bilimler Boliimii Icsular Ana Bi1im Dah Ogretim Uyesi Doc.Dr. Davut Turan'in katiluruyla mahallinde kesif ve bilirkisi incelemesi yapilrms olup, kesif vc bilirkisi .incelemesi sonucu hazirlanarak Mahkemcmize sunulan teknik bilirkisi raporunda. ozetle; nihai <;ED Raporunda proje sahasimn Rize ili Caglayan Vadisi Abucaglayan Deresi cevresinde, dar ve dik vadilerle yanI1111$, 3000 kotlanndan deniz seviyesine inen ladin, koknar, kizrlagac, yam orman Ian ile kaph bir alanda yer aldigt, proje sahasi icinde lregiilator ve silt havuzu, 5900 m uzunlugunda iletim time li, 34358m21ik alam kaplayan malzeme ocak sahasi ve kuma tesisi, her biri 100 m uzunlugunda olmasi planlanan iki yaklasim tiincli ve bir santralin yer alacagi, 28.3 km'lik orman yolunun iyilestirileccgi ve 4.3 km uzunlugunda yeni yo! acilacaguun belirtildigi, kesif gezisinde en yiiksek rakimda (890m) yer alan regulator yerinden baslanip, daha soma en diisiik rakim (692111) da yeralan santral alanma dogru devam edildigi';':Tegiifat'Of'.:~lanmtn tam amen orman alam icinde yer aldigr, l'eg~~ator alanina ula~lm i9i,f~rmkri' ~61unda~ 19 km iyilestirilecegi ve 1.5 km mesafe

de orman icinde yo] acilacagi, t'. . \>.\

,. . '. 1., ':C"; . \' 5/19

" • '" I :"~

\\ ' j

-6 -!. . ,_;.~ ! / .~. ~~:

\.', -; '."·'J:i

\"'~~J':;.. . . ~~

. ,.,,', ~ :~. ': "

T.e.

RiZE

• {I •

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

Iyilestirilrnesi planlanan yol icin yapilacak cahsmarun, yeni yol yapilmasi sirasmda yasanacak olumsuzluklann hepsini icerdigi, meveut yolun hafif araclann zor sartlarda ilerlemesini sag;layan stabilize ve bozuk bir yapida oldugu, yol yenilemc cahsmasi sirasmda agaclann kcsilecegi, hafriyat olusacagi, yamaclarda heyelan nedeni ile agac ve bitki tiraslama tchlikesinin oldugu, bu ncdenlerle zaten val' olan bir yolun kamyon trafigini de kapsayacak nitelikte, daha islevsel hale getirilmesi isleminin cevresel etkisinin daha az olacagi sonucuna vanlamayacagi, aynea yolun kiiciik bir yerlesim biriminin icinden gectigi, bunun iki konuyu giinderne getirecegi, (i) yolun genisletilmesi ile bazi evler/barakalann yrkilacagi, (ii) yol iizerinde insaat siiresince kamyon hareketliligi yogun olan bir trafik olusacag], bu konulann

~ED raporunda irdelenmedigi, .

Projede toplam 33 km yol yapmurun planlandigi, bu yollann onemli bir kismmm (24000 m) iyilestirrne olarak tanimlanmasina ragmen buralarda da ciddi yol faaliyetlerinin yapilmasmm gerekli oldugu, yol genisliklerine (::ED Raporunda rastlanmadigr, bunun cok onemli oldugu, olusacak pas a miktanhesaplannm bu genislikten ctkilenecegi, cevre iizerinde yaratilacak baskmin da yol genisligi ve iizerindeki trafikten dogrudan etkilenecegi, yoL cahsmalannm bu asamada da projelendirilebilecegi, acilacak yolun 2 kamyon gecisine imkan saglamasmm gerektigi, y01 iistimdeki kiiciik yerlesim alannnn (koyluler yay tanmi ile ugrasmaktadir) bu faaliyetten dogrudan etkilenecegi, bu durumun ~ED raporunda yer almadigi, biitiin yollann orman icinde agay yogunlugu yiiksek bir alanda yer aldigi, ormanhk alanda yol calismalannda uyulmasi gereken kurallann belli oldugu, agirhkh olarak kepce kullanilmasma izin verildigi, i$ makinalannin kullanimlannm bu prensiplcrc gore planlanmasi ve uygulanmasmm gerektigi,

Regulator sahasi ile santral arasmda kalan orman yolu dik yamaclann kenanndan acildig: i9i11 siireksizlik dcnctimli kaya biok duraysizhklarrnrn goriildiigu, kesif srrasinda giincel kaya diismelerinin saptandigi, denge bacasmm cebri boru giizergahi ve santra1 yerinin heyelan bolgesinde yer aldrgt, nihai ~ED raporunda santral bolgesi ile ilgili olarak herhangi bir aciklama ve onlern yonteminin belirtilmedigi, heyelanh bolgenin haritalanmasi, heyelanm boyutlannm belirlenmesi ve duraylilik acisindan degerlendirilmesinin gerektigi,

Pasalar HESlin yapilacagi bolgenin YCIYUZU harekctliligi olasilrgi bulunan bir yer oldugu, heyelan bolgelerinin yerlesim yerlerinin (yasam faaliyetlerinin gerceklestigi alan) bulundugu bolgenin icinde yer aldigi, yollar, santral ve cakil depolan icin 90k dik bir cahsma alan min oldugu, proje bolgesine en yakm yerlesimin 7 km kadar uzakta oldugu, projede bu konunun dctayh olarak elc ahnmadigi ve gercckci tedbirlerin on goriilmedigi, gecici depolama alanlanna iliskin tarumlamalarm cok yetersiz oldugu, malzemenin yol yapimmda kullamlmasnun cok ciddi kontrol edilmcsi gereken ve cevresel bozulma olasiligi yiiksek uygulamalar oldugu, ozeliikle bu konunun detayh olarak (::ED Raporu'nda yer almast gerektigi, projede belirtilen 240.600 m3 hafriyatm nasil olustugunun belirli olmadigi, hafriyat miktarlannm belirlenmesinde kullanilan yol genisligi, yol yiiksekligi, katsayilar vb. teknik detay1ann ~ED Raporunda bulunmadigi, hafriyat gccici depoLama alanlaruun kapasitelerinin ve yerlerinin net olarak belirtilmedigi, kesif sirasinda goriilen "depolama alaru'lmn projede belirtilen hafriyatm depolanmasi icin yctcrli ve uygun olmadigi, bu alamn hafriyatm yamac asagi hareketIenmesi ve dere yatagma kadar olan bolgenin tahrip olmasi potansiyeli ta$ldl£l, bu vadinin ekolojik ozellikleri ve depolama alanlannm egiminin 90k dik olmasi nedeni ile vadi icinde depolama yaprlmasmin uygun olmadigr, soz konusu projenin biiyiikliigii dirsiiniildiigunde bunun onernli bir eksiklik oldugu,

6/19

'I

"T.e .

.

RIZE

r:

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

Regulator insasi, yol iyilestirme ve acma cahsmalan sirasinda cikacak olan pasanm dokiilecegi alan olarak dere yatagr icinde yeralan ceplerin dii~rUli.ildugii, yalruz bu ceplerin Abucaglayan deresinin dik bir topografyadan inmesi ve dere yatag. kenarlanmn kaya malzemeden olusmasi nedeniyle cok kiiciik alanlari kapladigi, bu hacimdeki hafriyati alacak kapasitede olmadigi, gecici depo sahas111111 alam buraya ne kadar malzemenin depolanacagi ve gecici depo sahasma ulasim icin acilacak yol giizergahmdan cikacak malzemenin C;ED raporunda belirtilmedigi, aym zamanda regulator sahasmdan santral sahasina dogru yapilan incelemelerde bu cep sayisuun cok az oldugunun belirlendigi, dere kenanndaki ceplerin dar alanlara sahip olmasi vc dokiilecek pasanm dereyi kirletmc olasihgmdan dolayi dere ceplerine pasa dokiilmesinin uygun olmadigi, daha dogrusu vadi icindc pasa alam olacak kadar biiyuk mekanlann olmadigt, vadi icinde belirtilen yerlerin kullamlmasmm, pasamn hareketlenmesi ile yamac tiraslama ve dere yatagmm hafriyat ile dolmasi gibi ekolojik olumsuzluklan getirecegi, bu nedenle vadi icinde pasa depolamasi yapilmamasi gerektigi, regulator sahasi ve iletim kanallan cevresinde kesif gezisi sirasmda yamay molozu akmalannin belirlendigi, CED raporu icinde moloz akmalan hakkmda bilgi bulunmadigt, insaat sirasinda bu kiitlesel harekctlerin tehlike olusturup olusturmayacagi hakkmda bilgi verilmesinin ve proje sahasi icinde moloz akmalannrn goruldugii yerlerin belirlenmesinin gerektigi, dere yatagmm yamaclannm cok dik olusu ve cikacak hafriyatm depolanmasrna uygun genislikte alanm olmamasi, hafriyat atiklannm kamyonlar ile belki de vadinin sonuna kadar tasinmasmi gerektirdigi, Cevre ve Orman Bakanhgi ve II Miidiidiirliigu yetkililerinin konu iizerindc degerlendirme yapmalannm bu proje icin hayati onem tasidigr, konunun su anda tamamlanrms (:ED raporunda yetcrincc irdelenmedigi,

Nihai (:ED raporunda belirtildigi iizere 34358 m lik alam kaplayacak olan malzeme ocagi yerinin tamamen ormanlik alan icinde bulundugu C;ED raporu EK boliimii sayfa 222 orman bilgi formunda tas ocaguun 18000 m2 lik bir kisnunm orman oldugunun belirtildigi yalmz arazide yapilan kesif srrasmda ormanlik alanin raporda belirtilen alandan daha genis bir alani kapladigimn diisiiniildiigii, kesif sirasmda miidahil sirket cahsanmdan ogrenildigi iizere bu bolgede acilacak olan andezit ocagmm 6 m yiiksekliginde 20 m genisliginde 4 basamaktan olusacagi, kurna-eleme ve beton santrali yerinin onnanhk alanda yeraldigi, aym zamanda cevre koylerde yasryanlann an kovanlarmm yer aldigr bolge oldugu, Dogu Karadeniz akarsulannm bugiine kadar yasanmts en onemli cevrescl sorunlanndan birinin dere yataklannda isletilmeye devam eden kum-cakil ocaklan ve bunlarin kama eleme tesislerinin oldugu, bu tesislerin cevreye verdigi zararlann her sekilde (su kalitesindeki bozuima, cografya degisiklikleri, hafriyat yigmtrlan, toz, giiriiltii vb.) gozlemlenebilecegi, boylesine olumsuz etkileri olan bir isletmenin Abucaglayan deresi'nin iist kotlannda kurulmasuun planlandigi, bu durumun tesis noktasmdan itibaren biitiin dere yataguun bundan etkilenmesi anlamma geldigi, yoredc bulunan diger HES santiyelerinin krrma-eleme ve beton santralleri incelendiginde konunun Abucaglayan deresi icin ne demek oldugunun cok daha net ortaya crkacagi,

CED raporu sayfa 48 Tablo V.2.2.1 de Kackar Granitoyidi I ve Caglayan forrnasyonu icin kaya kirtle snuflamasmm (RMR) belirlendigi, Granitin ve andezittin dayamm degerlerinin nasil belirlendigi ve kaya kalite smiflamasrmn (RQD) karotlu sondaj yapilmadan na811 saptandigmm raporda belirtilmesinin gerektigi, siireksizlik ozelliklerinin hangi lokasyonlarda kay metrelik hat etiitleri yapilarak saptandigi ve nasil belirlendiginin raporda actklanmasmm gerektigi, Raporda veri len kay a kiitle suuflama degerlerinin arazi oiciimii ve laboratuvar cahsmasi yapilmadan tamamen gorse I olarak saptandigmm diisiiniildiigi), C;ED raporu sayfa 49 Heyelan bolumiinde denge bacasi, cebri born ve santral sahasinda kesif sirasmda tesbit cdilen heyelandan bahsedilmedigi,¥oloz akmasi seklinde goriilen heyelarun

detayli olarak analiz edilmesinin ge~':9~tigl~; , . . \

\' ..'

7/19

;

/T.C .

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARARNO: 2010/311

(

Andezit ·oeaglllm ve hafriyatdan gelen malzemenin beton agregasi olarak

kullarulabilirl iliginin laboratuvar deneyleri ile arasnnlmadigr, bu nedenle, belki insaat sonrasi 5 veya 10 sene icindc beton duraylihgr acismdan (alkali agrcga rcaksiyonu vb.) problemler cikmasr ihtimalinin bulundugu, insaatm beton kisnunda yapilacak tamirat islemleri sirasmda da dogaya tekrar bir tahribat verilmesi ihtimalinin bulundugu, {:ED raporu sayfa 24'de; andezit ocagmm 34358m2 lik bir alanda kurulacagi 24 m derinlikten malzeme cikanlacagi ve 6 m yiikseklik ve 20 m genislige sahip dort basamak seklinde 2 yil siiresince isletileceginin belirtildigi, {:ED raporunda malzeme ocagnun dort basamak seklinde isletileceginin belirtilip % 10 iiretim zayiati da gozoniinc ahnarak 1001879.28 ton rezerv hesaplandigi, t;:ED raporu sayfa 26 Tablo-ll.2.2 de andczit ocagmdan yrlhk iiretirn 162.000 ton veya 60.000m3, kuma tesisinden yilhk iiretimin 267300 ton vcya 990001113 olarak belirtildigi, ~ED raporu sayfa 96 da tiim proje insaat islerinde kullamlmak iizere yilda 60.000 m3 malzemeye ihtiyac duyuldugunun belirtildigi, insaat sirasmda yapilan kazilardan cikan hafriyatm bir krsmi ve andezit ocagindan gelen malzemeyi kullanacak olan kmna-elerne tesisinin iiretim kapasitesinin yilhk 99.000 m3 oldugu, kuma elemc tesisinden gelen malzemenin 60.000 m3 kismnun insaat islerinde kullarnldiktan sora geriye muhtemel yilhk 33000 m3 malzeme artacagi, Bu malzemenin nerede kullanilacagmm ve ne amacla daha fazla iiretim yapildigmm raporda belirtilmedigi, andezit ocak isletmesinin neden dart basamak halinde acilarak 1001879.28 ton veya 371066.4 m3 liik tiim andezit rezervini cikarmaya yonelik tasarlandigmm anlasilamadigi,

Rize iii Fmdtkh ilcesi Abucaglayan deresinde kurulmak istenen Pasalar HESlin bu vadi icin bir ilk oldugu, devammda yedi adet daha santralin kurulacagmm belirtildigi, Pasalar HES'in kurulmasi planlanan vadinin dogal dokusu bozulmarms, insan etkisi cok suurli kalmrs ozel bir alanda oldugu, bu alanda snurh mikrarda ancilik, hayvancihk yapildigi ve vadinin yaylaya crkilmasrnda kullanilan ozgun bir yer oldugu, projenin planlandigi alanda nitelikli (ekolojisinin incelenmesi gereken) ormanlann oldugu, bu ormanlann telef olmasrrun gcri doniilmez kayiplar olusturacagi, bu konunun proje baslamadan once ekolog ve orman miihendislerinden olusan bir uzmanlar grubu tarafindan incelenmesinin gerektigi, bu projenin en onemli ozelliginin, bu vadideki ilk proje olmasmdan kaynaklandigi, bu cahsma sirasmda verilecek zarann vadinin $U anda korudugu ekolojik degerin kaybolmasina sebep olacagi,

Bu proje icin kesilecek agao saYls111111 (8 cm'den biiyiik capli agaclar) 200 olarak belirtildigi, belirtilen kesilecek agac saYlSll1111 yollann acrlmasi ve genisletilmesi sirasmda kesilecek agaclan kapsamadigi, aynca bu vadi icin 200 agac sayisma ulasmts olmanm dU$undilrilcil oldugu, cok daha fazla agay kesilecegi ve bu agaclann cogunun bozuk nitelikte olmadigi, bu projede kcsilecek agaclann titiz bit' cahsma ile belirlenmesi ve belirlenen agaclar dismda kalanlann korunrnasi icin ciddi onlemlerin almmasinm gerektigi, su anda havzada genel bir agac hesabunn yapildigi vc bunun projenin bclirli bolgcleri icin dcgru olmadigi, projede konunun belirsiz hale gelmesinin nedenlerinden birininde agac hesaplannm sadeee proje sahibi tarafmdan yaptmlmasirun oldugu, proje sahibinin cahsmada taraf oldugunun unutulmamasirun gerektigi, Cevre ve Orman Bakanhgmin ilgili biriminin (Orman Gencl Miidiirlugii) bu projede yerindc inceleme yapmadigi, {:ED raporunda" ... Faaliyet alaninda agar; kesimi yapilacak olmasina ragmen, bu bitkiler endemik olsun ya da olmastn Turkiye ve K.Dogu Anadolu'da oldukca genis bir yaytlts gostermektedir. Btl nedenle belirlenen tiirlerin soy devamliligi kesinlikle tehlike aluna girmeyecektir ... " ifadesinin yer aldrgi, sadeee bu ciimlenin bile konuya duyarsiz yaklasildigrm gosterdigi, bu ve benzer projelerde sadece mescerelere bagh kalmmamasi ve yerinde inceleme yapilmasmm gerekltigi, {:ED Raporuna bu inceleme,~Jp,§QB.~.nda ortaya cikan durumun yanslttlmas1l1!n gcrekt~gi, t;:ED raporunda insaat so,2,~as~nsl~~<~~l!J;malal'lnll~ ~et.~~larak ortaya k0l1l1~a~1~1, gcrckh islah calismalarmm yaptl~cagm1l1 bchrtl1rt1Bkle yctinildigi, bu beyanm vadi 1<;111

I· I d v ,,,.~.

yeter 1 0 ma 19l, l ;;:' :}. ~ \1

\.1. .,." ,\.' , ~~' p.

:tJ. ~\.~:':':;'i.-.: _,/' ,,"

\:::'; ......,";.::/

8/19

(.

T.e.

,RiZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

Bu proje icin uygu1ama mantiguun bozulmamis ekolojik kaliteyi korumak iizere yapilandmlmasmm gerektigi, her projenin cevre iizerinde bir etkisinin olacagnun, bir tasanm mantigi olarak kullarulamayacagi, orman bolgelerinde yol acmarun fakh tekniklcrin kullarulmasuu, agaclarm isaretlcnip, kesilip tasnifini, sonrasmda uygun is makinalan ile dikkatli calrsmayi gerektirdigi, boyle dogal bir ortamda cahsacak ifl makinasi operatoriiniin yetkinliginin bile dikkate almmasi gereken bir konu oldugu, burada amacm yol giizergahi disindaki agaclara, ekolojide zarar vermemek oldugu, yamac dikligi nedeni ile Pasalar regiilatorii ve HES'i icin durumun daha da kritik oldugu, yanhs uygulamalann proje alam olarak gosterilen bolgeden cok daha biiyiik bir alani tehdit altinda brraktigi, (:ED Raporunda proje alanmda govde capt 8 cm'den kii9iik agay sayisimn 200 adet olarak verildigi, agac gruplamalannm ise Cok Bozuk Ladin Kaym CC;:BLKn), Cok Bozuk Kaym Kizilagac (Clfl.Knkz) olarak tanrmlandtgr, bilirkisi heyetinin bu degerlendirmeye kanlmasmrn miimkiin olmadigi, iistlenici firmarun yo] acma konusunda gerekli proje hazirhgun zamana ve lokasyona bagh olarak yapmasi, ve bunu proje dosyasina yansitmasirun bu vadi icin zorunlu oldugu, Cevre ve Orman Bakanligr merkez ve il sorumlulannrn yol acma siirecinde gerckli yer ve zamana baglr denetlemeyi yapmak icin hazirhkh olmayabilcccgi, ccvre korumasi acismdan en biiyuk endise kaynagmm yol acilmasi sirasmda kesilecek agaclar icin gerekli isaretleme ve tasnif uygulamalarmm yapilmamasimn yam sira, yamac aflagt brrakilacak hafriyatm yamac yiizeyinde yaratacagi kontrolsiiz traslama, hafriyatm dere yatagma ulastiktan sonra, SU akinnsi ile hareketlenmesi ve mansapta su kalitesini zamana yaygm olarak degistirmesinin oldugu, bu durumun vadide projede on gorulen cevresel etkiden '10k daha biiyiik bir etki yaratacagr,

Agac kesim hesaplamalannda, yenilenecek ve acilacak yollann iizerinde bulunan agaclann yer almadigi, bu hesaplann yapilmasuun part oldugu, bolgenin % 1 0 agac yogunlugu icerdigi degerlendirmesinin yerinde gozlenmesi ve tekrar irdelenmesinin gerektigi, bu yanhs degerlendirmelerin sebebinin kullamlan mescerenin olceginin olabilccegi (1/25000), biiyiik olcekli bir mescere haritasi kullamlarak ve/veya bu proje icin yerinde tesbit ile aga<;: sayismm belirlenmesi cahsmasmm tekrarlanmasmrn gerektigi, yapl 8 cm'den kiiciik agae; sayismm 200 olarak beyan edilmesinin kesinlikle yanhs oldugu, (:ED raporu fotograflan ve kesif srrasmda cekilen fotograflarrn bu durumu belgelendirdigi,

HES cahsmalannm insaat ve enerji iiretimi siireclerinin ayn ayn etkilerinin oldugu; projenin insaat siirecinde havzaya zarar verme potansiyelinin oldugu, en az insaat siirecindeki zararlar kadar HES'nin devreye almmasmdan soma da ekosistem iizerindeki baskimn devam edecegi, su anda yapilan uygulamalar ile derelerin sulannin kayacm icinden ya da borularla tasmdtgi, dere yatagina siibjektif degerlendirrneler sonunda karar verilmis miktarlarda su birakildigr,

Tiirbiine az su aynlmasimn sonucunda elektrik iiretim miktarmda azalma meydana geldigi, bu hususun biitiin taraflan icerecek sekilde bir plan ile ortaya konulmasinm gerektigi, plan1amada bclirli noktalarda debi olciimlerinin yapilmasi, edinilen gozlemlerin i1gili hcrkese acik olmasi gibi konulannda yer almasmin gerektigi, projcnin debi degerinin 11.45m3/s olarak verildigi ve bu degere ekstrapolasyonla ulasildigi, projcde belirtilen akrrn olciim istayonlanmn RES sahasmm mansabinda oldugu, bu proje (.:ED raporunda yer alan debiler kullarularak tamamlandigmda dere yatagmda onernli miktarda su azalmasmm olacagi, dereden beslenen yeralti suyunun veya dere boyunca yasayan sistemlerin bu degisimden olumsuz etkilenecegi, sorunun bu etkinin ne boyutta olacagirun bilinmemesinden kaynaklandrgi, projcde AOi'na dayah en az ve en yiiksek su debilerinin oldugu, bu havza icin can suyu miktan vc diger su ihtiyaclanmn tekrar hesaplanmasuun gerektigi, kullamlan Montana (Tennant) yonteminin i.ilk~p)'iz)al;tJ3:rm.a uygunlugunun dogrulanmadrgi, kaldi ki bu metodun ekolojik degeri yiiksek il(arsularJ:'i~jn yu.ksek miktarda su birakilmasi gerektigini ongordiigii, projede sucul canhl~r.~i9in,ye!:inde bil\ cahsrnanm yapilmadigi, vadinin Dcgu Karadenizdcki en onemli bahk' yapanf alapi,anrldab birisi oldugu, bu durumun HESlin

~ ~. • • . ,. ',1

l" ';' , !;. 9/19

~<\ ,~. 'l

(Jo. , .' ./

._ /."'

<:

~... ~._ ••• ,o,f .-r· j' .f"

r'T.C. RIZE

, ,

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 20101311

ekolojik olarak ne kadar hassas bir bolgeye kurulmak istendigini gosterdigi,

(:,ED raporu sayfa l Ou'de 1i".:Abur;aglayan Dere uzerinde tesis yerinin mansabinda olan AGI 22-06 No'lu Kopriibas: AGJ dir. 22-06 No'lu Kopriibas: A Gl'nin drenaj alani 156,0 km2 dir. Pasalar regidatoriiniin drenaj alani 90.0 kms'dir. 22-06 No'lu Kopriibasi AGI'nin tekerrurlii taskin debileri hesaplanarak alan orant ile (Q= C* AAn , n.= O. 66) Pasalar regulator yerine tastnmistu: .... II seklinde bir aciklamanm bulundugu, Kopriibasi akim gozlem istasyonunun 60 m kotunda oldugu, Pasalar regiilatorii kotunun ise 887 111 oldugu, akun gozlem istasyonu ile pasalar regulatoru arasinda 827m kot farki bulundugu, Kopriibast AGJ nin drenaj alam ile pasalar regiilatorii drenaj alani arasinda akarsuyu sayisr, akarsuyu uzunlugu, ycralti suyu beslenimi vc topografya acismda farklihklar bulundugu, sadecc drenaj alan Ian oranlanarak regulator sahasma gelen su debisinin hesaplanmasmm yanhs oldugu, aynca bu degerler kullamlarak proje alaru icinde kurulacak su yapilan icin taskm debilerinin hesaplandigr, regulator alaruna su debisini belirleme amach ufak bir akun gozlem istasyonunun kurulmasmm gerektigi, Proje cahsmalanna baslanmadan once en az bir yagl$ YIlt kurulacak istasyonda gozlem yapilmasnun gerektigi, Bu uygulamanm riizgar santrallerinin kurulusunda kullanildigr, uygulamamn, I-IES kurulusunu geciktirmesi olarak

\ algilanmasmm yanhs oldugu, HES oncesinde eksik haztrhk yapilmasmm hem yasal siirec, hem de geri doniilemez zararlar nedeni ile projeye ekonomik kayiplar getirdigi,

~ED raporu sayfa 152 boliim V.2.5. de u ..... Proje kapsaminda su kaynagtnin potansiyel enerjisi elektrik enerjisine cevrilerek, elektrik iiretimi saglanacakur. Kullanilan suyun yapistnda herhangi bir degisiklik olmayacagt gibi, uretimden kaynakli bir attk olusumu da soz konusu olmayacaktir Regiilatiir vasttasiyla altnan sui ar, tiineller ve cebri borular vasttastyla hidroelektrik santraline getirilecek ve buradan tekrar trmak yatagtna btraktlacakur. Dolaytsiyla su kaynaklartna herhangi bir olumsuz etki beklenmemektedir .... II seklinde bir aciklamanm bulundugu, akarsu debisinin biiyiik bir kismuun 5900 m lik iletim tiineline aktanlacagr, yeralti suyu seviyesinin diisiik su debisine bagh olarak 5900 m lik kisimda ne kadar dii~ecegi ve bu yeralti suyu seviyesi diisiunimiin bitki ortiisimu nasil etkileyeceginin raporda irdelenmedigi, Proje sahasi icin detayh havza planlarnasnun yapilmastnrn gerektigi,

~ED raporu sayfa 1591da 1I .... Bu rapora gore Abucaglayar: Deresi sulan Pasalar mevkiinde insa edilecek bir regulatorle sag sahilde bir tunele altnacak; Akman mevkiinde insa edilecek bir santral yaptstnda enerjisi altndtktan sonra, Akman Regillatorii fie Kapistre Deresi'ne derive edilecektir. Boylece Kapistre Cayt iizerinde kurulacak olan Camlica Barajt ve Camlica !-lES'te Pasalar fIES'ten ger,:en sulartn ikinci deja tiirbinlenmesi temin edilmis olacaktir ... II seklinde bir aciklamarun ycr aldigr, Abucaglayan deresinin debisinin biiyiik bir kismmm Akman rcgiilatorii ile Kapistre Cayi'na aktanlacagi, Akman regiilatoriiniin insa edilecegi saha ve cevrcye etkisiyle ilgili raporda hicbir bilginin verilmedigi,

(:ED raporunda EK-15 de verilen faaliyet sahasma ait fotograflann ncreyi gosterdiginin bilinrnedigi,

~ED raporunun 81. sayfasmda 1I".Koruma altinda alan ve koruma alttnda olmayan diger memeliler.benzer habitatlara sahip bolgelere tastnacaklardtr. lnsaat faaliyetlerinin populasyonlara dogrudan etkileri gecici ve onemsizdir. Yaptlan detayli arastirmalar sonucunda, bolgede yasayan diger memelilerin faaliyet alani distnda da uygun yasam alanlanntn oldugu tespit edilmistir. Biitiin bu bilgiler I.Ylgmda insaat ve isletme faallyetlerinin kayda deger olumsuz bir etki yapmasi beklenmemektedir ... 11 denildigi, vadide bulunan vahsi memeliler icin yapilan bu varsaymun dogru olmayabilecegi, yapilan detayh arastirmalann ne oldugunun (:ED raporunda aciklanrnadigi, kesif sirasinda vadide boz ayi bulunduguna dair beyanlann oldugu, Bu-hayvanlann yasam alanlanrun ctkilenmemesi icin almrnasi gereken onlemlerin ilgili, Dihm)ep!' tarafindan belirlenmesinin gcrektigi, vadidc birden fazla HES kurulmasi icin .liazlrlanan:p1'ojel~hn oldugu, bu nedenle konunun biitiin

~! _'

10/19

:'"

{'T.e .

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARARNO: 2010/311

havza kapsarrnnda degerlendirilmesinin gerektigi,

Caglayan Deresi'nin balrk faunasmm Salmo labrax, Barbus tauricus, Alburnoidcs bipunctatus ve Neogobius rizcnsis tiirlerinden olustugu,

Salmo labrax tiiriinim Karadeniz havzasina has bir tiir olup Karadeniz'e komsu iilkelerin ic sulannda, zaman zaman da Karadenizde dagilun gosterdiginin rapor edildigi, akarsudan denize ve denizden akarsuya goc ettikleri, deniz suyunun ismmaya basladigi Nisan-Haziran aylan arasmda denizden akarsuya, iireme periyodundan (Kasim-Ocak) soma ise dcnize dogru besin gocii yapuklan, bu formun Dogu Karadcniz bolgesindeki Coruh Nehri, Firtma Deresi, Caglayan Oeresi ve Iyidere a~agl ve orta kisimlannda dagihm gosterdigi, ekolojik toleranslanrun diger forma (Gociicii olmayan) gore oldukca yiiksek oldugu, bu fonnun Caglayan Deresi'nin a$agl ve orta kisimlannda dagihm gosterdiginin saptandigi, HES sahasinm bahk faunasuun Salmo labrax tiirimiin goc etmeyen formalanndan olustugu, akarsuyun bu bolgesinde cok yogun alabalik stoklannm bulundugu, hayat suyunun belirlenmesinde akarsuyun bulundugu bolgenin bahk tiirleri ve baltk tiirlerinin ekolojik ozellikleri yanmda, havzamn topografik ve klimatik ozellikleri ve HESlin akarsuyun hangi kismmda (asag: kisnu, orta veya yukan krSl111) insa edilmesi jLe yakmdan ilgili oldugu,

Pasalar Rcgiilatorleri ve Hidroelektrik Santrali sahasmda akarsuyun orta bolgcsi olup, bu bolgede Salmo labrax (alabalik)'m gocii forrnlanmn bulundugu, akarsuyun bu bolgcsi vc daha yukan kesimlerinde oldukca yogun alabahk stoklanrun bulundugu, bu regulator sahasmda akarsuyun ortalama genisliginin (HES'ler isler hale geldikten soma ve suyun azalmasr da dikkate alrnarak) 5 m ve akis hizmin yaklasik olarak ortalama 1 m3/sn civannda oldugu, Salrno labrax'm gocucii formun ureyebilmesi ve besLenebilmesi icin en az 30 em derinlikte bir su debisine ihtiyac duyuldugu goz oniinde bulunduruldugunda hayat suyunun en az 1.80 m3 Isn ( 6 m x 1 m3/sn x 0.3 m) olmasmm gerektigi,

Soz konusu projenin <;ED raporunda akarsuyun balik faunasi ilgili olarak verilen tiirler ile gercek balik faunas: arasmda onemli diizeyde farkhhklann oldugu, ornegin Chondrostoma colchicum (Iyidere vc Coruh Nchri'de dagilim gosteririr), Gobio gobio, Cyprinus carpio, Capoeta eapocta (Bu Uy rut ise Coruh Nehri dismda Dogu Karadeniz bolgesi'ndeki hicbir akarsuda dagihm gostermez) tiirlerinin Caglayan Deresi'nde dagihm gostermedigi, eger HES insa ediLen akarsulann faunasim dogru olarak ortaya konmazsa HES'Ierin biyolojik cesitlilik iizerinde yapacagi etkinin ileride hesaplanamayacagi,

Abucaglayan Deresinin bu bolgesi ve daha yukan kesimlerinin alabahklar icin oldukca uygun habitatlar olup, yogun stoklar barmdrrdiklan, bu akarsuyun Firtma Deresi'nden soma en yogun alabahk stoklanmn bulundugu akarsu oldugu, dere yatagmm herhangi bir fiziksel, kimyasal ve biyolojik kirlilige maruz kalmadigi, sadece derenin yanmda stabilize bir yol bulundugu,

<;ED siirecinin Cevre ve Orman Bakanhgi tarafindan belirlenmis bit' formatta siirdiiriildugii ve bu baglamda <;ED raporunun hazirlanma siirecine formatsal olarak uyuldugu, ancak Pasalar HES'i icin hazirlanan <;ED raporunun proje dosyasina dayandigi, cevresel etkilerin azaltilmasi icin gcrckli tcdbirlerin <;ED raporunda belirtildigi ve fakat belirtilen 'tedbirlerin sadece yazi olarak yer aldtgr, coplerin toplanmasi gibi cok kolay problemlerin yOZUl11U dahil kontrol edilebilebilecek, denetlenebilecek kurallara dayandinlmadrgt, coplerin saklanacagi ve aldirttlacaklarmm belirtildigi, bu konu ile ilgili belediye ile yaprlmis maliyetleri de iceren protokolun goriilmedigi, bu nedenle ~ED raporunda cevre korumaya yonelik tedbirlerin uygulama asamasinm planlandiguu veya bilimsel metodlar olarak yeterli olduklanm soylemcnin dogru olmayacagi, Cevrc ve Orman Bakanligmm firmaya projc tesislerinin-alterriatifleri (yol giizergalu, beton, kuma eleme, depoLama vb.) icin bir cahsma yapttrmadlgl'vc':k;endi.\iinin de yerindc inccleme yapmadigr, projenin tamarrnyla ilgili firmanm yon 1 endirmesi He ortaya ylkttgl, bu durumda dogal olarak projeye tarafh yaklasmun kacmilmaz oldugu,projeni'n cevresel etkisi degerlendirilirken,

11/19

,''-,'' ....

,

{'T.e .

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

siirecin (::ED akis protokoliine formatsal olarak uyularak tamamlandigr, <;::ED'in agrrhkh olarak Iiteratiir cahsmalan iistime kuruldugu, bu vadi icin uzmanlardan olusan bir ekip ile yerinde belirleme yapilmasnun gerektigi, inceleme ekibinde ekolog, orman miihendisi, jeoloji rniihendisi, cevre miihendisi, botanikci ve ziraat miihendisinin olmasmm gerektigi,

hazirlanan <;::ED Raporunun bu konuda yetersiz oldugu, .

Abucaglayan Deresi iizerinde Pasalar HES projesinden baska HES santrallerinin de yaplm1111n planlandigi, burada ilk HES'in miidahil sirket tarafindan kurulacagr, Havza iizerinde kurulacak HES sayismm birden fazla olmasi durumunda, bu HES'lerin cevresel etkilerinin de HES11crin sayilan ile dogru orantrh olarak artacagi, projeler incelendiginde, kuruluslann kendilerine ait kuma elemc tesislerini, yol, kanal, depolama alanlanm, santiye bolgelerini, regulator, denge bacalan, HES vb. tesislerini ayn ayn projelendirdiklerinin goriildiigii, bir su havzasmm tek kullanim amacmm elektrik iiretimi olmadigi, bunun sadece kullamm sekillerinden biri oldugu, insanla ilgili cahsrnalar yaprhrken havzarun dogal ozelliklerinin korunmasi ve diger amaclar icin kullanmuna da imkan brrakilmasmm gerektigi,

Abucaglayan deresinin ekolojisinin bozulmamis bir vadi oldugu, bu nedenle buraya insaa edilecek HES'lel'de detayh cahsilma yapilmasrnm zorunlu oldugu, bu vadinin koruma altma almmasi gerekip gerekrnediginin aynca degerlendirilmesinin gerektigi, bu havzada Pasalar HES'inden baska projelcrin de oldugu, aneak cahsmalann daha baslamadigi, havzamn suyunun dogus arundan itibarcn dogal akis yolundan uzaklastmldrgi ve bu siirccin clcktrik iiretim potansiyeli yok olana kadar devam edecegi, bunun havza icin cok ciddi bir ekolojik yiik oldugu, bu nedenle biitim HES projelerinin birlikte degerlendirilmelcrinin gerektigi,

Projede Enerji Nakil Hatlannm (ENH) HES projelerindcn ayn olarak ele ahndigr, projedc vc <;::ED raporunda enerji nakil hatlan ve bu hatlann dosenmcsi srrasinda olusacak cevresel etkilerin degerlendirilmedigi, enerji naki! hatlannm, enerji iiretim <;::ED siirecinin dismda tutulmasmm hat miilkiyetinin ve/veya enerji nakil sorumlulugunun TEAS'm sorumlulugunda olmasi olarak gosterildigi, ancak hidroelektrik iiretiminin iiretim, iletim ve dagrtim siirecleri ile bir biitiin oldugu, elcktrik iiretim vc ilctim siireclerini ayn ayn ele almanm bir HES insaati sirasmda ccvrcyc olan etkileri daha az gostermek anlamina geldigi icin bunun dogru olmadigi, bu proje icin iletim hatlanmn i11$aat111111 agay kesme, yol acma gibi faaliyetlerin tekrarlanmasi anlamma geldigi, ENH'nm ayn olmasmm HES projeleri icin ciddi bir sorun oldugu, ENH olmadan iiretilen elektrik enerjisinin ulusal aga eklenernedigi, bu hatlarin ciddi cevresel etkilerinin (agac kesimi, yol acilmasr, yanglll potansiyelleri vb.) oldugu, ENH vc HES'lel'in cevresel etkilerinin birlikte ele almmasinm gerektigi,

Bir havzayr sadece elektrik iiretimine yonelik olarak yeniden sekillendirmenin, hele bunu dar bir bakis a91S1 olan (sadece kendi projesi ile ilgilenen), derinligi olmayan (yararacagi sonuclann etrafhca arastinlmadigi) bir proje ile birden fazla kere yapmanm, 0 havzaya verilebilecek en biiyiik zarar oldugu, bu durumun HES projelerinin yaprldtgt havzalar icin kontrolsiiz, geri doniisi; oImayan bir durumun olusmasi anlamina geldigi, bunun UZUll vadcde HES'lerin kullanimlanm da ctkileyecegi,

Bugiin, dogal ozellikleri koruyan, hatta bunlan insanlann paylasunina acari, proje bolgesine ozel, cevre korumaci, calisma verimli cok kapsamh projeler iizerinde calisilarak hazirIanan yaklasrmlann uygulama buldugu, dogalgaz ve petrol hatlan projelerinin bunlann orneklerinden oldugu,

Bu projeler icin oncelikle ilgili havzada kac adet HES yapilmasma izin verilecegine karar verilmesi (su anda bir havza icinde bulunan HES sayilanrun havza kapasitesinin iistiinde oldugu) daha sonra bu HES'leri!l.,·Yi1Plh~. Slra8111111 bclirlenmesinin gercktigi, burada mansaptan membaya dogru inpaat19xiri,'y~p:iliha~hwn dcgcrlendirilebilecegi, kuruluslann, havzadaki yollar icin ortak bir yoz4ni_e yoneln1'elhiri~, aym sekilde Elektrik Iletim Hanlan icin de planlamalanmn merkezi olarak yaprlmas; gei'ektigi, kum ve cimento ihtiyaci icin de

;:.. ' •. ' ",. Ii

12/19

T.e.

IlUzE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 20101311

yorede bulunan kum, cakrl ve cimento iireticilerinden yararlamlmasmm planlanmasi-alternatif yaklasnn, kum cirnento ihtiyaclan icin rnansapta merkezi bir tesisin planlanmasr, telef olacak agaclann sayilanrun yerinde belirlenmesi, isaretlenmesi ve kesilmesinin gcrektigi, hafriyatm bu ve benzeri havzalarda depolanmamasi, mansaba tasmmasmm gerektigi, bu baglamda depo alanlannm yer sccimlcrinin cevre koruma adina yanlis oldugu, biitiin iistlenici firmalar icin cevre miihendisi, jeoloji miihendisi, orman miihendisi ve biyologlardan olusan bir cevre yonetim ekibinin zorunlu kihnmasmm gerektigi, biitiin bu sayilan cahsmalann ancak idare tarafmdan yaptlacak bir havza planlamasi ile saglanabilecek diizenlemeler oldugu ve bu cahsrnalarda da Havza Planlamasina ihtiyac duyuldugu,

HES alanmda tanmsal faaliyetin olmadrgi, ancihk yapan koyliilerin oldugu, bu alan istimlak edilince bu faaliyetlerin sonlanacagi, cay tanmmm HES'in mansabinda siirdirriildiigii, bu faaliyetlerin su kullarumi a\(ls111da olumsuz etkilenecegi ve bu konunun

<;ED'dc dcgerlendirilmedigi, \

HES'lerin calismasmm diisiik debili derelerdeki sularr birlestirip, elektrik iiretimi icin kullandiktan soma, bir kac yi.iz metre daha diisiik kotta tekrar dere yatagma birakmak seklinde planlandigr, derelerdeki sulann birlestirilmesi isleminin, sulann dere yataklanmn dismda, kilometrelere varan mesafelerde tasmmasiru, yonlendirilmesini ve toplanmasnu icerdigini, kullamlan suyun kisa bir sure dere yataginda aktiktan soma tekrar yonlendirildigini, bu siirecin suyun potansiyel enerjisi bitene kadar devam ettigini, butiin bu uygulamalann su yatagrm, debisini, hlZl111 ve derinligini degistirmesinin kaC;11111maz oldugu, buna bagh olarak canh tiirlerinin degiseceginin de bilinmesi gerektigi,

Bu projede ortaya cikan durumun deredeki suyun "can suyu" olarak brrakilmasi planlanan debi dismdaki kismtmn kanallar ve tiinellerle havzamn alt kisimlanna tasmmasi oldugu, burada ne gibi ekolojik degisikliklerin olacagmm bir calisma yapilmadan belirlenemeyecegi, ~ED raporu hazirlanirken bu durumun rapora eklenmesi gerektigi,

Dere yatagmdaki su miktannm sadece hidrolojik acidan degerlendirildigi, bu projenin yore halkma sosyo-ckonomik katkismm suurh olacagi, insaat sirasmda 150 civannda, isletme icinde ise 16 kisilik bir personel cahstmlmasmm planlandigi, bu personelin ne kadannm yore halkt isdihdam edilerek saglanacagmm belirsiz oldugu, bu nedenle projenin i$ potansiyeli olarak degerlendirilmemesi gerektigi, bu tiir projelerin en zor maliyetlendirilen ktS11l1ll111 ckolojik ve sosyal kisunlannm oldugu, bu boyutun CED raporunda yer almadigi,

Dogu Karadeniz derelerinin en biiyiik cevre sorunlannm kum-cakil tesislerinin isletilmesi sirasmda ortaya C;lkbgl, bu projenin suyun kaynagmda olmasmm cok daha biiyiik bir sorun oldugu, C;ED raporunun hazrrlanmasinda ve degerlendirilmesinde bu konunun dikkate almmadigi, yiiriitiilecek insaat cahsmasmm HES'den soma biitiin havza boyunca olusacak bir su kalitesi dcgisimi anlamma gcldigi, ozellikle burada kurulacak olan kum, cakil ve beton tesisinin su kalitesini tamamcn bozacagi, Pasalar HES projesinde beton-kum-cakil tesislerinin kurulmamasi gerektigi ve bu tedbirin almmasi gereken en onemli tedbirlerden biri oldugu, ne vadideki genisligin ne de isletme yontemlerinin cevreyi korumaya uygun sartlarda olmadigi,

Cevre ve Orman Bakanhgimn Abucaglayan deresi gibi ekolojik hassasiyeti olan yorelerde planlanan HES'ler icin uyguladrgi CED siirecini gozden gecirmesinin gerektigi, su anda sadece zaman kisitlamasi iizerine yapilandmlmis bir uygulamanm val' oldugu, biirokrasiyi tamamlama adina istenen belgelerin yapilan hesaplar ve degerlendirmelerin butiin paydaslan memnun etmedigi,

'~"

",

,.

,', "~

. :,

13/19

.~. ':', :,'"

/T.C .

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

Biitiin bir vadiyi sadece tek bir amacla, enerji iiretimi icin kullanmayi planlamanm yanhs oldugu, bu ekosistemin yore halki ve diger faydah kullammlarla paylasilmasuun gercktigi,

Abucaglayan deresinin ekolojik degerinin cok yiiksek oldugu, canh tiirleri acismdan da cesitlilik oraru yiiksek oldugu, bu vadinin simdiye kadar hie bir antropojenik (ins an yapisr) baski ile karst karsiya kalmadigi, bu yap1l11ll korunmasi gerektigi, burda yapilacak herhangi bir cahsmarun cok kapsamh bir cevre yonetim ekibi i1e yiiriitiilrnesinin gerektigi, bu nedenic ~ED siirecinin tekrar baslatrlmasi ve degerlendirilmesi gerektigi, yapilan dcgerlendirme cercevesinde bu proje icin verilen 'r~EiJ olumludur" karannm eksikleri oldugu, vadide yasanacak siireci cevresel degerler acisinda tam olarak ele almadigt ve degerlendirmedigi goriisime vanldigi, gorii$ ve kanaatlerine yer verilmistir,

Bilirkisi raporuna yapilan itirazlar, raporu kusurlandinci nitelikte bulunmadigmdan, itibar cdilmemistir.

Oncelikle yukanda da yer verildigi iizere Hidroelektrik Santrallerinin kurulus maliyetlerinin diger elektrik iiretim santral cesitlerine gore daha diisiik olmasi ve orta1ama kullanim omiirlerinin daha uzun olmasi gibi ncdenlerle bu santrallerin daha ekonomik oldugu, diger santrallere gore daha az sera gazi saluumma sebcbiyet vermesi ve cevre iizerindeki olumsuz baskismm nisbeten daha az olmast nedeniyle daha cevreci oldugu, 02 kaynaklanrmzdan olan ve iilkemizde bol miktarda bulunan su giiciine dayandigrndan elektrik iiretiminde disa bagnuhhgi azaltmasi ve boylece ulusal kalkmmanm saghkh bir sekilde siirdiiriilebilmesine olanak saglamasi nedeniyle stratejik yondcn daha elverisli oldugu tarnsmasizdir. Nitekim hidroelektrik santrallerin cevre dostu olma ozellikleri dikkate almarak ozellikle kiiciik ve orta olcekli santrallerle gerceklestirilen hidroelektrik iiretiminin A vrupa Birligi 'nee de tesvik edildigi hususlan birlikte dikkate almip degerlendirildiginde, hidroelektrik santrallerinin kurulmasi saghkh ve siirdiiriilebilir bir ulusal kalkinma bakirmndan onem arz etmektedir.

Cevre hukukunda onemli bir ilke olan vc bizim hukuk sistemimizde de kabul goren Siirdiiriilebilir Kalkmma ilkesi; bugiinkii ve gelecek kusaklann, saghkh bir cevrede yasamasrm giivence altma alan cevresel, ekonomik ve sosyal hedefler arasmda denge kurulmasi esasma dayah kalkmma ve gelisme olarak tanimlanmakta oIup, iilke kalkinmasina yonelik yapilacak tum yatinmlarda bu kavrama paralcl olarak, gc1ccck kusaklann ihtiyac duyacagi kaynaklann varhgiru ve kalitesini tehlikeye atmadan, hem bugiiniin hem de gelecek kusaklann cevresini olusturan tum cevresel degerlerin her alanda (sosyal, ekonomik, fiziki vb.) islaht, korunmasi ve gelistirilmesi siirecini ifade eden Siirdiiriilebilir Cevre ilkesi de dikkate ahnarak ekolojik dengenin korunmasma azarni olciide dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu baglarnda ulusal kalkmmada "Siirdiiriilebilir Kalkinma" ile "Surdiiriilebilir Cevre" arasmda, birisi digcrinc feda edilmcdcn, saglikh bir dengenin kurulmasr gerekmckte olup, saghkli ve siirdiuiilebilir bir ulusaI kalkmma hedeflenirken milyonlarca yildir devam eden ekolojik dengcnin bozulmamasma ve yine milyonlarca yildrr var olan tabii giizelliklcrin gelecek kusaklara en verimli bir sekilde devredilmesine ozen gosterilmesi gerekmektedir, Ancak "Surdiiriilebilir Kalkmma'' ve "Siirdiuiilebilir Cevre" kavrarnlannm idareler tarafmdan sadece bir temel ilke olarak kabul edilmesi yeterli olmayip, bu ilkelerin kamu idareleri tarafmdan ozumsenerek, biitiin faaliyetlerinde korunmasi icin onem ve ozellik atfedilerek hayata da gecirilmesi gerekir, Kamu idareleri tarafmdan temel bir politika olarakkabul edilen bu ilkelerin idarenin eylem ve islemlerinde kendine yel' bulamamasi halinde ise, bir soylem oJarak dile getirilen bu ilkeler esasrnda oziimsenmemis, mevzuat hiikiirnleri arasinda kaybolmus ilkeler olarak kalmaya mahkum olacaklardir.

;{//,':~r~:' ~~~'~1-':1(\~:.~,;

I ,. \~.

J:'._'; 1\ ..•

~~ :-J ,I . ...~... ~,

~,i,. i :: '.'< ,:~; !.~.

'h \ .··~:.·~.,J.h':, / t ii 14/19

tt l .. i ,ji_"

\~i :) ,~ ./ ; .:: t

t~;~i:,~:,.:~_\,~~;,J: .,,'1".1'

;

-r.c,

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

Bu anlamda, yukanda yer alan metin icinde de yer verildigi iizere yatmmci sirketler tarafindan planlanan bir projenin nasil bir cevresel etki yaratacagunn ve bu etkilerin olumsuz olmasi halindc olumsuz cevresel sonuclann en aza indirilerek hem yatmrnlann desteklenmesi ve siirdiiriilebilir kalkmmarun saglanmasi, hem de onemli cevresel sorunlann dog-up dogmayacagmm tespiti ve yasanabilecek cevresel sorunlann kabul edilebilir bir SI1111' icinde tutulmasi icin gerek Cevre Kanunu'nda, gerekse Cevresel Etki Degerlendirmesi Yonetmeligi'nde yatmmcilann projeleri icin izlemeleri gereken yol ve siirec aynntih olarak belirlenmis ve bir sisteme baglanmisnr. Bu sistem icinde her bir yatmm ile yannrmn yapilacagi alarun kendine has ozellikleri ile birlikte degerlendirilerek bir sonuea vanlmasi gerekmektedir. Anilan mevzuatta verilcn (.:ED siirecine sadece uyulmasi gereken formatsaI bir siirec olarak bakilmasi ve yatirunci sirket tarafmdan ycrinc gctirilmcsi gereken bir prosediir olarak goriilmesi Cevre Kanunu ve <;::ED Yonetmeligi ile belirlenen ve ulasilmak istenilen amaca aykin olacaktir. Cevre Kanunu ve (.:ED Yonetmeligi ile belirlenen amacm gerceklesmesi icin ~ED siirecinin forrnata baglanmis, soyut taahhiitlere dayah prosediirel bir islem olmaktan cikartilarak, pianianan yatinm ile bu yatirmm hayata gecirilecegi alananm gercek verilerine ulasilmasi, siireci yonlendirici bilgilerin bizzat idare tarafrndan arazi iizerinden ahnarak giincel, reel vesomut verilerin toplanmast, bu siirece ilgili kurumlann konuda uzman elemenlannm katrlrmmm saglanmasi, incelemelerin sadece proje dosyasi iizerinden yatmmcr sirketin sunumlanyla degil, bizzat idare tarafindan proje sahasi iizerinde yapilan verilerle yaprlmasi.iayrn vadi/su havzasi iizerinde benzer birden cok projenin planlanrnasi durumundan bunun idare tarafindan bir planan baglanarak, cevresel zorlamanin vc kabul cdilebilir bir cevresel maliyetin hesaplanmasi, projclcrin sayisi, kurulma yer ve zamaru, doganm diger faydali kullarumlan ve insan ve diger canhlarin yasarn alanlanmn bun dan ne diizeyde etkilenecegine iliskin kuvvetli tahminlerin yaptldigt bir pIanlamanm yaprlmasi gerekir.

Bu genel degerlendirmeden hareketle, dava konusu projeye iliskin olarak CED Raporuna bakildigmda bilirkisi raporunda da belirtildigi iizere (.:ED siirecinin formatsal olarak yerine getirildigi, diger bir degisle projeye baslamlmast icin yerine getirilmesi gereken prosediirim tamamlandigi goriilmektedir. Ancak burada CED siirecinin sekli bir islern olarak yerine getirilrnesi kadar.bu siirecin Kanun ve Yonetmeligin oziine uygun olarak gercekci bir yaklasimla ele ahrup incelcnmesi de oncmlidir, Bu acidan bakilmakta olan uyusmazlikta davah idarc tarafmdan verilen Ceversel Etki Degerlendirmesi Olumlu Karanmn dayanagi olan CED Raporu'nun planlanan projenin gerek insaat asamasma iliskin olarak gerekse iiretim asamasma iliskin yapilan inceleme ve tespitlerin yetersiz oldugu, oncelikle Rize Ili Fmdikh Ilcesinde yer alan ve dava konusu <;::ED olumlu karannm verildigi HES santralinin iizerinde kurulacagi Abucaglayan Deresi'nin yer aldigr su havzasmda birden fazla HES santraIi ve bu satrallerden iiretilecek clcktrik cnerjisinin ulusal aga aktanrm icin Enerji Nakil Hath kurulmasmm planlanmasina karsin, burada idare tarafmdan herhangi bir Havza Planlamasi'nm yaptlmadigr, bu havzada yapilacak her bir yatmmin birbirinden bagimsiz olarak ele almtp cevresel etkilerinin kendi iclerinde degerlendirildigi, insaat faaliyetleri sirasmda ortaya cikacak hafriyatm depolanmasi i9i11 diisimiilen yerlerin yetersiz oldugu, bu vadi icinde hafriyat depolamanin dogaya ciddi zararlar verecegi, Abucaglayan Deresi ve cevresinin ekolojisinin bozulmamis nitelikli ormanlarla kapli oldugu, proje kapsammda kcsilecek agac sayisirun gercekci olmadigi, sucul canlilar icin yapilan tespitlerin gercekleri yansrtmadigr ve Iiteratiir cahsmasma dayandigi, soz konusu projenin (.:ED raporunda akarsuyun baltk faunas! ilgili olarak verilen tiirler ile gercek baltk faunasr arasmda onemli diizeyde farkhhklann oldugu, bu projede.birakilmasr gercken hayat suyu miktannin yetersiz oldugu ve sucul canlilarm ya$amlaMnltYidevatnBhgl icin en az 1,801113/sn olmasi gerektigi

tcspit edilmistir, , i_. } .~~... '\

15/19

T.C. r' ' RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

Dava dosyasmda bulunan bilgi ve belgeler ile yukanda aktanlan bilirkisi raporunun birlikte degerlendirilmesinden; Rize Ili Findikli Ilcesi suurlan icinde Abucaglayan Deresi havzasi iizerinde yapmu planlanan Pap alar Hidro Elektrik Santrali projcsinin yaprlacagi Abucaglayan Deresi iizerinde birden fazla nehir tipi Hidro Elektrik Santrali ile bu santrallerin iirettigi elektrik enerjisinin ulusal aga iletilrnesini saglayacak Enerji Nakil l-Iatt111111 (ENH) kurulmasimn planlanmakta oldugu, bu santrallerin ve ENH'nm ayn ayn ele almarak, cevresel etkilerinin birlikte degerlendirilmesinden ziyade her bir santral insaatmm ayn ayn degerlendirilmesi ile totalde val' olan cevresel etkilerin bolimerek kliyiiltiildiigii ve dolayisiyla her bir HESlin olumsuz cevresel etkilerinin az oldugunun soylenmesinin yanhs bir yaklasim olacagi, neticede ekosistemin her bir tcsisin olusturacagi zararlann toplammdan etkileneceginin acrk oldugu, bilirkisi raporunda da ifade edildigi iizere Abucaglayan Deresi su havzasinda yapilacak HES'lerin iiretecekleri enerjinin ulusal aga iletilmesinin bu projelerin amaci oldugu dikkate almdigmda, santrallerin Enerji Nakil Hatlan ile entegre olduklan kabul edilerek olusacak toplam cevresel etkilere ENH'nm etkisininde dahil edilmesi gerektigi, davah idare tarafmdan nakil hatlanrun aynca ele ahnarak cevresel etkilerinin degerlendirilmesi halinde, biitiin bu projelerin birlikte kurulup isletmeye ahnmasi halinde olusturacagi top lam cevresel etkinin parcalara bolimerek tek tek ele almmasimn, olusacak zarann kiiciiltiilmesi ve zararrn biitiiniiniin goz ardr edilmesi anlamma gelecegi anlasilmaktadrr.

Abucaglayan Deresinden akmakta olan suyun hidrolik kapasitesindcn yararlamlarak, bunun enerjiye doniistiiruliip, ulusal enerji kapasitesisnin artmlmasnun hakli bir proje oldugu diisiiniilse bile, bu yatmmlann herhangi bir plan ve pro gram a baglanmadan, arazilerin ozellikleri, diger faydah kullarum sekilleri, flora ve faunasi, endemik yapilan, yer sekilleri, yore halkmm etkilenme durumu vb. ozellik arz eden unsurlann (:ED karan veren idare tarafmdan yerinde ve konunun uzmanlan tarafindan yeterince degerlendirilrncden projenin cevresel etkilerine iliskin olarak, sadece proje sahibi firrnamn hazrrladigr dosya iizerinden, karar ahnmasmm yukanda a1111an 2872 sayih Cevre Kanunu ve CED Yonetmeligi ile belirlenen amaclara aykm olacagr tartismasizdrr. Dolayisryla davah idare tarafmdan ~ED siirecinin amlan Kanun ve Yonetmelik amacma uygun olarak algilarup, yonetilmesi gerekrnekte olup, belirli bir formata baglanarak usulen yerine getirilmesi gereken ve dosya iizerinden yap dan bir incelemeden ibaret olarak sonuclandmlan siirec haline donustiiriilmemelidir. Bilirkisi raporunda da ifadc edildigi iizere, proje sahibi sirkct tarafmdan hazirlanarak davali idareye sunulan Proje Dosyasi ve CED Raporu iizerinden yapilacak projenin cevresel etkileri ile ilgili karar verildigi, incelenen bir cok CED raporu ve Proje Dosyasmm ciddi benzerLikler tasidtgr, bu durumun, sunulan Proje Dosyasi ve c;ED Raporu'nda one siiriilen taahhiitler ile projenin kurulmasi planlanan alanlarm verilerinin gercekci olmadigim ve verilcrin arazi iizerinden ahnmadiguu gosterdigi, davah idarenin aym konuda soz sahibi olan ve diizenleme yctkisine sahip digcr kurumlarala yeterli koordinasyonu saglamadan CED karar siirecinin tamamlanmasma karar verildigi goriilmektedir. Bu tespitin en onemli kamti ise dava konusu Pasalar HES proje sahasmin da yer aldig: Abucaglayan Deresi ve Havzasimn Kiiltiir ve Turizm Bakanhgi Trabzon Kiiltiir ve Tabiat Varhklanru Koruma Bolge Kurulu tarafmdan 15.11.2008 tarih ve 1852 sayrli karar He I. Derecede Dogal SIT Alani ilan edilmesidir, Dava konusu alana iliskin davali idare ile Kiiltiir ve Turizm Bakanligi arasmda CED karan verilmeden once koordinasyonun saglandigi, heniiz uyusmazhga konu projeyle ilgili CED karan verilmeden once Kiiltiir ve Turizm Bakanhgi tarafmdan davah idareye hitaben tesis edilen bila tarih 2922 sayrh islemde "Pasalar Regulatorii ve HES'nin yapilacagi alan ve cevresinin ozellikle orman ortiisii basta olmak iizere bitki (flora) ve yaban hayvanlan (fauna) olarak cok onemli alanlardan olup, estetik-manzara ozelligi bakmundan da ons.<;JikIec·kQ,(unmasl gerekli alanlardandir'' ifadesine yer verilerek, bu alanda SIT tespit 9pl1ff~S!,iinr.~h~~·b~~ladlgl ve devam ctmekte oldugu bildirlmesine karsin, davah idare tarafIHdan Ki,lltili ve T\\rizm Bakanligi Trabzon Kiiltiir ve

)' ::;'/::," '. ',~\ ;,' "~. 16/19

~~,:; \:: ": -,::.)

~ . . N

\ ... ~~. !,::::.;>;~,~.,~~~::~>'/"

{'T.e .

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARARNO: 2010/311

Tabiat Varhklanm Koruma Bolge Kurulu tarafmdan yiiriitiilen SIT cahsmasmm sonucianmasi beklenilmeden, uyusmazhga konu proje ile ilgili olarak (::ED Olumlu Karan verilmesi, yine idare tarafmdan belirlenen cevre politikalannm ve ~ED mevzuatmin gerektigi olcude benimsenip, yeterince oziimsenemcdigini gosterrnektedir.

. Uyusmazhga konu Pasalar HES proje sahasmm da yer aldigt Abucaglayan Deresi ve Havzasirun Kiiltiir ve Turizm Bakanhgr Trabzon Kiiltiir ve Tabiat Varhklarnu Koruma Bolge Kurulu tarafmdan 15.11.2008 tarih ve 1852 sayili karar ile 1. Derecede Dogal SIT Alaru Han edilmis, miidahil sirket tarafinda Koruma Kurulu'nun bu karanna karst Mahkememizin E:2009/42 nolu nolu dosyada iptal davasi acrlmrstir. Acilan davada Mahkcrnemiz tarafmdan mahallinde kesif ve bilirkisi incelemesi yapilmasma karar verilerek, 30.10.2009 tarihinde iera edilen kesif ve bilirkisi incelemesi sonucunda hazrrlanarak Mahkememize sunulan 07.12.2009 tarihli bilirkisi raporunda sonuc olarak Abucaglayan Dersi ve vadisinin onemli bir kisrrunda araba yolu dahi bulunmadigi ve essiz dogal yapl ile bakir bir sekilde bulundugu, vadinin ozellikle belli bazi orman forrnasyonlan ve flora zenginligi ile diger vadilerdcn belirgin bir farkhlik ortaya koydugu, Dogu Karadeniz'e ozgii biitiin habitatlan burada bulmanm miimkiin oldugu, dolayisryla vadinin L Dogal SIT Alam olmayi gerektirir kosullan tasidrg: goril$ ve kanaatine yer verilmistir. Bu gorii;; bakilmakta olan uyusmazhkla ilgili olarak yapilan kesif-bilirkisi ineelemesinde de bilirkisi heyyetinee dile getirilmis ve bilirkisi raporuna yansttilrmstir. Bu tespitler de davah idare tarafindan ~ED karan verilirken proje sahasmin dogal yapisinm, flora ve faunasinin, ycr sekilleri ve arazi irnkanlannm arazi iizerinden alman gercek, giincel ve somut verilerle incclcnmedigi ve proje sahasrmn davah idare elemeanlannca bizzat yerinde goriilerek tespitlerin yaprlmadigrm, verilen ~ED 01umlu Karannm formatsal olarak dosya iizerinden verildigini ve bu durumun bir ~ED bakis acismm ortaya koyuldugunu gosterrnektedir, Mahkememizde proje alanmm SiT ilan edilmesine iliskin olarak alinan kurul karanna karst acilan dava Mahkememizin 30.04.2010 tarih E:2009/42 K:2010/203 sayih karan ile reddedilmistir.

Davah idare tarafmdan Abucaglayan Deresi ve vadisi icinde birden fazla RES icin izin verildigi, ancak bu santrallerin her birinin ayn ayn ve birbirinden bagnnsiz olarak degerlendirildigi, birden fazla HES projesinin planlandrgi Abucaglayan Deresi ve vadisi icin davah idare tarafindan hali hazirda bir Havza Planlamasmm yapilmadigmm sunulan bilgi ve bclgelcrden de anlasildigi, bolgedc HES santralleri ile birlikte faaliyette olan vc daha oncedcn izin verilen kum-cakil vc tas oeaklannmda kontrolsiiz bir sekilde faaliyetlerini siirdiirdiigii, davalr idareden faaliyetlerine izin alan HES yatmmci sirketlerin bolgeyi tamamen insaat sahasma cevirerek, htzli ve kontrolsiiz bir yapilasmaya gittikleri ve bu durumun Havzaya ve Abucaglayan Deresi'ne verebilecegi zarann diger RES santraLLeri icin yapilan kesifler esnasinda da gozlemlenebildigi, yapilan kesiflerde goriildiigii iizere HES projclerinin iizerinde planlandrgr akarsulann en yiiksck kotundan menbadan baslarularak suyun hidrolik kapasitesinin bittigi mansaba kadar lIES kurulmasmm planlandigi, herbir HES arasmda yaklasrk olarak 100-200m mesafe birakilarak ard-arda santrallerin kurulmasma izin verildigi, bir santralin regulatorde toplayip, timellerle tasiyarak santral alanmda elektrik iirettikten- sonra biraktigi suyun hemen devamindaki diger bir HES tarafindan tutulup toplanarak ayru islemin yaprldigr, bu faaliyetin akarsuyun hidrolik kapasitesisnin bittigi noktaya kadar devam ettigi, bu durumun iizerinde HES planlanan akarsuyun sadeee hidrolik kapasitesi bakimmdan degerlendirildigini, aynca cevre yonetiminde soz sahibi olan idare tarafmdan sadeee bu ozellik iizerinde durularak havzanm diger ozelliklerinin ve yorede yasayan canhlann ihtiyaclanmn dikkate almmadigmi gosterdigi, bu eksikliklerin giderilmesinin bilirkisi raporunda da belirtildigi iizere meveut su havzalannm kapasitelerinin aynntih olarak h:saplandlgl, b_u hav~al~~~~;£~~l~¥!,s.llla i::in verilecek projelerin yer,. ~aman ve sayilanrun oncedcn belirlenmijs' e~lfai.;ij,'i.\p'_~~andlgl, havzalarda gerceklestirilccek projelerin Q.evr~s.eI zorlamal.an.n~nfWnn!~!~:~.;;Q~al'ak;.,.~es~plandlgl, havzadaki yattn~11ar~n cevresel etkilerinin kabul edliblhrll~fb;r s1~~(e~~:t)kof:~ti~ugU, buralarda yaprlacak projelerin

r·· \. ",.. . ". ,~ 17/19

' ",'.;t."I./" /.!!

'j ~'1.) iJ ,"":'. to < ... ' ,)"

'~:t1l'~;,;; .~~,::~~~~:.;;/

·1

\

/T.C .

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARAR NO: 2010/311

anlamh bir incelemesinin yaprldigi, denetim ve yonetiminin belirli standartlara kavusturuldugu bir Havza Planlamasi ile giderilebilecegi anlasilmaktadrr. Bu amacla 4856 sayil: Cevre ve Orman Bakanlrgi Teskilat ve Gorevleri Hakkinda Kanun'un 9/k maddesi de; su kaynaklan icin koruma vc kullanma planlan yapmak, kita ici su kaynakian ile toprak kaynaklannm havza bazinda biitiinciil yonetimini saglamak icin gerekli calismalan yapmak gorevini davali Cevre ve Orman Bakanhgma vermistir.

Dava konusu Pasalar HES'in faaliyete gecmesinden sonra birakilacak hayat suyu miktannrn akarsudaki canh yasanunm siirdiiriilebilirligi icin yeterli diizeyde olmadigmm hazirlanan bilirkisi raporunda tcspit edildigi, buna gore akarsudaki mcvcut sucul canhlann yasamlanmn devami icin bu projede birakilmasi gereken en az hayat suyu miktannm 1,80m3 Isn ( 6 m. x 1 m3/sn x 0.3 m) olmasi gerektigi, en az 1,80m3/sn debiye sahip hayat suyu birakilmasr durumunda biyolojik cesitliligin (su da yasayan omurgalr, omurgaslz hayvanla ve sucul flora) asgari diizeyde devamhhgnun saglanacagmm belirtildigi, dolayisiyla <=ED Raporunda taahhiit edilen ve davah idare tarafmdan da onaylanan hayat suyu miktanrun bilirkisiler tarafmdan yeterli bulunmadigr, bilirkisi raporunda da belirtildigi iizere ~ED Raporunda deponi alaru, yollar, kesilecek agac sayilan, atiklann kontrolii ve yonetimine iliskin protokoller, yore halkinrn gecim kaynagi olan 'lay tanmmm etkilenme durumu vb. bit" '10k hususun belirsiz brrakildigi ve yeterince irdelenmedigi, projenin yapilacagt bolgede ciddi heyelan tehlikesi bulunmasina ragmen projede heyelan konusunun gozardi edildigi, proje kapsammda yapilan calismalar neticesinde crkan hafriyat yonctim ve denetiminin yeterli bulunmadigi, sonuc olarak bclirsiz birakilan bir cok konunun yatmmci sirketin tck yarafh iradesine terk edildigi, bu durumun genel kamu yaran ile bagdasmayacagr, yapilacak projenin cevresel sonuclannm eksiksiz olarak davah idare tarafrndan belirlenip planlanmasr, yonetilmesi ve verilen taahhiitlerin yeterliliginin denetlenmesinin davali idarenin kanundan kaynaklanan gorev ve sorumluluklan arasinda bulundugu, uyusmazhk konusu Abucaglayan Deresi su havzasi iizerinde kurulmasi planlanan Pasalar HES projesine <=ED olumlu karan verilirkcn davali idare tarafmdan ayni havza iizerinde toplam kay RES insaatmm planlandiguun ve bunlann birlesen cevresel etkilerinin nc oldugunun hesaplanmadigi, ay111 havzada kum-cakil ve tas ocaklannm bulunup bulunmadtgmm hesaba katrlmadrgt, bu tespitler icin ilgili kuruluslarla yeterli koordinasyonun saglanmadigi, verilerin bizzat arazi iizerinden ahnmadigr ve proje dosyasmda sunulan veriler ile proje sahasi gerceklerinin ortilsrnedigi, dolayisiyla Abucaglayan Deresi ve vadisinin cevrcsel zorlama kapasitesinin gercek anlamda hesaplanmadigi, kabul edilebilir bir cevresel etkinin tespit edilmedigi goriilmektedir.

Biitiin bu sayilan nedenlerle; 4856 sayili Cevre ve Orman Bakanhgr Teskilat ve Gorevleri Hakkmda Kanun, 2872 sayrli Cevre Kanunu ve Cevresel Etki Degerlendirmesi Yonetmeligi ile davah idareye verilen gorev ve yetkilerin amacina ve bclirlenen ccvre politikalanna uygun olarak uyusmazliga konu proje sahasmrn Trabzon Kiiltiir ve Tabiat Varhklanm Koruma Bolge Kurulu tarafindan 15.11.2008 tarih ve 1852 sayih karar ile J. Derecede Dogal SIT Alam ilan edilmesine iliskin karan da goz oniine ahrup degerlendirilerek, projenin kapsamh cevresel etkilerinin hesaplanip, yukanda tespit edilen sorunlann ve belirsizliklerin giderilmesi ve uyusmazliga konu proje ile aym vadide kurulmasi planlanan diger projeler birlikte degerlendirilerek, uyusmazlrga konu Hidro Elektrik Santrali ve eklentilerinin cevreye verecegi Za1'ar111 kapsamlt ve gercekci hesaplamalannm yaprldrgi, bir Cevresel Etki Degerlendirmesi caltsmas: ile tespit edilmesi gerekirken, bu hususlar goz ardi edilerek, Rize 11i Fmdikh llcesi suurlan icinde Abucaglayan Deresi ve vadisinde kurulacak Pasalar Hidro Elektrik Santrali projesi icin davah Cevre ve Orman Bakanlrgi tarafindan Cevresel .Etki~:D~g.el'lG.!ldirmesi Olumlu Karan vcrilmesindc hukuka ve mevzuata uyarhhk gorulmyrrii~Hr. ;: .. \ .... , .. "'\,.

~:' .;: ~', '.~~

{I "

18/19

(I

I

r'T.C •

.

RIZE

. .

IDARE MAHKEMESI

ESAS NO : 2008/369 KARARNO: 2010/311

Diger taraftan, ilgili mcvzuat hukiimleri vc Darustay ictihatlan da dikkate alindrgmda, 1.., Derecede Dogal SIT Alaru ilan cdilen alanlarda Hidro Elektrik Santralleri'nin

kurularnayacagi acrktir. •

Acrklanan nedenlerle, dava konusu Cevresel Etki Degerlendirmest Olumlu Kararr'nm iptaline, asagrda dokiimii yapilan 3.031)8 TL yargrlama gideri ile birlikte A.A.U.T'ne gore hesaplanan l.000,00 TL vekalet iicretinin davah idareden ahnarak davacilara verilmesine, davah miidahil tarafindan yapilan 176~05 TL yargilama giderinin miidahil iizerinde brrakilmasma.: artan kesif avansi ile varsa posta iicretinin istegi halinde davaciya iadesine, kararm tebliginden itibaren 30 gun icerisinde Damstay'a temyiz yo)u acik olrnak iizere, 30.06.2010 tarihinde oybirligiyle karar verildi,

Baskan ABDURRAHMAN BESER 37782

Uye ..

YUSUFGUNEY 42975

..

U

. . ye ""

ISMAIL TAZEGUL

107233

. .

Y ARGILAMA GIDERLERI

Basvuru HarCI Karar Harc:

Y.D.lIarcl

Posta Gideri Kesif ve Bil.Ma. :

14~00 TL 14,00 TL 22,90 TL

223,45 TL 2.757,63 TL

TOPLAM

3.031~78 TL

MUD. DA V ALI YARGILAMA GiDERLERI

Basvuru Hare] : 14,00 TL

YD Itiraz Ham : 44,80 TL

2.Y.D.l. Haw 49,25 TL

Posta Gideri 68,00 TL

TOPLAM

176,05 TL

19/19