Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)
İNŞAAT TEKNOLOJİSİ
POLİGON
ANKARA 2006
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak
yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).
• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.
• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER..........................................................................................................................i
AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 3
1. İFRAZ VE SINIR DÜZENLEMESİ YAPMAK ................................................................. 3
1.1. İfraz ve Sınır Düzeltmesi .............................................................................................. 3
1.1.1. Tanımı.................................................................................................................... 3
1.1.2. Verilen Bir Noktadan İfraz .................................................................................... 3
1.1.3. Bir Kenara Paralel İfraz ......................................................................................... 7
1.1.4. Bir Kenara Dik İfraz ............................................................................................ 11
1.1.5. Orantılı İfraz ........................................................................................................ 14
1.1.6. Arazi Değerine Göre İfraz ................................................................................... 14
1.2. Sınır Düzeltmeleri ....................................................................................................... 15
1.2.1. Kırık Bir Sınırın Grafik Olarak Düzeltilmesi ...................................................... 15
1.2.2. Kırık Bir Sınırın Ölçü Değerlerine Göre Düzeltilmesi ........................................ 16
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 20
ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .................................................................................................. 23
2. POLİGON VE POLİGON HESAPLARINI YAPMAK .................................................... 23
2.1. Dik Koordinat Sistemi ve Koordinat Hesapları .......................................................... 23
2.1.1. Dik Koordinat Sistemi ......................................................................................... 23
2.1.2. Temel Ödevler ..................................................................................................... 25
2.1.3. Küçük Nokta ve Yan Nokta Hesabı..................................................................... 31
2.2. Poligon Hesapları........................................................................................................ 38
2.2.1. Tanımı.................................................................................................................. 38
2.2.2. Poligon Güzergâhlarının Sınıflandırılması .......................................................... 38
2.2.3. Hazırlık İşleri ....................................................................................................... 40
2.2.4. Ölçü İşleri ............................................................................................................ 43
2.2.5. Poligon Hesabı..................................................................................................... 44
2.2.6. Poligon Güzergâhındaki Kaba Ölçü Hatalarının Bulunması ............................... 56
2.2.7. Poligon Güzergâhındaki Kapanma Hataları ve Hata Sınırları............................. 58
UYGULAMA FAALİYETİ- 2 .......................................................................................... 60
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 61
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 64
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 65
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 66
i
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 581MSP011
ALAN İnşaat Teknolojisi Alanı
DAL/MESLEK Harita Kadastro Teknisyenliği
MODÜLÜN ADI Poligon
İfraz ve sınır düzenlemesi ile poligon ve poligon
MODÜLÜN TANIMI hesaplarının yapılması ile ilgili temel bilgi ve becerilerin
kazandırıldığı öğretim materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖN KOŞUL Hesap modülünü başarmış olmalıdır.
İfraz ve sınır düzenlemesi ile poligon ve poligon
YETERLİK
hesaplarını kuralına göre yapmak.
Genel Amaç:
Gerekli ortam sağlandığında poligonu kuralına uygun
olarak yapabileceksiniz.
Amaçlar:
MODÜLÜN AMACI ¾ İfraz ve sınır düzenlemesini kuralına uygun olarak
yapabileceksiniz.
¾ Poligon ve poligon hesaplarını kuralına uygun olarak
yapabileceksiniz.
ii
GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili öğrenci;
1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ
ARAŞTIRMA
1.1.1. Tanımı
İfraz (ayırma), ilgilisinin talebi üzerine bir parselin İmar Kanununun 15 ve 16.
maddeleri uyarınca iki ya da daha fazla parçalara bölünmesi işlemidir.
1.1.2.1. Üçgen Şeklindeki Bir Parselin Verilen Bir Noktasından Geçen Bir Doğru ile
İfrazı
Üçgen şeklindeki bir ABC parselinden alanı f olan bir parçanın ayrılması ve ayrılarak
yeni parselin sınırının verilmiş olan bir P noktasından geçmesi isteniyor (Şekil:1.1).
Ayrılmak istenen ve Şekil 1.1 de taralı olan DPC üçgeninin alanının iki katı
2 f = p.h
3
Örnek
B
h
f
A C
b-p p
Şekil 1.1’de üçgen şeklindeki parselden f=150 m2’lik bir alan yeni sınır çizgisi P
noktasından geçmek üzere ayrılmak isteniyor. P noktasının AC kenarına olan düşey uzaklığı
h = 10 m ölçülüyor. Buna göre p kenar uzunluğunu hesaplayınız.
2f = p.h p = 2f / h
p = (2.150) / 10
p = 300 / 10
p = 30 m
1.1.2.2. Dörtgen Şeklindeki Bir Parselin Verilen Bir Noktadan Geçen Bir Doğru ile
İfrazı
Dörtgen şeklindeki bir parselin verilen bir noktasından geçen bir doğru ile alanı f olan
bir parçanın ayrılması istendiğinde, çözüm grafik veya ölçü değerlerine göre olmak üzere iki
şekilde yapılır (Şekil:1.2, 1.3)
.
C C
P
B P
B
fo
h
h1 h
A ∆f
M N
E D
p A D
E
p
4
Çözüm grafik olarak yapılırsa, önce dörtgen (Şekil:1.2) bir köşesi P olan ve alanı
dörtgenin alanına eşit olan MPN üçgenine çevrilir. Bundan sonra üçgenin P noktasından h
yüksekliği plan üzerinde ölçülerek p uzunluğu p=2f/h formülüne göre hesaplanır. M
noktasından hesaplanan P uzunluğu kadar ölçülerek E noktası bulunur.
Diğer bir şekilde de ABP üçgeninin f0 alanı hesaplanır (Şekil:1.3). f0 alanı ayrılması
istenen f alanından çıkarılarak APE üçgeninin ∆f alanı bulunur. Bu alana göre p uzunluğu
2f
p= formülü yardımı ile hesaplanır.
h
2( f − f 0 ) 2∆f
f − f 0 = ∆f ve p = = bulunur.
h h
Gereken değerler plan üzerinden ölçülerek alınır. Bu metot ile arazi değerlerine göre
de hesap yapılabilir. Bu durumda P noktasının bulunduğu BC kenarı ölçü doğrusu olarak
kabul edilir. ABP üçgeninin BP tabanı ve h1 yüksekliği ile P noktasından AD tabanına inilen
yükseklik ölçülür. Hesap yukarıdaki formüle göre yapılır ve p uzunluğu AD doğrusu
üzerinde ölçülerek E noktası bulunur.
Örnek
Şekil 1.3’deki parselde f= 500 m2, f0 =162,5 m2, h =25 m olarak ölçülüyor AE=p
uzunluğunu hesaplayınız.
Çözüm
Çözüm ölçü değerlerine göre yapılacaksa, yeni parselin sınırının geçmesi istenen P
noktasının karşısındaki kenar ölçü doğrusu olarak alınır. Parselin ölçüsü yapılır (Şekil 1.4). P
noktasından düşülen dikin bir tarafında kalan ABPM dörtgeninin f 0 alanı hesaplanır.
Hesaplanan bu alan ayrılması istenen f alanından çıkarılarak ∆f farkı bulunur.
f - f 0 =∆ f
Bu fark PME üçgeninin alanına eşittir. Yeni sınırın geçmesi gereken E noktası ile M
2f
noktası arasındaki p uzunluğu PME üçgeninden p = formülünde f yerine ( f - f 0 )
h
2 ( f − f 0 ) 2 ∆f
konularak bulunan p = = formülü yardımıyla hesaplanır.
h h
5
C
29,20
P
B 28,0
27,00
f
A M E D
0,00
10,00
23,00
37,00
49,40
Şekil 1.4 :Dörtgen şeklindeki bir parselin
ölçü değerlerine göre ifrazı
Örnek:
Şekil:1.4’deki parselden alanı f =600 m2 olan bir parçanın ayrılması isteniyor.
ME= p uzunluğunu hesaplayınız.
Çözüm:
2 f 0 =10.27+(23–10)(28+27)=985
f 0 =497,5 m2
1.1.2.3. Çokgen Şeklindeki Bir Parselin Verilen Bir Noktasından Geçen Bir Doğru ile
İfrazı:
Çokgen şeklindeki bir parselden istenilen büyüklükte bir f alanının ayrılması, dörtgen
şeklindeki bir parselin ifrazında olduğu gibi yapılır. Önce parselin sınırının geçmesi istenilen
P noktası parselin uygun bir noktası ile örneğin, Şekil:1.5’de A noktası ile birleştirilerek
ABCDP çokgeninin fo alanı hesaplanır. Bu alan, ayrılmak istenen f alanından çıkarılarak
APE üçgeninin alanı bulunur.
f − f 0 = ∆f
6
P
D
C
fo
h
B
E A
p
2 ( f − f 0 ) 2 ∆f
AE=p kenarı p= = formülü yardımıyla hesaplanır. A noktasından,
h h
hesaplanan p uzunluğu kadar ölçülerek E noktasının yeri tespit edilir. EP doğrusu ayrılmak
istenen yeni parselin sınırıdır.
1.1.3.1. Üçgen Şeklindeki Bir Parselin Bir Kenarına Paralel Bir Doğru İle İfrazı
h h2 a .h
Bu formülün her iki tarafı ile çarpılırsa; 2
= 0 olur. Hâlbuki a 0 .h = 2 f ve
H H a.H
h2 a .h
a.H = 2 F olduğundan 2
= 0 formülünde yerlerine konursa;
H a.H
7
h2 f
2
= bulunur. Buradan h yüksekliği, h = H
f
F
H F
formülü ile hesaplanır. Uygulamada CB doğrusunun iki yerinden çıkılan dikler üzerinde
hesaplanan y yükseklik farkı kadar ölçülerek ED doğrusu bulunur. Bu fark,
y = H −h
f
formülü veya bu formüldeki h nin yerine h = H konularak
F
f
y=H −H formülü ile hesaplanır.
F
h a0
= formülünden yararlanarak bulunan,
H a
h
a0 = a formülü ile a0 kenarı hesaplanır.
H
Örnek:
Alanı F =1000 m2 olan üçgen şeklindeki bir parselden ayrılmak istenen AED alanı
f =250 m2, H = 20 m ise y yüksekliği ne kadardır?
Çözüm:
f 250
y=H −H = 20 − 20 = 20–20(1/2) =20–10=10 m bulunur.
F 1000
8
1.1.3.2. Yamuk Şeklindeki Bir Parselin Tabanına Paralel Bir Doğru İle İfrazı
1
Diğer taraftan ayrılmak istenen yamuğun alanı; f = ( A + b). y olur. Buradan,
2
f y ( A − b)( A + b) f A2 − b 2
. = veya = olur.
y H 2( A − B) H 2( A − B )
2 f ( A − B) 2 f ( A − B)
b 2 = A2 − ve b = A2 − formülü ile bulunur.
H H
2 f ( A − B) y A−b f A+b
b= A2 − formülünden bulunan b değeri = veya =
H H A− B y 2
( A − b) 2f
y = H. ve y =
( A − B) ( A + b)
9
A, H ve B değerleri arazide veya ölçekli bir plan üzerinden ölçülür. Hesaplanan y
uzaklığından (P1,,P4) kenarına paralel çizilerek bu parselin (P1,P2) ve (P3,P4) doğrularını
kestiği P6 ve P5 noktaları tespit edilir. Hesaplanmış olan b uzunluğu kontrol için kullanılır.
Örnek:
25,00
25,00
Çözüm:
2 f ( A − B)
40,00
00,00
20,00
55,00
b= A2 −
H
2.425(55 − 20)
= 55 2 − = 42,84 m
25 Şekil:1.8 Yamuk şeklindeki bir parselin
tabana paralel bir doğru ile ifrazına
2f 2.425 örnek
y= y= = 8,69 m
( A + b) (55 + 42,84)
1.1.3.3. Dörtgen Şeklindeki Bir Parselin Tabanına Paralel Bir Doğru İle İfrazı
Dörtgen şeklindeki parselin P3 köşesinden tabana paralel bir doğru çizilirse bir yamuk
meydana gelir (Şekil:1.9). Bundan sonra problem yamuk şeklindeki bir parselin tabanı
paralel bir doğru ile ifrazına dönüşür.
b= A 2 − 2 f (cot α + cot β ) P2
( A − b) P5 P3
y= formüllerinde
(cot α + cot β ) b
yerine konularak problem çözülür.
y
P1 P4
Şekil 1.9: Dörtgen şeklindeki bir parselin
yamuk şekline çevrilerek tabanına paralel
bir doğru ile ifrazı
10
Örnek:
10,00
70,00
50,00
00,00
30
10
cot β = = 0,50000 bulunur.
20 Şekil 1.10: Dörtgen şeklindeki bir parselin
α ve β açıları yardımıyla tabanına paralel bir
b= A 2 − 2 f (cot α + cot β ) = doğru ile ifrazı
70 2 − 2.200(0,66667 + 0,50000) =
66,58 m
( A − b) (70 − 66,58)
y= = = 2,933 m
(cot α + cot β ) (0,66667 + 0,50000)
1.1.4.1. Üçgen Şeklindeki Bir Parselin Tabanına Dik Bir Doğru İle İfrazı
P1 noktasından P2P3 kenarlarına bir dik inilecek olursa P1MP2 dik üçgeni meydana
gelir. Bölünmek istenen f alanını P2P3 tabanına dik bir doğru ile bölmek istediğimiz de
problem, tabanı P1M olan P1MP2 dik üçgeninin tabanına paralel bir ifraza çevrilmiş olur
(Şekil:1.11).
f f f P1
a=A , b=B , h=H
F F F
formülleri yardımıyla çözülür. B
H b
Bu Formüllerde F alanı, A, B ve H h
kenarları P1MP2 üçgeninin alanı ve f
P3 M P2
kenarlarıdır. Hesaplanan a, b ve h a
kenarlarından biri kontrol elamanı olarak p A
kullanılır.
Şekil1.11 Üçgen şeklindeki bir parselin
tabanına dik bir doğru ile ifrazı
11
Örnek:
P1
Şekil:1.12’deki üçgen şeklindeki
parselden P3P2 tabanına dik bir doğru ile
alanı f =175 m2 olan bir parçayı ayırmak
için a ve h değerlerini bulunuz. H b
35
h
Çözüm: P3 K P2
a
15
55
0,0
P1KP2 üçgeninin alanı
1
F= (55 -15).35=700 m2 dır. Ayrılmak
2 Şekil:1.12 Üçgen şeklindeki bir parselin
istenen parçanın a ve h kenarları tabana dik bir doğru ile ifrazı
f f
a=A , h=H formüllerine
F F
göre,
175 175
a = (55 − 15) =20 m ve h = 35 =17,5 m bulunur.
700 700
1.1.4.2. Dörtgen Şeklindeki Bir Parselin Bir Kenarına Dik Bir Doğru ile İfrazı:
H − y H −h
= yazılabilir.
x b
a.H + ( H + y ).x H − y H −h
f = ve = denklemlerinde x eşitliğin bir tarafına alınırsa;
2 x b
12
2 f − a.H ( H − y ).b
x= ve x= eşitlikleri bulunur. Bu eşitliklerin sol tarafları
H+y H −h
birbirlerine eşit olduğundan sağ tarafları da eşittir. Bu nedenle;
(H+y)(H-y) = H2-y2 olduğundan yukarıdaki eşitlikte yerine konulup y2 eşitliğin bir tarafına
alınırsa;
(2 f − a.H )( H − h)
y2 = H 2 −
b
veya
(2 f − a.H )( H − h)
y = H2 − bulunur.
b
(2 f − a.H )( H − h)
y’ nin daima pozitif değeri kullanılır. Yukarıdaki y = H2 − formülü
b
ile bulunacak y değeri;
2 f − a.H ( H − y ).b
x= ve x= formüllerinde birinde yerine konularak x değeri
H+y H −h
hesaplanır.
Örnek:
Çözüm: y
h=27
x
B E A
(2. f − a.H )(H − h)
49
y= H − 2
6
00
64
b a
b
formülünde değerler yerine konularak, Şekil 1.14: Bir kenara dik ifraza örnek
13
(2.1170− 15.44)(44 − 27)
y = 442 − =35,6625 m bulunur. y’nin bulunan bu değeri,
49 − 6
2 f − a.H ( H − y ).b
x= , x= birinde yerine konularak,
H+y H −h
(44 − 35,6625).43
x= =21,09 m bulunur.
44 − 27
Şekil:1.15’deki gibi sivri bir parselden tabana paralel bir doğru ile alanı f olan bir
kısım ifraz edilecek olursa geri kalan kısmın taralı parçası, tarlanın sürülmesi sırasında
mahzurlu olabilir. Halbuki Şekil:1.16’da görüldüğü gibi ifraz doğrusu parselin kenarlarını
bo d o
v= = oranında bölecek olursa, tarlanın sürülmesi bakımından mahzurlu kısım her
b d
iki parsele bölünmüş olur. Bu nedenle bazı durumlarda ifrazın orantılı yapılması istenebilir.
C
D
b d
bo
B A do
ABC gibi kırık bir sınırı grafik olarak düzeltmek için AC doğrusuna B noktasından bir
paralel çizilir (Şekil:1.18). Paralelin sınırı kestiği D noktası ile B noktasının AC doğrusu ile
meydana getirdikleri ADC ve ABC üçgenleri, AC tabanları ortak ve yükseklikleri eşit
olduğundan eş değerdirler. Bu halde ABC üçgeni yerine ADC üçgeni alınabileceği için AD
doğrusu yeni sınırı teşkil eder.
Düzeltilen sınırın verilen bir M noktasından geçmesi istenirse M noktası ile D noktası
birleştirilir (Şekil:1.19). A noktasından MD doğrusuna bir paralel çizilerek sınırı kestiği E
noktası bulunur. M noktasından geçmesi istenen sınır bu nokta ile E noktasını birleştiren
doğrudur.
şahıs şahıs
B M
D D
A A
C E
devlet devlet
Şekil 1.18: Kırık sınırın grafik Şekil 1.19: Düzeltilen bir sınırın verilen
olarak düzeltilmesi bir M noktasından geçecek şekilde
değiştirilmesi
AD sınırının AE doğrusuna dik olması istenirse (Şekil:1.20), parsel sınırlarının
birbirlerine paralel olup olmadığına göre iki durum olabilir. AE ve MD sınırları birbirine
paralel ise AD sınırının orta noktası O bulunur. Bu noktadan AE sınırına bir dik çizilecek
olursa, AOE ve MDO üçgenleri eşit olduğundan ME doğrusu aranan sınırdır.
15
MK .MD
Kaydırılması gereken y miktarı, y = veya MD = AE = h , EK = s ,
2 EK
OE = s 0 ve buradan MK = s − 2s o alınıp yukarıdaki formülde yerine konursa,
( s − 2 s o ).h
y= formülü ile hesaplanır. Gerekirse y tekrar hesaplanarak EK doğrusu bir
2s
kere daha kaydırılabilir.
K
M D D
M
şahıs
s
O
şahıs
devlet
devlet
so
A E A h E
Şekil 1.20: Eğik bir sınırı bir kenara Şekil 1.21: Kenarları paralel olmayan iki
dik olacak şekilde değiştirilmesi parsel arasındaki eğik bir sınırın bir kenara
dik olacak şekilde değiştirilmesi
Arazide ölçü yapılması mümkün ise kırık sınırın ölçü değerlerine göre düzeltilmesi
tercih edilmelidir. Düzeltilmesi istenen kırık sınırın uygun bir yerinde bir ölçü doğrusu
alınarak bu doğru üzerinden sınırın kırık noktaları ortogonal metotla (prizmatik olarak)
ölçülür. Ölçü doğrusu sınırın A ve D noktalarını birleştiren (Şekil:1.22.a) veya bir kenara dik
(Şekil:1.22.b) herhangi bir doğru alınabilir. Bu doğrunun iki tarafında kalan ve şekilde
taranmış olarak gösterilen arazi parçalarının alanlarının farkı ∆f bulunur. Yeni sınırın iki
tarafında kalan arazi parçaları birbirine eşit veya diğer bir deyimle ∆f = 0 olması gerekir.
Eğer bulunan fark sıfıra eşit değilse ∆f = a.h olacak şekilde A noktası kaydırılarak yeni
sınırın K noktası bulunur.
16
şahıs devlet devlet
C C C
K
h h a D
D
K a K D A h M
a
A A B
B B şahıs
devlet şahıs
a b c
Yeni sınırın M gibi istenen bir noktadan geçmesi isteniyorsa, (Şekil:1.22.c) ölçü
doğrusu bu noktadan geçecek şekilde alınır ve a nın hesabı yukarıda anlatıldığı şekilde
yapılır.
şahıs şahıs
C
C D
D h
h A B
A B
devlet devlet
Şekil 1.23 : Kırık bir sınırın belli bir doğruya Şekil 1.24 : Düzeltilen sınırın kenara
paralel olacak şekilde düzeltilmesi dik olarak geçirilmesi
Yeni sınırın belli bir doğruya paralel olması isteniyorsa, ölçü doğrusu bu doğruya
paralel olarak alınır (Şekil:1.23). Yeni sınırın bir kenara dik olması isteniyorsa ölçü doğrusu
o kenara dik olarak alınır (Şekil:1.24). Ölçü doğrusu alan hesabından sonra bulunan ∆f
miktarı kadar ve kendine paralel olarak kaydırılarak yeni sınır bulunur. Kaydırılacak h
miktarı,
∆f
h= formülü ile hesaplanır.
AB
17
Örnek:
Çözüm: şahıs
C 13
2.∆f = 12.13+(28-12)(13-8)+(41-28)(-8)
2.∆f = 132 m2 h=38 D
00
K
12
28
2.∆f 132 a
a= = = 3,474 m A
h 38
41
8
B
devlet
Şekil 1.25 : Örnek
18
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki çoktan seçmeli sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz seçeneği daire içine
alınız.
1. İlgilisinin talebi üzerine bir parselin İmar Kanununun 15 ve 16. maddeleri uyarınca iki
ya da daha fazla parçalara bölünmesi işlemi aşağıdakilerden hangisidir?
2. Şekil:1.26’da üçgen şeklindeki bir parselden alanı f=500 m2 lik bir alan yeni sınır
çizgisi P noktasından geçmek üzere ayrılmak isteniyor, h=20 m olarak ölçüldüğüne
göre p uzunluğu aşağıdakilerden hangisidir?
A) 48 m B) 52 m C) 50 m D) 55 m
B
h
f
A C
b-p p
Şekil1.26
3. Şekil:1.27’de dörtgen şeklindeki bir C
parselden alanı f =750 m2 olan bir P
parçanın ifrazı isteniyor, f0=300 m2, B
h=30 m olarak ölçüldüğüne göre p
fo
uzunluğu aşağıdakilerden hangisidir?
A) 35 B) 25 h1 h
C) 40 D) 30
∆f
A D
E
p
Şekil 1.27:
20
4. Şekil:1.28’de alanı F=2500 m2 olan
A
üçgen şeklindeki bir parselden f=750
m2’ lik bir alan ayrılmak isteniyor ve
H= 50 m olduğuna göre y uzunluğu h f
aşağıdakilerden hangisidir? H
A) 22,61 B) 21,51 E F ao D
C) 21,61 D) 22,51 y a
C B
Şekil 1.28
15,00
90,00
65,00
00,00
C) b=80,56 m, y=2,45 m
D) b=83,70 m, y=2,80 m
Şekil 1.29
P1
6. Şekil:1.30’da üçgen şeklindeki
parselden P3P2 tabanına dik bir doğru
ile alanı f =250 m2 olan bir parçayı
H b
ayırmak için a ve h değerleri
40
h
aşağıdakilerden hangisidir?
A) a=20, b=25 B) a=25, b=25 P3 K P2
a
25
75
0,0
Şekil 1.30
D
7. Şekil:1.31’deki parselden alanı f = 1350 L
m2 olan bir parça ayırmak için y ve x
C
değerleri aşağıdakilerden hangisi
H=53
olmalıdır? y
h=32
A) y=43,66 m x=15,87 m x
B) y=44,66 m x=17,87 m B E A
60
15
00
78
C) y=40,60 m x=13,80 m b a
D) y=41,25 m x=14,85 m
Şekil 1.31
21
8. Şekil:1.32’de verilen ölçülere göre, A şahıs
noktasından kaydırılması gereken a C 16
uzunluğu aşağıdakilerden hangisidir?
A)4,69 h=40 D
B)3.9
00
K
C)3,69
14
31
a
D)4,9
A
44
10
B
devlet
Şekil:1.32
DEĞERLENDİRME
22
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
AMAÇÖĞRENME FAALİYETİ–2
ARAŞTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:
Arazi üzerinde bulunan noktaların birbirlerine göre durumlarını tespit etmek için,
yatay bir düzlem içinde birbirine dik olan iki doğru kullanılır. Bu doğruların oluşturduğu
sisteme dik koordinat sistemi denir.
Matematikte kullanılan dik koordinat sisteminde sağa ve sola giden eksen X, yukarı ve
aşağı giden eksen Y eksenidir (Şekil:2.1).
Haritacılıkta kullanılan koordinat sisteminde ise sağa ve sola giden eksen y ile
gösterilir ve ordinat ekseni ismini alır. Yukarı ve aşağı giden eksen x ile gösterilir ve apsis
ekseni adını alır (Şekil:2.2). Ordinat ekseni daima doğu-batı, apsis ekseni ise kuzey-güney
istikametlerini gösterir. Apsis ekseni ile ordinat ekseninin kesim noktasına orijin noktası
denir.
Bir noktanın dik koordinat sistemine göre yeri, o noktadan eksenlere çizilen diklerle
belirtilir. Noktanın ordinat eksenine olan uzaklığına apsis, apsis eksenine olan uzaklığına
ordinat denir. Bunların her ikisine birden de o noktanın koordinatları ismi verilir.
23
+Y +X
Ordinat
Ekseni
Apsis
-X +X -Y +Y
Ordinat Ekseni
Apsis
-Y -X
Şekil 2.1: Matematikte kullanılan dik Şekil 2.2: Haritacılıkta kullanılan dik
koordinat sistemi koordinat sistemi
Dik koordinat sisteminde bir noktanın yeri, o noktanın koordinatları ile (Şekil:2.4),
noktanın hangi bölümde olduğu da koordinatlarının işaretleriyle bellidir (Tablo:2.1).
Bölüm A
I II III IV
Koordinat
Y + + - - Xa
X + - - + Ya
+Y
24
Bir doğru, iki noktanın koordinatları ile bellidir. Örneğin, A ve B noktalarının
koordinatları Ya, Xa ile Yb, Xb verilmiş ise AB doğrusu, bu noktaların koordinat sistemindeki
yerlerini birleştiren doğrudur (Şekil:2.5).
+X +X
A (BA)
Xb (AB)
Xa
Ya
+Y +Y
Yb
Şekil:2.6’dan kolayca görüleceği gibi bir doğrunun bir ucundaki semt açısı diğer
ucundaki semt açısından 200 grad farklıdır. Bunu formülle gösterecek olursak şeklimize göre
(AB)+200g=(BA) veya (BA)-200g=(AB) diyebiliriz. Bir uçtaki semt açısı diğer uçtakine
göre 200 grad az veya 200 grad çok olabileceği için, bir doğrunun iki ucundaki semt açıları
genel olarak, (AB) = (BA) ± 200g formülü ile gösterilir. Semt açısı 0 grad ile 400 grad
arasında değişir.
2.1.2.1. Birinci Temel Ödev: A noktasının koordinatları ile, bu noktadan B noktasına olan
( AB ) semt açısı ve AB kenarı veriliyor. B noktasının koordinatlarının hesabı isteniyor.
Verilenler : y a , x a , ( AB ) ve AB
İstenenler : y b =? , xb =?
25
Şekil:2.7’den kolayca görülebileceği gibi,
y b = y a + ∆y
xb = x a + ∆x olur.
Burada y a ve x a verilmiştir. ∆y ve ∆x bulunabilirse y b ve xb hesaplanabilir. Yine
şekilden veya yukarıdaki eşitlikten görülebileceği gibi
∆y = yb - y a
∆x = xb - x a dır.
∆y ve ∆x i hesaplayabilmek için A ve B noktalarından y ve x eksenlerine paraleller
çizelim. Meydana gelen AKB üçgeni bir dik üçgendir (Şekil:2.8). Bu üçgenin A
noktasındaki açısı ( AB ) semt açısına eşittir. Trigonometriden bildiğimize göre;
+X +X
B K
xb-xa yb-ya B
∆x (AB) ∆x
AB
∆y
A A
xb
∆y
xa xa
ya ya
+Y +Y
yb
∆y y b − y a ∆x x b − x a
sin( AB ) = = , cos( AB ) = = olur. Buradan;
AB AB AB AB
Örnek:
verilenler istenenler
y a = 513,77 m y b =?
x a = 397,15 m xb =?
( AB ) = 35g,6917
AB = 142,17 m
26
Çözüm:
Semt açısının hangi bölümde olduğunu anlamak için ∆y ve ∆x 'lerin işaretlerine bakmak
yeterlidir.
∆y +
Eğer = ise, açı birinci bölümdedir, hesapla bulunan açı aranan semttir.
∆x +
∆y +
= ise, açı ikinci bölümdedir, hesapla bulunan açının 200g dan çıkarılması ile
∆x −
aranan semt elde edilir.
∆y −
= ise, açı üçüncü bölümdedir, hesapla bulunan açıya 200g eklenerek aranan
∆x −
semt elde edilir.
∆y −
= ise açı dördüncü bölümdedir, hesapla bulunan açının 400g dan çıkarılması
∆x +
ile aranan semt elde edilir.
27
Semt açısı bulunduktan sonra bu açı ve y b − y a = ∆y veya xb − x a = ∆x farkları
yardımı ile AB kenarı hesaplanır. Kenarın hesabında birinci temel ödevde gördüğümüz,
AB. sin( AB) = y b − y a
AB. cos( AB) = xb − x a
formüllerinden faydalanılır. Bu formüllerde sin( AB ) ve cos( AB ) eşitliğin diğer tarafına
alınarak AB kenarının hesap formülleri bulunur.
yb − ya xb − xa
AB = =
sin(AB) cos(AB)
Görüldüğü gibi AB kenarı bir kere ordinatlar farkının sin( AB) ‘ye bölünmesinden, bir
kere de apsisler farkının cos(AB) ’ye bölünmesinden elde edilir. Ancak hesap yapılırken
hassasiyeti artırmak için, apsis ve ordinatlar farkının hangisi büyük ise onunla işlem yapılır.
Örnek:
Verilenler İstenenler
y b = 902,34 m xb = 4142,06 m ( AB )=? AB =?
y a = 816,42 m x a = 4018,25 m
Çözüm:
yb − ya ∆y
tan ( AB )= = eşitliğinden,
xb − xa ∆x
yb − ya ∆y 85,92
tan ( AB )= = = = tan(AB) = 0,693967 buradan,
xb − xa ∆x 123,81
( AB )= 38g,6215 bulunur.
28
yb − ya xb − xa
AB = = eşitliğinden,
sin( AB) cos(AB)
yb − ya xb − xa 85,92 123,81
AB = = = = = 150,70 m bulunur.
sin( AB) cos(AB) sin 38 ,6215 coa38 g ,6215
g
+X +X
A A
(BA)
β (BP)
(BP)
β
B P B P
(BA)
+Y +Y
Şekil:2.10’dan kolayca görüldüğü gibi ( BP) = ( BA) + β dır (1. örnek). Ancak
Şekil:2.11’de ( BA ) semti ile β açısının toplamı 400g dan büyük olmaktadır. Bir açıya 400g
ilave edildiğinde veya çıkarıldığında o açının değeri değişmeyeceğinden 400g dan büyük
çıkan açılardan 400g çıkarılarak ( BP ) semt açısı bulunur (2.örnek).
( BA ) semt açısı yerine ( AB ) semt açısı verilmiş ise ( BA )=( AB )±200 olduğu için
yukarıdaki formülde ( BA ) nın değeri yerine konulacak olursa ( BP )=( AB )+ β ±200g
bulunur ( 3. örnek).
Örnekler
1 2 3
29
Çözüm: 1 Çözüm: 2 Çözüm: 3
( BP ) = ( BA )+ β ( BP ) =( BA )+ β ( BP ) = ( AB )+ β ± 200
( BP )= 49,6555 + 46,5332 ( BP ) =350,4356 + 110,6754 ( BP ) =150,4356+110,6754-200
( BP )= 96,1887g bulunur. ( BP ) =461,1110 >400 ( BP )=261,1110–200
( BP ) =461,1110 – 400 ( BP )=61,1110g bulunur.
( BP ) = 61,1110g bulunur.
+X +X
A A
(BA)
β (BP)
(BP)
β
B P B P
(BA)
+Y +Y
Örnekler
1 2 3
30
Çözüm: 1 Çözüm: 2 Çözüm: 3
∆xb
sb
∆y2
Küçük nokta hesabı için sadece bu 2
xb-xa
∆y1 ( y b − y a ) ∆x1 ( xb − x a )
= , = buradan ∆y ve ∆x ’leri hesaplarsak,
s1 AB s1 AB
( yb − y a ) ( xb − x a )
∆y1 = ⋅ s1 ∆x1 = ⋅ s1 bulunur. Bu formüllerde,
AB AB
( yb − y a ) ( x − xa ) ( y − ya ) ( x − xa )
=ο , b = a değerlerini, ∆y1 = b ⋅ s1 , ∆x1 = b ⋅ s1
AB AB AB AB
31
∆y1 = o.s1 ∆x1 = a.s1
∆y 2 = o.s 2 ∆x 2 = a.s 2
∆y b = o.s b ∆xb = a.s b bulunur.
y1 = y a + ∆y1 x1 = x a + ∆x1
y 2 = y1 + ∆y 2 x 2 = x1 + ∆x 2
y b = y 2 + ∆y b xb = x 2 + ∆xb
y1 = y a + o.s1 x1 = x a + a.s1
y 2 = y1 + o.s 2 x 2 = x1 + a.s 2
y b = y 2 + o.s b xb = x 2 + a.sb formülleri bulunur.
AB = S = ( yb − ya) 2 + ( xb − xa) 2
32
Örnek:
A ve B noktalarını birleştiren bir doğru +X
üzerindeki 13 ve 26 numaralı küçük
noktaların koordinatlarını hesaplayınız.
B
Verilenler İstenenler
y a = 1218,75 m y13 =? 26 s3
s2
x a = 1282,19 m y 26 =? 13
s1
y b = 1295,97 m x13 =? A
xb = 1372 ,84 m x 26 =? +Y
s1 = 35,02 m
s 2 = 45,03 m Şekil 2.15: Örnek problem
s 3 = 39,10 m
Çözüm:
33
Tablo 2.2: Küçük nokta hesabının klişe üzerinde yapılması
( yb − y a ) ( x − xa )
S = ( y b − y a ) 2 + ( xb − x a ) 2 o= a= b
S S
y n = y n −1 + o.s n x n = x n −1 + a.s n d =S−s
1 2 3 4 5 6 7 8
yb-ya (yb-ya)2 o Kenar S y n −1 x n −1
xb-xa (xb-xa)2 a sn sn = .s n
s No
S s2 d ± o.s n ± a.s n
metre
ya xa
+77,22 5962,93 + 0,64847 1218,75 1282,19 A
+90,65 8217,42 + 0,76125 35,02 35,00 + 22,70 + 26,64
119,08 14180,35 0,07 1241,45 1308,83 13
S/s= 0,99941 45,03 45,00 + 29,18 + 34,26
1270,63 1343,09 26
39,10 39,08 + 25,34 + 29,75
1295,97 1372,84 B
119,15 119,08 + 77,22 + 90,65
h
xp-xc
xc
34
( x p − xc ) ( y b − y a ) ( y p − y c ) ( xb − x a )
= , = bulunur.
h S h S
( yb − y a ) ( x − xa )
( x p − xc ) = h , ( y p − yc ) = b h bulunur.
S S
( yb − y a ) ( xb − x a )
Daha önce =ο , = a olarak gösterilmişti. Yukarıdaki formüllerde
S S
değerleri yerlerine koyarsak ve ( y p − y c ) = ∆y h , ( x p − xc ) = ∆x h ile gösterilirse,
∆y h = y p − y c = α .h
∆x h = x p − xc = ο .h olur. Buradan P noktasının koordinatları,
y p = y a + ∆y c + ∆y h
x p = x a + ∆xc − ∆x h olur.
x p = x a + ∆xc − ∆x h +X
formüllerinde yerine koyarsak
_
h
y p = y a + ο .s c + α .h B
_
x p = x a + α .s c + ο .h h
formülleri bulunur. h +
A
Yan nokta hesap yönünün solunda
ise h’ın işareti “ –“ sağında ise “ + “ +Y
olarak alınır. Birden fazla yan noktanın
hesabı birlikte yapılacaksa, h lar yerine
birbirlerini takip eden yan noktaların h Şekil 2.17
farkları alınır.
35
Örnek:
+X 6
B
4
1
5
A
2 3
+Y
36
Tablo2.3 : Yan nokta hesabının klişe üzerinde yapılması
( yb − y a ) ( x − xa )
S = ( y b − y a ) 2 + ( xb − x a ) 2 o= a= b
S S
y n = y n −1 + o.s n + a.∆h x n = x n −1 + a.s n − o.∆h d =S−s
1 2 3 4 5 6 7 8
S o sn Düzeltilmiş ∆h ± y n −1 ± x n −1
s a sn
S d o.s n a.s n
m No
s + - ± a.∆h ± - ο .∆h
37
¾ Beşinci sütundaki ∆h değerleri a değeri ile çarpılarak altıncı sütuna, o değeri
ile çarpılarak yedinci sütuna yazılır. Bu çarpma işlemlerinde işaretlere dikkat
edilmelidir. Bulunan değerlerin,
¾ Y’lere o.s n ve a . ∆h ler eklenerek bir sonraki y’ler, x’lere a.s n ve o . ∆h ’ler
eklenerek bir sonraki x’ler hesaplanır. Son noktanın bulunan koordinatları ile
verilen koordinatları birbirine eşit olmalıdır.
2.2.1. Tanımı
Memleket yüzeyi, nirengi noktaları ve bu noktaları birbirine bağlayan nirengi ağları ile
kaplıdır. Nirengi noktaları aralarındaki uzaklıklar bir ile beş kilometre arasında
değişmektedir. Nirengi noktaları arasındaki bu uzaklıklar, prizma ve takeometre ile ölçü
işlemleri yapmaya uygun değildir. Bu nedenle, koordinatları bilinen bu nirengi noktaları
aralarına bu uzunlukları kısaltmak için yeni noktalar tesis edilir. Bu yeni noktaların kenar ve
açıları ölçülerek koordinatları hesaplanır.
Poligon noktalarının koordinat hesapları birinci temel ödevin her nokta için
tekrarlanmasıdır. Poligon hesabı için gerekli kenarlar ve kenarlar arasındaki poligon açıları
ölçülür. Kenarların semt açıları ise ölçülmüş olan poligon açıları yardımıyla hesaplanırlar.
Poligon güzergâhları şekillerine göre açık poligon güzergâhı, bağlı poligon güzergâhı
ve kapalı poligon güzergâhı olmak üzere üçe ayrılır
38
¾ Açık poligon güzergâhları
+X
Açık poligon güzergâhı bir nirengi veya A
poligon noktasından başlayarak
koordinatları belli olmayan bir noktada β1 β2
β0
sona erer (Şekil:2.19). Bu şekildeki 1 s2
s1 2
poligon güzergâhında poligon hesabı B s3
kontrolü yapılamaz, açı ve kenarların 3
ölçümünde yapılan hatalar ortaya +Y
çıkarılamaz. Bu nedenle zorunlu
olmadıkça bu güzergâh şekli
kullanılmamalıdır. Şekil 2.19 : Açık poligon güzergâhı
β0 D
β1 β2 β3
βc
B s1 s3
s2 2 3 s4
1
C
Şekil 2.20: Bağlı poligon güzergâhı
39
¾ Ana poligon güzergâhları
Nirengi noktasını, nirengi noktasına veya nirengiden sonraki ilk poligon noktalarını
birbirine bağlayarak, ölçülecek sahayı büyükçe bloklara bölen güzergâhlardır. Bunlar
genellikle bağlı poligon güzergâhları veya nirengi yapılmayan sahalarda kapalı poligon
güzergâhları şeklinde olur.
Detay ölçülerinin yapılabilmesi için ana ve ara poligonlardan ayrılıp bina içlerine ve
avlularına giren ve avluları çevreleyen poligonlar ile çıkmaz sokak ve bina avlularına tesis
edilen poligon güzergâhlarıdır. Yardımcı poligon güzergâhları; açık, bağlı ve kapalı poligon
güzergâhları şeklinde olabilir.
40
¾ Poligon kenar uzunlukları çok büyük veya çok küçük ve birbirinden çok farklı
olmamalı mümkün mertebe 100–200 metre arasında olmalıdır.
¾ Poligon güzergâhları gergin olmalı, yani poligon açıları daima geniş açı en
uygunu 200g civarında olmalıdır.
¾ Poligon tesislerinin kolayca tahrip olmasını önlemek amacıyla noktanın
şehirlerde yolların kolay bozulmayacak yerlerine, yerleşik olmayan alanlarda
ise mümkün olduğunca tarla sınırlarında tesis edilmeye çalışılmalıdır.
¾ Önce ana poligon güzergâhları tespit edilmeli, bunların tamamlanmasından
sonra ana ve yardımcı poligonlar tespit edilmelidir. Böylece poligon noktalarına
birbirini takip eden numaraların verilmesi mümkün olur.
20 2-3
10 3
Demir
50 Çivi
Tuğla Asfalt veya 30 40
Kırıntısı 25 Beton
10
10
20
14 15
5
35
10
25
5 10
10
5
41
Şehir imar planları veya kadastro planlarının yapılması gibi çalışmalarda tesislerin
senelerce kaybolmaması gerektiğinden böyle durumlarda bunların uzun müddet kalacak
şekilde yapılması gerekir. Poligon tesislerinin ne şekilde yapılacağı her işin teknik
yönetmelik veya şartnamesinde detaylı bir şekilde belirtilir. Şekil:2.22’de çeşitli poligon
tesisleri görülmektedir.
0,00 (z.102)
0,00
5,20
P145
4.93 P147
11,00
(Z 0,83)
7.21
(Z112) P315
0,00
Şekil 2.23: Poligon röper ölçü krokisi
42
2.2.3.4. Poligon Kanavaları
Poligon noktalarının birbirlerine bağlantılarını, poligon güzergâhlarının hesap
istikametlerini ve güzergâh numaralarını gösteren kanavalara poligon kanavaları denir.
Poligon kanavaları biri arazide poligonların tesis ve ölçüleri yapılırken ve yaklaşık
ölçekli olarak, diğeri poligon noktalarının koordinat hesapları yapıldıktan sonra, koordinat
değerlerine göre ve ölçekli olmak üzere iki defa yapılır.
Birincisine istikşaf kanavası denir. Bu kanava gerek şebekenin kuruluşunda ve gerekse
kenar ve açıların ölçülmesi sırasında en gerekli bir rehberdir.
Ölçekli olarak yapılan ikinci kanava ise ileride yapılacak bütün uygulamalarda poligon
şebekesinin durumunu görmek ve yeni tesis edilecek poligonların bağlantılarını tespit etmek
için gereklidir.
Poligon kanavası özel işaretleri şunlardır:
Nirengi noktası
Poligon noktası
Düğüm noktası
Ana poligon kenarı
Ara ve yardımcı poligon
Hesapla bulunmuş poligon kenarı
Poligon güzergâhı başlangıç noktası
Poligon güzergâhı başlangıç bitim noktası
5 Poligon güzergâhı numarası
43
¾ Çelik şerit metre ölçü sırasında omuz hizasından yukarı kaldırılmamalı, eğer
ölçülecek yerin eğimi çok fazla ve şeridin daha yukarı kalkması gerekiyorsa
şeridin boyu kısaltılmalıdır.
¾ Rüzgârda sallanmasını önlemek için ağır bir çekül kullanılmalıdır (çekülün
ağırlığı 1 kg civarında ve ucu sivri olmalıdır).
¾ Çekül yukarıdan yere düşürülmemeli, ucu yerden 1–2 cm yüksekte tutularak
hafifçe aşağı yukarı hareket ettirilip iz düşümü işaretlenmelidir.
¾ Kenarın, yüksek noktadan aşağı doğru ölçülmesi tercih edilmeli ve şeridin
yüksekte olan tarafı mümkünse çekülsüz olarak yere tespit edilmelidir.
Poligon kenarları daima iki defa ölçülür, kesin değer bu iki ölçünün ortalamasıdır.
Ortalama cm ye kadar alınır.
¾ Alet açı ölçülecek noktanın tam üzerine kurulmalı, bakılan notalar üzerindeki
işaretlerin de tam noktalar üzerinde ve düşey olarak durmasına dikkat
edilmelidir.
¾ Nokta üzerindeki jalonun noktaya en yakın yerine bakılmalıdır.
¾ Poligon güzergâhının başlangıç ve bitim noktalarında semt alınacak noktalara
rasat yapılması unutulmamalıdır.
¾ Poligon hesabında daima hesap istikametinin solunda kalan açılar kullanıldığı
için açı ölçümünde hesap istikametine göre önce geri sonra ilerideki noktalara
bakılmalıdır.
¾ Yüksekte bulunan noktalara rasat yapılırken alet çok iyi düzeçlenmelidir.
Poligon hesabı, birinci temel ödevin her poligon noktasında bir defa tekrar
edilmesidir. Koordinatları bilinen bir B noktasından itibaren bir noktalı bir açık poligon
güzergâhı düşünelim (Şekil:2.24). P poligon noktasının koordinatlarının hesaplanabilmesi
için (BP) semt açısı ile S=BP kenarının bilinmesi gereklidir. Arazide poligonun β açısı ile S
kenarı ölçülür. Bu nedenle koordinatların hesabı için gerekli olan (BP) semt açısı poligon
açısı yardımıyla hesaplanır. A ve B noktalarının koordinatları bilindiğine göre α0 = (AB)
semt açısı da belli demektir. İkinci temel ödev yardımıyla hesaplanabilir.
44
Şekil:2.25’de görüldüğü gibi (BA) semt açısına β açısı ilave edilecek olursa (BP) semt
açısı bulunur.
+X +X
α0
A A
(BP)
β β P
s P
B B (BA)
+Y +Y
Şekil 2.24 :Tek noktalı bir açık Şekil 2.25: (BA) semt açısı ve β poligon açısı
poligon güzergahı ile (BP) semt açısının hesabı (BA)+β=(BP)
Kural
Poligon semt açısının hesabı için bir evvelki semt ile poligon açısı toplanır ve elde
edilen açı 200 grad dan küçük ise buna 200 grad eklenir, 200 grad dan büyük ise 200
grad çıkarılır. Bu işlemden sonra geri kalan açı 400 graddan büyük ise bundan tekrar
400 grad çıkarılır.
Yukarıdaki kurala göre (BP) semt açısı elde edildikten sonra, S=BP kenarı da
bilindiğine göre P noktasının koordinatları birinci temel ödeve göre
Poligon güzergâhı birkaç noktalı ise bu hesaplar her nokta için bir kere tekrarlanır.
45
+X
A β2 α3
α2
β0 α1 β1 2
1 3
B
+Y
y1 = y b + s1 . sin α 1 x1 = xb + s1 . cos α 1
y 2 = y1 + s 2 . sin α 2 x 2 = x1 + s 2 . cos α 2
y 3 = y 2 + s3 . sin α 3 x3 = x 2 + s3 . cos α 3
Ancak dikkat edilecek olursa burada gerek bulduğumuz semtlerin ve gerekse
koordinatların doğru olup olmadıklarını kontrol etmeye olanak yoktur.
Örnek:
Poligon hesapları daima basılı klişeler üzerinde yapılır. Açık poligon hesabının klişe
üzerinde nasıl yapıldığını görmek için Şekil:2.27’de verilen poligonu hesaplayalım.
Verilenler
46
İstenenler
1, 2 ve 3 numaralı poligon noktalarının y ve x değerlerinin (koordinatlarının) bulunması
isteniyor
+X
B
β0 A
α0=(AB)
s1
β1
1
s2
β2
2
s3
+Y
şeklinde bulunur ve klişede görüldüğü gibi yerlerine yazılır. 5’inci sütuna ölçülmüş olan
kenarlar, 4. sütundaki o kenara ait olan semtlerin hizalarına gelmek üzere yazılır.
47
Tablo2.4: Açık poligon hesabı
poligon
poligon no
poligon no
s.sin α= s.cosα=
güzergâh
g g m
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
51 A
294,538
B 78,252 0,41452 2822,74 3846,28 B
172,790 73,44 0,91004 +30,44 -66,83
1 219,296 0,12399 2853,18 3779,45 1
192,086 102,03 0,99228 +12,65 -101,24
2 211,958 0,06348 2865,83 3678,21 2
204,044 124,19 0,99798 -7,83 -123,94
3 2857,95 3554,27 3
Bağlı poligon hesabı aynen yukarda gördüğümüz açık poligon hesabında olduğu gibi
yapılır. Ancak hesaplanan son noktanın başka noktaya olan semti ile koordinatları belli
olduğundan hesapların kontrolü yapılabilir.
Bağlı poligon güzergâhında semtler;
α1 = α0 +β0 ± 200g
α2 = α1 +β1 ± 200g
α3 = α2 +β2 ± 200g
α4 = α3 +β3 ± 200g
α5 = α4 +β4 ± 200g
. . . .
. . . .
48
αn = αn-1 + βn-1 ± 200g formüllerinde olduğu gibi hesaplanır (Şekil:2.28).
+X
α0
A D
α3
β2 β3 α4
α2
β0 α1 β1 αn
2 s3 βn
s2 3
s1 1
B
C
+Y
αn, poligonun bağlandığı C noktasından D noktasına olan (CD) semti olup bu değer ya verilir
ya da C ve D noktalarının koordinatları yardımıyla ikinci temel ödeve göre hesaplanır.
Yukarıdaki eşitlikleri taraf tarafa toplarsak eşitliğin her iki tarafında bulunan α1, α2, α3, ve α4
semtleri birbirlerini götürürler β ların toplamını da [β] şeklinde gösterecek olursak;
αn = α0 + [β] ± k.200 g
αn - α0 = [β] ± k.200 g
formülünü bulmuş oluruz. Buradaki k kat sayısısı, 200 gradlar “+“ veya “-“ olabildiği için
her hangi bir sayıdır. α0 =(AB) başlangıç semti, αn =(CD) son semttir. αn = α0+ [β] ± k.200 g
ve αn-α0 = [β] ± k.200 g formülleri bağlı poligonda semt kontrol formülleridir. Her iki şekilde
de kullanılır.
Kural
Bağlı bir poligonda başlangıç semti ile bütün poligon açıları toplanır ve bulunan
toplamdan gereği kadar 200g çıkarılırsa son semt bulunur veya son semt ile başlangıç
semti farkı, bütün poligon açıların toplamından gereği kadar 200 grad ve katları
çıkarıldıktan sonra kalan miktara eşit olur.
49
Koordinat hesabının kontrol formüllerini elde etmek için C noktasına kadar bütün
noktaların koordinatlarını hesaplayalım.
y1=yb + s1.sinα1 x1= xb + s1.cosα1
y2 =y1+ s2.sinα2 x2 =x1 + s2.cosα2
y3=y2 + s3.sinα3 x3 =x2 + s3.cosα3
. . . . . . . .
. . . . . . . .
yn=y n-1 + s n-1 .sinα n-1 x n =x n -1+ s n-1 . cosα n-1
Bu formülleri taraf tarafa toplarsak eşitliğin iki tarafındaki aynı olan y ve x değerleri
birbirlerini götürür. Bütün s.sinα değerlerinin toplamı [s.sınα] ve s.cosα değerlerinin
toplamını ise [s.cosα] şeklinde gösterecek olursak,
Burada yb ve xb değerlerini eşitliğin diğer tarafına geçirip s.sinα =∆y, s.cosα =∆x
olarak gösterecek olursak,
50
Örnek
Şekil:2.29’deki bağlı poligon
güzergâhında verilenler yardımı ile
istenenleri hesaplayınız. A
B
β0 (AB)
Verilenler
s1
α0 = (AB) = 294,538g β1
αn = (CD) = 197,878g 1
yb = 2922,74 m xb = 13846,28 m
yc = 2863,57 m xc = 13450,57 m s2
β2
ölçülenler: 2
istenenler
4 β4
C
1, 2, 3 ve 4 numaralı noktaların y ve x
βc
değerlerini hesaplayınız.
Çözüm D
Hesaba geçmeden önce verilmiş olan değerler klişede yerlerine yazılır. Klişede 1
numaralı sütuna güzergâh numarası, 2 numaralı sütuna poligon noktalarının numaraları
yazılır. Poligonun bağlandığı C noktasının altı çizilir ve bundan sonra C noktasından semt
alınan D noktasının numarası yazılır. 3 numaralı sütuna, ölçülmüş olan açılar nokta
numaralarının hizasına yazılır.
4 numaralı sütuna, A ve B numaraları ortası hizasına verilmiş olan (AB) semt açısı ve
C, D noktaları ortası hizasına (CD) semt açısı yazılır ve altı bir çizgi ile kapatılır. 5 numaralı
sütuna, 4 numaralı sütundaki ilgili semtlerin hizalarına, ölçülmüş olan kenar değerleri yazılır.
Baş ve sondaki güzergâhın bağlandığı noktaların koordinatları da 9 ve 10 numaralı sütunlara
yazılır. Bu hazırlıktan sonra hesaba geçilir. Hesapta önce 3’üncü sütundaki poligon açıları,
dördüncü sütundaki (AB) semt açısı ile birlikte toplanır. Bu toplamdan gereği kadar 200g
atıldıktan sonra bulunan değer (örnekte 197,871g) çizginin altına C ile D noktaları arası
hizasına yazılır. 4 numaralı sütundaki (CD) semti de son bulunan toplamın altına yazılarak
farkı (örnekte 0,007g) bulunur.
51
Bu fark poligonun açı kapanma hatasıdır. Aynı poligona ait hata sınırı parantez
içerisine alınarak bunun altına yazılır. Burada hesaplanmakta olan poligon güzergâhı için
hata sınırı değeri 0,0345g dir. Buna göre poligon açılarının iyi ölçülmüş olduğu anlaşılarak
açı kapanma hatası poligon açılarına eşit olarak dağıtılır. Düzeltme miktarının işareti toplam
son semtten küçük ise +, büyük ise - dir. Bu şekilde düzeltilmiş olan poligon açıları
yardımıyla semtler,
α1 = α0 +β0 ± 200g
α2 = α1 +β1 ± 200g
α3 = α2 +β2 ± 200g
α4 = α3 +β3 ± 200g
α5 = α4 +β4 ± 200g
. . . .
. . . .
αn = αn-1 + βn-1 ± 200g formüllere göre,
Elde edilen semtler ve verilmiş olan kenarlara göre açık poligon güzergâhı için
hesaplanmış olan örnekte olduğu gibi s.sinα=∆y ve s.cosα=∆x değerleri hesaplanarak
yerlerine yazılır. Bu şekilde bulunan ∆y değerlerinin işaretlerine göre toplamı C ve B
noktalarının ordinatlarının farkına, ∆x değerlerinin toplamı da C ve B noktalarının
apsislerinin farkına eşit olması gerekir.
Örneğimizde,
[∆y] = - 59,21
[∆x] = - 395,66
yc-yb = - 59,17
xc-xb = - 395,71
f = 4 2 + 5 2 = ± 6,3 cm olur.
52
Tablo2.5: Bağlı poligon hesabı
poligon
güzergâh
s.sin α= s.cosα=
poligon
poligon
açısı semt kenar sin α
∆y ∆x
no
no
no
β α s cos α y x
g g m
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
3 A
+1 294,538
B 78,252 0,41450 2922,74 13846,28 B
+2 172,791 73,44 0,91005 +30,44 -66,83
1 219,296 0,12395 +1 2953,18 13779,44 1
+1 192,089 102,03 0,99229 +12,65 -101,24
2 211,958 0,06354 +1 2965,84 13678,19 2
+1 204,048 124,19 0,99798 -7,89 -123,94
3 194,562 0,02182 +1 2957,96 13554,24 3
+1 198,611 92,79 0,99976 +2,02 -92,77
4 294,234 0,99369 +1 2959,99 13461,46 4
+1 292,846 97,04 0,11217 -96,43 -10,88
C 105,031 -59,21 -395,66 2863,57 13450,57 C
197,871 197,878 489,49 59,17 395,71 -59,17 -395,71
D 197,878 0,04 0,05
0,007
f s = 4 + 52
2
=±6,3 cm
hata sınırı=20 cm
Bu poligon güzergâhı için koordinat kapanma hata sınırı formülüne göre hesap
edilerek parantez içende hesaplanmış olan f nin altına yazılır. Hata sınırı bu poligon
güzergâhı için 20 cm bulunmuştur. Hatalar hata sınırının içinde kalıyorsa kenar uzunlukları
ile orantılı olarak ∆y ve ∆x değerlerine dağıtılır.
Dağıtma işini basitleştirmek için poligon güzergâh uzunluğu hata miktarına bölünerek
kaç metrelik bir uzunluğa 1 santim hata isabet ettiği bulunur. Burada y istikametindeki
hatalar için 489:4=122 m bulunur. ∆y’ler yaklaşık olarak her 122 metre kenar uzunluğu için
bir santimetre düzeltme miktarı alacaktır. x İstikametindeki hatalar için ise 489:5=89 m
bulunur. Yani ∆x’ ler yaklaşık olarak her 89 metre kenar uzunluğu için 1 santimetre
düzeltme miktarı alacaktır.
Bu şekilde düzeltilmiş olan ∆y ve ∆x’lerle açık poligon için verilen örnekte olduğu
gibi bütün noktaların koordinatları hesaplanır. Hesap doğru yapılmış ise C noktasının
hesaplanan koordinatları daha önce verilemiş olan koordinatlarına eşit olur.
53
formülünde kapalı poligonun başlangıç ve son semti aynı olacağı için αn = α0 dır. Buna göre
formül, 0=[β] ± k.200 şeklini alır.
Kapalı poligon bir çokgen olduğu için açı kontrolü iç veya dış açıların toplamı
şeklinde de yapılır. Bir kapalı poligon o poligonu teşkil eden noktaların iki eksiği kadar
üçgene ayrılabileceği için iç açılar toplamı poligonu teşkil eden nokta adedinin iki eksiğinin
200g ile çarpımına eşittir.
[βdış] =(n+2).200 bulunur. Bu formüllerde n poligon güzergâhını teşkil eden nokta sayısıdır.
0 =[∆y] ve 0 = [∆x] şeklini alacaktır. Yani kapalı poligon güzergâhlarında hesaplanmış olan
∆y ve ∆x koordinat farklarının toplamı sıfıra eşit olacaktır. Hata sınırı içinde kalan farklar,
kenarların uzunlukları ile orantılı olarak koordinat farklarına dağıtılır.
Örnek
Şekil:2.30’da verilen kapalı poligon güzergâhında dış açılar ve kenarlar ölçülmüş, 101
numaralı noktanın koordinatları ve (101–102) semt açısı verilmiştir. İstenenleri bulunuz.
+X β3
Verilenler
s2 203
β1 =315,665 g s1 =38,08 m s3
β2 =205,359 g s2 =59,49 m β2 β4
β3 =289,921 g s3 =57,43 m 202
204
β4 =305,056 g s4 =47,10 m
β5 =180,185 g s5 =37,91 m s1
s4
β6 =303,804 g s6 =75,73 m
y201=935,19 m β1 205 β5
x201=158,34 m 201
(200–201)=339,791g s5
s6
200
İstenenler
β6
202, 203, 204, 205 ve 200 numaralı
noktaların koordinatlarını hesaplayınız. +Y
Şekil 2.30: Kapalı poligon hesabı
54
Çözüm :
Açıların toplamı 1599,990g olduğuna göre bu toplam ile 1600.000g arasındaki fark bize
açı kapanma hatasını verir.
Altı noktalı bir güzergâhta hata sınırı 3c 45cc olduğuna göre açıların iyi ölçülmüş
olduğu anlaşılır. Bulunan fark açılara eşit olarak dağıtılır. Örneğimizde açılar 10 saniyeye
kadar ölçüldüğü için düzeltmeler de 10 saniyeye kadar verilmiştir. Bu yüzden bazı açılara 10
ve bazılarına da 20 saniyelik düzeltmeler getirilmiştir.
s.sin α= s.cosα=
Açısı Semt Kenar sin α
Poligon
Poligon
∆y ∆x
No
No
No
β α s cos α y x
g g m
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
38 200
+2 339,791
201 315,665 935,19 158,34 201
0,76506 +1 +1
+1 55,458 38,08 0,64396 +29,13 +24,52
202 205,359 0,81650 964,33 182,87 202
+2 +1
+2 60,818 59,49 0,57734 +48,57 +34,35
203 289,921 0,69883 1012,92 217,23 203
+2 +1
+2 150,741 57,43 0,71529 +40,13 -41,08
204 305,056 0,76850 1053,07 176,16 204
+1 +1
+2 255,799 47,10 0,63985 -36,20 -30,14
205 180,185 0,53564 1016,88 146,03 205
+1
+1 235,986 37,91 0,84445 -20,31 -32,01
200 303,804 996,58 114,02 200
0,81094 +2 +1
1599,990 339,791 75,73 0,58512 -61,41 +44,31
201 1600,000 0,000 315,74 -0,09 -0,05 935,19 158,34 201
0,010 0,00 0,00
fs = 9 + 52 2
=±10,3 cm
Hata sınırı=16 cm
55
Bundan sonra hesap tamamen bağlı poligonda olduğu gibi yapılır. Ancak poligonun
başlangıç ve bitim noktaları aynı olduğu için ∆y ve ∆x’lerin toplamlarının sıfıra eşit olması
gerekir. Örneğimizde,
[∆y] = - 0,09
[∆x] = - 0,05
olduğuna göre kapanma hatası f s = 9 2 + 5 2 = 10,3 cm dir.
Doğrusal kapanma hatası sınırı 16,00 cm olduğuna göre bulunan fark hata sınırı
içindedir ve ∆y ile ∆x’lere, kenarların uzunlukları ile orantılı olarak dağıtılır. Bulunan ∆x ve
∆y değerleri bir önceki noktanın y ve x değerlerine, işaretlerine göre eklenip veya çıkarılarak
noktaların koordinatları bulunur.
Kaba hatalar açı ve kenar hatası olmak üzere iki çeşittir. Bu hatalardan her güzergâhta
ancak bir hata tespit edilir. Bir güzergâhta birden fazla açı veya birden fazla kenar hatası
yapılmış ise bunun tespitine olanak yoktur.
ABCDE gibi bağlı bir poligon güzergâhında (Şekil:2.31) C noktasında α kadar bir açı
hatası bulunsun. Bu poligonu grafik olarak çizersek CD doğrusu C noktası etrafında α açısı
kadar dönecek ve bunun sonucu olarak da D noktası D’ gibi bir noktaya kayacaktır. D
noktasında bir hata bulunmadığından E noktası da merkezi C ve yarıçapı CE olan bir daire
yayı üzerinde α kadar kayarak E’ noktasına gelecektir.
Hatalı poligon güzergâhını, verilmiş olan hatalı değerlerle hesap ettiğimizi düşünelim.
Bu halde A ve B noktalarındaki poligon açıları ile AB ve BC kenarları hatasız olduğu için B
ve C noktalarının koordinatları doğru olarak bulunacak ancak bundan sonraki D ve E
koordinatları C noktasındaki poligon açısı hatalı olduğu için hatalı olarak hesaplanacaktır.
Aynı poligonu bir kerede E noktasından A noktasına doğru hesapladığımızı düşünelim. Bu
seferde E ve D noktalarındaki poligon açıları ile ED ve DC kenarları hatasız olduğu için D
ve C noktalarının koordinatları doğru olarak bulunacak ancak bundan sonraki B ve A
noktalarının koordinatları hatalı olacaktır.
Görülüyor ki hata yapılan C noktasının koordinatları her iki yönden yapılan hesap
sonucunda doğru çıkıyor. O hâlde büyük açı hatası yapılan noktayı bulmak için iki yönde de
56
poligon noktalarının koordinat hesabı yapılır. Her iki hesapta koordinat değerleri aynı çıkan
nokta hatalı açı okumasının yapıldığı nokta olarak bulunur.
+X
α
A
B C D’
E’
+Y
Şekil 2.31: Kaba açı hatasının bağlı bir poligon güzergâhına etkisi
2.2.6.2. Kaba Hatalı Kenarların Bulunması: Bir poligon güzergâhında bir kenarın kaba
hatalı olduğunu anlamak için son noktanın hesaplanan koordinatları ile verilen
koordinatlarının farklı olması ile anlaşılır.
Grafik olarak hatalı kenarı bulmak için önce güzergâh ölçekli olarak çizilir. Bulunan E’
noktası ile E noktası arası birleştirilir. EE’ doğrusuna paralel olan kenar hatalı kenardır.
Hesap yolu ile hatalı kenarı bulmak için önce poligon hatalı kenarla hesaplanır. E
noktasının koordinatları ile bulunan E’ hatalı koordinatlarından ikinci temel ödeve göre
(EE’) semt açısı hesaplanır. Bulunan bu semt hangi kenarın semtine eşit ise o kenar kaba
hatalı kenardır.
Hatalı kenar yeniden ölçülerek kaba hata giderilir, doğru kenar bulunur ve hesap
hatasız kenara göre yapılır (Şekil:2.32).
57
+X
E
A
E’
D
B
C D’
C’
+Y
Poligon güzergâhları genellikle iki türlü hatanın etkisi altındadır. Bunlardan biri
poligon açılarının, diğeri de poligon kenarlarının ölçümünde yapılan hatalardır. Bir poligon
güzergâhındaki hataların etkisini gergin bir bağlı poligon güzergâhında tetkik edelim. A ve B
noktalarını bağlayan böyle bir güzergâh hesaplandığında (Şekil:2.33) ölçü hatalarından
dolayı B noktasının koordinatları, verilmiş olan koordinatlara göre biraz farklı olarak
bulunacaktır. Bu koordinatların gösterdiği noktaya B’ diyelim. Şekil:2.33’ten de görüleceği
gibi B’ noktasının, poligon güzergâhının istikameti olan AB doğrusuna nazaran birinin bu
istikamette boyuna, diğerinin de bu istikamette enine olmak üzere iki çeşit hatası vardır.
Boyuna hata şekilde K= f l enine hata B’K= f q ile gösterilmiştir. BKB’ üçgeninin
hipotenüsü f s ise poligonun doğrusal (kenar) kapanma hatasıdır. Doğrusal kapanma hatası
BKB’ dik üçgeninin hipotenüsü olduğu için f l ve f q dan veya f y ve f x ten
hesaplanabilir.
2 2 2 2
fs = fy + fx = f l + f q dir.
Bu formüldeki fy ve fx hataları poligon güzergâhının baş ve son noktalarının koordinat
farklarından ∆x ve ∆y lerin toplamı çıkarılarak;
f y = (yb-ya) – [s.sinα]
f x = (xb-xa)- [s.cosα] şeklinde bulunur.
Poligon hesaplarında açı kapanma hataları açılara eşit şekilde, kenar kapanma hataları
kenar uzunlukları ile orantılı olarak dağıtılır (Şekil:2.33).
58
K
+X
fa
fl
fs B’
yb-ya B fx
fy M
xb-xa ϕ
ϕ’
A
+Y
59
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ- 2
İşlem basamakları Öneriler
¾ Okul bahçesinde uygun bir poligon ¾ Mevcut poligon noktaları varsa onlardan
güzergâhı oluşturunuz. yaralanınız.
¾ Güzergâhtaki poligon noktalarını tespit ¾ Poligon güzergâhını, ilk ve son
ediniz. noktaların koordinatlarını biliyorsanız
¾ Uygulama için gerekli olan aletleri bağlı, aksi durumda kapalı poligon
hazırlayınız. olarak seçiniz.
¾ Poligon kenarlarını varsa elektronik ¾ Poligon açılarının 200g civarında
uzunluk ölçerle, yoksa çelik şerit metre olmasına dikkat ediniz.
ile ölçünüz. ¾ Poligon noktalarını birbirini net görecek
¾ Poligon açılarını teodolitle ölçünüz. şekilde seçiniz.
¾ Arazide öçlüğünüz açı ve uzunluk ¾ Hesapların hata sınırı içerisinde
değerlerini ve kullandığınız aletleri kalmasına özen gösteriniz.
alarak atölye ortamına dönünüz. ¾ Açı ölçümlerinde kılağının tam nokta
¾ Hesap için ilk noktanın koordinatı üzerine gelmesini sağlayınız.
biliniyor ise semt açısını, 2. temel ödeve
göre bularak hesaplamalara geçiniz.
¾ Hesaplamaları önceden hazırlanan klişe
üzerine yukarıda (Tablo:2.5, 2.6)
anlatılan şekilde çözünüz.
60
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)
1. Arazi üzerinde bulunan noktaların birbirlerine göre durumlarını tespit etmek için, yatay
bir düzlem içinde birbirine dik olan iki doğru kullanılır. Bu doğruların oluşturduğu
sisteme …………………………..denir. Noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Apsis sistemi B) Ordinat sistemi C) Orjin D)Dik koordinat sistemi
6. Bir AB doğrusunun semt açısı (AB)=39,1881g ve bu doğru ile diğer bir BA doğrusu
arasındaki β açısı β =54,5338g olarak verildiğine göre BP doğrusunun semt açısı (BP)
aşağıdakilerden hangisidir?
A) (BP)=92,7219 g B) (BP)=92,7230g C) (BP)=93,7230g D) (BP)= 93,7219g
61
7. Bir AB doğrusunun semt açısı (AB)= 365,1921g ve bu doğru ile diğer bir BA doğrusu
arasındaki β açısı β =120,1218g olarak verildiğine göre BP doğrusunun semt açısı (BP)
aşağıdakilerden hangisidir?
A) (BP)=85,3039 g B) (BP)= 85,3139 g C) (BP)=85,3150 g D) (BP)= 85,3040 g
8. Bir BP doğrusunun semt açısı (BP)=89,1641g ve bu doğru ile diğer bir BA doğrusunun
semt açısı (BA)=27,1891g olarak verildiğine göre bu doğruların arasındaki β açısı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) β =60,9750 g B) β =61,9650g C) β =61,9750g D) β =60,9760g
Şekil 2.35
62
11. Aşağıdaki şekilde çizilmiş olan poligon güzergâhında B noktasının koordinatları
yb=9718,42 m, xb=6583,15 m, C noktasının koordinatları yc=10177,71 m, xc=6716,49
m, poligon açıları β0 =146,285g, β1 =141,794g, β2 =179,936g, β3 =215,567g, βc
=301,866g, uzunlukları s1=145,98 m, s2=124,83 m, s3=130,42 m, s4=136,16 m, (AB)
=185,172g ve (CD)=170,627g olarak verildiğine göre 3 nolu noktanın koordinatları
aşağıdakilerden hangisidir?
+X
A α0
β αn
β0
B β3
s4 C
s1 β2 3
β1 s3
s2 2
1 D
+Y
Şekil 2.36
A) y3=10060,61 m B) y3=10057,60 m C) y3=10058,59 m D) y3=10059,62 m
x3=6660,34 m x3=6652,33 m x3=6654,45 m x3=6658,38 m
DEĞERLENDİRME
63
MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
PERFORMANS TESTİ (YETERLİLİK ÖLÇME)
Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz.
DEĞERLENDİRME
Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız. Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları
uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçini
64
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 CEVAP ANAHTARI
1 B
2 C
3 D
4 C
5 A
6 C
7 B
8 D
1 D
2 A
3 C
4 A
5 B
6 D
7 B
8 C
9 C
10 A
11 B
65
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
¾ ERKAN Hüseyin, Kadastro Tekniği, TMMOB Yayını, Ankara, 1991.
¾ SONGU Celal, Ölçme Bilgisi, Cilt 1–2, Birsen Yayın Evi, İstanbul,1981.
66