Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • David Hume, Intihar Uzerine

    Uploaded by

    hayalet2010
    1K views4 pages
    David Hume "Intihar Uzerine"

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Available Formats

    PDF, TXT or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    David Hume "Intihar Uzerine"

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    1K views4 pages

    David Hume, Intihar Uzerine

    Uploaded by

    hayalet2010
    David Hume "Intihar Uzerine"

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 4
    intihar Uzerine’ | David Hume —Ceviri: Dogan Bang Kiling Felsefeden dogan muazzam bir fayda, omun hura- faye ve sabe dine karst salads etkili bir parzehire da- yantt, Bu bulasic: hastaliga karst diger tiim careler bo- sunadir, en azindan givenilmeadi. Tek basina yasamin bircok amacina hizmet eden yalin sagduyuaua ve diinya pratiginin burada aciz oldugu gérillir: Giindelik dene- yyimin yant sia tarih de, tim yasamlarine apaik hurafe 1éleligialunda gecitmis, cok guiliisilisilesi yetenegiyle donatlmys insan Grnekleri sunat. Her ne kadar doganin zengin armaganlanin ellerinde bulundussalas da keyifle- rinin bu giz doymaz isgalci arafindan kacinldigsen du- yumsayan kadin milleinde g6zledigimiz gibi, diger her yaraya merhem olan sen ve nazik miza¢ bile bu derece ‘ldirtici bit zehre hicbie derman bulamaz, Ama Felsefe zilain millkiyetini bir kere ele gecidi mi, hurafe etki bis bicimde kovulur ve onun bu hasim tizerindeli utkusu- nua, insan dogasina dzgii K6tilik ve kususlanin cogu iizerinde oldugundan daha tam oldugu hak olasak ilei siirlebiliz, Ea saglam aklin bile nadien biitiniyle slab cedebildigi sevgi veya dfkenin, heves veya hiesin kklesi mizag ve duygulanimdadir; ama yanlis kanaya dayanan hurafe, gercek felsefe tistin gticlerin daha adil duygu- Jani uyandiedigsnda, deshal ortadan kaybolmak zorun- dadir, Cangma burada hastalkile up arasindakiyle aynidhe ve hicbir sey ikincisini, Gbiiriniin etkili ama aymi za- manda yanlls ve karmasik oldugunu géstermekten aliko- “~~ Burada, insan zihnini bu kétiliigiin zararh egilimin- den kustardigim géstererek, Felsefenin meziyetlerini methetmek gereksiz olacakur. Husafeye inanan iasan, ‘Tully'nin? yasamdaki her sahnede, her olayda sefil oldu- Sunu; bedbaht dliimliilerin diger tim endigelerini uzak- lastiran uykunun kendisinin bile, ona yeni bir debset me- sclesisagladiiin riyalarinin muhasebesini yaparken bu gece giriintillerinde gelecek belalarin emasclerini buldu- gunu séyles. Buna, sefaletine ancak dliimtin son verebi- Jecek olmasina karsin, onun bu korunaga siganmaya cesa- ret edemedigini ve Yaraticisins, bu cémert variigin ona bahsertigi gic kullanarak giicendirecegi gibi bos bir Korkuyla hala sefil bir varolusu stirdiirmeye devam ett Gini ekleyebilirim. Tannin ve doganin armaganlanin, bu sacimasi2 diisman bizden gasp etmektedir ve bir adim bizi act ve keder alanlanndan uzaklastiracakken, tehditlesi bi- zi yine de sefil olmasina en gok kendisinin neden oldugu lanetli bie variga zincitler Hayatin badirelesi yiiziinden bu éliimeiil careyi uy- gulamak zorunda kalanlar, dostlaninin yersiz endiselesi, onlan, niyetlendikleri bu Olim tiirdinden mahrum birak- tnginda, nadiren bir digerine gisisebilmekte ya da amac- lain gergeklestirmek igin cesaretlerini ikinci birdefa cok daha zor toplayabilmekte olduklann g6riisler. Oliim korkumuz o kadar biiyiktir ki, kendisini herhangi bir bi- cimde sundugunda, insan imgelemini raza etmeye calissa da, yeni dehsetler edinmekte ve insanin zayif cesaretini alt etmektedie. Fakat hurafenin tehditleri bu dogal yii- tcksizikle bielestiginde, giili bir egilimin bizi sevk ettigi nice haz ve eglenceyi bile bu insanhk dis tran bizden ko- pardigt igin, insanlan kendi yasamlan tizerindeki tim giiglerinden mahrum birakmasi pek tabiidit. Simai, inti hhara kargt biitiin genel uslamlamalan inceleyerek ve bu eylemin suclama veya ayiplamadan bagimsiz. olaile- cegini géstererek, tim eski filozoflann duygulanna gre, insanlara dogal ézgirliklerini geri vermeye clisalim. Eger intihar sug ise, ya ‘Tanniya, ya komsumuza ya da kendimize karst Sdevimizin bir ihlali olmalidr. intiha- ‘un, Tanniya kars1 Gdevimiziihlal etme olmadigint kanitla- mak igin, asagidaki diisiinceler muhtemelen yeterli ola- cakuir. Ulu Yaraties, madi diinyaya hiikmetmek igin, en biiyiik gezegenden maddenin en kiigiik madde parcaci- ina, tiim cisimlerin kendi uygun alan ve islevlerinde de- 47 ‘vam etmelerini saglayan genel ve degismer yasalar belir- emits. O, hayvansal diinyaya hiikmetmekigin tim can- Inyaranklara bedensel ve zihinsel gicles; yazgilt olduklant bu yasam siirecinde onlan harekete geciren ya da diizene koyan duyular, tutkular,istahlas, hatiza ve yargs bahset- mistir. Maddi ve hayvansal diinyamin bu iki ayer ilkesi, devamh bisbirlerini taciz eder ve bitbirlerinin isleyisini karst olarak geciktirir ya da ilesletirer. Insanlann ve diger tiim hayvanlanin giigler, doga ve cevredeki cisim- lerin nitelikleri tarafindan kasttlanip yénlendirilis; bu ci- simlerin degisikliklerini ve hareketlerini de, tim hayvan- lana isleyisleri araliksiz olarak degisiklige ugeate. Ir- maklar, insant, yeryiiati iizerindeki yolculugundan aliko- yar, ama uygun bir sekilde yénetildiklerinde, giiclerini insanin kullarumana hizmet eden makinelerin hareketine burakirlar. Ancak, maddi ve hayvansal giiclerin alanlan biitdiniiyle ayn rurulmamalanina karsin, yaratlista bundan dolayt herhangi bir uyumsuzluk ya da diizensizlik ortaya sikmaz; tersine, cansiz cisimlerin ve cankt yaratiklarin biitiin degisik giiglerinin kansim, bislik ve zithgindan, yiice bilgeligin en kesin uslamlamasint saglayan duygu- daslik, uyum ve dlgti dogar. Tanniain inayeti, her isleyiste dolaysiz olarak ortaya eikmaz; her seye, zamanin baslan- gicindan beri belirlenmis olan bu genel ve degismez ya salarla hiikmeder. Bittin olaylar, bir anlamda, Tanninin ceylemiyle telatfuz edie, hepsi de onua, yaranklanina bah- settigi bu giiclerden ilerigeli. Bir evin kendi agtshigindan cokmesiyle bir baskasinin insan eliyle yikilmast arasinda O'nun takdiri olmalan agisindan fark yoktur, insanin yetileri de hareket ve cekim yasalan kadar O'nun isidis. Tutkular harekete geciyor, yargr emrediyor ve uzuvlar itaat ediyorsa,ttim bunlar Tansinin eseridir ve 0, evrenin hikimiyetini canst ilkelerin yant sira bu cank iikeler tzerine de kurmustur. Uzayin en uzak bilgelerini, zamanin en uzak dénemlerini bir ewrpida kateden bu sonsuz varhigin géatinde, her olay ayn: Snemdedit. Bizim icin ne kadar nemli olursa olsun, onun, evrene hiikme- den genel yasalardan muaf tuttugu veya dzel olarak kendi dolaysiz eylem ve isleyisiigin tahsis ettigi higbir olay siz konusu degildir. Devietlerin ve imparatorluklann dev- simi, tekil insanlann kiigiik kapris veya tutkularina daya- nur; en kiigiik hava veya besin, gin iit veya firtina degi sikligi de insanlanin dmiirlerini kisalur veya uzati. Ama doga yine de gelisim ve isleyisini siirdiirie; efer genel ya- salar abi varigin tikel istencleriyle bozuluyorsa da, in- sansal gézlem bunu higbis sekilde algylayamaz. Yaratiisin tunsurlan ve diger cansiz parcalaninin, kendi hareketlerini, bir yandan, insanlann tikel cikar ve durumunu dikkate almaksizin gerceklestirmeleri gibi, insanlar da maddenin

    You might also like