Mapa ng Bataan.

Mga Nilalaman

Ang Bataan ay
• Kasaysayan
may 12 na bayan:
• Tao, Kultura at Sining
• Ang 12 na bayan
Dinalupihan • Mga Kakaibang
Hermosa Tanawin
Orani • Pangyayari at Pista
Samal •Mga Pamosong Tao na
Abucay Taga-Bataan
Balanga
Pilar
Morong “Bataan, Bataan
Bagac Peninsulang
Orion
Limay minamahal
Mariveles Tinawag maging
banal ng Panginoong
sayo’y humirang...”
Bataan, isang Peninsula
Ang Bataan ay isang lalawigan na Timog Tsina. Karamihan ng mga
sinasakop ang buong Tangway ng popular na beach/tabing dagat sa
Bataan sa Luzon. Bahagi ito ng Bataan ay nasa kanlurang bahagi
rehiyon ng Gitnang Luzon. Lungsod ng Bataan, nakaharap sa Dagat ng
ang kabisera nito at pinapaligiran ng Timog Tsina. Sa Silangan, ang Look
mga lalawigan ng Zambales at ng Maynila ay kilala bilang sikat na
Pampanga sa hilaga. Kaharap ng lugar pangisdaan ng mga
tangway sa kanluran ang Dagat ng mangingisda.
Timog Tsina at Look ng Maynila naman
sa silangan. Pangingisda at pagsasaka ang
pangulong hanap-buhay ng mga
Isa sa mga tahimik na lalawigan ang taga-Bataan. Gayon man, sa
Bataan. Karamihan sa mga urban na paglipas ng panahon, ang mabilis
sentral ng mga bayan ay malapit sa na pagiging popular ng teknolohiya
anyong-tubig dahil hinihiwalay sa bansa ay nagbigay ng daan para Ang Tomas Pinpin Monument
ng Kabundukan ng Natib (Mount magtayo ng mga pabrika sa Tomas Pinpin Memorial
Natib) ang gitna ng Bataan. Dahil dito, sa Mariveles. Sa ngayon, isa ang Elementary School sa Ibayo,
Abucay, Bataan.
ang silangan ng Bataan ay Mariveles sa mga panguhaning
nakahiwalay sa Kanlurang bahagi. Ang pagawaan ng mga produktong Si Tomas Pinpin, ang “Ang
silangang bahagi ay nakaharap sa pangkalakalan sa Pilipinas at sa Prinsipe ng Filipinong
Manlilimbag”, ay
Look ng Maynila. Sa kabilang bahagi, ibang bansa. Isa rin sa mga sikat na ipinanganak sa Abucay,
ang mga bayan ng Mariveles, Bagac at lugar ang Bataan pagdating sa mga Bataan.
Morong ay nakaharap sa dagat ng gawaing-kamay (handicrafts).
Page 1 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1
Kasaysayan
Maraming nayon sa dalampasigan ng Bataan ay umuunlad
na komunidad nang ang mga Espanyol na misyonero ay
natagpuan ang mga ito noong 1570s. Ang Bataan,
pagkatapos ay kilala bilang Vatan, ay bahagi ng malawak
na Capampangan Empire na kasama ang mga lalawigan ng
Pampanga, Nueva Ecija, Tarlac, at ang ilang mga bahagi
ng Bulacan, Zambales at Pangasinan, kostal mga nayon ay
pinaninirahan ng mga katutubo na mga nakararami ay
mangingisda, magsasaka at mga manggagawa. Samantala,
ang gilid ng burol ay tinirhan ng Aeta.

Ang Bataan ay itinatag noong 1754 sa pamamagitan ni

Gobernador Heneral Pedro Manuel Arandia. Bago ito,
ang rehiyon ay nahahati sa dalawang bahagi: ang
Corregimiento ng Mariveles at ang Probinsya ng
Pampanga. Ang bayan ng Mariveles, Bagac, Morong at
Maragondon, Cavite na binubuo ang Corregimiento ng
Mariveles noon ay nasa ilalim ng hurisdiksiyon ng
Recollect Order ng Romano Katoliko. Ang lalawigan ng
Pampanga ay kasama ang mga bayan ng Orion, Pilar,
Balanga, Abucay, Samal, Orani, Llana Hermosa at San
Juan de Dinalupihan. Ang huling grupo ay sa ilalim ng
katungkulan ng Dominican Order. Limay, ang ikalabing
dalawa na bayan ng Bataan, ay pinangalanan lamang
noong 1917. Bataan‟s Pride: Tomas Pinpin, Cayetano
Arellano, Tomas del Rosario and Pablo Tecson
Bago ang pagsiklab ng World War II, ang Bataan ay
nakakuha ng isang ligtas na lugar sa kasaysayan ng
Pilipinas. Ang prinsipe ng Filipinong manlilimbag, si
Tomas Pinpin, isang katutubo ng Abucay, na alinman ay
author o co-author ang ilan sa mga pinakalumang libro sa Pilipinas at nilimbag niya ito sa pagitan ng 1610-1639
sa palimbagan na matatagpuan sa loob ng Abucay Katoliko. Sa 1647, ang Dutch Naval Forces ay nagapi dito sa
Bataan, ang mga tagapagtanggol ay pinili ang kaluwalhatian ng kamatayan sa mga kutya ng mga preso.

Ang Bataan ay kabilang sa mga unang lalawigan na nag-alsa laban sa mga Espanyol. Dalawa ng kanyang mga
anak, sina Pablo Tecson at Tomas del Rosario, ay nakilala sa Malolos Convention noong 1898, at naging
kasangkapan sa pagsiguro na ang mga Pilipino ay naging masaya sa kalayaan ng pagpili ng relihiyon. Si
Cayetano Arellano ng Orion ang naging Kalihim ng Foreign Affairs sa Revolutionary Government, at sa
paglaon ay naging unang Punong Mahistrado ng Korte Suprema.

Kapag ang Digmaang Pasipiko ay natapos noong 1941, ang pagpili ng peninsula bilang locale ng huling panig
ng pagtatanggol sa pamamagitan ng USAFFE laban sa mga pwersa ng mga Hapon ang nagdala sa katanyagan at
kabuktutan sa Bataan. Ang pagkawala ng buhay at ari-arian ay hindi maaaring tinatayang. Bataan pagkatapos ay
naging simbolo ng tapang at tenasidad sa kanyang walang pag-asang pagtayo laban sa mga mataas na Japanese
Imperial Forces. Ngayon, isang pambansang palatandaan na tinatawag na Dambana ng Kagitingan (Shrine of
Valor) ay nakatayo sa tuktok ng Mt. Samat sa Pilar bilang patotoo sa kagitingan at sakripisyo ng mga
kalalakihan at kababaihan na sa kanilang dugo, luha, at pawis na ginawa sa bakuran ng Bataan ay ipinangilin.

Page 2 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

 Tao, Kultura at Sining
Karamihan ng mga 424,000 mga taong nakatira sa Bataan
ay mga Tagalog. Ang mga Kapampangan ang bumubuo ng
isang makabuluhang minorya ng mas mababa sa 10% at ang
mga puro ay sa bayang karatig lalawigan ng Pampanga.
Ang mabilis na industriyalisasyon ay humikayat sa libo ng
mga tao mula sa iba pang lalawigan na tumira sa loob ng
Bataan.

Ang lalawigan ng Bataan ay palaging nalalapit sa kultura at

ekonomiya ng Maynila. Marami ng mga produkto ng
lalawigan ay dinadala sa Manila. Ang pangunahing
tradisyonal na industriya ng Bataan ay pangingisda. Ito ang
tahanan ng libu-libong mga mangingisda na ang industriya
ay ang paggawa ng natatanging lambat. Ang lambat na
gawa sa Bataan ay mayroong iba't ibang anyo at hugis na
tulad ng panli, kalukutok, pambonot, pansiliw, panitig,
mananacag hipon, panglusong, hila-hila, kitang, pangapak,
Pangingisda: Pangunahing tradisyunal na bintol, salambaw, dala, maliban sa, pangalabaw at ang
industriya ng Bataan gulgureta. Ang bawat uri ng lambat ay tumugon sa iba't-
ibang mga pangangailangan at gamit. Mayroon ding iba't
ibang fishtraps tulad ng saluhin, paclang, Aguila, panghipon
at pangalalo.
Ang lalawigan ay ini-export ang labis na isdang nahuli at ang bayan ng Orion ay sikat para sa kanyang tuyo.
Ang Orani ay mayroong napakaraming nipa groves, na ginagamit upang makabuo ng isang katutubong
inumin na tinatawag na tuba. Tuba ay ginawa ngunit sa mas maliit na dami at lalo na para sa lokal na
paggamit.

Ang 12 Bayan ngBataan

Dinalupihan
Ang Dinalupihan ay matatagpuan 95 kms. silangan ng Manila at maaaring maabot sa pamamagitan ng
Olongapo-Gapan ruta sa pamamagitan ng North Luzon Expressway. Ang bayan ay may kabuuang lugar na
lupain ng 4,460 ektarya na kumakatawan sa 6.69% ng kabuuang lupain ng Bataan. Ito ay binubuo ng 46
barangay na may isang kabuuang populasyon ng 65,152 noong 1995. Ang Dinalupihan ay isang agrikultural na
bayan na ang pangunahing mapagkukunan ay palay, tubo, mais, bungang-ugat, butong gulay at prutas kabilang
ang mga baka at manok.

ALAMAT
Ang kuwento ay napupunta na ang Dinalupihan ay isang baryo ng Hermosa, ang mga tao rito ay naghayag ng
isang labanan na naglingkod sa kanila sa pagpapaunlad ng kanilang komunidad at sa kanilang depensa laban
sa manlulupig at lokal na mga kriminal. Ang lugar ay naging sikat para sa kanyang katanyagan at ito ay
nakilala bilang "di-nalupigan 'o hindi nagapi. Ang pangalan ng" Di-nalupigan "ay nanatili, ngunit sa hindi
sinasadyang pagkakataon, ang titik" g "ay naging "h" sa panahon ng pagpaparehistro ng pangalan nito. Kaya,
ang mga bayan na may isang pusong palaban ngayon ay kilala bilang Dinalupihan.

Page 3 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

Ngunit kung ito man ay "Di-nalupigan" o Dinalupihan, ang
kasaysayan ang saksi sa kung paano ang mga pinaglaban ng
mga residente katulad ng tigre sa panahon ng rebolusyon ng
Espanyol noong 1896 at panahon ng mga Hapon.

Ipinakita ng mga datos na ang Dinalupihan ay nagtayo ng

parokya noong 1856 at inilagay sa ilalim ng pagtataguyod ng
San Juan Bautista.

KASALUKUYAN
Ang bayan ng Dinalupihan ay unti-unting umunlad. Ito
ngayon ay hukbong panlalawigan ng tanggapan ng
pamahalaan ng Kagawaran ng Reporma (Dar), NIA, Pag-ibig
Fund at ang Gobyerno Service Insurance System (GSIS) na
naglilingkod sa Bataan at Zambales pampublikong
empleyado. Sila rin ay may pasilidad pampalakasan tulad ng
isang Olympic pool size swimming, track and field, at isang
covered court basketball na dausan para sa palakasan katulad
ng Palarong Pambansa at ang CLRAA Meet.

Dinalupihan ay ang tanging bayan sa Bataan na hindi

magkaroon ng isang baybay. At ang pangalawang
pinakamaliit sa mga tuntunin ng lupa na lugar (4,460 ay.)
Ngunit pa rin ay ang pinaka bilang ng mga barangay (46) sa SAWALI - One of the specializations of
probinsya. Dinalupihan

KAGAMITAN at PASILIDAD
Mayroong malalaking kumpanya ng telepono ang nagseserbisyo sa bayan ay ang Digital Telecommunications
(Digitel) at Bayan Telecommunications (BayanTel). Cellular phone ay mayroon rin sa pamamagitan ng Smart at
Mobiline. Radio Communications Pilipinas, Inc (RCPI), ay nagbibigay ng mga serbisyo at telegrama telegrapo.
Ang kuryente ay ibinigay sa pamamagitan ng Peninsula Electric Cooperative (PENELCO). Ang Dinalupihan
Water District naglilingkod 19 barangay habang ang iba pang mga lugar na gamitin ang libreng-agos at sapatos
na pangbabae deepwells. Ang bayan ay may isang total ng 8 mga bangko, mga paaralan 7, 3 ospital / kalusugan
pasilidad, at 4 na libangan pasilidad.

PANGUNAHING INDUSTRIYA
Ang Dinalupihan ay dalubhasa sa paggawa ng mga "sawali" at sulo, food processing, at tinapa (pinausukang
isda) produksyon. Ang bayan ay kilala rin para sa kanyang pang-agrikultura gumawa ng tulad ng palay, tubo,
mais, root crops, butong gulay at prutas. Hayop tulad ng pagpapalaki ng manok at baka ay din ang isang
pangunahing pinagkukunan ng kabuhayan para sa mga taong-bayan.

USAPANG KABUHAYAN
Umuusbong bilang isa sa mga potensyal na pamumuhunan havens sa rehiyon, Dinalupihan ay lalo na angkop
para sa Agro-industrial investments dahil sa kanyang strategic na lokasyon at mayaman agrikultura gumawa.

Page 4 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

Hermosa
Ang Hermosa ay nasa hilagang bahagi ng lalawigan ng Bataan
na may 100 kilometro mula sa Manila. Ito ay maaaring maabot
sa loob ng dalawang oras sa pamamagitan ng mula sa Manila sa
pamamagitan ng North Luzon Expressway at 45 minuto mula sa
Subic at isang oras at kalahati mula sa Clark.
Ito ay may kabuuang lugar ng lupain na 15,730.00 ektarya na
kumakatawan sa 11.40% ng buong probinsiya na lugar. Ito ay
binubuo ng 23 barangay ang may populasyon ng 38,759 bilang
ng 1995. Ang munisipalidad ng Hermosa ay nakararami ng
agrikultura. Ang isang malaking bahagi ng agrikultura na lugar,
karamihan sa mababang lupain, ay nakatanim sa palay. Para sa
huling tatlong (3) taon, Hermosa na ginawa ng isang taunang
average ng 17,402 MT katumbas ng 13.83% ng kabuuang
taunang produksyon ng palay sa lalawigan .
St. Peter Church sa Hermosa, Bataan

ALAMAT
Ang isang grupo ng Kastila ang unang dumating sa lugar na ito, nagulat at namangha sila at sinabing, "Que
Hermosa! Que Hermosa!, Nang kanilang makita ang ilang mga magagandang dalaga na may mahaba, itim na
buhok na naghuhugas ng mga damit at paliligo sa batis. Ang mga lalaki, sinamahan ng kanilang mga kapatid
na babae ay paulit-ulit sa kung ano ang kanilang narinig mula sa mga Kastila at sa pagbabalik sa bahay nila
paulit-ulit na muling sinabi ng mga Kastila. Kapag ang susunod na grupo ng mga Kastila ay bumisita sa lugar,
sila ay tinanong para sa kanyang pangalan. Ang mga tao ay hindi naintindihan Espanyol ngunit sumagot
"Hermosa, Hermosa" . At na kung paano Hermosa got ang pangalan nito. bersyon Isa pang ay na "Llana
Hermosa", ibig sabihin maganda ang plain ng white mga bulaklak ay ang orihinal na pangalan ng bayang ito.
Kapag ang lalawigan ay nilikha, ang bayan ay pormal na pinangalanan Hermosa, isang pangalan na akma ang
lugar hindi lamang dahil sa puting bulaklak ngunit mas kaya na ang maganda ang mga dalaga at mga lugar na
makapal ang bayan .

KASAYSAYAN
Sa kasaysayan, ang bayan ay itinatag sa 1756 sa pamamagitan ng Dominican pari. Sa panahon na iyon, ito ay
kilala bilang Llana Hermosa at binubuo ng Mabuco at Mabuyan. Ito ay naging isang independiyenteng sentro
ng misyonero sa 1756 sa San Pedro de Verona bilang nito sa patron. Ang bayan ng Hermosa ay tunay na
mapayapa at maunlad na bago ang World War II. Kapag ang digmaan Nasira out, ang kanilang mga tahimik na
gawain ay nabalisa. Sa mga sikat na "martsa ng kamatayan", sibilyan ng Hermosa risked ang init ng mga
Hapon sa pamamagitan ng lihim pagdaan ng pagkain sa Filipino at Amerikanong sundalo.

KASALUKUYAN
Ang Hermosa ay ngayon ng isang thriving komunidad. Sa pamamagitan ng pagtatatag ng Hermosa Special
Economic Zone, marami ang ilaw sa daluyan industriya ay inaasahan na hanapin sa lugar. Hermosa ay din
sikat para sa kanilang mga damit, Balut at maalat na itlog, at handpainted garapon.

Page 5 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

KAGAMITAN at PASILIDAD
Ang Digitel ay ang pangunahing tagapagbigay ng serbisyo ng telecommunication sa munisipalidad. Hermosa
ay 100% nakoryente at ay nagsilbi sa pamamagitan ng Peninsula Electric Company (PENELCO). Bataan ay
mapalad na magkaroon ng malaking natural watersheds na nagbibigay ng sapat na power supply sa mga
probinsya. Major source ng tubig para sa domestic gamitin ay lupa tubig. Umiiral na tubig mga sistema ay
artisyano at bukas balon, sapatos na pangbabae at may tubo tangke. Dalawang barangay ay nagsilbi sa
pamamagitan ng isang pangkaraniwang pasilidad sa pamamagitan ng Local Water utility Administration
(LWUA). Hermosa Rural Bank at Hermosa Savings at Loan Bank maglingkod banking ang pangangailangan
ng mga munisipalidad. Major linya bus at mini-bus mula Manila, San Fernando Olongapo at dumaan sa bayan
ng Hermosa habang ang mga pinaka-karaniwang uri ng transportasyon sa loob ng munisipalidad ay mga
jeepney at traysikel. Ang bayan ay may isang total ng 2 mga bangko, 21 mga paaralan, 15 medical clinics /
health centers, at 2 libangan pasilidad.

PANGUNAHING INDUSTRIYA
Umiiral na mga industriya sa Hermosa ay mga damit, handpainted garapon, Balut at maalat na itlog paggawa.
Sa kinabukasan, ang bunga sa pagpoproseso lalo ng ng mangga at saging, handicrafts, pinalamanan laruan at
iba pang mga ilaw na industriya para sa export ay nangingibabaw sa lugar na may mga puno
Operasyonalisasyon ng Hermosa Industrial Subic Hermosa Cybercity.

USAPANG KABUHAYAN
Ang Subic Hermosa Cybercity ay isang 93-ektaryang Special Economic Zone na kung saan ay host Negosyo
locator pakikitungo sa Information Technology (IT), paggawa ng mga elektronikong produkto, IT pananaliksik
at pag-unlad, at mga industriya multi-media.

Orani
Ang munisipalidad ng Orani ay matatagpuan 115 kilometro
mula sa hilagang-kanluran ng Maynila at ay bounded sa hilaga
sa pamamagitan ng Hermosa, sa timog sa pamamagitan ng
Samal, sa kanluran sa pamamagitan ng Dinalupihan at sa
silangan ng Manila Bay. Ito ay may isang kabuuang lugar
lupain ng 5,926.00 hectares takip 29 mga barangay. Tungkol
sa 1,231 hectares ay ginagamit para sa agrikultura, 1,943.86
hectares ay forestland, 971.93 hectares ay gubat reserbasyon
at 1,295.91 hectares ay nakareserba para sa National Park.
Ang iba ay nabansagang wetland.
Palay, kape, gulay, mani, sitrus puno at bunga mga puno ay
ang mga pangunahing gumawa. Cutflowers tulad ng astra,
Mt. Natib krisantemo at gerbera mga lokal nilinang habang kawayan at
mga puno ng ubas gubat maaaring natipon mula sa Orani's
rich forestlands. Akwamarin resources tulad ng bangus, tilapia, hipon, alimango, tahong at oysters ay nahuli sa
Orani's rich bakuran ng pangingisda at fishponds.

Page 6 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

ALAMAT
Isang araw, isang Kastila, habang naglalakad at pagtilingin isang makapal na gubat, nagdaan ang isang
katutubong sino ay pagputol ng isang malaking puno. Ang Kastila tinanong ang katutubong tungkol sa mga
pangalan ng mga puno at ang reply ay "narra". Ang Kastila mistook ang reply ng "walang Ira" na sinadya
"hindi makasarili". Ang Kastila pagkatapos rearranged ang mga titik mula sa mga salitang ito hanggang sa ito
sa wakas ay dumating sa labas bilang "Orani", na mula noon ay naging opisyal na pangalan ng bayan.

KASAYSAYAN
Ang bayan at ang iglesia ng Orani ay naging isang independiyenteng sentro ng misyonero sa 1714. Ang
Dominican prayle itinayo ang simbahan at naging kanilang tirahan sa Bataan dahil pagkatapos. Ang lugar na
lumago sa isang maliit na maunlad na bayan hanggang sa halos ito ay ibinaba ang lupa sa panahon ng lindol
sa 16 Set 1852. Mahalagang pag-aaral ay nagpapakita na ang simbahan at ang mga munisipal na gusali na
pamahalaan ay din nasira na. Sila ay itinayong muli hanggang 1891 kapag Orani muli resumed nito mabagal
martsa para sa paglago. paglago na ito ay naka-check muli sa pamamagitan ng mga dakilang apoy ng Marso
16, 1938, kung saan halos sinusunog tatlong-fourths ng buong bayan, kabilang ang mga paaralan, mga
simbahan at ang bulwagan ng bayan. Tatag nagsimula, ngunit bago sila ay maaaring tapusin, World War II
Nasira out at sa sandaling muli ang bayan ay nagdusa ng matinding pagkasira. Pagkatapos ng digmaan, ang
mga tao ng Orani ay isang beses muli gusali ng kanilang bayan.

KASALUKUYAN
Ngayon, Orani ay isang progresibong munisipalidad. Pagkabuhay mula sa mga abo sa panahon ng 1930s, ito
ngayon hukbo ng isang pulutong ng mga establishments at mga pasilidad para sa turismo at kalakalan at
industriya. Ang pinaka-pinakahihintay na kaganapan sa Orani ay araw ng piyesta ng Sto. Rosario, ang patron
ng bayan, sa bawat ikalawang Linggo ng Oktubre. Ang mga tao mula sa iba't ibang bayan kawan sa Orani na
marinig mass at bumili ng "puto seko" o sariwang "duman" mula sa animated vendor na karamihan ng tao na
malapit sa lugar na simbahan o sa paligid ng mga liwasang-bayan. Isa sa mga pangunahing plano ng
Provincial Government ay ang katuparan ng mga Tala Eco-Tourism Project, ang isang potensyal na site para
sa eco-tourism sa Orani.

KAGAMITAN at PASILIDAD
Digitel Bataan at Telephone Exchange (Battlex) magbigay ng mga serbisyo ng telepono sa mga residente ng
Orani. Ang isang pahatirang-kawad at teleks opisina ay pinamamahalaan sa pamamagitan ng Bureau of
Telecommunications. Bukod sa Philippine Postal Corporation na nagbibigay ng postal serbisyo, ang bayan
din ay may isang pribadong courier at Internet service provider. Ang isang cable station sa telebisyon, Clear
Vision Cable TV Company, din nagpapatakbo sa mga lugar. Siyamnapu't-siyam na porsiyento (99%) ng mga
kabahayan at komersyal na establisimyento ay serbisiyo sa pamamagitan ng PENELCO para sa kanilang mga
pangangailangan ng kapangyarihan. May sapat na naiinom supply ng tubig na ibinigay ng Orani Water
District. May mga lugar na may libreng daloy na, mababaw at malalim na balon.

PANGUNAHING INDUSTRIYA
Most industries existing in Orani are agriculture-based such as rice and coffee production, food processing,
cutflower production, and aquaculture of milkfish, tilapia, crab and prawns. Prawn processing has become a
major dollar earner for the municipality. Garments manufacturing and metal and iron works also proliferate
in the area.

Page 7 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

Samal Ang Samal ay matatagpuan sa mga silangang bahagi ng Bataan. Ito ay
bounded sa hilaga sa pamamagitan ng munisipalidad ng Orani, sa
timog sa pamamagitan ng Abucay, sa kanluran sa pamamagitan ng
Mt. Natib at Manila Bay sa silangan. Ito ay 114 kilometro ang layo
mula sa Manila. Ito ay binubuo sa kalakhan ng uplands at burol na
sumasaklaw ng humigit-kumulang walong pung porsyento (80%) ng
kanilang buong lugar. Ang lowlands at kapatagan, na bumubuo ng
humigit-kumulang dalawampung porsiyento (20%) ng lugar ng
lupain, ay karaniwang flat, dahan-dahang umaangat patungo sa burol.

Ang kabuuang populasyon ay 24,560 bilang ng 1995 na may 4,858 na

kabahayan. Samal tigib sa agrikultura gumawa ng tulad ng palay,
Araro/Uraro – One of mais, gulay, prutas, rootcrops, kape at cutflowers. Livestock, manok
Bataan‟s specialties
at nabubuhay sa tubig resources tulad ng molusko, alimango, sugpo,
hipon at iba't ibang uri ng isda ay magagamit din sa lugar.
ALAMAT
Ang isang grupo ng Kastila ay sa kanilang mga paraan sa bayang ito sa pamamagitan ng bangka kapag ang
kanilang pansin ay attracted sa pamamagitan ng isang bagay na lumulutang sa tubig. Sa pamamagitan ng
hindi pangkaraniwang kuryusidad, sila ay tumingin sa mga lumulutang object. Ang bawat isa sa mga
Kastila tinanong ang natives na kasama sa kanila kung ano ang pangalan ng lumulutang object ay. Ang
katutubong sumagot "malambot", na sinadya na ito ay isang takip na ay nakalakip sa banca upang
protektahan ang mga pasahero mula sa mainit na araw o sa ulan. takip na ito ay ginawa ng mga dahon ng
nipa at habi magkasama. Ang Spaniards paulit-ulit, "malambot, malambot" matapos ang natives. Ever
since na panahon, ang bayan ay palaging tinatawag Samal.

KASAYSAYAN
Itinatag bilang isang munisipalidad sa Abril 20, 1641, sa ilalim ng patron Saint Catherine ng tinang
kayumanggi. makulay ibahagi Ang bayan ng mga makasaysayang upheavals ay pinakamahusay na
remembered sa pamamagitan ng kanyang galante bayani na pinili ang mamatay na honorably at
courageously para sa kapakanan ng kalayaan. Ang bayan ay pinasimunuan sa iba't ibang uri ng mga
negosyo. Ang unang planta ng yelo ay constructed sa bayang ito sa ilalim ng pamamahala ng Joaquin Ma.
Joson, isang kilalang negosyante sa Bataan. Kahoy na sapatos ("bakya") ang paggawa sa ito lalawigan ay
unang nagsimula sa Samal. Industriyalisasyon ay dumating na kasama sa pagtatatag ng unang Mills masa

Page 8 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

sa bansa - ang Bataan masa at Paper Mills, Inc nakatayo sa dulaan na umakyat ng Mt. Natib.

Samal ay ang tanging bayan sa Bataan kung saan ay manufactured arrow root harina sa pamamagitan ng
katutubong mga proseso. harina na ito ay ginawa sa biscuits / cookies na tinatawag na "araro" kung saan ay
katutubong delicacies perpekto na "pasalubong".

Ang bayan na ito ay din endowed na may mayaman at marine resources nabubuhay sa tubig at mataas na
produktibong farmlands.

KASALUKUYAN
Sa araw na ito, ang bayan ay nananatiling bilang matahimik at bilang mapayapang bilang na ito ay maraming
mga taon na nakalipas, hindi sinira sa pamamagitan ng sira mga produkto ng walang pigil commercialization at
industriyalisasyon at mapanatag sa pamamagitan ng pressures nagdala tungkol sa pamamagitan ng patuloy na
pang-ekonomiyang krisis.

Araro/Uraro – One of
KAGAMITAN at PASILIDAD
Bataan‟s specialties

Telepono ng mga serbisyo ay ibinigay sa pamamagitan ng Digitel na may direktang distance dialing sa
pagkonekta sa mga lokal at internasyonal na mga linya at modernong komunikasyon na kagamitan. Bilang para
sa mga pasilidad ng telekumunikasyon, isang pantelegrapo opisina at isang post office na umiiral sa
munisipalidad.

Ang operasyon at pagpapanatili ng mga pasilidad sa supply ng tubig ay supervised sa pamamagitan ng mga
Barangay Water District. Ang ilang mga kabahayan lalo na sa mga naninirahan sa mga lugar ng kataasan
makakuha ng kanilang tubig mula sa natural spring.

PANGUNAHING INDUSTRIYA
Garments manufacturing ay din ng isang lumalagong industriya sa Samal sa limang (5) firms na pansin sa
Exports.

USAPANG KABUHAYAN
Food processing lalo na ang paggawa ng cookies araro at banana chips ay kinilala sa may mataas na potensyal
na i-export sa Samal .

Page 9 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

Abucay
Na matatagpuan sa hilagang bahagi ng Bataan at
Pampanga, Abucay ay 119 kilometro mula sa Manila o sa
loob ng isang 50-km. radius mula sa Manila Bay. Ito ay
may isang kabuuang lugar lupain ng 7,970.00 hectares,
44% ng kung saan ay mainam para sa mga tahanan at
kapatagan bigas paglilinang at isda pagsasaka.

Anim na mga ilog na may isang pinagsama haba ng 37

kilometro mula sa maglala kanluranin sa silangang
direksyon. Secondary kagubatan cover sa kanluran bahagi
na kung saan ay halos 38% ng lupa na lugar Abucay's.
Abucay ay may isang kabuuang populasyon ng 29,440
bilang ng 1995 sa isang average na rate ng paglago ng
1.92% sa bawat taon. Umiiral fishponds cover ng isang
lugar ng 1,521.2 ektarya, 319.25 hectares ay sa ilalim ng
masinsinang gamitin habang ang natitira ay mga di-
gumagana ngunit magagamit para sa paggamit. Kabilang
sa mga commercial marine species na natagpuan sa lugar
ng mga bangus, tilapia, pla-pla at shimps. Walis Tambo ng Abucay

ALAMAT
Ang pangalan ng Abucay ay likha mula sa "kinaykay abu-" na nangangahulugang paghuhukay ang mga labi ng
apoy. Ayon sa alamat, isang Espanyola dumating sa bayang ito at noon ay humihingi para sa kanyang
pangalan. Ito kaya ang nangyari na ang kanyang pagdating coincided sa lang extinguished malaking apoy na
sinusunog at nilipol ganap ng isang bilang ng mga bahay sa lugar at sa gayon ang mga tao ay abala sa
paghuhukay sa labi mula sa abo. Paghuhukay o shoveling, "kinaykay" sa lokal na wika. Kaya kapag ito Kastila
tinanong para sa mga pangalan ng lugar, ang mga residente mabilis na sumagot, "abu-kinaykay", iniisip na ito
ay Kastila na humihingi sa kung ano sila ay gumagawa. Mula noon bayang ito ay tinatawag na paraan at sa
susunod sa Abucay.

KASAYSAYAN
Abucay ay ang site ng kawalang masaker ng 400 Pampangos na nakipaglaban sa mga Olandes manlulupig sa
23 Hunyo 1647. Bayang nakasaksi sa tapang at kabayanihan ng ating mga kababayan na resisted laban sa
mga Kastila, ang Olandes, ang mga Amerikano, at ang Japanese colonizers.Movable kahoy na pindutin bloke
ay kuha sa loob ng simbahan ng Abucay na maging ang unang pindutin imprenta sa bansa at ito ay
pinabulaanan na maging mas matanda kaysa sa anumang iba pang solong pindutin sa Estados Unidos. Tomas
Pinpin, isang katutubo ng Abucay, na lumago up sa ilalim ng pangangalaga ng Dominican pari sa kumbento,
natutunan ng mga pasimulang aral ng imprenta mula Fray Francisco Blanca de San Jose at Juan de Vera,
isang Intsik printer sa Unibersidad ng Santo Tomas. Pinpin ay walang pagsala ang unang printer Filipino.

KASALUKUYAN
Abucay ay ngayon ng isang pagbubuo ng bayan. Tourism pantas, magkaroon sila ng Sibul Spring, ang
Pasukulan Falls at ang Abucay Katoliko. Mabatang, ang pinakamalaking at pinaka progresibong barangay, ay
touted bilang ang Christmas Capital sa Bataan para sa kanilang taunang competition Christmas dekorasyon.
Bawat sulok sa Mabatang ay buhay na may mga ilaw at dekorasyon. At ang ilan sa mga sikat na "walis
tambo" (walis) bumili ka sa Baguio City ay talagang mula sa Abucay, Bataan, na kung saan ay ang magiging
host ng Letran College.
Page 10 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1
Balanga
Balanga ay matatagpuan 124 kms. ang layo mula sa Manila at
maaaring umabot sa pamamagitan ng 2 mga pangunahing
kalsada - ang National Road at ang Roman superhighway.
Maaari din itong umabot na sa pamamagitan ng Orion Port sa
pamamagitan ng lantsa serbisyo na sinusundan ng isang 15-
minuto ang drive mula sa Orion sa Balanga. Balanga ay ang
kabisera ng Bataan at sumasaklaw ng isang lugar ng 16,560
hectares at ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa
lalawigan sa 23 mga barangay. Ang bayan ay may isang
kabuuang populasyon ng 60,760 bilang ng 1995. Ang
munisipalidad ay may isang employment rate ng 86.21%.
Balanga's resources ay halos pang-agrikultura sa kalikasan tulad
ng palay produksyon, tubo, mais, niyog, prutas at gulay, isda at
mga produkto tulad ng bangus, tilapia, hipon, sugpo, alimango,
oysters, at iba pang may kabibi pagkaing-dagat.

ALAMAT
Ito ay sinabi na ang pangalan "Balanga" ay nagmula mula sa
Banga, from where „Balanga‟ was
derived, is now a festival here. (Banga isang uri ng mga palayok na ginagamit para sa pagluluto o sa
Festival) pagkuha ng tubig. Ito balanga ay gawa sa espesyal na putik at
lokal na ito ay kilala bilang "Banga" o "Balanga". Panahon ng
mga Espanyol ang mga tao hanapbuhay ng komunidad na ito madalas gamitin ang palayok para sa pagkuha
ng tubig at mga Kastila ay humingi kung ano ang kanilang tinatawag na ito, at sila ang sagot, "Banga". Ang
Kastila ay ulitin ang mga salita hanggang sa magpatibay nila ang pangalan ng komunidad. Mula noon ang
lugar na ito ay tinatawag Balanga.

KASAYSAYAN
Balanga, ang kabisera ng bayan ng Bataan, ay dating isang Visita ng Abucay bago ito ay itinatag bilang isang
misyon ng Dominican Order sa Provincial Chapter sa Abril 21, 1714 at mamaya ipinahayag ng isang vicariate
on Apr 18, 1739, sa ilalim ng pagtataguyod ng Saint Joseph. Balanga ay bounded sa hilaga sa pamamagitan ng
Abucay; sa silangan ng Manila Bay; sa kanluran sa pamamagitan ng mga bundok ng Bagac at Morong; at sa
timog sa pamamagitan ng Pilar, na hiwalay mula lamang ito sa tabi ng ilog Talisay, na magsisimula sa mga
bundok ng Mariveles at mga paglalakbay mula sa timog-kanluran sa hilagang-silangan direksyon. Ang bayan
ay nakatayo sa isang mababang plain at sa panahon ng tag-ulan, kung minsan ito ay lubog sa tuhod malalim na
tubig. Sa kabila ng ang ravages ng apoy, ng Balanga ay may maraming mga malalaking istruktura. Isa sa mga
pinakalumang panlalawigang gusali na pamahalaan sa kapuluan ay matatagpuan sa bayang ito. Ito ay itinayo
sa 1729.

KASALUKUYAN
Balanga ay isa sa pinakamayamang bayan sa Bataan. Agrikultura ay palaging kanyang punong industriya.
Pangingisda ay nagbibigay din ng isang tumibay source ng kita, lalo na para sa mga taong nanirahan sa barrio
malapit sa dagat o malapit sa mga ilog Ogon o Talisay. At ito ay lalong totoo para sa Sibacan at Puerto Rivas.
Iba't ibang establishments ay may pagkatapos ay i-set up ng kanilang mga negosyo dito. Ngayon, Balanga ay
isang booming municipality pagiging sentro ng kalakalan at industriya, at ang mga upuan ng pamahalaan sa
Bataan.

Page 11 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

KAGAMITAN at PASILIDAD
Peninsula Electric Cooperative (PENELCO) supplies electricity to the whole of Balanga.
Telecommunication facilities are made available by the local exchange of the PLDT and DIGITEL whose
lines extend to Abucay in the North and Pilar, Orion, Limay in South. Water is supplied by the Balanga
Water District. Postal and telegraph services are provided by the Philippine Telegraph and Telephone (PT
& T), Radio Communications Philippines, Inc. (RCPI), Telefast, DHL, JRS, and LBC. A total of 15 banks
are operating in Balanga, 19 hospitals/clinics, 19 dental laboratories, 3 hotels and 17 restaurants, 4 resorts,
and 15 recreational facilities.

PANGUNAHING INDUSTRIYA
Ang nangingibabaw sa industriya sa Balanga ay processing. Sa ilalim ng One Product One Barangay
(OBOP) programa ng Kagawaran ng Kalakalan at Industriya Region-III, ang industriya nagkamit ng
suporta ng pamahalaan at ang pribadong sektor na magtatag ng isang kumpletong isda processing center.
Iba pang mga industriya isama cutflower, sining ng pagyari sa kamay at construction.

USAPANG KABUHAYAN
Pagkarating at strategic na lokasyon ay gumagawa ng Balanga ang isang potensyal na taguan ng mga
hinaharap na mamumuhunan. Umiiral na eco-zone at pang-industriya Estates nakapaligid ang bayan ng
papuri bid nito para maging isa sa mga pang-industriya na lugar sa rehiyon. Ito rin ang gumaganap bilang
isang catch pampagmumog para sa pang-industriya paglago lugar sa lalawigan dahil sa kanyang malawak
na yaman at mga serbisyo.

Pilar

Pilar ay matatagpuan sa timog-silangan bahagi ng lalawigan

ng Bataan. Ito ay bounded sa pamamagitan ng Orion sa South,
Balanga sa North, Bagac sa kanluran at Manila Bay sa
silangan. Ito ay may isang kabuuang lugar lupain ng 3,760.00
hectares. Its kalupaan ay dahan-dahang kiling sa alun, abot ng
isang maburol tuktok. Ang pinakamataas na elevation ay 553
metro sa Mt. Samat sa Barangay Diwa. Bilang ng 1995, ang
bayan ay may populasyong 28,207 na nakatira sa labing siyam
(19) barangay. Pilar gumagawa ng isang sapat na supply ng
bigas, mais, gulay, rootcrops at munggo. Chicken, hogs at
pantalong yari sa kambas pati na rin ang freshwater isda ay
sagana sa lugar. Bamboo, Hini at iba't ibang puno ng ubas ay
maaaring sourced mula sa maburol na bahagi ng Pilar habang
graba at buhangin ay sagana sa Barangay Nagwaling, Alauli,
Pantingan, Diwa at Liyang.
Dambana ng Kagitingan

ALAMAT
Long ago bayang ito ay lamang ng isang baryo sa loob ng hurisdiksiyon ng bayan ng Balanga. May mga
tunay ilang mga naninirahan. Isang araw sa isang Espanyol galyon ay tossed sa kanyang Shores sa
pamamagitan ng isang marahas bagyo. Ang patutunguhang galyon's ay ang ilang mga bayan kung saan ito

Page 12 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

ay upang ihatid ang image ng dalaga. Ang Kastila ay magpahanggang ngayon ang mga mananahan ay sila
landed. Ang mga bisita tinanong para sa mga pangalan ng lugar at sila ay sumagot na ito ay walang
pangalan. Ang mga Kastila ang iminungkahing na lugar ang na pinangalanan sa dangal ng mga imahe nila
sa kanila na kung saan ay na ng "Ina ng haliging". Ang mga tao pumayag at dahil ang panahon na iyon, ang
bayan ay tinatawag na "Pilar".

KASAYSAYAN
Pilar ay may kasaysayan ang lahat ng kanyang sariling nabubuluk na may mga alamat, tradisyon,
kaluwalhatian at kamatayan. On Mar 10, 1801, ito ay hiwalay mula sa Balanga ng Dominican pari sa ilalim
ng espirituwal na pangangasiwa ng Virgen Nuestra Senora del Pilar. Mula noon, Pilar ay ginawa ng mga
dakilang tao. Nangunguna sa lahat ng mga ito ay Don Pablo Roman itinuturing bilang ang ama ng Bataan.

KASALUKUYAN
Sa martsa ng oras, ang isang beses hindi kilalang bayan ay nabuhay na walang kapantay pagiging popular
dito at sa ibang bansa. bayan na ito ay kilala para sa mga makasaysayang mga palatandaan tulad ng mga
siga sa Sword at ang Dambana ng Kagitingan (Dambana ng Kagitingan). Ito ay binisita taun-taon sa
pamamagitan ng mga beterano digmaan mula sa iba't ibang lugar sa Bataan Day (Abril 9) upang gunitain at
parangalan ang nakalipas.

KAGAMITAN at PASILIDAD
Telecommunication pasilidad ay magagamit sa pamamagitan ng mga lokal na exchange ng Philippine Long
Distance Telephone Company (PLDT) habang tumelegrama pasilidad ay halos matatagpuan sa Balanga,
isang katabi municipality.The Peninsula Electric Cooperative (PENELCO) ay nagbibigay ng kuryente sa
100% ng mga kabahayan sa Pilar. Sa kabutihang palad, Bataan ay may malaking natural watersheds na
mapadali ang sapat na supply ng kapangyarihan sa buong province.Residents sa kabayanan at kalapit na
mga barangay Maginhawang makakuha ng sapat na tubig mula sa Pilar Homeowners Assn. Water District.
Iba pang mga barangay ang makakuha ng kanilang tubig mula sa malalim na balon, mababaw na balon,
pribadong sapatos na pangbabae at artisyano wells.There ay 13 paaralan, 3 mga bangko at mga 12 health
units sa Pilar. Ang isang hotel at isang shopping arcade ding mga operating sa Poblacion at Barangay
Panilao, ayon sa pagkakabanggit. Ang Dambana ng Kagitingan (Shrine ng Kagitingan), isang natural shrine
nasa ibabaw Mt. Samat, ay isang regular na binisita makasaysayang / tourist spot sa Pilar. Ang Dunsulan
Falls, na matatagpuan dito.

PANGUNAHING INDUSTRIYA
Trading at agri-related na negosyo tulad ng manok at palaisdaan na operasyon ay ang mga nangingibabaw
na negosyo sa gawain Pilar.

USAPANG KABUHAYAN
Cutflower produksyon at prutas-tree nursery ay dalawang komersyal na mga gawain na kinilala sa may
mataas na potensyal na para sa pagpapaunlad at promosyon sa Pilar. mayaman tanawin Ang
munisipalidad's, sa bundok ang mga saklaw ng pagbibigay ng proteksyon mula sa mga bagyo, gumagawa
ito ng isang ideal na site para sa paglilinang ng exportable cutflowers tulad ng orchids at anthuriums at ang
pagtatatag ng mga nurseries planta.

Page 13 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

Orion
Ito ay 132 kilometro mula sa Manila at humigit-kumulang na 31.2 milya nauukol sa dagat sa buong Manila Bay.
Ito ay tungkol sa 8 kilometro mula sa Balanga, mga provicial capital, at bounded sa hilaga sa pamamagitan ng
Pilar at Limay sa timog. Ay may isang kabuuang lugar lupain ng 6,540 hectares at sumasaklaw 23 barangay.

ALAMAT
Mga tao ng bayang ito ay kilala sa maraming mga kuwento ng kung paano Orion got ang pangalan nito. Ang
ilang mga folks sabihin na Udyong ay ang unang pangalan iniangkop sa pamamagitan ng bayang ito. Ito ay
dumating mula sa mga salita "ad lu-" at "uryong" na sinadya maputik na, dahil sa ang katunayan na ang mga
lugar ay maputik at latian sa panahon ng mga oras na iyon. Isa pang popular na kuwento ay na sa panahon ng
mga Kastila, ang ilang mga Espanyol na sundalo ang nangyari sa pumasa sa pamamagitan ng bayang ito. Hindi
nila alam ang pangalan ng lugar kaya tinanong nila ang mga tao na kanilang nakita sa palayan. Isang sundalo na
matulis kaniyang daliri sa lupa at nagtanong "Que es el pueblo liyama".

Hindi unawa Espanyol ang mga tao na inisip na sundalo ay tumutukoy sa isang bagay na nakita niya sa lupa na
mangyayari na maging isang worm. Dali-dali sila sumagot "uod yon", referring sa ang worm. Kapag ang mga
sundalo marinig ang salita, inisip nila na ang mga mamamayan ay tumutukoy sa mga pangalan ng bayan, at
iniwan ang lugar numbling sa kanilang sarili "Uod, uod yon". Kaya, ang bayan ay kilala bilang Udyong at
mamaya ay pinalitan sa Orion.

KASAYSAYAN
The date of official recognition of the municipality of Orion could not be ascertained, however, records showed
that this municipality was founded by a Dominican priest on April 30, 1667. On September 16, 1852, a strong
earthquake shook the whole archipelago and caused the destruction of the parochial church and was later rebuilt
by Fr. Ulpiano Herrera, the parish priest of the place at that time. In 1892, forty years later, a big fire practically
burned the whole town, that only three houses remained safe. It was Fr. Jose Campomanes who tried to
reconstruct the town from the ashes and ruins of the fire and transformed it into a beautiful and prosper one. This
was the beginning of progress.

KASALUKUYAN
Ang bayan ng Orion ay may contributed na tao sa bansa sa anyo ng Don Cayetano Arellano, ang unang Punong
Mahistrado ng Korte Suprema, na ipinanganak sa bayang ito sa 2 Marso 1847. Isa pang bayani ay Francisco
Balagtas, pinakadakilang Filipino makata at akda ng mga matunog na "Florante at Laura". Siya kasal Juana
Tiambeng, isang pretty dalaga ng Orion, at nanirahan dito mula sa Hulyo 1842 sa Pebrero 1862.

KAGAMITAN at PASILIDAD
Madaling mapuntahan sa pamamagitan ng mini-bus at jeepney manggagaling sa Balanga, at malapit na
munisipyo. Maaari din itong umabot na sa pamamagitan ng mga serbisyo ng lantsa pagdating mula sa North
Harbor sa Manila.The Philippine Long Distance Telephone Company (PLDT) tungkol sa mga serbisyo sa 70%
ng mga subcribers ng telepono sa Orion habang postal mga serbisyo ay ipinagkakaloob ng Philippine Postal
Corporation. Ang Penelco subistasyon ay ang tanging provider ng koryente sa munisipalidad. Ang Orion Water
District supplies sapat naiinom na tubig sa lahat barangays.There ay 32 paaralan at 14 kalusugan pasilidad na
natagpuan sa Orion. Iba pang suporta structures tulad ng mga bangko ay matatagpuan sa katabi munisipyo tulad
ng Mariveles at Balanga na kung saan ay lamang ng ilang kilometro ang layo mula sa lugar.

PANGUNAHING INDUSTRIYA
Medium-scale manufacturing at trading ay ang mga nangingibabaw na negosyo mga gawain sa Orion. Kabilang
dito ang mga damit manufacturing, karne processing, retailing at agri-kaugnay na mga gawain tulad ng manok at
baboy pagpapalaki.
Page 14 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1
Limay
Limay ay matatagpuan sa ng dakong timog-silangan bahagi ng
Bataan, humigit-kumulang na 15 kilometro mula sa provincial
capital. Ito ay maaaring umabot na sa pamamagitan ng Orion
Port na lamang ang isang 45-minutong pagsakay lantsa mula
Manila, kasama ang isang 5-10 minuto ang pagsakay mula sa
Orion sa Limay. Ang kabuuang lugar lupain ay 10,362 hectares.
Batay sa mga umiiral na gamitin ang lupain, tungkol sa 65.75%
ng kabuuang lugar ay forestland, 25.94% ay pagsasaka, 5.95%
ay pang-industriya gamitin, 2.21% build-up na lugar at 0.15%
para sa aquaculture. Major agrikultura ay makabuo ng bigas
kasunod ng gulay, mangga, saging at rootcrops.
NAPOCOR

Limay lies kasama ang Manila Bay at may sapat na isda ng produksyon upang matugunan ang lokal na demand
sa lugar. Isda at nabubuhay sa tubig produkto sa lugar isama babansi (babansi), acetes (alamang)., Alumahan
(hasa-hasa), at gruper (lapu-lapu). Base sa 1995 National Statistics Office Survey, ang kabuuang populasyon ay
40,123 kung saan 54.32% ay nakatira sa mga lunsod o bayan lugar.

ALAMAT
Sa panahon ng mga Kastila, ilang mga Espanyol sundalo ay ang pagkuha ng isang lakad kasama ang baybayin
ng bayang ito. Sila ay dumating sa kabuuan ng limang (5) tao na din sa dalampasigan at ang mga bapor ay
pupuksain sa pamamagitan ng isang malakas na bagyo na dumaan. Isa sa mga Kastila ay nagtanong sa kanila
para sa mga pangalan ng bayang ito sa kaniyang sariling wika. Hindi unawa Espanyol, ang natives iisip na ang
Kastila ay humihingi sa kung paano marami sila, kaya sila ay sumagot sa kanilang diyalekto, "patani, ay", ibig
sabihin na sila ay mga lima sa lahat. Ang mga naninirahan sa lugar na ito ay ginagamit upang kasabihan "ay"
bilang bahagi ng kanilang accent. Ang Spaniards iisip na ang sagot sa kanilang tanong at nagpunta sa may
kaalaman na ito ay "Limay". Mula noon, bayan na ito ay tinatawag na Limay

KASAYSAYAN
Isa sa mga lungsod na kasama sa paglikha ng Bataan bilang isang lalawigan ay Orion sa kung saan Limay ay
pagkatapos lamang ng isang baryo ng. Limay ay pagkatapos ay isang mabaho at kakulangan sa pag-unlad na
lugar, lubos na umaasa sa mga munisipal na opisyal ng Orion para sa pag-unlad at pagkilala. Sa 1 Enero 1917
sa pamamagitan ng kabanalan ng Executive Order No 93 sa pamamagitan ng mga Gobernador Heneral Francis
Burton Harrison, Limay ay ipinahayag bilang isang malayang munisipalidad. Napalaya mula sa pagkaalipin ng
pagiging isang kusang baryo sa buong sabog progreso, Limay agresibo at energetically inilipat na makakuha
ng status. Gabay ng mga pagnanais na patunayan ito at kikilalanin, mga pinuno nito ay hindi kailanman relented
at nagtrabaho sa paggawa Limay isang matagumpay na bayan. Limay ay ang huling munisipalidad nilikha sa
ang lalawigan ngunit ay ang unang na magbigay ng isang bigyan ng share ng kanyang kita mula sa Realty Tax.

KASALUKUYAN
Limay ay ngayon ng isang unang klase ng munisipalidad sa mga tuntunin ng kanyang kinikita, accredited halos
lahat sa malaking establishments exiting sa munisipalidad; dahil dito, sila din ay may isang mataas na rate ng
trabaho. Kadalasa'y mga inhinyero, skilled at hindi sanay laborers, teknikal na mga tao na mula sa lalawigan at
iba pang mga bayan at lungsod.

Page 15 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

KAGAMITAN at PASILIDAD
Kapangyarihan ay ibinibigay sa pamamagitan ng Peninsula Electric Cooperative (PENELCO), National Power
Corporation (NPC) at ang Asea Brown Boveri (ABB) sa isang pinagsama kapasidad ng 1,000 megawatts. Ang
tubig na kinakailangan ng munisipalidad ay nagsilbi sa pamamagitan ng Limay Water District I at II, Lamao
Water District, malalim na balon, mababaw na balon at bukal. Telecommunications pasilidad na ibinigay ng
Philippine Postal Corporation, Bureau of Telecommunications (BUTEL), RCPI, PLDT at cellular phone na
mga network tulad ng SMART at Mobiline. Sila ay limang mga bangko operating sa Limay: Rural Bank ng
Limay, Philtrust Bank, United Coconut planters Bank, Hermosa Savings Bank at Bataan Development Bank.

PANGUNAHING INDUSTRIYA
Mayroong ilang mga mabigat na industriya operating sa Limay, na isama ang Petron Bataan rapinado, ang
planters produkto Inc, Columbian Carbon Pilipinas, Orica pampasabog, National Power Corporation,
Government Arsenal at Asea Brown Boveri. Limay ay din host sa Limay Bulk Terminal Paghawak at Limay
paggiling Mills. Para sa mga maliliit at maliit na bahay na industriya, isda pagpapatayo, bakal at metal bapor
ay nangingibabaw sa lugar.

Mariveles
Mariveles ay matatagpuan sa isang Cove sa timog pinaka
tip ng peninsula Bataan at ito ay tungkol 173 kilometro
mula sa Manila sa pamamagitan ng North Luzon
Expressway, Gapan-Olongapo Road at Roman Highway.
Maaari din itong umabot na sa pamamagitan ng jet lantsa
plying ang Mariveles sa Manila ruta na may isang
tinatayang oras sa paglalakbay ng 40 minuto. Ito ay may
isang kabuuang lugar lupain ng 15,390.00 ektarya na
kumakatawan sa 12% ng kabuuang area lupain ng Bataan
Province. Ng mga ito, tungkol sa 69% ay binubuo ng mga
pastureland, 19% ng forestland, 6% agrikultura
makakarating at ang natitirang 6% para sa tirahan at pang-
industriya gamitin. Base sa 1995 census, ang kabuuang
populasyon ng Mariveles ay 76,626 kung saan ang 78%
DEATH MARCH MEMORIAL SHRINE
naninirahan sa mga lunsod o bayan lugar at 22% sa
kanayunan mga lugar. Populasyon paglago rate sa bawat

taon ay 4.71% o dalawang beses na sa lalawigan mismo. Agricultural resources ng munisipalidad isama ang
bigas, mangga, munggo, gulay at kape. Ito rin ay may nabubuhay sa tubig resources tulad ng dami round, gruper,
kabya, at abulon; mineral deposits ng ganayt at basal.

ALAMAT
Ang pangalan Mariveles ay sinabi na dumating mula sa "maraming dilis" na nauukol sa mga masaganang
bagoong nahuli sa dagat na nakapaligid sa munisipalidad. "Maraming dilis" ay pinaikli sa "Mara-dilis" at
tuluyang Mariveles sa pamamagitan ng pagdaan ng panahon. Isa pang alamat talked tungkol sa isang bawal na
kuwento ibig sa pagitan ng isang maganda dalaga na nagngangalang Maria Velez at saserdote mula sa katabing

Page 16 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

Manila. Ang dalawang eloped na kinuha ang mga ito sa isang mayamang gubat sa ang dulo ng isang
peninsula sa kabila ng pasilyo Manila Bay. Awtoridad mula sa Manila nahuli up at inihiwalay ang mga
lovers. Maria Velez dinala sa na maging isang monghe at ang pari ay banished sa isang malayo kalat village
sa Mexico. Immortalizing ito alamat, ang mayamang gubat ay pinangalanan Mariveles, matapos ang mga
monghe lady.

KASAYSAYAN
Historical account na tinutukoy sa Mariveles bilang ang refilling tumigil para sa mga sakayan merchant bago
pagdating sa Manila Bay. Ang Intsik mandarambong Li Ma Hong ay naitala na magkaroon ng maiksi tumigil
sa Camaya (dating pangalan ng Mariveles) para sa mga sariwang tubig at supplies bago magpatuloy sa atake
Manila. Mariveles din korte sa mga mag-alsa laban sa Espanya na may isang dakot ng mga Katipunero
pagtula paglusob sa isang kampo ng mga Espanyol lamang bilang pag-aalsa ay ipinahayag. Sa panahon ng
2nd World War, ang munisipalidad ay nagsilbi bilang ang pansamantalang kampo para sa mga nakunan
Filipino at Amerikanong sundalo na ipinagsanggalang Corregidor at Bataan. Kaya, ang nakakapanghina
"Death March" sa Capaz, Tarlac nagsimula sa Mariveles, at isa pang punto sa Bagac.

KASALUKUYAN
Mariveles ay ngayon ng isang unang klase ng munisipalidad sa mga tuntunin ng kanyang kinikita, accredited
halos lahat sa malaking establishments exiting sa munisipalidad; dahil dito, sila din ay may isang mataas na
rate ng trabaho. Kadalasa'y mga inhinyero, skilled at hindi sanay laborers, teknikal na mga tao na mula sa
lalawigan at iba pang mga bayan at lungsod. Mariveles na sa kasalukuyan ay isang malayong sigaw mula sa
papel ito nilalaro mula sa pre-Espanyol at araw pre-war. Ito ngayon hukbo unang ng bansa pang-ekonomiya
zone, unang petrochemical industriya estate at plastic lungsod (isang petrochemical down stream industrial
zone specialize sa mga sheet polyethylene), isang butil terminal handling (ATI-SMC) at isang nakapaloob
tsinelas manufacturing halaman batay sa zone. Ang bayan ay ngayon ng isang conurbation ng iba't ibang mga
Filipino at dayuhang kultura bilang mga lokal na migranteng kawan sa mga munisipalidad para sa trabaho at
kabuhayan pagkakataon. Foreign expatriates na kaugnay sa mga kumpanya sa export manufacturing
mayroon din na itinatag ang kanilang paninirahan sa Mariveles.

KAGAMITAN at PASILIDAD
Telecommunication mga pasilidad na ibinigay ng PLDT, karagatan Wireless Network, Inc sa courier mga
serbisyo mula sa PT & T, RCPI, TeleFast, DHL, JRS, Fax at parsela, LBC at Ddel Bros-UPS. Ang Mariveles
Water District ang supply ng tubig na kinakailangan ng Mariveles kabayanan habang ang pang-ekonomiya
zone ay may sariling sistema ng tubig, ang Bataan Economic Zone Water System. Ang Peninsula Electric
Cooperative (PENELCO) naglilingkod sa mga 15 barangay ng Mariveles habang ang National Power
Corporation aalaga ng mga barangay Malaya at Maligaya. May mga 8 bangko at 18 iba pang mga
pagpapaupa institusyon ng operating sa lugar. Mariveles ay may tatlong mga pang-industriya na lugar para sa
pagsulong sa mga namumuhunan, sa Bataan Economic Zone Phase I, II, III na binubuo ng isang kabuuang
area ng 45,698 metro kuwadrado para sa liwanag sa mabigat na industriya, ayon sa pagkakabanggit; ang
Petroleum Complex na binubuo ng 300-ektaryang estate ugma para sa mga mabigat na industriya ; at Plastic
City kung saan ay may 25-ektarya para sa ibaba ng agos industriya petrochemical.

Page 17 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

 PANGUNAHING INDUSTRIYA
Mga damit at tsinelas ay ang mga pangunahing industriya sa Mariveles matatagpuan halos sa loob ng BEZ.
Gamit ang entry ng Petrochem Complex, petrochemical industriya ay din inaasahan na mangibabaw ang
lugar.
Mga Kakaibang Tanawin
First Line of Defense Marker (Dinalupihan)
Marks the first strong line of defense of
combined Phil. and USAFFE troops against the
Japanese invasion during World War II.
Democracy Marker
Situated at the provincial boundary between
Pampanga and Bataan which depicts the role of
Bataan in the fight for freedom for the
preservation of democracy.
Death March Marker (Orani)
The folk arts statue commemorating the defiant
spirit of Bataan, where Death march marches
passed on their way to the prison camp.
Tomas Pinpin Monument
In memory of first Filipino printer. It was in
Abucay church where Tomas Pinpin co-authored
and printed the earliest books in the country with
Fr. Blancas de San Jose in 1610.
First Abucay Catholic
Church
On this site a fierce battle
between the Dutch and the
natives together with
defenders took place in June
23, 1647. The church is one of the oldest
churches in the Philippines. It housed the first
printing press in the country which outdated any
single press in the US
The Main Battle Position (Abucay Town)
The battle possition of the USAFFE, known
officially as the Abucay -Morong Line, under the
Page 18
Fall of Bataan Marker (Balanga)
This commemorates the fall of Bataan, in
memory of war veterans, living and dead. The
marker symbolizes the courage and the
enduring commitment of a Filipino soldier to
his country.
Surrender Site Marker (Balanga)
Marks the spot where the grim surrender of
Bataan and Corregidor was signed by Maj. Gen.
Edward King Jr., on April 9, 1942. Surrender
marker can be found within the compound of
Balanga Elementary School.
Dambana ng Kagitingan
(Shrine of Valor) Pilar
Natural shrine atop Mt.
Samat which immortalizes
the agony of the Filipino
and Americans against the forces of aggression
and articulates the Commitment of the Filipino
people to freedom and dignity.
Mt. Samat
Was the scene of the most heroic defensive
battle during World War II.
Mt. Malasimbo
A cinica-shaped
mountain cinsidered as a
weather forcasting device
predicting a coming
typhoon when its summit
is covered with dark clouds.
January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1
War Plan Orange 3. The then second Lieutenant
Alexander R. Miniger, Jr., 57th Infantry (PS)
Gainsville, Georgia was posthumously decorated
the Congressional Medal for an action on this
line 12 January 1942, and became the first
America´s highest military decoration.
Abucay Municipal Building
A historic relic of one of the largest town of
Bataan.
Bankal Settlement
A newly created barangay where the Actas still
maintain their traditional customs and usages in
accordance with our cultural heritage.
Bagak Town
Zero Kilometer Marker. The start of the
infamous Death March that also marks the
beginning of Japanese control over the nation.
Camaliw Falls
This natural falls presents
a project idea for tourism
and recreational
development.
Kaytibong Falls
This natural waterfalls
remains to be developed.
Catholic Church Belfry
This was used as a site for Japanese artillery
bombardment of Mt. Samat where both Filipino
and American Forces gave their last stand.
Lamao World War II Marker
World War II exempted almost no place in the
province that this town overlooking Manila Bay
and Corregidor deserves a marker.
Page 19
Battle of Toul Pocket Marker (Bagac)
Marks the significant pockers where a battle
ensued as a prelude to the final defense in
Bataan. The series of fights to eliminate the
Japanese forces known as the Battle of Pockets
fought from Jan 27 to Feb. 17.
Sibul Spring
A tourist potential with sulfuric swimming pool
and wide area for outdoor recreation.
Pasukulan Falls
A natural wonder at the valley of Mt. Natib
which has fresh vegetation and unexplored area.
Maria Canon Statue
This tower was erected for the repose of many
dead souls in the Philippines during World War
2 by the Mie-ken Daiichi Shueesec of the
Japanese Sohtohshuh Spot, September 1978.
Philippine-Japan Friendship
Tower
This symbolizes that after a war,
there is a period of
reconciliation, peace and
friendship.
Roosevelt National Park
A forest reservation ideal for outdoor
adventures and Boy Scout Camporal area with
facilities for irrigation and game hunting.
Alangan River
In Bataan every place is a place to go. No small
creek or river is without a tint of history and of
practical value.
BEPZA
The Bataan export Processing Zone Authority
is the site of many foreign based factories and
companies producing items ranging from dolls
to automobiles for export.
January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1
Flaming Sword U.N. Refuge Center

A symbol of the Filipino courage and gallantry
in the face of external threats to the nation´s
democracy and peace.
Final Battle Site Marker
To remember the coutage and heroism of Bataan
defenders amidst hunger, sickness and death.
Battle of Trail 2 (Capot Hill)
Located in Morong Town. A temporary
resettlement area and processing center for
Indo-Chinese refugees migrating to European,
American and Facific countries.
Nuclear Power Plant
The country´s first controversial commercial
nuclear power plant with a capacity of 620
megawatts.

A point where several men died in defense of Cayetano Arellano Marker

freedom and democracy.
Located on Orion Town. This marks Orion, as
Dunsulan Falls the birthplace of the first Filipino Chief Justice
of the Supreme Court.
Ideal site for picnics and inland swimming.

Pangyayari at Pista
Pista araw, o "fiesta", bilang mas kilala, ay palaging magandang alaala sa magmahal. A pulutong ng mga
gawain ay sa tindahan para sa entertainment ng mga tao. May mga fairs, carnivals, linay tindahan, bapor
tindahan, amateur singing at dancing contests, musical shows, beauty pageants, at kahit isang contest Miss
Gay sa tuwa ng mga audience dahil sa masayang-maingay at baliw mga kalokohan sa mga contestants. Sa
gabi ng isang fiesta doon ay madalas na isang "Serenata" (tanso band) eksibisyon o contest sa plaza. Sa
malaking araw, drum at tambuli bands ay martsa sa mga kalye na may mga "karakol" o street dancing masigla
strutting kasama ang kanilang kalagayan.

Feast Day of St. Dominic Feast Day of St. Catherine of Sienna

(Abucay; last Sunday of October). (Samat; April 30).

Feast Day of St. Catherine of Alexandria Feast Day of St. Nicolas

(Bagac; November 23). (Mariveles; third Sunday of February).

Feast Day of St. Joseph Feast Day of Nuestra Señora del Pilar
(Balanga; April 28). (Morong; February 2).

Feast Day of St. John the Baptist Feast Day of St. Michael
(Dinalupihan; June 24). (Orani; May 8).

Feast Day of St. Peter of Varon Feast Day of Nuestra Señora del Pilar
(Hermosa; May 3). (Pilar; October 12).

Feast Day of St. Francis de Assisi

(Limay; October 4).
Page 20 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1
Flores de Mayo (May)
Isang pang-araw araw debosyon sa Birheng Maria sa pamamagitan ng pagbibigay ng bulaklak sa buong
buwan. Highlight sa "santacruzan" o "sagala", isang parada ng maganda debutantes Bataeña lumahok sa
buong aliwin sa gitna ng bulaklak.

Holy Week (March-April)

Holy Week ay isa pang pinakahihintay holiday para sa may mga maraming mga gawain at mga kaganapan
na gaganapin sa simbahan o sa mga liwasang-bayan. Simula mula Miyerkules ng Abo na ushers sa panahon
ng Kuwaresma, "kubols" ay naka-set up sa bawat barangay para sa mga "pabasa", kung saan ang mga buhay
at simbuyo ng damdamin ng si Kristo Hesus ay basahin sa pamamagitan ng chanting ng deboto sa lahat ng
oras ng araw. Ang isang linggo-mahabang aktibidad, mula sa "Linggo ng Palaspas" (Palm Sunday) sa
"salubong" (Easter Sunday), ay inihanda sa simbahan. Sa Huwebes Santo, "pagulong" ay nagsisimula sa
paghahanda para sa "penitensiya" sa susunod na araw. Ang ilang mga deboto gawin ang "Bisita Iglesia" at
basahin ang mga station ng Krus sa mga iba't ibang parokya. Maaga sa Good tao Biyernes ay kawan ng mga
liwasang-bayan o pangunahing lansangan upang panoorin ang "penitensiya" (flagellants) at ang "senakulo",
isang simbuyo ng damdamin play depicting ang mga paghihirap ni Hesus Kristo. Sa mga bayan ng Orani at
Samal maaari mong makita ang tunay na krus ng isang taong madasalin. Sa labindalawang tanghali, ang
"Siete Palabras" (Seven Last Words) ay chanted sa simbahan. Sa gabi ay ang "libing" o libing ni Cristo
Jesus, isa sa mga pinaka dinaluhan ng prusisyon sa probinsya. Sa Easter Sunday ay ang "salubong" o
"Alleluia", isa pang prusisyon celebrating ang pagpupulong ng mga nabuhay Panginoon at Santa Mariang
Birhen.

Bataan Day (April 9)

Ang Bataan Day Celebration ay isang taunang kaganapan sa lalawigan. War Veterans at kanilang mga
pamilya sa paglalakbay mula sa buong bansa sa Mount Samat bawat Abril 9 upang gunitain ang mga
nakalipas at ipagdiwang ang kagitingan ng ating mga sundalo na inaalok ang kanilang buhay para sa
kalayaan. Bago sa ang malaki araw, ang Provincial Government at ng Provincial Tourism Office sponsor na
gawain tulad ng isang photo contest at eksibisyon, quiz bubuyog, beauty pageants, kalakalan fairs, at isang
drum at tambuli competition / eksibisyon.

Paskuhan sa Mabatang (December)

Pasko ay isang much-pinakahihintay na panahon para sa lahat. Sa Mabatang, Abucay ang joys ng Pasko ay
palugit sa kalye. Bawat "sitio" sa barangay ay lavishly ginayakan at nakasinding sa halata tuwa ng lahat.
Ang mga tao mula sa buong lalawigan at mga kalapit bayan ay drive sa paligid ng Mabatang upang suriin
ang mga bagong gimik Abukeños may dumating up para sa taong ito. Ito ay nagpapakita ng pagkamalikhain
at talino sa paglikha ng mga tao.

Ibong Dayo Festival (December)

Ang Ibong DAYO FESTIVAL 2010 ay ang unang-kailanman pagdiriwang ng makilala ang iba't ibang uri
ng hayop na ibon migrate sa Balanga City Wetland at Nature Park sa Brgy. Tortugas, Balanga City.

Page 21 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1

Mga Pamosong Tao na
Taga-Bataan
 Tomas Pinpin — Ang ―Prinsipe ng mga Filipinong Maglilimbag‖. Ipinanganak siya sa Mabatang, Abucay,
Bataan. Natutuhan niya ang sining sa paglilimbag noong 1608 at kinuha bilang aprentis ni Padre Blancas sa
imprentahan noong 1609. Ang mababang paaralan ng Abucay ay ipinangalan sa kaniya. Tinawag itong
Tomas Pinpin Memorial Elementary School. Matatagpuan ang kaniyang estatwa sa kwadranggel ng
paaralan.

 Cayetano Arellano – unang Chief Justice ng Korte Suprema ng Republika ng Pilipinas

 Evangeline Pascual — Artista at nanalo sa timpalak ng pangkagandahan.

 Leonado Roman — Dating gobernador ng Bataan at kaibigan ng dating senador na si Vicente Sotto III.

 Enrique “Tet” Garcia — Kilala bilang ―Mr. Petrochem‖. Siya ay naging mambabatas at dating
―accountant‖ ng mayaman at makapangyarihang si Lucio Tan. Nanalo siya bilang gobernador ng Bataan
noong 2004 halalan.

 Kerby Raymundo — Ikalawa sa pinakabatang pumasok sa ―PBA‖ sa edad na 19. Napanalunan niya ang
titulong ―MVP‖ noong 2002 sa Governor’s Cup.

 Heny Sison — Ekspertong kusinera (chef) at may palabas sa telebisyon na pinamagatang ―A Taste of Life
with Heny Sison."

 Manny Villar — Ipinanganak sa Bataan, Senador.

 Mel Tiangco – galing ng Pilar, siya ay isang popular na telebisyon newscaster at TV host; ulo ng GMA
Kapuso foundation.

 Romy Garduce – isa sa mga unang Pilipinong nakaakyat ng Mt. Everest. Siya ay mula sa Balanga

 Pocholo Gonzales - popular youth advocate, broadcaster, motivational speaker, radio announcer, Events
Organizer, Personal Branding Guru, TV producer, Voice Director and Voice Over Artist. Siya ay galing ng
Mariveles.
 Rafael De Leon – mula sa Pilar, siya unang Pilipinong nanalo sa 100 meter dash sa Olympics noong 1931
sa Berlin
 Pedro Tuazon – naging Solicitor General ng Pilipinas noong 1921

Page 22 January 2010 ● Volume 1, Issue 1 ● Group 1