İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

ÇOK KATLI YAPILARA GİRİŞ

ÇOK KATLI YAPILARA Sayı
Yüzdesi
(%)

GİRİŞ Bitirme Sınavı

( Telafi Sınavı )
% 50

Arasınav % 10

Değerlendirme Kısa sınav % ……

Ödev % 10
Dr. Kağan YEMEZ Yıl içi
Etkinli Proje % 20
kler
KY.IU2008@gmail.com Sunum % 10

Diğer % ……

Devam
% 70
Zorunluluğu
1 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 2

ÇOK KATLI YAPILARA GİRİŞ ÇOK KATLI YAPILARA GİRİŞ

DERS PLANI DERS PLANI

Konu Konu

Giriş Düşey ve Yatay taşıyıcı sistemleri.

• Çok katlı binaların tarihi gelişimi. •Davranış özellikleri
► Dünyadan örnekler. ►
• •Temel tipleri
• Yapısal sistemleri açısından sınıflandırma. •Tasarım kriterleri

Ana yapısal ve tasarım ilkeleri örnekleri. Yüksek Yapılar Yönetmeliği.

• Tasarımı etkileyen yükler ► •Tasarımda dikkat edilmesi gereken hususlar
• Tasarım kriterleri okullanılabilirlik, yangın, terör saldırısı,…
► • Taşıyıcı sistem elemanlar
o Yapısal yerleşimi ► Yapım ve tasarımda yeni teknolojiler.
o kolon-kiriş birleşimleri ► Deprem Şartnamesi ile ilgili bilgiler.
Döşeme sistemleri.
► Şantiye planlaması ve yönetimi
► • Betonarme – Çelik – Kompozit
• Tasarım kriterleri Öğrenci projeleri ve ödevlerinin takdimi ve
►
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 3 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİdeğerlendirilmesi.Çok Katlı Yapılara Giriş 4

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
Yüksek Katlı Binalar
ÇOK KATLI YAPILARA
GİRİŞ

Ders 1

Çok katlı binaların tarihi gelişimi.

Yapısal sistemleri açısından sınıflandırma.

Dünyadan örnekler.

5 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 6

 Yüksek Katlı Binaların Yüksek Katlı Binaların
Sınıflandırılması Sınıflandırılması

Katagoriye göre
Yüksek Katlı Binalar ve Kentsel Yerleşim
Konseyi (CTBUH) Dünya’nın en yüksek

Bir ölçü binanın tam yüksekliğini… binalarını sınıflandırma için 4 kategori

Diğeri anten hariç sadece kule ucuna ve tanımlamıştır:
kalıcı mimarı özelliklere kadar…
Mimari tepe noktasına kadar yükseklik (direk
veya bayrak direkleri, antenler hariç sivri ucu

Hala mevcut binalar ile geçilemeyen dahil kuleler).
Yıkılmış Binalar…
Bu, geniş çevrelerce kabul edilmiştir.

Dünya’daki en yüksek katlı 100 Bina sıralaması.

Fonksiyonuna göre
En yüksek kullanılan/oturulan kat

…
Çatının tepesine kadar yükseklik

Yapının ucuna kadar yükseklik
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 7 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 8

Yüksek Katlı Binaların Yüksek Katlı Binaların

Sınıflandırılması Sınıflandırılması
History of record holders in each CTBUH category

Architectur
Highest
Antenna

Tallest structures, freestanding structures,
Date (Event) occupied Rooftop
al top
floor and buildings
2008: Shanghai World Shanghai World Shanghai World Sears
Taipei 101
Financial Center completed Financial Center Financial Center Tower
List of tallest buildings and structures in the world - Wikipedia, the free
2003: Taipei 101 completed Taipei 101 Taipei 101 Taipei 101
Sears encyclopedia.mht
Tower
2000: Sears Tower antenna Petronas Sears
Sears Tower Sears Tower
extension Towers Tower Rasim_TEMUR_-_Yuksek_Yapilar.pdf
World
1998: Petronas Towers Petronas
Sears Tower Sears Tower Trade
completed Towers
Center
World
1996: CTBUH defines
Sears Tower Sears Tower Sears Tower Trade
categories
Center
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 10

Dallas

Ölçüye göre
profillerle
ile yapılmış
Binalar

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 11 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 12
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 13 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 14

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 15 New York

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 16

First Interstate Bank Los Angeles

San Francisco skyline First Interstate Computer Center
Crocker Tower
Bunker Hill Area
911 Wiltshire Blvd. Bonaventure Hotel
400 South Hope

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 17 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 18
 388 Market Street, 388 Market Street,
San Francisco San Francisco
Çepeçevre Sünek
moment aktaran çerçeve

Architects
and Structural Engineers:
1000 mm derin kirişler
Skidmore, Owings & Merrill,
San Francisco

Developer: 3, 18,19, 20, 25 and 26. katlarda 9,45 m

Honorway Investment uzunluğunda ilave teğet kiriş
Corporation
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 19 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 20

388 Market Street, 53rd at Third,

San Francisco New York
San Francisco Architect:
Deprem John Burgee Architects
Şartnamesi’ne with Philip Johnson,
New York, NY
göre %50 daha
büyük Taban
Structural Engineer:
Kesme Kuvvetine The Office of
dayanacak Irwin G. Cantor P.C.
şekilde New York, NY
tasarlanmış.
Deprem ve Rüzgar yükleri Developer:
Her yöndeki altında yanal ve burulma Gerald D. Hines
ötelemeler 230 yerdeğiştirmelerini gösteren Interests,
bilgisayar simulasyonu Houston, Texas and
mm.
Sterling Equities, Inc.,
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 21 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ New York,Çok
NYKatlı Yapılara Giriş 22

Teleskopik çerçeve
sistemi
53rd at Third, •Geniş açıklıklar
53rd at Third,
•Rüzgar yükleri
New York çekirdek ve dış
çerçeveler ile
New York
karşılanıyor.

•Çekirdekteki 4 jumbo
çelik kolon =>
Rüzgar yükünün
%80’i ve Düşey
yükün %50’sini
karşılıyor.

•Cepheden merkeze
yarı-rijit birleşimli
kirişler.

•Döşeme diyafram
etkisi

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
Çok Katlı Yapılara Giriş
•Yarı-rijit birleşimler
düşey yüklerin yarısı
merkeze aktarıyor ve
burulmaya karşı 23 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 24
destek veriyor.
 Worldwide Plaza, Worldwide Plaza,
New York New York
Yapısal taşıyılar:
The 53-katlı ticari ve konut amaçlı kule
1 dış tüp, moment
aktaran kolon-kirişler

Architects
and Structural Engineers:
Skidmore, Owings & Merrill,
New York, NY
Developer:
New York Communications
Center Associates,
NewİSTANBUL
York, NYÜNİVERSİTESİ
2 asansör
boşluklarında çaprazlı
perdeler
3 giriş kat pasajında
tüp transferi
4 çekirdek üzerinde
çaprazlı çatı
5 uzay kafes ışıklık
Çok Katlı Yapılara Giriş 25 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 26

Worldwide Plaza, Worldwide Plaza,

New York New York
•Çatı rüzgar kuvvetlerini iç
Yapısal taşıyılar: duvarlarla karşılıyor.

1 dış tüp, moment •Bazı çaprazlı perdeler 16. ve

aktaran kolon-kirişler 40. katlara kadar, geri kalanı
50. kata kadar devam ediyor.
2 asansör
boşluklarında çaprazlı •Dış tüp devrilme momentini,
perdeler çapraz perdeli çekirdek
kesme kuvvetini karşılıyor.
3 giriş kat pasajında
tüp transferi
•Köşelerdeki açıklıkların kısa
4 çekirdek üzerinde olması rüzgar yükünün
çaprazlı çatı aktarımına faydalı oluyor.

5 İSTANBUL
uzay kafes ışıklık
ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 27 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 28

Worldwide Plaza, Swiss Bank - Saks, New York

New York

Architects:
Lee Harris Pomeroy Associates/
Abramovitz Kingsland Schiff,
Manhattan, NY

Structural Engineer:
The Office of Irwin G. Cantor P.C.,
Manhattan, NY

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
Çok Katlı Yapılara Giriş 29 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
Developer:
The Swiss Bank Corporation
and Saks & Company,
Manhattan, NY
Çok Katlı Yapılara Giriş 30
 Swiss Bank - Saks, New York Swiss Bank - Saks, New York
2 bina 1 gökdelen

2 sahip => radikal olarak farklı

gereksinimler:

•Aynı binada katlar arası farklı

kolon yerleşimi

•Yaratıcı kolon transfer sistemi

•Saks => 18,60 m geniş açıklık

•Üst katlardaki Swiss => aynı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ yönde 14,00
Çok Katlı mGiriş
Yapılara açıklık. 31 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 32

Swiss Bank - Saks, New York Swiss Bank - Saks, New York
Transfer sistemi ;
•üst kısmın merkezi
•asansör boşluğu,
•Saks’ın asansör kulesinin 8,23
m üzerinde 3 kat yüksekliğinde
Swiss Bank konsolu
2 kat yüksekliğindeki kafes katı =>
binanın mekanik ekipmanlar

Yapısal farklılıklar
Üst Swiss Bank kısmında rüzgar
yükleri dış çaprazlı perdeli karma
yapısal çerçevelerle karşılanıyor.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 33 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 34

World Financial Center, New York World Financial Center,

New York

Architects:
Cesar Pelli & Associates,
New Haven, Connecticut

Structural Engineer:
Thornton-Tomasetti, P.C.
New York, NY

Developer:
Olympia & York
Equity Corporation,
Toronto, Canada
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 35 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 36
 Shearson Lehman Hutton
Plaza, New York
Sıradışı boyutlar => planda 81 x 50 m
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
Shearson Lehman Hutton
Plaza, NY
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
First Interstate World Center,
Los Angeles
Çekirdek => betonarme radye
temel
Cephe çerçeve kolonları =>
çekirdek radye temeline bağlanan
çevre boyunca mütemadi temel
ayakları
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
Shearson Lehman Hutton
Plaza, New York Framing plan 19th to 22nd floor
1 wind bracing north-south
2 bracing core
Architects:
Kohn Pedersen Fox Associates,
Manhattan, NY
Structural Engineer:
Severud Associates,
Manhattan, NY •9 katı kapsayan rüzgar çaprazları
Developer: •Kirişlerin boylarını azaltmak için ilave kolonlar
Shearson Lehman Hutton
Manhattan, NY •Düşey ve yatay yükleri bu diyagonallerle Mega Kolonlara
Çok Katlı Yapılara Giriş 37 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 38
aktarılıyor.
First Interstate World
Center, Los Angeles
Design Architect:
I.M. Pei & Partners, New York, NY
Executive Architect:
Welton Becket Associates, Los Angeles
Structural Engineer:
CBM Engineers, Inc., Houston
Developer:
Maguire Thomas Partners
and Pacific Enterprises, Los Angeles
Çok Katlı Yapılara Giriş 39 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 40
First Interstate World Center,
Los Angeles
Cephe sünek moment aktaran çerçeve…
İç çekirdek 22,55 x 22,55 m genişliğinde ve 68 kat
yüksekliğinde…
Çekirdeğin her köşesinde 10.000 t. düşey yük
taşıyan kutu kolonlar…
Yanal stabilite için 2-kat chevron çaprazları…
*Bu proje ile Chevron çaprazlar ilk defa 1. derece
deprem bölgesinde kullanıldı.
Floor framing plans (selection)
1 perimeter of 8th to 46th floor 54. Kattan itibaren Vierendeel kirişleri…
2 perimeter of 57th to 59th floor
3 floor framing plan 70th to 71st floor
Çekirdek -> cephe arası 16,76 m. Beton tablalı
4 braced
Çok Katlı core lower levels
Yapılara Giriş 41 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 42
çelik kirişli kompozit döşeme…
 Düş
Düşey yük kolonları

Kısa burkulma
uzunlukları

HISTAR 460

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 43 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Çok Katlı Yapılara Giriş 44

Betonarme Çekirdek İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

HISTAR 460
kolonlar ÇOK KATLI YAPILARA
GİRİŞ

Ders 2

Ana yapısal ve tasarım ilkeleri örnekleri.

Tasarımı etkileyen yükler

Tasarım kriterleri

Taşıyıcı sistem elemanlar

Yapısal yerleşimi
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ 45

kolon-kiriş birleşimleri
Çok Katlı Yapılara Giriş 46