........................ r' .••. .. - ' "''1. __ _ .. _ _._ _._ _ ._._ _' '. _. _. _ ' _ '.. . . .. _ _ _ '.. _ _ .. _ . . . . . .

_

. . ...... _ ..... _ ....... - --------------_ .. _._ ..

. MoiJern Sosya.liun

1848'

· .

· . .

· .' .

. , '.' . , ......•.

;. ' ,

..... =.~. . _ ...

Devrimleri - Fransa

Avrupa

1848'c Giden Yolda Avrupa

ill,i8(Ue,[' Avrnpasinda dogan bru:rm, ege:[' J.840'12ra kadar ya§a:ml .. ru§sa~ yalnrzca Avrupa tarihinde degrul~ dil:nya. tarlhinde de Oll,elrl1.1,ru degm§:m1.ele:re yol acan olaylara tamk olmus demektir, Kokleri

ill,,6. yUzy:ru'i a. kad :fUl" uzanan kapital izm bu d !(line mde ~ yaygmlrl.la.§t.ru ve egemen uret Im tarzi hall :ne geldi, Kaphallsr ekonomi h,rull~ ve kesin b:m'[' b:m~,m:n1.de ge:U§~:d~,e:n~ toplum da bugunkil anlamryla brur burjuva topl umuna don il,§til" Sanayl, ,m~~~i sa lu'fru ~ grev ~ mak ine ., sanayile §R1.e ~ de vrim ~

b 1 '] rJ"I] V'5 '7.,~ ('Y'; l)i :151"] 'r' de 'I" ~'k":o d ~'I" d leki b ~ '~'C" .ok k '5V'm'-5 m ~I'jirl ic ~,e.t~'~~ .. b .01] d ":~:'i"'l em d F" b .o'i ~'r:i F" nd ~ T'5 t~'~'11.;:'i.o'i

IJ,.. "W, ,,' (~L,,!Ii, 01 ~~ " .. " "W-I, , ,'1;;.0, ,,!Ii .. '" .!Ii '" '" .. !Ii, .. !Ii,W "" ,rr,., ",(~, W(;U,I" ,!liU ,w ,:,'" ,w.W1&W~ '''" '" ,'Ii,.lI',Wl",""!Ii,i,, '" '...... . ...... ,I..W!Ii .l"",U,, ,,!Ii. "(U,W,~,,l.:)""",~,

;if'ii:'i arak ~I 'f\ v·r'"l "!V·: ~I'i ~I'~ ..... ~'r' 'H'~'k" ~i" ~ d ">',: rim I le k:o 'j '~'r:i end ~,x- ~,~,~ Qiiq.i~ O'~l ek '~11"1 '101 k iin · D"~'r' '\1'oDI'~ d ,5 '~I 7::CQ'f\

v.L(u (I, .. , ,w, "7., ,,.,. "L"". ilil W iI! B, !U ,lI! iI! ,iii., ,iI! ,lI! I;.::, • & ~... L- !L""; .. ,h iI! ,I" ,iI! L,,' "iIi;6,lI! il!U, iii ~'Ii,.lI',J l ...... ,u, ,"" '" n, , ; " , , ''''" "iI! I,. ,1IO,lI! iI! ,J (U.I" (I, ,w, 0)"

Fransez Devriml; ote yanda kabaca : 780~~erde Ingiltere'de ba~lad,rug;:ru, kabul edilen Sanayi

n, .... 'ii:j<i-O;m:::; Bu kk"~ devrim kimi zaman dosrudan .. kimi zaman dolavl ~I b""~'r' ~~i"l'---r de b""~'""'b"~'~:~e'r~'~~

,LIie 10" ,~ ~. , .. ' ,iIi,.!Ii", ,w.,w u" , ,,,.!Ii ,!Ii,l, W L(I.!I!,l, ,(I,,!Ii L,,, 'Ii,.lI';6i1! . ' , (i,,!Ii I, ji '" ,!Ii ,!I!.i" .!Ii L(~,!I!.i" .(I,!Ii I"" ,'Il,II',II.(~"" I ,W .,!I!.!I! .._.. •• "!"" ~ ~ 1 ~ ... W!Ii .. ' ,!Ii!li,.II." .W.W.W 1,!Ii

etkileyerek once bastan a §as ,ru Avrupa'yr, sonra dii.nyayru kendi yij:moil:ngesine cekmeye basladr, Bu ,mkru devrlm yaln szca Eskru, Diizen'in ekonomik, toplumsal ve 8ru vasal ,Uru§kJle,d:n,m deg.ru§t.ru'nnek ve do:n. ii ~ti',:nl1,ekle kalmad ,m; ke nd m leri yle birl ikte "yeni" ekonom ik, top 1 umsal v e s~yasal ,~l w§krnle re

sec ~~~~,~ ~'~'1 k ,:fj:,i"'l 'I" ,5 'r~l'r" ~I d. ''',on; V;5 ratt ~I

eo.; ,:",!Ii~!Ii ,!iiI. ,U,l, " " ,(I.!Ii l. ,(I,,!Ii ,iIi,U !Ii .;' (I, ,,,. (.,,!Ii {]I" . Lw .'

lngiltere'de Sanay! .D'evr.in1.i dogrudan iireticilerin 'Ha.§a,gruda~n,'rt ve "kendiliginden" devrimiydi. Buna ka:[§d sk, Krta A_v ru p aSl)!11 l": pek cok ill ke sind e Sanap! ,D'evr.in1 i monarsi k siyasal yapilar rn helhrled"mt;ru ~~e:r~~eve m ~i~1.de ve "yukandan" de V[ imlerle ge:[i~~e:ld,e§tm ~ ancak bi mo' ke re ortaya

~ruktru,kt:a,:fl sonra da tum dii,:nyay,ru etkisi altma alarak, burjuva diinyasmdaki ekonomik

gelismenin "dogal modeiini O~':l? lurdu. Sanayi ,Devrimi fahrika, demiryolu, finansman ~Jb.m

ta 'I" ep] erle ,{'I<'rIJ·',oDIY,· ,5 'c' ~ ~I'k" ark ,e'r" .. l::;"r'5'rir'II c ~I ":i!' "'~ V.n.£",.n;'B d :OV't ~ 'i""l1 ~ 'I:: er+l ~ IT,·...... l",5 l d ~I r ~I'I" '~rl1 '5S'~I';i,'l 'L~ ~'i"'hc·· ;,5 'd ,ODI 'r ~I'r" tasflyes ~ n t

(:~" ,'!u._.: ,~, ...... ,iI! ,~,...... V t,(I., (I, '" W." (:u , " '" ,U ~ ,III: ,iI! (1,!liI,~,!liL, .:).iIi ,J' (1J::)(i,~,." ," .iI!, w'w,i" ,,!Ii _., ~ _ ~ j _ {-; ~, ,1:'1;.(:1.,,, ,,!Ii !Ii ,!I!., ,!Ii,i." (I .un ~ .II. ',lI'.H (l,l(U,,!Ii !I!l ,,(I . .:),~ ,~, "" .:,l,!Ii ,!liU ~

yasa ()-nii,:nde e §ru'tl ru~J tale p e diyordu .' K'ru~:aCH ~ S n l ~U"yI I);! '~'I i n~ i ~ r: i n ~~~: a ~.~ r: lC-L" y 1 ku,:rdu,gu :h,e:r ye:rde F:ra.:ns.ruz .D c-v ~~i m i ,tt ol.;gili~t e.fneg:m sa~'~,a.dru .' "krus.m. b bl.ru k.t:e il.re tm :fnd e '~t:fa,b:r.~k;a 5 i ~ t ~lTl i~' n 1 01 u,§tu,:rdul a:r .'

Bat,ru AV'[1.1pa'~da. ru,;9., yilzy,rulda. o:rta.ya ~"ruka,:n topi:i.UJnsa,l~ eko:m.olt11.:ruk ve s,ruya.sal ge:U§:m1.eler~ bilti1.:fl, dola,y:ru:01.la:nyla, brurlikte bu telf11.el ib:,e:r,hnde ge:r~·ekle~d" m'9., yil.zy,rul Batru dilnY(isru, :ru~'m:n b.~'[' 'ttdevdmler ~::agru'H oldu,. Ustel~k bu, devrm'm.le:r so:nu,nda. ulu.sla.:ra"r(is.:ru, bmr :n~telruge de bibitndiJ.., Bu,:n.u g!olle:~l1ek a:nlac-,ruyla ill,820~ m830 ve m848 devr,hllle:rine bak:n1.ak sosyal~l~n1.:hf1, o.rtaya. ~.ruk,ru§nrn:fl OOlllut ko§ulla:r.nrun. :nedelf1, otitrii. ha;§ka. bm'r' yagd:a degH de bu 'ttdevrlrnle:[' <;agl:'ndd ge:r~:.ekle§t. ~#~:[lj, ayd ru:n ~,at.ru'mo'.,

'l8"1 ~ ", .. ,.)

So n.r.asl. :Deg i~ J1],ele r

0, gilnil:ru. kO§llna:[l[f1.da~ ,MUliY1f?trillk bm'reylere uygula:m,:fl1.ak. :rustene:n '~tol:gilii,ilk ve cl~tlik'\n u"hlslara, da u.ygula:nlfnasru :mst:e:~l1J[I.de:n. ba§ka bir§eY de~UcU., 'HO'l~gil:dilk ve e§rutlmkH ekono:m:mk. ,m:!,ru§kUerde:n

s.ru yasal :m :u~k.n e:re kada.r bm,re yle d:n :h,ayatla.:rnrru d ill,e :nleyeltl Uke ola.:rak :U,b e:ral ru Zfn..rn. d o~u,:[1nu,§tu.,

84

Neooiecn Sa'lla~lannl izleyen ylilarda yuksulluk

Bourbon l7{]r~ed'ar:Jr!ln ustaca manipuie ettiai btl' tOtliUfnfUJi oorun haline !)o '·-N Bir !fancJan., ~nilf?, bir

- - ¥ - - - - - - - -::-J'" /..,.;" J'- - - ~ ::::!'- }t' -

i,!Biz ve yoksHI kitlesinin buJ.unJ11a81 '(icretk¥i diJ !}ilk Wtw(Jundan J' burlU'IIazinin ifin;(fJ geliyordu" ,ate y-andan beJii ar~f(krJ.r.la Dev/efin ~ara,p ve yiyecek da01tmafu "Ali Dev!et I ~ irngesini pek.;ftiriyordu, Resim 1822~dgki

boylesi bir daCJ't)rm gosteriyor"

J 800i.. f i)'40 ar-aSlnda ,t\ wupa 'n~n sanayi .uretJminde ciddi

bir aroq, u;!1"?anwnrdu" .... 800 y'dmda B'.{jNiilk Br'Jan .... ~

- - -}\' ;'-}t ¥""'" - - I . - - - J - I ~ y~ run

2'3{)' miiyon Steriin Man sanayi Orr!ltimiJ, 1820 I de 29C) milyonaJ, 18~.o-da ise 387 milyon Steriin 'ie f~krynrdu" ,Ayn~ ylilarda Frans a 'nm ,{jre'timi 19',0 rniiyon

Sterli n Fden~ once 220' milyuna sanra ise 2',64 m;/yon Sterlin 'e y(jkse';yop~d u. A/manya n~n {jretimi ise a Yfl' ydlarda ,60' milyonJ, 85 milyun ve t 50 miltun SterJ in ~ A UI8!}lyordu" Bu WJwlerin sanay.r ,{jretimJ:erinin dUnya ,paylannda da 1800& 1820-1840 arasJnda bir deQj~im goronOyordu" Bu yuk B'ritanya 'n~n payl %, 35 'den once

% 34 ';eJ' sonr-a ise %, 30"a dlj~ijyurdu" AynJ ydlarda ,Fransa'nm PBYl %, E9fd8n~ once % 25~e sonra ise %, i·)I1'.. •• Q ini!/ordu.. Aman!1:il:i 'nul' tilalNlil ise kU ~"'I~J"''''~S. %,

.::.~ I'" r- - - - I~ ,'Ii"" - J' - - v - .I.~' Loll .....

,g'danJ' Once l?,-6 10ja sonra ise %, 12Ye yuksooyordu,,,

.~ ..

.. ~. ." "

. . : . ~

AV1: 1 ilkenin ulusal olcek te vern d en uretilmcsi is e 7y(il!ivt t{"~!i ~~e can verdi. \-~~ il~ L vctcili k ve

~ .. ~ ._~ 1

liberaliz TIl 1820 -1824 J fJ51n d a A vr ufJ a. 'cia g6 ruler ilk d evri ill ci cia 19 a III n bas 11 ca 11H1n evi g II c 0

oldi;

1 &3 0 D evrirnl e ri 19. Y iiz y 11 A Vi II past: nda iki n L i devrim ci dalga )""1 01 u stu rd ll. 183 0 De v riml eri ~ n 1 n ka y Il :igl Fr ans a 0 Is a da ~ li b er 81 ve III illry etci ha t ck e d er butu D }\ V 11,1 P a' d a g 0 r oj d ;1. B u ha rek e tl er sonucunda '\ iyana l\llt[a~rrlaSl~yla kur ulmus clan duzen de (Re storasyon) ilk sarsinnlaruu ~Tcci:d~: Frans a'da B ourb onlar tahttan uzakla snnldi ve verine Orle ans hancdanu.dan Louis-

.0';-- - -::' r

Philippe 5~(:i.rildi~ Ispan ya ve Portekiz'de liberal anayas al ar y llI'lJrli'lge kondu; Bt::lci ka,

Hollanda'dan vaglIHt;lzhglill kazaridi (1830-1g31)~ Pol onya'da bas g\Jsteren millivctci ayaklanrna Rusya 've Avusrurya tarahndan, I.al ya'da cikan liberal ayaklanma Avusturya ta:~ fUI dan zor kullarulara k ba 5 ur 11 [11. Al n 1 all D ev led e ri 'n de ki li be ral ve mill ive tci ayakl a run a I a r is e

Nt ette rni c h 'in bas kis 1 v la Pru S"\ ~a t3 r 3 fm dan S ona erdiril di, 1 no 1 r 11 te re de 1830 D evriml eri 'nin

./ t

etkilerinden uzak }...al rnadi, f ~\:iIerir:. siyasal kitlc harekeri olan Cl1anisr hurekct glli~ti, 1&30

Devrimleri, burjuvazinin arnk devrimci bir gu G olmaktan \lkug1111 ortaya koyarken, iscilerin top Il1111 un hun dan so nra ki il ell ci tal e P I erinin 56: C lllLlgtlll I! 1s tl cnmekte old Ltg unu acikca

~,. :\ --71 'r .] i ol.,"'J,~. u._

V mi Cells kiler Yeni G ii c_..1 er

,I _. ~

19. Y ('l2, Y Lilli ilk YJI1Sl b 0'Y1.111C a, 0 doneme ka dar gorO.hn~mi:;; derinlikteki bir celiski turn Avrup a'da varllgull hissenirdi: Bir biitiin 01 arak ele aluH_hginda; Avrup a zenginlesm isti; tanrnsal U rerim, ondan da (_i nemlisi sanayi urerimi daha oncelert ha yal cclil ena~yell b oyutl ara ulasrms, zenginlik ve gi)rkeIIl artarken, halkm bllyl'lk ~ugun 11lgU dayanilmaz bicimde yoksullasnusn. Sanayi Dcvl1rnenin dogurdugu teknolcjik gel~nleler 've yeni buluslar urerime uygul anmaya baslanrrus, boylece rnakineli sanayi donemine girllmi~ti_ vlakinelerin uretime girn1esiyle de

85··,

......

. ,

----.------.--------.---- .. - ••• - •• _ ••• _._ ••• - _ -.'.' ._ ••••• _ •• _- _. - ._-_ •••••• _._ --_._-_ ••• _._-_ ••• - -_._-_ ••••• __ ••••• __ ••• _ •••• __ •• _._ ••• --- --_ •• ------- • - •••••••• I ••• - ' ••• ' • '.' 'I._--.-_ .. --.- .. - rr--.--.....,._ .. -r- ._-_._ ••• _-''1'" .

·Ts'rih'; .S/r· Dii"ellle,: 'yon Ayaklanma.s.

LyonL! ,oitech~:n ben dolc:u m a cs ~ 19 I '" bir h,a.yt! ,g~lI~kin ,olw:gu bir bolgeyd I" R"€'Siltor8sy(~n ,d,on~mlind€i (:I€' bu 'onemi~li korumustu J Anc,ak. .8ana.~le.~renin ,geU~mll~ dal11esl,~ ingiliz. doku m acdu]! n In ka~1 konulmez. n~kabeti" Lyonlu doku rna Crt Ian rna kl n e lesm eye zorlarrnll§i" m,akin €i'li imwailta ge~emeyen1ef iS€ ayakta ka labi I m en i n .Burlnl ij creUen ,elO~ij!rmrekltt,€t bu lmuslard I ,

116!3,.OOO nO fus I u Lyon .~h Ii saki n I e fin ina, 8g I yukan

ri.I·-tI; ~ISR ~, -- ..... Ij. r .1 ... ::"1- .... ~ _:y ~ ~~~ , .,. · ... a .Jo.1 .... :""'i ~ n:=SI n· - .. It .... _ ....

1.;;;t. 1 1Jnu. "la""''t1l!1 n.1~ ~C:'.rl i~:' U'I w...... !;,', .M. T I 'I.-l f""..... 1 ~ ~ 1 ffl;.111~'"

heste r' i olarak aetan d Inlan ly(~n"'da ,dokUln an kum 8§=la .. nn )lU11i'dl§ilna .saillilan bell Om a n Q n ,d€tg€tri man ifakt u r In el ~ lar ~hlracmlnln U ~,e biril1den iIiaz.laslnl OIU~UruIYorcl u,

Lyon, "1,abrika" .sist,~mi p iramidal bir yap lV,a .sahiptL Ell ltep'ed,e ,aDO (;Wa.nnda Wlc(',ar buluI1U1ryor,! bunlar '€d~!1r'dikl€r! hemlmoo'd~y1 boy,ailildan sonra at'olye ~efleri ~ 1 e ula~lnyor1a.r ve 'dokUlnmllJl~ ipe~g~ kUlma~ olarsk sat ~yorlar,dl" I~Hj)lt'eoe o r,e,ijml su reel ni ,dogru dan ,denlet!timl alit! nda hllitlJlry(~r1,ar(;h ,. ,Olia tabakaYI 'OIIJll~Ulllraf11l V€ ,saVllan ,a III cak. ,eOOO",e, ula$a.n ,a.iltOh1,e ,$~ilileri,! karlla.n ve 'Ciocuklan ,esUg"" in-

.or. :§..r. . - !:J. - - - -.2! "

,d~ ,€iVlerin d€i pan;:a b~l1a O'cmt 8.lar,ak. va 11, Iyorlard I ~ Bullillann ,en iliazla ,8 mak.in~$~ var,dl,. BaglmSlz, zanaatkar,dan ziy,ade" ij cmilili saVlh r1ar,dl. Piramlidinr ,en ,a.liltlnd.a bu'· lunan i~Giler i se etal ye lerde y[y! p iGry(~r ve ya.~ry.'orlar'dl ,. U'r,eilliltiklen meJln lIlaso Il1I lIliyailtlnlllll ,alllc.ak. ya'~ S fni allYo rlar .. ,ell.. B o-yteo€t bu ,S!SiIt,emL~ bir y.a.ncla.n fuij:ocarlem ka.r~n :a.iIl,cdye ,~ililerin i bir ar:ay,a 'getinrk,en,~ lIlaso I1r iIlIyatln bolijl§lJllme.SI konlJlsunda at,oI y'e' ~ellliertyle l~il~1i kar§:l ka r"ya ,ge:1Hn-

\mr-,.-Jil III

J~ IJ..JI~I.I

l yonlu dokumacllar BoU'rgneu1, Salnt.Jean, Saint ..

Georgea VI Crobc .. Rou ... mahallertnde yoQunJqm.tflar· dl4 D8 r yollar t karanbk va uzun avtu lar ~ a8ghkslZt rutubetll va aglT blr hav8! harabelerl andlran ukl blnalar, ~ I.mba 1,lklBr,n. n aydlnlattlgl perd,elz evter bu mahaUelerin battles g6rtintUs(lyd u. lamartine tin II Avrupalt parya kabUe ~ ~ ,lola rak ad Iand.rehUt "~ YiOJn1. n, bu pis ve hastabklarln kol ge!dls)1 yerlerde Ylf8mllnnl sUrdO· rO rken, h)siz kaldlklarlndd yo118rda ,arkJ sayllyerek dUe .. n lyortard... Lyon I u tKilerln sefalete kartl bulduklan bu ~ '¢zO m ~ t I aonraki Ylllarda yaY9I n la,ar.k sokak ,arktc.b· glnl n kayna.gl n. t~kn edecektt.

Call,ma .siltes. 16 lie 1 B nat araslnda dql,tyor J Qc.

.. reUa r tse ekonomlk duruma ve yapllan l:pe g6re de4b,mekle birll Ide 9 ilnde 2 lie 3 fran ka kada r ~akabn Iyord u. Ancsk Lyon dokumacLlannt n aldEO' Oeret Fransa tntn &te .. kI b61gelerlne mania olduk98 yOksek saYlrlnh. 1'911er helgan 2 kilo ekmek~ yaTim Ihre ,arapJ Aba va hltta .z mU<tarde da .otu e1 al.bUlyorlard.,.

Lyon I u paryala r daha 1744 tte tuccarlara kal1t ayak-

lanml,Jar t Agustos 1786 ~ dB 168 bl rlefere k ikl sant I mUk '1-' ,-4[ a"!t:!:' ti:L·ei~~ et I I HI I[;) b· .r1i1.... ,- 'It -.""- .... -·1- --'-"UGI'€'II). :, ~ 1 .!!;I!:f.... m y eru . QUI .! I 11'\, ve mlJl Ci!llU€: e '~1.IQl'"

l1€g 1 828: de at6 iyf!: ~enc r!n,o ~ ~ Ka~. [I kl t Glon~~v"" ,dOO1lr€:-

9 ~ n~ ku!m 31 arl ylii devam ,~,. MiOd€ITI1 anlarnda II k s~nd~ .. ka S8yl tab= Ieee k bu (;Ism ek, 25 E kim 1831 i d ~ bi r ijc:~ baremlE t~sp1t ed!! mes~ n ~ 0 nerd!" Avn! 'gOn 6000 i~Ginln 'w[l'enl~diji ,go.St.en Cr ~'x -nOUS-g..e b~ r bay ra ml ye rin e d6ndO. ~e.rkl;at sovt€tndi,~ ,dans ,~d~di. 1111 E ki m

11,8311 ,gUIlUI kenitin hay!:riieviir be:lediy,et b€l§:kal1ll1ll11 araCi'"' hg1yl a Ucn~iIt 'wlrumlJll1rU ,goru~mek. Ullz'ere 22 pailtron ve 22 1~(ji{t'OO]'Silcisi b¥r aray,a getdl~ "r:olJlanl~1 ,oonunda iltaralll~ar bir Uc.~fu bare min ele an~B,tda!. MrCak, 'Qok. ,g9Gm190el1l paillronlar~~ ~e1;~tn o8nane ier !len ,Wn~lmk. a n l&f~nay = 1JI1Y'QularnlakJltan v.az,g,ec:ililh~r. ~!)~ n erln 'grev tehdttlne lokavtla ka rt' I ~ k veli I til, Bazl i~r1€tn kapatlld~ 4 211 K'aSlml ,sabahl i~iler,! ,aiIl'otyeleri terkettiier va ,~€hllr merkeLin ~ ,dogrul yOirUyO~ ,geQttiler,. UllJlaa;~ mu haflzlar ~ ke:labaIlC' ,dagrillmaYI b8~a r3m ad~ < i~~1!~r sil«h lan maya h~a.cIl. Makl ne ..

°6·'

01':.

lerclel1 'Qaldlk.lan kUl~ul1lan yUlKsOkler'e ,dok,srek. mermi yapit!lar v'e yeni,den ,~el11lrin m erk,€Z,ine y'ol1eld iler,. Bu 'o1llk€lli ka.la.bahgln ,anOn de, (U,erin de "",~ah,~arak. ya~emak. v.€;y,a 'dOvO~r,sk. '01 mek" yQZlh ,siyahl bir pankart vardl,. V.al i i~ a.ske rf komutanlar arasm d aki ~eU ~ki 0 n I em I e r ~ n ,§:idd,eiIt~nl de ,e1tklleml~~L UllJlsaJ muhimlZlan n bir bOlOlmO- 11 On i~~ i te re ka t, ~ mas: 'so nu:cun da askerive ml(Uki erkan ,~hri t'erk:sflL EHlitijln mahallelerde i~Gil,er barikaUar kulrmIIJlL~lardl,. Be Ie d iye Sara.yfl1ll k.ol.ayea 'e~e ,g,eGi rd Uer,. Ancak ne yapacak~a n nt bile mez du ru md.ayd II a r, Otcn~fuler iGin ayaga kalklnll§,l,9rch ve b€l~aca. per.speklttillileri yoklttu,. Haoo ban kala rd aki 1 ~ 5 m i iy 0 n III ran k' a bile ,dokUlnmaylp,! y,a'g malara kar§:l ,onleml!e.r al m ujJard I • G~GIC:~ bir hUlkiJImre] kUlrullmlaSi ,gili~mli !se sonu QSIJI\Z, kaldi,

G en €f,al U:~: 'g Un sonra ,30JJOO ki~i ~! k bir k~w'vet.!€:

,§:~hlf€ ,girdi,. eldd'~1i ,~,arl:n§:mla.lar sonun cia. askerler dsl1etlmll sagl adl. '600 'oIU:denl sadece 7 5 ~ 1 asker va ,SIJIlbaydl..

Lyon ayakl,anmasl b{rjtuln Fransa ve Avrupa",d,a Clenn 'etkll'er bl rakn, ilk. 'G,aib~rna haberleri 'g,€I,digin dec P,aris;"~€ hlukiJimreiitte y.akl n '9M'~I~r ""I11~r renkten ,M~istin bir1e.§."~iglin i \('e' b-a§kaldll rdll'gl ru" bI rbirlerina· fislldIIYQ(19roll,. 25, KaSI m r I 26 'ya bag layal1l 'g~c,~ Pa.ris ,00 kaklanna Lyon i~~i leri., i ,om ek al ma I an rn sah k. ver.~n aiIfE,~,er ya.pl~lnlMI§o'b,. P;ans I11IUkDlmre!ti kel1dil1l1 bir a:y;aklanma itehldidi kar§iISlIl da hiss~1rnli~ ve UIIJIBal~ MUll11am!an alanl1l,a ,g€Gll111lip, .

Di jo n ~ da ha It(] ,silahlan 'ele almlaya 'Ga'glr:an btld I rile r ,dagliltllryor,dlJll. y:€tkilil'er,~ bi r gNp ,gen~. il1Sanl11l j ~ i syan Ci· la.ra ders vermrsk ~Gin ,g0l101l0i bir1~kler"" kurme oB§VUlrulSUlnlJll ,geri 'Qevirdiler,. B eaul1e ",da Rse beJ,eduv,e ba~al1lnln ma.l,€D,g lU,eril1 €t hagla.rda. ,~ah~lnna.k u\Z,€r,~ ,Qi ,a.hml ,ellJlr,WlrulldlJll. MAcon ~ da ,a..sksli bi rliklere ly(~111 U\Z,er[l1 e yUrU)m e ,~mln ~nl mi~ti V€ ,oephan e faz lah Si' lyon ya.klnlan 11r,da m €Vzilenmi~ mllJlhlmlZlara ul~~lrmlak, U\l'€f€~ bu bir1i k .. ~e;re veTilmi'fti ..

..

Lyon ay·.a k~Rn m.e-s, Ln1uttan yen[den

ca n la nd ~rd~, Sard unryB. KraJ I Ca r ~os Alberto, ,dukahglnln 'C'9Vmsinde 01 up bHen lei i ,dikkatle izlem eg~ ba, !am I§-ti. R"en tugaYine S,avoi'e'ya gHme emr! verildi. 'GiJlnlG'gOllde ""ou ,gO G" her ittOrlUI detif ~ ik'ige kar, ~ sin I r!an m IZI korul-

\'8.- ,fF'; ak" '0 i\l,Q y.o'?'I\,i',.r.r·,.Foi1 III

!J _'_ ~ll;.l "" _' .. !J'IQJI .. ~. 'J' v U U III

AWLst urya $,M,SO Iylesi Mette r n lch ~ 11.0 A rah k'ta Wrede pr.ensine ,gon d€K:Iigi m ekiupta c~oyle ,diyord u:: "Fransa 'gibi biJIwll1I toplumsal ba'glann ,g'~~digi Dr ijllkB'de ylelllii

. bir .ayak,lanmla. daha olml9S1111111 'on€;mli yok. An cak hUIki]Imreitln tavn ,0 kadar y,anh~ kl, ,~~md i bu i~'€111 l1aSlI ,sryn lacaklar, bHemryorulm_. Zor kullal1llmazsa ,ay,aklanmaya hak verilmli§: olacak ve ~oplumun CiU rO mesl hlZla.l1ac~a.k. Um,enm csonu cu n$ll ,olursa. (dSIJIIl1r lyp I1r ,orn~.gi Almlan 1100- ralleri E~il1r cazip olmaz, Alm,anry.a 'da l11\wB. orta Sinlilhil Utl11li1ta. v'e yOksek. Slnlllila.m. ka.r§1 'g ij~IOI bir .saJellnen VaI,. Fr,an sa'da ise ittahl~ ve yOksek. ,Slllllmlar ,or1a,dan kaJklttlklanndsn, halk ,~imrdi orta ,Sll1m,a k~1 ay,aklal1lyor,. Su 'durum dsha ,0011 ra Osm,esinelen zor ,g,eiil1 ~Ci€'k. oml ,rol1rlJl~:Ia.-

ra y'Ol a,~,a,cak." ,.

Avrupa "nl n ,ond€, ,gelernl m ut~9klyetlt~ ,ol1den b oyleoe yeni bar wplurnsal ,$Inm III ,or1a.ya. 'Clk~lnI Uan ,€dUy'Or,du,. Orta Slnlililann yUlksek, Slnlililara, burjlJllilBzinin aristokraslY€ kar.~ mU:ca,d€l€'sindell ,sonra~ ,~imldi I !f-ri ,slnmll1ln burjUv.aziyl~ kar§:l mlijc,ade:lesi gijll1d,emrd~di.

Lyon ayaklanlmOOlnln ,en 'ol'nlemli ,etkis~ ingilllt,en~;"'de 'gorUlldul. Lyo n olaylarlndM u:G~ I11lala. ,on o€: B,riSittol"de ka n II karl~lkhklar pa.Ua.k. vermli,~i v,~ ta~ m.da. tan ml I~r; i I er I ,a.rist(~ k.r .aUarin mlalikaneleril1li ,at,~,§ie ve rm i ~t i . Mian c,_ hester ~ de blr ay.aklanma bekle'l1liyordu,. Chart ist l11ar'ek'€~ 'Qr',gUrtlel1mll§: h€lZI_r1lkIMI1I gw,den ,g~QiriyOr'du,. Nisan 1831 f de Ulusal h~Ci Bir1igr· kurul mu§fu ,.

Lyon ,ay,a.kla.nmaSi 1§G6 Slfldi mlUcadeleSIl1 €!~ ,Slnlr1ar ,otes~ yakla~lmllll I1IlJweleril1li ,d~ yar,a!mll~b. Ayaklal1lMMlln zm'en~i ula§rnaslI1 da RhOl1r~ ·,dan ,g€len 'gOnijllUi i~i bir1iklerinin n)lO tartl§11 m8!~11,. BOyiel ikle' ik keZ i~Ci S·lnrfin In Olr" b.(IitUIIl1I ,olarak, 'Qlkarlarll'illin '€Nr'E3ns€lli'gi V€ mUlcad€leleFin bi rl e,tirll mesi fikri somut ,day,anl§:maya ,donijl§ijryorclu.

klVlm1 ~ ilktarihl donemjnr

tanl m I ark a n Lyon ~~Qi!erin€ ,aiIlrHa blJllullmllJl~lJII: 11~Q. yuzYlhn ~a'gl yu karl U G:te ikisini kapsay,an blJl ,dOll emel~,~ proleiltary,a ken dlnl~ ,g'oorel l11eJk Ylglnlnoan ayl rmllya b€l~ laml§o'b ve proletaryanll1l ,Slnllli mlulcad~lesi bolijk. por,~ljk.

put ti l1 g - o H ( (gotu:rU ~a .. h.§:nl.a) sistemi ve m a nifakt U.[ ~ij2inm.u.§ ~ bunlarm yerini :hlUt .. hl1. smai iiretim birimi o ~an fabrika almaya ba§la:nrTh:ru.§t:ru.~

..

1l<.,endEs iiilli ii~ Il<.,end ii y,o Illil i111U! anlyO rdu '" . L,e if'IIii if'II~.de n ya~.II~ il~ ..

yanml yDZ.yiill ,onc,e Qeii'ii'1Jii~,evs~.ii Fraill.sa v;e' 'd'OI~YiSilyi\a Av ii' lUI pa da ta ~ ii!hl sah n e:sii ii'1I,e y:en ii' ~ Iiii' il,ililll:Sil,il ii'1UI i111~ ii~~ ii :$il ii'1 irfilrun 'giiii'm:e:Siiii'1lii' $e'amtarol,t.~·

de. '1830 Temrnuz D,evii'iimlii'nden Il<.ilsa tJiiii' mIUJldde.t: sonra

Lyo if'II·:d~- p ii'~ I!et~ii'ya i11li~i111 ala ii'~1 - '~8.i111 il- - q~I~~t~i 'Y~~.~I;I:~: il~

B iitiln b u ge ~ m~:m.e,~.e:r sonucunda ye'n:m, makineleri ~a h§tn~!:ma.k. 'ru.~in yed~;m·m.§, V asdl:ru, ru~~H\e:re olan ihdya~ giderek azaldr ve fabrikatarda daha dij,§iUk. iicrete razt olan kadmlarla 9Ocuk1ar da ~ah§'brdm,a.y.a baslandi, Boy:~,ece :rn~i],cii piyasasunn :[rl~teUg~. deg~§ti c;,aJru§Jm,a saatlerinin uzunluguna karsm ilcretler aemacak o,~~·Ude dtl§,iiktii" Ah§:ru.,~'rnru.§, tanm bunahmlanna bir yenisi ektendi, M~,a.,~'~. bunahmlar ortaya ~rutt:ru.~ Tum A vrupa il,~'ke,~,e:d~ yoguntuk ve ~mddeded, deg~§'~k de olsa, ayru gQ~ltiklerle, benzer buna .. hmlarla tar§;ru. :ta.:m"§J]ya ge,~di~.e:r, benzer tepki ve altilst o,~u§:~a:[a sahne o.~.du.:~a.:r~ Tiim Avrupa ti,~ke:~,e:d:nde devrimleri eszamanlr kru.:~a:m.~ b~'fb~:[rn:n.e bag~ay,a.rl maddi temeller ortaya ~:ru~k.tt

Man-x iise 1 S48ide Parlsl ii i~q iill,eii'ii ii'1I oo.y il'all<.lar ilif'llda boy· 'g,oste ren Ly,onll lil ii:~~ ii lie ii'ii nl s IIO'ga. nindan '" p ro I!eta rYailll·il~ sa va~ (;1~tIOf! '0 larak bahsetrn ii?t.ii. Ksplisr ln iill~, c iill'd iin,cI,e

.. .

A vrupa'da ti~{jtu;,ij b u V i'l k devrim dalgasr ~ derinlesen bunalnnlarla b:~:dikte patlak veren W.848

~ -

Devrimlerl oldu, m848 Devnmlcri 'nin kaynagi da yine Fransa'ydi, Ancak dev[bn. bidta.~ ay

i~~ll.de Avrupa'nm ote[ld. ii.,~te~.e:r,hr'}.e~ Avusturya, Macaristan, Italya, Almanya, ve lsvicre'ye sm.~[adru,,, Aym ~]_dd.et le o,~ masa da lspanya, Danimarka ve Romanya'yi ,00 etkiledi, Ama W,848 De vrimleri,

W,'9~ yilz~fru ~.da.:k~, u hislararasi dev.r:hrltTh~~"e:r.hr}, sonuncusu yd u ~ Bunu izteyen devrimler ~ da ha 9O,t. tek tek Q Ike 1 e r 1 r s;runru:[h ka .. lacak ve tiim Avrupa'yi etkisi amna alamayacak t:ru.~

......

. .

haii',e~"et ,d,eg iil1d Ii. K,end iis iiii'1lii hal,il ii'llayan siiyasall v,e· 'E!!k,o no-

ml ii~,· : ·~,o~ ~illillara oo'Ollil ,ol!d li'~iJ"il ~a.,daii' ~ pii"OIl,etar~;:a·nlil·ii'11 Oii',gtilt:. Il,eif'll il11,esiinii~) Vie: kendl. ~ iill ii~'tC ii ne var masi nlil ~;. :$ il~l.il ~lla.~il nda

• I • •• •

. '. :-. ." . .. .-' . . ..

(1(~II~ml i~U. Aya ~llailll rnada ,e~sii 11(, olan ~siiya:sall ~ Iiii' P r og ram .:

v,e· s.ryaS·~11 . 6n,de:rllii~,t:ii. ·BiLilii'1liLil'~II~ ~iiii'llii~:t.,e aya~:lailllm;a ii~~ii· Silif'llilfilnilni ·silyasall· y'et'eif'll'ebliiif'llii ~aif'llit:lladil 'Vie . ii~~ii Sililllilfilii'1lil "siyasall ·bi·~' siniiiia. 'd6·ii'1I[i~t:[ilii"dul·.

" I I .. '':

..... " ...

. .. ' ...

. .

~ uilz"ot. '" ~ [It:[ilii'1l s iiyasall paii'tiill,eii' ~ ~ IDt:[JJn t.iJJt:il(,ullaii' ~ ~Dt[llilll

'd[ic~UJlnc:,el!eii' ~ b[lt.ulril ,d,evii'ii.m"Cii !hl[illryallaii' j ~iLil Ika,o:s iiciind,e '0 rtaya '~ illl<.t:il;" ,d iiy,e yal,ilY'O ii"d u, Se iII,d iill<ac ililillk~ ii'11[irV'les iiilli ii R' Ika. ii'-

~,I Ii kll ya rd i m la8,n~a de rne kl,e r~ nde" ~ ii~9iile riin s.iiY'asa I parUs ii lis,e Matat ~,e .Babae-~t tun ,d [i~ [iJnc'e I!e ii' iin,e yall<.il ii'1:" illl<, duyaif'll c umllhi ur iiy,e1.,¥ ii pa rtl if'IIii n ~ii r kanad ilill da ~ il,illl m iJ"i~tlt JI ures Favr:~j ufoni;.·~ya~I~·ii'1lm;~il·nda ."'bil( t~il.ii' 1,8. Mart.'" v,e be I!e,diiye,de 011 1U1~,t,il ii' !Lilli ma ya ,~allil:~ill\a ii'11 y,o ill etii m,d,e Es,e '" ~ Iiii'

K.·O rr:n [ilif'll''''' ,gOii',e.c;e~l:ii~ .... :., : .. , .

W.789 Franssz De vrinrTh:~.'ty:~.e m 8 w, 5 sonrasr devrimleri arasmda bir su:re,kJUik kadar, bir kopustan da SO.l etmek :mihrn.ku.:ndO.:[~ StirekUnti,. devrimlerin o.rgtid.e:n:~§J], ve devrim surecinde yer alan o:[giide,[,ho. anlam ve :~§:~.ev~e,[,hrl.e :U:ru~Jkin dU§ihrl,oeJe:m.e~ k():pu~cu ise, devrimlerin maddi temellerindeki deg:~~lJne ve ylone~irn~.ednde. bu.~a.bnidz~

.... -. ..

[7R9IJa.n senra Krta Avrupasi'ncla feodalizmin Ite§m:n, olarak tasfiye edUd:mgru, bru:[ sti:[~ Ya§an:[ru:ru§t:ru... Tarnnda serflik ortadan ,ta~kar.ke:n:, ye:n:ru, te,knik~,e:[ uygu~.amr]J,aya so,kuJmrTh.u§ ve

v etimlil ik ytl.tseJlrlrThi§tt San.a y.rnde :~se gotil-ril ~l~§nrTha s~ste'mi ve :nrTha:n:ru.:f.a.'k.tU:r ye:d:n:ru. 'fah:ritay,a ve :ta bd tao s:ruste.100in,e b.ru·rat1rltTh'~§t:~,~ Feod,a~ ,ads:to.kmsJ], va:[jhg:rnlrltTh. s:(ird.o.:nrlr]J.e,k'~,e b~ :dikte lrlrTha.d.di te:nrTh.e,Hrd, ..

yru.tru'[,md~t:t T:m.c,aret b u.:r:j'u v 8..:zjsinin yan~. s;ru·[,a, :nrTh8.U. budu vazi ~ da,.[~8. d.a o.n,e:nrTh ~·rns:ru, sa.'n.a.y:m b ur:Juva.z:~s:rn. ge ~:rn.§nrTh:ru§. ve" giicii:n,{i a:[tm:r.nrTh{l.ya ha§lal00J§'h" Sa.:nay.ru. b ur:Ju va.:zis;ru ~ sa:na.y.~. :ru§:~.etnij.e,~.e:d. ~eV'[es:br]de top:~anan, yen:~, h~.:[ p:«l~ete:r sru.:ru.:frunnr}, da. ge ~:~§:m,e,.,;:~n.e yo,~, a~:m:ru;§:tru.~ T op ~UJlrThSa~. . rn II c.adel t 1 ere YO'n ve,reoe,k yelrli g{i,~:~,e:[ bUll.~.a.rd:t B,:ru[ ya:n,da:n, a:risto.k:[as;ruy~.e gene~. ola:[a.k bu.:r:Juvaz:rn. ve bur:Juva..:zinin ~e§J]:U'rn ItesinrTh.~,e:r,~ H.:[as:ru,:ndak:ru, ~at:ru,§[[rTha. 8ii.'re:[i'1lk.e:n.~ b:~'[ ya.:ndan da bU.:[j'u.vaz:m, :~~~.e ~a~'ru§a:n. s;ru,lu'Ola.cr a:ras;ru:nd,a.:kru, gatm~ma vad:rug:ru'm, :h'russettid.yo:ro.u~ AllCa.:k~ zanrTh,an i~inde top~.u.nrThsa.:~, :m-nUcade,~,eme:d . be'~id.eye:n,~ bu'r:Ju.v,az:~, i~.e ~ah§,an s:rul}'ru,:Dar a:ms:mnda .. krn, ~,fI.t~.§:ma !~J~dlL i~§te W,84B Devd:m~~.e:d bu bagmarn :ru.~ind.e ozgt1~. b:rn.[ o:n,e:nrTh ,ta.za:nd:ru.;,

.. . . .

: . . . . . .. . ~. ... . .

... . -. :/).: .. :.~ ... :.:: .. ~.:.. LY'Oilll Ihalilld .. !illll<, Il<,'e'l, :~allil:~mla hl~ll<ll<il~ ya~ama~ a.ma ,~allil~-

, .: •• J •• ?.. .. .. , .. : .. : ., .. . ... .:.. .... . .

., ..... ":_"... ii'all<, ya~ma Iha~,~il tal!e!p ,et.t,ii. Bu 'rraf,ep ParEs·,e ~Jlla~:il vie

... ~ .. : .. : . L~¥ !i .. >S!ln!i;f~n ilii'1; 'Q,el.~~ ~~:t.;e~i! m~.~:adele~~ n'! ~:in Ikayna\l il Olld u. .

. : :. :.:. .. . v' LYOilll ay~k,laii'1l mas il taii' iihii ~iiii' dO·niim&tft~ p at. Il?l 11(, VIE)!ii'd ii .

. ; .. ::::.::: :::.:~ .. .. .. Sa:nay ii . pevii'ii ~,!i .:~ 1l<,'Oill 0 mdi~, Ihi.ay-~ ',il alit [iJ~. ,e,d iiY'Oii',d lUI. 1 ,830'· ..

D.eVii'iiMl.ii. ~IUI~jili~~,iiye: slyal biiii' [i(st,Uiii'1IIIIDI~,. sa'~lami~:il. iill~, . sosya Ilist: d [j:~Di\"I,c'e I!~ii' 'Oii't:a.lli:~ il Il<aplaml i(~.il. Lyo if'II aya~.la if'II- .

. ..

,.' .

mas il ~IUI y,en ii ~a ii' iilhm do n,eml ii if'II 9 iya saJ pt iii n da.ki ii 111l<, t,ezalh [iJ-

lli.'9~ ytlzyrulnn, U . .t ya:r.ru,sJ]':nda, deg~§:~k yogtl:n.~.u.k:~a'rda da o,~sa.~ tii.lrn Av:rupfl. il,~:keme:d. e,ko:no:nrThik~ sJiyas,a:~. ve ideomojU~ hir bu.:na.,~cru.:m, i~:h1.deY'd;rn~e:r~ E.:ko:no:nf]Jik a~,a'[r'lda; :kap:~.taUzm.~ s;ru,:~r1a.i lta.p~,ta,~·rnz:~n ev[e,s:br),e u]a.§:nrru an :ru:n saJrlC:ru ~a.:nn:ru. YH§;ru.yordu ~ S:m.y:a.sa:~, R~.a.:n.da.; y6:n,ete:n~e:[ yo:n,etnrTh.e,kte gti~m.tit. ~etj.yo:d,a.:[~ '~.kdda:nl ta.,np o.~an ye:rd. gu~Je:[ ~:ruk.:ru,yo[du" ]~deo.~ojit. ,EI..~a:nd.a; 0 gU:n,e de~Jn ge~:[U go:rli§\~.e:r oo,rg\l~ac~u.yo,r ~ 'h)pc~.u.:m.saJ. yap:ru. ec~~:bhr:ru, stlzge.cinden, ge~i:dJru.yQcr, ye:n:~ top,~'lnn :m.odeU,ed. &n,e:[ru.~'~.yo:[ ve yeni gO:rU~\~,e,[ yaY'gru,:rl~a.§:nrThaya ba~'hyo:rdu."

ii'Ulyd [II v,e ii~~ ii :S ililll ilfil iil!e ~ Uii' jiurvazii aii'8.:Sil ii'1 dall<,ii ~ u ii !11l<. :sii lalhillil gat·~smaj 1 848 fiubatenda~ama bu kez ii§~iileriin zaferiiylle·

...

, .

" : ..

.. :.

.-

F[,ans:ru,l DevrinrTh:rn,~ ~ a po 1 e L) n ~ d ~~ n son:[8. ,Fmnsa'~y:ru ve OnUlrl'~,a. baIJantd~ru. o:~a.:m..k Av.ru.pa'~yru. brn:[

/

yo:n.e d:nij. h~.~:rn:md. so:ru:n.u yla ,ta:qj:m. ,ta:[§:ru.ya. bru:[aknrTh.:ru§.b: He:n1. ,F:[a:ns.a'~da ~ he m d.e A v:ru p.a'~n:~:n, ,o:te,k~,

U ~ ke,~.e:rinde;, s~.yasa.:~. bUlr}a.h:[rlrTh.~ ara yo~ a~:rn-lrTha yacak 't;,k,a hum. edU.e bU~l' ,hii ku.:m.ed.e:r .ku:rubrltTh8 bych,,, Resto:rasyon, DOlr1.enl:ru. (W.8 w'S=,w, 830) h.an,edard.an.:n:ru'[r}, da.ya:nd:rugru. top.~.u:nrTh.sa'~, S~.:rrru·f ve tabatfl.~Rr 'ru~e hu:nla.:ra :nrThuha .. ~.efet eden ~m~n:ru:f. ve ta.ba:ka .. ~a:[ a:ras:n1.da..k~. itti[a..t. ve :m,ii.cade,~.e,~.e:d:n dru§.a vurd.ugu bru,~i:m.~,e:r~ :fa:rk.h,,~'rut,~a.,r goste:[Se de~ eldnde SOllU1r"lda hru'[ yo:net:runrTh. bi~~,:nij:rn. so:ru:nu'na d,a.yan.:ru.yordu~ F':mlrlSll Dev:rinrTh:~'~y~.e bidikte~ yellrn, top'~.u.:n(]ju:n, o:rg(id.e:[rl:m.es:~ ve yo:n,edlrn-nes:~, :ru.~:hr1 ~§J]tU yo netinrTh. bru,~im.~.e:d ilze:d:nde s~,s:te'nrThatit o.~,ara.k d.u.§.tintU.:rn-neye b,a§\~,a:n]_rlrThl§tt

. ..- ...

,.,_

.: ... :._

.. . ... -:.

. . ..

Bk selUr oIMak 1.yoo 'un' Hjllrdedic; ilzeltiklenoo'eil' bJri~,

toplti~~l SjjUfl~\l(Ul: blrbk'let'hldefl' ,tanJ'i1Ul1en' a.yn$ml$ .m.a'ba'tl~~e ya~i\lm'a$jyd;:i Su h~ SfJlJ,'m, ytfl.,.' duzeyde bit SJ'n~' bitinc1 ~mmesme k"'a'tk1W' bultJn~yoft!u~ Daltl~~" ~'ttin 9alt~a~lajo1'n fU ya ,da bu !jskiidf): a.Y(1I sa'n'~y;ie~ ip~kJ; . d:Ok'um'~'~' /mgt;' oJmasJ' lp;-I1et . ~~lnlSj'nda'~ .~'ra'nlf~'a' duyguSlB1U da' artflhy.ordu,. BiJ~n' bunla'm' ek OIa'M'k ~·JtenfJ' ejitim'

. ... . .. ... . . .

~eJet~in yUks~ 'v, 9e,9il1'l§ :irg,~f~me

_~yimIeRD'kI' ,zrengJ'n' O~'$l~ a'ya'lf/a'nm.a'nm' dimncini

a~'kla'Yil'i1' :fak'WrIe1' aras;.ndadii',~ ... .

W. 8 W,:5 so:nr.a.SJ],:nda:k~. d,on,elnnde, y6:net'~'m. so:rUllU. et:[8,'[uo.da ge,~~§en §:m,d.det'U ta'ftru§:rna. ve tan~h. nij.u.ca.d,e,~.e,~.e:fe tanru:k 0 ~.und u ~ B,n ,a:flrTh,a~.~a. ~itU, de:r.ne,k~.ecr ,k u:ruldu ~ ga.zete:~.e:r ~ru :tan~d'ru,~ ,kitap ve b.[o;§.ii:de.:r yazdd:~~ K:rusacasru, '~:n.sa.:n.~a[ o:rgild.endi., W.189 Dev[,hr1]l~. U,e W. 8 ru.:5 sonm.sm.:n,da. bEl!], goste:re:n, d.evdlrlrTh~~,e:[ 8.[Hsru'ndaki e:n, O:n.e:mrTh'~'~, ve. en be,~irgrun :r.a..r,thht~.a:rd.an b~:ri de buydu~ B\a.§lka. bru:[ d.eyru§:~.e

W.789 De vdnrTh:rn. bm:~o.t ba'knrndan '~~.te:nd.i~ighlden't~ ge:~ek~e§e:n, b:~:[ devrinrThdi ~ Dev[,hrlrTh o:n,reshr],de U2un boy.~.u b:~:r !(irgU tJ],e:[i1rne so nUr}.u. ya.§a:nlna.:MrTh:ru§:tt ].8 ru.:5 oo:nr.as:nnda ba§. goote:ren devr.~.:nrTh~~.e:[ rnse~ ta.lrlrTh. an~~a.'[rnruy~a o:rgiid.ed:n, esed. olnrTha.sa.~ar da, h.ep bir '~'o:[gu.fj so:[un,uybl. bi[i'1]Uk.te gij.ll.delr[rTh,e ge,~d:U,e:r"

De:nr11o,krn.sJ], sozcugu. gUn ~.ilk ,ko:nU§flrTh.a dU'rn,ne m 189 Dev.d:m~ru.'~y:~ brn:d:ru kte gh1'1~l~§, gene,~. b:~.[ se:[beSd,~lrlrTh,e.~ bag,~a'rdan. ,t u'rtU,~cm.a o:~aral a~g:da.1rlm·ru,§t:ru,~ N:rn.tek~:n(]j.~ lli.'9~ yuzy:d Ul. itin.c:ru. YH.'ns:runda Fra.llS~.l d U§iin,Ur, Am,exrus. d.e T ooquevmU,e~ de'm.o.krasin~:n, F:r(l'ns'ruz D evri m i ' n i :~z~,e yell geU§;m(]j,es~'nrn. gOzO:nu.:nde bu~undtlra:r.a,t ~aguu. bru:[ '~·deln.o,kmsi ~agru',t; o~arat :n~.te~.e:n.d:rn'r,hMken sadeoe :t.e:nd:~. ~:runrun degrn.~.~ ge,~ooe,k ~aIUann, ,00 de:nrTho,krasrn. ~ag~,an o.~acagruna du.ydugu hl.ancm d.:~~.e getmrnrTh:rn§tru.., T oeq uev ill e ~ de:m.(.l[t-[,a.;s:rn, :m,deo:~ojisinh1, b~lhr'}.~,~·~. :hrlsa:n, e y:ill.e:ntTh'~. omnlall::s:ruzJn~ ad,eta tannsa:~. h~:[ gU~

amccru~'rugruyilla. brn:[ ge:~:kU'k ba:~ine dO:nii.§e h~~.eceghrl:ru dil§i;i:n[rlrTh,il§:t.ij~ A'm a d;e:mrTho,kms:~. Tocq uev~.~~e'~:rn.lrl y~admgru, ~ag,da. ege:Mr11en bru:[ yO:netru:nrTh. ta:rzru. :ha~ine gec~:MrTh,ed:t

'::'~1 '-':.:_i

.' 1'~'

'. ...... _ J:. , ,

. . .... : :... . " '.-:-;

. '. ':~

.. '::-:.:-' - ...

YO.m.etell.le:w ve Yonetilenler

~D .. :· ·e·-l 0, ·'k· 'iij"~ oC':ii sorun 11 nun one '~'1'~ ii b \iij" V·: .f'i;:'fl U--· v .O~'·r" e te nler ii'r" V:: ·.O:'·r" etm e hak ve v e tk ii'i' e 'iij"ii 'In ii 'r" .!!'i;oC': 1'1'1' mesru

. " !ILII." , ".iI!(i.:.'li.m ~'V.iI!, !I!.i..~.U,.!I!.i. 'IL,lI.n .!I!l ..•. m.,mil! _'. 'V.iI!.i .... ~ _'.' .!I!.i. .. /Iu.nl .. iI! .mu _".n. ''', 1,,(111:\. " _',' lI:\..m ... iI!.m .... iI! .iI!.II.(I~.L iIiI." .;l.,

'!!' e '!!' '!!' '!!' .::!

ga~te.r(Ukled 've bunu nasil temellendirdlklerlydl. Sa:ruay:~. Devrjmi ile birlikte toplumsal s:nru.fbrw

ye niden ya prla nm .. ru§t.ru . Sm :rufia rd an 01 usan bir topl urn d il§ii nee sm d e coktand n topl u msal di] §ii nc e ala n:ru nda ya ygJml ru k kaz anma ya ba §la nu §t.ru.. 0 rne ~ in ~ lou .ms B la 11 c 1 S '1- 1 ) d e yay.n:lla d ru~:.ru. O'n 'ydm Tarlhi: 1830··1840 :adlru. kitab mda §oyle diyordu: "Burjuvazi sozc.il~:ihflde:n~ sermaye ya da uretim

aletlerine sahip, kendi aletlerlni kullsnan ve baskasma bag.n~r~lru olmayan yurttaslarm til'mU:nil anli yorum, Hark ise ~ h .. ru~ brn'[ sermayeye sah .. ip olmayan, varl iklan butun U yle ba §ka sma ba~·nl1lru. olan yurttaslann til-mtl dfi r", Benzer bi r bi~ .~·rnd e Charles 13 21" a n g er adli b:~:rru§~ rn de 18 j 1 : d e

Ch a ~n ~'ri-; de s D ~~ pu u;.~ ~ ye (Temsllciler Me cllsi) ve:r(U~;~ bru:r d n ekced e done min z UnrlJyed :n.rn

ayd mla ta n bir gozl em .. rutra..rn. §oyle d rule getir·m.rn§trn:: '1'1' ~~~.m,[r1izd e hal ktan sozed .Hd .rng:.hfl.i .ru §;htrne :n1.ru § 0181(8. muhtemelen pek azdn. Halk, ~al.ru§a'[(lla·n·n, hru~ blr §eye sahip olmayan ve kendi ijz va:dJ.~:rulU

b ~i le ku 1-1 'll~ ~l m 'J • ~ 'i n " ~, r I r l tum udur K"llm",l e" jirl oC':!O:I'jI' ·e. .tme ·k'· ~i sted ~i .X'~i mi b. ~i'j ~i V' .O,·iij"~Il·r" I1 "i" •. m'~"""I' eta ·~1.!!'j;",1.![j;'r" 'H'

,wl.. :::-....1 ~ I.(.! .Ii ~ ( ~.1.1II ll._ ","_ ,,-,_Ii _ ,~,~, .,.~ ".\-_E. ,!IU. ~VL _ .1~,m" .. " !Il~.l._ ~_E!Il~!Il ".W, .. !Il~,,!Il~ _ ~~._,~,!IL~. _ .Li~, ,r.,!Il.!II._.1,. _ .1(~'~.1.(~\._Ii(a!IJ.~. i!'

J -"

Gercekten de, bu ge·n.~§ ve muglak proletarya -yani halk- kavranu akilda tutulmaksiztn, :ne

lS3{) ve t848 devrimleri, :me donemin demokrasi mucadeleleri anlasila bilir. Cil:nkil "proletaryanm" bu §ekUsrn.z konumu snuflar arasmdaki :rnttru'F:akla:rd:a o:ne·m.:U bir rol oy:na-nu~trn ..

B 11 :r;j uvaz :m. demokrasi mu cad elesi nde "ha 1 k' ~ 1 da kend m tale pleri d o~'ru ltu sund a hsrekete ge~:rn rm .. m~, arna "hal l,,'-I'1' ken ",1 ~i b·on.X· sms ~I "i" tal ep l erin ~i ortav .![j; k . ov d lu xlli KI' ru" ;~ e. b url II v·on. '"]I' ~iv·: ~i k ' .: .ril'iij"C- ~loC': ~I'~ ",l~ b. ul m ustur

(I ... (1 1. (:1.1.11:\.. : n\.-I.!Ii,(I&!I!!I!i .. .:).!I!.£i;(;1 :...: . : .iI!.!I!!I!U 'IL,lI' ... (I .... (I "V .... " e,,·1 v,,!;", \.-~,' " .iI!.J, . "IL.!I!4!1i .. (Iii! ~.!lii:).!I!!I!.l\.-i(~"" ." , .• ~,.iil! •.

l R l. 5 - 13·t 8 a·was.ru ~ bO to n d {1 zenle me ~a b ala nna ka :r§.~'[fl. .~ st ikrar deg:H, .~ st rukra-rstzl ru.:k done mi 01 du ..

B u istikrarsizl rn k :[(! rkh b rn~.ru m ve d iizeylerde kend runrn a~.ru~;a vu rdu :: Fra nsa' da a ristokra s ruyle burjuvazi, burjuvazi ile ~alru§a:n snuflar arasmda a~.ruk bir S.runru.f mucadelesi b.ru~lrnrnllj aldi .. Ingiltere'de causma, genel olarak hurjuvazi ne :ru~~.~ suufi arasmda surdu. Italya, Al manya ~ Belcika ~ Macarlstan gltd iilkelerde rnse O:n.ce ·f11.H:Uyet~:rnUk~ daha sonra snuflar miicadelesi

b .ru~ imind e orta ya koydu .. Sosyalizm :rnu ca dele srn a ~.ru sru nd an e1rl. trn p'.ruk illke .Fra:nsa·tyd ru .

r..,j:11 K.~ 1 ~ c ~~) u c_ a·rd ru :nd an :rukU d a'ra gele:m Bo ur bon hane d tmtru :m.da:n ):~ \'1 I L to U .rus·t:n:ru:n sa Ita :natru l_ 82. -+ ~ t: lcada'r siln:1H.. Bou.:rbo:nla:r .~kdda·ra ulusla·ra·ras.~ b~:w destekle g:el[ll~§le:rdm. Ha'reket alea:nlean d:a bu destekle bellr:l.e:nrul.rn§trn. XVI MI.. Lou rn s·t:nJn ta-m.n~:I. hakla k:ra 1 01 'fll;a sru yla b m :rH kte, {lev:rm'rnJn U ~ :re:nkl m bay:ra~lnru:n ye:rin.rn beya.z bayrak aldru. Ger~i devdm.ru:n ge'U:wdig:.rn birtak.ru·~:n di1ze:nle'rnele:re~ el sO·wUlrnedi.. XVIII.. lou~s·t:[rl.:rnn ~.ruk:a-rdrugru. s'nayasada d:a Yilksek M:ecUs ve Te-m:nsrnlcUe:r M~ecl~si·t:nde:m

>i"'Ii:~ IlC-·![j;·I'rl b' . ~hrl' v .. : ·!!iloC':·!!Jj·lm·on. oC':·iioC':'L·.'e·ml ii o~· ·ril1I.g·R:'iij"I·~·~ u'" v· : ,('Ic'lr""lIIl F: ·!!i;·k· .. !!)j '[" ,(Iie'c': 'm' e' 'v"e' ~'ej.">·ii i 'Im' e' ·i,.on. 'k' 'j.![j;'iij" 1'1 o· '1' Ell I1'k' (".~ 'k' 1'1.;;" 1'1 '[·..'i· '1

vl, '!l(I~.i."m, .... 'i.:;J!~! .,,(1 .:;J!.m.:;J!., . m ".!ILII.:_'\,.lI'.iI!.,d .. , .;;.'41" .. ""., •. 1. (~.~I, .:)<~. ,,' '.', .:;J!,~.ml. ,,' .1.,.(1. ·~.(u.m. """"I"'I.!;"( •. ·.rn.:;J!m.".m.

'tutulrn.u~tu.. O:rneg~'[I_, Yil.ksek Mec:Us ilyeled k[al ta:ra:f.ru:rl.da:n ata:m.ruYQ:[ ve lrn-npa:rato:rluk do:ru.e·rnru:n.run

se:nato:r ve ar:rustok :ra tlan'nd:an 01 usu vora u. Te ·ms.nc:rule:r Medjsru·t:ne sec .n·rulek i ( i 1 ~ v.ruld a .. b ,.

, " '''' , " .:.' ' ¥' " ., , ,',' , !! ' .," ¥" yuzJ:n

:fra'[lk~ se~'[ne:n olahmlmlek ~~'i n yrulda O~ b.~·n :frn-ank ve:wg~ ooe·m.~§ olnlak ge:rekrnyo:wdu.. B,oylece 30 :rn.rulyonlu:k Fnmlsa·tda se~·rne:m. olma hakkru a:ncak yill brun k~§.rnye ta:nru.:m.nu~ 01 uyo:rdu ..

XVI I]I.. to u rus ~ Uctkl an sii :res:hrlc e lk.ru hjl.~p' ;ttras:nflda de:ru.ge ku nrl1a ya ~ a1 ru§tru.. A§.ru:nkral c.rn. hiz .rup, devdm. sru:ras:nlda silrgil:ru.e go:nde:rHe:n eskm adstokrotlar ve dkn a da·m.la:r.nn.daltl olu§uyo:rdu. S.myasal

88

: .. :-:: ......

~ . .,_ ,

'- -.. -,

.- :.. 'wi

-s.

'<

' ..

:.=.

·tt

.' n:

~: -,,~

_ ... - 'I'~' ,~ .. -~ ... -.~~~_-

.......

@~<

'~::... ::.-:

.. "0/11!:

...

. J. .

#(

. ~

. wJ . .:~

~.

, ........

)~~.A

....,._ . ..:,..::;:(j - .. . ... J

" - .. :.--:- ..

<:

.... !- ... ,

-, ~;i;

~I'

- .

• ~.. "'I •••

~ . ....

Louis ?hUJ:D;J9, FranS1z kraliyet beaecer« olan' BC!.A'(!J·']nrClr;,j buyijk karde~ 9ocukJanrm1' oiu~turdu:tJ.u O'rieans h'aner)aruna ,'T~eI7Sup!·u. 178?·ct3. ilerici soyh'.'i~(-,'n safina katJlara.k de'l.lrime destek 'IIerrni~ti;:' sncs« ~ 7,): '{je {3eneral DL,r:"""!,"""!7Gr,~;2Z: ile c,;,~~'i,:.:!f. .AlVusWrY8 ,'j'9.J,'ar.in"y ~tiy"S:e de devrime kaJ1}'J sava~ma}fl ya de kom.pIo kutma}fl recidetti." B'unun yerin~ "takma ad/a is'I.Ii<;re'nin kilgOk bir kasabasulda ders vermeye bQ~,iJctl, Bu sJrada 000031 ! 193;cte Jakooon WOW BJraSJrl'da iOOm edilitlce Due c'Ot','6E:Ui::i ~'~'_i!i/fFi,:ni aldl amB yme de ,tU)JitikadM' umk durarnk

,Amooka '.va gitti,,, .Awupa 'fa tekrar aneak : BOO; de /\1 a.p~i40 '/ dfk1atOrlU(jijn,u ilan ettikten ron'ral, on'a ka~1 m.ucadele emek iizere doodU" Yinlf] de fnQiltere'de lkamet e UiOi bu Yllmrda <;ewesinde onemJi bir tEirn (tar grubu 'to¢ayamar:lI-;' sadece 5 C urbon h'anedanl11'm me~ro vansi ',r.5 G9 ':~ a NiJJ)oJi'deki kraliyet ailesine ittihal< efti" 1515"o"ek" Bourbon R'esrorasyon'unc/an sonta Fransa"}.e o{':nd;), ancak surekJi oiers): liberal muh'alefetten' yana oJdu" 1830 De'llrimi ona mali burjuvazinin deste(;jiyle tahta glSfme tlfsatl verdi" Buyiik resimJ' onu ta;j( giYffl1~ ~5,'·8(i.,'."~ir~ yaf)IJaca(:JJ hc.f&.i

de Ville 'e gitmek ijzere Kraliye,t Sara}fl'ndan' r;d<arken goot;eriYUF" Louis PI~_;J,:Ppc 'In tan-fa g69fi1esi burju'llazinin tu!m'ijz e'llrensel bir Sinlf otJu(Ju dOneme ait butOn simgeirmn ustaca kullanlJdt(JI bit tOretl'e dijn.u~W" 7"3(: gi}.me roreni Kratiy-et .serr;::y.' 'rui» eJetjiiJ, ayaktak:rml 'lie onlann

K .. I,', .~ anl!;!JJlnl iJarmdlmn N6te1 de ViHe'de Nm~~~I,,, B'urnda ~ IPt7'· .,~ ,Son !~l!?a!"'~JI1 kiJIJ'rnmanmrmcian Marnuts de Let. a!ie'tte Krall 'I

(I tli uri L~ n L n - - - - - - - - - - - - - - I .... ~ • .". - - - - .:_) ~ LJ t r - - I"'""}:' - r - - - - - - - - "'11- - - - - - I' - - - -

balkDnda kat}Jladl ve AuC-'aAtasrIJ'ar (soJda),,, Kali1 sayfada yer alan Deiacroix'nm' "tJ:zgiiriuk MaJka 'Ybi 'GOs~yor"; 'tEiblosu i<;in esin ka yn'a OJ. ,UnUj h'a/k koo'rwnan, Marie De $Ct1 art: p s 'a I. DDn'efflin Dntu .uns,Uz n~iedey!'.e butiJn yazarl8n B'arbierl, B'alzacJ, }- t e in e} Flaubert onun h'akJonr(ja yazml~tl.. Nepsinin iJzerinde anla~td<ian tek tsr J11'okta 'vardt,~ B'af kaJ,rjm$J yaln; 7(":p'_ siyasal Get~'fi: 8llrl" zamanda top/umsal IIIe cinseldi de ..

8-'n _/

I'Prol.,.riJl Prof_hlrI":. "ora rri~"'.

FII(:H"a rr ii~ ta n j h a kelt i9 i ii II 9 iiy ii blu mil nde n :~nealk bf rbu'9 ILl ~ yiiZY11 sen ra gormeye ba$Jayall. :sosya!1 lzm ve kadmla n n o~lg iiii r II u Ik mil cad e Ie lerl t.e rl ht n In · ~ ~Ylya ItUmt~ ~ ~ ~ unutu Ian! un utt u ru I a n bii r "oncu!! sOd Ur ~ I9lI,e·m S(lsy:a.11 izmin, hem de fem1nlzmln oncurertnden otan Hora Tristan ~ I n en ozgli n du,O nee terinden bii rls ii j le.ziille n prolleta r ~ y:a ii l)e ez ii lie n Kadl n 1 an n kU rtvl u §o~a nrn n, a riC:alk ~e nd ii lie rii taran n d an Ve biirll ii Ikte a he r bii r iine ay.n"t de recede 0 ne m V\~, re' n m lie adel e lerle sag lana b, ~.e ce§jd lr. .

23' J=ia'.zirtj'n 183'0 secfmleri Uberalferin .zaferiyle sonucfandr. Kra' PQJignac r, basbakanhktan afacag,'na, 25 Temmuz 1830JQ·a Cezayir Seferlnin presfijine guvenerek gef(;ek oir darbe niteligindeki dortlO kararnameyi c,kartfJ. eo k;jlrf:j'm'tj'mey/e bssin QzgiJrfagii ort~dan ~aldln~!yc(, 8sqim Y8sasr d.ggt~fjfmycr, sscHm+s M@cfis feshediliyof !lie yen! sec; m tarihl s ap'a n word u - Kararn a menin item oaen h em en sonra P'alais Royal ve B'orna etrafmda katabaflkfar top/and!. Ertesi' (JW1' muha/e,fet gazetel;erl izinsiz c~kt!'ar. Mer tara.fa afls'er yap/~tlrlldJ. P-aris halkf tehdit aJ u na akf siyasal ozgurl.ukJeri kOFumak ems c! yla ayaga kaNj" B'arika tJar kuru/dun Po!ignac hicblr on/;em' aimamlst,. Askerter onsekiz saat boyunca 89 susuz kaldliafn Uc gun surecek aY8'km'nm'8 29 Temmuz 183Cfda Bo·urban Ilann de vmmes: yle sonuclandi" Re sim barika tJan n durdurdugu ZlfhIr sa l18.rr'eri n iuetine ha{km cesitll e~yalar yagdlrmasJnl g6steriyor.

Hera Tr·IStarr~ln ktsaelk o·nnunun (_oldug-On~ 4,1 ya-

~ I n daVdl) geyt is' done m ~ Av r u ~'a • da S:a. nay i' DeY Ii m rn 111 ya~andlgl·~ biJyUk~,entl}eriin fabnKalan ~~·une·yjOt~." i·,~t . : .. smrhmn, her turlii haktanyolksun olarak Ikoliiu biir' :sefaillet i'finde debetendl.~i vie o!UJ slef·a.llietii~ y·O~.~tLg·1 aCllara! (j~-

ya rtr ~ dusOnen insah tann yo9u nluglJ OU n henii i[z • ~ YO-mantlk" biir te~'~iiylle ka:", t;,kabUd~gl biir d6nemdir4 Fllo,r:a 'rr lsta n' m yafad I 9 I YLII arda Avr~ pa'd a d us U nee ve ede biiya t dii!'lY a sma Homarrtizm ,e'ge me nd ii, '~3e re k is ... '9iillleriin'n glerle~ ~a.dtJ'nlla.rIT11 or9ilU~ rriucade[e.nin iililk adrmla ..

. rI m attddul ., ,84·8 de~ rii mile r iin ii gpren. .. eden (Uen Fllora Tristan'm tan.k ~Idug~ vle· b(l.y"~tind_a derii"n hder b,rakan te Ik or d evr ii m "'"j Fra nsa ida R:e:stor':8.:sYo'n d6rte·m1 ~ i ka pata n ve II ii be ra II ~ b, ILl rj] uva '0 r Ileans h ane-ciant n~ i'.,~, i~,getii-

ren'h ·11 ,83,(J, ··:~Yak18n·mar~··~lyd,.. ..:~:... . _ .. _ . : .. ,.: •. : ... - .. : .. ': ...

• .,... I • :., •• .. • • • • •• '::~:~'. • •• .: •• o"_ ..

: ... R,o~;a·n·t;ii ~ bii·r 9·agdJ.:; FI16ra T:~:·i;s't:a n ,ge r Be ~ bii r ~··~:·ro·tn~h::t~: . ~.:·i k8.hr.arn-a·n I fuiY·d;ll .,.,a.dl ~ Lati rCAiru9~i"klf~ n .. ' kunarrc.s( :./: ... unra B91Ivar~·m harnf8;; ·,O,II:a.n Pierullu Tristan d·e ~Q'~O~OI <.: s.ny&r)8rl :a.iil'e:sli~iin ··kU9,·UI< og1-u Mariiaoo' de i:~:iista.n· ii·l:e.· .. :, '. :.:.~ Fr:a.nSi'z T,heriiu L8:ii:~n:~'Jjiin e~lliilli'~ diSl kizl·art FIJcn:a -trfs~, .. '. ,:<

• ...~. •• • •••• ' •• '. i-

ta n j re.smi ,ev Ililll illk dlS1 ~Q.r;:~.k.rara h lC;bi r. h8K~~n tan m mad.,.. . .. -::-

Ol!l tut UC ILl bu rjiUv:a. ~~kl mn aClmaslZC8 ya rgt lay-ip top-

lu m ·dlslna ittigi biir ~~gd. ~ dO nyaya ga"tt;ek bii r ~ ~ p.~ ~·~_t

.()II:a. ra Ik g'I~. A m a biir kadtn .()II:ar:a Ik yeTte, I k duz~ lie biS .. kaIdlrrh.iinnl hakh kllan bu iilk deney·iimfnden· b~lf~J~.r·~,k FIIo,r':a~ . Pf.lrY8~' k konumunu he~' serg uladl, el"eftrrd h af~

. maya cal istl ve tu m ya,aml boy u nca c;agl~ I n d iiiisii iinoe ve de{jerl eri n i n onunde 'g irttii j

programlan :~k.rn, nokta etrafmda toplanrmsti: :K~'~ .. ise iLe devlet arasmda: itt~Ja,.t, kurmak ve

a rj s to k ras i n in sadece devleti d,e;g~~.~ t -0 P III rn u da ye:nide:n yon e tm es in i s aglanl a k. :\" ihai am a cl an mutlaklyet olan "asinlar" yeni anayasadan hi~ hosriut kalmadilar, Bu amacla her firsattan ya,rn .. da,:na.,Vl .. k t1)e.yaz. ter6T~ ortamlnl yarattllar.

As in kra 1 Cl h iz: bin kar;as lnda ysa I'lhmh t, uns urlar ye,r ally 0 r d u. :Bunltlf ~ 0 1m u-? b i tluis d evri me degrn~, ~'devrimci ruha'~ kar~lvdllar. Kendi de'li ~le rivic 't~deV.flim'm, sa \: unnlak, :fa"kat o:nu. devrimt:i

_ J ~ -r1 }

,fuh, 0 Inla ks:.11 n so. rd l1 rlnek~)~ell yan a y d Ila r. r :B.,~f b aska d f:);1.~1 e (. d 11 z enl e 6i g n.r 10. k arasin.da,

1I1e;;ruti yetle de"\'riln araslnda bif ilti[aklll lllyasllll g6rd ule r)~. T O:li~um;sa~ da yanaklarl dca[,~, burj u\'azi~ :Ube,[a~, aristokratlar ve bagunslzl~rdan olll~llyorJ u.

.. F.I~ fa ~ biir otodidakttl. ~ "adtOJ donemde ya~n.z :a. rii:S ~ t')~r:a.t y:a. d:a. burJiuv.8.ziiniin ~yma~ tabaka~Mdar:t ~iilieller:ii·n ... : kizlan n in ozel e.g itlmc II e rde n all:a. b,iilld iik Ille ~'ii d {lunU . e:g.,... .. . . t ii m·<;1le·n yiJ."ks I!J n kafm 1~·1 annes ii _o:na ·:a.~:ca·lk· j ~:bOy_a~~.~t8t ~ .: ... '-. .

. o'lla.biill:erelk ~a.d:a.r biir mesll.elk e.O.l~im~ kazanci"rrabUmlsti •.

Yltle· de ·T'rii8ta~ de Mosco·sOi·arfR scryund:~:n· gei._ri~: :i90~· e\l k lug un'" BOlli iiV-a. r" m oykulen ri1 bii rii neii elden·d ii n·ll,eye n

. . .'

Fllo'~~a~ FrinslZClntn dunnda i's~(anyolle:a ve iin,giilliizoe btl~

mekt.ydlve .butun bu d·iililierde yn·llmr,'90~ ~'~.Uti.irlerde:- ,ese rlie rii o,~uy:aralk Ik,endi' Ike 00 iiSii nii yetift~r~iJ.1i .

1815~te yapIlan n1illetvekili secimiride aSlrl ,k,nd.c~ hizip (ogunlugu eIde ettL :Ea.tat kral, secirni ipral ede,re,k ye:nrn, h]_r sectrnc gmtd,; bu ,ke.z ~ogun lu;k" lhmhlarlll ebne get.,:ti ve: Ihmh :hizm,p dort yl~ boyu'fru,ca. iklidarl e:~'rnnde tuttu,~ lS2U'de ise ,~tH,d.a.r aSlnlarln e,~rnn,e gec:;.ti. s.~ya;sa.'~, iktid-ann: aSlrllarln e,~i~,de toplanln?Sl) onlUl, gu(:1~ndiTilrue5i sl1rccini de be,nl,be.rniml,de gttirui: :Devf,~m

~ lraSl nda :ti~ise:nin eJin,den ahnan toprak tan n te,tcra.[ :tM mse 111 illki Y e tine g e cir i lr:nc~ i h 1 zla ndlfll J. L Egitillltn y6netimi ve yonle.ndirilme..sl. d,e ,klHseye blrakllul. :Su am(J.;~a 1822~de P,3IIris

..

U ni v ersi tesi \1 i n r e ktD r 1 itgu ne bir rahip gedrni~,d,rn,;) ii n i ve:rsite de,F.$. p,rog,rn:mlan. ye:nm,de:n, d u ze nl c ndi

ve ard l ndan 'Vo.~ta.rn"re'~i~, ~ :Rou sse au 't:n.u:n, d us u ncclcri teh like li sa}lldL :Ha,tta, i1 ni v e rs i tclcr i yen.h1e:n. d tlze ri 1 em ek 1 t;·i n 'ti~.rnseye yeti} e n yedd~,e,r ~ :ned.e'm:ru.~.y~,e bu 0 la Y~h daha oo:o.rn, 'I egi ti m oJ kta torllig it)~ o:~,a,ru,'k nitelendi ril ill esinc yo 1 a ctl. :Hunu.:n. a ,[(1:m,da,n, basIn a sa ns ur ton.u ~,du ~ top la n ti ve g 05te Ii o,zgl1:dtu,k~.e,r.rn, iyi,ce S 10lr lan dlnldl. Klsa ca, top,~,um;sa~, :m.u.,ha,,~,e,fet o,rnta.dan k3 IdlIllllla va calls tldL

. }

:Bunun, s on DC un da c. Ulll h uriyelr;i ve de nl 0 kra tik d o.s 0. n c el er an,C9"t bru.feyse~, O:~a,rak. ya da, co k

kii cD k grup,~a,f j ci nd e terns il edJ ~,eb:~ ~:cU"

Flori ~ nn:- hayatuu" ii~ii ncii biiiiyii iilk .~ ram t·;. (~ne m be nii ne ~_,.ve bile~gim rte de sayabne.c~~m Ib, .ad:am lie. '·Ylen-.. m,ey,e tortad I... Bu mel~rLj· ·hii r . f·u:h~fan ~!<8. bl r'· ··'feY'· .

deg Iidi '.' d iiye yorvmtJd IOi evUrig In·den kBvn.kl• n~f· .. E;gl .. tlmden de meslekien de yo,~ un blrakll III kaet I n laT i~in te~ me~ru ~~slegin eJ·liiilliik· old.Ugu .b'iir do'nemde~ b~,ya lJc;tsl o 11:a.r:a. ~ at~ Iyesinde ii~ a r:a.m :a.ya glttl(l1 g rav.QrcO Cha· zat, o· zamanlar 18 tine bii I)e Varmam1$, tanlyan herkesl n bal rrttrgi 1[;1 ibiij iirii j Ika raj dog:uhJ gozlerl~ ornuzfanna doku .. len s irya h b u~llell ii S8~la" ~ t·pinteelk tK~ly n illY II:aj iillk baklsta ~rpan biir guzemel otan Flo'a~ya tutulidu. 1821 ~de ,evIl,endii lie r, ChazaJ) sarhOfJ Iku marba.z~ te m ble II biir ad amd l VIe do,rt Yllda Fllora'y:aj biirii bebekliglnde oillen 3 ~ocuk d~urttu. Onu hift: biir yonden tatmiin etmeyen~ t,er':siine ez_:e n b!U evl mOe ~a. t Iia nam:8. y:a. n Fllo'~a. j lie il nell9ocugune., son r:a.d:a.11'l r,eS8:a.m 'Ola. ug ii n 'ii n :a.n nes! oilla. n klZl All ii ne ',e 'gec'Iey Ike n iev ii terke1tt. Anca Ik bosanmanU1 tantnma.d 101 ve NaPoleon Meoon i' Kanun u ~ nu n erkeg 1 evil iilliilk bil1lgt ntn H,te Ik efendisl' t saydtOl bir ~.gd8 ev r nl te r kiede n lkad m ~ ¥a~s,ata.r 4)nOnde t ·suclu I t klon u rna. dotiiyordu.. Hatta, '0

:Resto.msyon Do n c mi ~ n de (W, 8 ru, 5-· ru, 810) bu r:Ju v a.l.rn. g eli? m i ~~ Ko nslilll1k ve ~:m,:p.a rnto,rnj].u,k

done m lcrin de ~lkarlla 11 y 3sa~.a.dla top ~uma ko k s aIm IS n. fr anS1Z bu.,r:Ju va"z.~,;sJi. ~ tngiliz bu"r:Ju v .a"l~s\m,ne

go,re henuz .;ok zaYlf o,mma.'tm,[I, b.ru.[jUtte~ W,8ru.5-·:~.8s0 a"ru,SJ]:nda. varhgulJ p~ki?tirmj-?ti. A'r,~sto:km.:SJin.in,

toprak nul1ki yeti ni eUn.e ge.~irm e k ,[s,te:m,esin.e ve serv ctini topratta. yogunla~ Urmas 1 na ka r~] 11k) bu,m~Ju vazi deB. ret se:r,ma.yes.:b'ID~, ve mali s ennaycyi e.~'~o.de tu.tu.yo,ro u~ ,6te ya.n.dan sana yi senna y esi de te:tn.ruk yenUrntl\e,f dahil, bircok aUll1nda bulun uyordu. T anm tcknolojisine getiri len

yeni.BlkJer" ulke ge.nelin.de ulasnrmanlu iyile~tirilmC'~i! :Fransiz: ve yabancl yaunmlartn faaliyetleli~ bankacdLk ve SigortaCli1gUl ge.li~mesi, imtl~a.t sanayiinin 1810~lcrdcn sonrakl aullmula oneluli katkLlarda bu,~.und.u.~ Biitun bu, ozcllikleri gozonfll{de bum,u,:f!IJ,d.Uffl,:n, bircok tarill\."i~ bu d6nemi '~'Saoo.y.~, :De-v.dmrn, oncesi donem') oma.ru.t nmte.~!e.L

90

,

Ifagda ve 0 toptumds, evini tefi(1!!1mi~ bir kl!.dl~,

'I"mlk dl,#lliQCukdogwrm~? bir kadmdan a=ji;sg!

gorillmekteydL Boyieee dogu~tan "parya" alan Flora, ikinci ksz, "parya" durumuna dii~OrOlmii~ oldu,

Bu durum HVfi!.')i'lsurekli ve a~a9!iaYlcl blr valan k;:inde vasarnava mahkiim etrnlstl, Uzun sure, Chaza!'da:1 kurtulmayi basarana dek, evlanmls ve i'ki gocukllu bir kadm Qidugl.mu saklamak zorunda kaldl. yo(' .... klanm annesine birakarak, "'iB26'da inglltere'ye gilti ve orada blr YII sijreyl~, bi~ ":eyct''1in'' oda hizmetrrisiolarak ~!lIi~t;,

Maddi durumuna cskl duzsn vermek igin, Tristan de M{lsco;;o alleslne soylanndan gelldilgini kabul ettirmektan baska bir glkar yol bularnaymca, '833'1e,o gagda yalnrz bi~ kadrn ~;"7'!'''m:hm dO~Uinulemeyecek blr macsra sayrlan Okyanus-a~ln Peru yolculuquna glktl. Bir Vi1 birlikte ya~adl'gl amcasi, ona miirastan hakettigi pay! vermedi, arna Fransa'ya dondOgullde kit kanaat da elsa, blr sure, aS11 yapmak istedigi, okuma yazrna i;;leriyl,e ugra~maslma olanak varen kuguk blr gelir bagla.dl. Nitekim donu;;unde okuru ozelli;kle y,erli kadinlarla ilgiii ilging gOllemle"iyle carpan Peru anuann: kalerne aldl Nregrinafionsd'uneParla (Bir Paryarun Gezileri, '1833- i 1334); salnt-slmencutar, Vi ctor Consideran! ogi bl Fouriereiler, hatta Fourler'nln kendiisi 'gibi donemln onde g!?len so syal ist d u~uniJrl erlyl e 90riJ§meye, to plant II arrna kattlmaya, vazrsmaya basladi, Fourlardan esiinllenere ~ yaban CI blr ulkede kemdi baslanna kalrrus kadmlar i\,tn. bugOnkO deneyimlerimizin 1~lglnida olrtu r kadmlaral'aSI davarusmaaqr, blr ttijr slglrlak kabul edilebil,ece,k olan blr fif/anster~urma dUiilmces!ni i:;;ley,en bro:;;urunu yay!mla(h: De Ja nec~ssite de fain'! ben ace-euil BUX femmes eirangeres, (Yabanci Kadmlan iyi Kar srlama Gefek!tllglOzerine, '1836),Ama kotas! Chazal ona rahat vermiyor, yocukl&nni ondan kacirarak, herkssn i9ilde ana dayakatmak git.i skandallar yaratarak hu:n.lrsul etmeyi slirduriJycrdu, P,erlJ Amlar!'mn yaymlanmasl iizsrine. Fiora'oi!"l Peru'yla ilgili gozlemlerinden h~nutkalmayan amea da, ana bag!&.dlgl ulak g:eliri ke.smi~1i, Ama en kbtOsO, Flora'n:n pe~i ni btrakmi!lyan Chazal, 1838'desokak Qrtasrr.da HQra'YloldUrmek ka!ltlyl!liona ale~ e,tlL Kur~un Flora'nl~ akcige~inin 2 em altma saplandl. Tutuklanan Chazai, "ti!;]moezasl" jli~emiyleyargllanacaktl, 61um oozaslnll ka'll olan Flora, daha ylll1lll! Iylle~meml~ken, "idam cezaslnln kaldmimasl dllekt;esl"nl kalame alarak Temsi/cller Meclfsl'ne g6tOrdil (10 Arallk 1838). Chazal'ln davalimdl kocaslnm savunmasl- 111 Qstlenen avukat Julea Favre, Gnu, koeaSlnl terkeden ve dikba*!llIglyla .;:ileden I;lkllran kadrn kimli!'iinde "suJ;' lu", Flora'ya kuf1un Slkan kocaYI Ise "kurban" gibi gl;\stermeyl baprml~b. Chazsl20 yd kUrek mshkumlyetine t;3rpbnldl. Sonunda, Flora .;:ocuklannl VB ozglirlligunli tam bir "romantik roman kahramam" glbt kazanabUdl,

i'aris 'C:e nu" dll S ... .:;' Ii, bir If;!.'i k!tmdaid kOyOk dalre:si, dOllemin omd,e gelen 3o!l:{alist du:;;unurlerillill (Owen ve Marx'myaklnl Auge onu ziyarete gelenler araSlndayal), temjl1!stleri!"!in (Pll.ll!in~ Roll&ndve Eug;}n,tl Niboyet i'!lurid;erlndendi)ve daha yok dOl brgOtlenme girF~jmieM l~il1c!ek!, -;;e;it!! me$le~;dallanndan bilino:;:li i~9Her!rI, lanaatkarlann toplandiio:lsn blf yer oldu. Onlarta yaptlgl g(jr(i~melerden, tartl~malardar. iola.!an zamaniarda yaziyor<:lu. ~il38'deM~pni$yada Proleterad!; romanlm yaYlmladll.lS40'tilirigiltere'yeyagln en iier!sanayi Olkesine ye ni den .giderek i~!fl srnilim 1m yai'a m ko~tlllann! inceledi Promerradesdllns:l..ol!drtls, (Londra'ds GellnUler, 1840). i~i simfrna itl'laf edille~ 2, bas kist ~842*de 91kan bQl ineeieme Engels'inaynl konuda ya~tl91 ara\;!lrmadan 3 YII once yaylniallml~t!, ama ilgin,<tlr, Engels, Flora'mn bu inc~lemesine deginmez.

iS43'tt', i~gilerin kurt~I~;;umun k'endi yabalanY!1\ ohl.· bilece'gii dli~Orncesi Flora nm kafasmda rnetlik kaza~dl. Bunun igin, her dBldan, her mesl'eUen, he~ konllmdan i;;gilerin Io;:~rjsifldeyer alacaklan, i§'gi ~t;:arllltSaVunan,

vardrrnlasma sandiqr, hatta sandikarun ot sslnds blr i\,gii orgutun un Union Ouvrlete'nln (i ~9i Birllgl) olu stu ru ImaSII gerektigi karusmdaydive aynl sdll bro~urunli yazdi. Ancak bu ,eseri basmaYI kabul ,eden blr yaVi!1('1 bularnadlgl iqil1, onu, ii~c;:il~e~den, aydmlardan toplayacaqrton~arla kendisi yayrnla maya karar ve rdii. BUJ, avm zamanda Flora Trlstan'm Fransa'nrn her van rnda I?lfllerl i \1gil Ellrl!. gi'me katilacak ~ekillde orgOtlen meye ga gl:ran propaganda turu olacak, Flora, hayatrrun son Ylillarmda kendilni adayacaqt mesihlik(femme-messiej cabasrna giri~,ece ktlr, Flora Tristan bu gezininsonLUnugetiiremeden. 1844'te

'.' Bord'eaux'da, hastahk ve yorqunluktan bltap dO;;erek olldO, i:?gi Birligi dO;;lincesin'i destekleye,n i\1giller taratmdarn, i~giler vs avdmlar arasrnda acrlan blr kampanyada toplanan paralarla yapilan Flora Tristan aruu, 1848 Dev· rim~~;1in eon gGnlerirH:is, 22 Ekim'de a~ildL

YMlJd~1 dfJnemdekl kMmlara iIi~in olan toplumsaJ, aiJes81 buWn tabu/ara kar§1 mucadsle aden Flora Tristan, sayl8diklari va yaptMarl //e 0 YII/ann gok dles/nde idi. Ezilen pro/etBryB lie ezilsn kadmlarrn kurturu~lJrmm ancak kendl mticalitl/eleri 118 VB birlikle sag/an$iI8cegini savunan Rora Tristan, kadmllJ.fln hayalm her a/aniMa tlrkek/er kadar ozg{jr kflji/ar orabilmelerlne bOyO/( CJnem verlyordu.

Rora Tristan hayata giUieril1iYllmdugu ssrada, Ber· fin'ds-, Ailgeme!m: Lireroturzeftungdergisinde Biluer karde~lerln onUl, Pr::oudi'l:." rre blrllkte FransIZ$();;ya!is!!eri- 11 iit, i~gi slnllilna gereginden bOyOk IJir yaratlc: gOg atfeden u\irierizmininslrngesi ol'ara~gordOklerini ve bu "kadmc!! do'gmatiizmini" ele:;;iirdlklerini bilemel:di. Aynl §,ekilcle, 1B44'1te Ma,x-tng",ls'ir, birlikte ka!eme aldlklan ik me!inde, Kutsal.4ile 'de, Bauer karcte~lereve Hege~ci felsefeye ka~1 Flora frlS1an'l savundlJidarH"!l ve bbylece, Engel<1'iri, ingiliz i~<;:i Slnlt; OLerine incelemesinde tamamengozardl etligl FloT;'!"!!!'! "i!;ly!ler:n birlel?mesi" dO~ncesinin gergekoneOsO ddllgunu tanldlgll1l da bii",me.tdi,

Flora'nlll il(.(ipi k sosyalisller hakkmdaki <.h.i~un(;ei"f:r,i

kendi sozlerinder. izleyelim: "FourteryeryU.zOnde SWedenborg'un gokWzO dO~nO geflfekle~irmek i9temi~ ve Or131fag rnanasnnru falan} haline getirrni~ti. SaintSimon dogmadaki de~i!ime!erin habercisiydi ve Hmstivan dlillugunun sonuyla, kadmm ahlaki ozgOlrle~mesiy!e b00k insarnhkgl evliligin gergekle~ecegini mustuladr, in3t~1 ve Inan911 bir adam Dian ve dOnOs1l0g0 dO~nce ile vstenek yoksullug unun yenni tutan Cabet, IC8r/e'sln· de b00k bir ortak mutfak Ie atblyelerin dOzenlenmesina ili~in birkalf kuralbnerd., .. Aglr ve ezici bir rnannk 0'[019n Proudhon, mOlklyetl, bugOn an~ldlgl gibi, yani sadeca IJir engel ve kiskac olarak tarumladi. Kiitabl mahkemeye diJ?medl... VlctorConslderant, Fourier'nilltakipQisi, tilim ve yetenek sahibi bi"" adam olarak ilende, barl~gll kurnjus ve toplumsal orgOtlenme dO~Oncesini

savunmsk

mectts kijrsOisune ~agn!acak ... "

GorOldOgO gibi Rora Tristan, SaInt-Simon ve Four1er'ye daha SICal<" Cabet ve Proodhon'a isa oloukca ele~tirei, hatta alayel bir gazle bakryornu. yogu, Otopyalann- 00 ezilen i~9iler gibi ezilen kadmtann kurtulusuna da yer veren bu ~k sosyalist dO~nOrler arasmda kadmlann ku:rtulu~ ozlemini ern ilf19n duyan ve feminizm!! en derinden kavrayan ki~i hlc kuskusuz, i~9i kaomlarla ilgili gozlemlerinin yam sira ke~di i9 gozlemlerinden ve ya~adlklanndanl sonuclar 91kararn Flora Tristan idi: "Erksklerinen e.zilmiij;i bie, bir baska kJ!}iyi ezebilir: 0 ki~, yani kansr, proleterin proleteridir."

Rora Tristan'm kadmlann kurtulusu ilfin ortaya altlgl somut onerllerin baslscelan sunlarrar:

1. Egillmve meslek agreniminde erkeklerletam e~itIlk. (Miiridlerir>derl Elisa Lemonniar'nln bir "Kadmlar Mesleki Egrnmi i9in Dernek" kurarak ba~iatbgl bu mucadeleIDm 19. yOO:Yll boy~ncasOrecek, amagGnOmO:zde bile Istenllen sonuea vanlamayaeaktlr. Fransa'ds Teknlk Unlversrte'ye kadlnlarm glrebilmesi 1912'de gen;:ek- 18~mi,tir,)

2. Babanln parasal !taygl'srlndan baglm91z olarak It';! sefebllme 6zgilrlllgll,

3, BO$anma hakkl, (Fransa'da 11k kez 1884'le tamnan ~anms hakkl, Flora Trjstan'ln Inlaellgl anlamda, "ev!illk i1I~kl$inin yiirtimedigi zaman" kal1lhkh rl:U lie bo!il8nma hakkl !J9'kllne sneak 1970'ten soma gelmil1t1r,)

4, Evli olmayan sl1neler i'tin vasa ClnOnde e~ltllk ve evlilik dl$l J;:ocuklara mirastan pey verUmesl. (Fransa'da: 1912'de yapIlsn vasa degllillkllOI He tanlnml$tlf,}

Bir bbiOmO bugOn. Fransa'da t1'lnmm!!? gorOnen bu somut hal< !<lile'pieri!"lin yanlSlra, .'riCf}.Ilis ,!dil r(>nW!ll(ld~ VB mekruplannda dile g~t!rdigi "a~" konusundaki gi:irO~len, Flora Tristan'm k:1dlnlarm kurtulu~unUI, onlllnn hayatln her 'J_!anmda; erkekler kadar olgOlr, kendleriyte ilgili tOm kararlarl ozgOnce alabilenl, ki~ilikli kadlll< iar olabilmelerir.i :'JngJay:m bi"" sOne9 ~ek[j"nde anladlgm: ortaya koymllktadrr: "Eserferlmde !ler! sGrdOgiimgorO'}I~ri I)ayatn'r.da dOl l_.I)iguluyorum; kadlnln baglmslZllglnl savunurken, bundan onurn her konuda tam anlamlY· Ia ozgOr oImaslnl ,mhyorum; a~kta da jfjlSIYBtlf almaslnl. sevdigine: "Sili seviyorum, benim olur musunllz?" di. yebilmesini is1iyorum. l!;lte k"dlnla erkek arasmdak.1 sevgl ili~kileri boyle olmahdlr."

1;; o;:lIeoTI e ilgm taleplerinden gok, kadlnlann kurtu IUifu y- 1('; iifjili gonO~len baklmlndan ;;:.a(j!l1ifi (hatta r;:aglmlzlO, Qok btesinrle bir oncO olan ve bu yiizdenl zamanla i~9i hareketinde "marjinaHe;;tirile!'1", bir klylya itilen, unutular., unutturuiar. Rom Tristan'ln, uzun sOre bas1mlan, 90910 ama Slradl~1 sesinin, neden 1970'lerde, Kadlnlann Kllrtulu~u Harek:{'ti'fI~nyOkseldigi bir donemde yen!den i!?itildigir,i anlamak fazla LOr olmasa gerek..

f?1 RIN TEKELi

9z

.... ~ .

... ".

- .....

<:: ... :..... i.: :.~:: :--.:. .- .. "';-_ ..... : ::. ':'-:1 ; .

. . ,.',' .'4]>." '\j.' . , .

.. .... . .. .

"I .p.~:~:.;~ . .-.":;-1: .... :... .. _.~ .. ;

. :-:. .: .:.: ..

...

....... UI usal 81)runlar

~ Arman Kanledernsyorn,r'i1u() ~:::J snurlan

Avtlshnya' n In

elki alanl

LAMARTIH~, ALPHONSE D E ( , 790. r 834}

U nhJ ro rnantik fal r \Ie s I, as et adam I 0 Ian A I P he n s e de Lamarti ne ) 21 Ekim 1790' da Fra.nsaJda MAconJ da dogdlJ. 0 nee ierl zen gi n 0 I an al I es; i daha so nra yo ks u 1- la~m'~ VeJ Mi 11 V ~ de k1 b ir .;tttil kte ya~a maya bq.l am l:!1b. Lam artln e og renl me I U:}ton ~ Ik bllgt Ie rl ann es i nd en aid I k .. tan senra once Lyon"'da annncan da Belley'deki Ci:zvit Okulu'n da eg!tlm g6rdn~ Bir sure bos ge:zdi~ so nra Muhanz AtaYI~na girdiyse de 1815tde bu g6revlnden de syn1arak isvl9te(ye gitti. 1S20'de ilk ,i1r kitap'anndan Q lan on em Ii es eri Meditation $ Poetiques' i ($ &1 rs e 1 Dli ... ~nceler)yay~ntadl~ Sonralar~ Na,poli'de 've Floransa~dakiF ran s i z e l~itikJerinde gorev ya p n, Bu arad a, b ir i ng i Ii z 01 an Maria, Ann Bi rch He evl en d i .

~/ly3ns Kongrssrrhi,11 AvrupR rya day.tdtl@.r en k.a',r~~1 yam dev.lea.er ;irA.Cj,'[j(j:akf suuri: .. ud.... 1848 A viuoes. i se /:;AardaAi ha,d/l-iJan birnz farkllyd!, Osmanll Devleti 1829~dai<) Edi m e Antfa§masl}ytt~ Etle«, Bogdan ve Subister: ~a ger.I;$ ol9i)de Jzerkl}j{ (tin~yarak. buradal<.l aske rl erini geri 9~K.mi$, 1l]26·'Jek.i Osmanli DevJ'eltnd9n kopst: Yunan Devleti ;,~e 18:30 rd a Ho If tll1 oo' d i3 n ayn I a ra k ["'lag nns.lz b i r d evl et D fan 8el 9.t k a. err a yn ~~ ~Tf? I~'t I.

Bourbonlar Dunerninde Ekonornik Durum

Lam am ne 183 Ow. da Louis-Philip pe" in i k ti d a ra getmeslnden senra dlplomatik gorevlerlndeo aYTltarak seya,hate e ik.ti. B u arada '3,::::: m a" a. devam ed iy 0 r, kitap lar

. . .

yaylnhyordu. 1830~da Franslz Akadem lsl'ne seclten La-

m artl n e, ar alan n d aT u rk rye 'n in de bu lund u gu bazt u Ike .. le ri do I a~l1. 1 83 3 ~ de is e si, as 3,1 h a,vata, anldt, Ay nt yd Bergues'den 1839 'da ise Macon 'dan m iIIetvekili secildl. 1 S48 Oevrimi!j ne akt tf bi r b ltti m de katl fan Lam artln e,

subatta kurulan Gec[ci Hukumet'1e Dt.JiJiled Bakanl elarak go rev al df ~ Bunun ard in d an yapllan Kuru!C u Me::: I is

set;imlerine de kanlarak m illehlek iii se~;ldi 've devrim in Ca:w.i gn ac tarafm d an bast[rllm BStna k adar bu gorevi nde ka1dL Bir yand~n lscllerln crkarlanru savunur garunurken digerya,nda,n da hurjuvaalnln ~;karfarlna ters dOsmeyen davran~.s larla "n i~ bi r sin tftan ,an a olmay an" 've MarX'tfl deyi~jyle ~ '$ubat Devrim l'nln bizzat kendlsi" elan Lam a,m ne, bu ! 'du r u mu i Ie de bu Ijuw,ziye aitti.. ~ I

Bourbon] ar doneminde, ~i ya~al bakrmd ar; en gl'HJt~ kesim olan aristokrasi TEn sahip old ugl.'.. toprakl arda .rreuler, ta11111sJ..l mallann vn bancl rakipl erden korunruasi icu; :.' C kse k gC~lIlrl.lk

~

\'c-rgilc:'r: getiril eli. Tahil, patates, sebze ve et 'J.re.tilTI i nut: aruslar g{' .. ~h~ndi. Tekstil sanayiinin

kuEaIl'-i~gl ham i pek ve y~~ln, 'Llllzc icir .. u..ck ~ uretimder: karsilandi. Uretimi onemli () 1 (.Llle:'d ~ artan sara p, il.rac se 1.1.r"1...: riui yilksel tti. 1\1 ~acaSl tanmsal urctimin gel i ?~~le5iy it birlikte tarim gelirleri de arm 've bu gelirler 5J11 ayi mall an uretimine yaunlmaya baslandi.

'N apol eon donerninde, savaslann da etkisiyle, iktisa eli ge lismenin damarlann J. 01 usturan ulasim sistemi harap olmusru. Bourbonlar donerni hukumerleri kanal yapunlna hiz verdiler, Kanallar genellikl e devlet desteginde, anonim sirkerler a rae lhgl lle insa ediliyordu, ilk dccurvollan da x. Charles'in yonctimindc insa edil di. Bu donemde yabanci yaunmcilar, ozeilikle Ingilizler, Frans 12: ek onomi si nde onemli roll er oyn a rk en) Fr J. nsiz ban ka ell] g1 da onemli bi r g i.: ll-? DJ e. gt)~ttrdi. James Rothschild ve Jacques Laffitte bankac.h k sisteminin bndf.rligjnl elc g~~~~'dil~r. Ull..ls lararasl lllali sermavenin onenlli ternsilciletinden Rothschil d ailesinin fa aliyeti P]ri~~ len

~ .

Frankfuttra, Frankflutrtan LOlleh'a)!a ka dar lJZar.;lYDrdu I bircok devlete bore verebilecek bic0.d~

sel1nay'e bilikilnine sahipti. i1npararorhl.k donerninde palazlanan banker Jacques La,ffitte ise~ 181-rde huko.metin SJVJS tazlninatlUt odeluesine yardln~. edecek dl'lZt)'e 3e1-:Jli}ri .. Ie siyasette

de onernli roller 'J.5den~n Laffitte, 182C)l'~Tde server.i n t se.rveL katt!. 1830 ticari krizinde onernli kaYlplara ugTachysa da~ L,ouis-Philippe donerninde dururnunu yeniden SLl\l~~1.dirni .. ThA:ali sennaye il e sa na)4 s enn aye sini b i r 1 es ti ren ell onelnli kis iler Ca sirnir Pe [i t: r 've Sci pi OE F trieT~ eli..

h11pa ra to r1 t~ k don erni n de y.~l k ,e len bu ild Sf r ill a y t" dar.) d e ~n 1 r l se ker ve tek stil fa aHy etl erini

deneti rnl ed al tl n cia t.u n 1 YOT 1 J. rd 1 ..

~

1820 -1830 ~ r~s 1 no a k oln ilr lire tilui 1 rnil yon ton da n 2 rni lyon t Ol1a ; dernir Ll reti.mi 80 bi n tondan 148 bin tona; d6kme dernir flretimiyse 110 bin tondan 267 bin tona yjks~ldi .. Dernir uretimi (.:()g~lBlukl;1 aile. 0 ~ rke..l.l~ri lJ.l"i;i[lnJan ku~uk 've 01'ta boy' is] cnnele,rdc ~~tr~ekle?i:i;ihnckl'C" birlikte, 1815-1830 arasrnda ingiliz serrnayesinin de kanllnllyla daha lJDyOk ve teknik olarak dah a etki n isletnlele r Ott ay a c] k tL (~e 1 i~ [I ~ c k If 01 an bir b a ska d a 1 da teksti I s ana)1 iy eli. Tekstil her ne k3 dar ingiliz re kabetinl n engelle n1 t: 1 ~ri il~ kJ.r~ lla~tlysa da, h~l.rrdnaddeler Dog,J.

La,m am n e, bu nda,n son ra. Lou is Nap 01 eo n VE! Ca:va.i gn a.c1ta,n (:0 k da,ha, a,z 0, a Id I 9 I Cl) mhutbqka oJ U3t self i mJerjne girdi. 2: Arahk 18511dek1 darbeden sonra evine kapandt ve geri kBlan ya~amtnl bOyuk bir yo ksu lIuk i ~i nde surd Urd U.. B u a,ra,d a ken d in i tam a,m en sil re 've edebi,a.t ya~l,malar~ na 'Vern i. Ayn i yt II arda Osm ani i p a.di~ahl Abdulmeeldl'e Sa.dra,za,m Musta.fa, Re~id Pasa a,ra,ell L91 neb ir me ktup ,a,zara,k kendi sin e bir ~ iff'i k i m11yazl ist.edi. S ulta,n d a fa,i r joy! n Ayd ~ n Bu rg az 0 va I d a, Ma ncdaki Efendl:fnln toprak1annl satin ala,ra,k i .. sletme hakkt .. nl verdi.

""j8 c. b t 1 8:t::'iOi lid P • 't ,. Ii.... rt· I • .., .,

"- ...• yU a .Q;;:lo a,a.ns,e o .. e~ ~ma 1ne In 'jillr ve

ta,ri h kitaplan n I n yarus. ra Ham mer Ta,ri h i In i n ketu bir k opy as i saYllabi lecek bi r de Os m an I i Ta,ri h i bu I u nrna ktadlf ..

...... _ 92

--

- - - -

-_.............. . .... " ...... - -- ........ -- ..........

- _ ...

• • • •

. ..._. ....... _. - ................... "

--- - -- - _. - ----------------------------------------------_._-- _ - .. ..

----

.... _. .

.... .. .. - ._. .- -----.- - .. ------------ __ -----.- --.- -1.- .. --·· .-.-.- ··1.· - .. - ···r 1- II.·· -.- -.-,..-_ .- . .. . . __ . .. __ .. .. _ .. _._ .. _-.- _. _. __ . _. __ _. _._ __ ._ .. ._._. __ . . .. . .. ...• .. 1 . . _. __ ._ .. ._ . . . . _. __ -.._ .•. __ _. __ _ .. _. _ ....•....•. _. _. __ __ • _ ..•. _ ..•. _

$ ru:[k,ed'~nde:fTh sa~l:an:abruH YO:[' ve fabrikalar iiretimlerini sii[dil['e bU ~.yorl:emdw,., ~N apole on Savaslan doneminde tekstil sana yru:ru, onemli bir rekabetle ka:[i'§mla~i[lla,:fll'ru§ ve Paris bolgesinde pamuk

.t:O;,." ~'rlm: .e,··· ,;W'.n. al ivetle 'r~ y' .".:Xr-n'] ml asm ~liQt' ~I V1y:,.n. 'riil'.n. ,\ r: t 1 ;J F.; r r: ':1121: nd an ~'riil r.n. n',.n.'r~C1 bolaes t tekstil ,.n.A ~1C1~INld" '!!];'lfiil

...... ;E,u" , ". ,W(I,(~. 1jJ',J '_' . ,!Ii,,1jJ ' .. V;611;.- ,,!Ii !lil(i'::Sl'W,i", 1jJ~. ,,1jJ,. ,ill" . (u !Ii (I, _'-"'_L ~ kJ.·_( _, a,., o:,l'IL,;I',U !Ii,(I, ,ir(I.U.:) L!!V'l-5 .:).IJJ .. ) "'~ .1jJ, (I,~ 1JJ.:),IJJ,!Ii!li .. (U!Ii

0" nem '~'~r1i' ~ "~'F ~ mo..,;i ~ =N' orm and ~ ,,"30 ve A' 'i,('! "3o,(.>.t!ii b'}iJg.t!ii'i .t!ii,:iI"~ Paris bolges ~ nd e" 'D' 1 evd "30 .~,!!]; selen k avb '~I g~d:' erd ~

. U .!I!,a:,,~,~W~, ,j,~,L~.~,U,~", "v,W.-,I, "(::I.~~:.~,,j.t~, ".'. :l.:;i;(i,~ .V.ll.:,'!Lol ..... ~.-.~, ,:(~.!Ii.-,~.:';ii . 'V,IL_ .... ,i).~~!(, ,I, ",jlli;J'I,,~Wtl, e. .. .II. .. ~w ,,(1,,;1 ',.~. :~~:, .~.-,~,.

Yilnlii ve ipekli dokumacshkta da onernli gelru§f11eler meydana geldi,

Qte yandan Beurbonlar doneminde devlet butcesi de luzla bilyildil., :~,OO~Tde 825 :~11UYO:~tTh franktan, ru,825.tde '984~ m83iYda. ise :[ :rnUya.r '94 milyon franka yiikseldi. Devlet hareamalannm bUyil,k bir hoI i{[nil vergilerden saglamyordu. Dolaysiz vergilerin miktannda bU yiik degru§lrnele:rmeydana gelmedigi halde, dolaylr vergilerde bilyilk bir a:rt.ru§ go:[(UdiL O'nleg:,rnn~ delaysrz

+ ' + aoot' 264 18 :. 5' d e 2·'~ ·.~I,: ' 82 !::; .. t·.... 2 7::C ill '. '~W3Jflitd' '."3; ~,('i,t:i;, 2· :,' 7::CO" 'm1' ilyon .Cmo'.n.'~1 k ol ,g, rak

ve r-grule.rufTh :~, 0' ... ' de '. '; _ 7 !I! , 1 _~) L ,.!I!. , .W,O , 11) .. (I, .~.:)'Lo " .: ,!JJ.L,d, vW!Ii .!I!,,!Ii, OI.~~"" ',I, (~,,~ (:1,,,

gerceklesmealne ka:r§,ruhk~ dolaylr vergiler 1800'lerde ya.kl:a§,ruk m,,62 mllyon civannda iken

m,825tde ya"kh~§,ruk dert :rnmslrn, artarak )161 milyona ula§m1J§tru,., Dolayssz vergderi bilyilk olgilde kent halki Odiiyordu,. Gte yandan sa:nay.rn, makinelestikce b.ru:r' yandan ru§;S:ruzled'n say.rus,w, arnvor ve geleneksel diikkancshk ¢ziUil,yo:['~ bir yandan da ~ah.§:rna. siiresi uzuyor ve iicretler dil§i\yordtl" Bu sanaytlerin O:ne'm.H,ce bir kisnu da §ehide:[de kurulmustu, Bru:r' yandan s:ana.yrn1e§:m~nenru:rnl geH[d~gJ .~§SizUk, ucuz emek, kotiUe§e:n s:a~hk~ konut ve beslenme kosullan d.~er yandan

dolayh vergilerin §'eh.'ru·r- halki uzermde yogunlasmasi, kitlelerin huzursuzlugunu amnyordu, ,

~1!I1IPor ,- .,- - + ,- !!!! ... ,- ,- ,- - ~!! ~!! ~!! ,- ,- ,- ,- ,- - <to - + - + + ,-

Ustelik, bu mltThsa:nla:[' yonetime kanlmaktan butu,nuyle uzak tutuldu . klan gw.tm,~ seslerlni duyurma

olaaaklarr da gok sru,lf]j'w'd andmlnnsn, Dolayisiyla duruml arnu diizel tmeyi vaat eden her ~tnya a,~,wkbl:a:['., Buriuvazi, b~r kez daha aristokrasiye kar§ru, halk kltlelerlnl ~3h§:an kesimleri yanrna

A + ' 'k' +

nsto .• rasi ve

Asm kralcdann o:nde:d X:, Charle s'm tahta ge ~:fne s~,yle aristokrasi ve kilise 1 ell ~:ne yapalan he r yeni diizenleme muhalefetin tepkisini daha da derinlestirdi, O':[ne~Jrnl X", Charles'm

Louis Philim;eJ, dastekqisi M:atquis de La't~'Y'(!Jtte gibir k;ten bir lioornkn Uygula'mays' 9a/"~{I(j.I liberal politika'ia-nn topiumun blJt(jnDn,{Jn yara-nna' oiac~~ma' ina-ruyordu" CJrnf1Qinj' ooun doneminde -vmien Cez8'la-nn !jiddet 've SJidt}mda' bir dl.i¥Oe go ru Id U. Y'ine de bw run bunfa'~, kontro! etti(Ji va hizmetkSn oiduQu de'llietin bir sOm.uro ~ ba'sk1 srsa olma'sm~ engerJemlyordu- SaJdaki karikatUrde r;e~tli kafesJerin iJzerinde otura'n _ ...... _._ .. _._. _ ... _ Louis Philippe 1'1 eiinde tuttutiu enetuerter, Paris'in bOWn buy{jk lrCfplsJnelerin anahtarlandlr. A frttalidi ka-rikatOr Marquis de LafayeCte 111 om r 0 boyunca' oyns'rna'YB qtiil~t(J' 'ta'fihsel i¥e''rIin en a'nJa'mJ~ 8f}mootJerinden biridir, Da'ha' 1789'da Lafayette XVI" Louis'yi burjU'llB-zi ile iJzla$maya~ burju'll'a'ziyi ,XVlf" Louis'nin me~ruiye'tini t~nltna'ya' lima'

emeye q8'!Jt~mJt~t~,,, :S'u diieQinJ sneak ylilar son r-a l' "burju'll'a' Jus,r Louis Philippe a'r-acIl01 yla' ger,r;ekle~tirOOi!ecekti" B'u ba'km1da-n J' Louis Ph ilippe lin k(!}ndisi iqin doktlJQl.i gOzY~l~Janru fazia8Jyia' ha ketm i~ti .

.. ..:r _. • .. '11"

93

.. - -_._--- _ .. - .. . -- -_.. .._ ..

••• _-... _ '1 ....:._--Y. ~ - • __ r.-.- - .. I~"""""""''''.'' --.-"-"I .- -- _ _..-- .- ----_..._-. ._ .. 1 .. __ • _' .. I_'· --- -- ••• ---" - --...--_.. • .- •••• - --- •• -.-.-.

_._- ._- - --_. __ .. - .. - .. _----_._-

------

... -- _ _ -- . -- _. _._-_ _ .. .--_.----_. __ .- - . .-.- --- .. _ .. _ _ ..

.. _ - -.- ._-_. __ ._ .. - -_ _.-------

... __ ._ _ .. _. - _. -_ .. _._- _ _._ .

-------_.

~":. _ _....:..:._ :..____'___''' -.- ...... 1.... . ... _. -...,....,._......-- .... --.:,.-a. ............ .........__.... ............ ----..... ........................... I-.-............----=.:..:;:.....:....:...'.......-.. ....... ~- .. .....-··· .• - •. --. -----.---. - - .. - - ..

b~§ bakan ~ armdan Vil ~e,~e d.O'ltThef[rTh.hf~de IS 2 5l d e dev j[,m rn s,~ rasmda toprakla [~, el rne,dnde:~ alman go~nt]j~:n~,~,[e- b~i,k9!,:n[f[tTh~,§, Ode-ne-krne,r.e kaynak olusturan Ulusal nO,[~:rna.['·,ru:rn1 tahvU, :faiz,rne,r..ru, yiizde _S:tell yiizde .:~re d'lil$lbiUdii., Tahvil :fajzrne-:dnde ~d~-y.hrned:~e yap,dan bu d~iru~:rukrnik burluvaziyi tedrur.ghtTh, etti, G"!31The bu do'nent1iJde faal iye-t ~e:r.,~, yasaklan nt1iJ1lJ~ bulun an CJ z vi tl e ri D Fransa'ya don me,rn er ~:nl3 de izl~ y,e-:rUd:ru, ve &ltThemrn~. g,o,rev,rne:n~- ge-tid"rndne-:r'., Bu :po~hikaJa"r~ :~,rnru,m,rn.da.r,HtTh, ai;,ruJr~.m.kta, oklugu Yiiksek :M:~cJm~it~:n hosnursuzlugune yol a,ot;tru... vm,Ue,rn'ltt~,n po:rn,~Hk;a.SM1:ru,:~ ikm, da.y~:n:a,~ru, VEII.[dru,:, Din Vi!3- rnaddi ~,~.k,a.r.'. Buna go [[,!3- b,m.d'n,cJs:m" ya:~ ru, ,~!:J rn ruse siyasal b.m.r. a"r.a,~ olarak kul rna:n da,caJk,~ toplum da bu ~,r.~ve 'ru,~,~,:nde yen.~d~'~ 'b,~.<;,~, nij.rn~:ndld"rneee.:ktt Devrnnci '~de.o,rnoJ~, boy:rneoe dene ti m, al tmda

tutulrnakla ,k;8J"rnma,y~,ca"k,~ ye:n.ru. ya. da (can~.and,ru.nJa:n ~~skru) ,r.ej1m de .llila"t.rn~. g&t~-,d,rnmey~-

921"h§,da,C:a"iktru., :i:,kJn.c:m, dayanak sayeslnde de ulusal ~,ruik,a,r.',rn,a:r.' 3:n plana ,~,ru~ktu,d3.,r.a..k, inS3.Urn3.r.tn

:f:a.al~,yeU e:ri s~.y:3sa.rn alan dan ,~.ikt~,sa.d,~, alana kaydtrtl acaktr, V,~ n el e'~in po ~.h,m.ka.s:ru, ge:r.~,kte'n aik"d"rn ru,ca.yd.~ ve ba;,;anslzllga ugramasr muhatetetin etkln,rnl~hf~de'n W,k~ kendi taraftarlarsmn sert ve a.ce,rneci tuturnundan oldu, Utusal :Bo,r.~Ja.l:~:n tahvU :fa,:ruz,rne-:r.inin dii~ii:r.inm,e-s.i ve basm tizerrndekl

baskdar en aru M'dntThas,ru, bu tu tu mun dpik, O,r.ne,k11e,d.yd~,~

182 T d e ya.pdan ge-:ne,~ lSe-~,~.u~ sonucunda V]j.ni~-:rn e ba41 ba.ka,:n~rn ~.kta:n alru.nd,ru, ve verine Marttgnac g,e-t,~:d.~d.:~,., Martjgnac y(i,ikse..'rne:n iltuullila,rne-:fe t,~, y:at,ru~tu mak amaci y'rna, basrun 'liz!l3:r.,m:nde.,k.m, sansiirti kald ru,r.dru, ~ C,~zvltrne,r.,~, ,r.e-,sntThm, go,r.~-V.rne.,r.den a~rnntTha,ya, b~,~rnad.ru., Bu uzla~tru.nna, :porn'mtm~kas,~, :d:ru"ntThrnruJa:r.da,n da ai,run :kr.arn,c.m, hizipten de destek gor medi, Martignac, herkese ya.r.an rnak mst,e:r:t"en~ ,k.m nt1iJse.y.e yarana madr,

:1: rn.~ n~:~.ru lar ge:ne,rn oy hakkrn ~.n ge:!lt]J ~~rned ~ nt1j)es~:n.ru~ a~:rnn, ,kr.a.rnc,rn rna:r' ,iae konum rna..unru:n g'li~,rn0:nd ru.r.irn nlles:~:n~,

~st,~.y,o,da:r.d,m,. W, 827 se~,~.m'rn,e:d bu :Ud, :~l~Z~.p arasmdaki ~,rn'm§1,k~.yl \. 0 z e rn e IT'll? ~ ortaya bir sru.yasarn

bunal ru m ¥,~"ikf[~ ~~t~,; sonunda X., Charles da XV:: Il. Louis 'nin H~ r.' yanda g~~ mm§,:ht]J gLi.<;:rn~-:d artsrokrasi v e ,k.U~se~ ore yanda burju vazi ve .llila.rn,k, varda, X., Chad~s, aristokrasi ve :k.~ rn:~$ye

,b,,~m rna~t~,m, ac mazla "\ riiz\ -u z c: gll3:rnd~,::

J ~J. -i!I ....

10 :giiniin ve g~,rnecelin gLi.~~e,d

d . }...t- ~ ~t.. V _ II ,"",' ~t.. -..;; ~ (\' '._~ c y.'. ~t.. I '~I·. 'I-

. il3i:;J;"e,lt'i;., _ er.e,r.e,lt'i;., ~ . ._! ..... yo..... a.;' 1,.L ,It'i;..nhe~

.....

-: .

. : :: ....

•• .1

.. ~~~ ~:~::: .:;~:..... .

............. . . : ..

olan Pol ~gna.c'r:ru, ba~ b-a,:ka:ltThhga, g,e tirdi, :p'O,rn,~glf~a.C'r,fltTh program ru, ,~,S!3- a,~,ru.ktm,:: '~T oplu mu yen ~d~·n &r.giiUeme,k,~ din, adamlarrru devlet :~§rne,dnde ag:~d,ru.t.h konuma getirmek, gii\t,hl bir a.dstokras,ru, yaratm t'I"k, v e bun Jar m, i md.ya.z ~a.:da. donatmak .. , '~~

:P'oUg'na,e ~ I B 29 'dan 18 -)0) a kadar ya,krna~,ru"k. bi r y.d Meclis ~:~, topl amadr, Bu, rnu halefe tin ge,[ U'ru minl btlsbtinin artsrdr, Buna ,kllr.,§;:d,ru.k, :P'o,~~g'na,c hem ,kr.'3.rn.ru.W'Th S3"rsru"rna:n :m,Hba"n:n.ru. ye:nrude:n kazandrrrnak,

.....

.. ..:

:: ....

• ..... • : .;.. ••• "i" ..:

.. . : .. :- : ...

. .. .. , : /<C(>!~ "

: ...... : ~ ..

........

. . ....

:. ::~ .. ~. ~t .. " : .: .. :. ~.~: ...

::\,;:~~,a._ .. :.\~;%:;:: :··:·~"t::;fu . iN1.#L~~::·:~~~:~·: .. · :.:.~~:.~ .. ;.~~ .

v-»:> : ..... : <.:;:

B'A.NC, Louis ,-, B J 1- r B82}

- .....

Frami8l\l, reto rliTil C u S(usy alliisUe ri nden LO!L!l is Blanc :29 __ . ~kii m 1811' de iispa,miy.~ ~ da M adrlt'te ~ o.gd u, Babasl bu ra-

~v----' da Jlaseprn BOflspartetln Ig,etJ11 ell malliiye 1iTi1[]f,eU:i~ii~I'Clii.

18131 de ai II€'sii iil~e b iir Iliik.b;~ Fra m1oo'·y a d,oml d Ul. Da~a 8,0tJ11 ra K.arsii ka"'da. v'e a.r,d 11tJ11'OOtJ11 R~ez.!" de ,o'gr,€ mi iim Igo rd []. Parii~~rl~ ,ge 11dii giiml,d,e ~!L!l k~ k. 'og r,etJil ii rrniim ,e mt~l\a.'d II. Biir yatJil'dam (:fa Igazet:'e,c,iill iik. yap Ir~f'ord!L!J. B~ YlllllaH1a. c,~ ml~ ~ riiy€tg,ii '~€Vr,elll€'r lie yak.llmi ii Ilii~k.iiyle 'g ii r,e~' B IlEmc.~ :sosya'lliist d ~ ~~ ~ (>elile r ii

. .. . ~ ..

bemi iimls,€<dii. '18~7fde kralla karsil yOrOUHen ml~ ~a,ll,ef;ete

kat:llll,dll. Ii kii y 1111 S'OtJ11 ra La. "t!levue'" diJ. p_ipgres "yi (j ler Je me D',er,giiSli} y &"Y"II mila IiTilay a [a~'I~d II. '9 ~.: ara:cia fa p II[] liTiS a II s.ar!L!l ~ I\aJ a.' ii Ilii§kii tJil '~lO r~ ~11,er iitJ11 ii b i;g, ii~ lie mj ii r,d ii'gii ,Orgal1'isa t.101l1' w tnivail' (Qa.IIH~ 1iTi6 mI 11tJ11 Olr'g ~Ueml IiTiI €'sii} ad II11 '8.8 er iillli ii b~ 193- z'eHs.~de 'Cliizii .alla,rak. ya.y"IItJ11I\a·dll. 1843Jde- La R#Jfor"me (Ref.OrliTil)1 'gaz'etesiimiiimi b~IItJ1111 9S'k1Jgii ra,diikall C'!L!lml~ !L!lr"iiyetQ,ii ~are k.'et: i:~,iinl de 1!('€ r aId I ~ B!L!l aJ a,oo y apt:II'g II k.a r11 ~~ liTialla rl\a.

Parii:s,'te ii:§Qii QEN rel!e riin iin ii Ig [S,iin ii top lad I '" Sav u nd ug u ,go,-, ru~!S,'riri ba;~lmj\a, "'Qar~~ina, ha,kkl" vs' ··,g:sne,~ ,oy ha.kk~'·

'ge liiyo,rd u. . _.'. . __

;

..... : .. ..:

E$ki Duzenin ~ni temeJI€1" ,uzennde ihya ooiJdigi RestOfaSyon doneminin hlJklimdatla-n B'ouroon

ha~~anmda'n geii~f~u,.· ~'i ,xV~lJ.~ L?UiS~, Napoleon fun b,~ ~!z _ ~~ kere da'hs" Q'eri gei~~k _fize.re Si H~~~9 ,A:dB'Slna' SUfQ',~ne Q9~r~/meSinden $O~~' ele ~irdiQ'j ikfidannI 1824 J 6 k8'dBt surdurdu,,, ,XV/IJ... .' Louis rnin iididsn donemini 6nemli klisn~, eskJ topra'k sahibi ooyluiann 've kili oonin~, JaJ(obenier 'V€ Napdl~ori egemeniif}i11(le yitirdilde-ri 'fOpiumSB'1 Ironumfannl _v€nfd,en eif] 'l'€9irmeleriydf. B'ona:ps'rte (loneroinde d,urom Jan n, .. nisp& te:n ~agJamJa~ ~.ran burjuv8lar 've no yiu/1erin muhal€fetiY/13 O'€g€ll' eg'emenii~: Ylilannda ',xv_m,,,' LouiS~>,.:· .' ~uhal~tetin ka-ri/WUJrierinin. he.nusu oJdu,,, Karikawrde Loui$~, r,rB'oyunduroK' afb:nda' rnriewni~r,r .o/an na'fkr guStefflrok~ r,rkifioo ma'iiannln is'desi"~ JlkamuJ~~t~;lJ"H~ muikiY€tin iadesr' '~ r'loodaJ hs'kiarr" taJebiy/e: .. ' .... huz:uruns' t;lkan ruhban~, at/stakrs's! 'V€ topra'k; S8'hiple-rine r,ronia'nn iyiiig'inden ba'~a bir ~y i stemedig'inize yen1in eoorim r" diyor." Bu Slire~~Je $omlil{l'eier ha'fkJnrn S6zu bile e{Jilmeye OO(J'mez Q'orunOyor.. B'ourbDn/fJ'rf• eski diJzenin SJn, 'f/fJn n, i<8:pita'fiztnin geii$mesi ifJin ma'ss.eOOreh;, k3p!/31ist ljretim tsm6lJ O,z:&rinde monat§iif bit rejime 'toplumsaJ dsyana'h: S8'g'iadliarf soyluiuMa' ka'yns'$S'11 bUrjuv8zi iJoyleoe 1789 idea'fliJrinden but,un,{iyle uZ8'kfEl§8'1fJ'k~, de'llrimci idooiojinin ta'$JYlCliJgln, da' teri<€tmi§ o/du,,,

. . _.

:' 1848 '$,ubat' bevrii'mlii"Mde~ :son~a kurul~n ~·~~.iCi HOku-' . ituttJ·e ook8n··Ol.arak· giiren LOu'i~, 8Ian'c~ hUkumene "go'rO~le rii nii W'g ulamak iiQ~n <$atia ha rcacfi .. AI be"n iila bii'rlii'kte

. ~ ~ kij m,~t: iitJ11' k.~ r"d~;g ~ L!L!lx,~'m D,6~ ~'g K'Dmi~Y~i1~ ~ n¢~ '90 r'~ alclil. FakafdevriiliTilc,ii s~ {ec,e:'v,e BlatJ11c:·IItJ11 tasarlll\a:rlltJ11a "kaJ~11 .a l\a.tJiI ij Ii] rji IUv'8zii ~ k.'o ml i~yo n11Ul tJ11 v'e 1I11 !L!l:sall At,olly,ell,€ r ii~ kar~ll- 811 ~a 'e tJ11'g,~llli€r ,g,llkard II. ,23 NliiS8.ml 1.844 ~de ya!J 1111atJ11 8€ g,iirmll!e rii b ~ rji!LU vazii vie k.r a II yatJilllllllaJ II kaza.n1d II. B IIStJilC, IiTil'ec.lliis e Ig iir m e-

94,

18'3-0 B'ya'kJanrrM3'SJnm '~ Louis PhiJippe 'in iktidara gelmes~'nin ;j'fl(jndan 5 sene g~mi~ti" Daumie,~ yara'ia'nml?, ve ,lJeri~n olrnU}7J' tne,ZB'n;l' girmi~ halk temsMci/erininJ, mezsr W'irJ uzenndeki "ijzguri(Jk iqin tJIdO/er" cumlesiniJ' ":Bunun i.r;in 6!meye de(Jer miydf?" ifadesi ile sorguJuyorJ, ,0 y~Jla'rda Frn'n:sa' 'em ya'sa'klanmf~ oIan tsu ka'fikat,(jrJ' 1830!da ya~'i1anla'(dan t;JKa'fdrru:}. oIa n derSi de ifade ediyor"

~_i~»..",:

?F.J

:::-:":"-=-:-.-:- •• ,::.~....:

.-: ... :-." .. : : ...

hem de muhalifleein dnk.:ka,trun~ i~ srn.ya.set tarnsmalarmdan uzaklastmnak :rn,~,brru d:~ maceraya yon eldi. Bu a.1l[iIDa,~::~ a d Uz~e:[rTh~[\e.d~g;~, Cezayir Se :fe,:d, sonunda C ezay h" topraklan sonm{irn-ge,:~e,§1iri~di Mart .1. 830) (la TenIDsru.:~c:~'~e:r' Meclrnsru, toplanttya ~inl\d,'~Arunda. 'ru:~ur]_fTh:~'ru~~ar ~oAu,:n'~u.:k.tayd:ru." Bunlar PoU;gnac?-urru ba.~ba.:k;an:~:ru~a. atanmasmda Yuksek MecUs't'mn ona yru,:n:nID alrunnrmdrul:runm gerekce

g,os:tererekj, basbakanhgmrn gecersiz oldugunu ,one s:ll'm.tl~,e·r ve ,kmh protesto ettller, X. Chat~,es, btl protesto hareke durn :k~a.Uru~a. Ita:rn-§ru, bir' hareket olarak gom-lip 2:5 T emmuz' da meclisi feshetti. Polignac ise kendisine Cezayir zaferininin :ta1:a,:ndru'rdru~m, :~dbanl giivenerek 25 Temmuz :~,8)()tda

fi~ kararna meyi yij :Turd,uge koydu ~ Bu na g iJ re: 1..) Secimler g ec ersiz sa yilacak ve yeni bir meclis olusturulacaktr; 2} Se~run'ID sistemi yeniden duzenlenecek ve oy hakkr saldp.~e:d:n:hfTh, say:ru.sru, moo binden 2:5 bine dii§ii:rn-iUece:kd; 3} Basma ~o:t. kati :krus:rudanrIDala.:r get:hl'.m~~ece:t.tL ButiifTh bu kararlar bir h ilk. timet darbesi anlam ma geliyordu. ~> itekim ertesi giln Patis :ta,YIfThttrn-na.ya ve sokaklarda badkatlar kurulmava ha§mand:rn.,

I 8···,·)·:'0·····, Dev ri mi

-, . . . ,,}," '"

siirM91 r'a'Om,eli"il hOkum~t~ katllmadl. BILII arada 116 MaYls~ta lu xem bou rg Kom ii:syo 1filILIi da'O I 'hll m I~ j ii:~~ii $11 11'11 Ir'll IfiIII n ha 1k,la n ,e 1III,e r'ii 11'11 (j,e n a II II n rna ya ba~lla m I~, II j

,2,2 Hazi ran 'da at61~N3! I,e tJ" ka pa t.llllllriI'Ga b iili"illl,eroe i~~'~ii a~lllkta kald I. Ert"esii 'g UJI n (:h3! Parls ~ ro Il,eta ryas II aya lidla lfiod 11.216 Hazl ra n'a kadar s [II r,'9 nl bar ii ka t. sa va:~ Ilalf'l v,e a yalk, Ilan m a Ca va ii,g nac ta ra Illi"iIdalfil 8.(;;11 mas Ill. b ~ r' b ii'~i' rnde basn n lid II. ii Ii"i,g ii 11t.,e If,e 'y,e Ik.a~a li"il 81 an c, 1870' e kadar F ransa 'ya donrn,edii. Dond U 0 [Jln,d,e [s,e mii 1lll,etv,elk,iill ii 5er;t lecek vIe Pa ris K.,o m [111i"i1 [11" IfM31 ka If'~ II ~ I kacakt I ~ G iittii Ik.'~,e sosya II izme ka Ir~ II b iir' ta Vii If' i~9 iilfil,e '[;I ii r,e 11'11 B lane, 1872 ~ dede Elfilt,e rnasy,o na II· ii n Fransa 'da Ik,ii ,~IIII~ malar II IfiIII 11'11 ya:sa.Ik,I\a nlmaSlllfill1 deste 1k,II,ed i, 8 UI a rada K,o m lllnlC;LIII:e dlfil a:f111 i:~ iili"il !U 0 tJ'"'a~ v,e rd iiy:s ,e de a rt,lllk, :8.0 II Ulfil !des't.,e,~ r Ifill' ka ybetm ii:~tii. 1 881 ~ de i:~,g UJI n~) n[111i"i1 1k,llsalltllllmaa ii9 iilfil ver rll,e n b ii If' '0 nl,e If'iiy ii deste 1k,I!ed ii. B ii If' Y II ~ so rlIlf'a ,cia 16 Ar-allII Ik, 1882~de .o11,clul.

X, Ch a r 1 fS ~ a :t.ar'§~, '[[rID uhalefette OmSUFID :j Paris a ya.:k~ anmalarmda ve daJ13, sonraki siyasal ge.'~'rn§meme:nie olsun, ~:tm :~ld§m, one nrID:U bir' ,ro'~ oynadi, Adolphe Thiers ve ,F[a.:rn1~O~S Guizot. Thiers ~ ilnlli It is La r if de' la rivo 1 u t iun fran eaise nm ( F:ra:MSI!l; Devdmi T arihi) yazan ve :rulru:m~~ru, unsurlarm or.ga:nru, National gazetesinin yonet~,c'ms:rn.ydi. Guizo t ise bir' tarih profe ood1 ydil ve 1830) a kadar s~.ya.setme yakmdan :n\g:i~e,n[[rrue:m'rn~:t, Buriuvazmin yilkse,U~ o y:k.ilsi1:n.il antatan 11is~orie de' la civilisation en F ran[e-'lll (Franstz Uygarhk Tarihi) yazan ve gb:J-ru. hir o:[gli.tiin, iiyes~.yd~,. Thiers

~I a t i (] naJ ~ de] y!on,ethrmrru:n, 25 T emmuz k ara r fl a n I r.l eriy 1 e. :h ukuk dru§nl\f1, d ·li:¥tij~nii, zorbahga

b(l§ vurdugunu ve halkm buna ,ta:[~ru, direnme bakkmm bulundugunu bUdidyo.rn-du"

21 Temmuz'da ba,§~a.ya.:n genel ay alm, anm a. , daha sonralarr 'tt§tUrTh'~ru, ii~ giin" 28=29 Temmuz'da YO~U.1rTh olarak siirdii.. Thiersnin ve ha§'ka. gazetecilerin :~~rnme.:[' ve oye,:[rIlci[\e:[' :2 8 T emmuz giinil Hi) tel de; flUle; ~i (Belediye Sa:r.ay~)

Lo u iig B 1\& nrC j 'g,ell ii~tii r m ii~ 0 II dU'bI lUI :so:syall iizl1I1 mode Ilii riId,e :S 1Ili"illl'f m [ll'ca(j,e II,e:sii 11'11 ii nl 'g,ell ii~t iilf'ii II m,es ii y,e If ii nl,e b lUI rji !uvazii iill,e !ulZll~maya ,day all II ~iir- y'olfit"e mii li"il izl enilmesin den yalfiad II r. Olli"ia ,g6 r',e to ~II lUI mu n ,e m,e Ik, t.,e m,e II ii [lIL,er-ii Ifi:e, 6 r'g [It, 1:191 li"ilm,es ii b [H,UIIi"iI s,o r U li"iliia n '90z,eoe Ikt iilf'. 8 !LIIIfiIUIIi"iI i'~ii nl (j,e ii II~, a,clil mda ,~IIII~ rna he. 1k.1k,111fi111 n v,e i~ 9 [Jlv,e nlll ii~ iilfil ii nl 88.,0 Iia nma:s II 'g,e r,eIk,iir'. Talf'ii ht,e :s II li"ilIlfll;a1f y,e r'ii ne fii Ik,ii If 11'191 riinl ,one m Ikaz.a ~,d 11,0 II nlll SaVILl1 nalfil B lanej dun Vanl n ii l\a,hiii bii r 'g [I:~ (Talfilr II} tar-a:' liriidan y,o lfil,et.ii II d ii'O ii li"il,e ii li"ila llilII r.

Burjuvalar :m~:Ue:dlru, ayaklanmaya kanhmrm sa~'~alrna.:k :~,~in :ru~ye:m"illedlrID:rn, a~nrruad:ru,~ o'[tum~~ar' :tapa.:ndm. Bou:[('bo:M:~ann beyaz :[en'k~'rn bay~al.ru, rn:n.diri~.di:j ye:dne. de vd:nrID:rnn ii~ :[e.n~tlru, bay.ra~.ru, ~Utrn~di, 30 Te;nfThnrIDuz'~da. :rnlruniID'b~~a:[(" ta.:ra.:frunda:ml o:~~tu:ru:~an YiirilhlrIDe Konse.y.ru., 0 tIc a us han.eda:n:ru'ndalrID. La u isP~dU,ppe,'t:rn, ta.:hta ge~:m:ni:t,

M· + d- Lat· ...

. ,'-.'. '"I' ... .... ,', .... _-

, ,_, .arqu,rns ,e "~." .aye tte.

Pifd~'irp:pe:t:[le uz'ma'~'R1JJ3,:h=I,:n

~-= ~

ha§ma:nrIDm§ o:~du,.,

onde.:d:rn~runde.:krn. CunrID:tru,:dyet~i~edn bru:rn-' sii:[e di[endlkten sonra Lou:ru.s=, Uze:r,hle~ Fr,fl:[fTh.smz ta:dh'runde, Telr[f1J!nrruuz MO[riJl8J~rusrn o:~a:ra:t. adla:ndurda:n dom.e'[[r]J

L,-~uis~ Ph Hi ppe 'i tal~ta. getir'en gii~:~edn :~ste.dik~e:d :n,e ge.nem oy, ne de cunrID'bu:rrnyett:L Cil:fTh:ku. cUlrn:hu,:rrn.yet de.~ gene.:~ oy da Ja~k.ohe:n~~,e:rru, ve del00okras:ruy:rn, :hatru'datru,yordu" Bur:j'u.vazru, :ru.~inse

915:-

, ..

.-. -. .... -_ .. -~

'ra .... ROntOIl, .. II.

, FoplulIIsal ROftJanlizm

11 '9. yUlZ.ylh Ill! ortasmda Fransa'da y,azan n (:lurumUllIroa kok.IUi bir ,oegi§ikJik. .olou,. Artl k. :yazarll k m,oo:l,€,ik.lerini suroOrebi Im,€,ik, h;: i 11: so)lt ulann ~or~~aSlna muhlitta'C' 'o'€igiller'01.. Bas 11111 ve y,aYln da ~'eklllrolojik. bi' ,devrirn ,g'er'QekJe§mic~! y'eni kaglilt Or.eitrne ve ,diz,gi .. ~n~,emllerl SB.y,€,sin d,e 'QO k. osha tazla savida basllabih~~n k.1itap1ann 'Q.ok. oaha ,geni~ kJililelsr,e ula~abil mesi mlumkun olmu~itu,. 1820 r de Fransa 'da okur y.azar .,~ rani b e§~:e ikiyken,! 1 B:3 5' de ·ilk?:kl!ll ,egimlini zorul1l u kdan y;Q8ani n '~'lkmraslYla bu .0 ran y~(Z,VII (u1asl nda yu!Z,d'e 80 "e y,akla§mll~~~,. F'~111 SlZ y,azi n tart- .: hlinln ,en ,on ~mli ,d,er,gilenn den ij:~UI~ Revue des Deux . Mondes (.i~t DOnrya D€fgiSIJ! aiobe (DO~l~ R'ev:ue· ~ PariS (Par;, DE.1tIiBi) bu WlZYIl'oa '~'Ikmlaya ba~l.amll~r, .. 'Gaz'9t,e .saVl,sll1da i~e i:nUrYOlk.· bir paflama Olm;uL~ Parisl,e ,gunIOk. gazete~ei"~n ·SayISI 181 0' da 1111 ikoo!., 1 848 "·de 2 6! yl . .bulmu~iliur,. BUI ,g~'et'elsr,~ ilioplurn y,a~arnillll!l ,gUlnlUI gOnuln9 aktarsrak ~nplum!sal r.omeniljizmlin ,geli§imi l1e katlada bu:lunmu§1ttur,. Balza.c;~· Eugene .sU€,~ Dumas'lar'l ya~aml.arlnl yazar,ak. kazanan romancllar olarak bu 'g~az:€tt'elerin sa'gla'dlgl ma.lz,~meyi ko:nu 'edinmi§I~'dL Konulanl1lln b6l§lnoa da ''yeni Paris :ya~amil"" ,g'~lir,. Paris'te YUlkselen bir ,011a ,SlntITnl yanll saa SB.yIlan htlZ!a artan ve seWaiet i~iI11 00 ya~ayan oir i~~i va i§8iz. On:lUISlJJI bu y.azarlan n bEl§hca kOl1uSUInu .cdu ~urur,. BUI konu ise buyOk. 'olcu:d,e ,gunluk. ,gaz:att,€!emen~ 'ol11r€ITI11i bir 'oh;~:u de de msmif t'op,luml sag hgl lsta~istikJ,eril1 den ,alll18(,ak. g,eI i~irilmli~r,.

Don emlin toplomsal ko§ullan I1ln ,on e '~I kar,dl'gl ,§ey.1 SUI~: ve al kolizml ve iliahli§eli gin ,gorijllm emli§i: oir b'i~im,de artmasi .cddu" Gazettes de~ Tr;btlnsux,a,dh bir g,az,et,e,~ ,suc· .oranlnln artmesly!a .0 ra nib I I olarak~ b'wuln ,saymalan nl y.aI nlZ:ca zabrta olaylan 119 ,aylnp' iyi bir iliiraj sag larrU~L

i~ Eu gene Su e bu ,gunluk. p olisiye ,olaylann romlMllnl y,azar,ak F'ran,sa",ds b€.$ittS8Il~ ()Irnu§ Ik IJOIJUIIiSil y,azar-

d I r. Romlanlan P,ariS ,~n~'elekiuellerind'€I'l~ or1a ,91 nl1llan~ i~~ilem kaclar 'QOk. ,geni§i bir k:esimli kOnu ahyor V8 ,~ok. ,gooi~ bir kegjm,oe .0 kunuyon::l u,. Ve n i moplum!sal ,duruma. ~'epki ,g'oS!lt'er,an 'diger ,so.syal romlMliliikler ,gibi (yarnli H'u go~ lama 111 ne, Balza'c\~ v,.bJ Eugen,a SUB ,de ,sorunu iyller ve koUilller ,sorunu olarak. ,gorUryor.~ r.oml8.l111111S konu .olan ,~atl~mlaYi h,er SlnlJan iyil€!( ve kOtuler a.raslnda ,gosl€(iyo rd u,. Bu rorn6ll11lan n h €iTI,en helJ~,~ bir yand,an Paris"i n 'Q)e§illil i kooimllerind,eki ya§i:amll aynl11ltllanyla betimllewn bir ,g,e~)€k~:m,gi b €11lim,oorken kur,gularll11roa,~ ,ga,en ekool

nomlan~lann ¥9-1J1,$I1111 kullanllYQrlw'dL Yani,~ uria y,a ,oa soy! U Slnlftanl bir kahira.mlan (ki 'oL'9I1ikJari romans ,~oval-

,

y\€lilerini n ,00z,e,lIikJertyle aynllyd I) 'ca'goa§ bir 'Qevred,e,! P,a-

118'1,e h,er kesim,dool il1800la kar,~1 kar'~IY,a 'geliyOr.~ hakllYl korUrWlp, hekslZl ,(}ezalandlrarak"l a.'ooleill ,dag IIItI.y,ordu,. Eu,gene Sue'nOn r(II'l1ranlan ~w bu yUzden, y,Mli y~ni bir ~(}.lJlurneal,ge~lekligi '€:Ski bir kapta va ,eSki bir id,eolojiyle y,MSliIrtIllgl i~:in her kesim,den .okura .seslenebiliyordu,. Ay- 11111 c~eyi Balza,c·'1 n romanl,an i~in ,Cle .st})lh~.'?!it€libiliriz,. Balzac: 'da~ h,er 11,€li kadar kj~h~~ijnn e ve ,anlai USital1g1111 oa Su e'Y"e uSWlnlugO tart I ,tla mama ,da~ y~ l11Ii to plum!sal ,g,er'Q.ekli'91 beillimllerken ,e-ski oir ideOlojinin bekl§ ,a'~ISlnl kullan-

n111§ v'e '~ab~rn:ayl k()zmlik. bir iyi-kotO .$ava~111i In bu ,duny,a'oa y.anSlmlaSI ol.arak. ,SUlnmluL~iUlr..

Su v\ani 'g'eR;ieklig in ,aldan I maslna. V€.m igimllz, isirn 'olan

. .

realizm:in F'rru1lISIZ, ,ed,ebiyailtln daki ,dpr.u~, n OkttaSI olamk.

,dle, 1850 VIII ,du §O nijlool ir. 1850 'Vi izleyen bir kaQ "VII l~ Inde ,Co urbefni n rt 91 m lerl, FI Bube n! In MsdBme Bovsry ~si Durarnlitty' in ,ger'Qek~ilik. akl mlnln mQl1li11f'eSiltosu sayll,MI ,Le ,R€a'liSme makaJegj,! Champfleury' n In ,dm eme- 18t1l1i R€€JJiSfne ba~hgl ain da bir kilttap'ti tOIJIB'lTIIB,81 '! Gon" cou rt kanje§,lerin \1'8' Zola,' nl n '"'kJi nik""' ye, da, '"bilimlsel'"'

nQittOmJizmlin,e ,gi,d€fi11 yo lu a;tl. Ashnoa her rom:M,CInn 'Qok iy1 ,(j'uyumsoollklan yeni gsrvsklk kaf§lsnda yap,msy.a '~all,~lklan ,§ey.~ ,gozlemsel bir l1esneUigi koo,dilerin,e 'OL,gO bir ,d unrya ,g'OriJi~1 ,~)elV~sin de csunmak.~

96

son derece ki§isel bir f:elseili,el1iin kasns'g In da i§:lem ekJliL ,Om,egin Balza.c;,; bllirnselik. ,diy\er,ek. Sal nt -HUarle' n in sosy,al· katmanlar t,~orisini bir 'Q€,§iiIi ,edebi z:oolOj Iy\e UrYQ ulayar,ak~ ,g€,~itli "sosyal iliulrler'" ,Ciz,grken ~ ken disini hem Y1Iza'r , h,001II ilta.rihf~i,~ hem biliml adarru, h em de m,~lseili,~,~i olarak 'go ruryor 'Ie bu 'ook b ow~lu maskenin arkasmdan bakarak mll,aUlgl 'o)ik,Oler,de ken di sosyal, polilttik. ve ,eiltik. yarg Ilan nl olabl Idig inoe ,egem,€fil klhyon:llJl.

8alza'ci~ ,~ag In.in t,~plum~$aI ol,gul,arl)/i,a bUryUIk. bir tuillkuyla ilgiloolmi§ bir y,azardl r . Rfomanlarl RieSilto msyo n v'e l':ernlmu!Z, MI(}.na~isi .sOr,eci 111 deki F'r,anSlz, ilioplumsal ya§arn Inll'11l ,~)ok. 'degi§ik. yO nlerini a.ynnlb larlYla b €I,gel,er . "lop,lumul11l ,€konomlik. yaplSll1a ,duydlJrgu IIgi Saint· S I mo n, . ~o~l~er,~ Lero ux ,gibi iJliJpik. c3osyali.Sltlsrin 'dU~ln c,a,en-

: : ~in ·,eI\kisini yan.sllltlr,. BUI t.op,lumlSai ,gentek~ilik. her ne :. k:@(jlar S~r Wa1te.r Soott ,e,tkiSiYie' ta.rihS-9,1 romantizm ve'

Balza,c,'ln; kendi ,eI\ik. iIi'sl,seifresiyle mlisik bir iyi- kO~~1 'ca~I§meeil ,d'Uoomlerhs' ,avllrm 'oa konulannn ,ar18J kayn,agll,~

. ,ciegi~en t,oPluml~· 'd€gi~€i11 topluml katmanlan ve bUl1lara ko~m olarak 'degi~n lnsan II i~ileridir. ,Eug€'ntB Grande" ·nin kolay kol,a.y hl9jhza.laiUan silinm ey\€f111 ,~oyle bir sahne,si vm-,dlr: ,Cimlri 'Gmndet:~ olr 'geoe oin:l,oolbi m klZl E ugeY

nie h;:in 00 n ,d'€f'eoe ,€Sr,ar'el1g iz bir bi~:im,de,~ Saum u r' u terkeder, 8U1 ,oavra.nl~1 run 11 edeni,! sat Eug'mlie i~,in ne ,dentli karanlhk. 018a da, o kUJIr i~:in ,a'CI kJItI r, 'Gran del, N,MItes'daki ,g€fl1li yapi m etlan arasmda bUryUIk. bir para 'oarhgl old'ugu haberi n i ,al ml§,ib r ve' birikfuimligi ,altlnlann I ,en yO ksek iliaizle i~ewbllm,ek. i~in .a my a k:o~makjad Ir,. Bu ,CI,BVr'OOII~ bi~imli! 1 789 Devrimli'l11 den ,oonr,a soylularln el konmu~ ara.z,ilerini b'UryUIk. bir uLstailkla v'e 'Qok az bir miy,ata. ,ele ,geCi ren, 'Cumlhuriyet'~1 askertere ,§tarap, satarak ,S€(v'etini artran, bir k€n~~s1t,e tUlocan 1111111 klZlYla '@lIen erek burjuvazid,eki yerini .sa,glamI1a§iltlr,an" bu .sayede belediye b1a§:kanhgl119 kadar yukool,diki'en sonra rop'lum~saI konumunu 'el karlan i~in sonUl11a kadar lstismar 'etm,ekJli'en 'gen ,durmla.ya.n 'Gran deilt i~in ,dogalchr.. 'e unkiJI .a h eml ,~,agll1ln ijpik. bir Orunul~ h,eml ,de ~1JI~k.uya var.a n 'cimlnligi Ie psikolojik. bir olgu dur,.

Balza'c:'ln b €.1imlledig i bi~imllyl,e mpluml va"~ mi •. ken1 .. .sel ve iIta~ra kesiUeriyl~ mlim:rulsinden m,obily&t9Ina~ iIli,ca-

ral\nd en m esl€k, k€Slmlerine! banka huip ta nnd~ Ii 'gyiml kUl~ama. kacl,ar ,oyh;''$in e ,aynnilllYla resrn €ldilir ki J~. sanhk KomedyasJ'nlnbelk€mlijil1i toplumsal y~aml ,olu~ ~urur ,dem,ek. a.ba.riltl '01 maz. Su koh~~kJliilll y,a~a.rrnll n '€fill iyi ,dlJlYUmleM,dlgl kJ1ltap, 'oa Ba.lza,c:'ln bhmewn ,00du:gJl ve ,sonra'oan n at tar I u(Z,€(in den yaYlmllmran Les Psysans'" d Ir (KoyJtJ/~f;, 1844-55),,,

Roml8.l11 d,a bbtun karakJlt,erl,er .so 1111 der'eoe iy1 '~izilmli§ UIC: .sa.sy:al .Sll11Im t,emsII ,€!d,E.1"ler.. BUI Slnlllilar,dan binncisil1i,~ .so)/t ulu ga 'oz'enen yeni burjuvaziyi Na poJl!!o n ~ un ,gener,allenl1,den koyl UI kok€fMi yeni zel1,gin 'C orritlt'e ,de M\ool~,oorl1 e1! .simgeler.. 8UrY-Ok. ili.opr,ak, sahipl~inin y.~amllna 'Oz,oo dgi i~in bir malikanede oiUrma.k1ta.chr,. Bul ,oonra,oan 'go rTril,e ooylu,~ a'QgozIO,~ hllrslZ, ve kall€~ koylUII~in .said InSlna ugr.ar,. t;ilnIW y\eni .soylu ,eSki otorillt,eyi kur,amaz,. 'CunkO ,eskiyi b,lm,€z. Bursoa Balza.C'ln biJrillOn csosy,al ,guzlemlerinin ,arkaslnoa ,dur.8.n ~uw CUI m'elooili'ooini ,gorulru(Z,. KO)/iullen ,desmkl,eyen lse kall~ m,akat ,gu,~lul ili,eili,eci Rigool V€ M ont,oo m,efyi 'Qekem,€yen or1a ,81nllli ile~g€lenIe rl ve lJolmik.acllardl r,. 'Q-aJltl~ms Mont cornet' n in rnmlak yenilgisiyle oonlJr~IMIIr.. M\a.likaneyi ,~ok. 'diJI§ijlk. flyatla ,alal1 Rgou bir kJsmlnl mtOHe.iIii kJerin e verip, ,onlarla u!Zla~lldan son ra ,gel1sil1i kij~Uik. pa.r,oollel'e ,ayl rarak. ,cok b,urWIk iIi,aiz, had leriyle koylul!~re .satar.. K'o)/tOlerin bu m,aizin aIilill11rOal1 kalkaM)aya,caklan ,oaha. ba~11 OMI belldir,. isyanla b~ar,dlkJan :yalnlz'ca '€Ski bl r 'm'en dinin yerine yenisini v'e kul§kusuz ~oplumlsal olarak, ,oaha. ,g,ern;)ek~:i V€ ,gentek ,alanllnl ,QiIilJrtmek. .almlumur,.

-- --- - - - -.!:I!,--

K oylulerfirl konlJ!sul! ,eski a rlstokras I! nln 'QOkiil!~I,~ ~'ranl,SlZ Devrimli'nin fuo~r,ak, lJolitttik~an ve bu politttikaJWln yaratbgl yen i topr.ak sahipleri snrfi! toplumsal ,otori'te ,oorulnu,~ bimysel ,~avr:anl§lan yijnlen direnl Slnrn '~Ikarlan~ kijle lJ~kolojigj gibi ,son ,d'®reC'9 kolekiillf olgularchr,. B€lkj

..

.. : .

.........

.. .. . ..

Ostte: ,Balzac '~n Evlliilliik Hayatulln KOQuk Sefal eti dOReminin tf}:frika oc!€Jbiya t modasJna uyara/r 50 fssik.iji halinde ya }/I nianmlf 've 8.00 desenf.e msimfenmiWti. B'u te,frikaiar Dug,unldj ,popUier kiJlWr 'vera hi fie kuiUiriJ If;PJ'llfarn/annln ilk ome}r.1'e:rini oJu§turuyotlar(h,. Altta' .. Fransa'da 1830 ile '1890 arasulda ~n '~ aiUsn

alts sureldi bif StlSyai OO'llrimin ~andlgl ,6:0 ~if romanda da bir d6n.um nok:tS$J111 oiu§turor" 'CagIR b,uWn ko~uJlannln h,zil deQi~imi~ ente!ektooi

atmos:terde de bUyliK bir dinamizm yarabyordu,. Bll kimiieri 19in ilgi r.;ekicif dikka tie ''1118 mu'tJ8ka izJenmesi gereken bir deQic~imdi" KimiJeri i(}in ise Or; s,u~ ''lie orta ya l}lWn yeni OriJnter t;fraz tembeJlihtenl, oitaz de wtucuiuk: 'vera anl8 yamamak'tan k8 ynaldanan $:oonl1 '~ dayamf'!Jazhk yara'lJ yofdu,.

,de bu l11ed~ll~en 'otOrul Mlarx~ KaylDIeT Ie Balza.'c:·1 n ya.' pRlan ,arasll1 oa 'oL'el bi' v'er v'€rir.. 'Ger,oekitel1l 'd'~~ kapita. - . Itzmln nBSlI ,egki toplumsal be'glan koptrdl 01 n I ,gost€rirk€t11 'Glz'digi Rigool portreSl,~ Marx'in c88h-nexus ,olarak tanllmla,dlgl 'etkel1 in sanki w,c:u~ bulmu§ bir i§Jevooligl.air ve bu hBliyle kliltabln konusunu ollJl§iIlur,ool iIlnplum sal '~ai~u~ma Mlarksistlt ,analiz'e ~gun 'dUl~€(,.

B,alza'C','1111i ya.nl slra y\eni toplumsal ,gervekligi romrMliliik bir ,dlJl)larhhkla yanSIID1II§' I k~ pooUi~r y,azar Lam,oonaiS ve Lamartl ne' dlr ~ BUl1Ilardan Lam~nneis i~il1l oUttiJIn ,00-

- - - -- - - - - '" ---- --

run lartn 'QozOmO Ka~oUkJiJdt,e' gtzllydl v'e' !Fran SlZ wplum u ,anrcak Karolikligin ,ac:lrn9 V€ saoaka llkelerini ufY,gulayar,ak, kel11disini ~,eh,dit ,eden y\eni toplumlsal SOl1Jlnclal11t~ i~~i

.. . . .. . - -_ -

...................... '" ....• _-.- __ .. _ __ . _ __ _.__._._.__ ~ _._._ ---- _ ,......-- .. - -- r..-.---.--.-.-.-. - .• -.- - ...•

....... _ _ _- .. __ _._- ._. ---_._ . .- _ .. _ _-_ _._._----_.-... .. _ _-

S{}n"'UJ n UJ ndan kUJ rt ullabii II iird ii

- - - - - -! - - - - - - ~

.c ....... :.. .

. ... .. -:...:- :

w ..::::f"='" *.:: .:- ~~":": <:: ~:.~: ...

:: ....... ::- ... :v-: ....

-;-0,' /. . '.: :·";i . .! .. <~., .

. .... :..-::. . .. ~ .. w ... ·· .. ·

'. . . :- ~~:..~:-~ . -.::: .'. ~ ~ .. : :..

. . ........ :-.

• ( " •• '.~ ': v •••

• i-"<

--

'.<

~ .....

Lamart i ne, '9 ko no m ii~. ~.O~ ~llllllar II n F ranS'l top I urn yap 11- :s111il1II z:.Qrlladlllglllilllllill bililiinc·indeydii. Lamartine ~e ,g,or'e ii~g:il 811- n~f!Oln i'g.iilillde bUIII~ .. mdug~11 durum -c-iddii bilr topllum~a! buIilialilim 111il1 goste rg esidi r, 'g. !D11il1 ~rJI 1"1' as 'ga r~ 'g'a r,a ~s ii rli il mlll,e r i n'e ~a.'VlJI~a mad an hak v,e 'oz:g [II r II [II ~.II,e r illili'S kavu, m u ~!a r' ~ d! r . "Sosvalizm" '~l'elliilil,G'a~s kadar da bu 8111il11f" toplumu sarsmaya dsvam edece kti r. Gel gelel i m La mart! ne ~! n sosyalizm den an lad I:g II 'e g's m'e Iill SI n If ~ n i~'g,ii 8 lirilIlh rlill ko r U mas Iina ald I~I hi ilmla yec.il ve sll iit: ilSt b ilr sistem di . Sa i nt-Slmoncu Is rta giiril~til,gil tarttsmalarda 02"sll mlUJllllldlyst:ii :8aVlUlnmt.ll~ v'e mlUIII~.iiy'et. ko 1ili!LJ~ unda Sai n t .. S lm 1) n c ulard an ay r II lid II'g II Iill II h 9 r zaman V!LJI r'g !LJllla mlll~tli. lamia rt ii n e 1 sosya II izm te h II ii kes ii n ii 1 ayIilill zama nda b il r,eyc. il to p I umun eks il ~,II il ~,II,er illill il de 'g ide rece k. b ii'g:ii mde savu 1?tl) f'abi Im ek il'g,illill to p Ilu msal ya rdll mlll~ ma .on'sr il r. Lam artin e' ego r'e so 3ya lizm s ya r dll m II~ mad Ilr. Ye n i biir'SYGii aknnlar ii:Sis bencit~LkJeriyle il~'g:il sorunUlliliUI ancak b ulY Uft ml'e ~.ted il r 11'9 r ~ La ml'e r1lnail8 'de Q Iiduig u 9 ibi ~ Lama rti .. ne de de yard! m ia!jo rnadan alillll~ 1IIIa n K,at:o II i ksadaka ii II kes i dk. B !UI ,s Iill ti lstm II 90z.u,il mid Lllr 'g,UIIilI~.u.jl ,oz"s II m [JIll ~.ily'aU,'81il1 va2,ig eg,ml'ey ii gerekti rrn ez. "Ortak m [1111 ~.iiy'st: g,il tatu r ulya l\ar a r a-g m,s Iill m ulll ~.ily'st b !LJIlg une dek top II UI m U rll e Iill vaz,'g 'sg' ii 11- m'9{Z dil r's'gii 0 Ilml !U1~t ur, '0 ns uz Iill,e aii Il,sl Iill,e ii~~ n e ds ~I¥'ga r I1II k vardrr ." Kutsall ,oz:ell ml[lIII~.iIY'et ha~,~,lllilla dokunmadan il~g,ii 80rUIilIunIU -gozlilmille men in yolll\ar 1IIilIli ar ~t:llr mak Lama rtiIil,B'in Ige rek yaz:arlill ~~ Ig,e r'a ~'S a :8ilyas il ka rilyl9 ril nillill ana amlag" Ilarlllil dan b iir ilnii 'OIl !U~tUlr ml~II~t:ILI r! '!"I'D urmadan b [11'1 UJlye Iill! s~::. tah if, d is iip II ii nslz, :81sf:all'st:ll,s y a'g rna ar as lin da 'g,11 r p Illilialill 0 UI i'§9ii ,~ijnJ hu mJ n,BS III za ~tede billl ii rlz?" d iiye sora r~e tJ1 ve '1"1' M ulll~, ily'etii 'g iidsr,s k daha 'g'O~, Ig ijJ g: kazanan bazi d okt ri nler ii Iill cazi bssilndelill 1ilJ8;81111 ~,'O r IUry ab ii II il riiz,7 'V'e ,s!g'e r to p II lUI m U Iill OU t,eml'S II ta:§i I yl klllrsa, 1:0 p II ~llm t.11 nas III1 ~JL.II rta r ab illl ii r lz?" de r ~"e Iill 'ga'g 111il1111il1 t iip ii~, D ilr m !Lllhaf'8za~~ r yaza rlllilllllill ~ayg 1111a.rllnil d iill'e 'g,etil r ilYo rd u! Lama rtl ne' in bu sor ullar a verd iilg ii 08- va p b iir t: Ulr bo~ te ml,e nlili il,de b !Ulilu Iilimla~tll r. B !UI t:e ml'e Iili Iillii Iill ii Iill 'Q'er'Q'S ~,II's~t ii g in il 'g.or ml'9~, UJlm ud ~Iry Iia b iir d iiz.il ro mlalili yazmll~ v'e b~11 r,omlanl\a.ra '!!!'gosyall rrQmlalili"" adillilill v,ermil~tiir. B~II ro m)a Iiliia rda i'yi :611 n Ilflllilia '0 Iill,srd il'g i 's rdsml ~ ~ te \Ie kku i ,. d U r. O!LJi y [llzde Iill de b U r'O ma nllar IIIili h e ~s ii y a~a milia r Ily Iia t,'9V'S ~,~ijlll iillill en s'Oyll u rO r n'sg illiliii v'e r'e Iill '!'!' i Y r~' i~~'g,ill!e rillill 'Oy ~.ijlll'e r ild iir . '!'!'So8yall romlanllai"" b~llll,gll alltillilda toplladl,gl dart: romlanlndan (Genevieve, te Taill'eur de pierres, F;or D'AlIZ8~

Anton/ella) Gen~v/eve Iden ba~~.ii~iililiiililil yanii ,erdemllii v'e mutevekkll hit2,ml'et:'g,ii Gen'vlevefln ~llli dU8Slililili a~.t.armla~, be 11~.ii ds 8'08.11 a II ro mlarllt:iiz,m ii Iill i~g,il S'O r un Llllilla lilasllll ba~: I g 11- nil IgOSt'9 rml'e ~t9 ya rarhd! r~ j j Ts!'1 rl m • h j zm et etmeKte n z:ev~, allmla.ml V'B mlilzmetg,iillil'gii biiz,iiml ,giibill,erii~ d ulliliya.ya g'OIilIdsr il r k,e n se niln 0 i'z,il ml ii'g:iilili s'e'gtii,g iln du r!!,J1 ml '0 liar ak. ~abu 11- II'elill ml'eml i-;: In ~alilia yard II ml ,e1.. E'g'er bud UJllillyada ~.il mlS ey'e mlit2,m,et: 'etmel"8e~,~ Tanrl 'ye mlit2,met 'et:ml'eyii de 'G'g r'9Iil,sml'Sy i[2,. 9~lIn~,[l1 y a~a ml ~a r~111111 ~,IIII h i'z, m,sU en oa~ ~a 0 iir ~ ,ey delg ii lid il r. Elill m lUI!: II lUI ~.ii~ illl,s r Ta Iill r II a~ ~,I i:g:illill ml i'z:,m,at: ,eds 1il111'9 r - d ii r. Fa. kat b it2, Y'D ~s ull mliiz,m,stg,iill,e r ~ ka, r Iilill mlIIZ,11 day !UI r mla~. ii(;iln ek me~ ~a r:as Ina. m II htaCIZ. . . 'G,ij,nevlle ril m ii 1 d!jJ rum !Uml U a'g' 1IIIa rlly Ila! s'evillill'g,ll,e r ilY Il,e ka b ~111111,e IilI'S b ii II ml'e ml ii'g,iin ba lila '1'0 II 'g,oster. AIili,ca~, b !UI d !Dllilry ada iry il hiiz,ml,et 'ettii ~telili :S'O Iili r a~ ~}e II ~.ii 6 b llir d[lllilry ada ulllUl Ta n n 'n tn ml utll U oii r ml ilzml,st: ~i n 01 maya hak kSlZ8J 1181 biil ilrii m. "!'

...... :

. . ~ .

-:- ."

: -::-

Im'rope tin! ;_;a'ian UfUS8'i mui1ahzI8'~, fekicini salla'yan maranguZf aria';.:; daila'nndan olUfBH sop ala nn I sa'ilayan kayl{jIeF~, kadJn V8 8Fkekler~, <;ekifmi~ kNN;18'r ''1.16 omuza a hnmJt.~ W.feJdene hap birlikte 21J Tem111Uz 1830 j da saraya' do{Jru ylinJyoriar" ,Pa,(;fJ'I.I1FJ'da'l1 va:PJItn'§ ba'ym'k i.se ik.tida-n a'/mak h(in otu~u~ bu VB'randa'S/ar birliQinin simg'esini o$u~turoyor

'I'~o,zgij.'dii,trne dfi,ze:n~ :pa:r.,rua:f"[rTh,elrlta,:rlz:nl~L~e oto:r,~te al'as1.nda brn:r' de'rnl;ge"'~ yete:d~ydrn ~ :BOy.~eoe :rn.(Ut,m,yet ve. ~a"ru:rn~:ma. o.z.gli:d filii sag:rna.:rDJa.ca, t~ ,tm"ru ~;se. ""'d.fin:yev,~,"'" i~~e.:re. ,ka,'~,~,~:ma,ya.ea.,kt:rn,~ Bu'~Juv a..z~, s.,~.ya,sa,,~ ,~,:tt,md.a.:n, pa:da:ftLlDJ,e:nto a:[aC.m"rn~,g~,yrua elrn:n,de tuta.bUece.k ve. :pa:da,:~rn,e.:n.toya ,ta:['~,m, so:ru:m.~u,h.lk ta,~~.yan kraJ CIa,

·\1 u..:~TI " j sa.g-rna.yaca:k'u~ :BQy:~e.oe. LI=' uis- Fhihpp~ 'in ,t,a,de:r,~,y:~e. bu.yiUk. 'bu:~ju.va"zhlDJ,:hl, ,t,a,de:d b~,:r.'b,ru,:rhl,e· 'ba.g'rn a:rnl:m.~;§. (l~du~

C'J '~~, '~I 'ii' ~l~,~,'~ ~, 'In, ~ r.: ... "" ''''d' .

u,rn,yas.a.w ,~,!t'i..!I.,rn,Uar .uUiD]U va,z,rn,: ,e.

:~, 830 D l: v [1 n11ly 1 f: 'b,rn'rru.~.tte 'bu~j u v az ~,:~in iEua,rn,~ se~r,nrTh,a.ye.y,rn e,~ ~nd.e bu ,~u ndu :ra.n 1bHlDJadJ, ~'ilt.d.da:n. e,rue ge~:~:~,nl,~~~ ,t"oyUHiit ve ,~t1\fut, btu~Juva .. zi b'iitii1Qj.iiy.~e.~ sanay.~, bu:~ju v tj"Zru"s:m, d,e· ~'(lt buyu,k. o,rn~iid,e. ntdda.:r dm~,~nda, ,!ta.rn :nrTh:rn;~trn. ~ :Uu duronrTh U :M:'a:~x, ~5y~e d ~ ~e get:rn:r,~yo:rdu! "'!'T,e 'ftLrTh'muz I) ev rin1 i' n den so:nnl ,~~:be.:nd b~.:[lDLt,a,e,~, :La[~tte ~ SU~ o:ua,g~, Orleans dfi.:tiin:il~ b:ilyfik sev,~'n,~ gOste-d~e.dy:~e be.~ed.:rn,ye. bhlDJas'ul]Ja, gotil:rfi:dten ~ ;&1o,z'~e d, agzrn,:nda:n 'ka,~,~:rd~,! ~ ~ j rn d i J ba:n'iltae,d a:~,~,n ege:mrl,e':rnll~g~, 1") 3 ~ 1.1 ya {: a k"": . :La"f[rn,tte.~ dev:~imin S,rn:r,~,rn:nrTh, a,~,rnia, vu:~,m,u~ ,o,rnuyo:rdu/"

O·z,'St.I,S! " '9. 'I [IIZ,y III1 b~ linda! F ra r1S 1[2, D,svr ii mil" Iill illill 'I a r aU.!Igil b[lIYUI~, t:opllUlmlsall dalill[II~Ulml,e ra'gm'SIili! Fralillsllz, romlaIilililil da 1 ,6. 'I ~IIZ,ylllldalill 'g'ell,s Iill ,et k.ii Il,er 'g'sg,'er II ii lIii'g ii Iiliil :8 [II rd [llrd [JI. A m a romla Iili b ~II b !DfY UI~, to P II IUlmlsa.11 d'e'g i~~ ii m,s ~ay Ilt811Z, da ~allamadll. Sa Iillay il Dev r 1ml. oz:e 1IIIii ~,II'e 183D! d an:8O Iilir a! ~ehii r I:e r de yen ii b ii r i ~g, il SIIIili 111'11 'I ar at:t:ll. B UI SIIIilIIIf'111ili ,ede oi yata 'g iift 'I'D Iilill [II oil r ,et:k iis il -0 lid u. O'~ur '0 liar ak! s's r ~llv,e Iili v,e S!LJ g' UI ~.oIilIUJI ollalili bilr romlalill t[u[ms tall'ebii arttudlillar. Bu romlalilil\ar 111il1 ~Olill !LIIllar 111il111 0 Ilu:~t:Ulr ar a k da 'lazar I ar a 'g,Q2, lis mlll'elili'eoek y'91il1 ii b ilr d UJllilry a IiliIIIili ~a.D I~ 111il111 a'gtlillar. Bus II nllh Iill 'I ~amlillili II o,et ilmlll'e m e k 19 ~ 'I UJlz,y I1I1 'g'8 r,g"e~,'g,il r-o mla Iillillillillill amla'g' la n Iil da Iill bii r iilill il 011 ~J~tu rd u ~ 8,mla yaz:ar liar 111il1 ~lUI Slllillllt:a oa~J~ II ii g,sr ilde Iill de'gii II~ y ~II ~ar I da nd II. K:s Iild ii I e r iln il to pll lUI mBal1 b iir's r ~.u rtar II'GII '0 liar ak. 'g6r'SIili b U P'O p[ililiist yaz:a rllar! ya IilBIIt:mla ya 'ga 1111~t:1I ~,I\a -

n to p II [JImlsal ,g'erge ~,II,er il ildea, lIiist~ Iil,O r mlatiit: b iir dSlge r I!e r siste m iiyle ku~a ttlla r.

:OOy.ruece bu:~j u v a..lln,:~n ye ~m,d~. 'tesirn rne:d a:ra;s:ru·[r"DJda.l:,~, ($ ~.yasa~, :nrTh,iica.de: me rue 'd,n yo,run da. a~,rnJmJ;§. o~du ~ Te'm:[[rTh,Uz. :M:,O:[rTha,:~~:rns,rn,~ da.ha. ,m.rn't, gfin.de .. ml. b~,~,~aya:ra"t ta,:!D:"§rn,:rna~t,rng,~ :ma,.~rn, s,rn.krn:nt,rn, nede.n~y.rne bfiyullr, btu:~juva"ziye. b~,grn,l!LrTh:rn'rn ,h,a.~e. gel~rinL~,§t~,~ :Bu 'bag,rum,~rnJd;: ,he~r ge9.E=:n, giln a:r.t.an, :ftLlDJa.'~:~, s,rnk~n'u~uj'~,n. s,onu

,

gelm,e..z ,ta.y:na.grn, 6rn nrTh.u~ t u ~ :Biit~e a.~,~inrTh mrTh lk:apat,rn,b1LlDJa,;s,rn, anea,t de.v:rn et gide:d e:d:n ~,n itrus,rn ru 'ma;s,~, ve v e:rn:"gm,

.AI .... x- 'III '" ~I ...ill"" '~I '" ~I X-~I 'b ""~I '" .AI '" '8 '" ~k 'b'" '" ",. '" 'b'" 'b ~l,.. .....

u)~~lwlm.u::u:n. yerruue:n. uuzen"w,e:Ilm,esJ.y.~,e sa~!IJ,ana' lwlr"ul~ ,u, .1se ,w J.e,r . 'lfl ege-m.en SJste:m,ln ,.If .' ~,~

day a:[rTha,g,~, o~ an ~:rn"ka:da:ra. e ru uza, trua .. t de,[[rTh,e·.tr.t :Burj uv a..z~,n~,:n, it.t:~,darda o,~an ,!lbes,~,:m~'~in ba~ rn rn,ea. ,ze:~1,g~.n~e.~m e ,ka,Y:[rTha,grn, b{lt\fe. a.~,rnl,rn.yd~,,, :H:e:r bo:r\f,~an:m.a" :mrTh.a.ru~. a:r,~;sto kras,~ye ye.n.~, vu:rn:"gu:[rTh. .frn:w.:s a.d,,a, n, rSU:[il.uyo:rdu~ :Oo:~;sa. oyu[IDJ'~a:r,~:na. at:rn'~ er,ftLrTh,e.ye:[rtIJ, v,e :pa.:~'a:srn:[rTh"m, dev.~et tahv.~l~,e:~',hlDJ.e ya.t~.:~,f"[rlJ~ :haruk~ b~:r

a, VU~ spre.,itii ~a.t,o:r.un ta, ~a.m]j:ru:[fTh,a 'l'e:r,k, ,edrn,m~nJ:~~trn,~ :B,Oy~,ece. :~. 830 :Pa:ds D eVl"lln i: n d f:. :Pa~,~s so ta,krna.:~,nrlda, s.av a~a:n ,~,a,:~ t, d,ev:d:m m:n :n ~,:m,ed e'r~:nde.:n y a.:ra.:dan a,:rna,:rn ~,~ 0 ~d.u ~ :B u:~j uva .. z:m, :~:S<e. ntdda.:n:[rTh.~, al,m'd rn.kh, 'Ct~a.:~a.lt bl3.;s,t~, ve ,Zlo:rn, ~ po,rut~ giie fine da y and rn·ra:rat sai:~a,:ma.ya. ~,~.rn~tL

'I[] '" ~k '" ~ ·~II 0 'Ji\iili '~II OAn _,;d •• '" 'I'r •• ' ~l,.,r ~l.. '" 'I'r ~ 'k '~l,"" ~II ~ ,x. d .. ..' '~l ..

r :~ansa tan,W!IJ rn'no,e ~ .~, 0 .:}1u=, ,~, ~ (J,O:[DJ,emrTh rn, yu~e.,f{ s:rny aset a.9~;s,rn'niJJI,a,n !U1Cl~rn,,~orn~,~:n,· ,a sO:[rThU!& ve. ~s,rn.z

ge~t~ ~ T,op,~u:m, :ka.trn,nda!kJ. ,~~_k :t.rn,:p,ru:rda't"ilJ'f"!LrtIJ,a,ysa,~ l8 31 'de :LYQn:~ da, ba~,rua,d~, ~ :p at:ro:n ~ann, ,On,cede.n iize:dnde a:~rui~a:Q_d1F1LrTh.rn'Q fie,ret bl3,:re.:ftLlDJ'mn.e. u~ynrTha[l[~aJa,:n, fi;ze:~,h"The,. :L~Y"Qn~u ,~'Qem~e.:r 2: :ru, :Kas.rn'm, 1831' de

~ ~ . ..... ~.~

'H ~"h¥i,:ra"k ya§a:maJt ya da. dovil,§e:!D:"elt O:h[Thl~ :t'III' s,ruoga.:rtIJ rn.y.~a, a.ya t~a:nd.'da.:r ~ Aya"kJa.:n:rn-n,a.nrn n

bl3.s'ur,d:nrl.as~.nda.n son:rn, (la, :~~:~~e:r. 'l'I'ya:ro.rn:nlla;~:rtLrtlJa,'II~ de,'rne,t:rue..r,runde. O:~fiden:nrTh,e.ye d.e.va,:flIDJ, ett.d,e:r~

9'7

Restorssyon Done :R1.i boyun ca ~ O'l.e llikle de :H~ 201e:rd,e:n senra, iknl rb .. ] n lar yfUl e timinl de virm e yi ve halkm ege:[ne'rnllrngm,,[tThrn, kurmayr amaclayan bircok gizli dernek kurulmustu. Bu dernekler m,~,bThde en ,one ml rus,m" Saint = S imon'un o~['e :ncU eri olan :; a i n L -_-\1 Yl2 n t Bazard ve . J B ~ 1 ( h t-' ~~ t a. :[8, :frn .. n d an Ita I l''"3l i"Ji1 C"'"Jl 'ji1',J..D'~I''"3;'ji1'·~ hji1"'OO~1't' ,r] ,~':iI"i"JiI~ k ,'"3; 't' ~I'iii]il arak k u ji1'11'~ an T i ..... · A'm" lif:J de 1 J"~ \/1- ,.., t ,..J .f H ,'"3; k ~'k' ,!!'i; t ~ ~r]il Des 't' l ,![jj 'ji1"~1 ),

.m. .(:1" ,J (a .. !Ii!li _ ~u,!l!! . ,!Ii !Ii~I.!Ii, ,!Ii, V!Ii, eo"" .11,.0. 1i.,;I',!Ii .. u.... , (;! .. !Ii.!Ii.!Ii,(:U, (;!. , , ' .• ,!Ii, .• 1 (u.!Ii, _~~ . .) ., ,,~';~' ...... ,~u ~. I c: _ _ \,'" (I .. , ,,!Ii ,(~, .. !I!..!Ii_!Ii , "Vi:) " (u, ,!Ii

ad 1 ru, de me kti, Carbonari 1 7 8 9 ~ d:::l r, 0 neeki slyasal rejimi ye niden kurm aya cal ,ru~a:n K u tsal Itt ~ ,;ii,"g, l • .'t,'"3;i",![jj '~~I b' '~'ji1" oret esto 'h' ,![jj'ji1"e k et ~ ol ,!!'i; 'ji1'g, k V" ~ Y' ,![jj 'i"'Ji1 ,'"3; A'i"Ji1 t'i ,![jj ~'fll ,'"3; "" ~I 't'i"'Jil ~I '~"il' 'i J.:i; "e n " ~I '~'j ,!!'i; 'ji1'A ,'"3; . talya V"""

l , .. !I!..~;(i"lI:\., (I, ,II:\.CI"~''::fi,!Ii, ,!Ii !Ii, Ji'",!Ii.. ' ,:)" " ,(u. , ,', .. !Ii, . ' (I..!I!,(:~". , ,!Ii". (1 .. !Ii!li (I, ' !Ii!li .. l(I,~,iII,l .. ,(!,':),!Ii, ,!Ii !Ii !Ii, ,!liL,.l",-, ,J ,!Ii !Ii ,J ,!Ii .. U "U .. !Ii,u'(!, "l,CI .. [,_ (I, ....

Fransa'da o:rgiltle:~le:n gb:lm. b:ru:[\' o:rgilttiL ltalyan Brn,d~g;rn:t:[ffim, kurmayi amaclayan lo:[\gilt~ Italyan ul usal

ha ji1"",," ke t~ n ~ n Y' ,'"3;'i"Ji1 ~ "'~I'ji1"![jj '~I O'1;1fi. ~Ie'~' ,('i''''''i"rI'ji1''![jj '" ~I 1E:;:"ji1"'"3;'riiI""'g, 'd ,!!'i; ort ,![jj ,;r-![jj ..... ~I k ,'"3;'~1 ,o'~ <7:[' ,~ d ,t:;; 'irnl:<'" k '~:<," re d-e b,~ ji1" m 0' d el

" (:i.!Ii, ",-,,1:\., ,!Ii .. !I!!Ii U!Ii, '_ (l.n.!Ii, .:)_!Ii!li, (6, ,W, ;j)£!!Ui ,!I!, ,!Ii, .:)_ V!Ii !Ii !Ii, (:1,.:)_,!Ii, ,III, .',!Ii, (1.!Ii.!Ii.:)(I, . ,(:1, 'Il,1,!Ii, , ,(:i',J (I, ~,!Ii. ,(;I.U ;eo !Ii L. !Ii, .' ,"'-',!Ii, ,!Ii !Ii"'"',. l"'-',!Ii, . ' .. ,u. ,!I!I.".."

te§kil etti, Hakikatin Dosilan'run dru§.ru:[OJda, otekm gm'lH, dernekler de §u.:nLa:rd..ru.:: Lcs Amis d!~ FC'tlfdc (Halkm Dostlaa), Societ« de\ .. Dro.i.t~ de' 1 } Hom flte (" Insan H aklan Demegi) ~ Societe; d e S Familles (Alleler Demegi) ve Soe/e',ie' de:=; Sa is" (1 n s (" Mevslmler Dernegi), Bu. deme kler ill, 83 ill, ve W,834

LY01rru~ W.834 ve W.83'9 Paris ayaklanmalarmda temel b.rn-[I" rol oynadrlar. Temmuz Devrimj'nln kazaunnlanmn ellerinden a.lrund,~g;rnnru, her ge~-e:n giin daha iy:ru kavrayan ,~,§g.Her~ bu g;:ruzlru derneklerde o,rgUtlennleye yO:neldne:r. Paris'te hemen hergtin gosted,ler dille:nle:n'rn,yor ve kulupler a:[I'a,c,ruhg~.yla. ~§rntu. taleplerde bu. 1 un uluyordu, Halkm din adamlanna k;a[l'§ru, duydugu kin,

kil iselerin ,rn.§g8,Une kadar va:nrllrn,§t~,., l83 2' d e: ncretle :dn 4 santim d.i1.§ildll mesi A:[ffi,:zin ,t de madencilerin m,o gU:n surevle greve gitmelerine yol acu, Bedarleux'de rpek ~§gJie:d~ Rive -de Gier'de cam ~~ ..... ileri dulaerler terziler Paris'te A ~'i ~nl,o'mji1':l',e'ji1" Clermont-Ferrand'da terzlle r' Roue n'da

. ,!Ii, ,!Ii, .' ~ .. , .. , ,!Ii~':r,!Ii II. ,!Ii, ,!Ii,~ .' • !I, ,Ie- ,!Ii 1"'-' ,!Ii, ~ , ,!Ii .. e: !Ii ,!Ii , ,,(I..!I! .. !Ii.:)_ "-' ~,d,u !lie-'u., ,!Ii. ~ .l ,!Ii ,iII,i .. ,V,!Ii !Ii , " ,!Ii .!Ii,(U!Ii ." . ,{~, , ,,,,-, ,!Ii, ,!Ii,,1I. ,!Ii, ~ ",'IV...... ,!I!!I! .' ,(:1,

,rn.pHk~-ne:[I" ucret :a:rtru§,~, talebiyle grevler o:[I'giltled:Ue:r., m833 y.rul,ru,,, ekmekcller, miicevherciler ve kundura tam .. rn'['c:Herhrru:rn:n de grevlerine tamk oldu. Yaygmlasan ve kresal kesime de yayrnla:n grevlerin engellenmesi amacivla 25 Mart 1834 'te 2(ltden fazla k~§,bf]rhfTh blraraya gelmesl

v![jj",,~l .. landr n, ..... rnek YO··'i"rI,t:;;t··~..-..~'je'r·~'~rjild:·e'i"r1 bazslan '[·'llt'll'k·. 't' '~'Inlld'- ~I '~I 934· lYO'i"r1 ,![jj\!,~'k' 'i,![j;'ln'II'jitl'l,!!'i;,('j~I'jii'jiI~lnl 'k- ,!!'i;'~f1iI'l',oro

,J (1,i:)(I.II:\..II.(~.. . .!Ii,., ,1II...J"!C,!Ii, , .' " ,!Ii!li"'-' .. !Ii,,,",,d ,!Ii, ,U.!Ii ." ,!Ii !Ii, "10 ",!Ii .r;u. ,!Ii, '. _,.;". (I. ' ... !Ii", ,w,o _ '" ,!Ii !Ii, {I',J (I .. , .11.(1. iII.l, ,(I.::),!Ii ~!Ii,U!li ,,(U!Ii, (I,

hastrn'[I':~lrna.s.ru, ib:~e:rrn,"e ~:~lsalrru Ha.klan, De:[,mlel;m, P'ads ~u.besm, lyO'nlu ,rn§~:He:['~, destekle:rnek {l.le:re.

'h- ,g'ji1"e'k' :<,"·t'''''" .Q'''''"C'F~ ~I 3 ~N~~Q,,g;'jifiil'td',,g; n.,g'ji1"~,('i't'~'~FjiI ~~"""~ '~;l,'"3;'~'l,g i'l'e'l':<'"'ji1'~'~fiild:'e !('I!,if';;'k' t,,g;'nl btO<'ji1"~'k' ,oro t'l',![jj'ji1" 'k': l'l~ll'l' 'flll'1~tl'1 A' '~rjiIC,'"3;t,..

, (1.iI1, ",,,,", l,,,-, ;eo"'"' _.., l.~,., ,!I!,. ",~.:)_{i,U. <~, ,I[' (l,iIi, ,~.::) ,!Ii,U iIi~~,!Ii, ,iii ,IL , .(1,,[, (1,,1, ,,,,-, ,!Ii, iIi,,!Ii!li .'" ~ 1i.,;I', ",(:i .. U ,{:U, ,!Ii ,(;1" .. (6.iIi, , ,. ,'I,; !Ii, . ' ,!I!.i. ,11,.0 ~" 11,.0., , U (I"II:\.,

a.ya.kla.nl~1.a. ~k krus,a, sil:r'ede bfi.sh:nld:ru,., Cok sa.y,ru,da. :~~,rn, ya. tu.tukl:a:nd:ru, ya da. sii:r'giln edUd.t, ate ya.:nd:an 28 TenT[llU.Z ill,83j~te Ll)llis~Phili ppe~ f. suJkast gJd§ru:01.hrrude bullut]Ja,:n ruk~, sa.:ra~ P',rn,e:r~re Morey ve P'ep rn:n,) 01 il.:rne lr11.ahktlfll edildi, Bu. saId,run bah:a:n e edHe:rek, '~~ ,E yl ill Ya.sala.:n:t~ de nUen baskru, yasala:n, leah 'ld edmld .. L ru. 848 De.vdl(n't:~, o[(ffi,cesi so:n bil Yllk aya,klalfThUla. ~ ru.83'9r.da P'a.:[.ru.s'tte :Dleydana, geldi, W.2 Ma.y.rus W,83'9'tda. '~tMevsirnle:f' De:nle~~:~t yOnet.m,cile:ri Barhes, Bla:nqui ve Ma:rlin= Be :r.na.:rd, 500 km,§H mk bir gi1.~l e hir ayakl an'[na. ba,§lathl8:r., A y.akl a:[TTh :[l1.8:n:run bast~,nl :nla,s:ru, ZQr Ohl1.adru,., Tutukla.:na.nla:nn a:[I'a.s.ru.:nda. Al:~11.a:nla.:n.n da~ bululfTh:fn.as,ru, nk kez ulu.sla.[:a,rB.S,ru, b rnr ko:rnplod.an SOl' edUrnes,hfThe :nede:n oldu .. , Ekrulek, :"ya.tla:r,~~n,~~n ;a:rbn,as:ru il.'l,ed.ne 4. N:~sa:rnl :~,83'9'td:a :n1.ecUs o:nii:nde bil.yllk b.~'[I" g&te:d, dil.ze:nle:nd"rn.., ill. i Ag;ustos gil.:nii. ise te:[I".zHer :fa.:zJa :m,esa:rnyrn, p[I'otesto gOsteds:rn.

'roro'nT'~I'~,!!'i;'r' ~'~'ji1"k' ,gc .O'r] 'In' I I Ci0it'i"'JiI'ji1'!!'i; 'fll,![jj'ji1'!!'i;'riiI·o,ft"il"i''"3l'ir' d',oro ,~~~ ]..'~Iji1',![jj'k· t' ~I G'~'e'ji1'·~'iJ.:i;'ji1" 'Q!"~d':<'"'ji1"",,"'k- 'Q!"e'~le'i 'g'i""-.t:iIv,t:;; d·..0.ln·111'~]ot;::;h'~1

,J (1,t"l.,!Ii.II.l:U, ., ,D,u" ,(;1, _.., eo"" ., .:)'IL,1,!Ii!li !Ii,(i, ,u, ~u,(i..!I! !Ii'e'VL.I(u, . ,{I, ,!Ii~!Ii. lJI,!Ii!li, l:1 .. , , .. !Ii,. . V3l, ,!Ii, ,!i!1'!u,!Ii, e-!li,. "!,",,!Ii, ",-"" it'- ,!Ii !Ii .l :_ ,!Ii,"'"' "'-' . ,'Ij,J', 'I,; .~l, ~ .,

Ut'l '1"'!!'i; 't' M, 11'i'l ,!!'i;'~~1 'l'i ,![jj ji1" ~~ye '~"l' e"~'~'ln'lle 'Q"~'riI".,t1i; 'i""-:<,"'k' ~~ ..... ~'l-e'ji1"; 'lft'ji1"[- ,'"3l ..... ,'"3;'[' ~I~t' ~I 'ji1'~rl'l '!!'i;y'~1 d:'e '~rji,Q.d'· ~'l' e'ji1" Y:--t'"] 'ji1''R'~] 'ji1':[- 1'~] 'k' t"a'k',~ b' r~""l~ ~I

_ ' 11;.0 ~I.. ". , , . 1,1,~.~ .. !Ii, lI.(u ~ !Ii~,'. ,!Ii.. ,~, ,!Ii. . e-!li.!Ii ..... ,!Ii ",""" !Ii'::f;~,!Ii. !Ii, !Ii, V,!Ii .. (I, ~(I.!Ii~ .!Ii .. !Ii .. !I!,l, '''~''_ ,!Ii, ." ,!I!IlL:, .,!Ii ,!Ii., ' .• ,!Ii, !J,.. .,!Ii" 11;.0., .. ,,,,-,, .. !Ii, .>C;i.:).l'!..!Ii,

yasala:nnrn:n u.ygtlla:M:m,a.ya konulm,asut]J:ru, talep ede:[tTh h{lkiim,etin e:rn:d, ilze:d~[tThe Ulusal Mu:h.a.frn,.:zl:err

s:ald~,:nya ge~ti., EyliU 'ba~ru:[tThda. §,ru.ddetU gatru§'[rnala:r oldu., Ba:dkatla:r ye:nrude:[tTh ku:rulruTu§tu., 7

E yl i1.f de Ul usal M u.ha.:frulJa .. nn dLl[U.:nl;f1. ltakhn ohnas:n1da.:n so:n'[\eI. '900 ,ru~i tu tukl :alffid,~,., ill. 84{lla.:rda. 'biltii.n ,P-:[~:nsa:ty.ru, ve ozelHkle de P'a:ris't~, ka,pla.y~,:n grey d:alga,sru, $ubat: lli848tde P'a:ds'tte tmrrusruzMl

p.atlak ve:re:n ayakla:n:n1.ayla doru~u:na. lda§:aca.kt~,.,

DeiaCf()ix'tlm .(j:nli) '~Ozg(jrlak Na'lka Vol Gos teriyor" ts'biosunun lieniliOil. (;Ip!tlk kadJn figOriJnO Qert;ek bif

hs'lk kadnwla ijzde~:}tirrnesjnde rata., u ,OYBa 'f8'4ffde ya:pN'a-n bu resimda Cu n-.lllJ uriye: ri tamsil eden kadn a'rtJk gJyi:nmi§ va da'ha' muta.::r.sJp va otorlter bir ede ka'Za-nmJ:~tJ1rn is ya'n~ de(JiI~. top~umStJ'1 uzla',maY' tamsil

etmei<.tfJdirn

Fransa 1'da

Devrimi

'\'

o •• =- ...

. ,

, .. .......

""'4 :::""

. t

l ",'

P[o:nsa,'tda, m848 DeV[,rn:Olru:t:nrnn b~§la.druiru, 22 ~ubat. gii.niiFThde hHe~ ,~kt.:ktEm vie res.m,m :nluha,le:fetru,:n one:nl1 rn b~:f' ,~e sirni :hal:ti, bir dev:[I',hrne :~:htin1.al ve:nrl1. rnyo[l'd,u., O'ysa~ d:aha 2'9 Ocak ill. 848'tde Alexis de T D( ~q uevill e MecUs'~~e §U kO:[fThtl§:[l1.a.yla. uya.n.da bul unlIlL1§tu:: 'tt",., Ba:oo, b:~:[I" tellUkenrnn ohtl1.a.d.:ru~~,~ ·~'Orl.tU .a y.a]{ ~arnna o:ill'mad1g1,:;. top ~u'mun go·nlnen yuz'Onde bir duzensizlit o.hna.chgl 'i:~in.;,. bir dev[,hrn de ohrna.ya.ca#ru, ooyle:nmyO'[I"., Bayla:r, ya:n:dg~, i~:~:[tThde olduittrnlLlZU soyle:m,e:rne ~.~n vedn-rnz. FrnUe:n b:rn[l" diiz.e1r1lS.rn.:zl ~k. olmladrn~ru dot[l'udu[l"; :fa,kat dii:z:e:ns.m.zlrnk :rn'ma:nla:n:n h,a:(ru'lala:rHrru ~:n

de:d:nlmkle:[I',hrrue yer et~rnj§t:rn['., ~u arruda, se.ssiz oldukla,n:[fTh~, be:n~'ml de, tesl~:nl etd:g;~'ml ~alrn§an Slndla,r :a,:ra~:mnd:a fIleledn ha.zrn:d an-n .. n:akta. old1Jj;u:na. bru'[' b~krun~.z., Ku.§kusuz kru,~ ge ~:ru1.ru§te oldu~u. ol~ilde , deyrn'm, yedlfThdeyse ~ s iy.a sal ih,ti[l'3.s1a:da. kayna§:flu.yorla:r'; anc.ak bU .. [r]Ju[r]J yed:n~, t:Oplllrulsal kay:na§fl1.ala:nn ald.ru;J;ru:nrn. gonrniiyo:[' :ffi,u.sunuz? ~u. ya da bu Y:fisa.y.ru,~ §u ya da bu. h{i.kil:m,etj,~ :h,atta

~1 '] \I,g (I',!!'i; b' 'Ll 'r-:<'"j" ~'fll ~ 1..r,~'l· a d'-ex.~'~ b- 1100'~1'~1 d' ',oroY'~'IFji'd:' ~I,X;'~I ,t e'~le'l' 't' A:iI"'~ c';'_'k', e'rt' ~'~r]i,('hay, e 'k', '!!'i;,(I" ,![jj'ir' t'o'p'l' l 'l'~'ll ']NI

~ 11,.0. ,J (I, .' ..0, . _ ,!Ii,,,",,: ,U,i .... !Ii, !jj!,!Ii. "'"' ." &!Ii I '!i lI,.ooc .... ,!Ii !Ii :' {a". (]i.U.' .!li6!1i l. . ,!Ii,i,. ,. ""'!Ii, ,!Ii. _..'V", ,!Ii, L!Ii.!I!Il"""",. ' (I,. ,lU, .. ",.: , 11;.0 ,!Ii.i,.II,.o.!I!!I!

'~I,,· ..,:gl + + + . AI '~I", ~I..,:g-I ..,:gl .+ ++ iiI~· •• ++ d' ++ ++ iii + . AI + ~1 - ..,:gl ~I,,· ~I .+ ++

kellulS lDJ. ortaua:n. k.a~.·~ lnrn3 ya uonuk go.ru§. ve . I I u~unce,w,e:n 'teu:ncen. o.~ u~:(uruUk~a-n:m, go nn.uyo.T

HI U~llnUZ?.. Ba.yl(m~ benm'ml kes.hrru ya.:r~~Jn1. §udur;: $U a:nda hizle[l" uyuyalfTh b.llir' volkanru:n il.zednde oturuyoruz __ ~' de Tocquevi11r.~jn O[fThg!o[iisii.lffii1:[t]J do.u oldutll~ 25 5ubat)ta reddedJ[elrneyecek bb' b.~,~irnde o[l'ta.ya, ~,~kt::ru:' 'ttVo:fkEi1r~t ,hrrufUa,k, etrn.ru§t:t,

LEDRU-RO"'N, A&EXANDRI,AUG'USTE

(f807.IB74)

Franlsa'(:la ti, CUrrilhuriiy,e1. ,d6n:eliYiliin'd,e radiil/(aII polliit.iilka:611ylla '0 ri;e (';.III/(;aif'il I/(fJI'~,iDll/(, b lUI r ji IUwaz.ii n iin 't"eliYil:s ii lic: i:s ii Led r lllR'D IIII iin! ,2 ,~u bat 1807' de Pa rii:6 't,e doOd!Ul. H !UII/(UII/(, 6'ilr,e~r11 iiIiYiI ii nii ta IiYilamllla,(j III/(,tan so nra 1829' d a baro iD¥,es ii 0 lid u. A 11- 1iYi11~ '0 I d Ui'OIJ..II buy [111/(, davalla,rda ,c 1L111iYi1 hUI riiY'9t. ii savul rilliYilas II'}dla UI nUl r1IUI artll rd II. B u an-ada ,27 c ii 11111 iiI/(, Joum'al' de PaJais (SaIray G [lin IIUI'~ UI} ad II1I ,e:se If iiy I~e Fra r1S 1(2, ~IUII/(,!UII/(, sii~~d"e~1iYi1 iin,e I/(at- 1/(,1 cia b 1LIIIIlii n,d u. Daha :so r1llra 17 ,c ii 111.11 iiI/(, Reperto;te general

~

de' lajfJ'rispnJdence 'fmll9'als {FlranSIIZ, HI u kUI/(,UI'r11 !!,.Jlnl G,en.e II

KapsaliYilll} a'dlill biir ba:~1/ia ,eser ,(jaha yaz,acal/(, v,~~ hlul/(,ul/( a 1\8. rilllnidal/(.ii y,etl/(, iin II ii'~ ii nii I/(a nillt.llaya'cal/(,t II.

1841 'de M ans 't~·~ m ii 1III,etv,e I/(.ii II ii ,0 I:d u. fie Inell 'O'j ha 1/(,1/(, lin II v,e hall 1/(.11 nl y,orll,etiiliYil ii nl ii t"eml,e II al.an b iir :6 iiyas,e1. iiz.lliiy,o rd~J. Mo nar~ lye 6z"e~llllii I/(.I:e G [('11 i'z,ot' a l/(ar~11 'I Lllr iit, IiYiIUI:~ olldu'Oul Ira,d iil/(all ml uha ~ef',eU"e r11 (jollay II L'Dui\s Phlii Ilii pp,e y6 r1 et.ii IiYiI ~ tara'f II rida,n ya r'g Ilia nilip j IiYilahi 1/(,[l11iYi1 edi Id i. elLll mlh ~Jr iiy'e'U sav!U1 nml;8Jk if! n Lou i~ 8~Bnc iite biirl iikte La Reiorme (Rer{)m1IJ '~l~tz"et.,e.s r n.de yazd II. 1 ·848 ,§:!l,.Jlbat D,evrii ml r' r1,d,e n $'0 n Ira 1/(,1IIr!!J l\anl G~~,q:i:c, ii HI ull/(IIIIiYiI,et"t,e ii'~:i~ I e rii 8al/(anllll,~ II ya pt.ll. B u don e IiYide i'z.ll,eml [~ olldu'ilu p'Dll it,iil/(a IiIl,e 'g,en.e II 'Dya dayalill s,erb,est. :SIe,~,ii 1iYilll,er ii n yap 11II mlMl1 nil :sa.'~ l\ad II. An'ca 1/(, bii ryan cia r1I (ja I/(,ra 1111111/(, d,o n e IiYiI iirilde riI 1/(8. 1IliYila vall iill,e rii n y,ar ii n e hi UII/(Illm,et. 1/(.'0 mliis,er Il,er ii nii ata yarak haill/(a t,e~r:s d [J~,[JI.

Te:fl1.lnuZ MO:OO:rn'§Js,rn, dO[tThe:r.n~, ,fi':[I'(i:nsa:t:n ru:[r]J sa:n:ay.ne§'m11.es~, tU~.,ns,~nd:a:n one'ml~, b~:[1" eweydm., WU~s= Philippe 1830~da tahta '~lttJglnda F,ranSJz eko:n.omjsi biT bunaitnul.l ortaslndaydL 1828Jdc b.a~l]ayan buna,~lm, 1832 Ylhn.a :tadar s.uj'miru~ Fiyadar,. ·O!ZeUlk[\e glda l}1,aUannln. -fl.yada.n, yijk:se~,d!"L Tahrul ii:retru:rnru dii§tit Ce§~:tl ru, saooyru, daHan, ozelUkle tekst~l~ 'mn§aat ve §tm~ap ga,:oo,yile:r.ru b~r ¢ki1.§ii.:[r]J e§rnl:rund eydi 1 _ou i s- Ph i 1 i pre h ilkiiruletle:d bun:al ruln;a, ka:r§ru, ,rnk~H. bir' pol rutJka gel rn§t:hrdUe:r'., B,ir y.anda:n. ekonom.iye dev.~et ,m udah,a~,esi yogun.~a~lrd,dl ve iktisadi gem-j~,:ne bu yo.~la

uya. rdn1.aya ,~.ah§JkiJ 1.;. ·5:te ya:n.da:n gene.~, olara.k u'~,a~nrn, ~ be,[\resi, yap:nrnJ. t~vik edU.d L

9,8

Ikll n !"! (;a.III~ rnarun 61Tl~ urU enmilesiii'! tallle~ii Ine Ika~~ II lama rti ne iill,e b ii r Ilii 1k,t,le ka ~~ II Ik,'oya llil Led ru-RoU [0' in b u da vra 1I'1111:~ II Ikiil'~:iDlll<, b u rji uvaz,ii nii n, i(g'~,ii Ik.iitille I~e r ii II'1lden Ik,Q p ~J:~ un UI da geti rd i . Ar d II ndan ii:~~, iill,e r,e Vie o llilla r IIIf1I ,0 lI"g ultll,e r iilf1lle Il<,ar:~ II a II II na llil ,0 1f1Ih9: mille II' r 'dl9'stlelk,llley,e llil Led 11'1),11- Ro 1IIIii n, hazl rani cia bas la 'la, If1I ayalkllanmalf1llllf1l bast Ilr 1IIImias II nda Ik.ii va h~let. kalr:~llsllll'1cda yl6 llilii ~ (:Ie n m U ha,lllef'let.,e lkat.111 d II. CU m nu rba!!}ka n h 9 t n a aday oll~ 'd u!~tsa da ,eml,e Ik,,~,ii hla.IIIk,111Ii1 ,g urv,ellil ii llilii kay bett!g i i ~ i n seel lem ed [. Fakat 1849 J U n MaYli:S ay Illnda yen iden mecl ise ,g iill'd l, Hazlran a Ylllf1da R() rna C !UI m hI!lJ1 ny ,eU' If1Ile kars II 9 lrf$! le n m [J,da,hlall'6ye Il<ar:~ II v1karak cu mhurbaska III n I n ya rgllan. mas 1111'1111 isted i. 13 Haz iran r da i(s,e (:i[llz,le 1I'1111,eml ii:~ '0 11{:i Ubi t.11 'g68- tier ii basar I>S 1(Z,IIIIIk,lla son U .;:Ian Inca La nd Ira 'y;a, ll<a9t II. ling ii Irt.,ere'd e MaC8J devr iime,ii Lajos K essut h ~ te ha~y~lJ! G u iiSle ppie Mazz,iinii iill,e b ii rl ii ik.'t,le Avr Ujl pa Dev ri m Gi Kom ite sl' n i Ik~Jr'd til. 1 871 J d e iisei 'g,ell'1lle II ana 11'11 so nra Fra nsa ~ ya 'ge lI'ii d'Ollilleriel!<. miillllletvle!l!<.iillii :s6'q:iilldii. AIf1I'calk, UI usa~ Muhafllz,llalflilf1l denetii ml ii 1li1(:I'6 Ik.ii ~ii If mlle-c,11 i:s,e! kat II II ma yll rled(h~tU. Qillitil ml lllll'1l{j,eli"il le'I-' sa blii Ir S lllr,e 'OIf1I'C,e Vau,cll tll:Ei,e ',d,en m i Iletveki U slel~,ii I dr. 31 AtJ"allllll<, 1874' de 611dul.

se ktorune el atti .. , Ko:r.niir i1.:retrn,:rn.'~ 1816 ~ d3 n 18 20 \"E~ kadar '980 bhl tona, J. 84 T d e 5 milyon W. 53 bin tona g,~ktt ill, S401a.:rda,:n, baslayarak toplam iiretimin yiizde 56. 7lsixli

W,O bilyiik komiir :rn§let:rnes.rn sag:l'ru,yordu., Dokme demir iiretimi ill,824 = :~,829 arasmda ytlda ortalama 2m2 b:rnn ton iken :~,847'tde 5'92 bhrTh tona g'rukh, pamuk tuketimi 182S'c!2,tt 184 7~ye kadar ,~k~, kati ndan fazla a,:[[UJ,., Kim, y evi madde fabrikal all] nru rru sa, y.~.snijda. da :h,lzl ,~, 81l'lJ,§l ar

gozlendl, Pamukl u ve ipekl rn. dokuma sanayisl makine le §t:L K ullanilan toplam buharl ru, makine say,~,s.~, IS 39\1(.;. 2450 iken lli.841'tde 4853'te yilkseldL Buharh makineler b~§lalrThg:~,~ta ozelH,kle

made .neil ,~k alanmda kullan rhrke n, giderek !o bilr sektorle re de yay ru1 dr. (j'z,ell H{l e de miryollan yap:ru.'m, rnda mal ru, burju vazi ke sin bir iist unl iik kurdu, A'FTh onim §hl"ket~ mali burjuvaz htTh in temel ekonomik miidahale aracr oldu .. , Burjuvazinin geriye kalan kesimi ij,z~ellru:kle tekstllcilerle, k.il~iik

V· ·e· .. · orta b ··lu'r]~'l'lV·''"3;!"}.'~ 'jitll'~ 'j,~ b· "II]'r]·'·l'I V','"30 !"}.' ~'~fjil'~'~r"jil J-rl'] u" stf 'riil 'il"I'X'U" ~ .. arsismd ,aJ sidde .. ·t·:l· ~ b·,~t' muha t· efet yu. '." rutmeye

." ",llJ..,(:~,." _ diLl ~ ~~,L.dIJ, ,lIJ,l,.(a"l.lI! .. _' _ diLl ~ (:~,L"lIUlJllJ.lI!"lI!lI! U~l _ lIZ).. , _ .• ,lIJlIJ.l_ 6. _ 1 ,it\.~!.lIJ''7.f;lIllZ).,!lJLlJlIJ'~'J~~' ~,llJ.._',.:,[ .. "LIJ .. ·,lILlI! ,lJJ.I".~ ,,,!.(I,, 'L-,~,~,_, ,_. _.dlJ .. _ l,lJj,Il ... ' .,.pt..

basladi M·· ·O·'·'~I~'iiI"Q'~ ,'"3;§"'~I'k·: b I~';jf!' b 1:1~§"~'jitll de mal ~ burjuvazi ~'~.e.··· kade .. 'r' ortal .. :i ~1'~~I'rPl'.n; :g~'r'~l'~~'t'~ Done .. ···'li"ll'~'~1 bir'~

.. {;e~,lI.(::m, . ,~,., , , .. ,' ,!Ii !J.Ii;:I,,"',~,iIi (i,';'",~~" .. ,~!Ii, .. ,iIi,~,iIi.!U" ,I!.,J. ~ .!Ii ,II. , ,(I .. iIi, !U! .• ,!Ii" '1;;, 'f (eLi,iIi, .!Jill, Jt\..c;I, .. , ,!Ii, ',1 !Ii, , (I"i\..l ~6~.U(i, ., ,n, ,u. "iIi'7,Sll"iIi,." !Ii!Ii ,n, ,!Ii"iIiW, .. ,u, ,iii

tutuc U obii:m'ii de vrimci ,~kru, dii§il.:rn1.il.:riJ. aynt yargsda bide §,~.yorlard~,:: T ocque vill ({htru 'tt 0' gibrru le rin :h.ilkil:rneU, her eylemi hisse senedi sahjplerinin paymm artmlmasma yo:nelen bir endustri ortakligma benzlyordu" diyerek dile getirdigi yarn"gm,s.nrrua Marx'm §U gozle:~ni e§Hk eder:

"Temmuz Mon:a:rn'§rns.rn,~ F:ra:filS.W.Z ulusal l.engrnnHgJnru:n SO[l1.il:[ilh(l1.esrn, .ru.gin kurulmus bir anonim ortakhktan baska him'§'ey degildl, Bu ortakltgin paylan bakanlar, meclisler, 240 b:htTh secmen ve onlann ya:rda.k,gd a.n, arasmda pa.yla;j,ruhl1 m§tt, T .0 \ 1 is -1} 1 ~ i1 ~ P p<.:~ lse bu ortakl rugUTh :nliidibii.. .. ' idru, ."

Ka rl M alrx' IIIf1I !"! 1l<,I!9!If1I'd ii ad II If1III If1I a91 rllg! alti nda ,ez.iill,ellil zava 11- I111 Montag ne" d iiyle lf1Iiitlellled ii'~ii Led If lll- Ro I1I1 iilf1l b!!JI1f ji !LlWaz, ii ii Ile pro iete ry& a If as IlIirda sailia Ilia liil IkII9,UIIl<, ~ ~Ii r ji !J,..IWa de ml '0 I!<. If a:U a - r 111Ii1 tii P iill<, b iir tie mlS ii I~c, i~ ii say 11I1 mlalktad II r .

l8"'1 o· 1 arda dem ru'fyol u yaprm ~,~ Avrupa' da e konomlle :r,hCffi sii:[iikl ey ~.c.rn, sekto[ii ve te mel yaunm ala.:nruydru., F:[~lrusa'tda, da a:[T]J8, de :~rl1Jrryona.:n bu. dO:FThe:[nde yap.rn1 d.ru,:: 18 '( 2; d e 885 knl. uz unl UI;UlfThda.

'Olan de:n1.lryoHan" m,84i'tde yiiz;de 100' den :fazla a.:rtam~ak t.830 knl. fl~ llla§llu§h. W, 842'tde :nghtTh~

b~:r' De:rnJryol u Yasasm :He devled:n de :n1.ru ryollan,:Mnl ge~ceg;ru, tibn to:prat;,ru, bedava te :rn,~n et:m-:nes,~" to:p:[ak ijz~el krn,§.He:re a.rntse ka:rnula§tru:nrna bedel~nru, oo,e:rnes.~,; hu:nu.:n y:an~, s.~'[a, oteki alty:ap:w :h;arC:.a,:rnal;a.'n'fTh ru.'n il.~te bl[in ru, de y,~'ne devlet:irnl y{ikle nrnes,rn. h.iikfne bsglan..nu§t:t Masra:fla:n.'n ge:dye

kala.:n i\~te ,~kisrn, ,rnse ye:r'el :rul:aka.:rnla:n~a ka:[!,§,rula.:n:acakt:m" Boyle ce ke:nd:Ue :r.rn:ne s:ade ce :ru§letfne

:rl1,asra,fi:an, :kalan de:[n rn.'[[yol u §ru wketled dunrna,ks.~zJ:n, ze :mgiM:h~§t Ue:['.,

De:rnJryolu,lCffiUFTh yan151ra ka:ra.yolla:n y<i.pl[!l~, ,~,~,~n de gJd§,rule:[fTh bilyilk h.a:r'ca~.rnala.:r' ve Ce.zay~:[['~de asker bu.l U.ndl,l[,[ll8:Mln getru.'rd"rul:rn, a~m[' aske:rj ha,:rca.:nl;ala:w' :[rn a. U, s:~kru:ntru.la,r do~u:wdu .. , ru,84()~4i a.:[[as~nda

99

• It··

K;~I.,Kiiltiir

:ve' ,Kltle' ,Kiiltiiriiniin

. .. . .

Tarihs',e" Temetier!

Buguln ic;:inde :ya~ach,glmllz ,dOl1ry,ayl tari i ,ewm,ekt,e kulIan dgimlli 'bintok ka:vra'ml,~ bugunkDl tc;e ri01 n i 118. WIl,YI hn sorumda ve, 119. ~ZYlhl11 ik, yanSlI1l CIa kazan dl,. ""KIJltOlr'",~ , "'kijUer! "sanayi", "",dlem,okr,esi""! ""Oz,g,Orluk'" ,glibi bir'9ok karvr,aml! o ,dionemlerin ttoplumsal d eOI,lmlerfy re bl rlilde

--~kiI18f11rdL SOzge II mol _ daha 'of11roeleri 1"1 yeteAek, 98b, Imn -- ~~ Ilkl azi m'r" 'g u,i anlamlara 'gelen il11,giliz,oe ;ndUS~.ry,BOZ(~:O,gun 0 ~UgUll1kO ,al1l~lll1l)a y.~kJ fill ilk kullMMllaro~n biri Wealth of NBtlong~da (111/'6; Uluslann Uflginlgi_) Adami Smith 1.(11, 11:9,. ~!lYlla ,g€lindign,d~ ,90z,cuik~ Saneyi Devrimi olarak, .ac;lIandlnIMI ,dOI1r€fl1lnl 'Ga'gn§:lmllanyta yUlkJenerek y,ayg Ifill bir kul8n Iml kazal1mll~~b. $,Ulph €S1z~ bugufill () l,dugu ,gibi 00 zaman da, bazllan bu kavramla umll§lUannl,~

, '

bElZllan korku~annl dUe ,geiriyOr.dul. 1'830 t buda R(men-

tizmli benims~~n ff,enslZ ,el~"men 'Sainte-Beuve,,~

~:r~,~ _

1839' da yaz,dlgl De 18' Ilrt4rature IndustrlelJe'" de (Endu~strileOO11IB Edeblvailt Utz,€11l1re'\ Fransa' dakl ·edoo,h~m .ru1!tM11II-

• s·J J .J-

ru ·€i€:~'irirk€n~ ·€debiy,atn artik bir ""'€I1,dOs'ti"' Iilalme ,gel,digil1ld€111 yakJ I1rryQ ~u" Booz,er bi~im,de~ it k ingliz roman(.~llrull11dan He;tiry Melding~ ·Claha. 1752~de, ,edebTsiliandartlaroaki 'gerilem,eyi t, d j,Mol(ra'ar~y~ baglarnll~~ ,€d~b,iyat (u .iyasln.a. 1 ~demOkfasfnin Va, da, tam blr .M~nini" he-

, ' ,

kim nldugUinUi y.azmll§.oiltl .. AMerikan ve Ft.anSlz ,devrimlleri-

ni lzleyen Yillar,day.sa "demokrasi '.,~ birvok niSMlln UlmwIanni .si mgeleyen bir .sOz,culk olarak ,gijnluk ,dilde '~iQk yay,gin bir kulanlml kazand I.. En,dOSittri ve demokrasl so:tuu k"" l€f11i,~ y€ ni ig€f'ikler kazanlml§: ,$t}z,cUikJ€(" bU nlann ,dile 'ge-

, . tirdligli yen i I U,k~ Ie rizhooli:: Kltl &! KiUtG.r t 81 nrf,! Sanat:~ 'Qz,gurIOk." ..

1"9 _ WilYlhl1l Ik yanSI ~ bUi kavramllann ve ,dile ,geltirclikleTt ili§kilelin y~ute,Ufl ~ 1 yayglnl,a~·g , kOttiJre:11 k[l me, ,ede" biyat ortamma, okuma V€ y,az.ma pre Ukrerlne, ,. kltap", 'yazler'" ve "okur" kimlikl€filll e 'Clamg.61S1111 vUlrclugu bir ,donE.1l11,di:: '.;;d e b.;yat bu ,dOI1 emde br- '",el11 dIJ~sillri'· haln e 'geldi:; .ayl1rl zamanda '·',dem okr.aiik'" v'e "·kijltl~s~1'" bir kOItOrul11ll pa rn;;.as I 01 du, Bugun ""pop,uller kijltOr'" y.a ,da ~ ~ kit Ie kDllllturOi" ol:arak, ad tan d ~rt'an br- kUltu run Ik 'Orl1lekJeri yine bUi ·donemde ,orUtya 'Glki.. ButtOn bunlam. blr ,de ''';oz,gulr1 uk'" kavramlll1rl ek1emek ,g,emkiyor,: V:a:za r.~ bu ,do- 111 erode 'Oz·gOrle~i ..

'"Kimp:" bugunkul kmllgil1li 11'9. yiJz)I11 bQ§lI1 CIa kazan,dl. 1820 ~ ler va , 830 'I a r, Sal1la)li [)evrimf l1lIil1lr ya y 1nc I h k 1R,€ril1ldeki ,sonuclanl11ll1r ,gorul meye b~8n,agl y~la.rth.. SUIIiler ,gUCUI ma.f)ea(~~lkilia kul811llmaya b€l§laml§'! s€ti ur& mimi .sayesinde krnaplar u:CUZIM1lII~,! ,deri ·c:ilfuierin yeril1ri b ez, ',cillltl€( almll~l. Boylecle yalnlz,ca yUlksek. Sln'l1 ,sat I1r al.a-

bil~Clegi klYTlM~iItIi bir nesne 01 mlal<ia.l1I '~I kal1ll kitap,! h erke.snl ''"'ma.II'' Iilalne ,ge!di. 11836',Clal d6nemln ,e'U<:ili ,dergile-

rilil d€nl Edinburgh Re viewJ da 'GI kan bir yazlda~ Sanayi D~mli'l1in "'urygarhga '" y.aptlgl katkJ8r ,BOyle SlraiMlml,tl:: ""DemiryoIUll1run ve buher ,gernliSinin ,sa'ga'agl UCUIl, v'e hl2:h sey,ahat: imk~nl,! ,cam penoer'eli Iyi Ismlm I§, ,€Vle,r,,- ite,_ mllz, ,goMII€k, ve pamuklu 'Qor,ap'lar,~ UlZ9.k. ulkelenn .sailiramtl~ sOSleyen nimetleri ve DIDO! lie y.arar bilgi!erle ,dolu bir r,aili kiiltap ve rebii Iil epsinden 'on,8m1lliSi ,gaz'8~,e .. II'

Demliryolu ve ,gaz'ew" Dcn,emin bu iki ,sim,gooi~~ yall1rlZ,'ca kijl,€ierin ,gull1llIJik h ayailiJ nd,a yol ,a'~lklan bUrWlk 'degi§i mlerle' ,deglil,~ birbirleri ijz,erind1eki ,eiltki leri Vie' birlikte, '010- l1emlil1r kGllWr ve '€id'oo,iyal ort.a.mIII1rCla m,eyda.na ,g,ettirtlikleri 'degi§ikJlder ,6tQslndan 'aa, ,anemlidir:. !Haber ka~akla,nl1l br-bi"he yakla~lran ve ,dagmmll kolayla~ ran ,dernliryolUlI1rUln 'ga:z'ID'eciligil1r ,g€li~imin,de 'oo,emli bi' 'e~kiy,e .sahip, .oldugu bilil1rryor" Amla. ,ooyahmil1r ke ndist ,de~ .okur saYI,Slnln al1maSll1lda,! -okUlma. .all§kanl.glnln ,geli~mesil1l de '011 emli bl r rol oynarnll~l" 'GunOn poplJler rom)aI1lllannln uCU(Z, boolmlanmn ,sailchg I ik, kjtip' Wtz·galill,an.~ 1848' de

00

.. ,~ > i

e: ..... -:-

.. ' .~.::::,( J ;, , .. : ~ ... ~ ~ "i ~.~

",,: S i :

""1.':!;!. : >

.. . .. :-- :- ...

Ii ..... :: .. ";. .....

.. .: -:

s . . ~ .

, ' , .. ~

:':;"'" " : " ;

.. .. .. ~

. .. ..: -... :-

.... -e , ••

.........

, ~ 'h:!-...

, "

..... : ....

~ :

:-r;.'~ .. ",

.... : ...... ::

.t:-:.. ... • •••••

Londr.a. 'demiryolu lstasyon lannda ·atllml§i" 'Ay11r1 :dooi.em! il1l gilit,ere',de toplum.sal r.rni1MIII1r en perlak, ,donen1lil1ri ya-

i~a'dlgl )flllar,dl.. Cnarles D'ick€~i~'ln 11 fw6-4l8 ,arasinda ,6f!jhk bOlulmler Iil,aln,de y.aYl nlanan ,DQmbey B'nd' $P1T'J.. bu k.ita.p, t,ez,gatnllannln en 'QOk. .sailiJ Ian Idt.P'. r(ndarrd... Emi ly Bronitte'nin t·ak. romeru W~th.rlftg High fS (U'gUittUUI Tepel~l~ Charlotte Br(}.lllrjfie'nin ik, r'Dmalllrl Ja'17e Eyr€~ Mlrs .. Elizabetlill Gaskell' In Mary Barton jive wn Uam Makepea .. ce T h II ekeray' in V t:!nlt)IF:a;r"i ('Gurur OOI~) birkaG' fJ!j arayla 13471 deyaYinla.ll1d I.. 11811,6-50 ,arasln CIa. IngUtere' de Yllda ortalama 1 00 roman yaYlnla.nlYorti u" 1I'!l. yiRylhl1 Ik yam2nl11 CIa ingilitt'€fe v'e i rlan da 'daki ,ga:z·,emleril11l ,SaYl,s1 ise 4 00 ~ u buluY'or,dur. BUlwn bu gel [,me fer l -0 kur yaz,ar saYI.$Indak,i b.(iyOk ar\ltl§1 n yanl ,Slr.a.~ okur kimlligindeki ,onemli

bir 'degi~,e~e birl ik!tt,€ )I3§al1l,(l.:: Selirli zevk V'€i stan dart - - la ra sahlip, ho mo len bi' .cKur 'Qevresnin ye r(n (.an,oniml bir okur ~ I kttles [' j ·aldl" De ml ryo I u w ,ga:z'€re,! papIJler rommltarl n U:CUIl, baskllan v'e t,ekik.a 'edebiyailt,,- S,8niayi [l~rimli'nnl ,I- n i m et' ~ fer Inden y.ruarlan,an., "carnl penoereli M r81- tlml§' evle r" ~ ve "bir ram kttap' ~ 8 'ovgO ·dull,en ,onta ,Sll1Ifila Sanayi Devri mi ,OOl1llu:cuIilrCla 00 r1a.ya 'G,lkMI yoksul krtle Ie rl .aynl kOljllOml '€Nf',ende bulu§llumu.. Ayllk. boluMI!er Iilelin!de yaYlll1llanan popUiI€( rumanllani ,ona ,SlnlHanl koollillar bernooe bir 'ClrtnCla biijr'€b'illyorlar,~ i~iler kahlvei'oo'e top* lu ,oIar,ak, nkU¥abiliyOrlan:lI" DickmLS popOferligil1i'l yalmz.'ca, s.anayi Devrimi"nin ·':Qbur yuzu r, nO ,anlaJlin 11)aslna~ yeilij,§k,in ve ,~ocuk i~:I~rin~ .su'Glulann ,d 0 l1¥.aB I 1111 kOl1lu 81- ma.slna~ "sa.ygl n'" t(JiJ,lumlun ,deg€irlerini ~ nlsanC,II-alilrlaki

tir blakJ.~a 'el~~irrnesirne d eaU. aynl zamanda r,omanIMI1In UCUIl, ayhk. t,efrikal.ar bi~mlil11de yaYll1lllMlmll§ oOlmasll1la ,da bon;:luryd Ul. SUI .swed,e Dickel1tsl .0 ,gOne ka.cl.ar ''"·ciddi 'edebiy,af" ·okurUi ,sayllmlayan bir SI n If a ula.~b. ik, bes t .. .seller' lar ,CIa. ,ewbiyatll11l~ S€i~kil11r okur '~l€Vmsi 'dl§lI1lClaki kIt· Ielere ulavnaslYla .army.a '~IIQJ:: Dic:kenS'ln 1 83 7J de n rttibar:en ·~izgi r,omlMI ,olarak. ayhk bOlumller halil1 de y,ayll1rla,dgl Pickwick Papers 11 (Bay P f ckwtck'! n S€fijiV€f11II€fi) .80-

I11U GUt .f0 bnl okura Ulla~l"

Ku~uSU\z, bUi ·degi§:irnin wmell€(i,~ bir '0111 oakj YUllYlld.a ,at Irru,~1.. Kitip' y.ayI I1rCI hgl kar 'goo mll1l bir i§ .alMlna~ 'e$ki mlaiba.a'CI,~ I1s)lin pezaroa .aIlC,1 bula,cagll1l 'onoedel11r ke stl .. rOO·len br- y.aJltln mC;lYa,~ bir I§: adamlll1a 'donu~mlu~ul. 174011aA lIlibaren Londra'dal ~!em e kwp' 'OdUIll C: vemn killOplilal1 eler kUlrullmu~§.~ kJsa zarna.ncla. sEtyII.arl bil11i bulan bu killOphal1reler okum)a all~al1hglnln yayg Inla~m 9S1 nd e 0 nem It bir rol oYlllamll~b. AyTl~ ~ h ooerill1l y,anl .slra ,d~dikodu,! 'oz'el v'e ,gOnluik. Iilayata. il~kin bilgler,! y,em €4;:, tariilileri ve bil meaeler ,gibi ,~)ok ·~)e~itI i kOl1ulara y,er ver'en ,der,giler,~ UCUIl, populer ,diziler ,d~1 11:9.. YU[zyI hn ,de-

,

....

.. , .. . .

.. ,

.no krailtik kllltleool kOIUOlruln'OI 'h~I~.~'nl' ,gel,me!ercli. ,Bu

anla.mCla~ ·doo€tTIirnl mlnm'l§" k~'~~~ci~danl Arch' .. ibald (~Ol1siltab,~e'ln 'deyi~iyle "mlirY,oollar' itin' :e;deb'iyar" 11 a y.U[zylICla. ,ol1ay,a. 'Glkml~ .. Arne bUl1lul1lr Sil nte'~Beuve'~Un

aoz ,€W'gi tUlrtI'€fl11 bir "en dUffiri '"Y9 ,donu,§:rn esl, bugIJnkO ·MIIa.rnlll1da klll!le kOlillOrIJ IilEdil1le ,gelm,ooi~ 11 9. YU~llda 1'0- ~aUfl·er,,- ·dlemiryol u siey,ahatleri,~ bez ,Ciltler va' yOzyllln Ik yatl~lndakt kllllooel ,siyasa.1 hamkeitler i~hde ¥,€ni Iht~Y1l9~ lar ,edi1mi~ 'gen i§ br- kitlerin olu §!1lasryta. bi1ik"le 'ger-,

·Q.ekJ~~i..

1 a ~ yij[z~l'Il,da ,edebiy.at daha 'Qiok ,dEir,gil€( ·eillrallill1l da 'geliern i~. ~'C fa tcwf fa'tier ve' The Rambler ·gibi tek makaleUk ,dertliler,~ 'y-en [ bir ,edebi tOrO mmisil ,ediyorlan:h.. 119. Y-UZY1:1da fSe dergtnln verini ,gaz'ew'e aid.:; "'mity,onlar iGin ede b]yat ~ ~ In ~anhi,~ b,irgok bakJm dMI 'Qa.,gd8l? ,gaz'€mc:iliIgh ta.r1hiiy1,e ko§ut geU ,t i 'I 'Ca,gCla~ 9:aletec~ngtn ilkel€(ini Ik urygulayan,~ '0111 ernsiz. bir y.aza.r -01 ma.kJa bir1ikJtte Iila.yal 'gU:cO ,gel1i~ br- ~ a,daml 'OMI Emile ,de 'Gir,ar,din',dL 'Girardin~ 1836 t da P 8Tis! teLe ,Presoo ,g,az'eittesil1lli kUlIUUI ve y'€.fili br- uyg ularrn)ayl ,del1ledi:: Fiyailtlnl yanya. lndlrtp ~ I ran 'Ie rek~

la.rnlar yol wla ,gaz,€wnin ,gel irin i alilrma yo IUlllla ,glii. Aynnrltlh liliOO €I" )l8Zllan yerin ~,~ ,~Iillir ,ded ikodul.an ver'el11l ktsa va 'Garp'lc:1 h,ooerlem y'er aYI rd I. Ayl1lrl YlI~ ,Le SJec{e aYnll yont'srnl,e '~'Ikmaya ba§la{;h V€ Pa.risl,e bir,dizi gaze1e 'GirardJ n t In ,agli'g yoIdan gtHr .. Brryll ~i1de Parls,gaz,etelerl 70 bin okulUan 200 bnl okura ul." GI ra rdln, ,gaz'e~,€t1lin okur SaYl$11ll da b'wOk bir ,arllll~a yo I 8C.anl y'eni bir ,§:eyi ,ClatrJ)a ,ooI1lEidi: l':eiliri ka ,edoolyaltt. FeuUfeton ya da t,mrika ,edebiy,a.t iliikri ,Claha ,ookiye LEMlm)akla bt rUkte, teillrika roman ya da oyun yaylmllayanl ik, 'gull1llu!k.'gaz,gwler La' ,Pres- 00 v,e mkjbi Le Slkle f d I.. Balzac;! ~I 831-47 ruaS1111 cia hEir Yll :v'el1ri bi' romania La. PresseJdeteillrika yazarhSl,n; ,sUir,dur,dul. Les Myst~resd€ Pa'rig (1842-43; P.aris Esran) ve Le Jui! err.nt( 118~4!-45; 'Ge:z,gin Yah u:di:) adll romial1l.anyla, ,e~ 13k fiy,mlannolan Ocr,etler'8' Parisli i§Qi "Ve' kriminalin 'gUllllluk h)a.yatnClanl ,a:ytlntlar,a ¥,er vemn Eug 8ne Sue,~ heml yaza_nn)a heml de ,gaz'e~,e ,sahlipleril1e bIJrWlk bir ,gelr- ,geitiran Les trois mousquetsires' Ie (1844; Oc SUahfiir let) Beba Alexand1er Dumas, ve' JirQnde1l'!€'fin Tanh'; ire, La marti .. ne~ bUi gaz,ewl'erin ar.anan y.azarlannclandl.. Amia n ,donemin Iili~bir y.azan.~ Le S/,)c18la ,sa~ln l.511lr.anktan 1100 bin saJltlr yazan 1 yen Il11da bt n;okyoksUlI yazar 'Gall~lUlgl riv.aye~ ,~dilen '"r.omanl iIi.a.brikasl" Ba.ba D'UmQS"111r111lr ba§anslilia Ulla~ambool.. Sabah ,ak,~arnl Iil iC: ~ara venn ed'el1r '~;all,~s:a bl Ie 1 Du mes.'nln kendli imlZ9syla,y.8y1mlladIQII kitaplan y.a,zamha.yac.a,gl malillk:€t'TI,e ka.r.arlYla isaptanmlli~~b. Don,€(r11li11l 'edeblyait ~v re1erlndeki y,ay'gl nr IIiIkraaroanl on ,~yle:: Va~11 DUlmQS~ koodisi ,gibi romlM,CI olMI oglune "Son 'eserimli

. - .. -_.- _ ---..._'1 -.- .-·~~~- • r--.""I'W'o ..------.-.-._............-_I-.-_r_-.-. . - --.-__......----.-.- __ T'"o--r'II-'I-"TI""~_._.__._._._r_._._.._ •• • __ •• ....,. ._._. _~-.- --...... .-..&."I. __ ----.--."I'- ~ _..._-- -r_. _1. __ _ _... ~ __ ~~

-.-.- -.-.. .. ~-.-.-'I.-......... r •• -.- .--.-r""r'o"'V"-'I""---- __ _.-.-. --. -- -..- .

19. ylizYl1 Avrupa'stnda Y<l~yan insanlar, zaman ve meseteierie jlg;I,' alll'kanhklar;nt koklli bir bicimde de(ji$tirmelerine yo! a9'lD olayfarla kanji kar$lYa kaidilar. Gazetenin yaygJnla$masl belki de bunlardan ilkiydl, Gazete sayesinde insanlar ofaylart glindelik heberier ~klinde smlfiandlrmaya ail$tl, eskiden yalmzca seyyahlara ya da §fimlere ozgli olan uzak yerler QiigiSi herke» i((in I)fa$llir hale geldi,

gorclUIl mUT cliye sorar. O(1ul Dumas su csvab verir:

"Hayrr baba, 'Ia san?"

Kilablln piyasava "dusrnas!" ve okur kltleslnln oIUJ;;rnasryla birlikte, 'lazar da baglmSlz blr kiimlige kavustu. 17, yUzY111 yazartan Raei n,e va Com ei II e saraym h imayesincleycliler; Racine "krallyettarthclsl", Corneille cle "kraiiye! dosarneclsl" kaorosundan geltimier~ni sa(jilyoriarcll. Ama i~in bir d,e obur caphasl var: Corne,gin, Lord Hallfax'ln, hlmayeslnttakl sarr Alexander Popeun Hornaros ~vlrlsm~, Kral III. George'un rassam Sir Joshua Reynotds'm eserlerille rnudahala ya cia "katkl"cla bulundu(ju bnmryor, COrileillle de, hlmayaslnde oiduqu Karc;linal Rlchelieu'lli..inmuWahalelerine rnaruz Ikalml~, Rlchelieu'· nun etklslyle Franslz Akadamisl Le Cid'in sahnatanrna-

···---sini yasak\lI~ Hamilerin koydugu ktirallardan j:liya------sarun kurallanna ge¥i~ $syeS!jnd~, yazar bu tur bir dt~sal otoriteclen baglmslzla~tl. Artlk 'lazar, ssckm bir zurnrs-

ni n zevk v'e standarttanna c;legill, h ergun k,en c;lisi nden 'Ie-

ni bir ~eylerbekleyen anorum bir _okur kitlasinin hsnuz pekcle Ikestirilemeyen talaplarlna uyrnak, .geli~en tuka-

Ii m i~lahl ru doyurrnak zoru ndaydr. Ec;lebiyall n l:Iege,~Jet1_ne karar vernn 9U9 de artl~ plyasaydr: Dumas oyun ba~lina 300 frank alacak, Standnat'In son romanian 100 lane

bile sal rnayacak , Bau,c;lelaire blr t(lrll(j para srkmnsmdan kurtula maya caktr.

Yazann Qzgtiri:e!?mesii, yalruzca ekonomiK ba(jlffiSlzilglnl kazanmasi anlamma gelmiyorc;luL Aynl zarnan cia, baglmSlz bir toplumsal kimlik, statu ve guv kazanmasl .cJa clemektL Daha 11S2 'de Samllei johnson, yapcilgl ~(jl "Yaza~lar 9a(1I" olarak nltelendlrmJ\ltf, Salnt.Sllna.n, ent,el,ekt~ellerin • 'komU-OYl,mlinaSasn "m elincl,e tuttuklarlnclan soz ediyordUJ. Balzac ise joyle de~, "'Napoleon'un klllClyla kazancll(1lnl, ben kalemiml,e kazanmak isliyorum." 19-. yuzYllcla yaz:llanm serbest c;lola~lmlnl sagla'Ian, edebiyatl demokratik ve killesel bir kUlt~lrUn par~SI kllan piyasa, yazara"kamlloyunun 8sas!,'m va "Napoleon'un klhei"nl eli nc;le tutma gu!::ilnG, (I;!:g[ir!i.'!!jurtG, .hiy c;legiilse umlldulnlu verc;li. 1S50'dePari:sli i~vilerin 0'1- - larlyla iemsilci sevilen EugeneSue, bUi bapnSIIlI, bT~ ga-

zelec;le tefriika ,eclil,en romanl Paris Esrart'na bo~vluyclu.

19_ yUzYllln ilk yarlSlncla, clort sLirev, clort kavram bir araya gelc;li: Enc;lustri, kille, c;lemokrasi,QzgU~I(jk .. Birlilkte ,orclLikleri cloku, ~gcla~ kUilturUn h_lI.llI. a~llmaml~ clokUsuclur.

NURDAN GURBiLEK

bllt~ acrklan ve devlet borclanmalarmm toplami I milyar 500 milyon franka ula§mi§ti. Demiryolu sirketlerinin cikartnklan hisse senetlerini e llerinde rutan Ingifiz orraklar, Ingiltere'de bas gosteren mali bunahrn yGzLinden taksitleri odeyemeyince, bunalim daha da agirlasn, Ote yandan, ingiltere dl§ pazarlar uzerindeki egemenligi dolayrsryla ul1;radll1;l bunahmlan daha kisa siirelerde atlanrken serrnaye birikimi mekanizmasuu ulasuna dayandiran Fransa, imalflt sanayiini gelistirrnesine karsin pazar sorununu ~ozemedjginden a:§1n iiretirn bunahrnlanyla sarsilrr olmustu. Mali burjuvazinln Tktidannm Louis-Philippe yonetimi altrnda surmesi halinde, sanayicilerin karsi karsiya kaldiklan xlarbogazdan \jlkl~ yolu goztikmtlvordu,

Sauayilesmenin Toplumsal Sonuclan

Sanayi Devrimi Ingiltere'de krrsal sanavli ~:oz.[t":l.~tli. Aym olguyla Fransa da yiiz: yiize geldi. Fabrikalarla birlikte i~g(ieii piyasasi olustu, i~giieli bilesiminde degisrneler ortaya ciku. Kadin

ve cocuklar giderek arran oranlarda istihdam edildiler. Fabrika sisterni yerlesmeden once,

kirda yasayanlor zamanlarrmn bir kisrmnr krrsal sanayi dallannda, ornegin teksril uretlminde cahssrak degerle ndirlvorlardr. Fakat fabrika sistemi kirsal sanayileri cozdukce krrsal .i~gildlniin Ol1iindeki bu olanak ortadan kalkn, Ustelik, ranrndaki Tyilestirmeler sonunda (gilbreleme, tohum Isla lu, makinelesme vb.) kiicilk ureticiler bile zarnanlarnun tii mu nil tarrrnsal faaliyetlere hasrermeye baslanuslardi, Bu iki olgu krrsal kesimde hir nufus 'l<1z1a"~l ortaya cikardr, Tarim nufusu "itici" bir konum edindi, ama sanayi yeterince "cekici" degildi,

Sanayilesmedeki farklrlasmaya paralel olarak, i§\jiler arasinda da farklilasmalar dogdu, EI1

yaygm sanayi uretim birimi, en cok oni<J\ji calisnran kucuk isletme lerdi. Hl40'Iardfl 1.5 milYOI1 klic;iil< islermeci 2.8 milyon i§9i cahsunyordn. 0 donernin tipik i~\jileri, bu usiazanaatkttrlann cahstrrdiklan iscilerd i. Bunlann dismda yan sanayi, yan tarim i§yisi durumunda olan .i~\jiler ve nihayet giiniln oi9iileri i9inde modern fabrika i.wisi sayilabilecek i~9iler vardr, On veya daha fazla i~9i \jah~tlrani~letmelerde cahsan bu tip i§9.ilerili sayisinrn aym donernde 1.3 milyon civannda oldugu rahmin edlliyordu. 100 veya daha fazla i.wi\fRl1~tlran isletmelerdeki osci sayis; ise cok dana dii~iktii.

Ancak aralarrndaki farkhlasmalar me olursa olsun cahsanlan birlestiren ortak noktalar vardi, Dretimde kadm ve cocuk emegi kullanilmasi, uzun calisrna saatleri, dii~iik ucretler, kotii

saghk ve calisma kosullarr, grey ve sendi.kalasmarun yasa klanmasi. Sanayilesmeyle birflkte i'Ki sayismda biiyiik bir artl~ oldu. 15+5'1.10 biiyi1k olcekli sanavide calisan i~\ji sayisi I milyondan

1830')ar "e 40'lar boyunca e"Jirik kurumu "a$8(juJan" ve "yukandan" serf ele$tiriler almaktaydl, Kurumun radikal burjuvazi kesiminden gelen en 1jiddetii ele$tirller George Sand imz,lSIyla yazan Amandi:~e· Aurore-Lucile Dudevant'a aitti, Saint-SimonCiJ filozof Pierre Leroux'nun goru$ferinl benlmseyen George Sand,. slirekli olarak a:;km taleplerlni topIU.71s~1 norm/arm gereklerinln online koyarak,. romantizmin de dnde gelen sozciilerinden birl ofdu,

101

daha fazlaydr. Bunlarm 250 bini kadin, 110 bini ise 0)CU ktu , Kormir madencilerinin saY.lSI 183J'ck 15 bin 600 iken, 1847'df 34 bin SOO'e cikti, Demir fab rik alannda ise l830'dJ. 25 bin, 1840'da 26 bin 400 venihayet 1846da 38 bin i~~] <,:<:\141;'(1rdLl_ Aynca kirsal kesirnden Paris'e insaar sekrorunde cahsmak uzere VOk sayida insan gelmisti. Bunlann yam sua 184 Tde ozellikle de mucevherci, ekrnekci, insaat iscisi, matbaaci, boyacr, terzi ve aynkkabr tamircisi olarak cahsan cok sayrda Alman gocmeni de vardr,

LFH tye kadar <;i111~l1la siiresi giinde en az 15 saattj, Sarin alma gUcii ise 1840-1848 arasmda oldukca di\~l1li\~, 184Tde 1834'dekinin dorrte birjnin bile altma inmist i. Cocuk emegi, ucuz oldugundan ve cocuktarm makineler arasmdakolaylikla dolasip biryuklerrn yapamayacagi Ince isleri basarabildiklcn icin tercih ediliyordu. 1841'd~ cikarnlan bir yasayla 8 yasmdan ,kU~i:ik cocuklarm cahsunlmasr yasaklandi, ancak bu denerlenernedlginden yasa etkili olruadi. l847- l1};-g'de erkek i~'fLLerLn yuzde 87'si okuma yazma biliyordu, Bu oran dokumacihkta yuzde 73, insaat sekrorunde yuzde 81, mucevherana yiizde 96, marbaacrhkra ise yiizde 9 TyclL_ Buna karsilrk kadin i~'fi1er arasmda okuma yazma oraru yiizde 79'da kalrmsn, Olke capinda okurua yazma hilmeyenlerin cram 1832'de yuzde 53,31 iken 1841'de yiizde 41,51'e di_i~mi:i§ti_i,

Kadin i~i1er dana ziyade rekstil sanayiinde vogunlasmrslardr. Sayilan lS35'te 196 bin iken, lS39'da 242 bine ciknusu. AnC~1k dii~ik ucrer nedeniyLe icine itildikleri sefaler ve yoksulluk helm ,~~ilu-j- fuhusla &rc;inmcye irryordu. ote YiliIThlO buyuk ~dlmer ~ev-resIffite ol~an gtttoLw:h salgrn hestahklar kol gezdiginden, bu i~i mahallelertne orada yasayanlann dismda ancak doktorlar, girvenlik gil<;Leri ve birkac sanarci dismda klmse ginneye cesaret ederniyordu.

Ucrerler

OcretLere gelince; 1847 yrh icin yapilan bir sanay! istatistigine gore bir fabrika iscisinin orratama gunliik ucreri erkekler icin 2 frank; kadmlar icin I frank ve'f0cuklar icin yaslarrna gore 50 ve 75 sanrim arasinda degismekreydl, Bolgesel farkhhklar goz online almmazsa, ueretler rneslek ve beceriye gore hr_khl~LYOI:du_ Genel olarak Paris'te ve sanayi ve ticaret kentlerinde ucretler daha yiikSekti. lS40'lar boyunca Pransa'da dii§iik gelirll orrnlame Hr aileriin burcesi icinde sadece ekmek niketiminin payi yuzde 30 LLa yuzde 50 arasmdaydi,

Fiyatlnr

Ote yandan, MaylS 1845~};la}'5 1847 arasrnda talul fiyatlan yiizde mo artu, 1845-1846 arasr, koru hasat' nedeniyLe ayru .znmnnda bir rarnn bunahnn donerni oldu, Kubk, gida maddei~rinin fiyatlanrun artmasina ve spekulasyonlara yol a~tl, Bu fiyat arnslannm sonuclan rasrada Josa surede goruldu. SpekliLasyonlaru1' onlenrnesi ve bu)!:day fiyatlnrunn belirlenmesini isteven ki:iyliiJer bircok b6l.gede gosteriler duzenlediLer, Bu hosnutsuzluk kendlliginden patlamalara da yoL a'ftl.B Ocak 184 Tde 4430 kisinin ya~adlgl kii(jii k bir kasaba olan Buzancais'de koyliUer, bugday yiiklii iki arabaya el koyup burjuvalarm evlerini ya)!:ma.LadlLm, Cevre koylerden gelenlerin de katihnuyla isyancrlar, {1~ gim boyunca bi:ilgeye egemen oldular. 18 Ocak glinl! takviye alan askerler ayaklanmayi basrrrdrta r. Elehaslan ya kala narak yargilandr, Isyanctlarm Ikisi otume, dordii omur boyu kiirege mahkum edildi,

102

Subat lS4S'cle ilk ayaklanrna ba§k1dl)!:mda, one sliriiLel1 ba§bca gerek'ftler siyasaLdl, OLayLar bir

1848 Devtimi sonmstna« 'Ortaya yJi<tln kad/fl kuHipletindeki la( III;;ma/8I, kadmlar3 'Oy hakkJ,. b'Oljanma hakkl, kadlfllann her tiitHi goreve ge/eDilmesi gibi k'Onular cevresaae yogunl&{ilyo(du, Aym d6nemde kadlnlar yefiitii gazeteter 9Ikarlmn;iardl, L 'Opinion des Feuvnee (Kadtnlann G6tiifili),. La V'Oix des Femmes (Kadm/ann BeSi) bun/ardan bazl/anydl, CIte yandan ba~ka baZI gaze teter ise kadlfl ku Hip/erinin faal iyet/eti ve tartJfitJklan k'Onulan nebe: 'Olamk vetiyordl1, Kadmlann "B'O~nma hakkl reddediliy'Or,. vsten tehlikede" dive felyat etmeten, bez: katikatiirlere neden 'Olmu~tu, Kadmiar kendi ereiennd« top/antliar duzenliyorlar,. el/erinde ymglraklarla bu top/anti/arl yonetiyorlar, tartl~ryorlardl, Daha owot hiy y:apmaml~ 'Ok/uklan btr bi<;imde, onarc« 'Ie ynzterce kadmln 6nunde klirsWere ylkJyorlar, heyecanll ve B.tftsli k'Onu~malar yapryorlardl, Bununla da yetinmeyen kadlnlar omuzae une«, gerekti{Jinde nooeto gerektiginde ise sava~ gidiyorlardl,. Evaon uzaklafjma/an durumunda cocutaer« nasl1 bakllaca(Jml,. yocuklan nast! 'Oya/amak gerekti(Jini k'Oca/arma

anlatworJardl, Yan t8rafte. giirii!!JfI is" restora.syo(',-- ~ _

. doiieminintir-kadi/lldlr, Kaifii-tlai-.ii/ mucadele etmeden

e~it 'Olamayacaklanm ve kurlulamayacaklanm vanS/tan

sa/melerin yanlnda, sa ten, dantelli elbiseii, tiiyili

~pkalt lie moner atkil bu kedm son derece fari<1t bir

kUlttitii yanSltmaktadlr.

«:

se~,~ [[r]J, reformu ,FThede,nru.y:~,e baslam ru;§.tt Bu sru.y.asa:~ b UJTha.~ ru,m'urru, altmda 1845) len bag]a yarak ekonom mt ve toplumsal bir bunal UTh'ffi, da gtl~me:nflr1le,[kteydru,~

F ransa ; d a toplumsal ve e:ton.o,[t'[fThnk, :fEl'dd d.a;§\m,El~ar' bunahmlarla be:~'~.d.e.n'~d::e.n, :nt.ru:d,e:r' alanmda da dikkati 9f.'[t:elrTh §ey, bir y and an, jako ben. de vd.m,c,ru gelenek siirersen 1815 ! 1 erd en bl8,§laya:r.a:t sosyalist dii.§tln,oe.nru[tTh, gil~ kazanmasi oldu. Jakoben ,[t].t]rW'[8s.m, devralan komunist hareketin en ijne'[[rThl~, temsilcisi Blanq ui'ydi ~ Buonarottl'nin l:d.ey,ru,cis\ru olan :0 Ianqui og:rencU rug~nde lta~y an Carbonari o:rgiitiine g,m'rr-nrTh.ru;§, ve 0 modeli be.,nimsenrTh.ru~:U~ Aileler Dt:ll1fgl 'nin orgiltJ],e,n:m,e br~~,[[r]J.m, Blanqui'nln o:rgiit~,e,nm,e an ~a.y,~§\m,nru, Oft-a ya koyar ~ A'~tm, 'k.ru;§;ru,delffi, olusa n. bir 't!bldru't.'f~ , b.ru'r "aile"

0'1111 isn 'I " .. 'ny' 0" rd 111 • 'B..P!r.:::: VJ3,y'!'i a'~II'''~1 'f-t!'i ~1~.t.:II:f-t b ~ 'iii'" 'tf ~ ') L ..... 'tf if'\'IIIII'~'h'~ 'n'~ yord l'~ ve' b "" ,~~II nd "" bir "sef V,... rd '" . ~ll .. ~ """

"W,II,i\:s; II,];,~ 1I;.lL.:'. "~,, )1,; lJI~~.,..;,_o(:I, {; W,IIJJ!, 'i::I"ruW,1J,J , _,~,,~, ~~.,. ,uc;. 'v,W, ,~llll,lI,1 - ,I,,: 'VJ." ,~,_' ,~I,~J.I!.J II" ,{:I. ,,',!I!,~, ~''''' ,~(l"W, ;,m,.. ,,!l'i..~, ,~'i::I.

d ,... iic '~\;;:1 'lbJ3'H de. b ~I iii" 'Hm'" a'~-, a'III'~·IIe.'H ..... 'llll 'J st u iiI"~'~ yo iil"'d1 'I i"\iiI"',O'rlt'~lleilt'ri' me bo'" vleee m" e,..::lI .. ez '~·Il .. om ~I .;t..t.:II Y' e 'ill .. ad a iii'" gid ~Iy' ord l ')

,'I. ",~' ~II, ne .'" mr ) I 11,{:!Im,_W,W,· !1;,iW,1I, ,~, _- ,I:~,II;.],,: ,'_:~,- ,Il.'~ 'U'~'6"" w, ',~W:~_~W,' ,: ',~,w,~ J I 11,.,O:~,,!l'i...-,'.L. ,!l'J...!VJ I!W~,II.JL..,' ," ,!l'i..(I._ ,., :!I!.- :~~, "~" _:W,u'Il.,

ve merkez komitede :ki[[rTh le min, oldugunu tlyelerd,e.:n. :h:m,~bhr.ru, bU.[f'Thlm,yordu~ Mevslmler Dernegi de. ay.[rru:~ temelde orgutlen misti: A'~:U :ti~:wde.n o hisan bw'[ gru ba "hafta" deniyor ve "hafta" "paz ar''in

~ Vf nil d D""' '~f'~! f ,~~ b ~ n n '~II '~f '~I 'H ~ ,~~ ,~~ f d

e,~fTh:r~_n~ . . . yo 1" U. Dort -- na ta' -"rn:r a y 1 o.~,u,~tu,:n;s.yo:r' ve --.ay.~a:r- ise - 'temmuz'' tara ..run_ .an

,ronet] 11 \,.'0 rd L:. 0',,-, 'H ,'f~ bir c ., T' » ,,:-'~II''-'if,' - ',,',- 'd': ,"",' ".'t'~II .. ~'III'" ~~ .....:~ b 'iU,.., - d'.' , 'D''',--t ' , ", - ~-, ,

. } '. ~ ay I "ru,r L ( e-rv s ln1 otusturu yO[, ,U, ve ye !l'i..ru W.rn, m ev sim l\a~-~,.a.L, ru,~ , or mevsnn

bir '~fyru'~:ff olustumyor ve merkez l~o'[[fTh,~,telrThhtTh be:~ld,ed,:mgru, bh lm§J], tarafmdan yOn'~,en.dJ:dU,yo:[du~ Blanqui, M.. Bernard ve A.. Barbes tarafmdan y!o,n:~,e,nd,rudle ttTh M evs m,m:~er Demegl, I 839

= ' '_. '_ .

ayakla FThl[fThB,S\ru ru orgild.e:nrTh.ru,§H ve giderek 1840 'lar Fransa' smda e tki li olmaya ba~i]ad ru,~

Sosyalist d.ii~.{i..[ffi,oe.nin l§~J~,e.rr- arasmda y.aygm.n'~,.a§:m,a,s.ru,,) Nisan 1831-' deki lkJnc,ru. lyon

ayaklanmasi ndan sonra oldu, Ayalk.bl,u[[fThan.mn :ka.,[t]ih, bir b:~,~,ru.nfTh.de basnnlmasr .ru~ ~~,e,d, s.~.y asal olarak u ya rm ~, sosyal lst dtl§,ii.nce:~,e:re daha yatkufTh hale geti [',m:ru~tt Nitekim aynm, y.d, 'f~SOSY amilm,'f~ oozciigti.~ yaz]J:ru, basmda M't. kez Pierre Leroux tarahndan 'k1.d~~an"rn'~,dru ve Babeuf; Blanqui, !I~~~~~~1 BL.ll1C, Cabet Proudhon ve Saint-Sirnon'un dii~.tln.ceJ.e:d i.?~iler arasmda ya:nlt.rn, bulmaya hasladt.

:!. •

Su bat Devriml ge:r~:tm~trug.ru.m1de, ,[§~U,edn talepleri g~:~,c,ru, btl:ttl,[[fTh,et tarafmdan Blane'm

[.'Orgard3atinn au T Y(fvai! (Ca:~.m§\m,anru.n. '(}:rgtlde,n[[f]J,eg\ru,) adh kitabmda gem.ru§.ti[d,ru~J dil~,iin,oem,e·:rinden esi nlenerek :ka,:[§\~'~ an"fl[]J,a,y a g,~'d.§~,b:ltTh ru§d,~

5}ubaC, GUnleri ye Devrhnln ,Za'feri

184 ?: deli baslayarak biitiiu muhalefet grupl . arr se~,ru,.mrTh, reformu sloganr ~. vresinde toplannuslardr ~ Muhalefet, mecliste, yo,ne'tJ],c,ru, klik' :k,a:rn"§i]sm.nda etkru:U olanuvordu, YOnetru..rnlfTh"ru, etkileyebilecek o:~agan yasal yoUa,:r tJdkahyd,m.~ S ,ru.yasa'~ g!oste:rr-UIe:[ ve grev ler y asa:k~annr]J.ru§tt Bu gii~ lk:.o§,uUa:r Insanlann

y aratru,c.ru,:~ m:i,rn.n m harekete g~iro,:t M uhal umer bu. kez de siyasal muhalefetlerini parasuu Odenf]Je.l

kaydryla :ka'h~d,ru'k:~a:n ziyafetler a:rac,rulrug,ru.y:~a. sergilemeye b~:~ad,ru'~a,:r~ :Bil yiik c;. a dir 1 ard a diizenlenen bu a't:§a.Fu yemeklerlne tum muhalefet gruplan lk:.atm,:~,abn"ru.yo:r ve ziyafetfer bir kampanyaya do.nii~:tilriUiiyo:rdu.. '9, , emmuz 154 Tde Chatea u- Ro ug{~~d a diizenlenen ziyafete 85f:~, nThl~~~,etve":tn,~, top Is m ,~.200 :~d§Ji kanldi, 'G'e.:[~,ru, Heinrich Heine bu 'z,ruyafede:d.n. esas ,m.lldav.~.[f'Th1~~,e:rin ru,n

.. ·~~·~~~~·~'H'h.ilktl:med"n, ym'kJ.ntd.an a:r.a.s~"nda :fa:[feJe:rr- g,m.b~, orr-taya ~,dta[tTh:H kG.lll-l~nist~«·F"· ~}J·dugunH ya,z'lrn\,t.l,,~.-allhl""'''''' .

te,nd.rus.rune :to.flf]J.finls.t dru,ye,[tTh, ve de:rne:k u.yes\m, o bl.nbt:nn, s,ay.w;sJ] SOtJii ge~,mru,yo:rdtL (~Jussidierc ve

i ? \ i A.~be,rt 1a raf[ ndan yo n.ed ~e ill]) !\I au vc n f!} S~ri s (m s : t1 n (Ye m, :}ieYsin11 er) ... -10.0 ... d,) 1 a \-Ut.(la~ 'De.za[[rThY. _ ... ta.:r.a.:frn ndan yoned'~,e,[t]J La- Soci;(!:fi!' Cn nl nl U!1 is tt Re1YY~ I~' t. i.o n n a i rc .'1 n (Devd fl[]J,el K.omtin ~sUle:r :Ve:rne;gJ)

200 ve n~"ha.yet 'C,ofn,:[ffi,e.au, U,e Jlave:~,ot ta:n=t:frundan yonetn,en. .. La Societ:e Ala{e rlal-btc C01nHluni.ste'in (K,ol[fThiin,ru;st Mate:ryaUS'u.e:[ De:nije~;ru.) lse y.al:~a.§J],:k. .~,OO tlyesru, va:rd.:L

103

. .. -_-~~

":: ...

I

t 1.

,

! i

!

i

,

J

i

~

1 !

!

l~k K1V1.~.'Clm ve Devrim .

., .

SpekiiJatorierin siy8S8i ofgliUi alan Temmuz MbnBf§isi, hB'ikm hB'y8'1 kJ»kl,glnl 8ftJrdJk.Q8 '1830 Devrimi'nin ta'ilta' glkardJgJ .Louis Philippe halk1n gtJzunde giUikge da'ha' QOk: oir arm utu andln yorou," Temmuz

Monar$is; 'Me muhB'ie.fe tin bir simgesi ha'iine gelen annul Louis _ Philiippe f blJUin despouann kaderinde ofdugu g'ibi duvar resimlerinde f.OCukiB'f ta'fa',6ndan a'hl'yB aiJnlyordu,. CJzg'OrlOk: mucadelesi surdiJkQe a'rn' sahneier 2(1, yUzYlI devrimierinde de tekrarianacak.tJ.

Kru~ silresince yet[~rru:rn~ kadar .:d.ya:iet duzenlendi, Bu ziyafetlerden bir.rnnbTh, de :~.'9 ~ubat 1848'd~ Paris'te diize:n~e:mJ~11.esrn tasarla .. nlnl~tl, Fakat Guizot ,hilktinrru.eti hem zi ynreti) hem de z:rn.yafet Oneesi Y'ap:d'nrruas.:~. a.det ,ha.'~ ine gethi~,en yii:ru yil§i.i. yasakladi, Muha ~eJet ~ bu rasa k 1 a rna ya ta:[,§:ru:n zruya:fetin

22 ~uba.fta. yapnmasma karar verdi, Aneak, bu karar tereddtltjere de. YO'~ .a~[nru~tru,~ 'U:rlfTh,egrn:n Louis B 1 an c :2 ru. $\lhat a,k~anr1Jrru '~~ ayak~a.nnr]jaya karar ve:re;b:U:rn:[sruniz, ancak hen btl takdirde e vime o'~ AI'~ P dem om,.. m' "" inin ,a" ..... ~l,..q "l"'iI -rr-]. "l"'e rin AI,a" ;:II ,ti-l11 aya .... q,~ rm" diyerek cekin .... ele rinl .Alr~1,a" geti il"-'i1'~ p~,a" rr',a"

t::'lU 1. ',' '1j",lL'.' "'" '_,~ ", r~l" .II. '" ~.II"I.!t%.~.£..II, 11;.- .Li " " . " .u...; '~6JI!':, ",,,,,,~J. . , 'li"lIll ~ . 't,.<,~ ~, :K J. ":",,,"';,W, e-. " • ,,,1 U d,"'; :~, ,1.11, '1iJIi L .I.:"",J."';" ,\;,.<

Leroux ise, "buriuvalar ~:~'rn~,kUe:d:ni aralannda ,ha~~ets:hrTh_~.e:rH dmye yaznnsti, Ledru-Rollin bUe, '~tUk devrimde babalarmnz aya klanmaya gUn~.e:rce o need. en :[rruaz'ru.:da:nmr]j'ru;§~ ardt, S:Mah-nr~r~:ruz, cephanemiz, or.giit ~.ii. gii~:~e:r.bnil var :n'u? As,ted.e'r bizi ezmek 'rn.~,hrru, i§8.:r.~et bekliyor, kanunca ighrru.de bulundugumuz ,ko§td~arda atJ]~d:~~n(nruz rn~ deJrn.~'~ktrn,~t ,H,ye mubalefeti uyarma :H~dyac.~,:nrru. duymugu, Her ;~ye ragmen gerceklesen ziyafetle devrimin :n.t krvilcrrm 22 ~ubat'ta. ,~.ak:d:ml~ oldu,

'D,;'~ yu'" ~'II,. .{'!!;t:i, ('in Y' ' ~'Il,r) 1-. '!' ~-I ,QE'!;t:i:~[l,. 1-. '!'r ~'II,. no ~~I ab ,n'~~I' ~'II,. M-..-:II del .... + ;iT1i,,Q, '1\ Jr,Q,y'.,,:i ,r};iT1i, - 't;iT1i,..,:a.... topland , v' e "l'~ n'~ 'ufl' ,~, ge'E'!'''''+

.DU" . ,!l'!..~ ~< ,m.!I)".U':m.!I!,~,!l'r.. uit~1 :!l'r..<l~.q. t~nll'!.. ,,~, .o(].. " !lr.-mlli w,"'; ,U,Vl>L;,_ lIj,J.o(]:lIi w'~. :lIiWU4. II>,!; = ,w. 'lIiW,. 'm. ',' , ,J .']): ,]",t., ~~ :_ ~(J]_"

Concorde Meydanrnda ~ra;§h bir kadmla bir :rn;§~.rn., ulusal muh af~ . zlarrn a~trugru, ates SOlUICU o.kl.iL 'GihT]J.~ o~:re:[rruci ve '~§~,rn~~,e;:dM goste:d~~,e;:r,rn~y:~e ve l~a:nf ~at~§:ma] ada ge~tL Guizot, goste:[l',~.cne:r,~:[ru. .ko~ayh.t.~a da.gru.~:masnrn., sokagm ij:fkesru.:[TThin gecmekte olduguna bag~ad:t' 22 ~tlbat gecesi halk

si ~ah satan dii.tU.n~an. yagma.:~.dru., kara ko Ilara saldndi. Aym gece g'ruzlru. 'o:rgiitle:r kendi :ru.~:~e:dnde toplanarak ve ge.:re,ktmghrrude; kullanmak tizere "kardeslerine" srnma'~ !dagruttru~ar~ 23 ~u,bat sabaln erken saatlerde postane, istasyon, Emniyet M(wd(fud,'ug:u ele geclrilmls yoUar tutuhnns, barikatlar kurulmustu ~ U lusal ~1 u hafizl a r'r n tut umu kesin sonucu be~'rn.:[l'j],e yecekti, Ulusal M uhaftzlar, donan~:m~rnn'ru ,ke:[rThd:~~.e,[I',~ sagmaya.n yu .. rtta.§la.:rd.atrTh. o,h,l§uy'O:rdu.~ 'Gene,~, o.~arat. diize:nd.e:[rTh yana ve

'tt:nrruti~ t'rn.yet d ti~.nfThan:ru:H sosy a~'rust veko:nrru,ihrruist ~,e:r.ekali~:ru, o.hr~rrua"k.~a b:hd'mlte~ :ke:n.dU,e:r.hrru,e oy ,hakk.:ru. ve,[-eee,k bir se~imrID, :re:fo:rnfThU.ndalrru ya.:nayd.:dar ~ U~; esa:s:ru~na go[e O:rgii.denmr~&~~e:rdi ve U~~e:rin sHt]jfru.,fsa~ yap~;gru. U~U;ga.m Mul~af~llarutTh tavn1tTh8. da yalms:nf~rruattaydrn.~ 'Ge~n,e:~ o~a[ak bu.du.va~an,n

otu:rd.ugu, a rond lssem e t I ttt 0 m~,~e:r) Gu iz 0 t· nun ~[,ruSru:[TThll u,y:arak top [Ia,:narru l[(Th,u,ha:fruz say.rusw ,~ffia y.~'rn yii..[tse,k.ken, 'ru~~U,e:r.rn:n otu.:rdu.gu :rn,:~~e,~e:rd.e bu sayru. aza"hyo:rdtl" Sonu(~ta Uh]sa~ Mu,ha:[ruz~a:r'~:m, ~ogu.:n'~ugu :ha,,~krun ya:runda. ye:r a'~d:ru.~ Og~eye dog:ru. sii.vR[l',Ue:r :ka.:~a.ba:~:ru.k~ara sa'~d:ru.:nnca. U~usa~

M u.fuJ afruz~ ar., La u is~ P 11 j Ii P pe· d en de';.te,k~.e:r.ru:n~. ~;,ke,rek goste:rk:;'~ ~e:de brn'dikte 'ttYa~a~:HrTh re,fornij.~

:tah ro~su:n ba:ta.:nla:d Ka'[ij:rolsun 'GldzQt rtt CU.ye bag:~'r,nfThaya ba:fi~ad:ru ~ar~ Lo uis ~ Pb i 1i P pe ,rn~~,H\e:d yatru§tru:[l'ma.k i~,run 'Gtd.lQfyu, b~bakan~lktan a~d~grunru. ve ye:dne 1/101e~yi b~bakan ata drug ru:nru, bM.dirdi A'nrrua bu ne :[esmrnrm :nrru.u:ha.~e:jeti ne. de :ru~:~~e:d tatmfTh'rutrTh etti ~1:He:lim, _\101e. de b~ba.,ta.'M'~rug:ru, ,kabu~ etll[f11edL 23 ~ubat boyu,nca. gOsterU.e:r ve ye:r ye:r ~a.:[p,ru§lnna.la:r su:[dil~ 24 ~ubattta LOlds='P,hiUppe~ 'Od:rn~on. Ba:r.rot Ue ~bru.e:[s'~:rn. rr~U.Zi1]:ra ,kahu,~ etd." T.hie:r.s ba~baJta:n.~:ruk one:rls:rn:n:ru ge:d Qevrn'rrunce go,rev 'Od.:Uon, Ba:r,rofya :k(l..~d:L A:nca,k) a..ht]r~an ,ta.:rarlar ,hep so,kag:run ge:[,rusinde:n, ge.,Uyo,ro.u~ 24 ~ubat soot OM,hire dogru ,La' Rcfonnc gazetes~, bru:r du.var i~anru. i~.e krah.iirTh dO;§i1:rli.hn.eslni ve (.ulnhuriyefin ilan I nl iste-di. Ga:nut =,Tlhirn.e:rs '[~ii.t.ii:nf]J.etrunrn, yete:r.M, btdnrrua,y 81r]J, ,ru'~:nr[fTh h .it; ,Ntdion'al g.azetes~, b:rn~e 'HK.'ra~

ogLe;ye ,kadar ta.httan :fe:ragat etnfTh,e:~'ru.dru-r, ogL\e-\i,en son-ra ~k. g~ o,[la.ca.ktu~fH diye iUdnmtonrru. Biir kij'9ijk olUr.jilUv3 sosyalliist:ii olarak, devr.iirnii[11 ,or.'gfitllij

vedyo:rdu" HalkurTh. ~ u:~'~e:rm.es Sarayru:~1rrua dogru h,a.:[fe,kete ge;~t(n.esi iize:r,rn:ne Lou:rn.s=,P,[rruUippe ~'rey:m. biir. az.lIn]IIII,gll~ d~z,emll,eyl9cle,gii 'dar.b'9yll'9 ,g,er.c"ak,lle$ecls,giin]ii

o:nce NO:[l',ma:ndiya.'~ya, 2 Marfta da i~ngrnue:re'~ye; ,ta~nrTh,atta buJdu~ Ha~k :saray:a g;m-rd.t K-rah,:n, ta.htru, savllI tJilatJil v,e tm mI~ ,eyl1emiiyll,e de ,g,osi:,er.,e~ Bar.D,es ~, as.O,'tI~ _ ... _.~ .. " __ ... - .. ~.h.---

',~~I'I,r) .. ',~'II~-Il,.. 8','".::11" "~'lle'd:"~,,y.,:, .<:iI", S·.!JI .. 'iII"l 't'l_ •• y_' ,~'tl.'~',n-Ila d, :-,o,:X-_ 1iM1'.' .l,. ~'ihl'I,a'r',-"Q", :,~HI,",e.'''.Q,'", f(/~.--;~~t~l,-----"'_~.-"-Jo·-~~"""""""~""""~: r -~~.-~-,.~-.-, ~~"~~~,o·_;"II,cI_-i,"I-"~.~-~·~·-'--------.--.--. - -

.. -:--.~-.- -'.'- ....... - ... ----~·---at~ ve'rUdikten oour,a Ma W!l'r. """W'!Ii "'-" "'I!I!O!li ;5i1l.u Will "'-"ll'!.. 11."'-" ._......... !UI

8ARBES, ARMAND .trBOp.J870,

B latJil CIIU ii iih~!~ b il rll ii kt:,e '1:2 May liS 'l,B3~9 ayaJdan masrn I d ~ ~ zen Il,ey,e nil Ar. Finan] d Bar hes 1809' d a G IU ado II~ ~)e Pol nte-sI'iitr.,e·(h~t. dog(I~. 1 8S0!dal'ar.iis·,e 'g'91:diikt,etJil SOn] ra C,IU mhur il~l'et:c.ii m u ~all,ef,et: ~ar.,ek,ette rii nIl'B katlilldil. Temmuz MlotJil ar ~

- ~

si~ Ii' ne kar.SII '0 r,g ijtll,em,e [11 ,ey lie mll:e r iitJil iie,ii [11 (19 Y'f; r. alldl.

;;I' ;;I' ~ ~ .;Il-

1835 I de Blanqu i ii I e b iir II ii kte La. SocIete des amis au'

,pellople' '0 ~ Hall k,ll[11 Dost I\aJ II De rtJil'e.g Ii} ku r,d u. B_ u de m ,eg ii tJiI amac II h ~ k~ Flnet:,e kar.SII ,giir i$ii I:ijt)ek b iir. a~~ akllatJil mam n] 'g-iizll ii

;;I' _' ~' ,. -

~aZIIr.1111 kla n n] II yap rrilaktll. Fakat: 1831· de B IlEt nq u Ii' ~ ii m1 t:1U t:1U k-

lan mas II ~ zer iitJil,e 6 r'g iit ,da'g 1111(i II. B Ilan] q~ ii' n iin] sallllv,e r. ii Ilml,e ~ sii [11 den so tJiI ra y'9tJi1 i~CI'9[11 b ii r ar ava ,g,ell,e r.'e k La Socjete des Famllle's (AUe~er DewtJilagii} adlill btr (Jtr'gijt daha klUrd~lar. .

1835' d e klU r u lan b IU ,Q r'g ~t ~ n b iir sij re so n ra Par iis 'te 001,11 y,e r Il,e rde dspo lad I:g II S iilla~ \f'e ,t}e p ~an] ,ell,e r. 'e Il,e ,g 'ee, ii rii II ii n] ,t)e

- - - - - ,;..

Barb,es, B Ilan]q IU ii v,e ar kad~ liar II tlll tlU kllarll,d II. Os. ~a so n] r.a

1 8371 de c:llkan] ,ge n],ell aftEm yara rllatJilar ak, salllw,e r.iill,dii I e r..

~ ~ -

183 e" de t,e k.r.a r. B IlatJil q Uj ii iill,e b ii r II ii kt:'6 Meivsimler Oernegi'[11 ii k~ rd IU liar. '1:2 Mlay liS 1 8391 da Bla nq u I, Mart in-Be rnard va BadJ9S S iillan II11 biir' ay-a kllan rna d uze n leye r.e k Pari 8" ,n bal,11 m,EW k"ezl:e riiril ii ,ell'9 'g'ijc:ii r.d ii I:e r.. A m)a k, a ya kla mllina k,llsa

- ~ -

b~r s~ r.'e SOn] r.a ~ijk.ij met: ,g~cler.ii taraf'lltJilda~ bastllrlil:clil.

_' ~

Baro,es v,e B l\a tJilq IU ii t: 1Ut: IU k Ilan] ara k. 611 ij m CJez3S II [TIa car pt:11 r.1111 ~

~ -

(:hllar. Da~ a so [11 r.a DIU ceza '0 ml~ r DOYIU ~apse oew iilldii.

- - ~

Bar.bas '~IU bat 1 ,g~B D,e\( r.ii ml ii' rude ~a p iiSt'9tJi1 '9,11 kar.ak ml ii 1lll,et-

v,e kii II ii s,ecii Il,d Ii. Ar.d II tJiI,da tJiI 1 ,5 Mia y 16 1,839 ay a.k II a [11 mas 11[11 a.

~ - _.

k3r.II~tll,g II 'g,e r,ek,'9"6l'S iiy I:e y,e n] ii(j'B tJiI t: []t:[] kllEt tJild II. Lo[] its N apo le-

o tJiI Bonaparte k,e mid iiSii ~ ii aff',et:m e k rsb~Kt ilyse de Bar. bes b [] n] [] r,eddeU:ii. Fakat: zo rlla ~apii:SatJil'E!lden] ell ka.r 111;arak k,ertld ii

- - - - - - - - - - - - _I- - - - - ~ - - -. -

iist:,e'g iiyll,e Ho 1IIIarti da'ya 'g iitt:ii.

104

............... _,', ..... - ....

. . _ _- _ .

. ... ... ... . _ ....

..

. I

I

I

I

I

\

: ..

,fJlu:sal M una '~zJ8.r "Y8fa'SlIi' :Refor'IH" 9'iiJdda1lyia 'firplenn sa':'~'na' Q!"e9mce;j iiI'yaWanmanm katJeti belli oldu., :23' ",ubat 9'OO~si~ qok b,Uyiik bit kalaballk~ eIlerintJe ~amlet,-. oorikafla'fla ka,pll Paris sokaldan'nda' fiitUyijfe gev",' KJ'zd ba'ytaWat het 'tam"~' ka,¢ad~'" Mars&ma:ise siyleniyotdu" Ca:pucines bl1h1all1'ndaki ""~H}leri S'aka'nllj'~' ottiinden g8cllJrken bit 91'",P asker ate, a~fl" 16 1d¥,J >ikIU 'vie '90k s6,VJda ~t;i yatalandl, ,G&;teri'Cil,et ijJijwi bit af' 81f'abaSnM'

yiik/ediSrtelJ1' SOJl'ra'J "'m'tfkamJ intikamJ kardel'mfmiii QltJiitd,fitet, Silah ba~'na" nidalatlykJ Pati$ il;intJe doJa~ya ba'fladllar", lJliileri ta,lyanf ardan ieli tnef6leli

bitismin "Halk boga'zlan\J'Y01'~ inrfikam;! i,nlfikaw" diye her ba,nln'S1,-na'~ halk 'Si1ah basma" di~ kat!!illl'k

~I,~ ." ~ I"~,~

'Li"leriyotdu" S',Ut,un gooe boyunC8i balf'ika!tl9r kumJdu~

si1ah sa,an diikka'ltlar raj'maland'I, A,yak/afima bit dellrime diJ"nus',u"

- - - - - - L.!!! - ._

.... : :.::.

. ....

, .

: .....

.., : .

:~ .

..

:. .... ~.~ .: ...

I

Ge~,ci, :HUldimet

Meclis ,~§gaH:n. hl ard mdan :~k~ a.yn muhalefe t grubu ge~:k:-.rn hukumet uzeri ne pa .. zarl ruga. baslad ru" Gruplardan b.~[in.b1. SOlC{U ugilno. Le ,N{l:tio'n(i:l gazetesi ya.p"ruyo:r- ve esas olarak rlrmh cumhurlyetcl orta bu :f:ju vaztn ,~:n taleplerjni d ~:I.e ge ti[,~ yo:rd u. S,~ya.sal en :n1hu,:[.rn,yet~,ruler olarak bu. grubun talepleri genel· oy ve Meclise :ka:F§,m, sorumlu bakanlar; basm ve dernek ij,zg{lilugu.; zorunlu il.:ko!gr-e:nim. ve gellr ve:[g~s,~, konulmas: noktalarmdan daha :Hed gltmlyordu, Grubun onemlt ond erleri arasmda Marie li Garnier- Pages, Cremi e ux, ~ arras t yer al ruyordu" :~::km:ne.~ gru bun sO.zc·usu ise La Rc {ornIf gazetes.~.yd~ ve radikal cumhurlvetei bunuvazi ne sosyallstleri temsil ed,~yo:rdu." La .RlejJrfJ'le grubunun talepleri, Le National grubunun taleplerlni de ,~~e'['m,e:kle

b h'l Ikte , orne~m:n emegin o:rgUtle nmesi li ureticl koopersti f blrlikleriain ku rulmasi ~ temel

sanay ilerin ~ bu arada de mi ryollarr ve srngo:rtac.mh~m'n mill H e§H rilmesi gmbi daha ileri tale ple d de kapsrvo rdu ~

mI"erJn,'n .Ii _ - 11......, - !I...., - ~A S' ,L .... .Ii .._. ~ L..J - _ _ - _ ,-

'~a~ ~i5hl!b'l5J~ .;1:;;", ~,IU-~'~: 0-9',,~en ~Qnl'a"

'1:lJiwies Salay (n I ,za:PfediM Pari!; q-oculdan'nm dellnmi

~ owns', qe'w. ~m:te.,': ; let,; "; ,belg:eli1C,::'l'" 90CUi,"::',;' tlan'D aksitile

ba ..... iII • 11.."'" J ,. ,. .L "JJ' ;II

'~ anD~en' ~, ue'W'nnl ~OA G'IW~ye a;llm~~

:;;;:.~~~::,-::m.!m=::!7k

,OIl ,.n.' ,p.r~1

. .

,Gumhuriyett' getitme6ini b.r~ldediklen diewim iqin

I ~

:'u'kuyla sava$wJS/a-J"idJ'" 1848 'de DewilD 'Ie o~a'~-rak

• ~I ,~ ~.~'. ~.~

:nO .... liyen L.·~ _ -, _ "LL.' ii,' _ ,",L 1851 'd ,"'_ik.li _ .ft.& _ ,_ k r .J Wi! iVY ~ft.,...\r~ .MraNft. e ~,p-;II.I'~a t;'Wlam ~

~n\J1le 'Vie babalannl kaftetJen III" NapoJ80n'u 187fde P'(Jtif; :KomUliIij it~ ala!!8js etJerek int!kamJarm, bu kez

, _

ciddi oJamk a'lai:akltJ'tdJ'"

r _

~

;

~ ;

.'

n r zu 'i"'i '(' ,;?j;'i"".' ism alar sonuc .u r" d ,;?j; '11 ~'F' ',~i.'k· .. ~i zru 'p. '('. an '0; u '~'ii<'iI '(" d e I ,t'lIC' ure L am ,e.'f·' ~i'l" e· A·'· ra go L·:,.. d r ~ 1 ~ I }c·~! 11' n

t,J,L;., .. !II.I. "CE.llil'IIi~', .. ,>(:I.(:m.lIi, .:)-1L,lI,!I!,i... .• "W.I.,(:i, , ... L,IIi, II! II! eo'W",;' ,.1. ' .. "_1:>,.,.."W,i .. ':, .. "IL.,II!L~ ,.-(JI,I, ... g.II!,LM,a-:~ ".I1!,._'Il.l":j o;__ ............ [\_ r )

Garnler-Pages, Crernieux ve Marie'den olusan gey,m.d. hukumet l~stes.~ uzermde anlasmaya vanld ru" Yeni hukumet Uyeled~ Belediye Saruys 'na geldiklerinde bu,y(ik bir kalabahkla

kar§:rnl.,:a§tda:r'., Kazandsklan zaterin .1 B30~d aki gifbi kendilerinden calmmasma -r,ftz,m olrna van

~ . }

kalabal .. sk, aralannd a. bel irled ikleri :P.I . ocon, / ... nuand Marrast ~ Louis B 1 a 11 c ve Al bert ismiyle

bilinen ,~~,rn, :~t:a:rd:rn1.'t,m, bu :Usteye eklemeyl ba.§;a.:rdt Ancak bu son dort :kj~rn hukumette ancak £'e . .'k·· rer e.'F' ·0, 'I ,;?j;'f'Ci; h '\~e r ,e., '~ ab Ji'I' ,0 ..-. 'e .. k ,j. i

~ _ :~.\.-l, '_ ,w, _, .~:!Il ~!J:'I., ,~' _ ,W ~~,1"1,"" ,~,.\.I v , ,l,,~~,

Ancak Gecici Huknmet daha kuruldugu an ~elm§kil.e:rle yO:ldOydu" <;O:n:k,u~ esas :~tjba.dyle :k:a:m'§.wt Q ikarlara sahi p .'l,~t ,~k:~ toplumsal snu,f~:n u zlasmas, uze rine kurulmua u Bu ~-elm~'k.H~ uzlasmayr

ta:dh~~,rn, George Renard §uyle nitelemi §.U:: 'loB 1 rin cil c r ( Dupont de It Eure ~ P, Arago, ere m i eux Canu cr - Pag,.{~s~ :la:ma.:rtine, :M:a:[,rast) toplum,u k.r2_1sl Z) sa:ra.ys.rn.z ve soylula:r' olma.da.n yo:netm,eye

- 105

. ,

) .

~ ~

.

': : .

-' .

:. " ..

- ., ... ..

Louis Blanc s In burjuvs ,toplumunda j $t;flfiS d;(~ bwrjuvalarla (9:!Jlt WI' yer sa"larnajn arna9'a }"3n

re formist DtopyasJ r oplumsai ,A'toJye§er projesinde di!e gl!}tiriimi§ti" Burjuv8 devJetinin ~ayesini saQlayacaOJ ow a'tOlyeler i~qilerin rr~atjt~ma halda" 'tale:plerini gar,ekle$tirecek va koUektif Dteli{nde bulunan if}t;oor adlm adm ijze/ i$/~ (,ne'er; gerileterek Wm ,uretimi drm;e timieri amna alacakJard~" Gefici hilkUmette '9.ah,ma BakanJ !g/I ns ge'tiri/en B'Il'lnc'm projfJsi' "U/wsal A'tolyeler" a chy/al' BianC'lJ1 amaglanna butiinuyle aykJri

bit bi¥;imde uyguiannmya sokuldu.. !gs;zlf;lf gunoo 23 santim i1cretJe bw a to hirelerde to~rak tesvivee' i-'!?/erind-e

~y ~ ~ ~

.;a'Jfjt/n~dfltJ,r- Aslmda ya,pacak fa.zla bir i!j de oJmadlON'tdM vergi mOkelle.fterinin kesesinden "yan gelip Ylltar" hale 6okuJD'uJar. Boyiooe Louis B'ianc'm ,pratikte gah~anJann 00 vietqe s1ibv8 n.se led/Jmesi

am ecu» g,(10011 projesi~ 9DI()n9{e$li (iI~rek (JiJzden du§uriJfd.u v;e i!J<;i SJn~f~ ile j ;S08_ya.1iSj; t i:Jnderleril' k6yWIer ~ kU~ljk burjuvslaria hasH» hale g:etirildil(fJf"

....

kendilerlni yetkili hisseden, buriuvazinin kiiltUrlii ve rahati yerinde orra bolumiine tekabul

I '

eder; ot.ekHe:r ise (Flecen, Ledru-Rollin) esas olarak adaletsiz vergilerden, kanunun d.ogllrdu~u.

• I ~ - ~

e§:~tsiiiJkle:rde'n §~k;ayet~,ru olan :kil~ilk butjuvalann, k,il~ilk esnafm ve kil~ilk zanaatkarlarm

I

baskaldrran ve Insani oldugu soyle:nebrule(}ek gev:rncrn heveslerlni temsil eder; sonuncular lse

(A· 'i b··' err '\ 7e 'J" Lo"I]'~C' Bl ) sercek anl amd - ,on; ~iQ(" ~ .c'!ll;iClllfl l·r;li'1l Illfll ac I-I'k·· - - .. ' 'l ] ·1' I· :.- .• , '\f,t'i;.l .. .q1I '] 'i'f" olsa h .' ~'i e'" d· ·,!!'j;'D'1I ,!!'j;

: I., ,H, If., ' . . .rn.:)! .1) an c ~ it'"w '!;'- "It\., (I. .1. (~.rni... c' ,(I. ,rn~,!>"-,rn ~.rn Wllrn ,run rn WI."(i (10. ".,rn, :S t'\J K J. .... l C.., ,J 'Il.,II',r..~ II. .n, .,I.C).~I.rulc (:I.I .. m.(I,

yok e§,rutl~k isteyen ,rnnSB:[r},l:Eurutlji bu yoldak] ortak ~a,balam .. ve ropiurnsallasma yoluyla kurulacak b.hl" rejime] yo:nel rnk ozlemlermin oo!lociUedd rn'r ."

..;

genel

.

i

I

F ran.f a ~ va ,ru~ile:r de Paris'e egemen olduklarmdan, ,rn~~:ru smifr devrimin ~ e yr'nl 3Z. g.ok

edeb:rubr.nru§,trn" Ancak, bunun koyli1.1ilgibf~.. destegru. olmaksmn sii.:rUp gidemeyeceginl, ustelrnk oya i dayah bh" seQ-,hrl1. sistemi ~~,runde neredeyse imkaasrz oldugunu burjuvazi ,rn§Q-,Herde:n

·P:ttds 'I· av ~'~i!1 . '(;~";" ,!I!!I!

24 Subat get.e yaT1s1; uzun veh,a:ra:retlru tar-tru§f.llala:rda:n sonra G (~~~~ c.:. H iikiimet §ll karara vardi:

"Gecici Hiikiimet ~ en krsa siirede halkm oyuna basvurmak ve onayuu almak kaydi yl a. CLtrr1hl~riyr~L'i kabul eder," Bu kararssz ve bellrs,rnz tavir, uzlasmsnm :n:rut:elrul:hf1:~ at~,rug,a, vuruyordu.

ALBERr (18'5-f895)

25 ~u,ba.t

~It, "

Cumh uriyetln Ilam

As II} ad: A iiex a, n'n (I re Mla.rtiin'n 0 I an ama da ha '~'o~, i" ij~ ~:ii A II o,e rt Fi diy e tan II nan All bert! :27 NI isan 1815' d e F ran sa'da Buryfdedogdu4 K.ij,~~ ~ ·~~ta j~ftilige ba,ladl. Once dOg" m;e i m aJat hanel ~ I'inde ea 11~tl ~ 'da~a, :60 n ra ma ~ ii~ ,e IlJ sta 1111- '~II ya, pt.ll. T em muz 1 830 D,evr ii m ii' ne kanld II. B U,J a. rada 'g ii r mlii:~ 0 Ild![JI '~IUI 'g i'2,11 ii 6 r'g ~ tlll~!rd~!~.ii '~a,IIII:~ma.IJa, rll n'n e'd,~! n iiy Ille 1941 "de blr aij r,e tutu ~II~ ka1dL BIUI~IUI~ ardmdan Hrrlsu'la, n'n II1I ~ 118. soaya, Iliiz,mr ii b i'r II,e~t iir'6 n b iir s iiya,sa,11 ha re ik,etii ~ i ~i n '" die, yle rald II. Daha :S'O n'n ra :L 'A,telier (A to lye) ad II1I (:lI~ir'g ii n ii n ya,y 11n'n Ila,~ mas II na katk~ da b ILJ IltJ ~,d lUI v,e 1 846 T d a rad ii~a, II b ii r ,[j r'g ~t. olla,rn Mllevs ii millie r D ern eg i 'n i h '0 ~de'9,e Ille n'n lsi m i e ri n .. ,d,en'n 0 ii rii 011(1U,J .

Ge\},ruci Hukumet'ln bakanlarmm belirlenmesine k;a:r§,rul'l,~ 25 Subat gilni1 Paris sokaklan henuz saldltlle§fllelllrd§tt Hentiz gostedle:r' devam cc'iyor, Belediye S~:rayru, O:m.ilne m~,rn, kul i.;: 1(:,(, yru,gruhyO'r ve isteklermi heye tler aracrl rug,ruyla Gecicl Hukiimet'e 1: ildi ri yo r lai di. Ogled.e:n sonra, silahl ru bir

I

grubun ba§ru:ndakru, Ma:n-:::h.e adlr ,rn§'g,ru Geg.,ruc,ru Hukiimet'e '~t~~l~§mla hakkr" Istediklerini bildirdi,

Lamartine hitabet gUccilnll. kullanarak :~~",rule:r.ru uzaklastrrmayi denediyse de basaramadr, Bunun

, .

.. + T i""'. nil· 'k· t 'k- 't· 'j + +1· 'i ... , .,..;i ,tt F'·f '., II: ·C:· 'I·· 'I· . 'I··~"· ··.···t· J

uze:nne u...:U15 .DaJ~,C- §U. ,,;Etr(tm"'asans,nru ",;8. e:[ne a.l.rup :ru~-:ru ,e:re o.liduU,: " ,[[arulS~l, ~u"mllur,rnye,~,rn,

hii.ki1:rnet:.ru~ i ,ru§~,ru,[r!"rn'n hayatuu e:fne~iyle sil:rdii:nrneshtl.rn. gli.ve:nce altlna. al[na.y,~,~ bihibtl yu:rt:t:{i§lam':8. :rn§

.;:'i.n.'~.'~'~'lm' ,!!'j;V'11 J~'t··,,!!'j;,!!'j;'h·c '1."11 1"] t··, e'·d,'-.et' Hl'~]'k-:,;~]'r"1e,··t· ~~Jie·t~'fl 'k··'!!'j;"i!"!!'j;'jii'h.C' "'I-'~'r~l'i"'" ~1'1i'l 'k·,!!'j;'~~ll·'~I'~~1'i"'h1 A'id,'·.e· e·"·'I·'fl1A'k·: ~.C·· ~,~ 'k·A'i""'d'·'~

~1£1"1" ." .(1".;- ,w, "(1.(1,, . ,,1..1, .. " ..... , ,!Ii., , "I, 11", "Ii;.- ,W.l.., "jill!':2ll~,II!.I., ,W .1I!.!I!l~ , ,.(IL.(U I., ",;' (1,!Ii ,II! !Ii.I. II!,W[ ", .(1,,,, ~1I!.!I!;6!I!.W,i". ,,"1 ... , , ,.u""",,, II! .:.,!I!.!H . """,U.· "II!

:aralannda. 'crgti der kUJ,rn11;al:Emm, geregi[n kabul ve t:eslhrn ede:r, .. 't~ A'fl1.a. Blalflc tasanya. §u. sOzle:r:ru de

I

ekle:n1.ru§d:: ~~Bu vaa,dle:r.ru b:ru:r gecede ge:r9-e:kle§t::ru:n:nek olanakh degH.dir.,'~~ IVlarcLt~~ill eeva.bru adet:a.

devrimin so:nUC'tU1U g&te:rdrn:: 'ttPek~ua. Bayntl1~ :halk. bekHyo'r., Halk. Cu.:m1.hu:rmyethrl h.ruz:[netine

halk.

.Albertttn devriimr(~.ii s~rle'~' ii'~,iin'nde ylera. lid lI'i) II Ylltarda F~a.rnsa. 0 ii r ,e Iko rno ml ii ~ b ~ ~a, II11 ml ii'~,ii m~i 'g ii r iiyo r(:I lUI. T opl umsa i ya, p II 'de~ ii:~ml ii:~ j '1830 T emmu z f undan b,e rii :6 [iI r,e'g,ell,e n'n :611- n'n Ilf'lla,r a.raSII de n'nlgle boz,l1JIllmra,ya. bas l\a,mrl~tll. Orta, 811 rn II'fla.r r,e ji ii ml ii ~ ,dest'~i Ik,,~'iis ii Q Ilmra, Ikta, ~ '~:II ~ mrll~j b [iI y~ ~ 0 lUI rjj![JI va,z.iin'n ii n'n dev II,et 'ta. ~ vii lillie r ii yo II lUI ylla, ya pbg I aple ik [] l\a,syo n'n liar ~ a,11 ~ I ~ ~ ,ef Filet: ii n'n ii art, Ilr mlll~j G!L!I iiz,of lUI rii j. Zen gin I e~i n! ... j , '~a,,~ r IS II ~ a, lUIya,~ oa,~ ~,e,r lie ri' rn e'ge!ml,en'n Ilii'~ii pe kt~m I.;;tl. B I1JI a, r;a,'da. ~(~,r,et- 11'61 r 'I ~iz{:lle 50-160 '0 ra. rii I n'n da. d ~ :~mr [j:~ j ii:~:siiz,11 iilk, artmt~) ta, r II mrda,1k ii vie r ii mrS iiz, II ii ~ :so ~ U,J (~,![JI 6z,le 1IIIii Ik Ille OI1Jl '~da.y da. rlll'~ II ba:~ 118,mlll~j Avrupa'da ya,Ylllla,n'n pa,ta,t:I~!s hastallQI n'n,e,(j,en'n iiylile ~iimlii bolig ,ell,e rde a,'~,11111k ba,~g'ostle r ml ii~--t, ii,

G'~ici Hiikil:mlef e ba§Vllm':8Jl b rn:r ba_§ka. :heyet: de ji M'O:na:r§,rn, yo:netrn :[l1..rn s,ru:ras,ru:nda. il~~ re:nkU ba.yrag ru:n 'tto:nl,lfundan kaybettrntin.rn:tt ,He:r:ru sil:rerek, kruzrul bay:rag;~:[l ulu.sa.~. bay.r:ak olara.k kabul edH:rnes.htl.ru ,rnstedi Bu a:ra.da P~tds sok;a,klan, kru:nrll1ZJ ke:[t:ne:r' ta~k;a:n, kru:nrluzru, here gJye:n ,hns.a:ru.1ada dolu.yo:r' ve h,er ye'r'e ~o~yalizlni shllgeleyeltl kru,nrnruzru ,ru§:fi:reUe:m" tnklhyordu. Talep Ge~",rncru HD.k0mfee

lie ti 1 d~gi ~ 1 d ¢ :[n:alru, da.n ru§:~11.anla.'m" Ull1.(tm'tru:ne't,ru ~ kruzd hay:rak be:m, rnF11se:ndrngrn t:akdJrde b iltil:n kr'ed Ue:m',hrl ,F11.utla.ka o11adctn ,kalkacag:Mfla.~ eko:no:n1.hlhfl.. :fel~ olacagrun:a, ikna. etF11..ru§i.e,rot ,Fa~ka.t 27 ~u,ba.fta.

yay J n i a 118. n bru:r :ka:ra.:m',n:am-nede k.ii.~cilk de olsa bru:r' t:a.viz ve:r Hdru:: 'ttBaghlrnk ,rn§c1:r-ed ve :h,alk

8 iU t.iU n'n b lUI n'n la, r ik iit.llie Iller ii n'n a,ya,1k IIa.rn mI4~.ts I 111~,IIn'n lUI ylg tJ rii oii r '0 rta,ml ya,ratt.ll. NI iit .. e ~.ii ml :23-:24 '~IUI bat 1848· ~ d e ba,:~ l\a,ya.n'n 'g6st,e r ii Iller ~,e mllen'n b iir Ige n'n,e II a.ya. ~ Ila,n'n mlaya. d 6n'n ~ ~t[j. ,~![JI bat 'ghli n'n II,erii~,e a,ktiif oiir oi;~,iimr'dle Ikatlilla.n'n A~o,ertj a.ya,1i< Ila,rn ma,

106,

."-;-

,

:-.

I

f I

!

i

devriminm son eylemine :ka.'r§~ duyulan §ii.kra-nru1rl all~S:~ olarak, Ge~·,k.,ru Hukumet Uyele:r:ru, ve

ot:ekru d evlet yetkil .. Ued krrnuzr rozet ta§~ya,cakl:em ve bu. rozet ayn ~ zamanda bayrak d ru'rn-eIJn.e de

'k- 0' -r'II ""iiC ,<;i;t .. t· - iii" ,tt , .•. :h~I' :~I.II:l, .. ru'~-'.,

! r !

!

24 Subat gece y.a:ns,ru kararlan .rul.e cumhuriyet kabul ed:ruh:l1ru~ ama :Ua:n, edilmemisti, Ge~jc,ru

H iikilmet'te cumhuriyetin nitel ru;gru iizerine t:art,ru§lr1lEi.l;ar- stlJilyo:r',) bel rn:rsruz kararlar ZUl ~l ruyo:rdu .' Marx

II h ) +'1- +'~,,,, d- +'i + + + a a 'i d- +'[- + + + '~t'ii'5-' ~ b "-"- C- 'm +

.I., t-=-: II m 11 ri yf':r 1 n :mu. 'layet uan ec ,h,~,rurrru §:'O yie « ,ru e getru:rmlru§tru:: z ~ ubat gunu, .. umn urtyet

henuz i'I-'''"ii'-i'lI ed -~'i-r'le~'l~~t'r Ama bu k ez i~A~-l-e'r' Tem muz 183"-\' l. k' " benzer b-"+Ir dalavereve 'O·,~I'}.'

,he .!Ii 1.11,; .L., ,m. 'i,mlL:, ,h!li,l, -: ,!Ii,l, ,m~ ,m.,.,., ,,!II.II., ,",I, !U _' , '-: L., ,~v:,m, , ,w, ' ': ,~,~ .. ,n, ,II;.- L, v hd 1 n'L~ ': ,m ~L, , ,W "mw : ,I .. "I,: ,!Ii'lo;.o,,,.: e-VL"

yU:[l1.:nla.:ml:a.ya,ka.:rad .. ~ydrul:ar., Yeniden kavgaya baslamaya ve cumhuriyeti silah zoru rule kabul ettirmeye hal ru'rdda:r'., Ve :rn§te Raspail ~ bu ozel go:rev ve yetki ile belediyeye gruttru., Pads

prole tary as ,ru adma, Raspail, Gecici Hiikiimet'e Cu rnhuri y et'i ilan etmesini efMefii ve rnkru, sa at: :ru~J[Ilde halkm bu emri yerine getirilmezse, 100 bin kru§runin ba§~'nda geri gelec-elJnru bildirdi. ~',ld saatlik sure heniiz brntn1.e:nl.rn§t:i ki, dey harflerle yazJh, §U. yaz.rula.:r P':!r,is't,rnfl butun duvarlaruu

kapladn e F fans r.z C,um.h.uriyeti:' Ckgjlr.lilk" .E§,itlik,. K arde~ Uk! ~ OOtylee-e It Cumhuriyet 25 ~ u bat'ta resmen ilan edH'mj~, o~,dlu~~'

D'l ']'r "'1 iva la 'r' ,D II;.- .!Ii] II,; ... (I .. ,(;U,

! !

[

i !

f

ru,&48 Subat gunlerinde Cumhuriyet, ~:ah~111 suuflarca basit bir hukumet de~rn§rnkHgJ olarak de gJI, , topl umsal sorunlann bir ~~l"ilnl i1. olarak algru Ian ruyo:rd u, Oysa Lamartine 24 ~ uhat'ta, Cum huri ver'i n "serrnayenin ozgi1,dilgil~t ve 'tt:m1.iUkrnyet:hll, g{1,venUgruyle uyumlu" kurumlar

_. - - - . - - - -

'i .x" 'i k 'i t + +'B ,x,. + + 'k' d'+'B t+ +,.,+ N' +t 'k' + d' 'j t .. 'j + t + +'j

:ar:ac.,h-ru&~Y.~,a. geree ·.·~,e§.~,run,l.ecCe&ru:!Fu. a~,ru •. ·,~~.:he ge'l"rur~rnru§l-,~,., ,I, ,ru .. e .• ·,~nl,_ eviet gorevierme ge uruen

radikal temsilciler ~ h:ru~brur §ekHde dcnerl event e.d ik l eri bir mekanlzma :~~jnde~ "evrak ve

~ .

mevzuata" bogulurken, halk ve silahli gii.~le:[["~ denetleyen Paris Belediye Ba§kanlru:gru, ve Sava§

Baka:nlrugru g,~b~ butnn kurumlar burjuvazmin eline ge~tru., UI,u,&11 Muhahzlar'a ka:r§,~, liimpen proleterlerden seyya:r' muhafiz taburlan olusturuldu .. , ~',§~He:rhl tarafmdaki tek toplumsal ve ekonomik siyaset o:n.eds,ru ise, Louis Blanc'm (al1.smatlln OrgfU:ienmesi adh kitabmda dile getrn:r.nlrn§ oldugu, ~lru§:nl;ay~, bir' :11,a1\, olarak go:rn-e:n o:[l~,er.irydi

l t !

!

! !

t

!

I

I

! !

,

f

t

I

i

~

e

~ s~ rasmda causs leil ~~e i~El bl ri II ~I'~ ~ i iaila_ba_ll~tlrma_y 1,~l1er.

l:~rn ~~~a~ ~:~~~:::I~b:~~:a_ ~~::~,e ~:;l:~~~~: !::;:

tan ii~dii~iildii. ii:~~,ii s'n~flnd8n dana lo~,g[]tllijj otan burjuvazl 'gle'~ ici oii r ~ ~ ~,iilI mllet. I)( ~ ~ LlIllmla,:s lirilil ~a ra,r 11a.:~tll ~d II. All ~:}e rtj 0!!J ~ [j ~iilImlletle LO!!J ils g l\a,rn(~, vie Flloc,oril iilile oii~lliilktle ~a,lll)(llriI tlems ii II,c,iiS ii 01 arak 'gl ii rid ii. H [] I)( [j mleU,e La,mla~t.ii rille 'g ii oii Ik i:~ ii Ille ~ ii ~

! ya~ liS II ~a. Led~!!J - Ro IIII ii rn gii b ii ~ ~ '~,iilIlk o~ ~ ji mra,z.ii riI ii ~ te mlS!' IIG iilllei ~ii (:lIe ,vaH:I"II. AsIIII~da, ,gle~'~)e~ a,riIlla.mlda, iis~,ii Sllrillrfllrilll Allolert ~ t.lel mlS III1 ,e,d 11'1'0 rid ~ .

I Ailbert, LOlJis Bilal1c'la bilrlilkte ~alll~mla hakk 111111 va U IIJ·

~ , .

! ,j!';<,~ -II Ato·' lye ler t·1 ,eJo,~~_11111 ""' ...iI1111 U iiil il~ ilil m' I"'I!t ,t·~ Ii"~f IIIl'1i d-'~ Il'1i il~,~ ~ I11I -II ~'d- '1'1

~g, ~g,i.! !!,lI1111 U!i,lI. n!!,llli\!i,lI I'~; _' _,g, II g, II1I 'c g,1111 li\g, 1lJ!!,lI '~c -

! I e ~ '~a,llll~ mla. ~a, ~,~ II rildaril :so ~ ra. LO!!J is B 118, riI'C, i' Ila, 0 ii~ II ii ~tle U II~ -

! '

sa, II At61IY'E!! Ille r I' ii ~ y6 rillet ii m ii rille atam (~II. B Ilanc, j Lu xem bo u rg

: Ko ml ii:S:yo riI ~ ad Ily 1\8, I)(!!J ~ ~ Ila, riI I)( 0 miisyo riI !!J riI oa,~ ka,riIll j A II ~)e ~t

de yardllml(~'II:S11 olld!l!l. B[j at61lylellle~ Bllanc:'ml ~a,fa,smda, ~!!Jr!\ dug u ~ to P ii I)( 'g'o r ~:~ Ille~ i:~,ii riI !!J'1'g!l!l riI oii ~ ~ y'g ~ ~a,m a, a, Ila,riIllyd I . ! Fa, Ikat ~ lisa oii ~ siillifle :so rn ra, b!LJI 'g ii ~ ii:~ii millie ~ so riI!!J '~s ~ z, 1ka.11 d II.

I :23 NI iisa,ri1 ida ya, p 1111:am slel~:ii millie ~de riI so riI ra L !!Jx,e ml 00!!J If'g K .. o-

mliisY'[)riI!!J da.'~lltlllla,r_a,~ j UII!!J:$_a~11 Atiollylellle~ lka,patll!I'~II. Allo,~~_t.j

~ ::,e~',ii,m 11"e, ~, ,_~'~, ~ ~_c~ ~:~ ~ ~,,~,[j _ MII~:':,II ii~' ,e '~_ ii,~'d ii .,:~:2,~~'Zji ~~:rn ,!,,~~

I ::i::~~:~~~~t~~~;I~~~~:y~l~i~~;~~I~~.~;;, ~~:~~a_~~~;S~1I ~6

! Haz,11 ~a, IfiI a, Ika,da, r s ~ If e riI ml LlI ca.d e II e ,8 [) rn!!,!l ~ da. Cavall 9 IfiI ac ~ aya, I)( 11a.~ ma.y II I)(a ~ IIII b ii If b iil~:ii mlde oastll ~d II. A II 0 ,e ~t. t!!J ttlilk Ila, rila,! ~al/( j 80!!J r'g,es Mla,~ ~,e m es ii ta,~a.f'11 ~ da,ri1 0 riI Y IIII ~a,psle. ma.~! ~,[] ml ,e'd ii I~d ii. 1859' da a,1 ta, ~ va, ~a.~ 1121. ~ a.~ a,1)( ~a, p ii:st'6 riI '~' II ~t II. ~ D,a, ~a, :SOrii ra. 0 ii ~ Igaz. ~ ii ~ ~ ,eU ~ die '~a.IIII:~:am A II o,e rt :2,8 MI a,y II~

1895'de M,e 1111-0 'da, ,61Id~.

Cahsma Hakki; Ulusal Atolyeler ve Luxembourg Komisyonu

.-

28 Subat'ta ~81ru§:[na hakkuun kabul edilmesi sonucunda Ulusal Atolyeler resmen kuruldu,

A- v r ~I~',<;i; G:-:'eA ~,c.~ Hf k um et cal ~I~' n c ~I 'm'II ~i'&1 '''"ii'r'~I'~r"!I ~iQ k n~l '] '1- 't- ,"3;'r ~I'~ ~I arast ~I'~jirll ak ve ~v ~'~e·~t· inn ekl ,e'-' 'go"'rbV' 'i ~

','" ,w ,!I!"'" (I, '_ . : V:,!I! ,!I! , " "_ ". ,f!;.. ,n, -: "~ '\;' ,I. ,!I!~i .. H ,:),!I! ,!Ii~, !I!,WU::I,!Ii ,!Ii n ,!I!~ ,. , ..... '3:11,.- .. " (I,W,,!i!W U ,U (;!-'3l ... !1!!1! ,u, ,~I .. , :!I!,,,. ,!I!,i1..: ~ .. !1!!1! ,w_~ .. -: ,11:\.. -: :c ,!Ii,""" ,h

!ijzel bir komisyon kurdu, Komisyona ~.:alru§:rna yed olarak da Luxembourg Sa:ray:ru, tahsis edildi,

Komisyon bu nedenle daha sonra Lux f. m b ou rg Komisyonu olarak ad landm Ids, Komisyonun ba§nFl8, Lou .. is Blanc ile ,il§\}:~, Albert getidl.dru ve boylec-e devlet lktidan ~~':rnnden~ toplumsal sruyased surdiirebilecek ikru, etkili ve gi',~lil .rn~j, temsilcisi ulJikla~t:.ru:n:hrtu§ oldu ..

U.~usai At6lyeletp yeni i¥ji ahmf durdurolduktan~, g.fjndl!dlk l1cret verine parr;a bafma i.icret sistemi g'(f}tiriidikten~, Paris do(JumJu oimay~n i~fli!erin SOJlognc/a gonoerilrnesi karan 'I.IMidikten sonraJ, i¥;i!ere ya ar41ktan o$rooleri Mi~ da bit Sa'l.l;;~l~a l'lirmeWi d . tilt""' s oiwFordu.. ;2;2' Ha.zira.n'da i~r.iier U/fMJt8UZ oir

- ¥" - - - - - r - - - - - - - 'r. -:t!'. - - E! _l;c.l ,,' J JJ,:< - - r '- - - - - - - 'r.:t" - - - - - - -

ayaklanma.ya giriftiw.. "EIrJn~ ya Cia ,alum" sloganl barikBtlard;Fi yanJaJan~ dwrdu.. :Be§ gi)niuk $B'I.I~ :bytm lVe s.{jrglin!e sona er'eCei<ti ..

110'~l

1

f:: [.-

~; [ ..

I· ~. ~ ~. .

~ v , l": .:

~:: ....

~ .

c:

k

~

Ulusal ~-\_t (') 1 y c 1 ~ r artan rn~izlrn~e. ve onun ortaya ~~,'ta:[d:~~~. h uzurs UIJ uklara b:h~ ~are b ul mak ve :ru~Ule:m:e. bir taviz vermek i~in kurulmustu, Ulusal A; 61 yt le r' in yo:ned,cis:rn, olarak Elij]i~e

Th 0 n13.S a dm d?. bir miihendis atandi .. , Emile ~f'l-! " .... TI n ~ . ..I,.~,. Ulusal .A t () ; \if.l e r' i . T(1 e» ~1·· :]...- teoril e:rhrod,

.:_.. c.:. I._ .:_l

, ,.

"bosa \] ka rm a k amaciyla" yan askert brnr temelde o[gild.ed:t

Faaliyete gecer gecmez '. lusal At()~ye,:~ ere bii yilt bir y:rn~:d ma '0 hnu stu, Ulusal .A [' (~ l.y f:·: f. r' d (.I gil nde ortajama lObi n :~§¥rn, :~,stnldalOJTh edUir:te:n ortalama basvuru say~sm, :~, 00 b:hrTh~~,n fi. ze rind eydi, ~aJru§a:nla.:ra gfl 11 d e rn,:t.'~, frank, ~a:h§'[t'[rThaya:fffilaJa gilnde bfr bucuk frank ode'[t'[rTh ede bu lu n ul u yordu .,

Bu baJruy:~e. Hi r tilr :rn~:rn.lJik sigortast :rn§'~evrn, goren Ulusal ~-\ t 51 Y r:- \':1' ) :b ilk u.l[fThe.t e pahahya

mal (lll~ y (1 rd L~. 0 stelw'k ra ~ r ~.l kentlerinde, o:rne.~hfTh lyon, Ma:rsU.ya.., Line ~ N an t C 5 v e Roueun' de de yeni a.tiUyeme.r kurulmaya b(l~lanTh:ru~tt,

D' ". d·' T v ' -. ~l- '-.,~ .('"1" ~.r . 1} ~ ~l '_. r. 3 ~M'- . '~l~,.... '~1 '~I t'~1 +"':J ., ~Il\ t

.u U Rra. .. a. .. _, L X t.n" J.._. ~ 1 t a h iJ (L.~S) 0 ~ _ U 11 U.r. '" : . , "a:[( ,~,:ra.:n.y wa. ~a. d,~'ma, Sa.a.. ·,wen : d :-~") t r ,w, 'l' sa. a. . .-e, ~

tasrada W, W. saate ifThdid:~d:L A ynca, :rn§ ve :ru~i buJnfTh a kurum larnun o 1 ~~0l t;. t u l 111 a,; 1) :k iirek

rna ilk fl tal uf: U 11 Li 1: ortadan :ta,'~d:ru:nlnrTha.s,ru,~ :~,§ mahkemelertnde :rn§~'rn. ve i~v erenl e rin e~it olarak temstli, grevlerde hakemlik etmek, '~~ :t~uUa:n:n.da, suiistimali {Hl~~,e'nfThe,k g:rub:~, birta.:kru:m, karartar da ahndr, 0 giinii.n 'ko§u:~ma.:n:nda u:~u,s~ara[:as:ru, :~§~i daya.:n'~,§nrThas:run:ru:n onlel:rn, olan b:h~ baska kararda

ise §Oy:~e. deniliycrdu: "Gecici Hilktlmet, yabanci e.'mr1le:k~ru,'~e.:rin korunmasr :rn§:rnlrTh:ru, Fransez elr[rThe:t.~Ue,dlru:~:~~, eline b:runl'kl['~ konukse ver C umh ~'" lIi }: t: r i I~ §e.:m:e:frn.nru, de :h:am~t,:MrTh, cOlrne.:[t:~'~,Arn ne e manet eder." Anr]J8. rU~ ay soura, npkr :hiikihtn,et grn.bi~, U~usa:~ At~l~ye:~e,,[1'in de, Lr.\rlnboL·;~

K o m is) :ron u ~·r~ un dEI, ge~ici old uklan orta ya ~:ru'ka,ca:k.tru,.,

!

R,eSf[rThlli oo:~ muhalefeti temsil eden UhJSa.:~ AtO:~ye·:~,e,:[' ve :~:J.XC m bOF~'6 Komisvcnu'nun d I ~~ :1 d a, resmi olmayan muhalefeti te:[tfl~:rn~ eden :kulilp:~,e:rn" ve bu :ku,:~ii.p:~e.:d:n. o'~u§tu:m:d ugu, basmda

Blanqui, Barbes, Raspail, Caber grn.hi onderlerin de. bulundugu Kuliipler Kuhibil toplumsal lij1u.:ha:~e.:fet:hl. len d.:~'rrua:m,it. ve en mucadejeci dayanagmr o:~,u~tu.rd.u,~

184 7~dc patlak veren iktisa di ve nTha.'U bunahm Subat Dzvr.rni'ni II yo:~ a~tru~ru, toplumsal bunahmta b'rn:dikte derinleserek silrdii, ru,847 =,lli, 848 arasmda yahuzca pamuklu ve :nfTheta'~i1:[j]

daJ~anlru.dal~, ,~'ij,:['e.tim ~ u.~te bb' oramnda di1§'nfThii~tu.. Benzer b:~,~i[[rTh,de Nisan :~.848'tde. iU~a:~ edilen pamuk m i kr <1 n , W.841 ?\ j san ~ l~l d J ithal ed:Ue:niFTh alnda bid kad ar; yUn ve :ru,pelt miktari ise s:ru:ras:ru.y'illa yedi d~ b:ru'rrn, ve sekizde b:~:d kadardi, Paris'te kapanlan dirkta,n:~an,n oram yilzde 54'te

vanyord u, l)te yandan Franssz Bankasrmn ta.mlVn :fru,yat~a:nnda, is'ko:nto miktarmda ~o'k bii.yii:k di~ii§'~e:F' gOlt1 hirken, do:~a§:ru.'mda,:kru banknot lcnrnltan yij,zde. 1:)0 oranmda artn, Bir' yandan do. biltce ~(ll,la~l giderek bii.yi],Y!t).['du., i~:n\edn 'ka:r.~:ru, ey:~elr'[rTIJ~~e.:dn.den korkan '~~,intiinfThet, btl a.~:~:ru. ,koy:UUerde.n J.a"~:~nan ek vergLle.rlt kapatma yoluna gitti, Bu 45 santru,'flrThmik ek vergi, 'koy:~ine.:[' i~~:n T. Cumhuriyetle elde ettikleri ,kaza[r]J,~ma.nn "I. Cumnuriyetle y.ru.tb·rn:~'[r[rTh,eS~,:n'~lru ~hrngesrn, gibiydi., Arnk o:rn1ma:r:run. g (J:. U n u c PadsU :rn~:ne.:[· ken di sntlarmdan ge~:~ne,:n, asa.:~alt~a.:m:dt, ,Nite:krn:m A'[a,:hlt. 1 B 5 1 ' cl e i~"., )J J P D 1 to.~ b:ru [' [Oil P d' 2 La { (h ij,kilmet da.d]e,sru) Ue. ikd.dan, e.,~e ge.~idd,e.n :ka.:r'§:~, devd:nrTh, en.

0,11 yiil d.e,~ t e ii ni :koyUnUkten alla,ea,:ktru."

CA VAIGNAC1 lOUIS.EUGENE .('802-'857)

Buduv:a.zinin i G'e~.rn.c:rn, Hltkura~l~t(':ki. te:nr1l\S:ru~cne.:d~ gUcij,n ve 9O~U,lo;~u~un Ute:m.d:rn~e:dnde o'~du~u :bIDa1illc~.y:~a, g erlel oya dayalru se~i[r[(1jfrun bir an, once. yaprnl[r[fThasnrn, ve. Ge~icru H iikii.'MfThetht]J, yed:rn:w~,~ K.U:[llCU, \-1 e.{ :~i 5l e b:ru:ra:tlrnas~n:rn, ~st:ru.yoda[d~,., BU1rTh,8, :ka:[~~:h'k~ la iiliinr1lette:krn, rn~:ru, ya.n'h:~an.~ d u,nlm, kendi1.er.illdel~·. yana, doniince.ye :kaWl[' ne pa~h:asruna. o:hnisa o:~sun Ge~ie~, HukO:.met~n: :kal[r[r]J8., hu yuzden de se~~m:~ed e:rte:[ielrn,e po'~'rutnta.sru. :iz:~edru~er., Ge9],eru, H u kuru et 5 Ma[f~a, ge,:ne:~ oya (ya:~'[rThruzca, e.:rn'lke.:kl\e.:r :ru.~in) da,yalru, Se~ifThle g~.di~nfThes~nru, :ka:nlda§'tm~[dru,., A'nca.:k se-,\?,ru'nfTh gi1nu.~ Bma:nqui~n~n O:m.e:[U\e,:[ifle, uiyan :ru~n\e.:dn, istegiylc, 23 ~,. :~sa:n.'ta e.:rte:~.e.:ndi,

1848' dekl ~aziilfan A Y8 klan masl ~ n I bast.llra n Fli"'a rilB Ill. 'gerillelfaIli'Louls-EugeneCavaii,gliiaGj 15 EI/(,iim 1 B02'dePalf'iis't'e dogdu. Babasll biilf' Jalk,'Dben 'Dllan Ca,vaii'g rilae'llriI I/(,UI'~[IIIk, 1/(3 Irde~ ii G o (i<E9:'h'Oy Cava.ii'g rilaG da 0 ii r' cum hlUl1f iiy,et.,~ i~(:1 ii. Ct.!1 m hu If ii)lletl~ii .g61f [I~ Ile Ifte )llet. ii~le ril Cavsign Ie j m [llh,eli1diisIlii Ik, ,e,g iitT m ii ya ptlllk,ta n :SQ rillf'a '0 If'd tJ~a 'g iilf,e If,e 1/(, iiStii hlk! m SIUlbaYl1 'oll'du. BUI 'jlllll\alfda PalfTs "t,e Ik.ii Chad:;onri:elfii,e ,or'gldIlll11;e Ika t.lliid II. Hem eu m hUllf'iiylet.l~ ii ,g6Ifn~ Illelf ii Ii1 de Ii1I h,em de bu 6r'g ~)t. ~'9ii ril,d,e I/(,ii faall iiy,et.II,e rii Ii1 d,e n ,ot[IIIf~) 1831! de 'olf'd IU cia n at.lllld II. A rilcalk, 1832" de a meo3:SIIIi1IIIIi1I a raya ,g iirmle:siiy Ille yle riliide riI alill nd II vie ,g 61f'levll ii '0 lla r"alk, Clezay ii If"'e 'g61i1,d,e If iilld Ii. FranSllzlla- 1r111i11 Cle'zayiilf"ii iiagall,et.t.ii,~ii 184DYlllllinda bUI halr',elk!tllril ba~alfllIII 'OIl mas II ii9ii Inl b U~ UIIk, 9aoa 'g6:st!e Ifd ii. V,e Ifle II Ika 0 iill,e;li,e Irii Ii1I Y'D I/(!e,d ii Ilm,e:s ii li1i{j,e b~a n III1 '0 lid UI. 1848' de iisle Cezay ii If G,e li1:e II Va II ii:s ii 0 Il,d lil. Y i' li1i,e a yli1lll y IIII ii'9ii Ii1 de M ~ 1IIIii M ,e ell iis ',e s,e9 iilld ii. B lUI Y 11111\8. Ifda 6zle 1IIIii ik,ll,e Fraliilsa '1i11111i11 C,ez.ay ii If' ii ril ii:~gall ii ii'~ii ril 'g ii If ii~'t.ii'~ i' ~ va:~ j hall Ik.II Ii1I artali1l yolks 1(..IIIIIIli ~ u 'g i' b~ Ii1 ede nile rj .. oali1llkacllllan riI ,e'g,em,e 1i1111i',O ii H a Irt.11 rida Ik,ii uillik.'ey ii y,e Ii1I ii bii r devIf iim ii ril ,e~ ii'~ iinl,e ,g,et.ii If'm i~tii. B ~lllfji IUrvaziiril ii riI b,e IIII ii I/(.'e:sii m Il,e rii V,e.

sa li1a y ii b I!Jllfjiulvaz[s ii de Iflef'D If mdaril ya nayd II. B 1!.111i11~,..I11i1i ii ~iili1l ziiyaflet.ll,e r d [I1.,e rilll,eli1l iiyo Hi lUI. 191 UJikul met ,2,2 ~1U1 bat 1 848 ',de ya p 1IIIa,ea Ik, oii If' 1.iiya f,e!.ii yasa 1k,lla y IlrM~'3 ha 111k, so ika:Oa '9111k21 ralk. aya 1k,lla Ii1I ma y II ba~llaU,II. ,24 ~ UJI bat. 'ta as Ik,e If ii bii If'IIii ~,lller' vie :s iillahi depo1a n ,ell,e ,g,e~ iilf'ii I:d ii. Lou I s ... PhUippe ika,~, Ilj ~Jallllli1i ta htl yalk,lllld II.

l1art

!

i

ru, ,6 Mart gil!l U U'~Th~a:~ M ula (l:f:u] a[' Ledru ~ Ro 11111 ~i n om:d ucla b]:rtalt:nrn dii.l;e,:n'L!e:mr1le;~,er !ongom:e'lfTh

ka:[al1J!n~~ P [Dt es to etmdle.k i~bTh, h'rnr yij;[ilyu§ dijz;e'lo;~,edrn~er. U~llSfd M ul~afrui~a[' ~ uha.t gij,:n:~e.dnde

- I

Te:rnmrThUz \/f ('~rL a r~ ~.?t i ~'r .. in as:te,ded:we 'ttl[§ru, ha:~krun ta'[('a.f~:nda, yendm:ru§~a:[d~,., :~,'6 ·~1are ta :rn$e. Ledru-

RoUru:[rTh, Uh,mrd Ato:~.ye,~e.r, lu,xe:m houm:g KO[r1]]wsyonu .. , fUanqu,:ru, lourus B la nt, .1Ubelt~ :krusa,cas,ru"

I

top,~,urrtSla~, {~ll'm,huriyet~i ve sosy.aJjst bUin.en. :herkes. yull.a'~anlyo:rdu ~

I

I

Bu tar~;], ~ltl~", be,k~,en.en. teptiy1. do;gu'rma~tta gecitmedL Hemen ertesl gun;" s-ababJ:n etten

saat~ednde, :~~U,e.:[, Chanlp de. ~v1ars~da to:p'~annw.ya. ba§~adru:nar ve Ktdiip nye'~ednru:n o:[fided:~:rnnde.

I .

Champs-Ely;:){~~ye tadlar yGrrijdlij~,er~ B,e~,ediye Sa;ray'J.~na Vard[lk~a:nn.dla Mar.seiiiaise soYill,endii ve

Ledru~Ronin Ue. lourns Blanc'l deste:tl\e.ye:n s'~ga:[ffima.r ab~dru. KulUp O~de.ded, Be,:[\edruye Sara.y.m"~na. :kabu~, edliilldlt Kii:m:sii.ye· ~~lalrTh Blanqui, halk o.dHrThB. se~,~nrTh'[\e.:[,hrTh e:rte:~,[iThlrnles~nru, ve om:du:nu.n, Pads'tte'n ~.:trn:~[ij1f~shrlJi~, talep etti. Hil'tihcnet ij,yele,d, bu ta:~eb:ru, :re-ddettHer., Ta:~el"re. :ka.r;§~, ~dta,n'~:[' a[Bs:~lfTh.da Led.:ru, =,Ronrun 've louis B:~an,c da va.[d~,.

ru,7 Mart'tda. :td,~b:F[' ~y emde ed~~'medi 3:nfTha o:~a.y.run OO[rThu;~:~an Q:we:[r[(~iUydt. Gem:e,:t Led:nl =' Rom Un , ge.:m:e.:[lq.e, lourn~ n~a:nc ~§¥He.dn, gozunde, :~.tHl(l:da:nm, y.rntrn:m:d~'~er., Bu rnse, cu.'m:hud.ye.t~i~e.r i~inde

one'm:~ed:n:rn, y:rnthrmemed:n,e, yo:~ a.~tru,., Ote yandan, b~[' geoede, 15 0 h:~n, :trn§rn'[rThrun, topbtFlm.ru§ o:hf[r1Jias,ru,

bu rj tl vazinin, :ta:m:'§:ru. :ka[~~ya. huJu.ndu~, te.~ .. ~nken~n, hoyutma:nn~n :fB,:[t'~:n;a, va['mas~:[rTh'~ sag;'~a:mru§t:ru., Bu, a:n:l.da, lotds 'lilanc'l da, aitasmna. alan Ledrd~l{ollin) :drn'f[rTh'h iiye.:~edn de desteA~y'[\e Ge~ru,c:ru, Ht1kilrnel:('_ lr1J!rnSanrun :Uk :hafta.sru:nda, yapda.cal se(~infTh'~e:d nisan:n:Th s () n' h a f tas Ina e:rte~etnr1ley.rn. :kahld etlim:e bU~i

K.~lllflUtan G,e~iiciii H[III/([llm,et',e i~~'9iill,elf'ii temsilen LOlLlliis Bllarie lie A II o,e 1ft. gird I. t~'~ii Iller 1k,lLlllflLlllla,1i1 hJ[JIIk,Ulmlett,eril "'931111~ma hakk II 1 n In ii~llle Ifll Ii k ~azali1llina:SIIIi1i II vie "lo pll u msall br If et.llmhu rlyel! ! in iillanl ,ed iill m,es iirilii ii:st.'e'd iill,e If'. B ILII ara:da ~ IIII~ rna. ha 1k,1k,llriI II d ulZle 1i1llllem,e Ik, i:9iiril Luxem bou rg K,om iisyo liil u 1k.1U11r1UIIId lUI. B UlrillJ,..llli1l ba~ lkali1illlf~ II nil ii:se Lo u iis Bllali1:c yap IIY'O Ifd lUI. FaI/(at bjr :sUIIf',e sonra 1/(,LlllflUlllaril UII~J:sall AUjllyellelfiiril ayllalk,IIII~,

mle rkezii ()fd u~ un u one sOren bu rjuvazli mlaYIs,ita Ylpilan

lO:8

i I

I I

I I

\

,

i ,

I

I

1

4 Ma}'!s se~jmlerj Iilmlliarm kesin zaferiyle sonu~landl. iktidann ellerinden kar;makta oldu(}unu anlayan i!?r;Her,. 15 Ma}'!s 1848'de Polonya ito ilgili bit imza kampanyaSln1 Meclis'fe de sUrdUrmek bahanesiyie MecJis'e girdiler. KuliJp y6ne/icileri kUrsUyii ete ger;irdi. Blanqui zenginlerden zotte barr; almmaSln1 onera). Polonya lie dayam!?ma komnes! ba!?kam Huber, Mec/ is'tn fesh ediiditJini sdyiedi. Gosterlciier ger;ici bir hUkUmet tarme« uzere H6te/ de Ville'e ytjneldiler. Ancak yen yotoe da(}l/dlfar. Ulusal ve Seyyar Muhaflzl8r kulup oooerten Rasp8i1 ve Barbes'! tutukladJ. Dt1ha sonta tse bazl kulUpler kapatlld1.

1

,

\

I

I 1 \

I

1

kurucu Meclis sevimlerinden, kazancn 91kacak ve ounun sonunda mscns baskanma geni~ yetk.iler tan macakn ,

Ni:hayet, hukurnat 22 Haziran 1848·de Ulusal At6lyelerln kapatumasrru karartastrrdr. SUI arada Louis Blanc ileAlbert de rnecllsten uza.kla~tlrllml~1 Arna bUJ karar vavrntanmca Paris halkl v,e i~'9iler ayaktanmavi oastatn. Mecli s Caval gnac·a tam yetki verer ekayaktan rnaru 11 bastmlmasrru istedi. Cavaiqnac, bu ayaktanrnayrcckactrnaSI2 blr bi9imde basnracak ve bundan dolayi dana sonra "Haziran Kasatn' diye arutacaktrr.

Cavaiignac yetkilerind 28 Hazlranda lada attl. Ama rneclls onu yurutma oruarurun basrna getiirdi. KUlrulan h UikUi mete curnh U riyetyanl nlarl n I al rnak la bi rl ikte, arah kta yapuacak curnhurbaskannjn saetrnlartnda sa!:)Cllarln d este,gi n i al mak iCin Orleans rnensu ptanna da yer verdi, Fakat se9iml arda Lou is N8poh!on'akar~lm uhallefet attl, 1851'detutulklanan Cavaignac, Napollon'undarbesinden soma yapuan secimlerde mscuse seyildiYSH de, irnparatora bagllilk yemini Htmediginden bu g6revi yurutarnan. 28 Ekim 18S7'de oiou.

Ayaklanma srrasmdaki diktat6rllUgu ile Louis Bonap8rte'e deimparetcnukyolunu acan 'Cava~gnac, Marx·1n deyimiyle, "burjuva toplurn uzerlnde kilrcm diktattirlUigu degil, burjuvazlntn kll19 yardlmlyla diktat6rlUgUI tdi." Elde ettigi "Haztran Zaferi" butun burjuva F~ansa·nln .bu ·'cumhmiyetci burtuvaztrun kaba yanklsl"m ··~i~ kurtanci olarak sel!ll.rnlamaslna·' naden oldu .

Cavaignac ve amcasnnln yazl\lmalari ile anlla~1 daha son ra yaym Ian m I~tl r

16 Nisan

16 Nisan yeniden orgilrlenen Ulusal Muhafu:'larl11 subaylannin secim giinliydii. t~<;ilere de 14 subay secme hakki rarunrnrsn. Kulupler bu frrsarr degerlendirme k isrediler. 16 Nisan'da C11:J.lJlP de Mars'da roplamlacak ve secimler yapildikran sonra talepler iletilrnek uzere Belediye Sarayi'na yurunecekti. 17 Marrra oldugu gibi hazrruksiz yakalanmamak icin, uygun anda iktidar: ele gecirrnek ilzere, ku luplerin belli baslr ondertednden olusan gizli bir Kamu Selameti Komiresi kuruldu. Harta hil kil met ilyelerinin listesi bile yapildi ve L§<;iler barikarlar kurmaya

hazirlandilar.

Ne var I<i, kulup onderlerl kendi aralarmda anlasmazhga dii~tiiler. Louis Blanc c;alt~manm Orglltlenme:si adu eserindeki onlemlerin yererli olacagmda israrlrydr. Blanqui, Gecici Hukumet't devirmeyioneriyordll, Barbes ise, Bl{inqui'nil~ hukumerre yer;{la13.s;_fii~ ramamen karsrydi. Bu sirada, i§<;i onderleri hakkmda da bir iftira kampanyasi baslarilnusn. Blanqui, Louis-Philippe'm hafiye teskllarmm parali ajaru oluverdi; Albert, birkac saronun sahib! yaprldi; Ledru-Rollm'e giizel metresler ve i9ki alemleri layik goriildu. Bunlara ek olarak, "komunist'Ieriu tkrtdan ele gecirecekleri haberi yildrrrrn hrzryla ya}'llol. Bir anda seferberlik ilan edildj: Bir saar i<;inde ynzbin kL~i silahlandmlnus ve Belediye Sarayr 0 gune dek gorulmedik bir bicimde korurna alrma almmisn.

17 Mart i'§<;ilerden duyulan gizli korkunun giinii idiyse, 16 Nisan da bu korkudan kurrulmamn tarihiydi: tl)<;iIer Belediye Sarayr'na vardiklannda, delegeleri iceri ahnmadi, yalnizca "Yasasin Gecici Hilkumer!" sozlerjyle biten dilekceleri kabul edildi. Scrrnaye arnk roparlanmrsrr.

I

4 Mayis'tan Hazirao Gun1crfne

Yeni secim yasasryla 200 bill olan secrnen sayisi birdenbire 9 milyon 500 bine

9kml~ti: Yirmibir yasim doldurmus, aln aydan beri surekli aym yerde ikamer eden bu run Fransrz erkekleri secrnen sayilrrusn. Secime katrlrna oranr yuzde 80'h1 uzcrindeydi.

23 Nisan'da yaprlan rek dereceli genel seeim sonucunda, 900 remsilcilikten ancak lO(l'UllU sosyalistler kazanabilmislerdi, Cum hur iyet<;i.ler yaklasrk 500 iiyelik kazanmis, geriye kalan 300 kadanm da Kralcrlar elde errnislerdi, Paris'te en fazla OYU Lamartine alrrusti, sonra srrasiyla Dupont de I'Eure ve Arago LIe Gamier-Pages geliyordu. I§'fi Albert ytrmibinnci siradayd: arna secilmeyl basarmisrr. Aynca Caussidiere, Ledru-Rollin, Flacon, Louis Blanc ve Perdiguier de rneclise girmislerdl. Buna karsihk Rasp.ail, Barbes, Blanqui ve Pktre Leroux s~imi kaybettiler. Ta~ranm rutllculug;tl, Paris'in radikalizmi.ne ilstiin gelmi§lL Koyliiler 45 santimUk verginin intikamml alml~lar ve "mi:ilkiyet kaf§ltl" i§~ilere kesin olarak slftlanm donmi.i~lerdi, t§~ilerin 25 $1.lbat'ra lcazandlklaFlnI 23 Nisan'daki genel oy e..'lfIsma d.ayah. seqim geri aldl,

.109

umusa.~. Kurucu

; I I I I

i

Meclis

B ea u rnon t va Giceri rnin tag, basklsr (.ustte solda).. 25 Haziran 1848 'de. fj'iJstilie aJanmda C8\'aignac 'a baa!} ask.ierierin son barika tiardan b; ri n ( ale ger;irmek iJzere yaptl(jJ saldu~~Yl resimliyor, De'l.lrimin kazan¢annm ellennden a'lmma'SJn8 i¥Jiler;, 22' Ha'ziran 'da '1aJrkun~

bir ayakianmaH ile cevap lV8ffl1islerdi. Mamf ayaklanma~ fOyle yor.umlam~stJ1.: Paris proletarya Sf n, Haziran ayakJanmaslna .zorJayan butjuvazi oitrJUfWr.. O'nun mahkDmiYfit Karan btmdan il8ri geime/dedif. ......

Barju'lla cumhuriye'M' ba(Jrmdal, kendi d.urortnmda en ,utah' bk iyile!}meninf gen;ekJe~tiri!mek istenir istenme.z cm'ayete dijnil1en oir ut.cJp ya olsrsk. kaldJaJ gen;et)ine rou ya imz y-enifgi inandnbilirdi .. ~.ubat Dewirnfnden 6diJn oA;irnk K'oparm'ai< istedigil' biyim ookJmJndan abartdnuif ir;erik alsrai<.' yoc.uksul, br; yu.zden de burjU'rVB'C8' Q fa n . hak istemierinin }lenni de'l.lrimci mlicadeJenin gijzlipek 8logan~ aJdJ.,; BurjUlilazinin devrilmesi! Jr,t;'i smmmn dik.tatoryasJI i¥jilerin buna aJdJt;jJ C8~.P da korkunt; oJdu..

Marx, "B'utiu vazininf bu g8firdi{;ji OJi]mciJl korkulanf nagJ;

d.uyulmarruit bir ,zalimlikle tJdetti(;jini ve 3 binden fez/a sava~ tutsagml kl/1c;tan ge9irdigif'ni yaznljt~t~." KtJtctan kurwlanlar i~ haplsanelere doIduroldular., ,ea varni

deseni isyancdann 6f-/erinin hapisane kapNarmda oiu !}turdu()u kuyroklan goo teriyor., Duvarlardal, tapa fIlma/an 2'2' Haziron aY"B'JdanmaSJn8 yroJ 8t;8'n '~U/usal .A.tOJY"8Jerrr Jeh in de kj a f~Jerin kaJ Intifar, gij,ze ~a'rpwur. Ya'lnlzca' · rUlusaf At6fye(er~fin det}ill' T848~in kendisi de siiinmez izleriy!e FranS1z i!fr;i!erinin beynine kazlndJ.. HapisaneJe.fden kurtulduklannda i,r;iJer £1<; renkJi bayrnk it;in de(;jiif .A~pa devrimirlin bayra(JJ k;in sa'l.lB?ma/an gerekti(:Jinden emindiler:.

.~ ~I~I~ !"""'i"U '1["11 m u nu s=- 11 Ji ":I. ~ t,~ yapu M·· ... ~:t.JIu"'> ~f~",',t''!'II'r'\ {':O.· ·~u tasra ·1r"i.·lll'r'\ t'O ntive .

. m.!I!it'!.. Ii,.!' II.. , ' " .... ,.i.ru .i. , .1 .... ~O. )1.5 ,... ..7 0.. ,.m., . . .~.!I!WhJ! .ruru.l. '~.;6,' !I,. , 'ji~" .. W .II.m ru.l. .W.-O .. W.I .. m .. ,1 'L';,

:~~.utu,:k~u. ve tuc~arlanndan olusuyordu, Kurucu ,Mecm~s~ b~.d ekonomik d~gew,~. rcplumsal it'rn. sorunla yuzy-uze: geldi, Ma.n sikmtilar bogucu bir ha .. ~ a~m:ru§.tru.: Odenm.em:ru§ senet sa.yru.sm. ve :~;~g~zUt gun ge~[ik\=e artiyordu, N~'~~ru sorunu" olanca ag:ru·rhgru.y1a gtlndemdeydi, 1\.1 eclis 1 btl. soruna Cumhuriveti gU~:~.e:[rl.diwm.e a~rus:ru·n.da:~fl. vaklasryor d u. Nite tim. ~N arional gazetesi, m.U ~ .k~.yet ve ai ~.ey~~.~ tophimsal duzenlin "degismez temeli" olarak gOs.te:wiyo:r ve rn~~.~ isteklerinin ancak bu temel

I

iizerinde ele alma bilec egini yaztyord u ~ A·m.B. sorun iizermde :rn§gU.eir de ortak bir karara

varamadrlar ~ Ilnuh ve radikal ikrn. kanat ortaya ~:rutt:ru: Ilrmh kanat, sermaye i~.e eme k arasmdaki

I .

Qe.U~l~d:n'rnn cozum unde ve yeni demo kr.a.s~nru'n kurulmasmda Jakoben ge.~e:n.egru. reddediyor,

. Q6zilm.il toplumsal ge,~·ru~,m.e:nin kendi seydne brrakiyordu, 2 Mayrus. tad.:h~·ru. A1telie:r gazetesl §u:nlan

'J'9"T"'!jJ¥''1j'~1'! ~ 'uM:"~ .t:i,p;.~I.\:~;t.'!'.n b .'!'~b,~rm·+ ........ ~' ... .:. 'J.-.. tutu ~Id'l'~,~"n''{\ d 9 toolumsa ~I dernckrasiain duru munun

.j 'QL~ . .J ..... !I!.u 1I;j, ~ ... .~.!I! m~, UJ. .' .~.!L'L'~~ ...... m. £,0...:..01 I U nl ~. l .. " ,; W, ,J'611;J,.~ J.' , '(:l . , y.!I!. . ... ~g .. !I! 'IU!!U .... .!v.it'!..~.a.,;;!!U.a.~.1 .. U.II;j, I J. " .... ,.~ .1. , ,.~ .i.

lotu. oldugu i nkar edi lemez. 0 ye:~.e[:rnn is~ mlerine balohrsa ~ bu andan sonra, sosyalizmin

program '1'1 'I'('j;~, 1 .. ·J~· , .... ~lrnl·I·('j; b': un 1'1 i('j; gerceklesm .t:i,;;:'IJ~ir'b·~ t.;. ... ,~I .. lem .t:i'i('j;~·r b :","""~'ai{'j,Q :"''';~lac,Q'~i Q ...... I·I~I~,t.ilr·'· ·t~ "Ancal .. ·t'

=.w.v:w.(:I .... <m. h'IU 0 ~T::;.a v.!I!~lI;J..~.II.. "h I,.~.i. : .,-,.w.~._...it'!..!1!.~, ..... 'L-~~,ru.i.m. !l..1V.!l\W.'L? ..... v.~.~~,u._ v'ji ...... ,.ho. 'li,.!'.W. ,Q..,6.m. 'o.~lit'!.. .. ~. ~ . U'Ii,..', it'!.. ~

diye e,t~iyo:rdu" A_td7fr "her §eye ragmen ~:ru.ddete basvurulmunahd L~~~- Bu kanat, Meclis'te sa.y.m. :rn.d.ba.:dy~e gi1~Ui.yd.U, fakat .[rwrn.~bir inisiyatifi yoktu, Kanatlardan druge:r.hrd. ise esas otarak kulilpler te m;gM. edt y 0 rd u. ,]i Bunlara gore ·t~ru~i sorunu" ya da emekle senna. y e arasmdaki ~e.H~,kru, gruzm:rn. orgUd.enm.e~.er temelin de :krut,[e de.stegru. ve ZQr U.e ~2.iU.U:rutj, ~ In:isIrya.t:ruf bunlann elindeydi,

Amaclan, Meclistin daha :rn~.t toplanti giho.ii:n.d,e :ru~n.ed:n. gUcii:n.U ortaya koymak, emek ilc serm QU':""', d lei {'::o'~I{~lll~~y' ~ go'" zler o""rt"]'ic"j,,o, serm .t:i}I~,Jt-.~ B' ,1] am 9{'}19 2 -M.·.=,9'\J~I;;:'I·,t't-Q (':p~·~,j"~I·~ ,A:o:rl('j;:",":~I .. ler

~'-' ..... >0 .. .7 'IU ar aSlll 8'!f'L-.!I!~~1\.~ ..... m. : .' L..!I!.'IL-. . .W J. , ,ru J.V ~ ...... 'IU.it'!..l..m.~ .. tI;. , ," .. >o.~.W,o. - ... 0 . ..7 w,;;!! JUo.'!f~\m.l.!I!.W. u,-,.w. W J.\-?it'!..W.'L- ..

biram ya geldil e r. lnsan Haklan Dernegi, 1 793 lnsan Haklan J3 il d i r isi ~ E in yeniden ele ahnmasmi talep etti, Bu a~a~la dagmlan hUd~d. su ~:tU.d,e sona e.r.rn.yo:m.u,: 't'Estru top.~.umsa~. brn.~·rnm<~.e.r ortmdau'fl.. .k,aulk.nl1;~flr;, haulkl'fl ezi:ci 'Qog:unJug.u. ,au It lk. in1dy.aa ve te.ke.Here SaiYgJ. g&:tere n1.ez;, eger

I

e.';Jld. top.~.ums,a.~. bru.~~.'m<~ed. s,avu:nma.da. :~Si],;a:r ede.r.seniz~ .kavga gUnii. ge.~.drug:h1.de~ OrgO,t.li.

gruplanmLZl en Ion. satla. buJa.caksnu.z~ .a za:ma.:n. vata.:n.d,~lan:nruz ,a.'fta:n. degn~ a:ncat adH,~.ette:n. babsedece:td:r ~N

I

I I

Mec.~'is~ '9' May~s',tta~ yen~. a.:r&8 y,asa .ha.Lru:r:~aJu.:n.cay,a ta.da'f g~e.t sU're :ru.~hf1.de yu m,t·m.e gilcii:nH

.' ,~n'I" ,d', 'C" 't-., ·~l,. L..· b.·:r,' ,~. t- . J~" '. ~I .' '1' '1' 1-;.;· .. ,~n·I·:11, , . /.... ~'''''''i B·, . i "1 b'~'~"'~ '~':'. '1' ~'I ,d'·. ,j, ... 111'~

ew~n. ,e .th8CHK Vl,:nl, ,~r us" s~.yasa,w o.[[gan VC;W~.[)JJ.eyeceNn~.~ ,.u.nu,n.. ,~.~.rum.m. u,ze,nn,, .e a.L~!IJ<~ .

... I - - -

ta:d:ru~:ma.~.ar yap:d.d.:ru.~ Sonunda. Cu:m.h.ur.rnyet\r:ru.~.erin ijn.eds.~y[!e be~, ti.~de:n. o~u~an. b~r YDriltmc

Xo Inisvo 11 11) n 11 n s~mlm.e~d:n.e ve bu, to m:rusyo:n.un. ha .. ka.1(}]a.ll beJ~:d.em.eshr}.e .tara.'f ved ~.di

~

K.om:rn.s;yona. Arago) Gamier-Pages) ~'larie, T aUlartinc ve Ledru-Rollin. s~:ru.~.d.:M.er" LeJru~Rollin,

,~~~ru~.e:de o:~a.n U:ru!j,t'U.ed d8.l11a. :razJa sfrtl ~·.?tirmt<.Ine 'k i~:~n. Lamart~:ne/n:h1. destegru. :U.e s~U.m:rn.~U~ Boy~eee so.~.~ yilrUtm.e gUcihfl.de:n yo:t.~un b:ru·ra.t:ru~·m:ru.~:tru.~

YU:rU.tm.e Komisyon.u,~ e.to:n.om.~t d.urgu.n.~u..t ve m,a~.'ru bu,:naJru.m.:~. ge.re.t~ gOste:rere.k 13 M,ayrus',ttH U.~usa.:~ AtO.~yeJ.e:r.h1. :ka ~d .. md masrunru. 'ta[ada§trum~d .. t "

Po.~.o:ny.a. halklyla dayan,?n13 gti:nu. olan 15 M,ay.ru;~tta~ :~.§~i~.er gO:wm.e.:d.'rntten ge~.hfl.e;n. tam.ep:~.e;r.hlru.

M~,p;'~1 ~;;:'I·te MI~.'t-.t:ib·~ ~lm:i'i"~'~ ,9'ma """llu~la B' \m~:t-t ~1·~I.t:i;t,ri.t:i,.~ 'Ji'~ 'Iru'~' '\JU·~· ~.t:i, ·gp;("t'·~ ~Ie'~· -M~ piA~1 i"', 'r',:"""·,,, ~I 01 'Iwt-YI ~Iai('j; Y('j;'I'I'I'{'i; '\J'a'nn ~,rin'~il

.~!I! m~. ,b"" I."". ,m.!I! ". ,'IU,it'!.. o. " ....... ~ .. .7 W " , o~ II.Jn.'L' U!!U u . .7 '1;)" " .,1 , ''ji'''-''_....-~ l!l!.. .!Ii. ~ ,.. ,~,W m,., .v jf'.W..o. hd w , .h h~ h,J , .jt",~,!I!.IU"~6,m

sa.~o:n.u .t.utjattdar ve ~ ruusaJ. M uhafruz.~ann. c:rn.dd:ru. bru:r dire:nrn!j:ru.y.rn.e .ta~:ru.~a~,mad.a:n sa.~.o:na. gru'feb.ru ~d.U.e.r ~ EUa.:nqu~ ve Barbe::;'in :[f1JJa.~.k~n. :hat~a .. r.uu. saVUlla.ll konu&maiannln H.'mru:ndan. Hu,be.r~ MecUs·,t:ru·n. 'C".·l71.·,d'·i~l,d'r~riJ··~ '1 A{rl·J···· ,,,. j'f,~Uly,· 'II"~ b'.·~i' G·'··<~:~ H'~·~' .. '~·-· .·It- ~I~ 'i'''' ·~I .. "·'··,'1 .. ·.·.' D' ~I.;i·~·,

.d~S\ne ,~ .. !I!., m.6~n.m. 1 a~l eun1.ce~ gOsl.e.nc.~.!I!.er -ye.n.m ... mr. ~.m.C:~. . ... u..it'!..u.m.ell.. .it'!..U.rma.it'!.. u.ze.re .. e.w.eum.ye

Saray!'na dog,[u lrua.:re'tete g~tU.er" 0 suuda U~.usa.~. Muha.:fru.z ta.bu:dan.~ dUze;n.~:rn. ordu. b~:dru.t~:d~ Seyya:r Mu.h,a:[ru.l· tahu.:da-n. ve Lamadine ·rn~.e Ledl'u~Ronill)in o:n.ew.rns~.y.~ .o~.u~tu:rulan. b~'r gti~ de Be:~.ed'm.ye Sa.:m.yru.·tna. dogru .111a.:re·tete g~t:L A'm . .a. gOstedci~.,e.r~ onma'f Be.~,(U.ye Saraym.·tna va:rmad.an ve daha hrn:r ~tru§m,~. {l~.madan. dag~~.d .. ru~a:r" Bun.u.~ brn:r bas.lkru. done·m:rn. :rn.rl.ed:rn.: Barbes} '~lanqlli ve d:rnger sQsya~is.t lid r.r ler t1,], tu k~a:nd:ru.;, tu ~.iip:~.e:r so. resiz o:~a·r.a .. t .ta:p,at:ru~~.d·ru.~

0";:.

Haz:rn:rn.ll. G ii.ll~!e:rrn. :

I

A

2 2. Mayrus'~ta;) U.~.usa.~. Ato.~.ye.~.e.rrn:n. b.a§:nn.da b u ~.unarrrl. Emru:~.e T.ho·ma,;,·ta~ :rn~i~.erin. ge.~.dit.~.e:d bo.~ge:~.ere gerni go:n.dedlm.es~. bUYTuldu. 24 May:rns·tta .ta[ar brn'mz Yllm.u,§at~~:(h. ve 1.8=25 y~, .a:[as:~:n.d,a.kru. :ru~~i~.ed:n ~s:tedlk~.e:rru takdirde as:kere ab:nabrn,~.ece,t·~.ed s.oy:~.endt 30 Ma.yrus·tta haZlrli!nan brn:r :mpo:roa ~. ·,~u.s.a.~. Ato.~yeJ.e.rin brn:r ay.ma.t~.ar ·m.er:kezru .halhl.e ge.~:(Ugru vurgu1anruyo.rdu~ Haz~ra.n·td,an :rn.dbaren.ta.:[adar grudere.t se.rUetj:tL 3 H,azru:ran.·tda Paris~tl:: :~~, bu,~Hca·k~anm. kanltlavarnavanlara grn:[.i~. :ruzni ve[.ru.~·m.em.es~.

- ~ _. -

.tarar.bi!j.tJ].n ~.d.:ru.~ 5 Haz~:ra~'~Cda dis~.p.~·hr}sb~:nt gere:kQeSi(yJe brn:rt:al·ru.m. :ru~:H\e:r :m~I].er.hl:de:n a.t:~~dda:r~ '7

H az:rn:ra.lr'l:td an. :ru.trubare:n. .u:fi.tn.e~ :ie.";att! ya:rn.ttru.t~a.ll :rn.dd:ruas:~.yrna bazru. :[~~rn [~r tu.tu..t~and.ru.~ 2 2 HaLru.'rn.:n·.~da. U.~.us.a·~ Atolyelerlin m.ut~ata kapah.~:m.8s;ru:n:run ge.rekUlrugrune ta.ra[ vedldi Ayn:ru. gUn. ta.:m.nn. hrn:r tez daha. goz;den ge~Jrn.m.le,s~ rrucas:ru.y.illa. ge.~en. :ru~ru. telnsn\c:ru~.e.dn.e~ka<m.:[a ·ka[~:ru. toyan .. ~.a'[a zo:r ve ~iddet u.ygu,:~8'nacag:ru. hn d t r i1 cli. A,[trulk :kOp.rlUe.r at~·~m.'ru;§.tJ].; :rn~U.,e.dn~ burjiuvaz:ru.'nru.'n. Uan. ett~:rn. bu, :rn.~ sava.~a .tatd·m,atta.:n. bru]:t:a. ~are.~.ed yo.ttu ~

I

24 ~uba.fta. Tem.m.Uz Mona.'~J];sJi.t:ne :ka~m. ,birlikte s aVIDj an. b u:r:jru,vHzru. :ru~.e p:n:l~.eta.t\'Ya~ ,ar.adan tam.

do:d ay g~dlten son:m.~ ha~im.:nda ka~l k.tlr~"ytl ge~dU\et[~ Bu. ~at:ru!jmayru. bu:r:jru,vazi p.~a.ll~a.d·~.: ]~'U.er On.ce .kru:§lkrn:rb~dt Ayat.~8'n.'ma.:~a.'[.~. :to~a.y'~.a~tru:n.rud:t HIatta ba d:t at kunnala 11 na bU.e gaz yum.u~.du~ B.u, ,amda top:[fU'ma ve Mec~'itS'te brn:r d:ruktato.diikte:n. ba.~lta ~dtar y{).~. o~·m8d:rugru. ,u.kd a~mla.:n:maya ~a~:ru~m·~d:ru.; toplu m. ·t!.a~i]:n. u,~.~a:m·t~ tes:~rn m. ed:ru [\e·m.ezdi 22 Hazru:[.frn gU:n.u. .kt1~ijl SO.tat gOsterU.er.i.y.~.e g et;f:i. l~-~·U.er so.ka tlaJrda !!ya etme.k" y.a k u r ~lJ n ! , Va :ku~un ya i~,!:!! diye barglfdd,a r ~

.110

~ 1

I

I

•

YU riltme Ko m i.'1y 0 n u, Ulusal M u ha.f~,zla.:r ~ duzen ,~:ru, bidUt.~,e:r ~ :trusacas:ru dilz;e:n koru y u c u 1 ard a n en ,tilciUc b:h~ m,ii,da.ha. ~,e gehnedl,

~ "_

:2 3 Haziran Cuma gi]:[rlJJij, sokaklarda barikatlar kurulmaya ba§,~an,d~,~ - Jlusal M uhanzlar sa vas i~:htlJJ top lanma ~~agnsl a~ dru ~ ar ~ Ordu b:rn:[U t~ed, M,oons'~:rn, (.C111 ber a.~trulflJja. ald« ~'~U,eF barikat ma.:n:m, old uk (.a duzenli ve rahat bir hi cimde vapma Y i :sil:rdu.[diHe:~~ I Ii(hj l' ruudahale olmadr; hi cbir :rn~hta:rla. karsrlasilmadi. '

24 Haziran Cumartesi gu.:nii, ~:f eclis, toplannlannr sil,[dil:rdii, ve Ulusal At()_~y-e.~e:i:hrru i1~ Q11n

:rn,~,hr[de ~agrutd[nasm karanm atdr, Bu,habe:dn d u )'lill mast iizerine ba ri k a tl a rd aki hal km 0 fke.s i arttr ve kenu n ote,k:ru, semtlermde de badkatlar :t urulma y a b as lad 1. Bun un uzcrine M~ecJrns j vi c r. korkuya .~,pru1{1,:ru, ve b:h~ diizen kurtanci aramaya basiadi. Aym gii:n, aranan kisi bulundl':' Heniiz iki gi.i:[tlJJ once Sav~ Bakanhgi'na atanan General Cavaignac, Kurucu M~~U§., kendi

:m'm.de's.2:,~e ':~,:riit:[l[f1JJ.e ,Ko:~:ru~yo~u,t:nun ,ka~d:ru:nl~a.s:ru:~~a,; tiim ,y~tki v~", Utddar.rulrlJJ, General Cavaignac'a devre + lhne~~H::. ka.!ar v~rd;t _,IJM~flJJh _ ~un.lhurlretc;::ler a:r~:~nd8, sa.~,rula.lru, ,General +Cavaignac .

. Cezayir de has a n lar elde eon l~ bir as kerdi " Hem ,kra~cl~a:[1'a ~ hem de sosyalistlere ., id de tl c

T~ ~

ta:[;§ru.ydt 11111 yetk~ ve :~ttrn.dan. general Cavaignae'a buakan burjuvazi, hoy.~eee, barikattardan

dog:nflJJ,u~ olan C urnh uri yet'i n ge lecegin i de askedere bru.:ra.t:m:ru.~ oldu,

l

Barikaf,n ,;,;'!' -,"-,~ -~\R,_ ~'- --' - "'. - I'ng .,- - - - iii ... -" -,..., ....

\. !I;::IWl5Jn~,. uvnemm' ~J1' , IZ ga'ze~~'5JJ'l~l

ya'f!'nlan~1Ji gra'viir~ 50j",ak' 5a'vaflIJJ'n; Qepbe gieRsJmJie miny.af;fir' bi" ;(HdlllfJ/jh y.~'an'hs'mnj hiikiim siirdiijfJnii g6$tfJri yor. ~MubalripJe\l'~ - (:'at~'~~' siNd-iiffltlefi'~ kadJ~lard8n oJ~an' !'I'~"'lihiye,!'r' bimktel'i ya'tatan' sa"'lfOT1 cocUl<Iar !'I'~stik/~ bizmeitlefin'i yeme getirerek~

tufeH/ere :fi~' yeitiftitiyw~ "",liuhaber-e"'"' bimkteri oIamk' batik~'ttM' bankS'M' kQfU,turuyot; t (istiMAm If Gilar batik:til'tla'n' on'a.r~yot 'LIe !;elfii bam'attar kur;pyot,.,. ,. t ,848

DevrJmfnd.an. -- - - ,I; .... If~, ,-,iII,- .. -' c,.nI"""'~· ·, ........ ,...., ..... , ..... 1 ........

. '!;II oonlf'8' sa'va, '~~lIQ_,Q,JlSlJ1IU~iI!,(J' l~-~;II~~'

. 'Lfe ken,· vJanki,tlJ'ill!'n' s.ok:r/dtJ,1l' barik:a't' ktrutr/a'Ilia'ya,c'a" o/~/~re lore diizen'lemet;i~ barilctltlarlli' inemlini a'zatttJ'. ,Am'a' ~Ball1k'at' i()lm'ada'u die:mm' i()ltnaz,!~~ diyen! Fran~/ar1 Komijn 'de, Ft,a'Il5J'Z; iwaJirid,e :fafiane lS'tfJ' sava~a, baritti'tlarm r;erisirrde *vnmci :faaliyeti de'Vtii'lll' attfrd#er. !'ngefs batiks'tls'n'Il' devrimdelf'i roIiJnlii pJyle' degetlendimi~'ti,i' ~~Klasik: sokak 9tuP'fJ'h'alan qajJ'nda bile~ ~'rikatta'nli'~ Ui'add; ioJm'a'lt8'n' i90j,,~ n;a'ne:vi' bit

e"i$i WlT-aJ:. Sanlcat~ asketletin' OO$aretifJ'i~ metanefir.i'i sarsmak it;in! bit ;(},a'rey(ji. Ejet barik:atl,at ask:mtN

~ "/~' ,

!rvZU vnceJ19 kiida't ,tutWllJJ'B8' ,ztlfet eIde ediliyord'p;

10k t tunsmazsa yenJlmek' var-dJ',. ,(Su~ ge1ecelde de

sakak - - . - - - - ;1;;. ..... - -, -"... - iii U' - - •. ~ , .... ;iI - ~ • ...II"~" - - - - -

~'alfa::,'mlJ1 wfarl Q~.$I';IIfm.ar1 Inc~:en~v ,zaman

at~"da' ,tutu,m'asJ' geteken' baflH;'a' noJdadlr,._)' r,

Tiim iktidan elmde toplayan Cavaignac, :FlJJiha:ru, saldmya g~\:ti. Pazar giln,il (25 Haziran) causmatar butiin glin boyu ve gece sU:rdiL Ordu b:ru'dik~e:d, Ulusal Muhafsztar Seyya:[ Sfuhafizlar toplam 50 bin asker, top, t{i:(e,t ve kiuclanyla :ru~i~e:re saldirdilar. Bankatlann birbiri ardisrra du~mesi iizetine, isciler bir komite kurarak gorusrnc taleblnde bulundular

a:n.~.:k '~av~,:rn~g~~c h~,r t,~i:d~ p+az~ llgl :redde'~tL (a tll? mala r 2,6 Haziran Pazartesi Si111 ~ + de §rudded. .azabn.(,lk~a lu:dru.tte SU:rdlL Barikatlarda sag kalanlar kilirtan gecirildiler. Tasrada oze,~h,k~e

An CC1l151 Nantes) Lure ve Beaune' da j ~ c;il e r Parisl [ k.a rd e ~ leri n e yardnn i ci 11 g on ii 11ll birl it] er

:'- kurdular, .. Ancak arnk yapabileceklcn cok fazla bir ~ey yoktu, Bastru. ve siddet sonraki giinler de devam etti, Iscilerin kaybi 4 i[la :t5 bin arastndaydi, buna karsilik sadece bin asker

.. 1 ., ~ i"'r - 7f

o m u ~ ro, ... .a yalgnac~ 1 n mavi kasaplarr' de:[r1jfru,~,e:n SeWa[ M uhafizlar :[tadrua:nflJJ:ru, surd UrdU,~.e:r Yak~a§:rn.k.

~. S bin ,tru§ru. tutuklandr, Bunlardan b:rn'[ ,t:rus[cnru. zmdanlara atddru.~ 4348 ,ti~rn. Cezayir'e 511 rgiln~ go:nde:d~~di '

Devnm olrnustu. Lo u is Blanc Cummirivet'in sadece admm kalrrus oldugunu soyUi.yordu, George: Sand ise ~y:~e yaztyordu: '~~Prometed\e:dnru. 01 ld urmeye baslayan bir C umh uriyet ~ e arnk

+ ;i,'lI on; iitl ml ' '\ "Cii, iil"ll;irll 'tt rn:!J!L:~i!J!I.!I!.I: "ru.,;!!,V:!J!:, .:!J!,I:. ' •.

.Ha.liran lS·+8'dc Pads, pmo~eta:[ya :ru,~in b:rn:[ nlJJ.e.1.ar,h,k'[J],~ Bu mczarhgln iistiinde :rnse bu:r:j'uva.lin:rn.:n be§ilU, sa.~~a:[ru.yo:rdu.,

.II}