1.

GİRİŞ

1.1 Mısır’ın Tarihçesi

Mısır, eski çağlardan bu yana insanoğlunun yararlandığı bir bitkidir. Orijini

Amerika olup, Dünyada yayılışı, Amerika’nın keşfinden sonra olmuştur. Ülkemize
1600 yıllarında Kuzey Afrika, Mısır ve Suriye yolu ile geldiği kabul edilmektedir.
Mısır hibritleri dünyada 60 derece kuzey ve 42 derece güney enlemleri arasında
yetişebilmekte olup, ekiliş alanı olarak, dünyada buğday ve çeltikten sonra üçüncü
sırayı almaktadır (Kırtok, 1997).

Mısır, gerek insan gıdası, gerek hayvan yemi ve gerekse endüstri

hammaddesi olarak büyük önem taşıdığından bu çalışmalar içerisinde, mısır
yetiştiriciliği büyük yer tutmaktadır. Mısır, tanesinden, yağ ve alkole, sap, yaprak ve
sumaklarından ise kağıttan plastiğe kadar çeşitli maddeler yapılan önemli bir
bitkidir. Nişasta,yağ ve yem sanayinde istenilen özellikleri taşıyan mısırın önemi
gün geçtikçe artmaktadır.

1.2 Araştırmanın Amacı

Adana İlinin Yüreğir ilçesinde Mısır yetiştiriciliğinin nasıl yapıldığı, gelişimi,

önemi, üretim ve tüketim durumu, mısır yetiştiriciliğinde karşılaşılan sorunları ve
önerileri, mısırın ekonomideki yeri ve mısırın özelliklerinin incelenmesi gibi konular
araştırmalarımızın amacını oluşturmaktadır.

1.3 Mısır’ın Dünya Ekonomisindeki Yeri

Dünyada 130 milyon hektar ekim alanı bulunan mısır bitkisi, yaklaşık 1996
yılı itibariyle 576.82 milyon tonluk üretime sahiptir. Dünya mısır ekim alanı 20 yılda
yaklaşık %19, üretimi %50 ve dekara verimi ise %88 oranında artış göstermiştir.
Son yıllarda sağlanan verim artışının başlıca nedenleri, artan tarımsal girdiler ve
iyileşen yetiştirme teknikleri yanında yüksek verim yeteneğine sahip, yatmaya
 2

dayanıklı yeni melez çeşitlerin ekiminin yaygınlaşmasıdır.

Dünyada üretilen mısırın &27’si insan beslenmesinden ve sanayi

hammaddesi, %73’ü ise hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Bu tüketim oranları
ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak değişmektedir. Gelişmekte olan
ülkelerde %45.9’u hayvan beslenmesinden %54.1’i insan beslenmesinde veya
sanayi hammaddesi olarak kullanılırken, gelişmiş ülkelerde hayvan yeminin payı
%88.9’a yükselmektedir. Dünyada insan beslenmesinden tüketilen günlük kalorinin
%11’i mısır bitkisinden sağlanmaktadır.

Bu oran gelişmiş ülkelerde %4’e düşerken Meksika ve Orta Amerika

ülkelerinde %27’ye kadar çıkabilmektedir (CİMMYT,1984).

Sonuç, olarak 3636 kg/ha ortalama verim dünya mısır ortalama veriminden
düşüktür ve son verilere göre dünya mısır üretiminin ve ekim alanlarının dağılış
oranları şöyledir;

Tablo 1. Dünyada Mısır Üretimi ve Ekim Alanı

Mısır Üretimi Ekim Alanı

Asya Kıtası %27.0 %29.9
Avrupa Kıtası %11.1 %9.3
Güney Amerika %8.5 %13.3
Afrika Kıtası %7.6 %18.4
Türkiye %0.4 %0.3
Kaynak: Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1998.
 3

1.4 Mısırın Türkiye Ekonomisindeki Yeri

Tarım arazisi kullanımının son sınırına ulaşmış olan ülkemizde üretimi

arttırmak için birim alanda alınan ürün miktarı arttırılmalıdır. Kuşkusuz bu konuda
yapılması gereken pek çok çalışma vardır. Bunlardan biri de üretim sisteminde
ihtiyaç ve imkanlara göre değişiklik yapmaktır. Son on yıl içinde yoğun şekilde
yürütülen nadas alanlarının azalması ve ikinci ürün alanlarının genişletilmesi
çalışmaları, bu yolla yapılmış ve ülke ekonomisine önemli katkılarda bulunan
projelerdir. Bitkisel üretim sisteminde yapılabilecek değişiklikler arasında mısır
üretimi ile ilgili değişikliklerde söylenebilir.

Ülkemizde mısır, uzun yıllar gereken itibarı görmemiştir. Mısır üretiminin

gerilemesinden en önemli nedeni mısırın diğer ürünlerle yarışmasını hızlandıracak
yeterli ve düzenli bir fiyat politikasına sahip olmamasıdır. Bu durum son yıllarda
devletten destekleme alımlarına mısırın da ilave edilmesiyle düzeltilmeye
çalışılmıştır. Ayrıca, mısır yetiştirme teknikleri tahminen tam
yaygınlaştırılmadığından diğer ülkelerin verim düzeyine açıklamamaktadır.

Türkiye’de mısır ekim alanı 1980 – 96 döneminde 485.000 – 583.000 hektar

arasında değişmekle birlikte hektara ortalama verim 1980 yılında 2130 kg/ha’dan ,
1996 yılı itibariyle 3636 kg/ha’a yükselmiştir (DİE,1996).

Artan oranda tarımsal girdi kullanımı ve iyileşen tarım teknikleri yanında,

1980’li yıllardan itibaren yüksek verim yeteneğine sahip, kaliteli ürün verebilen
melez mısır ekiminin yaygınlaştırılması ile mısır veriminde önemli artışlar
kaydedilmiştir.

Türkiye mısır üretimi 1980’li yılların başlarına oranla yaklaşık 16 kat artmış
olmakla beraber 2.500.000 Ton dolaylarında olan iç tüketim bugünkü üretim
miktarı ile karşılanamamaktadır.
 4

Özellikle üretimdeki dalgalanmalara bağlı olarak mısır ithalatı, zaman zaman

önemli miktarlara ulaşmaktadır. Dolayısı ile mısır üretimini arttırıcı politikalar
izlenerek, iç tüketiminde yaşanan açığın kapatılması, dış ticaret dengesinin
sağlanması açısından da önemlidir.

1.4.1 Türkiye’de Mısır Ekimi, Üretimi ve Verimi

Sulu tarımın ana ürünlerinden birisi olan mısırın ekimi ve üretimi,

yurdumuzda bugün kırktan fazla ilde yapılmaktadır. Özellikle son 10 – 15 yıldır
özellikle kıyı bölgelerimizdeki ekim alanlarında önemli miktarda artış kaydedilmiştir.
Ülkemizde hayvan sayısının çokluğu yanında süt ve besi sığırcılığının giderek
önem kazanması, özellikle kışın büyük miktarda keşif ve kaliteli kaba yem açığının
doğmasına neden olmaktadır.

Bu açığın kapanmasında mısır üretiminin attırılması önemli katkı

sağlamaktadır.

Türkiye’de mısır hem üretim, hem de tüketim açısından önemli bir hububat
çeşidi olmakla beraber mısırın önemliliği bölgeseldir. Mısırın en önemli ekim ve
üretim bölgeleri Samsun ve Sakarya illeridir. Marmara bölgelerinde bulunan
Sakarya bölgedeki artışın % 90’ını kaplamaktadır. Ayrıca Türkiye mısır üretiminde
Sakarya’nın payı % 73 artarak 6.8 den % 111.8’e yükselmiştir. Genel ortalamadan
%26 daha yüksek verim artışları sağlanmıştır. Samsun ili üretimde ilk sırayı
almasına rağmen Sakarya’daki gelişmeler bu ilde olmamıştır. Mısır üretimi son
yıllarda Aydın ilinde de büyük gelişmeler göstermektedir. Her ne kadar ekim alanı
diğer iki il düzeyinde değil de üretimde ki verim Sakarya iliyle hemen hemen aynı
düzeydedir.

Özellikle ikinci ürün olarak Aydın bölgesinde mısır yetiştiriciliği en çok

başarılı olunan tarımsal faaliyettir. Pek yakın zamanda mısır üretiminin miktar
bakımından, Sakarya ve Samsun illerine ulaşacağı beklenmektedir.
 5

Tablo 2. Türkiye Mısır Ekim, Üretim ve Verimdeki Gelişmeler

Yıllar Ekim Hektar Üretim Ton Verim kg/ha
1967 675.000 1.050.000 1.556
1970 648.000 1.040.000 1.605
1973 625.000 1.100.000 1.760
1974 620.000 1.200.000 1.933
1976 600.000 1.310.000 2.192
1977 580.000 1.265.000 2.181
1978 580.000 1.300.000 2.241
1979 585.000 1.350.000 2.308
1980 583.000 1.240.000 2.127
1981 580.000 1.200.000 2.069
Kaynak: DİE, Tarım İstatistikleri Özeti, 1981

Tabloda görüleceği gibi mısır ekim alanlarında azalış temayülüne karşılık

üretimde artışlarla verimde süratli artışlar görülmektedir. Ekim alanları 1980 – 1981
yıllarında 1967 yılının 675.000 hektarlık ekim alanında 580.000 hektara düşmüştür.
Aradaki yıllarda tedricen bir düşüş göze çarpmaktadır. Buna karşılık üretim
1.000.000 ton dan en son 1981 de 1.200.000 tona yükselmiştir.

Aradaki yıllarda üretimin 1.300.000 tona yükseldiği de görülmektedir.

Toplam büyüme süratli olmuştur. Ekim alanların toplam büyümesi ise eksi
istikamettedir. Üretimde yıllık büyüme % 2’yi geçmektedir. Mısır verimi 1967 yılında
1556 kg iken 1981 yılında 2069 kg/ha yükselmiştir. Yalnız 1979 yılında verim 2309
kg/ha’a yükselmişken, son iki – üç yılda düşme olmuştur.

1.5 Mısırın Yapısı

1.5.1 Çiçek Yapısı

Mısır bitkisinde erkek çiçekler tepe püskülünde, dişi çiçekler ise sap
boğumundan çıkan koçanlar üzerinde toplanmıştır.
 6

1.5.1.1 Erkek Çiçekler (Tepe Püskülü )

Bir mısır bitkisi 3-5 milyon polen vermektedir.Tepe püskülünde bitkinin

koçan" püskülü vermesinden 1-3 gün önce çiçeklerime başlar Nemli yelerin
havalar mısırda çiçeklerime süresini uzatır, sıcak ve kurak havalar ise kısaltır. Bir
bitkinin çiçektozu verme süresi 1 hafta yada 10 gün sürer.

1.5.1.2 Dişi Çiçekler (Koçan)

Koçan püskülü çıkışı, tepe püskülünün görünmesinden 4 – 8 gün sonra

olur. Bir koçanda püsküllerin çıkışı, hava koşullarına da bağlı olarak, 2-4 günde,
tamamlanır. Her koçanda 300-1000 püskül oluşur ve polen tozu alıncaya kadar
10-15 gün canlı kalabilir. Koçan üzerinde stigmalarını ilk çıkaranlar orta ve alt
başakçıklardır. Üst başakçıklarda stigma gelişmesi daha geçtir. Bu yüzden,
koçanın üst ucundaki çiçeklerin tozlanma, döllenme ve dane doldurma olanakları
daha kısıtlıdır. Püskül çıkar çıkmaz döllenmeye hazırdır. Koçan püskülü üzerine
düşen çiçektozları 5-10 dakika sonra çim borusunu oluşturur ve yumurtalığa doğru
uzatmağa başlar. Döllenmeden sonra ilk koçan püskülü porsur ve kısa zamanda
kurur.

1.6 Mısır Bitkisinin İklim İstekleri

1.6.1 Mısırın Sıcaklık İsteği

Normal olarak mısır bitkisi 10-11 C°'de çimlenmeye başlayabilmektedir. 5 -

10 cm derinliğindeki toprak sıcaklığı 15 C°'ye ulaştığında çimlenme olayı
hızlanır.

Çimlenme sırasında, kök ve sap uzama miktarı ile sıcaklığın 10-30 C°

arasında yer almasıyla doğrusal ilişkisi vardır. Sıcaklık 32 C°'ye ulaştığında kök ve
sap uzamasında ani bir azalma görülür ve sıcaklık 40 C°'ye ulaşınca çimler ölür.
Öte yandan sıcaklık 9 C°'nin altına düşerse de kök uzaması durur.
 7

Mısır üretimi için ideal sıcaklık 24-32 0C'ler arasıdır. Mısır bir sıcak iklim
bitkisi olmasına rağmen aşırı sıcaklık isteyen bir bitki değildir. Sıcaklık 38 C°'ye
ulaştığında sulama şartlarında bile transprasyonla kaybettiği suyu kökler
vasıtasıyla karşılayamaz. Bitki turgoritesini kaybeder. Bu durum bir kaç gün devam
ederse hücre yapısı esnekliğini kaybeder ve tekrar eski formuna dönemez.

Tepe, püskülü çıkışı ve tozlanma sırasında sıcaklık 32 C°'nin üzerine

çıktığında üreme organlarındaki farklılaşma çok hızlı gelişir. Koçan püskülleri
çabuk kurur. Bu nedenle püskül içerisinde polen tozlarının çimlenip tüpte
ilerlemesini sağlayacak yeteri kadar rutubeti bulamaz. Pole keseleri kuruduğundan
polenleri dışarıya çıkaramaz veya polenler kendi canlılıklarını kaybederler. Bunun
sonucu olarak da koçanda tane bağlama oranı azdır.

Üreticilerin çoğu mısır bitkisinin sıcak gecelerde de iyi geliştiğine inanırlar.

Halbuki durum bunun tam tersidir. Mısır bitkisi sıcak ve rutubetli gecelerde iyi bir
gelişme göstermez.

Sıcak ve rutubetli gecelerde solunum oldukça artar ve böylece daha çok

enerji sarf edilir.

Klimaya ihtiyaç duyulduğu geceler, mısırın gelişimi için uygun olmayan

gecelerdir. Mısır için en ideali serin geceler, güneşli günler ve orta sıcaklıktır.

1.6.2 Işık İsteği

Döllenmeden sonraki ilk bir kaç gün, verimi etkileyen diğer faktörler gibi
ışıklanma açısından da bitkiler için kritik bir dönemdir. Bu konuda yapılan
araştırmalarda; döllenmeden sonraki ilk 3 günlük, dönemde % 90 gölgelenme (tam
bulutluluk) bir melezin verimini % 25 düşürdüğünü; altı günlük gölgelenme % 71
düşürdüğü belirlenmiştir. Gölgelenmeye daha toleranslı bir melezde bile % 16-44
arasında verim azalması belirlenmiştir.

Ancak güneş enerjisinin yüksek olduğu aşın sıcak bir günde de bol ışık alan
 8

tepedeki yapraklarda bile yüksek sıcaklık, fotosentezin tamamen durabileceği

unutulmamalıdır.

1.6.3 Ortalama Bağıl Nem İsteği

Mısır için optimum ve minimum bağıl nem değerleri sıcaklığa ve alınabilen

su miktarına bağlı olmakla birlikte; genel olarak nem %60'ın altına düşmemesi
gerekir. %50 düzeylerine inen bağıl nem ortamında bitki, maksimum
transprasyondan sonra stomalarını kapatmak zorunda kalır. Nemin % 75'den
%50'ye düşmesi su tüketimini iki katına çıkarır.. Mısır bitkisinin özellikle tozlanma
dönemindeki düşük hava neminden olumsuz etkilenmesi tane bağlamayı aksatır
ve transprasyonla su kayıplarını arttırır. Döllenme stresi nem stresiyle birlikte % 6
dişi çiçekteyken her gün için % 3 verim kaybı yaparken,% 75 dişi çiçekteyken her
gün için verim kaybı % 7 olduğu belirtilmektedir. Dane doldurma dönemdeki Nem
stresinden dolayı stresli her gün için verim düşüşünü %4.1 olarak bulunmuştur.

1.6.4 Yetişme Periyodundaki Su İsteği

Mısır bitkisi tarla bitkileri ve tahıllar içinde suyu en ekonomik kullanan bir
bitkidir. Örneğin l gr kuru madde için 270 gr gibi düşük miktarda su tüketmekledir.

Ancak toplam transprasyon yüzeyi, oluşturduğu kuru madde miktarı ve

yetiştiği dönemdeki yüksek buğulaşma nedeniyle, gerekli su miktarı fazladır. Çünkü
mısır bitkisinin en aktif olduğu, Haziran – Temmuz - Ağustos aylarında mısır
tarlasında günde dekardan 4 tondan fazla suyun transprasyonla atmosfere
verildiğini yapılan çalışmalar ortaya koymuştur.

Yapılan çalışmalar sonunda, mısır su tüketimine ilişkin genelde yüksek

değerler bulunmuş; ana ürün mısır tarımında en fazla su tüketiminin genellikle
Temmuz ayında olduğu, bunu sırasıyla Ağustos ve Haziran aylarının izlediği; İkinci
ürün mısır yetiştiriciliğinde ise su tüketiminin Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında
giderek arttığı belirlenmiştir. Mısır bitkisinin iyi bir verim için yetişme dönemi
boyunca topraktan 500 mm su alması gerektiğini, toprakta 150 mm'lik bir suyun
 9

depolanması için 450 mm’lik suyun gerektiği saptanmıştır.

1.7 Toprak isteği

Mısır bitkisinin toprak seçiciliği fazla değildir. Uygun ve zamanında işlenen

ve gerekli bitki besin maddeleri verilen değişik tip topraklarda mısır başarıyla
yetiştirilebilir. Ancak, mısır bitkisi en iyi gelişmeyi ve en yüksek verimi organik
madde ve bitki besin maddelerince zengin, drenajı ve havalanması iyi olan derin,
sıcak, tınlı topraklarda gösterir.

Aşırı asit ve aşın alkali topraklar mısır yetiştiriciliği için uygun değildir. En
uygun pH derecesi 6-7dir.

İkinci ürün melez sınır çeşitlerinin göz önünde bulundurulması gereken

faktörler.

1. Çukurova bölgesinde ikinci ürün mısır yetiştiriciliği için erkenci ve orta

erkenci olum grubuna giren (FAO 550-650) 105-115 günlük çeşitlerin seçimi daha
uygundur.

2. Koçan kabuğu ucu kapalı olmalıdır.

3. Yatmaya dayanıklılık

4. Zararlı ve hastalıklara dayanıklılık

5. Hasatta danedeki rutubet % 25'in altında olmalıdır.

6. Sıcağa toleransı

7. Melez durumu

8. Verim (Koçanda 500-600 dane iyi bir verim demektir.)

 10

1.7.1 Toprak Hazırlığı

İkinci ürün mısır yetiştiriciliğinde genellikle 3 değişik toprak işleme yöntemi

kullanılır.

1.7.1.1 Klasik Toprak İşleme

Toprak pullukla derin sürüldükten sonra tohum yatağının hazırlanmasıdır.

Fakat 3.inci Ürün mısır yetiştiriciliği için maliyeti yüksekliğinden dolayı tercih
edilmez.

1.7.1.2 Azaltılmış Toprak İşleme

Toprak işlemesinde pulluğun devreden çıkarılarak, goble, diskaro, rotatiller,

rotavatör v.s. aletlerle tohum yatağının hazırlanmasıdır.

1.7.1.3 Sıfır toprak işleme

A.B.D.'de oldukça yaygınlaşan bu yöntem yurdumuzda henüz yaygın

değildir.

2.inci ürün mısır yetiştiriciliğinde en uygun toprak işleme şekli azaltılmış

toprak işleme şeklidir. Toprak işleme derinliği de 15 cm den az olmamalıdır.

2.inci ürün mısır yetiştiriciliğinde zamanın önemine binaen toprak

hazırlığında ekim + sulamanın, sulama + ekime göre 12-15 günlük erkencilik
sağladığından dolayı bu ekim şekli önerilebilir. Bu sayede de 2.inci ürün için daha
geççi çeşitlerin yüksek verim kabiliyetinden faydalanılmış olur.

1.7.2 Ekim zamanı

Mısırın ana ürün olarak ekilmesi halinde Nisan ayı ortası ile Mayıs ayının ilk
 11

haftası arasındaki ekilişlerin en uygun olduğu, 2.inci ekilişlerinde ise buğday

hasadından hemen sonra ve en geç Temmuz ayı başına kadar ekim işleminin
gerçekleştirilmesi gerektiği belirlenmiştir.

1.7.2.1 Ekim Derinliği Ve Dekara Atılacak Tohum Miktarı

Ekim derinliği ana ürün için 5-6 cm., II üründe 6-8 cm. olmalıdır. Dekara
atılacak tohum miktarı ise çeşitlerin bin dane ağırlığına göre değişmekle beraber 2-
2,5 kg /da tohum yeterli bitki sıklığını sağlamaktadır.

1.7.2.2 Bitki Sıklığı

Ana ürün için 70*25,cm. II ürün için ise 70*20 cm. sıra arası ve sıra üzeri
mesafelerinde olmalı; yani erkenci ve kısa boylu çeşitler için 7000 bitki/da, geçici
ve uzun boylu çeşitler içinde 6000 bitki /da olmalıdır.

1.7.2.3 Gübreleme
Ana üründe 21-24 kg /da saf azot ,9 kg/da saf fosfor, II üründe ise 18-21
kg/da saf azot, 9 kg/da saf fosfor uygulanması gerekir. Azotun yansı ekimle
beraber, kalan yansı ise bitki 40-50 cm (8-10 yapraklı dönemi yani 2. safha) iken,
fosforun tamamı ise ekimle beraber toprağa verilmelidir. Örneğin 20-20-0 taban
gübresi verilecekse 40-45 kg/da ekimle beraber, üst gübre olarak da üre
verilecekse 28-35 kg/da uygulanabilir.

1.7.3 Bakım İşleri

1.7.3.1 Seyreltme ve Çapalama

Eğer tohum sık atılmışsa çıkıştan 10 – 15 gün sonra (4-5 yapraklı dönem)
hemen seyreltilmelidir. Bitkinin büyüme konisi bu dönemde toprak seviyesinin
altında olduğu için bitki kökten çekilerek seyreltme işlemi yapılmalıdır.

Bu dönemde çıkacak yabancı otlar çapalanmalı ve toprak yüzeyi hafifçe

havalandırılmalıdır. Çapalama yapılırken genç bitkilerin köklerinin zarar
 12

görmemesine ve üzerlerinin toprakla kapanmamasına dikkat edilmelidir.

1.7.3.2 Ara Çapası Ve Boğaz Doldurma

Mısırın 8 – 10 yapraklı olduğu dönemde (40-50 cm.) ikinci azot

uygulamasıyla beraber boğaz doldurma işleminde kullanılabilen çapa veya listerle
boğaz doldurma yapılır. Destek köklerin toprakla temasının sağlanması için bu
işlem mutlaka yapılmalıdır. Çünkü destek köklerin fosfor ve diğer besin
maddelerinin alınımında ve yatmaya karşı destek sağlamada önemli rol
oynamaktadır.

1.7.3.3 Yabancı Ot Kontrolü

Mısırın çıkış ve ilk gelişme devresinde yabancı otlarla rekabeti çok zayıftır.
Bu rekabet su, ışık ve besin maddeleri yönünden olmaktadır. Bu nedenle yabancı
ot , mücadelesi en kısa zamanda yapılmalıdır.

Yabancı otla mücadele iki türlü yapılmaktadır.

a- Mekanik mücadele: Çapa makinesi veya el çapası ile yapıldığı gibi elle
yolmak suretiyle yapılabilir.

b- Kimyasal mücadele: Yabancı otlarla mücadelede kullanılan herbisitler

(ot öldürücüler) üç gruba ayrılır:

1. Ekim öncesi kullanılanlar

2. Çıkış öncesi kullanılanlar

3. Çıkıştan sonra kullanılanlar

 13

1.8 Sulama

Mısır bitkisinin suya ihtiyacı olduğu en kritik dönemi tepe ve koçan püskülü
çıkardığı dönemdir.

Mısırın su ihtiyacını bazı usûllerle belirlemek mümkündür;

1. Mısır bitkisine bakarak Sabah saatlerinde yapraklar kıvrılmış ise (soğan

yaprağı gibi) sulamak gerekir.

2. Toprak tavının elle kontrolü yapılmak suretiyle: Kök derinliğinden

alınan toprak elle sıkıldığında dağılıyorsa, sulanmalı, dağılmıyor ve elde de iz
bırakıyorsa suya ihtiyaç yok demektir.

3. Elektrikli rezistans ölçücüler yardımıyla

4. Tansiypmetreyle

Çukurova şartlarında toprak yapısı, sıcaklık, nem ve kuraklığa bağlı

olarak sulama sayısı değişmektedir;

- İlk sulama ikinci gübreleme ve boğaz doldurma işleminden hemen sonra

(40-50 cm. veya 8-10 yapraklı dönem)

- Tepe püskülü çıkışından hemen önce

- Döllenme sonuyla süt olum dönemi arasında

- Süt olum döneminde sulanmalıdır. (Koçan püskül oluşumundan 10-15 gün

sonra)

1.9 Hastalık Ve Zararlılar

1.9.1 Hastalıkları

- Kök, sap ve dane çürüklükleri

 14

- Mısır rastığı (Ustilago maydis)

- Helminthosporium yaprak yanıklığı (H-rturcicum, H.maydis)

1.9.2 Zararlılar

- Mısır koçan kurdu (Sesamia sp) -Mısır sap kurdu ( Östrinia sp) -Yeşil kurt
(Helioptus amıigâra Hb) -Çizgili yaprak kurdu (Spodoptera Hbn) -Mısır yaprak biti
(Aphid maidis Fitch.) -Kırmızı örümcek (Tetranychus spp.)

1.10 Hasat

Mısırın, hasat olgunluğuna gelip gelmediğine tanelerdeki nem oranını

ölçerek karar vermek' en doğru yoldur. Ancak nem ölçme olanağı yoksa tanenin
değişimine bakarak karar vermek mümkündür. Hasat zamanı gelmiş bir mısır
bitkisinde tanenin koçanla birleştiği yerde (dibinde) siyah tabaka oluşur. Siyah
tabaka önce tanenin koçanla birleştiği ve koçan kısmında başlar ve sonra tanenin
dip tarafında oluşur. Bıçağınızla taneyi yardığınız zaman siyah tabaka kolayca
görülebilir. Bir koçanın olgunlaştığı; koçan ortasındaki tanelerin en az %75' inin
siyah tabakaya sahip olunca kabul edilir.

Fizyolojik olgunluğa, eren mısır taneleri yaklaşık %35 oranda nem içerir. Bu
dönemde tane normal gelişimini tamamlamıştır, elle hasat edilebilir. Fakat böyle
yüksek nemde makineli hasat danelerin yumuşaklığı dolayısıyla hasat kaybını
arttırır.

Makine ile mısır hasadı için en uygun nem oranı %21-28 arşıdır. En ideal
hasat zamanı (minimum kayıp ve kalitenin korunması açısından) tanedeki rutubet
oranı %25 dolaylarında olduğu zamandır.

Tane mısırın erken hasadı, genellikle istenen bir durumdur. Çünkü hasat
erken yapılacak olursa;

 Sap çürüklüğü ve fırtınadan dolayı daha az yatma olmuş olur.

 15

 Erken hasatta, sonbahardaki yağışlara yakalanma şansı veya hasadı

önleyecek herhangi bir olumsuz durum önlenmiş olur.

 Koçan dökülmesi azalır.

 Alım merkezlerinde sıra bekleme olmayabilir.

 Alıcıya ürün erken sunulduğu için belki olumlu bir fiyat ve iyi bir
ödeme imkanı yakalanabilir.
 16

2. VERİ TOPLAMA

2.1 Yüreğir’de Mısır Yetiştiriciliği ve Gelişimi

Tablo 3. Yüreğir İlçe Haritası

Kaynak: Yüreğir Tarım İlçe Müdürlüğü

Adana ilinin Yüreğir ilçesi, Seyhan Nehrinin doğusunda yer almaktadır.

 17

Toplam arazi varlığı, 1.538.800 dekar olup, bunun %25‘ini tarım arazisi
oluşturmaktadır. 1.115.400 da olan toplam tarım arazisinin %34’ünde kuru,
%66’sında sulu koşullarda tarım yapılmaktadır. Dağcı, Çotlu,Kadıköy, Solakla,
Abdioğlu, Yeniköy, Kayarlı vs. köylere sahiptir.

Devletin ilk defa 1981 yılında uygulamaya koyduğu ikinci ürün projesi ile
bölgede ikinci ürün ekimi yaygınlaşmıştır (Orhan, 1982). Buna bağlı olarak mevcut
üretimi artırmak veya birim alandan alınan ürün miktarını arttırmak için yüksek
verimli hibrit mısır çeşitlerinin tespiti gün geçtikçe önem arz etmektedir. Zaten
Çukurova Bölgesinin sulanır tarım alanlarında, ekolojik avantajları değerlendirmek
suretiyle bir yılda iki veya üç ürün alabilmek bakımından geniş bir potansiyel
mevcuttur.

Çukurova bölgesinde mısırın toplam ekim alanı 136.290 ha., olup toplam
üretim miktarı 868.597 ton ve ortalama tane verimi 820 kg/da.’dır (Anonymous,
1997). Adana il sınırları içerisinde 1998 yılı mısır ekiliş alanları ise, birinci ürün
olarak 49.850 hektar ve ikinci ürün olarak da 76.300 ha. olmak üzere toplam
126.150 hektardır (Anonymous, 1998). Pamuk ekiminden vazgeçen çiftçilerin
büyük çoğunluğu mısır ve soya ekimine yönelmiştir. Bölgede mısır ekim alanları
1985 yılından itibaren artmaya başlamıştır. Adana ili Türkiye mısır üretiminin
%39.7’sini karşılamaktadır.

2.2 Yüreğir’de Sulu Alanda Yetişen Mısırın Alan, Verim, Üretim

Değerleri

Sulu alanda yapılan mısır yetiştiriciliğinin son 5 yılına baktığımızda I. Ürün

mısır 1998 yılında alan ve üretim 175.000 iken verim 90 kg/dekardır. 1999 yılına
baktığımızda I. Ürün mısır alan ve üretimde bir düşme görüldüğü halde verimde
artış görülerek 1000 kg/dekara çıkmıştır. 2000 ve 2001 yılında alan ve üretimde
düşme devam ederken verim aynı kalmıştır. Fakat 2002 yılına baktığımızda I. Ürün
mısırda alan ve üretiminde büyük bir artış görülerek 166.000’e çıkarken verim yine
değişmeyerek 1000 kg olarak kalmıştır.
 18

II. ürün mısıra baktığımızda alan olarak 1998’de 80.000 dekar, 1999’da
120.000 dekar, 2000’de 125.000 dekar, 2001’de 750.000 dekar olarak sürekli bir
artış söz konusu iken 2002’de 50.000 dekara düşmüştür. Üretimde ise 1998
yılından başlayarak sırasıyla 44.000 ton, 90.000 ton, 93.750 ton iken 2001 de
üretim düşerek 48.750, 2002 de 32.500 ton olmuştur. Verimde ise dalgalanma
daha fazla olup 1998’de 550 kg/dekar, 1999 ve 2002’de 750 kg/dekar, 2001 ve
2002 de düşerek 650 kg/dekar olmuştur.

Tablo 4.
Yüreğir İlçesinde Sulu Alanda Yetişen Mısır Ürününün Son Beş Yıla Ait Alan, Verim,
Üretim Tablosu
Yıl Tarla Alan (Dekar) Verim (kg/da) Üretim
1998 I.Ürün 175.000 900 175.000
1998 II.Ürün 80.000 550 44.000
1999 I.Ürün 161.000 1.000 161.000
1999 II.Ürün 120.000 750 90.000
2000 I.Ürün 132.000 1.000 132.000
2000 II.Ürün 125.000 750 93.750
2001 I.Ürün 130.000 1.000 130.000
2001 II.Ürün 750.000 650 4.875
2002 I.Ürün 166.000 1.000 166.000
2002 II.Ürün 50.000 650 32.500

Kaynak: Yüreğir Tarım İlçe Müdürlüğü

2.3 Yüreğir’de Mısırın Yetiştirilme Amaçları

Uygun iklim koşullarına ve yeterli sulama olanağına sahip olan Çukurova

Bölgesinde mısır, aşağıdaki amaçlara yönelik olarak yetiştirilebilir.

1. Yüksek verimli geç ermeli mısır çeşitli ana ürün olarak yetiştirilebilir.

2. Çukurova bölgesinde halen yaygın olarak uygulanmakta olan Pamuk –

Buğday eki nöbeti sistemi içerisinde buğdaydan sonra ikinci ürün olarak çeşitleri
yetiştirilebilir.

3. Erkenci mısır çeşitleri (Özellikle şeker mısırı) taze koçan tüketimi

 19

amacıyla plastik örtü altında yada açık arazide yetiştirilebilir.

Taze koçan hasadı Mayıs sonu Haziran ayı başında yapılabilmektedir.

Yurdumuz plastik örtü altı yetiştiriciliği henüz pek kullanılmamaktadır. Mısır tarımı
ileri olan ülkelerde taze koçan tüketimine yönelik mısır üretimi oldukça yaygındır.

2.4 Yüreğir’de Mısır Yetiştirmede Karşılaşılan Sorunlar ve Öneriler

2.4.1 Sorunlar

2.4.1.1 Pazarlama Sorunları

Fiyatların düşük oluşu, borç nedeniyle satma zorunluluğu, depolama

imkanının olmaması, taşıma ve masraflarının yüksek olması

2.4.1.2 Toprak Hazırlığı Sorunları

Toprak hazırlığı ve ekim işleminin yapılamaması, alet ve makine eksikliği ve

çiftçilerin toprak işleme konusunda yetersiz bilgi sahibi olmaları.

2.4.1.3 Kredi Sorunları

Kredinin yetersizliği, kredi temininde bürokrasi fazlılığı, kredi temin

edilememesi verilen kredi faizinin yüksekliği.

2.4.1.4 Mısır Tohumluğunda Sorunlar

Tohum fiyatlarının yüksekliği, tohum kalitesi ve tohum temini sorunları.

2.4.1.5 Hasatta Sorunlar

Zamanında hasat yapılamaması, hasat kaybı ve hasat üretiminin yüksekliği

başlıca sorunlardır. Ayrıca ikinci ürün mısırda rutubet geç hasat sebebiyle sorun
olmaktadır. Bu nedenle ikinci ürün mısırın ekimi mümkün olduğunca erken
yapılmalı, gerekirse toprak hazırlama işlemlerinin hem zaman hem de işgücü
yönünden azaltılması yoluna gidilmelidir.
 20

2.4.1.6 Gübreleme Sorunları

Gübre fiyatlarının yüksekliği, gübre çeşidi çiftçilerin gübreleme konusunda

yetersiz bilgi sahibi olmaları gübrelemede alet – makine sorunları.

2.4.1.7 İlaçlama Sorunları

İlaç fiyatlarının yüksekliği, uçak ücretinin yüksekliği, ilaçlama konusunda

bilgi eksikliği.

2.4.1.8 Sulama Sorunları

Suyun yetersizliği, sulama maliyetlerinin yüksek oluşu ve sulama konusunda

çiftçilerin bilgi eksikliği.

2.4.2 Sorunlara Öneriler

 Tohumluk konusunda bölgeye uygu, yatmaya dayanıklı, hastalık ve

zararlılara karşı dayanıklı, yüksek verimli yeni çeşitlerin geliştirilmesi için özel ve
resmi araştırma kurumlarını çalışmalarının üreticilere iletilmesi yararlı olacaktır.

 Yetiştirme tekniği ve gübreleme konusunda araştırma enstitülerince

ortaya konan yeni metotlar üreticilere iletilmelidir.

 Yayımcılar tarafından bölge üreticileri gübre uygulamaları konusunda

eğitilmeli, gübre uygulamaları konusunda eğitilmeli, gübre uygulamalarının toprak
tahlil sonuçlarına göre yapmaları özendirilmelidir.
 Zirai mücadele konularında; özellikle ikinci ürün mısırda sorun olan
mısır koçan kurdu ve mısır kurdu için entegre mücadele tekniklerinin geliştirilmesi
ve üreticilere gerekli uyarıların zamanında yapılması gereklidir. Ayrıca bu
zararlılara karşı dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi çalışmalarının yapılması
gereklidir.
 21

3. ARAŞTIRMA BULGULARI

3.1 Bölgelere Göre Mısır Üretim Oranları

Mısır ülkemizde 500 – 550 bin hektar ekim alanı, 2.300.000 ton üretim
miktarı ile buğday ve arpadan sonra üçüncü sırada yer almaktadır.

Toplam üretimin yaklaşık yarısının gerçekleştirildiği Akdeniz Bölgesi (721

kg/da) verim bakımından Türkiye ve Dünya ortalama veriminin üzerindedir ve
bölgeler arasında üretimin %45’ini kapsar. Diğer bölgelere baktığımızda ise %21’ini
Marmara, %20’sini Karadeniz, %7’sini Ege ve yine %7’sini diğer bölgeler
üretmektedir.

3.2 Mısır Tüketimi ve Mısır Kullanım Alanları

3.2.1 İnsan Tüketiminde

Karadeniz Bölgesinde ekmek yapımında (genellikle evlerde) ve bazı

gıdaların üretiminde kullanılır.

3.2.2 Gıda Endüstrisinde

Glikoz, nişasta, yağ endüstrisinde mısır hammadde olarak geniş ölçüde

kullanılmaktadır.

3.2.3 Yem Endüstrisinde

Tavuk yem rasyonlarında esas yem olarak kullanılmaktadır. 1980 yılına

kadar mısır buğdaydan yüzde 20 – 40 daha pahalı olduğu için yem rasyonlarında
kullanılmıyordu. Bunun yerine buğday kullanılmaktaydı. 1980 sonraları ve 1981’de
Mısır fiyatları buğday fiyatının %75’i etrafında dönmeye başlayınca durum değişti
ve rasyonlar da mısır da kullanılmaya başlandı. Türkiye’de yem sanayi gittikçe
gelişmektedir. Yakın gelecekte yılda 4 milyon ton sanayi yeminin üretilmesi
gerekecektir. Mısırda sanayi yeminin ana maddesi olduğundan mısıra talep
artacaktır.
 22

3.3 Türkiye’de Mısırın Kullanım Alanı Oranları

Aşağıdaki tabloda çeşitli alanlarda FAO tarafından yapılmış mısır kullanımı

miktarları verilmiştir. Bu tabloda mısırın 1975 ve 1980 yıllarında kullanım miktarları
ile kendine yeterlik oranları ve 2000 yılının projeksiyonu hesaplanmıştır. Bu günkü
mısır üretiminin ülke talebini hemen hemen karşıladığı anlaşılmaktadır. FAO
tahminlerine göre, 2000 yılında yem olarak mısır talebi artacak ve ihracat
olanakları genişleyecektir. Mısır daima artan bir oranda esas hayvan yemi
tüketimine gidecektir. Onun için mısır yem sanayinin asıl ana maddesi olacaktır.
Bundan başka gıda olarak da mısıra talep artacaktır.

Tablo 5. Türkiye’de Mısır Kullanımı İle İlgili FAO tahminleri

Kullanım Alanı 1975 1980 2000

Gıda 439 499 756
Sanayi 91,8 99,5 189
Yem 642,7 726,7 1593,8
Tohum 35 37,8 65,6
Artık 23,7 36,7 62,2
Stoklar 4,5 4,4 4,5
Talep 1236,7 1394,5 2665
İthalat - 59,2 -
İhracat - - 603
Üretim 1236,7 1335,2 3270
Kendine Yeterlilik Oranı 1 0,96 1,23
KaYNAK: (FAO, 1980 İlgili Çizelgeleri)

3.4 Kalkınma Planlarında Mısır Üretimi Tahmin ve Hedefleri

Tablo üzerinde açıklanmıştır. Tabloda ekim alanı, üretim ve verim miktarları

gösterilmiştir. Planlarda belirtildiği gibi tahminler istenilen düzeyde
gerçekleşmemiştir. Birinci, ikinci ve üçüncü plan dönemlerinde hedef alınan ekim
alanları aynı şekilde üretim ve verim miktarları da gerçekleşmemiştir.
 23

Tablo 6. Kalkınma Planlarında Mısır Üretimi Tahmin ve Hedefleri

Plan Dönemleri Ekim Üretim Verim
(Ha) (Ton) (kg/ha)
Kalkınma Planı (1. BYKP (1963 - 1993 Tah. 710000 1036000 1500
1967) 1967 Hedef 800000 1450000 1817
Kalkınma Planı (2. BYKP (1968 - 1967 Tahmin 600000 930000 1550
1972) 1972 Hedef 800000 1760000 2200
Kalkınma Planı (3. BYKP (1973 - 1972 Tahmin 675000 1100000 1630
1977) 1977 Hedef 750000 1500000 2000
Kalkınma Planı (4. BYKP (1977 - 1977 Tahmin 600000 1265000 2106
1983) 1978 Hedef 600000 1300000 2167
1983 Hedef 700000 1800000 2571

Kaynak: DPT, 1963 – 1967 – 1971 – 1979 Kalkınma Planları

 24

4. SONUÇ

Görüldüğü gibi mısır, gerek insan gıdası, gerek hayvan yemi ve gerekse
endüstri hammaddesi olarak büyük önem taşır.

Gün geçtikçe önemi artan mısırın ekim alanı da artmaktadır. Buna bağlı
olaraktan Yüreğir’de de mısırın yetişmesine uygun bir ortam olduğundan mısırın
ekim alanı genişlemiştir.

Mısır yetiştiriciliğinde birçok sorunlarla karşılaşılmış ve çözüm yolları

aranarak mısırcılığın ilerlemesi ve gelişmesi sağlanmıştır.
 25

5. YARARLANILAN KAYNAKLAR

1. DELİPALTA, Metin; “ Osmaniye’de Yetiştirilen Başlıca Tarım Ürünleri”,

Osmaniye, 1998

2. DİE;Tarımsal Yapı ( Üretim, Fiyat, Değer) T.C., Başbakanlık Devlet

İstatistik Enstitüsü,

3. GÜL, Mevlüt; “Yüreğir İlçesi Sulanan Alanlarda Mısırda Üredim

Maliyetleri Ve Üretici Sorunları”, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım
Ekonomisi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, 1998.

4. KIRTOK, Yusuf; “ Mısır Üretimi ve Kullanımı”, İstanbul, 1998.

5. ÖKTEM, Abdullah; “ Çukurova Koşullarında II. Ürün Olarak Denenen

Mısır Çeşitlerinde (Zea Mays L) Tane Verimi ve Verime Etkili Bazı
Tarımsal Özellikler İle Bu özellikler Arasındaki Etkileşimlerin
Belirlenmesi”, Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı
Yüksek Lisans Tezi, Adana, Haziran – 1993.

6. Tarım, Orman ve Köy İşleri Bakanlığı, Adana İl Müdürlüğü.

7. Türkiye’de Mısır Yetiştiriciliği, Ankara, 1992

8. Türkiye Üçüncü Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt – I., Genel ve Tahıllar,

Adana, 15 – 18 Kasım 1999.
9. YÜCEL,Celal; “ Çukurova Koşularında Yetiştirilen Melez Mısır (Zea Mays
L) Çeşitlerinde Bazı Kök Özellikleri ile Tane Verimi ve Tarımsal Özellikler
Arasındaki Etkileşimlerin Saptanması,”, Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla
Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, Şubat – 1993
10. Yüreğir Tarım İlçe Müdürlüğü
 26

6. EKLER
Ek Çizelge 1. Adana İlinde Mısır Yetiştiriciliğinde Beş Yıla Ait Üretim, Fiyat ve Değer Tabloları
Tarla Ürünleri
Alan Hektar
Değer Pazarlamanın
Verim Üretim Fiyat
Ekilen Hasat (Milyon Değeri
(kg) (Ton) (TL)
TL) (Milyon TL)
1995 58658 58658 7249 425194 6960 2959350 1661379
1996 100620 100620 5641 567600 15995 9078762 5096817
1997 78960 78960 6416 506570 25375 12854214 7216356
1999 84665 84665 7028 594987 61236 36434624 20454398

Yem Bitkileri
Alan Hektar Üretim Ton
Ekilen Hasat Dane Hasıl Yeşil Ot Kuru Ot
1995 58658 58658 - - - -
1996 100620 - - - - -
1997 78960 78960 - - - -
1999 84665 84665 - 1974 - -
2000 84617 84617 - 753 - -

Kaynak: DİE, Tarımsal Yapı, T.C.Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü

Ek Çizelge 2. Türkiye Mısır Üretimi (Buğday ve Arpa İle Karşılaştırılmalı), 1981

Cinsi
Hububat İçindeki Payı
Ekim Alanı (.000 Hektar) Toplam %
Buğday 9250 67,82
Arpa 2965 21,74
Mısır 580 4,25

Üretim Alanı (.000 Hububat İçindeki Payı

Hektar) Toplam %
Buğday 17000 66,94
Arpa 5900 23,23
Mısır 1200 4,72

Hububat İçindeki Payı

Verim Alanı (.000 Hektar) Toplam %
Buğday 1838 -
Arpa 1990 -
Mısır 2069 -
Kaynak: DİE, Tarım İstatistikleri Özeti, 1981
 27

İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ................................................................................................................................................................1
1.1 Mısır’ın Tarihçesi.......................................................................................................................................1
1.2 Araştırmanın Amacı ..................................................................................................................................1
1.3 Mısır’ın Dünya Ekonomisindeki Yeri........................................................................................................1
1.4 Mısırın Türkiye Ekonomisindeki Yeri.......................................................................................................3
1.4.1 Türkiye’de Mısır Ekimi, Üretimi ve Verimi .....................................................................................4
1.5 Mısırın Yapısı.............................................................................................................................................5
1.5.1 Çiçek Yapısı........................................................................................................................................5
1.5.1.1 Erkek Çiçekler (Tepe Püskülü )....................................................................................................6
1.5.1.2 Dişi Çiçekler (Koçan) ..................................................................................................................6
1.6 Mısır Bitkisinin İklim İstekleri...................................................................................................................6
1.6.1 Mısırın Sıcaklık İsteği.........................................................................................................................6
1.6.2 Işık İsteği.............................................................................................................................................7
1.6.3 Ortalama Bağıl Nem İsteği..................................................................................................................8
1.6.4 Yetişme Periyodundaki Su İsteği........................................................................................................8
1.7 Toprak isteği...............................................................................................................................................9
1.7.1 Toprak Hazırlığı................................................................................................................................10
1.7.1.1 Klasik Toprak İşleme..................................................................................................................10
1.7.1.2 Azaltılmış Toprak İşleme...........................................................................................................10
1.7.1.3 Sıfır toprak işleme......................................................................................................................10
1.7.2 Ekim zamanı .....................................................................................................................................10
1.7.2.1 Ekim Derinliği Ve Dekara Atılacak Tohum Miktarı..................................................................11
1.7.2.2 Bitki Sıklığı.................................................................................................................................11
1.7.2.3 Gübreleme..................................................................................................................................11
1.7.3 Bakım İşleri.......................................................................................................................................11
1.7.3.1 Seyreltme ve Çapalama .............................................................................................................11
1.7.3.2 Ara Çapası Ve Boğaz Doldurma................................................................................................12
1.7.3.3 Yabancı Ot Kontrolü..................................................................................................................12
1.8 Sulama......................................................................................................................................................13
1.9 Hastalık Ve Zararlılar...............................................................................................................................13
1.9.1 Hastalıkları.........................................................................................................................................13
1.9.2 Zararlılar............................................................................................................................................14
1.10 Hasat ......................................................................................................................................................14
2. VERİ TOPLAMA...........................................................................................................................................16
2.1 Yüreğir’de Mısır Yetiştiriciliği ve Gelişimi.............................................................................................16
2.2 Yüreğir’de Sulu Alanda Yetişen Mısırın Alan, Verim, Üretim Değerleri...............................................17
2.3 Yüreğir’de Mısırın Yetiştirilme Amaçları ...............................................................................................18
2.4 Yüreğir’de Mısır Yetiştirmede Karşılaşılan Sorunlar ve Öneriler ..........................................................19
2.4.1 Sorunlar.............................................................................................................................................19
2.4.1.1 Pazarlama Sorunları ...................................................................................................................19
2.4.1.2 Toprak Hazırlığı Sorunları .........................................................................................................19
2.4.1.3 Kredi Sorunları ..........................................................................................................................19
2.4.1.4 Mısır Tohumluğunda Sorunlar ..................................................................................................19
2.4.1.5 Hasatta Sorunlar ........................................................................................................................19
2.4.1.6 Gübreleme Sorunları ..................................................................................................................20
2.4.1.7 İlaçlama Sorunları ......................................................................................................................20
2.4.1.8 Sulama Sorunları .......................................................................................................................20
2.4.2 Sorunlara Öneriler.............................................................................................................................20
3. ARAŞTIRMA BULGULARI.........................................................................................................................21
3.1 Bölgelere Göre Mısır Üretim Oranları.....................................................................................................21
3.2 Mısır Tüketimi ve Mısır Kullanım Alanları.............................................................................................21
 28

3.2.1 İnsan Tüketiminde.............................................................................................................................21

3.2.2 Gıda Endüstrisinde ...........................................................................................................................21
3.2.3 Yem Endüstrisinde............................................................................................................................21
3.3 Türkiye’de Mısırın Kullanım Alanı Oranları...........................................................................................22
3.4 Kalkınma Planlarında Mısır Üretimi Tahmin ve Hedefleri......................................................................22
4. SONUÇ...........................................................................................................................................................24
5. YARARLANILAN KAYNAKLAR..............................................................................................................25
6. EKLER...........................................................................................................................................................26