Professional Documents
Culture Documents
2010
HAZIRLAYAN
FĠLĠZ ÇAVUġOĞLU
2009
MUHASEBENĠN TANIMI
Muhasebe, işletmenin varlıkları ve kaynakları
üzerinde değişme yaratan ve parayla ifade edilebilen
işlemlerle ilgili bilgileri toplar, kaydeder, sınıflar, özetler,
analiz ve yorum ile ilgililerin bilgilerine sunan bilim
dalıdır .Diğer bir tanım da Muhasebe, işletmenin
varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme yaratan ve
para ile ifade edilen mali nitelikli işlemlere ait bilgileri;
kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz etmek ve
yorumlamak suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlar
halinde sunan bir bilgi sistemidir.
1
10.01.2010
MUHASEBENĠN BÖLÜMLERĠ
MUHASEBENİN
BÖLÜMLERİ
Maliyet(Üretim) Yönetim
Genel Muhasebe
Muhasebesi Muhasebesi
2
10.01.2010
3
10.01.2010
SORU TARZI
Mali işlemleri, tarih taraflar, konu, miktar ve tutar
yönüyle belgelendirmek ve daha sonra bu işlemlere ait
bilgilerin sunulması ve yorumlanmaya hazırlanması için
belirli şekillerde ve kurallara göre yazılması işlemine
ne ad verilir?
A) Özetleme
B) Analiz ve Yorum
C) Sınıflandırma
D) Planlama
E) Kaydetme
4
10.01.2010
SORU TARZI
Mali işlemleri, tarih taraflar, konu, miktar ve tutar
yönüyle belgelendirmek ve daha sonra bu işlemlere ait
bilgilerin sunulması ve yorumlanmaya hazırlanması için
belirli şekillerde ve kurallara göre yazılması işlemine
ne ad verilir?
A) Özetleme
B) Analiz ve Yorum
C) Sınıflandırma
D) Planlama
E) Kaydetme
5
10.01.2010
2 -Kişilik Kavramı :
Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden,
yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgilileri ayrı
bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin sadece bu
kişilik adına yürütülmesi gerektiğini ifade
eder.İşletmenin,işletme sahiplerinden ayrı bir kişiliğe
sahip olması kavramı çift taraflı kayıt esasına temel
olan bir kavramdır.Varlıklar ile kaynaklar arasındaki
eşitliği gösteren temel muhasebe eşitliği bu kavramın
bir ifadesidir.
6
10.01.2010
5 -Dönemsellik Kavramı :
Dönemsellik kavramı; işletmeni sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız
kabul edilen ömrünün belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet
sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve
Giderlerin tahakkuk hesabına göre muhasebeleştirilesi, hasılat, gelir ve
karların aynı döneme ait maliyet,gider ve zararlarla karşılaştırılması bu
kavramın gereğidir.Bu kavramın,işletmeler açısından geçerliliğinin
bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise,bu husus mali
tablolarının dipnotlarında açıklanır.İşletmeler için sıklıkla karşılaştığımız
dönem 01.Ocak-31 Aralık’tır.Ancak işinin özelliği gereği bazı işletmeler için
bu dönem farklı olabilir.Örneğin bir işletmenin üretim yapması veya bunu
satması bir yıldan az veya çok olabilir.Bu durumda işletme için dönem bu
süre olacaktır.
7
10.01.2010
8
10.01.2010
8- Tutarlılık Kavramı :
Tutarlılık Kavramı; muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe
politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması
gereğini ifade eder.İşletmelerin mali durumunun,faaliyet sonuçlarının ve
bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması ve bu kavramın amacını
oluşturur.Tutarlılık kavramı,benzer olay ve işlemlerde kayıt düzenleri ile
değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik
yönünden tek düzeni öngörür.Geçerli nedenlerin bulunduğu
durumlarda,işletmeler uyguladıkları muhasebe politikalarını ve bunların
parasal etkilerinin mali tablolarının dipnotların açıklanması
zorunludur.Özellikle denetim raporları açısından tutarlılık kavramı önem
taşır.Denetim raporunu düzenleyerek olan Yeminli Mali Müşavirlerin
işletmelerde bu kavrama uyulup uyulmadığı belirtmeleri gerekir
9- İhtiyatlılık Kavramı :
Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması
ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması
gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler,
muhtemel giderleri ve karları için karşılık ayırırlar, muhtemel
gelirleri ve karları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar
herhangi bir muhasebe işlemi yapamazlar. Ancak bu kavram gizli
yedekler veya gereğinden fazla karşılık ayrılmasına gerekçe
oluşturamaz.
Örneğin ; eğer işletmenin dönem içinde tahsil
edemeyeceğini düşündüğü alacakları varsa bunun için karşılık
ayıracak ve zarar yazacaktır. Ancak, eğer işletme gelecekte
doğabilecek bir gelirini önceden muhasebeleştiremeyecektir.
9
10.01.2010
10
10.01.2010
KPSS 2002
Borç senetleri için her yıl reeskont hesaplama işlemi
yapılması hangi muhasebe temel kavramıyla uyumludur?
A) Önemlilik
B) Parayla ölçülme
C) Özün önceliği
D) Maliyet esası
E) Tutarlılık
11
10.01.2010
KPSS 2002
Borç senetleri için her yıl reeskont hesaplama işlemi yapılması
hangi muhasebe temel kavramıyla uyumludur?
A) Önemlilik
B) Parayla ölçülme
C) Özün önceliği
D) Maliyet esası
E) Tutarlılık
( İşletmelerin senetli borç ve alacakları için reeskont
hesaplamaları isteğe bağlıdır. Herhangi bir zorunluluk yoktur.
Ancak soruda her yıl ifadesinin kullanılması işletmenin bu
konuda tutarlı bir davranış sergilediğini göstermektedir.)
2003 KPSS
Aşağıdaki muhasebe temel kavramlarından hangisi gizli
yedekler veya fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe
oluşturacak şekilde kullanılabilir?
A) Önemlilik
B) Özün önceliği
C) Tutarlılık
D) İhtiyatlılık
E) Maliyet Esası
12
10.01.2010
2003 KPSS
Aşağıdaki muhasebe temel kavramlarından hangisi gizli yedekler veya fazla
karşılıklar ayrılmasına gerekçe oluşturacak şekilde kullanılabilir?
A) Önemlilik
B) Özün önceliği
C) Tutarlılık
D) İhtiyatlılık
E) Maliyet Esası
( İşletmeler ihtiyatlılık kavramı gereğince ileride ortaya çıkması muhtemel
gider ve zararları için daha henüz kesinleşmemiş olsa bile karşılık
ayırabilirler. Eğer işletme herhangi bir risk olmamasına rağmen karşılık
ayırıyorsa yada muhtemel riskten daha fazla bir karşılık ayırıyorsa bu yolla
gizli yedekler oluşturulabilir)
2003 KPSS
Geçerli nedenlerin bulunması halinde işletmelerin
muhasebe politikalarını değiştirebileceklerini ifade eden
muhasebe temel kavramı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tarafsızlık ve Belgelendirme
B) Tutarlılık
C) İşletmenin Sürekliliği
D) Kişilik
E) Özün önceliği
13
10.01.2010
2003 KPSS
Geçerli nedenlerin bulunması halinde işletmelerin
muhasebe politikalarını değiştirebileceklerini ifade eden
muhasebe temel kavramı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tarafsızlık ve Belgelendirme
B) Tutarlılık
C) İşletmenin Sürekliliği
D) Kişilik
E) Özün önceliği
2006 KPSS
I.Amortisman ayrılması
II.Özel fon ayrılması
III. Karşılık ayrılması
IV. Reeskont ayrılması
Yukarıdaki muhasebe işlemlerinden hangisi ihtiyatlılık
kavramı gereği yapılır?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve IV
D) II ve III
E) III ve IV
14
10.01.2010
2006 KPSS
I.Amortisman ayrılması
II.Özel fon ayrılması
III. Karşılık ayrılması
IV. Reeskont ayrılması
Yukarıdaki muhasebe işlemlerinden hangisi ihtiyatlılık
kavramı gereği yapılır?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve IV
D) II ve III
E) III ve IV
2007 KPSS
İşletme varlıklarının sigorta değerleri hangi muhasebe
temel kavramı gereğince ve nerede gösterilmelidir?
A) Tutarlılık-Nazım hesaplar
B) Tam açıklama- Varlık hesapları
C) Özün önceliği-Varlık hesapları
D) Tam açıklama- Bilanço dipnotları
E) Özün önceliği-Bilanço dipnotları
15
10.01.2010
2007 KPSS
İşletme varlıklarının sigorta değerleri hangi muhasebe
temel kavramı gereğince ve nerede gösterilmelidir?
A) Tutarlılık-Nazım hesaplar
B) Tam açıklama- Varlık hesapları
C) Özün önceliği-Varlık hesapları
D) Tam açıklama- Bilanço dipnotları
E) Özün önceliği-Bilanço dipnotları
2009 KPSS
İşletmenin yaşam süresinin, işletme sahip yada
ortaklarının yaşam süresiyle ilişkilendirilmemesi
aşağıdaki muhasebe temel kavramlarından hangisiyle
açıklanmaktadır?
A) Kişilik
B) Önemlilik
C) İşletmenin sürekliliği
D) Özün önceliği
E) Tam açıklama
16
10.01.2010
2009 KPSS
İşletmenin yaşam süresinin, işletme sahip yada ortaklarının
yaşam süresiyle ilişkilendirilmemesi aşağıdaki muhasebe temel
kavramlarından hangisiyle açıklanmaktadır?
A) Kişilik
B) Önemlilik
C) İşletmenin sürekliliği
D) Özün önceliği
E) Tam açıklama
( Soruda işletme ortakları ile işletmenin ayrı mal varlığına
sahip olması vurgulanmış olsaydı cevap kişilik kavramı
olmalıydı)
17
10.01.2010
18
10.01.2010
- Arızi ve olağan üstü niteliğe sahip kar ve zararlar meydana geldikleri dönemde
tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir.
- Bütün kar ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme
yapılmasını gerektirecek büyüklük ve niteliktekiler dışında kalanlar, dönemin gelir
tablosunda gösterilmelidir.
- Karşılıklar, işletmenin karını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait karı
diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır.
- Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen değerleme esasları
ve maliyet yöntemlerine bir değişiklik yapıldığı taktirde, bu değişikliğin etkileri
açıkça belirtilmelidir.
- Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya birkaç olayın gelecekte
ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, şarta bağlı olaylardan
kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve
zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve karlar için
ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi bir tahakkuk işlemi yapılamaz,
dipnotlarda açıklama yapılır.
2. BĠLANÇO ĠLKELERĠ
Bilanço ilkelerinin amacı; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait karı
işletmede bırakan sahip ve hissedarlar ile alacaklıların işletmeye sağladıkları
kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıt, hesap ve
tablolarında anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve gösterilmesi yoluyla, belli
bir tarihte işletmenin mali durumunun açıklıkla ve ilgililer için gerçeğe uygun
olarak yansıtılmasıdır.
Bilanço, varlıkların içinde bulunulan zamandaki değerini veya tasfiye
halinde bunların satışından elde edilecek para tutarlarını yansıtan bir tablo
değildir.
Bütün varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar bilançoda gayri safi
değerleri ile gösterilirler. Bu ilke, bilançonun net değer esasına göre
düzenlenmesine bir engel oluşturmaz. Bu doğrultuda net değer bilanço
düzenlenmesinin gereği olarak indirim kalemlerinin ilgili hesapların altında
açıkça gösterilmesi esastır.
Bu amaç doğrultusunda benimsenen bilanço ilkeleri; varlıklar, yabancı
kaynaklar ve öz kaynaklar itibariyle aşağıda belirilmiştir:
19
10.01.2010
- Dönen ve duran varlıklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun
değerleriyle gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır.
- Bilançoda duran varlıklar grubunda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan duran varlıkların
maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan amortismanların birikmiş
tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.
- Duran varlıklar grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini çeşitli dönem
maliyetlerine yüklemek amacıyla , her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları ayrıca bilançoda
gösterilmelidir.
- Bilançonun dönen ve duran varlıklar gruplarında yer alan alacaklar , menkul kıymetler, bağlı menkul
kıymetler ve diğer ilgili hesaplardan ve yükümlülüklerden işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilişkili
bulunduğu ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı ortaklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel
ilkedir.
- Tutarları kesinlikle saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi yapılamaz. Bu tür alacaklar
bilanço dipnot veya eklerinde gösterilir.
- Verilen rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer alamayan diğer teminatların özellikleri ve kapsamları
bilanço dipnot veya eklerinde açıkça belirtilmelidir.
- Bu ilke, alınan rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatlar için de geçerlidir.
- Ayrıca, işletmesi varlıkları ile ilgili toplam sigorta tutarlarının da bilanço dipnot veya eklerinde açıkça
gösterilmesi gerekmektedir.
20
10.01.2010
21
10.01.2010
1. BİLANÇO
2. GELİR TABLOSU
BĠLANÇO
Bilanço, işletmenin belli bir tarihteki varlıklarını ve bu varlıkların
sağlandığı kaynaklarını gösteren mali bir tablodur. Bilanço
muhasebe sisteminin en öenmli tablolarından biridir. Bilanço
işletmeler açısından son derece fayda sağlamaktadır.Bilançonun
biçiminde dört bölüm bulunmaktadır.
- Bilanço başlığı
- Aktif tarafı
- Pasif tarafı
- Bilanço dipnotları
22
10.01.2010
II.DURAN VARLIKLAR
IV.UZUN VAD.YAB.KAYNAKLAR
V. ÖZKAYNAKLAR(ÖZSERMAYE)
23
10.01.2010
BĠLANÇO DENKLĠĞĠ
AKTİF=PASİF
VARLIKLAR=KAYNAKLAR
VARLIKLAR=BORÇLAR+SERMAYE
24
10.01.2010
25
10.01.2010
2. Gelir tablosu
26
10.01.2010
HESAPLAR
HESAP KAVRAMI; İşletmenin aynı özellikteki
işlemlerini aynı başlık altında toplayan çizelgelere hesap
denmektedir. Hesaplar, işletmenin yapmış olduğu
faaliyetleri özelliklerine göre gruplamış olmaktadırlar.
Hesap olarak tanımlanan çizelge, muhasebe
defterlerinden defteri kebirin açılmış bir sayfasıdır.
27
10.01.2010
HESABIN ġEKLĠ:
Bir hesabın sol yanına borçlu sağ yanına alacaklı taraf
denir. Hesabın her iki yanında işlemin yapıldığı tarihin,
işlemin niteliğinin ve para olarak ifadesinin kaydına
ayrılmış sütunlar bulunur. Her hesabın hangi bilanço
kalemine yada sonuç işlemine ayrılmış olduğunu
gösteren bir adı bulunur. Örneğin, nakit hareketleri
kasa hesabında, senetli alacaklar alacak senetleri
hesabında izlenir.
28
10.01.2010
29
10.01.2010
B VARLIKLAR A
ARTIŞ AZALIŞ
(+) (-)
B KAYNAKLAR A
AZALIŞ ARTIŞ
(-) (+)
30
10.01.2010
Hesapların Sınıflandırılması
1. Düzenleyici Hesaplar : Asli hesapları etkileyerek gerçek değerlerini
almalarını sağlayan hesaplarıdır. İlgili hesapların altında eksi kalem olarak
gösterilir.
2. Asli Hesaplar: Varlıkları kaynakları,gelir ve giderleri direkt olarak
belirten hesaplardır.
Örnek: Tek düzen hesap planındaki bütün ana hesaplar ,kasa hs ,mal hs. gibi...
3.Geçici Hesaplar: Tamamlanamayan işlemler veya belirli bir süre
kullanılan hesaplardır.
Örnek: Nedeni bilinmeyen giderlerin izlendiği diğer olağan dışı gider ve zarar
hesabı gibi.
4.Nazım Hesaplar: Hem aktif hem pasif karakterli hesap olup işletmenin
ana faaliyet konusunda artış veya azalış getirmeyen işlemlerin izlediği
hesaplardır.
2006 KPSS
Kayıtlarında nazım hesapları kullanan bir işletmenin,
aşağıdaki finansal olaylardan hangisinin kaydında nazım
hesap kullanması gerekli değildir?
A) Senetli ticari alacak için reeskont ayrılması
B) Senet ciro edilmesi
C) Düzenlenen poliçenin kabule gönderilmesi
D) Bankadan teminat mektubu alınması
E) Menkul kıymetlerde meydana gelen değer kayıpları
için karşılık ayrılması
31
10.01.2010
2006 KPSS
Kayıtlarında nazım hesapları kullanan bir işletmenin,
aşağıdaki finansal olaylardan hangisinin kaydında nazım
hesap kullanması gerekli değildir?
A) Senetli ticari alacak için reeskont ayrılması
B) Senet ciro edilmesi
C) Düzenlenen poliçenin kabule gönderilmesi
D) Bankadan teminat mektubu alınması
E) Menkul kıymetlerde meydana gelen değer kayıpları
için karşılık ayrılması
Soru Tarzı
Bir yıldan veya bir faaliyet döneminden daha uzun
süreler için işletme faaliyetlerinin
gerçekleştirilmesinde kullanılan ve normalde satış
amacı taşımayan ekonomik değerlere ne ad verilir?
A) Dönen Varlıklar
B) Duran Varlıklar
C) Öz sermaye
D) Kısa vadeli yabancı kaynaklar
E) Uzun vadeli yabancı kaynaklar
32
10.01.2010
Soru Tarzı
Bir yıldan veya bir faaliyet döneminden daha uzun
süreler için işletme faaliyetlerinin
gerçekleştirilmesinde kullanılan ve normalde satış
amacı taşımayan ekonomik değerlere ne ad verilir?
A) Dönen Varlıklar
B) Duran Varlıklar
C) Öz sermaye
D) Kısa vadeli yabancı kaynaklar
E) Uzun vadeli yabancı kaynaklar
SORU TARZI
Varlıklarda, borçlarda ve sermayede artış veya azalış
yaratmayan, ancak işletme yönetimi ve diğer ilgililer
tarafından bilinmesi ve izlenmesi gereken işlemlere ait
hesaplara ne ad verilir?
A) Dönen varlıklar hesapları
B) Duran varlıklar hesapları
C) Öz sermaye hesapları
D) Nazım hesaplar
E) Uzun vadeli yabancı kaynak hesapları
33
10.01.2010
SORU TARZI
Varlıklarda, borçlarda ve sermayede artış veya azalış
yaratmayan, ancak işletme yönetimi ve diğer ilgililer
tarafından bilinmesi ve izlenmesi gereken işlemlere ait
hesaplara ne ad verilir?
A) Dönen varlıklar hesapları
B) Duran varlıklar hesapları
C) Öz sermaye hesapları
D) Nazım hesaplar
E) Uzun vadeli yabancı kaynak hesapları
Hesap kodları
Hesap planında hasaplar desimal (ondalık) sisteme göre
kodlanır. Örneğin 100 Kasa Hesabı’nı ele alalım:
34
10.01.2010
35
10.01.2010
36
10.01.2010
37
10.01.2010
Tamamlayıcı Madde;
Noksan yada yanlış yazılmış bir maddeyi tamamlamak
yada düzeltmek amacıyla yazılan ve bir maddenin sadece
bazı öğelerini içeren maddeye denir.
SORU TARZI
Bir hesap borçlanırken birden fazla hesabın
alacaklandığı madde türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Basit Madde
B) Bileşik madde
C) Karışık madde
D) Geçici madde
E) Düzenleyici madde
38
10.01.2010
SORU TARZI
Bir hesap borçlanırken birden fazla hesabın
alacaklandığı madde türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Basit Madde
B) Bileşik madde
C) Karışık madde
D) Geçici madde
E) Düzenleyici madde
2002 KPSS
İşletmenin yevmiye defterine yaptığı kapanış kaydı
hangi tür yevmiye maddesine örnektir?
A) Düzeltme maddesi
B) Basit madde
C) Bileşik madde
D) Tamamlayıcı madde
E) Karma madde
39
10.01.2010
2002 KPSS
İşletmenin yevmiye defterine yaptığı kapanış kaydı
hangi tür yevmiye maddesine örnektir?
A) Düzeltme maddesi
B) Basit madde
C) Bileşik madde
D) Tamamlayıcı madde
E) Karma madde
40
10.01.2010
3. ENVANTER DEFTERİ
Her dönem sonunda yapılan envanterler ile
bilançolar bu deftere aktarılır. Envanter defterine ilk kayıt
işe başlama tarihinde yapılır. Bu tarihte açılış envanteri ile
açılış bilançosu bu deftere kaydedilir. Envanter defteri ciltli
ve müteselsil sıra numarılıdır.
Soru tarzı
Günlük deftere kaydedilen işlemleri, sistemli bir
şekilde hesaplara dağıtan ve belirli bir tasnif altında
hesaplarda toplayan defter aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yevmiye Defteri
B) Büyük defter
C) Günlük kasa defteri
D) Kambiyo senetleri defteri
E) Günlük defter
41
10.01.2010
Soru tarzı
Günlük deftere kaydedilen işlemleri, sistemli bir
şekilde hesaplara dağıtan ve belirli bir tasnif altında
hesaplarda toplayan defter aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yevmiye Defteri
B) Büyük defter
C) Günlük kasa defteri
D) Kambiyo senetleri defteri
E) Günlük defter
MUHASEBE FĠġLERĠ
İşlemler yevmiye defterine doğrudan kaydedilebileceği
gibi muhasebe fişleri yardımı ile de kaydedilebilir.
İşlemlerin yevmiye defterine yazılmadan önce kaydedildiği,
yetkili kişilerin imzalarını taşıyan ve yevmiye bilgilerini
içeren fişe muhasebe fişi denir.
42
10.01.2010
43