12.06.

2008

TMMOB INSAAT MÜHENDISLERI ODASI

IMO ISTANBUL SUBESI YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ
“ MESLEKIÇI EGITIM SEMINERI’’

BETONARME SU DEPOLARININ
TASARIMI
Prof. Dr. Melike ALTAN Prof. Dr. Kadir GÜLER
Istanbul Teknik Üniversitesi, Insaat Fakültesi,
Yapi Anabilim Dali

10-12 Haziran 2008

Bakirköy, Kadiköy, Harbiye
Istanbul

1
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

1. GENEL BILGILER
1.1 GIRIS
1.2 DEPOLARIN SEÇIMI
1.3 DEPO YAPIMINDA KULLANILAN MALZEMELER
1.4 DEPOLARIN SEKILLERI
1.5 DEPOLARIN PROJELENDIRILMESINDE GÖZ ÖNÜNE ALINACAK
KUVVETLER VE TESIRLER
1.6 DEPOLARIN DÜZENLENMESI
2. DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLAR
2.1 DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARIN HESAP ESASLARI
2.1.1 YATAY SERITLER YÖNTEMI
2.1.2 DÜSEY SERITLER YÖNTEMI
2.1.3 KATSAYILAR YÖNTEMI
2.1.4 SONLU ELEMANLAR YÖNTEMI
2.2 DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARDA KESIT HESABI
2.2.1 TABAN VE TAVAN PLAKLARI
2.2.2 YAN DUVARLAR
2.3 DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARDA KONSTRÜKSIYON
2.3.1 TAVAN TESKILI
2.3.2 YAN DUVARLAR
2.3.3 TABAN PLAGI

2
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

3. DAIRESEL KESITLI DEPOLAR

3.1 DAIRESEL KESITLI DEPOLARIN HESAP ESASLARI
3.1.1MAMBRAN TEORIYE GÖRE HESAP
3.1.2 EGILMELI HESAP
3.2 DAIRESEL KESITLI DEPOLARDA KESIT HESABI
3.2.1 TABAN VE TAVAN PLAKLARI
3.2.2 YAN DUVARLAR
3.3 DAIRESEL KESITLI DEPOLARDA KONSTRÜKSIYON
4. AYAKLI DEPOLAR
4.1 DIKDÖRTGEN KESITLI AYAKLI DEPOLAR
4.1 DAIRESEL KESITLI AYAKLI DEPOLAR

3
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

5. DEPOLARDA ÇATLAK GENISLIGI HESABI

6. DEPOLARDA DEPREM HESABI
6.1 AYAKLI DEPOLARIN DEPREM HESABI
6.2 SU DEPOLARINDA SIVILARIN TITRESIMI
7. DEPOLARDA DERZLER
7.1 IS (INSAAT) DERZLERI
7.2 HAREKET DERZLERI
8. DEPOLARDA GEÇIRIMSIZLIK
9. DSI SU TUTUCU BETONARME YAPILARIN HESAP VE YAPIMINA AIT
GENEL TEKNIK SARTNAME ÖZETI
10. ÖRNEK DIKDÖRTGEN DEPO
11. KAYNAKLAR

4
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

1.1 GIRIS
DEPOLARININ KULLANIM AMAÇLARI

• Insanlarin ihtiyaci olan suyu depolamak

• Yangin aninda gerekli olan ek su ihtiyacini karsilamak

• Sebekedeki su basincinin belirli sinirlar içinde

kalmasini saglamak

• Sanayi ve enerji için gerekli sivilari depolamak

• Atik sulari aritilmasi için biriktirmek

5
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

SIVI DEPOLARIN SINIFLANDIRILMASI

1 ) Kullanim amacina göre
Su depolari
Akaryakit ve gaz depolari
Atiksu tesisi depolari

2 ) Kullanilan malzeme cinsine göre

Betonarme depolar
Öngerilmeli ya da kismen öngerilmeli beton depolar
Kargir ve beton depolar
Çelik depolar

6
 12.06.2008

SIVI DEPOLARININ SINIFLANDIRILMASI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

3) Zemindeki konumuna göre

Gömme depolar
Yerüstü depolari
Ayakli depolar
4 ) Plandaki sekline göre
Dikdörtgen kesitli depolar
Kare kesitli depolar
Daire kesitli depolar
Çokgen depolar
Herhangi bir kesitteki depolar

7
 12.06.2008

YAPI
ITÜ
SIVI DEPOLARININ SINIFLANDIRILMASI ANABILIM DALI

5 ) Kat ve göz adedine göre

Bir gözlü depolar
Çok gözlü depolar
Çok katli bir gözlü depolar
Çok katli ve çok gözlü depolar
6 ) Insa sekline göre
Monolitik (yekpare) depolar
Prefabrike depolar

8
 12.06.2008

DEPOLARIN PROJE YÜKLERI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

1.5 SIVI DEPOLARININ PROJELENDIRILMESINDE GÖZÖNÜNE ALINAN

YÜKLER

•Depo ve depo ekipmaninin öz agirliklari

•Depolanan sivinin yükü
•Isletme yükleri
•Sicaklik degisimi
•Rötre etkisi
• Kar ve rüzgar yükleri
•Deprem etkisi
•Toprak ve su itkisi

9
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME DEPOLAR YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

2. DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLAR

•Dairesel kesitli depolar daha ekonomik.

•Çok gözlü dikdörtgen kesitli depolar alan kullanimi bakimindan elverisli.
•Dikdörtgen kesitli depolar dairesel depolara göre çok gözlü olmasi
uygun,
arsa kaybini önlüyor

Dikdörtgen kesitli depolar:

•Açik
•Kapali Bir Bölmeli
•Çok Bölmeli

teskil edilebilir.

10
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME DEPOLAR YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

(a) (b)

(c) (d)

Dikdörtgen Kesitli Sivi Deposu Tipleri

11
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME DEPOLAR YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

Dikdörtgen kesitli depo tipleri

12
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME SIVI DEPOLARININ DAVRANISLARI VE YAPISAL ÇÖZÜMLEME

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ YÖNTEMLERI

2.1 DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME SIVI

DEPOLARININ DAVRANISLARI VE YAPISAL
ÇÖZÜMLEME YÖNTEMLERI

Yatay ya da düsey seritler yöntemi

Amerikan standartlarindaki katsayilar yöntemi

Sonlu elemanlar yöntemi

Dikdötgen depolarda köselerde yerdegistirme engellenmis, açikliklarda serbest

13
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME SIVI DEPOLARININ DAVRANISLARI VE YAPI

YAPISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMLERI ANABILIM DALI
ITÜ

∆
F
z ∆
H

Dikdörtgen Depo Düsey ve Yatay Kesiti

14
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME SIVI DEPOLARININ DAVRANISLARI VE

YAPI
YAPISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMLERI
ANABILIM DALI
ITÜ

γΗ

H
γΗ
a

Dikdörtgen Sivi Depolarinda Yük Etkisi

15
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME SIVI DEPOLARININ DAVRANISLARI VE YAPI

YAPISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMLERI ANABILIM DALI
ITÜ

1.DURUM: SIZDIRMA TESTI

2.DURUM: TOPRAK ITKISI

M M
P P

3.DURUM: DEPO ÜSTÜNÜN KAPALI

VE DOLU OLMASI DURUMU
(ZEMIN ETKILERI IHMAL EDILIYOR)

16
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME SIVI DEPOLARI YAPI

YATAY SERITLER YÖNTEMI ANABILIM DALI
ITÜ

H
1

Yatay Seritler Yöntemi

Dikdörtgen Depolarda Yatay Seritlerin Sematik Gösterilimi
Depo derinligi fazla ve yatay boyutlarin derinlige orani küçük ise uygun, yatay dogrultuda çalisma

17
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARDA YATAY SERITLER YÖNTEMI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

P1 P1

P2 P2
1

P3 P3
1
1

Yatay Seritler Yönteminde Yükler

18
 12.06.2008

YAPI
DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARDA YATAY SERITLER YÖNTEMI
ANABILIM DALI
ITÜ

pa/2 pa/2
A Ia B
pb/2 pb/2

B
pa²/8 C
M1

a
b
Ib

M
pb²/8 D
A M2
M
b
pb/2 pb/2

D C
a
pa/2 pa/2

Yatay Seritler Yöntemi Moment Degisimi

19
 12.06.2008

YAPI
DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARDA YATAY SERITLER YÖNTEMI
ANABILIM DALI
ITÜ

Uzun Duvarlarda Ara Mesnetler (Kolonlar) Bulunmasi Halinde Duvarlarin Sematik

Moment Diyagrami (Plan)

20
 12.06.2008

YAPI
DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARDA DÜSEY SERITLER YÖNTEMI ANABILIM DALI
ITÜ

H
b

Düsey seritler Yöntemi

Yatay boyutlar büyük ise uygun
(üst uç kirissiz ise konsol plak)

21
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARDA DÜSEY SERITLER YÖNTEMI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

x
γx

h=H
γΗ
a/2

Düsey Seritler Yönteminde Yük Etkisi

22
 12.06.2008

YAPI
DIKDÖRTGEN KESITLI DEPOLARDA DÜSEY SERITLER YÖNTEMI ANABILIM DALI
ITÜ

0,237H
0,578H

x
0,548H
γx γx

0,8H
M max

H
0,422H

0,452H

0,2H
γΗ
γΗ
0,417H

M max
γx

H
h=H
0,583H

γ Η ³/6

γ Η ³/6

γ Η a ² / 8 - γ Η a³/6
γΗ

23
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN BETONARME SIVI DEPOLARINDA KATSAYILAR YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ YÖNTEMI

DIKDÖRTGEN BETONARME SIVI DEPOLARINDA KATSAYILAR

YÖNTEMI
• Mx, My, Mxy, Myz

• 1.Durum: Üst kenar basit mesnetli - alt kenar basit

mesnetli
• 2.Durum: Üst kenar serbest - alt kenar basit mesnetli,
• 3.Durum: Üst kenar serbest - -alt kenar ankastre
mesnetli.

O y

H
x
b/2 b/2

24
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN BETONARME SIVI DEPOLARINDA KATSAYILAR YÖNTEMI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

25
 12.06.2008

YAPI
DIKDÖRTGEN BETONARME SIVI DEPOLARINDA KATSAYILAR YÖNTEMI ANABILIM DALI
ITÜ

26
 12.06.2008

YAPI
DIKDÖRTGEN BETONARME SIVI DEPOLARINDA KATSAYILAR YÖNTEMI
ANABILIM DALI
ITÜ

27
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

28

28
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN BETONARME SIVI DEPOLARINDA KATSAYILAR YÖNTEMI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

29
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

b/2 b/2 b/2

c/2

c/2

c/2
a

a b c

L-(L-K)/3 L-(L-K)/3

c c
DUVAR BIRLESIM c c
K

b
TIPLERI K L
b

b b K K

c
L-(L-K)/3

b
L-(L-K)/3

K
L-(L-K)/3

L-(L-K)/3

d e f

30
 12.06.2008

SONLU ELEMANLAR YÖNTEMI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

• SONLU ELEMANLAR YÖNTEMI

• SAP 2000
• SAFE
• ...

31
 12.06.2008

YAPI
DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME DEPOLARDA DONATI
ANABILIM DALI
ITÜ

(a) (b) (c)

(d) (e)
(f)

Dikdörtgen depolarda duvar donati detaylari: (a), (b), (c), (d), (e), (f) (Yatay Kesit)

32
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME DEPOLARDA DONATI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

(g)

(a),(b),(c),(d),(e),(f) Yatay Kesit ; (g) Düsey Kesit

33
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME DEPOLARDA DONATI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

Depo tabani duvar birlesim detaylari

34
 12.06.2008

DAIRESEL KESITLI BETONARME DEPOLAR YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

Dairesel kesitli depolar

35
 12.06.2008

DAIRESEL KESITLI DEPOLARIN HESAP ESASLARI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

3. DAIRESEL KESITLI DEPOLARIN HESAP ESASLARI

Dairesel kesitli dönel depolar iki adimda hesaplanir:

-Mambran teoriye göre hesap (egilme etkilerinin göz önüne

alinmadigi durum)

- Kabuk kenar tesirlerinin göz önüne alindigi egilmeli teoriye

göre hesap

Bir çok kere depolarda mambran teorinin yani sira egilme tesirlerinin de göz
önüne alinmasi gerekir.

36
 12.06.2008

DAIRESEL KESITLI DEPOLARIN MAMBRAN HESABI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

Dairesel Kesitli Depolarin Mambran Hesabi

Mambran teorisinde gerilmelerin kabuk kalinliginca üniform dagildigi

ve egilme etkilerinin ihmal edildigi kabul edilir.
Kabuklarin egilmeli ve mambran hesaplarinda pratik olarak;

•kabuk kalinliginin diger boyutlari yaninda çok küçük oldugu

•kabuk kalinligi yaninda sehimlerin çok küçük oldugu

•sekil degistirmeden önce ortalama yüzeye dik olan kesitin sekil degistirmeden
sonra da ortalama yüzeye dik kaldigi

•ortalama yüzeye dik gerilmelerin ihmal edilebilecegi kabul edilir.

Mambran durumda bunlardan baska ortalama yüzeyin sürekli olmasi,

kalinligin sabit olup ani kesit degistirmemesi, kabuga etki eden yüklerin
sürekli yayili olmasi ve sinir kuvvetlerinin ortalama yüzeye teget olmasi
sartlari da saglanmalidir.

37
 12.06.2008

YAPI
DAIRESEL KESITLI DEPOLARIN EGILMELI HESABI ANABILIM DALI
ITÜ

Dairesel Kesitli Depolarin Egilmeli Teoriye Göre Hesabi

Daire kesitli depolar genellikle bir dönel kabugun (örnegin düzlem tabanli
silindirik kabuk) veya birkaç dönel kabuk parçasinin birbiriyle monolitik
birlesiminden elde edilirler.

Bu durumda depolar yatay kesitlerle küresel kabuk, silindirik kabuk ve konik

kabuk gibi kabuklara ayrilabilir.

Kabuklarda sekil degistirmeler egrilik degisimlerine neden oldugu için

egilme momentleri ortaya çikar.

Genellikle küçük sekil degistirmelerden dogan egrilik degisimleri ihmal

edilebilirse de kabugun mesnetlerinin meridyen tegetine dik dogrultudaki
hareketine mani olunursa sekil degistirmeler göz önüne alinmalidir (iki
kabugun veya kabuk ile çember kirisinin monolitik birlesiminde oldugu gibi).

Bu durumda düsey kesitte her bir kabukta radyal dogrultuda H=Xi yatay
kuvveti ile M=Xk egilme momentinin varligi düsünülür. Xi ve Xk
bilinmeyenleri kabuk birlesim noktalarindaki süreklilik sartlarindan belirtilir.

38
 12.06.2008

YAPI
DAIRESEL KESITLI DEPOLARDA DONATI ANABILIM DALI
ITÜ

39
 12.06.2008

YAPI
DAIRESEL KESITLI DEPOLAR ANABILIM DALI
ITÜ

Küresel kabuk depo birlesim sekilleri

40
 12.06.2008

SILINDIRIK KABUK MAMBRAN DURUM

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

41
 12.06.2008

DAIRESEL KESITLI DEPOLARIN EGILMELI HESAP YAPI

ESASLARI ANABILIM DALI
ITÜ

42
 12.06.2008

AYAKLI DEPOLAR YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

Sekil 8 Çesitli tipte ayakli depolar

43
 12.06.2008

YAPI
AYAKLI DEPOLAR ANABILIM DALI
ITÜ

Dönel yüzeyli su deposu

44
 12.06.2008

DIKDÖRTGEN KESITLI BETONARME DEPOLAR YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

Sekil Dikdörtgen kesitli ayakli depolar

45
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

5. DEPOLARDA DEPREM HESABI

46
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

x Parabolik Eliptik

P(z)

H
P(z)

4H/3π
2H/5
7
P= c h .γ.H 12
12

47
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

HOUSNER YÖNTEMINE GÖRE

HESAP

48
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

x x

P i (z) P o (z)

z z
(a) Impuls Basinci (b) Salinim Basinci
Housner’ e Göre Sivi Etkileri

49
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

[ ]
Pi (z) = ρ.a m .h. 3. (z − h) 2 − 0,5(z − h) 2 .th(1,732L / h)

ch (1,581( h − z ) / L )
P0 ( z ) = 0,527 ρ l w .φ
2 2
0 . sin w o t
sh (1,581 .h / L )

50
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

k/2 k/2
M0

1,5L
Mi

h1
ho
DERIN DEPO Ma
s

ha
2L 2L

k/2 k/2
M0
h<1,5L

h1
DERIN OLMAYAN DEPO Mi

ho

2L 2L

51
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

M o tanh( 3 / a ) M 1 b
= = tanh( ca )
M 3 /a M a

h0  M  h1 cosh( ca ) − β
= 0,375 1 + α( − 1) = 1 −
h ca . sinh( ca )
h  Mo 

kh d max tanh(ca )
= ca. tanh( ca ) =d
M1g ν max ν max
1 − ea . tanh 2 (ca)
h

52
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

Westergaard bagintisi:

P( z) = 0,875.a m .ρ. h.z

Karman bagintisi:

P(z) = 0,707.a m .ρ. z(2h − z)

53
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

54
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

55
 12.06.2008

GÖMME DEPOLARDA ZEMIN ITKISI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

Yan Cidarlari Konsol Duvar Olarak çalisan Gömme Depolarda Toprak itkisi
(Depremsiz ve Depremli Durum)

W.A0
W
kdγΗ²/2

2H'/3
ksγΗ²/2
H

(7/12)chγsΗ²

H/2
H/3

0,4H
ksγΗ (7/8)chγsΗ

56
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

cos 2 (φ − α)
ka = 2
 sin( φ + δ). sin( φ − i) 
cos α. cos( δ + α )1 +
2

 cos( δ + α ).(cos( i − α )) 

cos 2 ( φ + α)
kp = 2
 sin( φ + δ).sin( φ + i) 
cos α. cos( δ − α) 1 −
2

 cos( δ − α).(cos( i − α)) 

57
 12.06.2008

YAPI
GÖMME DEPOLARDA ZEMIN ITKISI ANABILIM DALI
ITÜ

Pa = 0,5K a .γ.H 2
Pp = 0,5K p .γ.H 2

(1 ± c v ) cos 2 (φ − λ − α )
k at = 2
 sin( φ + δ).sin(φ − i − λ ) 
cos λ. cos α. cos(δ + α + λ ) 1 +
2

 cos(δ + α + λ ).(cos(i − α )) 

(1 ± c v ) cos 2 (φ − λ + α)
k pt = 2
 sin(φ + δ).sin(φ + i − λ) 
cos λ. cos α. cos(δ − α + λ)1 −
2

 cos(δ − α + λ ).(cos(i − α )) 

58
 12.06.2008

GÖMME DEPOLARDA ZEMIN ITKISI YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ

λ = arctan[ c h (1 ± c v )]

c h = 0 , 2 ( I + 1). A o

c V = 2C h / 3
k ad = k at − k a
k pd = k pt − k p

59
 12.06.2008

DERZLER YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ
6. DERZLER
6.1 Insaat Derzleri
6.2 Hareket Derzleri

6.1 INSAAT DERZLERI

•Düsey Insaat derzleri temel kirislerinde, kirislerde ve dösemelerde

•Yatay insaat derzleri kolonlarda, perde duvarlarda
teskil edilir.

•Insaat derzleri kesit tesirlerinin az oldugu yerlerde teskil edilmelidir.

•Derzler geçirimsizlige mani olmamalidir.

60
 12.06.2008

YAPI
DERZLER ANABILIM DALI
ITÜ
Donati sürekli Sivi tutucu
derz bandi

Beton
süreksiz
15 cm
.

Kalip

Beton dis
Derz yalitim
malzemesi

61
 12.06.2008

YAPI
DERZLER ANABILIM DALI
ITÜ

6.2. HAREKET DERZLERI

Depolarda betonun rötre ve isi degisimlerini azaltmak ve konstrüktif
nedenlerle hareket derzleri teskil edilir.
Bu tip derzler;
Betonda isi ve rötre degisimlerinden dogan çekme gerilmelerini
azaltirlar.

Farkli zemin oturmalarinda çatlak teskilini önlerler,

Statik sistemi basitlestirip, momentleri azaltirlar.

Depolarda asagidaki tiplerde derz teskil edilir;

Depo tabanini küçük alanlara bölen derzler
Duvar ile temel veya duvar ile depo tabani arasinda derzler
Dikdörtgen kesitli depolarda düsey derzler
Duvar ile tavan arasina teskil edilen derzler

62
 12.06.2008

YAPI
DERZLER ANABILIM DALI
ITÜ

6.2.1. HAREKET DERZI TIPLERI

Hareket derzleri teskillerine bagli olarak daralma derzi, genlesme derzi ve kayma derzi
olarak isimlendirilirler.
Daralma Derzleri
Derz boyunca betonun sürekli olmadigi ve teskilinde derzin iki yanagi
arasinda bosluk birakilmis olan derzlerdir. Derz boyunca hem beton
hem de donati süreksiz ise bu tip daralma derzleri tam daralma
derzleri, sadece betonun süreksiz oldugu derzlere kismi daralma
derzleri denir.
Genlesme Derzleri
Yapida hem genlesme, hem de daralma hareketlerine imkan veren derz
boyunca hem betonun hem de donati çubugunun süreksiz oldugu ve
teskilinde derzin iki yanagi arasinda uygun bir bosluk birakilmis olan
derzler,
Kayma derzi

63
 12.06.2008

DERZLER YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

Hareket saglayici derz malzemeleri

64
 12.06.2008

YAPI
DERZLER ANABILIM DALI
ITÜ

Sekil 15 dösemelerde genlesme ve daralma derz örnekleri(DSI)

65
 12.06.2008

DERZLER YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

Duvarlarda genlesme ve daralma derz örnekleri (DSI)

66
 12.06.2008

YAPI
DERZLER ANABILIM DALI
ITÜ

Geçirimsiz derz kaplamasi

Derz yalitim malzemesi

Kayma yüzeyi
veya lastik yatak

Sekil 16 Kayma derzi

67
 12.06.2008

DEPOLARDA GEÇIRIMSIZLIK YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ
7. DEPOLARDEA GEÇIRIMSIZLIK
7.1ÇATLAK GENISLIGI KONTROLÜ
TS 500’ e göre yük ve malzeme katsayisi 1.0 alinmalidir.
Nervürlü donati için çatlak genisligi
w=1.3 (At c)1/3 σ s 10-5 (7.1)
ile verilmis olup düz yüzeyli donati için bu deger 1.7 ile çarpilarak arttirilir.

Burada Sekil 7 de tanimlanmis olan A t elemanlarda her bir çekme çubuguna düsen etkili
beton alanidir. σ s donati gerilmesi yük katsayisi ile çarpilmamis yükle hesaplanmalidir.
Bu degerin yaklasik olarak 0.7fyd alianbilecegi belirtilmistir. c donati agirlik
merkezinden beton lifine olan uzakliktir.

Çatlama bölgesinde donati çevresi

68
 12.06.2008

SU TUTUCU YAPILARIN HESAP VE YAPIMINA AIT

YAPI
GENEL TEKNIK SARTNAME (DSI) ANABILIM DALI
ITÜ
8. DSI Su Tutucu Betonarme Yapilarin Hesap ve Yapimina ait Genel Teknik
Sartname Özeti
Yan duvarlarin konsol olarak çalistigi ve bu sekilde projelendirildigi
durumlarda;

Devrilme güvenliginin tüm yükleme hallerinde depremsiz durumda 1,5’den,

depremli durumda 1,20’ den az olmamasi temin edilmelidir.
Kayma güvenliginin tüm yükleme hallerinde depremsiz durumda 1,50’ den
depremli durumda 1,20’ den az olmamasi temin edilmelidir.

Su tutucu yapilarin ilk doldurulmasi 24 saatte su seviyesi 2,0 metreyi

geçmeyecek sekilde üniforma yakin bir hizda olmalidir.

Bu sartnamede su tutucu yapilarin elemanlari su ile ilgili olarak maruz

kaldiklari tesirler yönünden iki sinifa ayrilmaktadirlar:

A sinifi; Hemen hemen daimi olarak su ile temasta olan kisimlar,

B sinifi; Su ile temasta olmayan kisimlar.
Sartnameye göre 25 cm veya daha ince olan ve bir yüzü (A) sinifi tesirine
maruz duvar ve dösemelerin diger yüzlerinin de ayni sartlarda oldugu
varsayilir.

69
 12.06.2008

SU TUTUCU YAPILARIN HESAP VE YAPIMINA AIT GENEL YAPI

TEKNIK SARTNAME (DSI) ANABILIM DALI
ITÜ

25 cm’ den daha kalin olan ve bir yüzü (A) sinifi tesirine
maruz duvar veya dösemelerin diger yüzlerinin (B)
sinifi tesirine maruz oldugu varsayilir. Yönetmelige
göre (B) sinifi tesirlere maruz yapi elemanlarinin TS
500 veya diger ilgili standartlara uygun olarak
pojelendirilmelidir.

70
 12.06.2008

SU TUTUCU YAPILARIN HESAP VE YAPIMINA YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ AIT GENEL TEKNIK SARTNAME (DSI)
(A) sinifi tesirlere maruz yapi elemanlarinin projelendirilmesi;
a.Çatlamaya uygun direnç
b.Uygun dayanim
c.Ekonomik donati orani bagintisi
gözönüne alinarak yapilmalidir.
Yönetmelikte projelendirme varsayimlari:
a.Beton ve çelik dogrusal elastik davranirlar,
E
η = s
= 15
E c

a.Egilme ve eksenel çekmede çatlamaya karsi direnç

hesaplarinda beton çekme gerilmeleri alir.
b.Mukavemet hesaplarinda beton çekme gerilmeleri ihmal
edilir.

71
 12.06.2008

SU TUTUCU YAPILARIN HESAP VE YAPIMINA YAPI

ANABILIM DALI
ITÜ AIT GENEL TEKNIK SARTNAME (DSI)
Gerilmeler: Kesitlerde yüklemeler göz önüne alinarak bulunan gerilmelerdir.
Beton Emniyet gerilmeleri

V
( kgf / cm 2 )
bz

Beton Kesit Zorlamasi Kayma

Sinifi
Eksenel Egilmede
V/bz
çekme çekme
BS 20 9 15 18
BS 25 10 17 20

Tablo da; V toplam kesme kuvveti, b

genislik, z moment koludur.

72
 12.06.2008

SU TUTUCU YAPILARIN HESAP VE YAPIMINA YAPI

ITÜ AIT GENEL TEKNIK SARTNAME (DSI) ANABILIM DALI

Beton Emniyet Gerilmeleri ( kgf / cm 2 )

Tablo 3

Beton Kesit Zorlamasi Aderans

Sinifi Eksenel Egilmed Kaym
a Düz Nervürlü
Basinç e Basinç
BS 20 65 80 7 6 12
BS 25 80 100 8 8 16

Çelik Emniyet gerilmeleri( kgf / cm 2 )

Tesir
Gerilme
sinifi Düz Nervürlü

Eksenel Çekme,
Egilmede
(A) 1000 1500
Çekme,
Kesme
Basinç (A) 1400 2000

73
 12.06.2008

SU TUTUCU YAPILARIN HESAP VE YAPIMINA

YAPI
AIT GENEL TEKNIK SARTNAME (DSI) ANABILIM DALI
ITÜ

Minimum donati miktari:

Rötre ve isi tesirlerinden dolayi meydana gelen çatlaklari dagitmak için gerekli
minimum donati kritik pursantaji

f
ρ = ctk
cr f
yk
Burada,
Toplam kesit alanina göre, çatlaklari dagitmak için gerekli kritik donati orani

Betonun çekme mukavemeti (genelde 3 günlük beton için verilen bu deger

BS 20 için 7,5 kg/cm2)

74
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

9. SAYISAL ÖRNEK

75
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

76
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

77
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

78
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

79
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

80
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

81
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

82
 12.06.2008

YAPI
SAYISAL ÖRNEK ANABILIM DALI
ITÜ

83
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

ACI 318-99 a Göre Çatlak Kontrolü

M = 120 kNm/m As= 13,4 cm2 Es= 200000 MPa

Ec= 26000 MPa a = E s/ Ec=7,7 d = 54 cm dc = 5 cm

? = As/(bw.d) = 13,4/(100.54) = 0,0025

k = 2 ρα + ( ρα ) − ρα = 0,178
2
j = 1-k/3 = 0,941

M 120.(100)
σs = = = 17,6kN / cm2 =176 MPa
As j .d 13,4.0,941.54

2d cbw 2.5.100
A= = = 142,86cm 2 =14286 mm2
n 7

z = σ s 3 dc A = 157,3kN / cm = 15,73 kN/mm

w = 0,0132.z = 0,0132.15,73 = 0,21 mm < 0,33mm

84
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

M = yük katsayisi kullanilmadan bulunan moment degeri

A = her bir çekme çubuguna düsen etkili beton alani

w = çatlak genisligi

s s = donatida meydana gelen gerilme ( 0,6 f yk olarak alinabilir. )

As = donati alani

n = kesitteki donati sayisi

bw = kesit genisligi

z = egilme donatisi dagilimindaki sinirlandirma degeri

d = etkili kesit yüksekligi

dc = beton örtüsü

? = donati orani

85

85
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

ACI 318-05 a Göre Çatlak Kontrolü

Burada çatlak genisligini kontrol altina almak için egilme donatilari arasindaki mesafe
asagidaki denklem ile verilen degerleri geçmemelidir.

 276   276 
s = 38  − 2,5cc ve s = 30  
 σs   σs 

 276   276 
s = 38  − 2,5cc = 38  − 2,5.5 = 49cm > 10 cm
 σs   170 

 276   276 
s = 30   = 30   = 48cm > 10 cm
 σs   170 

Kullanilan donati araliklari uygundur.

cc = en dis çekme lifi ile çekme donatisi arasindaki mesafe (cm)

s s = donatida meydana gelen gerilme ( 2/3 fyk olarak alinabilir. ) (MPa)

86
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

• Türkçe Kaynak Yayinlar

• H. Demir, M. Altan, K. Güler; Betonarme Depolar, Betonarme Yapilar Semineri,
I.T.Ü: Insaat Fakültesi, Kasim 1988

• Z. Celep, N. Kumbasar; Deprem Mühendisligine Giris ve Depreme Dayanikli

Yapi Tasarimi, Beta Yayincilik, 2004.

• TS 500 Betonarme Yapilarin Tasarim ve Yapim Kurallari, TSE Ankara, 2000.

• Su Tutucu Betonarme Yapilarin Hesap ve Yapimina Ait Genel Teknik

Sartname, DSI, 1983

• ACI 318-05 Building Code Requirements for Structural Concrete, ACI, Farmington
Hills, Michigan, 2005.

87
 12.06.2008

YAPI
ANABILIM DALI
ITÜ

ILGI VE SABRINIZ IÇIN TESEKKÜRLER

88

88