Yeniden Yazılan Staj Defteri

T.C.
GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ

MÜHENDİSLİ FAKÜLTESİ
STAJ DEFTERİ
Öğrencinin,
Adı, Soyadı Gökay VARİLCİ
Numarası 06101406
Bölümü Malzeme Bilimi ve Mühendisliği
Staj Yaptığı Yer Bileşim Elektrik İnş. Turz. San.
Tic. Ltd. Şti.
Staj Tarihleri 28.06.2010 – 23.07.2010
GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ • MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
28.06.2010 – 23.07.2010 Üretim ve Kalite Kontrol
ÖZET
Geçirdiğim tüm bir staj süresi boyunca bir izolatörün nasıl ham maddeler kullanıp
üretildiğini, üretim sırasında hangi aşamalarda neler olduğunu, aşamalar sırasında çıkabilecek
sorunları ve son olarak da kalite kontrol sırasında her bir izolatörün nasıl tek tek kontrolden
geçtiğini gördüm ve uyguladım. Ayrıca üretim için gerekli olan malzemelerin tükenmesi ya
da azalması durumunda nasıl o malzemelerin miktarının hesaplandığını ve bir günde
ortalama ne kadar malzeme tüketildiğini hesaplamayı da öğrendim.
GİRİŞ
Yaptığım stajın amacı bir izolatör üretim fabrikasında izolatörün nasıl üretildiğini ve aynı
zamanda ortaya çıkan sorunlara nasıl çözüm getirildiğini öğrenmek ve üretilen ürünün
kalitesinin nasıl kontrol edildiğini incelemek ve bu işlemleri uygulamaktı. Yani stajda üretim
ve kalite kontrol departmanlarında uygulanan adımları öğrenmekti.
Staj yaptığım yerle ilgili bilgi vermek gerekirse EDE capacitor EDE Grup adı altında olan
bölümlerden yalnızca biri. EDE Grup içinde EDE Capacıtor, EDE Kondansator ve EDE
Power olmak üzere üç bölüm bulunmaktadır. EDE markası 1974 yılında ilk olarak
kondansatör üretimine başlamış ve ürün yelpazesini genişleterek üretimine devam etmiştir.
EDE izolatörleri epoksi reçine izolatör ürünleri üretiminde sektörün ilkleri gerçekleştirme
başarısı yakalamış, sektörünün en iddialı firmalarının A sınıfı tedarikçisi ve çözüm ortağı
olarak hızlı adımlarla ilerlemektedir.
Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Adı, Soyadı, İmzası
YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
EDE Power’da harmonik filtreli kompanzasyon sistemleri ile kurulu ya da proje

aşamasındaki tesislerin enerji kalitesi analizini yaparak mevcut problemlerin çözümü için en
optimum sonuçlar sunarak mühendislik kadrosuyla pazarda yine ilkler arasında yer
almaktadır.
Fabrikaya ulaşım ise Bileşim Elektrik Tuzla Kimyacılar Organize Sanayi Bölgesi Melek Aras
Bulvarı Kristal Caddesi No:14 Tuzla 34959 İstanbul, Türkiye
Tel : +90 (216) 593 90 50
Fax: +90 (216) 593 90 60
www.edecapacitor.com

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Fabrika Bölümleri
EDE Kondansatör Ürün Yelpazesi
Alçak gerilim standart tip
Alçak gerilim silindirik tip
Alçak gerilim yüksek performans
Alçak gerilim daimi devre
EDE İzolatör Ürün Yelpazesi
Dahiliden Dahile geçiş izolatörü
Dahiliden Harice Geçiş izolatörü
Kapasitif gerilim bölücü izolatör
Kapasitif gerilim bölücü aksesuar
Mesnet izolatörleri
Özel tasarımlar

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Üretim Akış Şeması
 Quartzda’ ki nemin fırında giderilmesi
 Gerekli olan malzemelerin karıştırılması ve hazırlanması (quartz, reçine, epoksi,

hızlandırıcı, boya, fleksibilatör)
 Temizlenip hazırlanmış olan kalıba vakum ortamında santrifüj ile epoksinin

dökülmesi
 Kalıbın fırına verilip, pişirilmesi
 Ürünün tarihinin titreşimli kalemle yazılması
 Kesimhanede tüm izolatörlerin eşit boyda olması için kesilmesi
 Vakum testinin uygulanması
 Yüksek gerilim testinin uygulanması
 Üretim aşamasında üretilen ürün üzerinde oluşan küçük pürüzlerin giderilmesi ve

ürünün temizlenmesi
 Ürünün kolilere konarak sevkiyata hazır hale getirilmesi

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Stajda bir izolatörün nasıl üretildiğini ve bu üretim sırasında ne gibi sorunlar olabileceğini
gördüm. Ayrıca kalite kontrol kısmında ne tür testler uygulandığını ve ne amaçla yapıldığını
öğrenmiş oldum. İlk olarak izolatör nedir sorusunun cevabını vermek gerekirse; izolatör,
enerji nakil hatlarını, şalt sahaları ve dağıtım merkezlerinde baraları, tespit edildikleri yerden
yalıtan taşıyan elemanlara denir. Enerji iletim ve dağıtım şebekelerinde kullanılan
izolatörlerin iki ana görevi vardır. Bunlar;
 Ø Elektriksel bakımdan iletkenleri topraktan ayırmak
 Ø İletken ağırlığını ve iletkenlere gelen ek yükleri karşılamaktır.
İzolatörler, elektrik akımına karşı büyük direnç gösteren, sıcak ve soğuk hava şartlarına
dayanıklı malzemeler olan porselen ve camdan imal edilir. Bunlara ilaveten, silikon ve epoksi
reçineli izolatörler de yapılmakta, ancak maliyeti yüksek olduğundan pek
kullanılmamaktadır.
İzolatörlerin, iletkenlere gelebilecek yükleri emniyetli bir şekilde taşıyabilmeleri için
mekanik dayanımlarının da iyi olması gerekir. İzolatör başlıca 5 kısımdan oluşur:

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
1. Gövde: İletkenin ve mesnet demirinin tutturulduğu kısımdır.

2. Tutturma yuvası: İzolatör demirinin izolatöre tespit edilebilmesi için açılan
düz veya vidalı kısımdır.
3. Siper veya etek (damlalık): İzolatörün elektriksel direncini artırmak için
gövdeye yapılmış bir veya birden fazla kanatlardır.
4. İletken yuvası: İzolatöre bağlanacak olan iletkenlerin yerleştirilmesi için
yapılmış yuvalardır.
5. Tutturma demiri (izolatör demiri): İzolatörü direk veya konsol üzerine tespit etmeye
yarayan demir aksamdır.
Benim staj yaptığım yerde izolatör üretimi için pahalı olmasına rağmen epoksi malzemesi
kullanılmıştır. Bunun nedeni bu malzemenin kimyasal direncinin yüksek olması ve korozyon
direnci yüksek olan süper bir yalıtkan malzeme olmasıdır. Bu yüzden çalıştığım yerde bu
malzemenin kullanımı tercih edilmiştir.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Epoksi Nedir ve Nerelerde Uygulanır?
Yapıların çevresel etkilere karşı dayanıklı hale getirilmesi her zaman yapı sektörünün en
önemli tartışma ve araştırma konularından biri olmuştur. Epoksi yüzey kaplamaları, her türlü
kara ve deniz yapısında, doğanın (rüzgar, fırtına, dalga, ısıl değişimler, donma-çözünme,
kirlenme, kimyasal etkiler, vs.) ve sanayinin (mekanik, fiziksel ve kimyasal) en kötü
koşullarına karşı yapı yüzeylerini (iç ve dış) estetik malzemelerle kaplayarak korumak için
geliştirilen teknolojik yapı malzemesi grubudur. Bunların yanı sıra, üstün yapışma özelliği,
mekanik ve fiziksel dayanımlarından dolayı değişik yapıdaki inşaat malzemelerini birbirine
yapıştırmak ve tutturmak için de kullanılan epoksi malzemeler bulunmaktadır.
İzolatör Üretimi Aşamaları

Quartz’ın Hazırlanması
Fabrikaya gelen quartz direk olaraktan bir yerden çıkartılaraktan paketlenip getirilmiyor.
Kaliteli bir üretim olabilmesi için öncelikle quartzın tane boyutunun ayarlanması lazım ve
istenilen kalitede olması için bazı aşamalardan geçiriliyor. Bunun için fabrikaya gelmeden
önce quartzı gönderen firma, quartzı öğütme işlemlerinden geçirerek tane boyutunu uygun
hale getirmiştir. Bu sayede quartz un gibi inceciktir ve hafif bir topaklanma söz konusudur.
Bu quartz fabrikamıza getirildikten sonra yine karışıma eklenmeye hazır değildir. Çünkü
gelen quartzda nem vardır ve bu nemin olması üretim için pek de sağlıklı değildir. Bu yüzden
quartzı önce bir fırın içinde yaklaşık 1 saat kadar süreyle 100 derece civarında kurutup
nemini alırız. Çünkü nemini almamamız daha sonra üretim aşamasında bize bazı sorunlar
çıkartabilir. quartzdaki nem alındıktan sonra quartz üretim için hazır hale gelmiş olur.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Malzemenin Hazırlanması ve Karıştırılması
Kumun nemi alınıp uygun hale getirildikten sonra izolatör üretimi için malzemeler
karıştırılır. Bunun için gerekli olan malzemeler;
 Quartz
 Epoksi
 Reçine
 Hızlandırıcı
 Fleksibilatör
 Boya
Hazırlanan bu karışım uygun bir sistem içerisinde iyice karıştırılır. Yani tüm malzemelerin
homojen bir şekilde kendi çerisinde dağılması sağlanır. Daha sonra karıştırılan bu karışım
Fotoğraf 1’de gördüğünüz büyük tanklar içine bir boru yardımıyla götürülür. Bu tanklarda
vakum içerisinde malzeme yine karıştırılır. Yaklaşık -740 mm-Hg’lik bir vakum ortamında
karışım bir süre karıştırılır. Vakumun olmasının sebebi üretim esnasında herhangi bir şekilde
içersinde hava kalmasını önleyip daha sora üretilen ürün üzerinde hava kabarcıklarının
oluşmasını önlemektir. Ayrıca bu karışım o zamanki hava sıcaklığına bağlı olaraktan hızlı
veya yavaş karıştırılır. Ayrıca her çeşit izolatör için farklı oranlarda fleksibilatör kullanıldığı
için hepsinde karıştırma hızı farklıdır. Eğer içinde çok fleksibilatör varsa yavaş karıştırılır
tam tersi olursa da hızlı karıştırılır.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Bundan sonra iki durum söz konusudur. Birincisi elle manual olarak üretilen izolatörler var.
Bunlar bushing izolatörleridir. Bunun için karışım direk olarak yukarıdaki tanklardan
alınırlar. Bir diğeri ise otomatik olarak üretilen izolatörler var. Bunlar için daha küçük olan
tankların içerisine o an için ne kadar izolatör üretilecekse o kadar karışım konur. Eğer
gereğinden fazla karışımı koyar ve bunun içinde bekletirsek kalan karışım katılaşıp tank
içersinde kalacaktır ve ekstra maliyete sebep olacaktır. Yine bu küçük olan tanklarda da aynı
miktarda vakum ortamı vardır. Ayrıca küçük tanklarda toplanan karışıma boya sonradan
eklenir. Çünkü burada üretilen farklı izolatörler farklı renklerde istenir bu yüzden bu küçük
tankların içerisine sonradan belli bir oranda boya katılır.
Ayrıca eklenen bir takım malzemeler vardır. Bunlardan biri hızlandırıcıdır. Bu özel
malzemeyi eklememizin sebebi, hem zamandan tasarruf sağlamak hem de gün içerisinde
daha fazla ürün üretebilmektir. Bu malzeme sayesinde karışım kalıba döküldükten sonra
fırında daha hızlı pişer yani katılaşır. Kattığımız bir diğer önemli özel malzeme de
fleksibilatördür. Bunun katılma sebebi de epoksi çok sert bir malzemedir. Yani gevrek bir
malzemedir. Bu malzemenin herhangi bir sert darbede hemen kırılmasını istemediğimizden
dolayı bu özel malzeme katılır ve malzemenin gevrekliğini istenilen ölçüde azaltmayı sağlar.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Karışımdan İzolatör Üretimi
İstediğimiz karışım hazır hale getirilip elde edildikten sonra karışımdan nasıl izolatör üretimi
olduğunu gördüm. İzolatör üretimi iki türde yapılıyor. Bunlardan biri manual yani elle
hazırlanan kalıplar yardımıyla üretim bir diğeri de otomatik olan makinelerdeki kalıplarla
izolatör üretimidir. Bugün manual yöntemle elde edilen izolatörleri gördüm. Bunun için
gerekli olan karışımı küçük tanklarda taşımamıza gerek yoktur. Zaten bu yöntemle üretmek
için gerekli olan karışımın hemen yanında üretim yapılıyor. Burada özel bir araç kullanılıyor.
Her bir üretimden önce kalıp parçaları sökülüp teker teker iyice temizleniyorlar. Çünkü bir
önceki üretimden kalan artık malzemeler temizlenmelidir yoksa yeni üretilecek olan ürünün
kalitesini etkileyebilir ya da kalıbın tam oturmasını engelleyebilir. Temizlendikten sonra
kalıpların içi yağlanıyor böylece fırından çıktıktan sonra ürünün kalıp duvarlarına yapışması
engellenmiş oluyor. Ayrıca kalıp parçalarının takıldığı yerlerde iyice yağlanır böylece bu
kalıbı açmamız daha da kolaylaşır. İzolatörün içerisinde bazı metal parçalar var. Bunlar bakır
çubuk, fij, ve somonlardır. Bunlar alt taraftaki kalıp parçasına tutturuluyorlar ve daha sonra
kalıp duvarları da buna takılıyor. Bu kalıp hazırlandıktan sonra özel bir aletin içine
yerleştiriliyor. Bu makine yine -740 mm-Hg vakum ortamı oluşturuyor ve santrifüj
yapılaraktan kalıba karışım dökülüyor. Vakumun olmasının sebebi yine aynıdır. Eğer karışım
içinde hava varsa bu havayı engellemek böylece izolatörün dış kısmında ya da içinde boşluk
oluşmasını engelliyoruz. Ayrıca eğer bu olmazsa bazen çok büyük onarılamayacak boşluklar
olabilir. Bunu engellemek için vakum ortamında en yüksek kalitede ürünlerimizi üretiyoruz.
Santrifüjün yapılmasının sebebi de epoksi karışımımızı kalıbın her yerine yaymak ve her
yerini doldurabilmek içindir.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Bu kalıp iyice doldurulduktan sonra bu makinenin kapağı açılır ve içinden kalıp alınır ve
yukarıda görmüş olduğunuz fırının içerisine konur. Burada belli bir sıcaklık değerinde birkaç
saat boyunca pişirilir. Pişme sıcaklığı ve pişme süresi üretim için çok önemlidir. Eğer
gereğinden fazla sıcaklık verilirse numunenin yapısı bozulabilir ve eğer gereğinden fazla az
sürede tutulursa malzeme iyi pişmez ve karışımdaki yapı birbirine iyi tutunamadığından
kalıptan çıkarılan izolatörün dışındaki epoksi malzeme parçalanabilir. Bu tür olayları
engellemek için her üretilen izolatörde fırında tutulma süresi ve fırın sıcaklığı dikkatle
ayarlanır ve kontrol edilir. Pişme süresi de yaklaşık 1 saat kadardır. Kalıp daha sonra
soğumaya bırakılır ve soğuduktan sonra izolatör kalıp içerisinden dikkatlice çıkarılır.
Bugün de üretimde diğer yöntemle üretilen izolatörlerin nasıl yapıldığını gördüm. Burada
malzeme otomatik olarak üretildiği için bu aletlere küçük bir aletle malzeme üretilecek
izolatör miktarı kadar karışım konarak üretim mekanizmasına karışım getiriliyor. Bu
sistemde tek tarafı sabit olan kalıp duvarına piston yardımıyla diğer kalıp duvarı getiriliyor ve
alttaki kalıp yeri de hareket ettiriliyor. Alt kısmın özelliği karışımın buradan veriliyor
olmasıdır. Bu kalıp duvarlarının içerisinde elektronik bir sistem sayesinde hem ısıtma hem de
soğutma özelliği vardır. Yani burada yapılan izolatörler daha sonradan fırına verilmiyorlar.
Yine aynı şekilde her üretilecek izolatörden önce kalıplar iyice temizleniyorlar ve iyice
yağlanıyorlar. Yine aynı nedenlerden dolayı yapılıyor bu işlemler yani kalıp duvarına
yapışmasın ürün çatlamasın diye yapılıyor. Fotoğraf 2’de gördüğünüz gibidir sistem. Bir
kerede birkaç tane izolatör üretimi de mümkündür.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Kalıplar iyice temizlenip yağlandıktan sonra pistonlar devreye giriyor ve diğer kalıp duvarı
sabit olan kalıp duvarıyla birleşiyor ve tamamen oturması sağlanıyor. Herhangi bir şekilde
karışım sızmasını engellemek için dışından bazı parçalar takıp daha da sabitleniyor kalıp.
Bundan sonra getirilen karışım hortum vasıtasıyla bu sistemde kalıba alttan aktarılıyor. Yavaş
yavaş karışım doldurulurken sistemin üst tarafına bakılıyor. Üst kısmından karışım çıktığı
zaman kalıbın tamamıyla dolduğu anlaşılıyor ve karışım akışı kesiliyor. Burada izolatör
üretimi bir saat on dakika sürüyor. Bu süreye karışımın katılaşması pişirilmesi ve daha sonra
soğuması da dahildir. Yapılan ürün daha sonra kalıptan çıkarılacaktır fakat yine de her
ihtimale karşın diye kalıp duvarları çok yavaş hareket ettirilerek ürün çıkartılıyor. Eğer
aniden çıkartırsak ürünü kırma riskimiz olduğu için buna dikkat ediliyor. Ürünler hem elle
yapılan hem de otomatik olan izolatörler daha sonra tavlama işlemi için başka bir yere
geçiyor.
Tavlama İşlemi
Bugün de üretilen izolatörlerin nerede tavlandıklarını ve bu işlemin nasıl yapıldığını görmüş

oldum. Tavlama işleminin yapılmasının nedeni yeni üretilen izolatörlerde epoksi malzemenin
iyice birbirine tutunmasını sağlamak için ve daha mukavemetli bir ürün elde edebilmek için
tavlama işlemine tabi tutulurlar. Bu işlemi yapmazsak eğer üretilen üründe belki çatlamalar
olabilir ya da bir darbe aldığında daha kolay kırılabilir ve gerektiği kuvvetlere
dayanamayabilir. Ayrıca malzemenin partiküllerinin birbirine daha iyi tutunmasını sağlamak
için yapılmıştır. Bu işlemin yapılmasının sebebi kalite kriterlerine uygun bir şekilde ürünlerin
tavlanmasını amaçlar.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
İzolatörlerin Tavlama İşlemi
 Kalıptan çıkarılan izolatörleri uygun askı aparatıyla birbirine değmeyecek şekilde

fırının içerisine yerleştirilir.
 Yerleşim sırasında ürünleri gruplayarak dizmeye özen gösterilir.
 Fırının çalıştırılması için yeterli doluluk sağlandığında kumanda panosundan fırını
açarız.
 Fırındaki ısı rolesi üzerinden fırın sıcaklık ayarını kontrol ederiz. Fırın sıcaklık ayarı
başlangıçta 80 derece olmalıdır.
 Tavlama işlemi sırasında kırmızı uyarı ışığı yanınca fırının kapıları açılır.
 Tavlama işlemi bitiminden sonra askı aparatlarını sökerek ürünün üzerinde çatlak v.b
fire nedenleri olup olmadığı kontrol edilir.
 Fire yoksa ürünler taşıma araçlarına yerleştirilir. Eğer fire var ise bunlar üretim şefine
bildirilirler.
Tavlama işlemi genellikle akşam 5’ten sonra yapılır çünkü bu işlem oldukça uzun sürer ve
üretimde ara vermemek için akşam yapılır. Tavlama işlemi 12 saat boyunca sürer ve sistemin
içine sıcak hava üflenir. Böylece metal parçalara epoksi daha iyi tutunur ve daha sağlam bir
malzeme üretmiş oluruz.
Bugün de tavlama işlemi gördükten sonra ürünler üzerinde neler yapıldığını gördüm. İlk
olaraktan tavlamadan çıkan ürünler toplanıp taşıma aracına konuyorlar ve üzerlerine tarih
yazılması için titreşimli kalemin olduğu yere götürülüyorlar. Orada her bir izolatörü tek tek
makineye yerleştiriyoruz ve sabitliyoruz. Üzerindeki tuşlardan üretildiği günün tarihini
girerek her bir izolatöre makine otomatik olarak tarihi işliyor.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Tüm üretilen izolatörlere tarih sırayla atıldıktan sonra bunların hepsi toplanıyor ve
kesimhaneye gönderiliyorlar. Fakat kesimhaneye gönderilmeden önce eğer kalıptan çıkarken
izolatörler üzerinde artık parçalar kalmış ise onlar aletler yardımıyla orada hemen
temizleniyorlar. Kesimhaneye gelen izolatörler burada sırayla kesilip aynı boya getiriliyorlar.
Çünkü üretim sırasında ne olursa olsun az da olsa boy farkları olabileceğinden hepsini
düzgün bir şekilde kesip hepsini eşit boya getiriyoruz. Burada izolatörlerin hepsi eşit boya
getirildikten sonra izolatörler kalite kontrolleri için test alanına getiriliyorlar. Burada her bir
izolatöre sırasıyla vakum testini uyguluyoruz. Daha sonrasında ise yüksek gerilim testi
uygulanır. Ayrıca tüm izolatörler bu aşamaya gelene kadar her işlemden veya her adımdan
sonra teker teker kontrol edilir. Eğer üretim sırasında herhangi bir hata olmuş ise ya da
üründe bir boşluk bir çatlama kırılma olmuş ise bunlar fire alanına yollanırlar ve üretim
şefine haber verilir. Bu adıma kadar gelen kısımda bir hata olmuş ise bu durumda izolatörler
parçalanırlar ve içlerinde bulunan bakır çubuk, fij kontrol edilir. Eğer bu bakırlar sağlam ise
ve kullanılabilir durumdalar ise tekrardan üretim aşaması için yerlerine geri götürülürler
ancak ürünün kalitesini düşürecek durumda olan sağlam olmayan parçalar ise direk olarak
hurdaya verilirler. Böylece en yüksek kalite de üretimi sağlamış oluruz.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Bugün tüm üretim aşamalarından sonraki en önemli kısmı gördüm. Bu kısımda malzemelerin
kalite kontrolleri yapılıyor. Her bir izolatöre sırayla vakum testi ve yüksek gerilim testleri
uygulanıyor. Eğer burada bir sorunla karşılaşılırsa malzeme fire alanına yollanıyor.
Vakum Testi
Üretimden sağlam olarak geçmeyi başaran tüm izolatörler sırayla vakum testinden geçmek
zorundadır. Burada özel bir vakum aleti kullanılmaktadır ve iç basınç -740 mm-hg’ye
getirilir. Bu aşama da bu testi yapmamızın amacı eğer bakır çubuğumuzda bir boşluk çatlak
ya da yarık var ise bu durumda iç basınç giderek sıfıra doğru gelecektir. Böyle bir durum
ortaya çıkar ise ürünün onarılmasının imkanı olmayacağı için fire alanına yollanırlar ve sorun
bakır malzememizde olduğu için de tekrar üretime gönderilemez ve hurdaya verilir bu bakır
parçalar. Bizim istediğimiz boşluğun olmamasıdır. Eğer boşluk olursa kullanıldığı alana göre
ortamdaki yalıtımı sağlayan sıvının ya da gazın dışarı çıkmasına sebep olur. Vakum aleti
fotoğraf 3’te gördüğünüz gibidir. Üzerine 6 adet izolatör yerleştirilir. Fakat burada
izolatörleri üzerine doğru yerleştirmek çok önemlidir. Çünkü eğer bir kısmı konduğu boşluğu
açık bırakırsa ya da bir kısmı havada kaldığından dolayı bir boşluk oluşursa bu durumda
vakum yapılamaz makine boşuna çalışmış olur. Bunun için yerleştirdiğimiz izolatörleri
düzgün bir şekilde kontrol etmeliyiz. Bunlara dikkat ettikten sonra makine çalıştırılır ve iç
basıncı -640 mm-Hg’ye düşürülür. İç basınç istenilen değere düşürüldükten sonra eğer
üzerindeki izolatörler 36kV 400A’lik bushingler ise plastik bir kapak yardımıyla tablo başlığı
geçen kısmı kapatılır ve bir plastik yardımıyla sıkıca tutturulur.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
24 kV 250A’lik bushing izolatörlerin tablo başlığı geçen kısmı ise elastik bir malzeme
yardımıyla kapatılır. Burada başka önemli olan bir husus daha vardır. Vakum aleti çalışırken
içteki basıncı sıfırlayacak olan vana kapalı tutulmalıdır. Ayrıca vakum yapan vana da daha
sonra kapatılmalıdır çünkü ne olursa olsun vakum yapmamızı sağlayan borunun bağlantı
yerlerinde olabilecek en ufak boşluk bile iç basıncın düşmesine sebep olur ve bu da hatalı bir
karar vermemize sebep olabilir. Bunları engellemek için de bu iki vanayı kapalı tutarız test
aşamasında. Bundan sonra 5-7 dakika boyunca bekleriz ve bakarız basınçta bir değişip olup
olmadığına. Eğer basınçta herhangi bir değişim yok ise o zaman ürün sağlam demektir. Fakat
basınçta bir değişim söz konusuysa o zaman izolatörde bir sorun var demektir. Bu durumda
izolatörlerin üzerine konan plastik ya da elastik parçalara bakılır. Boşluk olan izolatörde
vakumdan dolayı o parça içeri doğru emilecektir. Fakat büyük bir boşluk yok ise bunu bazen
bu parçalar sayesinde anlamayabiliriz. Bu durumda daha önceden vakum testinden geçmiş
sağlam olan izolatörler yerleştirilir ve bu sorunlu izolatörün bulunduğu 6 izolatör sırayla yeni
5 sağlam izolatörle denenir ve arada sorun çıkaran izolatör saptanır. Bu test kaliteli ürün
açısından oldukça önemlidir çünkü bu aşamada sorun veren izolatör eğer tespit edilemezse ve
paketlenip müşteriye gönderilirse sorun çıkarır. Çünkü kullanıldığı ortamda ortama göre sıvı
veya gaz bir madde kullanılıyor ve izolatörün bakırında bir boşluk olduğu zaman bu madde
içinden sızar ve yalıtkan madde ortamdan gider. Bu da sorunlara yol açmış olur.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Bugün de vakum testinde yine bulundum ve burada hatalı bir izolatör çıkınca neler
yapıldığını ve neler olduğunu gözlemlemiş oldum. Bir gün içerisinde yaklaşık 100-120 adet
izolatör vakum testinden geçiriliyor. Fotoğraf 4 ve 5’de görüldüğü gibi arızalı olan bir
izolatörde basınç değişiyor. Normalde fotoğraf 4’de görülen iç basınç -640 mm-Hg’dir ve
sorun çıkarmayan bir izolatörde bu sabit bir şekilde kalmalıdır. Ancak bu malzeme de bakır
çubuğunda boşluk olduğundan dolayı iç basınç -400 mm-Hg civarına kadar düşmüştür. Böyle
bir malzemenin onarımı da söz konusu olmadığından dolayı fire alanına gönderilmiştir. Eğer
bakır çubuğun içindeki boşluk ya da çatlak çok daha büyük olsaydı o zaman izolatörün
üzerine takılan plastik kap ve içeri doğru emilecekti ve gözümüzle de bu durumu daha net bir
şekilde gözlemlemiş olacaktık. Fakat fabrika da üretilen ürünlerin çok çok az kısmında böyle
bir hata söz konusudur. Ancak bin tane de bir tane çıkabilecek bir hatadır. Bu hatayı
görebilmem için bana çok daha önceden bozuk çıkmış olan bir malzeme gösterilmiştir.
Bugün de vakum testinden başarıyla geçen izolatörlere yapılan yüksek gerilim testini
gördüm. Burada her bir izolatöre türüne bağlı olaraktan verilen talimatlara uyaraktan gerekli
yüksek gerilimi uygulayaraktan test ederiz. Bu testi yapmamızın amacı da izolatör içerisinden
geçen ve fiji gümüşle kaplanmış olan metalin üzerinden akım geçtiğinde bir elektrik
sıçraması olup olmadığın tespit etmek içindir. Tabi ki bizim istediğimiz burada herhangi bir
sıçramanın olmamasıdır.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Yüksek Gerilim Testi
Yüksek gerilim testi fotoğraf 6’da görmüş olduğunuz sistem üzerinde yapılıyor. Bu sistemi
bir kontrol paneli ile kontrol ediyoruz ve gerilimi kontrol panelinden arttırıyoruz. Bunun için
her bir izolatör sırayla buraya getiriliyor ve izolatörün tablo başlığı geçen kısmına kablo
papuçlarından biri tutturuluyor. Bu kablodan yüksek gerilim geçerek izolatöre ulaşıyor. Eğer
izolatörün alt kısmı topraklanmış metale değmiyor ise izolatöre bir parça takılıp o parçaya da
topraklanmış olan bir kablo papucu takılıyor. Ayrıca her işlemde papuçlar arasında elektrik
sıçraması olmasın diye araya yalıtkan bir plastik takılıyor. Bu yalıtkan plastiğin etrafına
lubricant adı verilen bir malzeme sürülüyor. Bu malzeme silikon gristen yapılır ve bunun
özelliği yüksek kimyasal dirence sahip olması ve çok iyi bir dielektrik malzeme olmasıdır.
Bu sayede sıçramaları da engellemiş oluruz. Bu işlemler yapıldıktan sonra güvenliğimiz için
kafesin içinden çıkıp kafesin kapısını kapatırız.
Güvenliğimiz için kafesin içinden çıktıktan sonra kapıyı iyice kapatırız ve kontrol panelinden
gerilimi veririz. Her bir izolatör çeşidi için farklı gerilim miktarları uygulanmalıdır. Eğer
uygulanması gereken gerilim miktarını aşarsak bu durumda araya koyduğumuz yalıtkan
malzemelerde bir işe yaramayabilir ve 2 kablo papuçları arasında elektrik sıçraması meydana
gelir ve bu da izolatörün dış çeperi üzerinde elektriğin geçtiği yol üzerinde siyah izlere sebep
olacaktır. Bunu istemediğimiz için de her zaman uygulanması gereken gerilim
uygulanmalıdır. Daha fazla gerilim uygulamamak için uygun bir şekilde ayarlamalıyız.
Fotoğraf 7’de gördüğünüz gibi bu izolatöre 38 kV gerilim uygulanmıştır.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Eğer bu üründe bir sorun olsaydı bu durumda kontrol panelinde bulunan bir ışık
yanmayabilirdi ya da kontrol paneli üzerindeki ampermetre de ani değişimler olurdu ve bu
bize üründe hata olduğunu gösterirdi. Şu ana kadar ben hiç öyle hatalı bir ürüne rastlamadım.
Fakat öyle bir ürün çıkmış olsaydı bu durumda o ürün de fire alanına yollanacaktı.
Uygulanan gerilim 1 dakika boyunca sürmektedir aynı zamanda. Bu süre bittiğinde alet
otomatik olarak uyguladığı gerilimi durduracaktır ve bizde kafesin kapısını açtığımızda aletin
şalteri de kapanmış olacaktır.
Yüksek gerilim testini uyguladığım kontrol panelini de yandaki şekilde görüyorsunuz. Bu

panelde en soldaki gösterge uygulanan gerilimi gösteriyor. Onun yanında olan gösterge de
alete giren voltu gösteriyor. En sağda olan gösterge de bizim için en önemli olan göstergedir
yani ampermetredir. Bu gösterge sayesinde ürünün hatalı olup olmadığı anlaşılır. Ayrıca
ampermetrenin yanında olan küçük parçada ışığın olduğu parçadır. Fotoğraf 8’de net
olmamasına rağmen o parçada en sağ tarafında ki ışığı test sırasında yanıyor. Fotoğraf 9’da
da test bittikten sonra yaptığımız şeyi görüyorsunuz. Yine kendi güvenliğimiz için şalter
kapalı olsa bile alet üzerinde yük bulunabilir diye toprağa bağlı metal bir çubuk yardımıyla
alete dokunuruz ve eğer yüklüyse bunun giderilmesini sağlamış oluruz. Böylece çarpılmadan
rahat bir şekilde kafesin içine girip ürünü alabiliriz. Ürünü aldıktan sonra üzerinde kalan
lubricant yağını temizleriz ve taşıma aracına geri koyarız.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Tüm bu gerilim testinden geçmeyi başarmış olan ürünlere de daha sonra CAP tested, HV
tested ve PD tested damgaları vurulur. Bunlar ürünlerin gerekli kalite kontrol aşamalarından
geçtiğini gösteren damgalardır. Fotoğraf 10’da da bu damgaları görüyorsunuz. Fakat yüksek
gerilim testinde sorun çıkaran bir izolatör olur ise bu durumda o izolatör üzerine RED
damgası vurulur ve fire alanına yollanırlar. Bu ürünlerin de içindeki bakırının tekrardan
kullanılamayacağı için yine hurdaya verilirler.
Tanım Uygulanacak Gerilim
Tüm 7.2 kV izolatörler 28 kV
Tüm 12 kV izolatörler 38 kV
Tüm 17.5 kV izolatörler 50 kV
Tüm 24 kV izolatörler 50 kV
34 kV mesnet izolatörler 70 kV
36 kV kapasitif izolatörler 50 kV
Üst sayfa da görmüş olduğunuz tabloda da her bir izolatör için uygulanması gereken
gerilimler verilmiştir. Normalde dayanacağı gerilimden uygun bir miktarda daha fazla
gerilim uygulayarak test yapılır. Bu sayede eğer izolatör kullanıldığı yerde normalde girmesi
gereken gerilimden biraz daha fazlası girerse diye daha fazla gerilim uygulanır. Fakat orada
yazan gerilimden de fazlası izolatöre uygulanmaz.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Normalde daha da fazla gerilime dayanacak kadar kaliteli olmasına rağmen ürüne öyle bir
fazlalıktaki gerilim uygulanırsa ortamdaki havanın neminden dolayı ve izolatör üzerinde
üretimden kalan tozlar olduğundan dolayı test sırasında elektrik sıçraması olur kablo
papuçları arasında ve izolatör yüzeyinde siyah izler kalır. Müşteriye üzerinde izler olan bir
ürün vermemek içinde normalde uygulanması gereken gerilim neyse o uygulanır ve en
verimli sonuçları da almamız sağlanmış olur.
Bugün de bu testlerden geçmeyi başaran ürünlere neler yapıldığını ve aynı zamanda her gün
yapılan kırılma mukavemeti testini gördüm. Vakum ve yüksek gerilim testlerini başarıyla
geçen izolatörler daha sonra taşıma aracı üzerindeyken içindeki gümüş kaplı fij içine kontak
malzemesi takılır. Bu kontak malzemesinin takılmasının sebebi bushingler içindeki kontağın
sıkı temas etmesini sağlamaktır. Çünkü üretilen bushingler iç kısmı biraz geniş olduğundan
tam temas sağlanamaz ve bizde bunun daha sıkı temas edebilmesi için içine kontak
malzemesi takarız. Bunun için çeşitli aletler kullanılır. Ayrıca gün içersinde üretilen
izolatörlerin döküm kalitesini test etmek amacıyla kırılma mukavemeti deneyi yapılır. Bu
testin yapılmasının nedeni her gün aynı kalite de karışım elde edilip edilmediğini kontrol
etmek amacıyla test edilir. Bunun için de fotoğraf 11’de ki düzenek kullanılır. Bu düzenekte
aslında 2 test birden yapılır. İlk olarak torkmetre yardımıyla curve somonun izolatörün
içerisinde gereği şekilde sabitlenip sabitlenmediğinin testi yapılır. Torkmetreyi sıkarak curve
somonun izolatörün dışına çıkıp çıkmadığı gözlenir. Aynı zamanda mekanik dayanım
testinde izolatörün dayanma değerlerine uyup uymadığının da testi yapılır.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Mekanik dayanım testi de fotoğraf 12’de görüldüğü gibi yapılıyor. Bir krikonun yukarı doğru
kaldırılaraktan izolatöre alttan kuvvet uygulanması sonucu olur. İzolatörün dayandığı ağırlık
bir panel üzerinden de okunur. İzolatörün dayanabileceği ortalama kuvvet ona takılan
somonun büyüklüğüne bağlı olaraktan değişir. Aşağıdaki tablo da görüldüğü gibi somon
numaralarına göre dayanabileceği kuvvetler verilmiştir.
Diş Normal değer Nm Max değer Nm Min değer Nm

M6 6.4 7.7 5.1
M8 15 18 12
M10 32 38.5 25.6
M12 45 54 36
M16 110 132 88
M20 220 264 176
M24 295 345 245
Fotoğraf 13’de de kırılma testini uyguladığımız bir izolatör görülüyor. Bu izolatörü sisteme
sabitledikten sonra üzerine takılan dişin türüne göre torkmetreyi ayarladıktan sonra
Somonunu yukarı doğru çekmeye çalıştık ve bir klik sesi geldikten sonra da istenilen değere
geldiğimizi anlamış olduk. Bundan sonra da sistemin ikinci aşaması olan mekanik dayanıma
geldi. Burada da kırmızı görünen kroki ile izolatöre alttan bir kuvvet uyguluyoruz. Bu
kuvveti yavaş yavaş uyguladıktan sonra izolatör belli bir değerde kırılır. Daha sonra bu
değeri bilgisayarda verisini gireriz ve burada her zaman benzer mekanik özelliklere sahip
izolatör üretip üretmediğimiz kontrol edilir.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Tüm bu adımlar tamamlandıktan sonra yani tüm üretim aşamaları bittikten ve gerekli kalite
kontrol testleri yapıldıktan sonra sıra izolatörlerin üzerinin temizlenmesi ve üretim esnasında
oluşan küçük pürüzler gibi ufak şeylerin giderilmesine gelir. Burada eğer üzerinde bir çıkıntı
var ise buralar zımpara kağıtları yardımıyla zımparalanır ve bu kusuru giderilir ya da çok çok
ufak dış yüzeyinde bulunan zarar vermeyecek türden boşluklar var ise bunlarda karışımdan
biraz sürülür ve bu kusuru da giderilir. Ayrıca yüzeyin daha temiz ve parlak olması için hava
tabancasıyla üzerinde ki tozlar atılır ve bir kimyasal sürülerek biraz daha parlak görülmesi
sağlanır. Fakat bu aşamada da ürünün kalitesi gözden geçirilir. Eğer üzerinde herhangi bir
çatlak görülürse ya da gözüken boşluk tahminimizden daha büyük ise o zaman bunlar fire
alanına konabilirler burada. Eğer izolatörün epoksi olan dış kısmında bir kırık varsa bunlar da
müşteriye gönderilmezler çünkü kırıklara ve çatlaklara düzeltme yapmak imkansızdır. Nasıl
bir onarma yöntemi kullanırsak kullanalım ürün ilk fırından çıktığı gibi o kırık ya da çatlak
kısmı aynı dayanıklılıkta olmayacağından dolayı bunlar bu aşamada elenirler. Bu aşamadan
da başarıyla geçmeyi başaran izolatörlerimiz daha sonra ki bölümde kaplanırlar ve kolilere
konaraktan sevkiyata hazır hale getirilirler. Gözden geçirilme kısmında kullanılan zımpara
kağıtları kaba zımpara kağıtlarıdır. Çünkü epoksi çok sert bir malzeme olduğundan ince
zımparalar pek bir işe yaramazlar o yüzden daha çok 80-120 arasında ki kaba zımparalar
kullanılırlar.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Sonuç ve Değerlendirme
Üretim ve organizasyon olarak işletmeyi değerlendirmek gerekirse; her şey tamamiyle belirli
bir sistem içerisinde düzgün olarak yürütülmektedir. Bu sayede de üretim sırasında hiçbir
aksaklık olmamaktadır. Ayrıca üretim için her şey düzenlenmiştir ve azalan malzemelerin
üzerine gene gerekli miktarda alınaraktan deponun boş olmaması sağlanmaktadır.
Organizasyonda da herhangi bir sorun olmadığını düşünüyorum. Herkesin görevi ne yapacağı
belli olduğundan ve bunlar doğru şekilde yapıldığından sistemi oturmuş başarılı bir
işletmedir.
Yaptığım staj açısından da oldukça verimli geçen bir staj süresi yaşadım. Üretim bölümünde
ve kalite kontrolünde yer alaraktan polimer bir malzeme olan epoksi ile nasıl izolatör
üretildiğini, sorunlarla nasıl başa çıkıldığını ve kalitelerinin nasıl ölçüldüğünü öğrenmiş
oldum.
Benden sonra da burada staj yapmayı düşünen arkadaşlarım içinde bence oldukça iyi bir
işletme olduğunu düşünüyorum. Çünkü hem işletmedeki mühendisler hem de fabrika içinde
üretimde yer alan şefler olsun herkes bana her noktada yardımcı oldu. Ayrıca fabrikanın
hemen hemen her yerine girmenizi ve kullanılan elektronik donanımı da kullanmamıza
olanak sağlıyorlar. İşletmede herkes sizin için bütün olanakları sağlıyor.

YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Fotoğraf 1 Fotoğraf 2


YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI


YAPILAN İŞİN
TARİHİ KAPSAMI
Fotoğraf 11 Fotoğraf
Fotoğraf 13


Yeniden Yazılan Staj Defteri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yeniden Yazılan Staj Defteri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

EDE Power’da harmonik filtreli kompanzasyon sistemleri ile kurulu ya da proje

Tel : +90 (216) 593 90 50

Fax: +90 (216) 593 90 60

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Üretim Akış Şeması

 Quartzda’ ki nemin fırında giderilmesi

 Gerekli olan malzemelerin karıştırılması ve hazırlanması (quartz, reçine, epoksi,

 Temizlenip hazırlanmış olan kalıba vakum ortamında santrifüj ile epoksinin

 Ürünün tarihinin titreşimli kalemle yazılması

 Kesimhanede tüm izolatörlerin eşit boyda olması için kesilmesi

 Vakum testinin uygulanması

 Yüksek gerilim testinin uygulanması

 Üretim aşamasında üretilen ürün üzerinde oluşan küçük pürüzlerin giderilmesi ve

 Ürünün kolilere konarak sevkiyata hazır hale getirilmesi

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

 Ø İletken ağırlığını ve iletkenlere gelen ek yükleri karşılamaktır.

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

1. Gövde: İletkenin ve mesnet demirinin tutturulduğu kısımdır.

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Epoksi Nedir ve Nerelerde Uygulanır?

İzolatör Üretimi Aşamaları

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Malzemenin Hazırlanması ve Karıştırılması

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Karışımdan İzolatör Üretimi

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Bugün de üretilen izolatörlerin nerede tavlandıklarını ve bu işlemin nasıl yapıldığını görmüş

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

İzolatörlerin Tavlama İşlemi

 Kalıptan çıkarılan izolatörleri uygun askı aparatıyla birbirine değmeyecek şekilde

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Yüksek Gerilim Testi

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Yüksek gerilim testini uyguladığım kontrol panelini de yandaki şekilde görüyorsunuz. Bu

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Tüm 7.2 kV izolatörler 28 kV

Tüm 17.5 kV izolatörler 50 kV

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Diş Normal değer Nm Max değer Nm Min değer Nm

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ • MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ • MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

Staj Yeri Yetkilisinin Staj Yapanın İmzası

You might also like