Diş Ticaret Mevzuatı

DI
ŞTİ
CARE
TTE
PRAT
İKBİ
LGİ
LER
GÜMRÜKLEME
VE
L
OJİ
STİ
KİŞ
LEMLE
Rİ
BUE
SERÖYKÜGRUBU'
NUNOKURL
ARI
NAARMAĞANI
DIR.
DIfi T‹CARETTE
PRAT‹K B‹LG‹LER
GÜMRÜKLEME
VE
LOJ‹ST‹K ‹fiLEMLER‹
Aral›k 2007
Copyright© Türkiye’deki yay›n haklar› DTR Bas›m, Yay›m, Da¤›t›m ve Dan›flmanl›k Hiz. Tic.
Ltd. fiti.’ne aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya
da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz,
da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kay-
nak gösterilmesi zorunludur.
ARIKAN BASIM YAYIM DA⁄ITIM LTD. fiT‹.
Sayfa Düzeni : Özlem Kelebek

Kapak Bask› : Doruk Ofset (0212 513 76 44)
‹ç Bask› - Cilt : Yaylac›k Matbaas›
Litros Yolu Fatih Sanayi Sitesi
No: 12/197-203 Topkap› - ‹ST.
Tel: (0212) 612 58 60
ÖYKÜ GRUP
Öykü Lojistik – Öykü Gümrükleme – Öykü Sigorta
Editör ve Yazar:
Ali DÖLEK
DTR Dan›flmanl›k / D›fl Ticaret E¤itim Dan›flman›
Katk›da Bulunanlar:
Levent TURUMTAY
Öykü Gümrükleme / Mevzuat Müdürü
G
Hakan MER‹Ç
Öykü Gümrükleme / Gümrük Operasyon Müdürü
G
Faruk MEM‹fi
Öykü Gümrükleme / Gümrük Müflaviri - Mevzuat Müdürü
G
Ayflegül ÖLMEZ
Öykü Lojistik / ‹thalat-‹hracat Müdürü
G
Balcan DEN‹ZKUfiU
Öykü Sigorta / ‹thalat-‹hracat Müdür Yard›mc›s›
G
Hayati SARISAKAL
Öykü Lojistik / Lojistik Müdürü
G
Cana ÖZfiEN
Öykü Lojistik / Lojistik Müdür Yard›mc›s›
G
Emre DEM‹RTAfi
Öykü Lojistik / Lojistik Operasyon Sorumlusu
G
Hülya KIZILCABEL
Öykü Sigorta / Sigorta Sorumlusu
SUNUfi
Türkiye’nin a¤›rl›kl› olarak seksenli y›llarla birlikte h›z kazanan d›fl ticaret hamlesi, her
geçen y›l katlanarak h›z›n› art›rmaya devam ediyor. Küreselleflen dünya ekonomisi içerisin-
de flirketlerimizin ifl kültürleri ve rekabet koflullar› da art›k dünya ölçe¤inde düflünülmesi
ve tart›fl›lmas› gereken bir mesele haline geliyor. Ekonomik ve sosyal hayattaki bu h›zl› de-
¤iflim, beraberinde ticarete bak›fl› da yerel olmaktan global olmaya do¤ru çevirmeyi kaç›-
n›lmaz k›l›yor. D›fl ticaretin son y›llardaki artan önemi asl›nda tam da bu noktada karfl›m›-
za ç›k›yor. Ticaret, art›k sadece iç pazara yönelik bir aktivite olarak de¤il, yurtd›fl› pazarla-
ra yönelik bir eylem alan› olarak da düflünülmesi gereken bir anlam kazan›yor. D›fl ticaret,
ticaretin ayr›lmaz bir parças› olarak konumlan›yor.
D›fl ticaretin kazand›¤› bu önem ve kendisine yönelik yo¤un ilgi, beraberinde bilgi ih-
tiyac›n› kaç›n›lmaz k›l›yor. Bilginin önemi, çok farkl› süreçleri içinde bar›nd›ran d›fl ticaret
gibi bir konu sözkonusu oldu¤unda daha da art›yor. Hele hele bu süreçlerin hukuki sorum-
luluklar noktas›nda büyük önem arzeden hususlar oldu¤unu ve her bir sürecin arka pla-
n›nda yo¤un bir mevzuat›n ve hukuki kurallar manzumesinin yer ald›¤›n› düflünecek olur-
sak, d›fl ticaret mesle¤inde bilgi birikiminin önemi kendisini çok daha fazla hissettiriyor.
Öykü Grup olarak, iflte tam bu noktada d›fl ticaret firmalar›n›n konu ile ilgili bilgi ih-
tiyac›n› anlafl›l›r bir dille kaleme al›nm›fl pratik bilgiler içeren bir çal›flma ile k›smen de olsa
gidermek arzusuyla yola ç›kt›¤›m›z› söyleyebiliriz.
Öykü Grup olarak, gümrük sektöründe bafllayan öykümüz, firmalar›m›z›n ihtiyaçlar›-
na bütüncül çözümler getirebilmek amac›yla lojistik ve sigorta alanlar›na da geniflleme
göstererek d›fl ticaret ve lojistik konusunda ciddi bir deneyim kazanm›flt›r. Firmalar›n her
türlü lojistik ve gümrük sorunlar›na h›zl› ve do¤ru yan›t verebilen bilgi tabanl› bir organi-
zasyon olmay› hedefledik. Do¤ru ve güvenilir bilgi gerektiren bir alanda çal›flt›¤›m›z›n her
zaman bilinci içinde hareket ettik. Bu hedef ve bilinç do¤rultusunda iflbirli¤i içinde oldu¤u-
muz firmalara birer “müflteri” gözüyle de¤il, her birinin bir “ifl orta¤›”, “partneri” oldu¤u-
muz bilinciyle yaklaflt›k.
‹flte bu elinizdeki çal›flma da Öykü Grup olarak bu düflünce ile haz›rlad›¤›m›z, ifl or-
taklar›m›z›n bilgi ihtiyac›n› gidermeye matuf küçük bir katk› olarak görülmeli. Gümrük ve
lojistik mesle¤inin sadece gümrükte ifl takibi olarak görülmemesi gerekti¤inden hareketle
ve partnerlerimiz olan firmalar›n bugüne kadar her türlü d›fl ticaret, gümrük, lojistik ve si-
gorta alan›ndaki ihtiyac›na bütünsel çözümler getirebilecek güçte bir bilgi tabanl› organi-
zasyon olmay› hedefleyen Öykü Grup, bu küçük çal›flma ile firmalar›m›z›n yönetici ve çal›-
flanlar›n›n bilgi da¤arc›¤›na d›fl ticaret ve gümrük konusuyla ilgili ufak bir katk›da bulunma-
y› amaçl›yor.
Uzun ve yorucu bir ekip çal›flmas›n›n ürünü olan bu eseri farkl› k›lan en önemli özel-
li¤in teori ile prati¤i birlefltiren bir yap›ya sahip olmas›nda yatt›¤›n› söyleyebiliriz.
‹fl ortaklar›m›z›n ve genelde d›fl ticaret camias›n›n bilgi birikimine nacizane bir katk›-
da bulunabilmek ümidiyle elinizdeki çal›flmay› Öykü Grup olarak sizlere takdim etmekten
büyük mutluluk ve haz duydu¤umu belirtir, bu vesileyle kitab›n haz›rlanmas›nda eme¤i ge-
çen bütün mesai arkadafllar›ma teflekkür eder, ve tabii ki bu fikrimi kendisine açt›¤›m gün-
den itibaren her türlü deste¤i esirgemeyerek bizimle ifl birli¤i içine girerek elinizdeki kita-
b›n flekillenmesine katk›da bulunan d›fl ticaret e¤itmeni Ali Dölek Bey’e ve DTR Dan›flman-
l›k çal›flanlar›na da flükranlar›m› iletirim.
Öykü’müz devam ediyor…
Hakan DURAN
ÖYKÜ GRUP
Yönetim Kurulu Baflkan›
ÖNSÖZ
Türkiye’de d›fl ticaret alan›na ilgi artt›kça yay›n faaliyetleri de h›z kazan›yor. Bugüne
kadar ço¤unlukla mevzuat derlemeleri ve mevzuattan adaptasyonlar fleklinde haz›rlanan
yay›nlar, son y›llarda daha aç›klay›c›, ö¤retici metinler olarak karfl›m›za ç›k›yor. Akademik
çevrelerin de konuya ilgisinin oluflmas› do¤rultusunda teori ile prati¤i birlefltiren çal›flmala-
r›n say›s› her geçen gün art›yor. Her ne kadar özlenen seviyede olmasa da art›k konuyla
ilgili kiflilere hitap eden kaliteli, elle tutulur nitelikte eserleri kitapç› raflar›nda bulabilmek
imkan dahilinde.
Elinizdeki bu çal›flma da pratik ile teoriyi birlefltirme noktas›nda d›fl ticaret alan›ndaki
yay›n bofllu¤unu doldurmaya yönelik küçük de olsa bir katk›da bulunmay› hedefliyor. Ki-
tab›n özellikle uygulaman›n halen içinde olan kiflilerin de deste¤iyle haz›rlanm›fl olmas› ça-
l›flmay› daha da anlaml› k›l›yor.
DTR Dan›flmanl›k olarak son yedi y›ld›r d›fl ticaret alan›nda yürüttü¤ümüz yo¤un se-
miner programlar› dolay›s›yla sektörün sorunlar›n› çok iyi bildi¤imiz gibi, sektör çal›flanlar›-
n›n pratik bilgilere ihtiyac›n›n da fark›nday›z. Bu alandaki yay›n bofllu¤unu gidermek ama-
c›yla bugüne kadar yapt›¤›m›z baz› bülten, dergi ve sirküler benzeri çal›flmalar›n yan› s›ra
kitap haz›rlama noktas›nda da arzumuz sürekli canl› idi. Öykü Grup’tan bu yönde bir iflbir-
li¤i talebi gelmesi üzerine hiç tereddütsüz bu ifl için hemen kollar› s›vad›k. Öykü Grup’un
deneyimleri ile DTR Dan›flmanl›k’›n deneyimlerinin harmanlanmas›ndan güzel bir çal›flma
do¤aca¤›na inanc›m›z tam idi.
Bu düflünce ve heyecan ile oluflan elinizdeki eseri sektör çal›flanlar›na ve genel okura
takdim etmekten büyük keyif ald›¤›m› bilmenizi isterim. DTR Dan›flmanl›k’›n seminer faali-
yetlerinin yan› s›ra yay›n faaliyetlerinin bir halkas› olan bu çal›flma, ayn› zamanda, lojistik
ve gümrük müflavirlik firmalar› ile yürütülen bilgi tabanl› iflbirli¤ine de güzel bir örnek tefl-
kil ediyor.
Kitab›n temel çat›s› ve içerik ak›fl› taraf›mdan haz›rlanm›fl olsa da Öykü Grup çal›flan-
lar›n›n deneyimlerinden süzülmüfl önemli katk›lar›n da metnin içine yo¤un biçimde yediril-
di¤ini belirtmem gerekir. Özellikle lojistik bölümüyle ilgili k›s›mlar›n neredeyse tamamen
Öykü Lojistik çal›flanlar›n›n elinden ç›kt›¤›n› teslim etmek durumunday›m. Benim haz›rlad›-
¤›m bölümleri de büyük bir titizlikle ve dikkatle okuyarak görüfl, öneri ve elefltirilerini geti-
rerek yer yer önemli eklemeler yapan bütün eme¤i geçen arkadafllara bu vesile ile teflek-
kür etmek isterim.
Bu projeyi önererek d›fl ticaret konusunda yeni bir eserin haz›rlanmas›na vesile olan
ve her türlü maddi-manevi katk›y› esirgemeyen Öykü Grup Yönetim Kurulu Baflkan› Say›n
Hakan Duran Bey’e, Öykü Grup yönetici ve çal›flanlar›na, kitab›n bask› süreçlerini titizlikle
yürüten Ar›kan Yay›nlar› yönetici ve çal›flanlar›na, çal›flmalar›mdaki sekreterya hizmetlerini
s›k›lmadan yürüten DTR Dan›flmanl›k çal›flanlar›na ve özellikle asistan›m Tuba Ertu¤rul’a te-
flekkür ederim.
Ali DÖLEK
DTR Dan›flmanl›k
D›fl Ticaret E¤itim Dan›flman›
ali.dolek@dtr.com.tr
DIfi T‹CARETTE PRAT‹K B‹LG‹LER VE LOJ‹ST‹K ‹fiLEMLER
B‹R‹NC‹ BÖLÜM
ULUSLARARASI
T‹CARET KURALLARI
VE
DOKÜMANTASYON
ULUSLARARASI T‹CARET KURALLARI VE DOKÜMANTASYON
B‹R‹NC‹ BÖLÜM
D›fl ticarete ilk ad›m atacak kifli veya kurumlar›n öncelikle uluslararas› ticaret
kurallar›n› bilmesi gerekir. Her ülkenin ticaret kurallar›, ihracat ve ithalat› düzen-
leyen yasalar› olmakla birlikte, dünyada milletleraras› ticareti düzenleyen kurallar
mevcuttur.
Dünya ticaretinin prensip kararlar› ve temel ilkeleri, Dünya Ticaret Örgütü -
DTÖ (World Trade Organization - WTO) taraf›ndan tespit edilir. Ancak ihracat ve
ithalat ifllemlerinde bilinmesi gerekli uygulamaya yönelik temel kurallar› ise Millet-
leraras› Ticaret Odas› – MTO (International Chamber of Commerce – ICC) belirler.
‹hracat ve ithalat ifliyle u¤raflan kiflilerin öncelikle Milletleraras› Ticaret Odas›
taraf›ndan belirlenen uluslararas› ticaret kurallar›n› bilmesi gerekir. Milletleraras›
Ticaret Odas›’n›n uluslararas› ticaret kurallar› ile ilgili olarak yay›nlad›¤› ve ICC Bül-
tenleri ad› verilen hukuk metinleri, kurallar› oldu¤u kadar, uluslararas› ticarette
kullan›lan temel kavramlar› ve deyimleri içermesi aç›s›ndan önemlidir.
Uluslararas› ticaret yaparken sürekli kullan›lan ve s›k s›k karfl›m›za ç›kan tica-
ri deyimlerin büyük bir k›sm› –özellikle taraflar aras›ndaki riskleri içerenler- ICC
Bültenlerinde yer alan ve izah edilen kavramlard›r.
ICC Bültenleri, temelde, dünya üzerindeki iki ayr› ülkede yerleflik ihracatç› ile
ithalatç› aras›nda mal ve para hareketine iliflkin do¤abilecek ticari uyuflmazl›klar›
bafltan önlemek amac›yla oluflturulmufl standart ticari kavramlar› ve bunlar›n hu-
kuki yorumlar›n› içermesi aç›s›ndan oldukça önemlidir.
‹hracatç› ve ithalatç› firmalar, birbirleriyle yapacaklar› ticari ifllem için öncelik-
le belli baz› konularda anlaflma yapma gere¤i duyarlar. Her iki taraf›n zihninde de
yap›lacak ticarete iliflkin baz› soru iflaretleri ve içlerinde tafl›d›klar› endifleler mev-
cuttur. ‹hracatç› özellikle satt›¤› mal›n paras›n› al›p alamamak konusunda parasal
konularla ilgili ödemeye yönelik endifleler tafl›rken, ithalatç› ise sat›n alaca¤› ma-
l›n zaman›nda teslim edilip edilmeyece¤i, yüklemenin gerçeklefltirilip gerçekleflti-
rilmeyece¤i türünden mala ve teslimata iliflkin endiflelere sahiptir.
Bu nedenle, ticarete bafllarken taraflar›n endiflelerini temelde mal hareketi
ve para hareketine iliflkin endifleler olarak ikiye ay›rmak mümkündür. Uluslarara-
s› ticari sözleflmeler incelendi¤inde de ço¤unlukla temel olarak bu iki hareketi
aç›klay›c› hükümler üzerinde taraflar›n anlaflmaya vard›klar› dikkati çeker.
Milletleraras› Ticaret Odas› da yay›nlad›¤› bültenler ile taraflar›n bu yöndeki

endiflelerini giderici nitelikte kavramlar› kullan›m alan›na kazand›rm›fl ve her tica-
ri harekette karfl›m›za ç›kan ve kullan›lan d›fl ticaret terimlerini aç›klay›c› yasal ze-
mini oluflturmufltur.
Milletleraras› Ticaret Odas› bültenlerini iki grupta ele al›p incelemek müm-
kündür:
Mal Hareketine ‹liflkin Kurallar ve INCOTERMS Bülteni
Para Hareketine ‹liflkin Kurallar ve Ödeme fiekillerine Ait Bültenler (Akreditif
gibi…)
MAL HAREKET‹NE ‹L‹fiK‹N ULUSLARARASI KURALLAR

ve
TESL‹M fiEK‹LLER‹
‹hracatç› firman›n satt›¤› mal›n ithalatç›n›n adresine ulaflana kadar geçirdi¤i
baz› süreçler mevcuttur: ‹ç tafl›ma, yükleme, ihracat gümrüklemesi, uluslararas›
tafl›ma, boflaltma, ithalat gümrüklemesi, ithalatç› ülkedeki iç tafl›ma gibi…
Mal›n ihracatç› firmadan ithalatç› firmaya ulaflana kadar tafl›ma esnas›nda
karfl›m›za ç›kan bu süreçler belli maliyetler do¤urdu¤u gibi, baz› riskleri de bün-
yesinde tafl›r.
D›fl ticarette taraflar her fleyden önce bu konuda anlaflmaya varmak ve bu
süreçlerin maliyet ve risklerini nas›l paylaflacaklar› konusunda karar vermek zorun-
dad›rlar. Mal›n ihracatç› firma taraf›ndan ithalatç›ya nerede teslim edilece¤i soru-
nu, d›fl ticarette bu aç›dan öncelikle cevapland›r›lmas› gerekli bir problem alan›
olarak karfl›m›za ç›kar. Uluslararas› ticarette biz buna k›saca “mal›n teslim yeri”
ad›n› veririz.
Mal›n teslim yerinin belirlenmesi, ilk bak›flta basit bir ifllem gibi görünse de,
asl›nda uluslararas› ticarette mal hareketinin pek çok riskinin de nas›l paylafl›laca-
¤›n› izah eder niteliktedir. Bu aç›dan mal›n belirlenen teslim yeri, bir risk paylafl›m
noktas› olarak da görülebilir. Teslim yerine kadar olan masraflar ihracatç›ya, tes-
lim yerinden sonra oluflacak masraflar ithalatç›ya aittir.
Uluslararas› ticaret ifllemlerinde taraflar aras›ndaki anlaflmazl›klar› bafltan gi-
dermek ve mal›n teslimat› esnas›nda yap›lacak harcamalar›n ve ortaya ç›kabilecek
risklerin kime ait olaca¤›n› belirlemek amac›yla Milletleraras› Ticaret Odas›, k›sa
ad› INCOTERMS olan Ticari Terimlerin Yorumlanmas› için Uluslararas› Kurallar (In-
ternational Rules for the Interpretation of Trade Terms) adl› bülteni yay›nlam›flt›r.
INCOTERMS Bülteninde, uluslararas› ticarete konu olan mal al›m-sat›m ifllem-
lerinde taraflar›n haklar›n› ve sorumluluklar›n› belirleyici mahiyette temel esaslar
tespit edilmifl ve bu esaslar belli teknik terimlerle ifade edilmeye çal›fl›lm›flt›r.
‹hracat-ithalat ifllemlerinde firmalar, öncelikle bu terimlerle konuflmakta ve fi-
yat tekliflerini bile bu terimler ile birlikte vermektedirler.
Türkçe’de ve d›fl ticaret çevrelerinde “teslim flekilleri” ad› verilen bu terimler,
taraflar›n mal hareketine iliflkin zihinlerine tak›lan pek çok sorunu üç harf içinde
izah edebilen ve pek çok soruna aç›klay›c› yorumlar kazand›ran kavramlard›r.
Teslim flekillerinin aç›kl›k getirdi¤i sorular flöyle s›ralanabilir:

Sat›lan mal al›c›ya nerede teslim edilecektir? Mal›n teslim yeri neresidir?
Uluslararas› tafl›ma ücreti (navlun) kime ait olacakt›r?
Nakliye esnas›ndaki hasar› kim üstlenecektir? Dolay›s›yla sigorta yapt›r-
ma sorumlulu¤u kime aittir?
‹thalat gümrükleme ifllemlerinin maliyetini kim üstlenecektir?
‹hracat gümrükleme ifllemlerinin maliyetini kim üstlenecektir?
Yükleme masraf› ve riski kime aittir?
Boflaltma masraf› ve riski kime aittir?
‹hracatç› ülkedeki iç tafl›ma (dahili tafl›ma) sorumlulu¤u kimdedir?
‹thalatç› ülkedeki iç tafl›ma (dahili tafl›ma) sorumlulu¤u kimdedir?
Uluslararas› ticarette taraflar öncelikle yukar›daki sorulara aç›kl›k getirmek

zorundad›r. Hatta teklif verirken veya al›rken, teklif fiyat›n›n içine hangi masraf-
lar›n dahil oldu¤unu düflünmek gerekir. Bu aç›dan teslim flekilleri, uluslararas› ti-
carette fiyatlar ile birlikte kullan›l›r. (FOB 100.000 Dolar gibi…) Sat›c› veya al›c›,
belirlenen bir fiyata, hangi masraflar›n dahil oldu¤unu bilmek mecburiyetindedir.
Milletleraras› Ticaret Odas›, taraflar aras›ndaki bu s›k›nt›lar› gidermek ama-
c›yla haz›rlad›¤› INCOTERMS bültenini öncelikle 1936 y›l›nda yay›nlam›flt›r. Ancak
geliflen dünya ticareti bütün yasal düzenlemelerde oldu¤u gibi bu bültende de
de¤ifliklikleri zorunlu k›lm›flt›r. Baz› ara de¤iflikliklerin yan› s›ra 1990 y›l›nda yeni-
lenen bülten, son halini 2000 y›l›nda alm›flt›r. fiu anda Türkiye de dahil bütün
dünyada güncel olarak kullan›lan bülten 1 Ocak 2000 tarihinde yürürlü¤e giren
INCOTERMS-2000 isimli yay›nd›r.
INCOTERMS-2000’de yer alan 13 teslim flekli temelde dört ana grupta ince-
lenir:
GRUP E
GRUP F
GRUP C
GRUP D
GRUP E:
Bu grupta tek bir teslim flekli yer al›r: Ex-Works.
EXW - EXWORKS
K›saca EXW fleklinde yaz›lan bu teslim fleklinde, ihracatç› firman›n satt›¤› ma-
l› kendi iflletmesinde teslim etmesi kastedilir. ‹hracatç› firman›n, kendi ticari ifllet-
mesinde sat›fla konu olan mallar› ithalatç› emrine belirlenen tarihte teslime haz›r
hale getirmesi flart›n› içeren bir sat›fl fleklidir. ‹thalatç›, bu tarihte mallar› kendi
nakliyecisi arac›l›¤›yla ihracatç›n›n ambar›ndan teslim al›r.
‹hracatç› ülkedeki iç tafl›ma, yükleme, ihracat gümrükleme masraf›, navlun
(uluslararas› tafl›ma ücreti), sigorta maliyeti, boflaltma masraf›, ithalat gümrükle-
me masraf› gibi, ihracatç›n›n kap›s›ndan itibaren oluflabilecek bütün masraflar ve
riskler al›c›ya (ithalatç›ya) aittir. Exworks teslim fleklinde, bakkaldan ekmek almak
tarz›nda bir al›m gerçeklefltirildi¤i düflünülebilir.
Teslim flekilleriyle ilgili genel bir hat›rlatma olabilecek önemli bir husus da tes-
lim flekillerinin sonuna bir yer ad› belirleme zorunlulu¤udur. Bu zorunluluk tabi-
i ki exworks için de geçerlidir.
Yer ad›n›n belirlenmemesi, ticari pratikte baz› sorunlar› beraberinde getirebi-
lir. Exworks, yani sat›c›n›n adresinde teslim, ama buras› neresidir? Sat›c›n›n birden
fazla yerde fabrikas›, deposu olmas› durumunda hangi yer eflyan›n teslim al›na-
ca¤› yer olarak kabul edilecektir. Bu nedenle her teslim fleklinde oldu¤u gibi, ex-
works’te de EXW-ANKARA tarz›nda bir yaz›m ile teslim koflulu kadar, teslim ye-
rine de aç›kl›k getirilmesi gerekir.
GRUP F:
F grubu teslim flekillerinin en genel özelli¤i, uluslararas› tafl›ma ücreti, yani
navlunun, ithalatç› firmaya ait olacak flekilde mal›n ç›k›fl ülkesinde bir yerlerde tes-
lim edilmesidir. FCA, FAS ve FOB olmak üzere üç teslim fleklini içerir.
FCA – FREE CARRIER (Belirlenen Yerde Tafl›y›c›ya Teslim)

‹hracatç› firman›n, kararlaflt›r›lan yerde mallar› belirlenen tafl›y›c› firmaya ih-
racat gümrüklemesi yap›lm›fl halde teslim etmekle yükümlü oldu¤u sat›fl fleklidir.
‹hracatç› firma, ihracat gümrükleme masraflar›n› ve teslim yerine kadar olan
varsa iç tafl›ma ücretini ödeyerek ithalatç›n›n nakliyecisine mal› teslim eder. Ulus-
lararas› ticarette nakliye ücretini ödeyecek taraf›n nakliyeci seçme hakk› ve so-
rumlulu¤u vard›r. Bu nedenle FCA’da nakliyeci genelde ithalatç›n›n belirledi¤i bir
kurum olur. Ancak gerekirse ithalatç›ya yard›mc› olmak ad›na ihracatç› da bir fir-
ma belirleyebilir; tabii ki tafl›ma ücreti ithalatç›ya ait olmak üzere.
‹thalatç› firma, nakliyeciye teslim edilen mal›n uluslararas› tafl›ma ücreti (nav-
lun), sigortalanmas›, kendi ülkesine geldi¤indeki boflaltma, gümrük vergisi, iç ta-
fl›ma türünden bütün masraflar› üstlendi¤inin bilincinde olmal›d›r.
FAS – FREE ALONGSIDE SHIP (Ç›k›flta Gemi Yan›nda Teslim)

‹hracatç›n›n, sat›fla konu olan mallar› belirlenen tarihte anlafl›lan geminin ya-
naflt›¤› limanda teslim etmesi anlam›na gelir. Limana kadar olan masraflar, ihra-
catç› ülkedeki iç tafl›ma ücreti ihracatç› firma taraf›ndan karfl›lan›r.
Limandaki ihracat yükleme masraf› ve riski, nakliyeciye ödenecek navlun

(uluslararas› tafl›ma ücreti) türünden bu süreçten sonraki bütün di¤er masraflar
ithalatç›ya aittir.
FAS teslim fleklinde, ihracatç› mallar› ç›k›fl liman›na kadar getirerek kendi ül-
kesindeki iç tafl›ma ücretini öder ve mal› limana kadar getirip gümrüklemeyi de
yaparak nakliyeciye teslim eder.
FAS teslim fleklinde yükleme masraflar› ithalatç›ya aittir.
FOB – FREE ON BOARD (Ç›k›flta Gemi Üstünde Teslim)

‹hracatç› firman›n, sözleflme kapsam›ndaki mallar› belirlenen tarih ve liman-
da geminin üstüne yüklenmesini temin etmesi ve bu ana kadar oluflacak bütün
masraflar› ve riskleri üstlenmesi anlam›na gelen bir teslim fleklidir. Piyasada en
yayg›n kullan›lan teslim fleklinden biridir.
FOB teslim fleklinde ihracatç›, temelde, firmas› ile liman aras›ndaki iç tafl›ma
ücretini, limandaki gümrükleme ve yükleme masraf›n› karfl›lar. Navlun ücreti, ma-
l›n uluslararas› nakliye ile ilgili risklere karfl› sigortalanmas› türünden maliyetleri ise
ithalatç› firma üstlenmifl kabul edilir.
GRUP C:
Uluslararas› tafl›ma ücretinin (navlunun) ihracatç› taraf›ndan ödendi¤i ama
mal›n teslim yerinin yine ihracatç› ülkede, ç›k›flta araç üstü oldu¤u teslim fleklidir.
Tafl›ma ücretinin var›fl yerine kadar ödenmifl olmas›na ra¤men teslim yerinin
halen ç›k›fl ülkesi olmas› durumu genelde piyasada anlafl›lmas› en zor konular›n
bafl›nda gelir; hatta tam tersi anlam›nda yorumlanarak yanl›fl bilinir. C grubu tes-
lim flekillerinde mal›n teslim yeri yine ç›k›fl ülkesindedir ve ihracatç›n›n sorumlulu-
¤u burada biter. Ancak sanki ithalatç› ad›na hareket eder tarzda tafl›ma ücretini
(baz›lar›nda sigortay› da) maliyet olarak üstlenir.
CFR – COST AND FREIGHT (Navlun Ödenmifl Olarak Ç›k›flta

Gemi Üstü Teslim)
‹hracatç› firman›n, sat›fl sözleflmesi kapsam›ndaki mal› ç›k›fl liman›na getirip
gümrükleyerek gemiye yüklemesi ve var›fl liman›na kadarki tafl›ma ücretini de
ödemesi esas› üzerine kurulu bir teslim fleklidir. Mal›n tafl›nmas› esnas›nda olufla-
bilecek hasarlara karfl› sigortalanmas› sorumlulu¤u ise ithalatç›ya aittir.
CFR teslim flekli, Milletleraras› Ticaret Odas›’n›n haz›rlad›¤› Incoterms bülte-
ninde belirlenen hususlara göre, sadece deniz yolu tafl›mac›l›¤›nda kullan›l›r. Ha-
vayolu, karayolu, demiryolu gibi di¤er tafl›ma türlerinde ise afla¤›da geçen CPT
teslim fleklini kullanmak esast›r. Ancak pratik ticari hayatta CFR teslim fleklinin her
nakliye türünde kullan›ld›¤›n› görürüz. Hatta CFR’›n ilk olarak tarih sahnesine ç›k-
t›¤› 1990 y›l›ndan önce 1936 bülteninde varolan C&F (CF veya C and F) fleklinde
kullan›m›na da flahit olmak mümkündür. Bu durumun kafa kar›fl›kl›¤›na yol açma-

mas›n› öneririz.
CIF – COST, INSURANCE AND FREIGHT (Navlun ve Sigorta Ödenmifl

Olarak Ç›k›flta Gemi Üstünde Teslim)
‹hracatç›n›n, ihraç mallar›n› ç›k›fl liman›na getirip gümrükleyerek gemiye yük-
lemesi ve var›fl liman›na kadarki nakliye ücretinin yan› s›ra sigorta maliyetini de
üstlenmesi anlam›na gelir.
CIF teslim flekli, genelde piyasada yanl›fl alg›lanan ve en tart›flmal› teslim flek-
lidir. Bu teslim fleklinde ihracatç›, gemiye yükledi¤i mal›n var›fl liman›na kadarki
navlununu ödedi¤i gibi sigortay› da kendisi yapt›r›r. Ancak navlunu ödüyor ve si-
gortay› yapt›r›yor olmas›, mal›n teslim yerinin var›fl ülkesi olmas› anlam›na gel-
mez. ‹hracatç› sadece bu süreçlerin maliyetini üstlenmifl ve bafltan ona göre bir
fiyatland›rma politikas› gütmüfltür.
Bu nedenledir ki CIF teslim flekli üzerine yap›lan anlaflmalarda, ithalatç› fir-
man›n çok uyan›k olmas› ve kendi üzerinde olan riskin ihracatç› taraf›ndan sigor-
taland›¤›n›n bilincinde olmas› gerekir. Bu yüzden ihracatç›ya bütün riskleri kufla-
tan bir sigorta yapt›rmas› yönünde uyar›da bulunmas›nda fayda vard›r.
CPT – CARRIAGE PAID TO… (Belirlenen Yere Kadar Navlun Ödenmifl

Halde Teslim)
‹hracatç› firman›n belirlenen var›fl yerine kadar navlunu ödenmifl halde mal›
gümrükleyerek ve yüklemeyi gerçeklefltirerek ç›k›flta nakliyeciye teslim etmesi an-
lam›na gelir.
CPT teslim fleklinde temel mant›k ve iflleyifl asl›nda CFR’dan hiç de farkl› de-
¤ildir. Tek fark, bu teslim fleklinin havayolu, karayolu ve demiryolunda kullan›lma-
s›d›r. Piyasada çok az bilinen ancak hukuken bilinmesi gereken bu hususa göre
CFR teslim flekli sadece denizyolu tafl›mac›l›¤›nda, CPT ise di¤er tafl›ma türlerinde
kullan›l›r.
CIP – CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO… (Belirlenen Yere Kadar

Navlun ve Sigorta Ödenmifl Halde Teslim)
‹hracatç› firman›n belirlenen var›fl yerine kadar navlunu ödenmifl ve sigorta-
s› yapt›r›lm›fl halde eflyay› yükleyerek nakliyeciye teslim etmesi esas› üzerine kuru-
lu bir teslim fleklidir.
CIP teslim flekli, temel mant›k ve iflleyifl olarak CIF’e benzer. Ancak CIF deniz-
yolu tafl›mac›l›¤›nda, CIP ise di¤er tafl›ma türlerinde (hava, kara, demir) kullan›l›r.
Piyasada bu hususun da çok fazla ihmal edildi¤ini ve bilinmedi¤ini görürüz.
GRUP D:
‹hracatç›n›n mal› gerçek manada var›fl ülkesinde, ithalatç› ülkede teslim et-
mesi anlam›na gelen kavramlar› içeren bir gruptur. ‹hracatç›n›n var›fl ülkesine ka-
dar bütün sorumlulu¤u ve riski üstlendi¤i teslim flekilleri D grubunda yer al›r. C
ile D grubu aras›ndaki en önemli fark, C grubu teslim flekillerinde ihracatç›n›n va-
r›fl ülkesine kadar navlunu ve belki sigortay› da yapt›rmas› ama sanki ithalatç› ad›-
na hareket edercesine sadece maliyeti üstlenmesi esas iken, D grubunda sadece
maliyeti üstlenmek de¤il, riski de var›fl ülkesine kadar üstlenmesi noktas›nda kar-
fl›m›za ç›kar.
DAF – DELIVERED AT FRONTIER (S›n›rda Teslim)

‹hracatç› ile ithalatç› ülkenin s›n›r›nda mal›n teslim edilmesi temel mant›¤›
üzerine kurulu bir teslim fleklidir. S›n›r, risk paylafl›m noktas›d›r.
‹hracatç›, mal› s›n›ra kadar navlununu, sigortas› ve ihracat gümrükleme ma-
liyetini üstlenerek getirir ve bu aflamadan sonraki navlun, sigorta türünden mali-
yetler ithalatç›ya aittir.
Piyasada ço¤unlukla komflu ülke ticaretlerinde ve serbest bölgelerde karfl›m›-
za ç›kan DAF teslim flekli, s›n›r› taraflar aras›ndaki riskin paylafl›m yeri olarak be-
lirlemek anlam›na gelir.
DES – DELIVERED EX SHIP (Var›flta Gemi Üstünde Teslim)

‹hracatç› firman›n, belirlenen var›fl liman›nda gemi üzerinde mal› ithalatç›ya
teslim etmesi anlam›nda kullan›lan bir teslim fleklidir. Boflaltma masraf› ise itha-
latç›ya aittir.
Var›fl liman›na kadarki navlun ve sigortay› ihracatç› yapt›r›r ve teslim flekille-
rinin genel mant›¤› do¤rultusunda teslim yerine kadarki riski de üstlenmifl olur.
Bu aç›klamadan sonra özellikle CIF teslim fleklinin daha iyi anlafl›labilmesi için
okurlar›m›zdan DES ile CIF’i zihinlerinde karfl›laflt›rmalar›n› rica ederiz.
CIF’te bilindi¤i gibi var›fl noktas›na kadarki navlun ve sigorta maliyeti ihracat-
ç› taraf›ndan ödenir. DES’te de bundan farkl› bir maliyet do¤maz. Ancak CIF’te
mal›n teslim yeri ç›k›flta gemi üzeri iken, DES’te var›flta gemi üzeridir. Bu hususa
dikkat edilmesinde fayda vard›r.
DES teslim fleklinde ithalatç›, kendi ülkesindeki boflaltma masraflar›n›, ithalat
gümrük masraflar› ve vergilerini, liman ile firmas› aras›ndaki iç tafl›may› karfl›lar.
DEQ – DELIVERED EX QUAY (Var›fl Liman›nda Teslim)

‹hracatç› firman›n satt›¤› mal› ithalatç›n›n ülkesindeki var›fl liman›nda boflalt-
ma masraflar› da kendisine ait olacak flekilde teslim etmesi anlam›nda kullan›lan
bir teslim fleklidir.
‹hracatç›n›n ithalatç› ülkedeki gümrük masraflar›n› da ödeyip ödememesi du-

rumuna göre DEQ’in iki türü mevcuttur:
DEQ – Duty Paid: Gümrük Vergileri Ödenmifl Olarak R›ht›mda Teslim
DEQ – Duty Unpaid: Gümrük Vergileri Ödenmemifl Olarak R›ht›mda
Teslim
DEQ-Duty Paid teslim fleklinde, ihracatç› ithalatç› ülkedeki ithalat gümrük ver-
gilerini de sorumluluk olarak üstlenmifl olur ve ödemekle yükümlüdür. Tabii yu-
kar›da yapt›¤›m›z bir ikaz› ve hat›rlatmay› burada da yapma gere¤i duyuyoruz.
Bir ülkedeki gümrükleme sorumlulu¤u o ülkede yerleflik firma taraf›ndan ye-
rine getirilir ve gümrük idareleri kendi ülkelerindeki ihracatç› veya ithalatç› firma-
lar› muhatap al›r. Böyle bir teslim flekliyle mal al›n›p sat›l›yor olsa bile gümrük ida-
relerine verilecek gümrük beyannamelerinde ithalatç› firma tabi-
i ki yine ilgili ithalatç› flirket olacakt›r. Ancak bu ithalat gümrükleme iflleminin ma-
liyeti ihracatç› taraf›ndan karfl›lanacakt›r.
DEQ-Duty Unpaid teslim fleklinde, ihracatç› ithalatç› ülkedeki boflaltma lima-
n›na mal› indirir ve gümrüklenmesi yap›lmadan mal› teslim eder. Di¤er bir deyifl-
le ithalat gümrükleme masraflar› ve vergiler ithalatç› taraf›ndan karfl›lan›r.
DEQ teslim fleklinin kullan›m›nda, Duty Paid ya da Duty Unpaid tabirlerinden
birisinin aç›k bir biçimde belirtilmemesi durumunda, DEQ teslim flekli Duty Unpa-
id olarak yorumlan›r.
DDU – DELIVERED DUTY UNPAID (Gümrük Vergisi Ödenmeksizin

‹thalatç›n›n Deposuna Teslim)
‹hracatç› firman›n, ithalatç›n›n belirlenen adresteki deposuna kadar mal› gö-
türme sorumlulu¤u üzerine kurulu bir teslim fleklidir. Ancak ithalat ifllemlerinden
kaynaklanan gümrük vergileri ve masraflar bu sorumlulu¤un d›fl›ndad›r. Vergiler
hariç adrese teslim fleklinde de yorumlanabilir.
‹hracatç›, ithalatç› ülkedeki boflaltma ve iç tafl›ma ücretini ödeyerek al›c›n›n
deposuna kadar mal›n bütün tafl›ma ücretlerini üstlenmifltir. DEQ ile k›yasland›-
¤›nda sözkonusu teslim flekline ithalatç› ülkedeki liman ile depo aras›ndaki iç ta-
fl›ma ücretinin de ilave edilmesi fleklinde düflünülebilir.
DDP – DELIVERED DUTY PAID (Gümrük Vergisi de Ödenerek ‹thalatç›n›n

Deposuna Teslim)
‹hracatç› firman›n, ithalatç›n›n belirlenen adresteki deposuna kadar, ithalat
gümrük vergileri de ödenmifl halde mal› götürme sorumlulu¤u üzerine kurulu bir
teslim fleklidir.
DDU teslim fleklinden ayr›ld›¤› tek farkl›l›k, ithalat gümrük vergilerinin de ih-
racatç› taraf›ndan üstlenilmifl olmas›d›r.
Piyasa al›flkanl›klar› çerçevesinde bak›ld›¤›nda, genellikle ithalatç›n›n iflyeri ad-

resi veya ülkesinde tespit edilen bir depo veya ambar›n adresi olarak teslim yeri
belirlenmekte ve bu durumda DDP teslim flekli adeta EXW teslim fleklinin tam ter-
si olarak kullan›m alan› bulmaktad›r.
TESL‹M fiEK‹LLER‹ ‹LE ‹LG‹L‹ PRAT‹K B‹LG‹LER

VE
KULLANIMDA D‹KKAT ED‹LECEK HUSUSLAR
1) Teslim flekillerine piyasada sat›fl flekilleri veya sözleflme flekilleri ad› da ve-
rilmektedir.
2) Tekliflerde ve faturalarda fiyatlar mutlaka teslim flekilleriyle birlikte verilir
(FOB USD.100.000 gibi…). Fiyata hangi masraflar›n dahil olup olmad›¤›
böylece belirtilmifl olur.
3) Teslim flekillerinin tercihinde sadece riskler aç›s›ndan olaya bakmamak
gerekir. ‹hracat veya ithalatç›dan hangisi lojistik süreçleri daha iyi yönete-
biliyorsa ve daha az maliyetle gerçeklefltirebiliyorsa o süreçleri üstlenebi-
lir.
4) C grubu teslim flekillerinde var›fl yerine kadarki navlun ve/veya sigortan›n
ihracatç› taraf›ndan ödeniyor olmas›, teslim yerinin var›flta olmas› anlam›-
na gelmez. Bu sadece maliyeti üstlenmek demektir. C grubu teslim flekil-
lerinde mal›n hukuki teslim yeri ç›k›flta araç üstüdür.
5) Teslim flekillerinin sonunda mutlaka bir yer ad› yaz›l›r. Yer ad›n›n tespiti-
ne de özellikle dikkat edilmesinde fayda vard›r.
Multimodal tafl›malarda CPT ve CIP teslim flekillerinin kullan›lmas› gerekir.
(Multimodal tafl›ma, birden fazla nakliye türünün bir arada kullan›larak bir eflya-
n›n tafl›nmas›na verilen isimdir.)
‹hracatç› ya da ithalatç› s›fatlar›yla karfl› taraftaki muhatab›n›z›n ülkesindeki
gümrükleme ve iç tafl›ma sorumluluklar›n› üzerinize al›rken iyi düflünmek gerekir.
Sizin ad›n›za bu ifli yapabilecek iyi bir lojistik firma bulamad›¤›n›z takdirde bu sü-
reçlerin sorumlulu¤unu üstlenmek riskli ve bafl a¤r›t›c› olabilir.
Taraflar yapacaklar› sözleflmelerde teslim flekilleriyle ba¤lant›l› olarak ilerde
ortaya ç›kabilecek ihtilaflar›n çözümünde kolayl›k sa¤lanmas› aç›s›ndan “Inco-
terms-2000”’e at›f yapmal›d›rlar. Böylece ilerde oluflabilecek ihtilaf durumlar›nda
kullan›lan terimlerin hangi bülten çerçevesinde yorumlanaca¤› aç›kl›k kazanm›fl
olur.
Uygulamada, ihracatç› ve ithalatç› taraflar›n herhangi bir teslim flekline de¤i-
flik sözcükler ekleyerek, baz› hususlar› daha belirgin hale getirmek istediklerine
flahit oluruz. Örne¤in FOB-istiflenmifl (FOB-stowed) gibi… Incoterms bülteninin
bu tür eklemeler hakk›nda hiçbir flekilde yorum yapmad›¤›n› bilmek gerekir. Tica-
ri teamüllere göre bu tabirlerin ne anlama geldi¤i tam olarak aç›k de¤ilse ve ta-
raflar bu tabirleri sözleflmede netli¤e kavuflturmad›klar› takdirde kullanmamalar›-
n› öneririz.
PARA HAREKET‹NE ‹L‹fiK‹N ULUSLARARASI KURALLAR

VE
ÖDEME fiEK‹LLER‹
‹hracat ve ithalatç› firmalar, uluslararas› ticarette mal hareketiyle ilgili kural-

lar›n yan› s›ra ayr›ca ödeme koflullar›n› içeren esaslar üzerinde de anlaflmaya va-
r›rlar.
Özellikle ihracatç› firman›n alaca¤›n› garanti alt›na alma endiflesiyle ba¤lant›-
l› bir konu olarak karfl›m›za ç›kan uluslararas› ödeme flekilleri, temelde befl grup-
ta incelenir:
1) Peflin Ödeme (Advance Payment / Prepayment)
2) Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)
3) Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)
4) Akreditif (Letter of Credit)
5) Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)
PEfi‹N ÖDEME (Advance Payment / Prepayment)

‹thalatç› firman›n, sözleflmenin hemen akabinde, henüz ihracatç›n›n mallar›
göndermesini beklemeden mal bedelini ihracatç›n›n hesab›na banka transferi yo-
luyla göndermesi fleklinde iflleyen bir ödeme fleklidir.
‹hracatç› aç›s›ndan oldukça avantajl› olan bu ödeme flekli, mal mukabili öde-
menin tersine, ithalatç› aç›s›ndan büyük risk tafl›maktad›r. ‹thalatç› firmalar›m›za,
ihracatç›ya çok güvendikleri ve mal›n gerçekten sa¤l›kl› ve istenilen özelliklerde
gönderilece¤inden emin olduklar› durumlarda bu ödeme fleklini kullanmalar›n›
tavsiye ederiz.
Peflin ödeme fleklinde, ihracatç› firmalar, siparifl üzerine üretim yap›yorlarsa,
sipariflin ellerine geçmesiyle birlikte ithalatç› firmadan paran›n peflin olarak gön-
derilmesini isteyip paran›n banka hesaplar›na geçmesiyle birlikte üretime bafllaya-
bilecekleri gibi, depoda haz›r olan bir mal›n siparifl edilmesi durumunda yine pa-
ra gelir gelmez yükleme ve ihracat ifllemine bafllayabilmektedirler. Fakat herhalü-
karda ithalatç›lar, siparifli verir vermez veya yükleme tarihine yak›n bir zamanda,
ihracatç›ya güvenerek mal bedelini banka kanal›yla transfer etmektedirler.
Peflin ödeme flekline, ihracatç›lar›m›z aç›s›ndan bakacak olursak, flu hususla-
r› belirtmekte fayda vard›r.
Peflin ödemeye dayal› ihracat iflleminde, ithalatç› paray› banka havalesi ile
gönderebilece¤i gibi, Türkiye’ye gelirken yan›nda da getirmifl olabilir. Bu durum-

da, gümrükten geçifl esnas›nda yurda sokulan dövizin ihracat bedelinin karfl›lan-
mas› amac›yla getirildi¤inin mutlaka gümrü¤e bildirilmesi ve gümrükte “döviz be-
yan tutana¤›” düzenlenmesi gerekir.
‹hracatç› firmalar›n ihracat› gerçeklefltirip mallar›n sevkiyat›n› yapt›ktan son-
ra banka arac›l›¤›yla döviz beyan tutana¤›na istinaden döviz al›m belgesini (DAB)
düzenlettirip kambiyo mercileri karfl›s›ndaki yasal sorumlulu¤unu yerine getirme-
leri gerekir.
Kambiyo mercileri karfl›s›ndaki yasal süre, döviz beyan tutana¤›n›n tanzim
edildi¤i durumlarda, sözkonusu belgenin tanzim tarihinden itibaren geçerli ol-
maktad›r.
Peflin ihracat ifllemlerinde paran›n Türkiye’ye geldi¤i tarihten itibaren 18 ay
içinde ihraç mal›n›n yurt d›fl› edilmesi, yani ihracat›n gerçeklefltirilmesi gerekti¤ini
de unutmamak gerekir. Türkiye’de kambiyo mevzuat›n›n emredici hükmü bu
yöndedir.
‹thalatç› firmalar›m›z›n peflin ödemeli bir ithalat iflleminde dikkat etmeleri ge-
reken bir önemli husus da, yurtd›fl›ndaki ihracatç› firman›n düzenleyece¤i bütün
evraklar›n orijinallerini mal›n yüklenmesini müteakip vakit kaybetmeksizin do¤ru-
dan kendilerine acele posta yoluyla veya malla birlikte nakliyeci kanal›yla gönder-
melerini talep etmeleri yönünde olacakt›r. Çünkü peflin ödeme görüldü¤ü üzere
güven esas› temeli üzerine kurulu bir ödeme fleklidir.
Bu nedenle ithalatç›, kendi ülkesinde ithalat esnas›nda sorun yaflamamak ve
gecikme ile karfl›lafl›p gümrükte yüklü ardiye (depo ücreti) ödememek için ithalat
gümrükleme ifllemleri için gerekli olan bütün evraklar›n orijinallerinin malla birlik-
te gelmesini mutlaka ihracatç›ya hat›rlatmal›d›r. (Önemli Hat›rlatma: Bu durum,
sadece peflin ödemede de¤il, mal›n acil ithal edilmesi gerekli bütün durumlarda
unutulmamas› gerekli olan bir husustur. Ayr›ca yurtd›fl›ndan gelen belgelerin
gümrük müflavirlik flirketine ön kontrolünün yapt›r›lmas›n› tavsiye ederiz; böylece
belgeler ve mal gümrü¤e gelmeden belgelerden kaynakl› oluflabilecek bir soru-
nun bafltan önüne geçilmifl olacakt›r.)
MAL MUKAB‹L‹ ÖDEME (Cash Against Goods)

Mal mukabili ödeme flekli, ihracatç›n›n mal bedeline iliflkin hiçbir tahsilat yap-
madan mallar› ithalatç›ya göndermesi ve ithalatç›n›n da mallar ülkesine geldikten
sonra gümrükleme ifllemlerinin ard›ndan belirlenen vade tarihi do¤rultusunda
mal bedelini ihracatç› emrine banka transferiyle göndermesi esas› üzerine kurulu
bir ödeme fleklidir.
Mal mukabili ödeme fleklini afla¤›daki flekilde ifllem s›ras›yla aç›klamak müm-
kündür:
– ‹hracatç›, sat›fl sözleflmesi kapsam›nda mallar› ithalatç›ya gönderir.
– ‹hracatla ilgili belgeleri de malla birlikte veya di¤er yolla ithalatç›n›n eli-
ne geçecek flekilde yollar.
– ‹thalatç›, eline ulaflan belgeler ile ülkesindeki gümrü¤e ulaflan mallar›n
ithalat ve gümrükleme ifllemlerini gerçeklefltirir.
– Sözleflme flartlar› çerçevesinde karfl›l›kl› olarak anlafl›lan vade tarihinin bi-
timinde ihraç konusu mallar›n bedelini ihracatç›n›n hesab›na transfer
eder.
Peflin ödemenin tam tersi niteli¤inde düflünülebilecek olan bu ödeme flekli,

ithalatç›lar›m›z aç›s›ndan avantajl› olmakla birlikte, ihracatç›lar aç›s›ndan büyük
bir risk tafl›maktad›r.
Mal mukabili ödeme flekli, tafl›d›¤› bu riskten dolay› birbirini iyi tan›yan ve gü-
venen firmalar aras›nda yap›lan al›fl-verifllerde kullan›lan bir ödeme flekli olarak
karfl›m›za ç›kar.
‹thalatç›lar›m›z›n bilmesi gereken bir önemli husus da, mal mukabili ödeme
flekliyle yapacaklar› ithalat ifllemleri esnas›nda ilgili gümrük müdürlüklerinin mal
bedelinin yüzde üçü oran›nda “kaynak kullan›m destekleme fonu” yat›r›ld›¤›n›
gösterir banka dekontunu talep edecekleri yönündeki ikaz›m›z olacakt›r.
Kaynak Kullan›m Destekleme Fonu’nun ithalatç› firmalar›m›z için tamamen
bir maliyet kalemi oldu¤unu ve daha bafltan sat›nalma karar› verilirken bu yönde
bir ek maliyet do¤aca¤›n› bilmelerinde fayda vard›r. Çünkü bu fon geri al›nan bir
fon olmay›p, tamamen ithal mal›n maliyetine yans›yacak bir maliyet kalemidir.
Türkiye’de kambiyo ve gümrük mevzuat›na göre ithalat esnas›nda gümrü¤e
ya mal bedelinin yurtd›fl›na gönderildi¤ine dair Döviz Sat›m Belgesi (DSB), Trans-
fer Dekontu veya gümrü¤e hitaben banka yaz›s› verilmesi gerekir ya da mal mu-
kabilinde oldu¤u gibi (lütfen ithalat ifllemleriyle ilgili bölüme bak›n›z) vadeli her-
hangi bir ithalat ifllemi sözkonusu ise kaynak kullan›m destekleme fonu makbu-
zu (KKDF) ibraz edilmesi gerekmektedir.
Kaynak kullan›m destekleme fonunun ithalatç›lar için do¤rudan bir maliyet
olarak karfl›lar›na ç›kaca¤›n› da ayr›ca unutmamak gerekir.
‹thalatç› firmalar›m›z, mal mukabili ithalat yaparken mutlaka yurtd›fl›ndaki ih-
racatç› firmalardan peflin ödemede oldu¤u gibi, ithalat gümrükleme ifllemlerinde
kendilerine gerekli olan bütün belgelerin malla birlikte gönderilmesini talep etme-
lidirler. ‹hracatç›n›n mal bedelini almaks›z›n ithalatç›ya güvendi¤i ve mal› kendisi-
ne gönderdi¤i düflünülecek olursa, bu malla ve yüklemeyle ba¤lant›l› evraklar› da
hiçbir tereddüt has›l olmadan ithalatç›ya göndermesi gerekti¤i gayet aç›kt›r.
Evraklardaki gecikmenin ithalatç›ya gümrük ifllemlerinde sorun yarataca¤›n›
unutmamak gerekti¤i gibi, mallar›n gümrükte beklemesinin de maliyet olarak
yans›yaca¤› hat›rdan ç›kar›lmamal›d›r. Ayr›ca, bozulacak özelli¤e sahip riskli mal
gruplar›nda beklemenin yarataca¤› kay›plar› da gözden uzak tutmamak gerekir.
Mal mukabili ödeme flekline ihracatç›lar›m›z aç›s›ndan da k›saca de¤inecek

olursak flu aç›klamalar› ve hat›rlatmalar› yapmakta fayda vard›r.
Mal mukabili ödeme fleklinin ihracatç›lar›m›z aç›s›ndan oldukça riskli olmas›
sebebiyle, ithalatç›ya duyulan afl›r› güven ortam›nda kullan›lmas› gerekti¤ini vur-
gulamak isteriz.
Bu ödeme flekli çerçevesinde yap›lan ihracatlar ülkemiz aç›s›ndan bak›ld›¤›n-
da da bir tür yabanc› ülkelere kredi tan›nmas› anlam›na geldi¤i için bu tür ihra-
catlarda kambiyo mevzuat› oldukça hassas davranmaktad›r. Mal gönderildikten
sonra ihracat bedelinin zaman› içinde (yani en geç 180 gün içinde) yurda getiril-
mesi flart koflulmaktad›r. Bu duruma istisna olabilecek mücbir sebepler (zorunlu,
elde olmayan nedenler) ise sadece afla¤›da s›ralanan flu durumlard›r:
1) ‹thalatç› veya ihracatç› firman›n iflas›

2) ‹thalatç› ülkenin resmi makamlar›ndan kaynaklanan sebeplerle ihracat
bedelinin süresi içinde getirilememesi
3) ‹hracatç› ile ithalatç› aras›nda ortaya ç›kan herhangi bir anlaflmazl›k se-
bebiyle yurtd›fl›nda dava aç›lm›fl veya tahkime gidilmifl olmas›
4) Grev, lokavt veya avarya halinin gerçekleflmifl olmas›
5) Do¤al afet, savafl benzeri ola¤anüstü durumlar›n gündeme gelmifl ol-
mas›
6) Mallar›n kaybedilmesi, hasar görmesi veya imha olmas›
Mücbir sebep olarak kabul edilen durumlar›n da mutlaka yetkili makamlar

taraf›ndan düzenlenmifl belgelerle ispat› flart› aranmaktad›r. Bu nedenle ihracat-
ç›lar›m›z›n kendi risklerini gözetmek kadar, ayr›ca Türkiye’de kambiyo karfl›s›nda
da s›k›nt›ya düflebileceklerini ve bafl a¤r›t›c› ek s›k›nt›lara girebileceklerini unutma-
malar›nda fayda vard›r.
Ancak 100.000 Dolara kadar yap›lan ihracat bedellerinde kambiyo kapama
sorumlulu¤u olmad›¤›n›, ihracatç› firmalar›m›z›n terkin hakk› oldu¤unu burada
hat›rlatmak da isteriz. Bu konuda detayl› bilgi için kitab›n kambiyo bölümüne ba-
kabilirsiniz.
VESA‹K MUKAB‹L‹ ÖDEME (Cash Against Documents)

Vesaik mukabili ödeme flekli, ihracatç›n›n mal bedelini beklemeksizin yükle-
meyi gerçeklefltirerek ihracat belgelerini banka arac›l›¤›yla ve bir ödeme talimat›y-
la ithalatç›n›n bankas›na göndermesi; ithalatç›n›n da gümrükleme ifllemi için ken-
disine gerekli olan belgeleri kendi bankas›ndan mal bedelini ödeyerek al›p güm-
rü¤e gelen mal›n› çekmesi fleklinde iflleyen bir ödeme fleklidir.
Karmafl›k gibi görünen vesaik mukabili ödeme fleklinin temel aflamalar› flu fle-
kilde s›ralanabilir:
– ‹hracatç›, sat›fl sözleflmesinde belirtilen mallar›, yükleme tarihinde nakli-

yeciye teslim eder ve ihracat ifllemini gerçeklefltirir.
– ‹thalatç›n›n gümrükleme ifllemi için kendisine gerekli olan belgeleri ihra-
catç›, bankas› arac›l›¤›yla ithalatç›n›n bankas›na gönderir.
– ‹thalatç›, kendi bankas›na gelen belgeleri, mal bedelini ödeyerek banka-
s›ndan al›r ve ithalat ifllemini gerçeklefltirir.
– ‹thalatç›n›n bankas›, alm›fl oldu¤u mal bedelini ihracatç›n›n bankas›na
ihracatç›ya ödenmek üzere yollar.
Vesaik mukabili ödeme flekli, ilk bak›flta güvenli bir ödeme flekli gibi görün-
se de, asl›nda ihracatç› firmalar aç›s›ndan bünyesinde gizli bir riski bar›nd›r›r. Çün-
kü bu ödeme fleklinde araya giren bankalar sadece arac› konumundad›rlar ve
ödeme garantisi aç›s›ndan herhangi bir sorumluluklar› yoktur.
Vesaik mukabili ödeme fleklinde, banka garantisi olmad›¤› için, ithalatç›n›n
belgeleri bankas›ndan almamas› veya geç almas› durumunda ihracatç›n›n banka-
lar arac›l›¤›yla herhangi bir yapt›r›m gücü yoktur. Bu durumda beklemekten bafl-
ka çare yoktur.
Her ne kadar belgeleri yine banka kanal›yla geri isteme ve mal› da nakliyeci
firma arac›l›¤›yla geri getirtme imkan› ve hakk› olsa da bu ifllemlerin ciddi bir ma-
liyet do¤uraca¤›, zaman kayb› yarataca¤› aç›kt›r. Ayr›ca, yurtd›fl›na giden ve al›c›-
s› taraf›ndan kabul edilmeyen bir mal›n geri getirilmesindeki maddi, manevi, bü-
rokratik s›k›nt›lar› öngörmemek mümkün de¤ildir.
Hele hele sözkonusu mal›n bozulacak cinsten bir mal olmas› durumunda, ya-
flanacak gecikmelerden do¤an kayb›n boyutlar› daha da büyük olacakt›r.
Vesaik mukabili ödeme, birbirine güvenen, ticaretin gerçeklefltirilece¤inden
emin olan taraflar aras›nda, özellikle akreditif masraflar›ndan kaç›nmak amac›y-
la, ticari pratikte s›kl›kla kullan›lan bir ödeme flekli olarak karfl›m›za ç›kar.
Bu ödeme flekliyle ilgili olarak buraya kadar yap›lan aç›klamalardan anlafl›ld›-
¤› kadar›yla, vesaik mukabili ödeme fleklinde ithalatç›n›n bankas› mal bedelini al-
madan ithalatç›ya mal›n mülkiyetini temsil eden belgeleri vermez. Bu durumda it-
halatç›n›n bankas›, bir noktada mal›n mülkiyetini geçici olarak üzerine alm›flt›r da,
diyebiliriz. ‹lerde d›fl ticaret alan›nda kullan›lan belgelerin aç›klanmas› esnas›nda
da görülece¤i üzere, d›fl ticarete konu olan mal›n mülkiyetini temsil eden ana bel-
ge tafl›ma belgesi (konflimento) olmaktad›r.
‹thalat ve ihracatç› firmalar›m›z›n bu noktada dikkat etmeleri gereken husus,
bu tafl›ma belgesinin üzerindeki al›c› (consignee) bölümüne mutlaka ithalatç›n›n
bankas›n›n isminin, ihbar merci (notify) bölümüne de ithalatç›n›n isminin yaz›lma-
s›n›n hukuki bir zorunluluk arz etmesi gerçe¤idir. Aksi takdirde ithalatç›n›n ban-
kas›n›n olaya taraf olabilmesi mümkün olamamakta ve evraklar›n mal mukabili
veya peflin ifllemden bir fark› kalmamaktad›r.
AKRED‹T‹FL‹ ÖDEME fiEKL‹ (Letter of Credit)

Akreditif, ithalatç›n›n talebi üzerine ithalatç›n›n bankas›n›n, gerekli flartlar›n ye-
rine getirilmesi durumunda, ihracatç›ya mal bedelinin kendi ülkesinde tespit ede-
ce¤i bir banka kanal›yla ödenece¤i garantisinin verilmesi fleklinde tan›mlanabilir.
‹hracatç› aç›s›ndan bu tür bir güvence tafl›yan akreditifli ödeme flekli, ithalat-
ç› aç›s›ndan da mallar›n ve gerekli belgelerin sa¤l›kl› biçimde eline geçmesini, ak-
si takdirde mal bedelinin ödenmeyece¤ini garanti alt›na alan bir ödeme flekli ola-
rak karfl›m›za ç›kar. Bu güvenceyi de ihracatç›ya yine bir banka vermektedir.
Akreditif, zaten kelime olarak itibar etmek, tasdik etmek ve temin etmek
(güvence vermek) anlam›ndaki “accredites” kelimesinden gelmektedir. Kelimenin
kökü bile akreditif eylemindeki güvence unsurunu vurgulay›c› bir nitelik tafl›r. Ti-
cari hayat, al›c› ile sat›c› aras›ndaki güvenli bir ödeme fleklini her zaman zorunlu
k›lm›fl ve geliflen dünya ticaretinde bu daha da büyük bir önem tafl›r hale gelmifl-
tir. Akreditifi bu amaca hizmet eden bir finansal araç olarak görebiliriz.
Akreditif uluslararas› ticarette en yayg›n isimle “letter of credit” fleklinde kul-
lan›lmakla birlikte, zaman zaman “documentary credit” veya “documentary let-
ter of credit” biçiminde de kullan›m alan› bulmaktad›r. Özellikle Amerika Birleflik
Devletleri’ndeki kullan›mdan dolay› akreditife “documentary credit” ad›n›n veril-
di¤i dikkati çeker. Hatta Milletleraras› Ticaret Odas› (ICC-International Chamber
of Commerce)’n›n yay›nlad›¤› akreditif bülteninin resmi ad› bile “Uniform Cus-
toms and Pratice For Documentary Credit” (Vesikal› Krediler için Yeknesak Tea-
mül ve Uygulamalar) ismini tafl›maktad›r.
Aç›klamalardan anlafl›ld›¤› gibi, akreditifli ödeme flekli bankalar aras› bir ifl-
lem olup, genel manada bir akreditif iliflkisinde dört taraftan söz etmek mümkün
gözükmektedir:
Amir (Applicant: ‹thalatç›)

Amir Banka (Opening veya Issuing Bank: ‹thalatç›n›n Bankas›)
Lehdar (Beneficiary: ‹hracatç›)
Arac› Banka (Intermediary Bank: ‹hracatç›n›n Bankas›)
Amir (Applicant: ‹thalatç›):

Akreditifin aç›lmas› için kendi bankas›na emir veren kiflidir. Bu kifli de ulusla-
raras› kurallar gere¤ince ithalatç› firmad›r. ‹thalatç›, akreditifin aç›lmas›yla birlik-
te, ilk istek üzerine bankas›na mal bedelini ödemeyi kabul etmifl olur.
‹thalatç›n›n akreditif açabilmesi için bankas›na akreditif tutar› kadar teminat
göstermesi zorunludur. Zaten akreditifin bir güvence sistemi olmas›ndaki en
önemli sebep, olay›n bafllang›c›nda ithalatç›n›n teminat vererek bir banka garan-
tisini gündeme getiriyor olmas›d›r.
Akreditif aç›l›fl›nda amir (ithalatç›), bankaya akreditif sözleflmesinde yaz›lma-

s› gerekli, ihracatç› ile yapt›¤› anlaflma koflullar›n› bir talimat halinde bildirir ve
banka bu koflullar› akreditif metni ad› alt›nda an›lan küflad metnine uyarlar ve ih-
racatç›ya verilmek üzere ihracatç›n›n bankas›na gönderir.
Amir Banka (Opening veya Issuing Bank)

‹thalatç›n›n akreditifi açt›¤› kendi bankas›d›r. Bu bankan›n mutlaka ithalatç›-
n›n ülkesinde olma mecburiyeti yoktur.
Amir banka, teminat alarak ithalatç›ya kefil olma ve ihracatç›ya akreditif flart-
lar›na uygun hareket etti¤i takdirde ödeme garantisi veren bankad›r.
Akreditifte amir banka, ithalatç›dan ald›¤› talimat üzerine bir akreditif metni
haz›rlar ve ihracatç›ya gönderir. ‹hracatç›n›n akreditif metnindeki koflullara uygun
hareket etmesi kofluluyla ihracatç›ya yüklemenin bedelinin ödenece¤i garantisini
verir.
Akreditif metni (küflad), bankalar taraf›ndan bankalararas› iletiflim için kurul-
mufl bulunan swift sistemde haz›rlan›r. Akreditif metni, ihracatç› ile ithalatç› ara-
s›ndaki anlaflma koflullar›n›n akreditif terminolojisi dahilinde belli kavramlar eflli-
¤inde bir metne uyarlanmas›ndan baflka bir fley de¤ildir.
Akreditif iliflkisi, hukuken temelde bir sözleflme iliflkisi olarak kabul edilir.
Amir banka, ihracatç› ve ithalatç› aras›nda imzalanm›fl bir sözleflme olarak de¤er-
lendirilen akreditif metni, içerdi¤i koflullara uyulmas› flart›yla bankan›n verdi¤i bir
kredi mektubu olarak anlafl›l›r. Bu nedenledir ki akreditif ‹ngilizce ad›, letter of
credit (kredi mektubu) olarak karfl›m›za ç›kar.
Amir bankan›n ihracatç›n›n akreditif metnine uygun hareket etmesi duru-
munda ödeme garantisi verdi¤ini söyledik. ‹hracatç›n›n akreditif metninde yazan
flartlara uymamas› haline ise akreditif lisan›nda rezerv ad› verilir. Yani ihracatç›n›n
yüklemeyi gerçeklefltirirken ve ihracat belgelerini haz›rlarken rezerv yememesi
durumunda amir banka ödeme garantisi veren bir garantör banka olarak karfl›-
m›za ç›kar.
Türkiye’de ilgili kambiyo mevzuatlar› gere¤ince akreditif açmaya bankalar ve
özel finans kurulufllar› yetkilidir.
Lehdar (Beneficiary: ‹hracatç›)

Ad›na akreditif aç›lan kifli, yani ihracatç›ya akreditif lisan›nda verilen isimdir.
Akreditif sözleflmesine göre lehdar, mallar› sat›fl sözleflmesindeki belirtilen
zamanda, gerekli koflullar› yerine getirerek istenen belgeler eflli¤inde yükler ve
yüklenen mala iliflkin belgeleri bankas› arac›l›¤›yla yine akreditifte belirtilen süre-
lere uygun olarak ithalatç›ya verilmek üzere amir bankaya yollar.
‹hracatç›n›n amir bankadan ödemesini garanti alt›na alabildi¤i akreditifli öde-

me fleklinde en çok dikkat etmesi ve bilinçli hareket etmesi gereken husus, ihra-
cat› yaparken kurallar ve zaman aç›s›ndan akreditif metnindeki flartlara uygun ha-
reket etmesidir. Yani rezerv yememesi gereklili¤idir.
‹hracatç›n›n yüklemeyle alakal› olarak rezerv yemesi durumunda, hukuken
amir bankan›n garantörlü¤ü biter ve sanki ifllem ak›fl› vesaik mukabili ödeme flek-
line dönerek amir banka elindeki evraklar› ithalatç›ya tahsil edilmek üzere sunar;
ithalatç›n›n rezervi kabul edip etmedi¤ini sorar. ‹thalatç›n›n rezervi kabul etmesi
durumunda ödeme yap›l›r ancak kabul etmedi¤i durumda ihracatç›n›n amir ban-
ka üzerinden ald›¤› garantide s›k›nt› do¤ar. Bu nedenle ihracat operasyonunu
sa¤l›kl› yürütmekte fayda vard›r.
Arac› Banka (Intermediary Bank: ‹hracatç› Banka)

Lehdar›n, yani ihracatç›n›n ülkesinde bulunan ve akreditif aç›ld›¤›n› ihracatç›-
ya bildiren, ihracatç›n›n ithalatç›ya gönderece¤i belgeleri kabul ederek ödemeyi
lehdara yapan arac› bankad›r.
‹hracatç›n›n bankas›, akreditif iliflkisinde öncelikle arac› durumunda karfl›m›-
za ç›kar; yani amir banka gibi garantör bir banka olmad›¤›n› bilmek gerekir. An-
cak akreditifin afla¤›da detayl› olarak görece¤imiz üzere, teyitli veya teyitsiz nite-
lik tafl›mas›na göre ihracatç› bankan›n garantör olarak iflin içine girmesi sözkonu-
su olabilir.
Bu aç›dan bak›ld›¤›nda arac› bankan›n ihracatç›ya karfl› sorumlulu¤u aç›s›n-
dan iki özellik ile karfl›m›za ç›kmas› mümkün olabilir. Bu özelliklerine göre de ara-
c› bankaya hukuken kazand›¤› vas›flardan dolay› afla¤›daki isimler verilir:
– ‹hbar Bankas› (Advising Bank)

– Teyit Bankas› (Confirming Bank)
‹hbar Bankas›:
Akreditifin aç›ld›¤›n› ihracatç›ya bildirmek, ihracatç›n›n yükleme belgelerini
al›p amir bankaya ulaflt›rmak ve amir bankadan ihracatç› ad›na gelen paray› ihra-
catç›ya ödemek d›fl›nda bir sorumlulu¤u olmayacak flekilde, sadece arac› (posta-
c›) gibi hareket etmesi durumunda ihracatç› bankaya verilen isimdir. Teyitsiz ak-
reditiflerde ihracatç› bankan›n vasf› bu yönde karfl›m›za ç›kar.
Teyit Bankas›
‹hbar bankas›n›n arac› s›fat›yla yapt›¤› ifllemleri temelde yerine getirmekle
birlikte, akreditif borcuna da teyit veren bir vas›fla karfl›m›za ç›kmas› durumunda
ihracatç› bankaya teyit bankas› ad› verilir. Teyitli akreditiflerde ihracatç› bankan›n
vasf› bu yönde karfl›m›za ç›kar.
‹hracatç› bankalar›n akreditif tutar›na teyit vermesi demek, asl›nda temel

mant›k itibariyle bak›ld›¤›nda, amir bankaya kefil olmas› anlam›na gelir. Bu du-
rum tabii ki ihracatç› aç›s›ndan çifte güvence olarak görülebilir. Ancak teyitli bir
akreditifte ihracatç› bankan›n alaca¤› komisyon pratikte hesaba kat›lmal›d›r. Zira
bir banka teyit verme ifllemini pratikte ücretsiz yapmayacak ve bir teyit komisyo-
nu alacakt›r. (Teyitli akreditif için lütfen afla¤›daki sayfalarda anlat›lan teyitli akre-
ditif bölümlerini okuyunuz.)
AKRED‹T‹F‹N ‹fiLEY‹fi fiEKL‹

Ço¤unlukla karmafl›k gibi görünen, oysa asl›nda oldukça basit bir iflleyifle sa-
hip ama titizlik gerektiren bir ödeme flekli olan akreditif ifllemini daha iyi anlaya-
bilmek için temel aflamalar› flu flekilde s›ralanabilir:
‹hracatç› ile ithalatç› firmalar belli bir mal al›m-sat›m ifllemi için öncelikle
akreditif yoluyla ödeme yap›laca¤›nda anlafl›rlar.
‹lerde sorun yaflamamak ve operasyonu daha iyi yönetebilmek ad›na
karfl›l›kl› olarak çal›fl›lacak bankalar›n da bafltan tespit edilmesinde fay-
da vard›r.
‹thalatç› firma, yap›lan anlaflmaya dayanarak, ihracatç›n›n kendisine
gönderdi¤i sözkonusu sevkiyatla, ihracatla ilgili teklif (proforma) çerçe-
vesinde kendi bankas›na (amir bankaya) müracaat eder ve akreditif aç›l-
mas›n› rica eder. Akreditif açarken Türkiye koflullar›nda bankaya dilekçe
ekinde, proforman›n bir fotokopisi ile bankalar›n akreditif açma teklif
formlar› doldurularak verilir.
‹thalatç›n›n bankas›, garantör olaca¤› için ithalatç›dan akreditif aç›lmas›
için teminat talep eder ve akreditif açar.
Amir bankan›n akreditif açmas› demek öncelikle finansal aç›dan, huku-
ken bankan›n ithalatç›y› kredilendirmesi ve ayn› zamanda ihracatç›ya
karfl› ithalatç›ya kefil olmas› anlam›na gelir.
Amir bankan›n akreditif açmas›, ayr›ca, bankan›n ithalatç›dan ald›¤› ta-
limat do¤rultusunda sözleflme koflullar›n› belli bir terminoloji dahilinde
bir metin haline getirmesi anlam›n› da tafl›r. Bu metne, küflad metni ve-
ya akreditif metni ad› verilir. Akreditif metni (küflad), bankalarda kulla-
n›lan ve bankalara özel bir teleks sistemi gibi düflünebilece¤imiz swift
sistemde haz›rlan›r.
Amir banka, haz›rlad›¤› akreditif metnini (küflad) ihracatç›ya verilmek
üzere ihracatç›n›n bankas›na swift arac›l›¤›yla gönderir.
‹hracatç›, bankas› arac›l›¤›yla gelen akreditif metnini al›r ve ithalatç› ile
yapt›¤› anlaflma koflullar›na uygun aç›l›p aç›lmad›¤›n› kontrol eder. Ya-
p›lmas›n› istedi¤i herhangi bir de¤ifliklik var ise bankas› arac›l›¤›yla mü-
dahale eder ve akreditif metninde gerekli de¤ifliklikleri yapmas› için itha-

latç›dan da ricada bulunur. (Akreditif metninde yap›lan de¤iflikliklere pi-
yasada amendment ad› verilir.)
‹hracatç›, akreditif metninde belirtilen kurallara uygun hareket ederek
mal›n yüklemesini gerçeklefltirir.
Yükleme tarihinden sonra yine akreditifteki sürelere uygun hareket et-
mek kayd›yla ithalatç›ya teslim edilmek üzere gerekli yükleme belgeleri-
ni bankas›na teslim eder. Akreditiflerde evrak teslim süresi aç›kça belir-
tilmiyor ise ihracatç›, yükleme tarihinden itibaren 21 gün içinde evrakla-
r› bankas›na verme hakk›na sahiptir. Ancak ödemenin bir an önce al›n-
mas›na imkan sa¤layan ve afla¤›da anlat›lacak sight akreditif türünden
bir ifllemde paras›n› hemen alabilmek için bekleme yap›lmas› mant›kl› ol-
mayacakt›r.
‹hracatç›n›n bankas›, yükleme belgelerini amir bankaya ulaflt›r›r.
Amir banka, belgeler nezdinde ihracatç›n›n performans›n› kontrol eder
ve rezervli ifllem yap›l›p yap›lmad›¤› tespit edilir.
Amir banka, ithalatç›ya belgeleri teslim eder ve ithalatç› mal› gümrü¤ün-
den çeker.
Akreditifin sight olmas› durumunda ithalatç› belgeleri al›rken ödemeyi
yapar ve akreditif aç›l›rken verilmifl olan teminat kald›r›l›r. fiayet akredi-
tif vadeli ise ithalatç› ödeme yapmadan belgeleri al›p mal› çeker ancak
teminat vade günü ödeme yap›laca¤› tarihe kadar banka nezdinde tu-
tulur.
AKRED‹T‹F TÜRLER‹
Akreditif türlerini, operasyonel olarak her akreditif iflleminde karfl›m›za ç›kan
türler ve daha çok finansman imkan› yaratan veya operasyonel kolayl›k sa¤layan,
özel durumlardaki uluslararas› ticaret ifllemlerinde karfl›m›za ç›kan türler olarak
ikiye ay›rmak mümkündür. Bu çerçevede akreditifleri afla¤›daki gibi s›n›fland›rabi-
liriz.
Genel Akreditif Türleri

Dönülebilir / Dönülemez Akreditif
(Revocable / Irrevocable L/C – Kabilirücu / Gayrikabilirücu)
Akreditifler, aç›ld›ktan sonra ihracatç›n›n onay› al›nmaks›z›n ithalatç› taraf›n-

dan tek tarafl› olarak vazgeçilebilir nitelik tafl›yor ise bu akreditife dönülebilir ak-
reditif (revocable letter of credit) ad› verilir. fiayet ithalatç› firma, açm›fl oldu¤u
akreditiften ihracatç›n›n onay› al›nmadan vazgeçemiyorsa bu akreditif türüne de
dönülemez akreditif (irrevocable letter of credit) ad› verilir.
Akreditifin hukuken temelde bir sözleflme oldu¤u düflünülecek olursa, dönü-

lebilir akreditifte ithalatç›n›n tek tarafl› fesih hakk› oldu¤u, yani sözleflmeden ca-
yabilece¤i anlam› ç›kar›labilir. Dönülemez nitelikteki bir akreditifte ise ithalatç›, ih-
racatç› ile ortak hareket ederek birlikte anlaflt›klar› takdirde sözleflmeyi yürürlük-
ten kald›rabilirler.
Tan›mlamalardan bile ilk bak›flta ç›kar›labilece¤i gibi, dönülebilir nitelik tafl›-
yan bir akreditif, ihracatç› aç›s›ndan bak›ld›¤›nda oldukça riskli bir ifllem olarak gö-
rünmektedir. Akreditiften ithalatç›n›n tek tarafl› olarak cayma hakk›, ihracatç›n›n
özellikle ithalatç›ya özel imalat yapt›¤› ve üretime bafllad›¤› durumlarda özellikle
büyük bir risk olarak karfl›s›na ç›kar. Bu nedenle ticari pratikte dönülebilir akredi-
tifler ile çok s›k karfl›lafl›lmaz; hatta bu ayr›m›n tamamen teorik bir ayr›m oldu¤u
bile söylenebilir.
Bir akreditif metni üzerinde akreditifin dönülebilir olup olmad›¤› genellikle
yazar. Ancak bir akreditif metninde (küflad metninde) akreditifin bu vasf›na ilifl-
kin herhangi bir aç›klay›c› ifade yok ise akreditif hukuken dönülemez (gayrikabi-
lirücu-irrevocable) olarak kabul görür.
Dönülebilir akreditiflerde ithalatç›n›n akreditiften dönebilme hakk›, ihracatç›-
n›n mal› yükleyece¤i tarihe kadar geçerlidir. Yani mal yüklendikten sonra dönmek
mümkün de¤ildir.
Teyitli / Teyitsiz Akreditifler (Confirmed / Unconfirmed L/C)
Akreditif iflleminde, ihracatç›n›n bankas› kendisine ödeme yapmay› kabul

ediyor ve akreditife teyit veriyor ise bu tür akreditiflere teyitli akreditif ad› verilir.
fiayet bu banka teyidi kabul etmiyor ve sadece akreditife arac›l›k ediyor, ilgili ev-
raklar›n taraflar aras›ndaki ak›fl›na arac›l›k yap›yor ise bu tür akreditiflere de teyit-
siz akreditif denir.
Akreditif iflleminde, ihracatç›ya temelde ödeme garantisi veren as›l banka
amir bankad›r. Ancak bankalararas› ifllemler neticesinde ihracatç›n›n ülkesindeki
arac› banka da ödemeyi teyit edebilir.
Bu nedenle ihracatç› firmalar, belgeleri ülkesindeki bankaya ibraz etti¤i tak-
dirde mal bedelini bankadan alma hakk›na sahip olmak isteyece¤i, ihracat bede-
lini daha erken almaktan yana tercih kullanaca¤› ve kendi ülkesinde bir muhata-
b› olsun isteyece¤i için teyitli akreditifler tercih ediliyor olabilir.
‹hracatç› bankan›n bir akreditife teyit vermesi demek asl›nda özü itibariyle
bankan›n, akreditifi açan amir bankaya onay vermesi demektir. Bir bankan›n di-
¤er bankaya kefil olabilmesi için tahmin edilece¤i gibi iki banka aras›nda bir te-
minat sözleflmesi yap›lm›fl olmas› gerekir ki biz buna finansman iliflkilerinde kredi
hatt› (credit line) oluflturmak ad›n› veririz.
Dünya üzerinde her banka her banka ile muhabir iliflkisi içinde olmad›¤›, ya-
ni karfl›l›kl› çal›flmad›¤› gibi her iki banka aras›nda da kredi iliflkisi mevcut de¤ildir.
Bu nedenle teyitli bir akreditifin tesis edilebilmesi için mutlaka birbiriyle çal›flan,
muhabir iliflkisi içinde olan ancak ayr›ca kredi iliflkisi de oluflturulmufl iki banka bul-
mak gerekir. fiayet do¤rudan çal›flabilecek nitelikte iki banka bulunamad›¤› tak-
dirde araya üçüncü bir arac› bankan›n girmesiyle akreditif iliflkisi kurulabilir ki bu
bankaya akreditif olay›nda rambursman banka ad› verilir.
Rambursman bankan›n araya girmesi durumunda ifllemlerin gecikebilece¤i-
ni ve özellikle ek masraflar›n do¤aca¤›n› unutmamak gerekir. Özellikle teyitli bir
akreditif aç›l›m›n›n sa¤lanabilmesi için araya girmesi durumunda rambursman
banka, bu iflten bir komisyon talep edebilece¤i gibi ayr›ca kendisi de ödemeyle il-
gili sorumluluklar›ndan dolay› ifl ak›fl›n› izlemek isteyecektir. Bu durumun ihracat-
ithalat ifllemlerinde bir gecikmeye sebep olaca¤›n› gözden uzak tutmamak gere-
kir. Mecbur kalmad›kça rambursman bankay› araya sokmamaya çal›flmakta fay-
da vard›r.
Teyitsiz akreditiflerde ihracatç›n›n bankas›n›n hiçbir ödeme yükümlülü¤ü üst-
lenmeyece¤ini bilmek gerekir. Sadece ihracatç›n›n kendisine ibraz edece¤i belge-
leri, ithalatç›n›n bankas›na göndermekle yükümlüdür. ‹thalatç›n›n bankas›ndan
gelecek paray› da ihracatç›ya ödemede arac›l›k hizmeti yapar.
Teyitli akreditiflerde ise ihracatç› belgeleri bankas›na ibraz etti¤i anda ihracat
bedelini kendi bankas›ndan almaya hak kazanm›fl olur (tabii ki sight akreditiflerde).
‹hracatç›, flayet akreditif görüldü¤ünde ödemeli (sight) ise belgeleri verir ver-
mez, vadeli ise vade bitim tarihinde bankas›ndan mal bedelini talep etme hakk›-
na sahiptir. Teyitli akreditifler bu aç›dan sadece ikinci bir banka güvencesinden
dolay› de¤il, ihracatç›n›n ihracat bedelini teyitsiz akreditiflere göre daha erken
alabilme imkan› do¤urmas› aç›s›ndan da tercih edilmektedir.
Görüldü¤ünde Ödemeli / Vadeli Akreditifler (Sight / Deferred L/C)

Sight akreditiflerde ihracatç›, yüklemeyi müteakip gerekli belgeleri bankas›-
na ibraz ederek akreditif mebla¤›n› almaya hak kazan›r. Ancak burada ihracatç›
firmalar›n dikkat etmesi gereken baz› hususlar vard›r.
‹hracatç›n›n sight akreditifte yükleme tutar›n› hemen bankas›ndan alabilme-
si için akreditifin öncelikle ön koflul olarak mutlaka teyitli olmas› gerekir. Teyitsiz
sight bir akreditifte ihracatç› yüklemeyi müteakiben bankas›na yükleme belgele-
rini verince arac› banka bu belgeleri amir bankaya gönderir ve amir banka rezerv
incelemesi yapt›ktan sonra ödemeyi ç›kart›r.
Bu nedenle sight akreditife piyasadaki yayg›n kullan›m›yla peflin akreditif de-
mekten daha çok görüldü¤ünde ödemeli akreditif denmesi daha do¤rudur. Bu-
radaki ifadeden anlafl›lmas› gereken de yükleme belgelerinin amir bankada gö-
rülmesi ve rezerv yoksa ödemenin yap›lmas›d›r.
Sight akreditiflerde ihracatç›n›n bankas›n›n ön koflul olarak teyit bankas›
(confirming bank) olmas› zorunlulu¤unun yan› s›ra banka belgeleri inceleme yet-
kisine de sahip olmal›d›r.

Sight akreditiflere ithalatç› aç›s›ndan bakacak olursak, akreditifin teyitli olup
olmamas› ayr›m› ithalatç› firma aç›s›ndan herhangi bir anlam ifade etmez. Zira it-
halatç›, sight akreditif kapsam›nda ülkesine gelen mal›n gümrükten çekilebilmesi
için gerekli belgeleri bankas›ndan almaya giderken mutlaka akreditif tutar› kap-
sam›nda ödemeyi yapmak zorundad›r. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda ithalatç› gözüyle
sight akreditif peflin iflleyen bir ifllem olarak tan›mlanabilir.
Vadeli akreditiflerde ise ihracatç› mal› yükledikten ve belgeleri bankas›na ib-
raz ettikten sonra ödeme tarihini bekler ve vadesi geldi¤inde ödemeyi bankas›n-
dan al›r. ‹hracatç› firman›n tam vade günü ödemeyi bankas›ndan alabilmesi için
akreditifin mutlaka teyitli olmas› zorunludur. Teyitsiz vadeli akreditiflerde amir
bankadan vade gününde ödemenin ihracatç› bankaya (arac› bankaya) gelmesi-
nin ard›ndan ihracatç›ya ödeme yap›l›r.
Ticari pratikte bu nedenle, ihracatç› firmalar›n ço¤u zaman bankalar›n alaca-
¤› teyit komisyonu ile paran›n gecikme süresi aras›nda bir finansal karfl›laflt›rma
yapt›klar›na flahit oluruz. Amir bankan›n güvenilirli¤i karfl›s›nda ve vade tarihinin
üzerinden çok uzun zaman geçmeyece¤i durumlarda ihracatç› firmalar›n teyit ko-
misyonu ödememek için teyitsiz akreditifi tercih ettiklerini görmekteyiz.
Vadeli akreditiflerde ithalatç› firmalar da ödemeyi elbette ki vade günü ya-
parlar. Mal›n yüklenip kendi ülkelerine gelmesiyle birlikte yükleme belgelerini
amir bankadan (akreditifi açan bankadan) alarak öncelikle mal› gümrükten çeker-
ler. Bankalar burada akreditif aç›l›fl› esnas›nda ithalatç›dan ald›klar› teminata gü-
venerek mal›n mülkiyetini ithalatç›ya devretmekten kaç›nmazlar.
‹thalatç› firmalar›n vadeli akreditiflerde tam vade günü ödeme yapmas› esas-
t›r. Zira akreditif iliflkisi temelde bir kredi iliflkisidir. Akreditifin ‹ngilizce karfl›l›¤›n-
daki (letter of credit) kredi – credit kelimesini hat›rlatmak isteriz. Amir banka, ak-
reditif açmakla asl›nda ithalatç› firmay› kendi nezdinde verilen teminata dayal›
olarak kredilendirmifl kabul edilir. Bu nedenle vadeli akreditiflerde kredi vadesin-
de ödenmelidir, fleklinde bir yorum yapmak mümkündür. Bankalar vadeli akredi-
tif ifllemlerinde vade günü ödeme yap›lana kadar teminat› sakl› tutarlar.
Özel Akreditif Türleri

Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C)
‹hracatç› firman›n, kendi ad›na aç›lan bir akreditif kapsam›ndaki mal›n yükle-
mesini yapmas› için baflka bir firmaya devretmesine imkan sa¤layan akreditiflere
devredilebilir (transferable) akreditif ad› verilir.
Devredilebilir akreditifler ço¤unlukla arac› konumundaki, komisyoncu tarz›n-
da ifl yapan ihracatç› firmalar taraf›ndan kullan›l›r. Arac› durumundaki ihracatç›
firma, mal› satt›¤› yerden ad›na açt›rd›¤› akreditifi, daha düflük bir mebla¤ üzerin-
den mal› ald›¤› yere devrederek aradan komisyon elde etmifl olur.
Ancak böyle bir durumda ihracatç›lar›m›z›n dikkat etmesi gereken en önem-

li husus, akreditifin ithalatç›s› ile devrin yap›ld›¤› kiflinin birbirini ö¤renme riskinin
varl›¤›d›r. Zira devredilebilir akreditiflerde devir iflleminin yap›lmas›n›n ard›ndan
yüklemeyi yeni firman›n, yani akreditifi devralan kiflinin yapaca¤› aç›kt›r.
D›fl ticaret hayat›nda transferable akreditifi daha çok bir üretici firman›n pa-
zarlamas›n› yapan ve firman›n temsilcisi tarz›nda çal›flan arac› ihracatç›lar›n kul-
land›klar›n› görüyoruz. Böylece, üretici ile yapt›klar› sözleflmeye güvenerek al›c›-
sat›c› aras›ndaki iliflkiden ve do¤rudan ihracat yap›lmas›ndan rahats›z olunma-
maktad›r. Hatta aradaki kar marj› veya komisyon tutar› da banka garantili bir fle-
kilde ifllem gördü¤ü için ayr›ca tercih sebebi de olabilmektedir.
Bir akreditifte aç›kça devredilebilir nitelik tafl›d›¤›na iliflkin bir ifade olmama-
s› durumunda akreditifler devredilebilir özellik tafl›mazlar. Milletleraras› Ticaret
Odas›’n›n akreditifle ilgili yeknesak kurallar›na akreditifte sadece “devredilebilir”
kayd›n›n bulunmas› gerekli olup, bunun d›fl›ndaki hiçbir ibarenin akreditifin devri
sonucunu do¤urmayaca¤› temel kural› getirilmifltir ve bu kural çok aç›k bir hü-
küm olarak yer almaktad›r.
Devredilebilir akreditifler tafl›d›klar› flartlar çerçevesinde devredilebilirler an-
cak ihracatç› devri gerçeklefltirirken afla¤›daki konularda de¤ifliklik yapma hakk›-
na sahiptir:
akreditif tutar›n› azaltabilir

mallar›n birim fiyat›n› azaltabilir
akreditif vadesini k›saltabilir
belgelerin ibraz süresini k›saltabilir
en son sevk tarihini k›saltabilir
sigorta yüzdesini art›rabilir
Devredilebilir nitelikteki akreditiflerin devri esnas›nda do¤acak devir masraf-

lar›, aksine bir anlaflma yap›lmad›¤› müddetçe, ilk alacakl›ya aittir. Akreditifin dev-
rini talep eden ihracatç›ya bilindi¤i gibi ilk alacakl›, lehine devir yap›lan kifliye de
ikinci alacakl› ad› verilir.
Devredilebilir akreditifler, yine aksi belirtilmedikçe, sadece bir kereli¤ine dev-
redilebilir. Yani devri yap›lan bir akreditifin ikinci alacakl›s› taraf›ndan da baflka bi-
rine devri mümkün de¤ildir.
Ancak akreditifin birden fazla kifliye parçalanarak devredilmesi mümkündür.
‹lk alacakl› akreditifi birden fazla ikinci alacakl›ya devredebilir. Böyle bir akrediti-
fin mutlaka k›smi sevkiyata izin veren bir akreditif olmas› gerekir.
Karfl›l›kl› Akreditif (Back to Back L/C)

Yap›lan veya yap›lacak bir ihracat ifllemi için ad›na akreditif aç›lan lehdar›n
(ihracatç›n›n), bu akreditif alaca¤›n› teminat göstererek ithal edece¤i bir mal için
akreditif açmas› ifllemine verilen isimdir.
Karfl›l›kl› akreditifte, iki ayr› akreditif oldu¤u dikkatini çekmifltir. Birinci akre-
ditif bir ihracat ifllemi için aç›lm›fl bir akreditif olup, ikinci akreditif bir ithalat iflle-
mi için aç›lmaktad›r. Birinci akreditifin alaca¤›, ikinci akreditifin ödemesinde kul-
lan›lmakta ve teminat unsuru olarak akreditif aç›l›fl›nda kabul görmektedir.
Dünya ticari prati¤inde karfl›l›kl› akreditifin ço¤unlukla transit ticaret ifllemle-
rinde kullan›ld›¤› gözlenir. Bu durum elbette ki bir flartlanmaya sebep olmamal›-
d›r. Zira karfl›l›kl› akreditif tamamen ba¤›ms›z iki ayr› ticari hareket için flayet her
ikisi de akreditifli olacaksa bunlar› sadece finansal amaçlarla birbirine ba¤lamak-
tan baflka bir anlam ifade etmez özü itibariyle. Akreditif alacaklar›-borçlar›n›n bir-
birine ba¤lanmas›, akreditif kapsam›ndaki mal hareketlerinin de birbiriyle ba¤lan-
t› olmas›n› her zaman için zorunlu k›lmaz.
Akreditif iliflkisine Türkiye’deki d›fl ticaret prati¤inde bugüne kadar daha çok
operasyonel gözle bak›lm›flt›r. Oysa akreditif temelde bir finansal enstrüman, bir
ödeme arac›d›r. Karfl›l›kl› akreditifler sözkonusu oldu¤unda akreditifin bu özelli¤i
kendisini daha da belirgin k›lm›fl olur.
Karfl›l›kl› akreditiflerde ifllemin baflar›yla yürütülebilmesi ve pratikte sorunlar
yaflanmamas› için flu hususlara dikkat edilmesini tavsiye ederiz:
‹lk aç›lan orijinal akreditifin koflullar› ile sonradan aç›lacak olan karfl›l›kl›
akreditifin koflullar›n uyumu önemlidir.
‹lk aç›lan ve teminat olarak kullan›lacak akreditifin teyitli olmas›nda fay-
da vard›r.
‹lk aç›lan akreditifin teyit bankas›nda ifllemi yürütmek ve araya baflka bir
banka daha sokmamak kar›fl›kl›klar› önleyecektir.
Ödemeye iliflkin, yani akreditiflerin çözülmesiyle ilgili hususlara bafltan
aç›kl›k getirilmesinde büyük yarar vard›r.
K›rm›z› fiartl› Akreditif (Red Clause L/C)

‹hracatç› firmaya, mal› yüklemeden önce avans imkan› sa¤layan akreditifle-
re verilen genel isimdir.
Akreditif kapsam›ndaki mal›n yüklemesinin yap›lmas›n› beklemeden ihracat-
ç›, belli bir tarihte ki bu akreditif flartlar› aras›nda yer al›r, bankas›na giderek mal
bedelinin tamam›n› veya bir k›sm›n› peflin olarak al›r. Daha sonra mal› yükledi¤i
ve bankas›na belgeleri verdi¤i anda kalan mebla¤› tahsil eder.
K›rm›z› flartl› akreditifler, piyasada genellikle ithalatç› ad›na üretim yapan ve
iliflkileri zaman içinde güçlenmifl firmalarda karfl›m›za ç›kmaktad›r. Üretim için ge-
rekli hammadde ihtiyac›na finansal olarak destek olmak türünden sebeplerle ih-
racatç›ya yüklemeden önce bir miktar avans vermeyi kabul eden ancak bunu bel-
li bir akreditif flart›na ba¤lamak isteyen al›c›lar›n tercih ettikleri bir yöntem olarak
gözlemlenir.
Aksi takdirde yüklemeden önce avans tutar›n›n peflin ödeme tarz›nda trans-
ferinin güven sorununun yan› s›ra ilerde d›fl ticaret operasyonunda da bilinçli ve
dikkatli olunmad›¤›nda yarataca¤› sorunlar düflünülerek k›rm›z› flartl› akreditifin
tercih edildi¤ini görürüz.
K›rm›z› flartl› akreditiflerde de ihracatç›n›n avans› ald›ktan sonra yüklemeyi
gerçeklefltirmemesi türünden riskler mevcuttur. Bu nedenle ithalatç› firmalar›n da
bu konuda uyan›k olmas›nda ve çok fazla güvenmedikleri durumlarda ihracatç›
ile bu akreditif türüyle çal›fl›rken ek anlaflmalar yapmalar›nda fayda vard›r.
Yeflil fiartl› Akreditif (Green Clause L/C)

‹hracatç› firmaya yüklemeden önce yine avans imkan› sa¤layan ancak avans
karfl›l›¤›nda bir miktar mal›n ithalatç› ad›na depolanmas› flart›n› içeren akreditifle-
re yeflil flartl› akreditif (green clause L/C) ad› verilir.
Yeflil flartl› akreditiflerde ihracatç›, akreditif kapsam›ndaki mal›n bir k›sm›n› (ta-
bii ki akreditif flartlar›nda belirtilen miktar›) belli bir depoya, antrepoya teslim ede-
rek ambar makbuzu ile bankaya müracaat ederek belirlenen avans› tahsil eder.
‹hracatç› firmalara elindeki belli bir sto¤u nakde çevirebilme imkan› sa¤layan
yeflil flartl› akreditif bir aç›dan da ucuz, maliyeti düflük kredi f›rsat› vermesi aç›s›n-
dan tercih edilebilir bir akreditif türü olarak piyasada karfl›m›za ç›kar.
Depolanan mal›n d›fl›ndaki kalan miktar›n yükleme günü, depolanan malla bir-
likte toplu sevkiyat gerçeklefltirilerek belgeler bankaya takdim edilir ve avans d›fl›
kalan bakiye akreditif tutar›n›n akreditif ödeme flekline göre tahsili yoluna gidilir.
Rotatif Akreditif (Revolving L/C)

Uzun vade içerisinde ve sürekli düzenli sevkiyatlar gerçeklefltiren firmalar›n,
her bir sevkiyat için ayr› birer akreditif açmak yerine, tek bir akreditifi birden fazla
ticari hareket için kullanabildikleri, dönüflümlü akreditif ad› da verilen bir türdür.
Rotatif akreditiflerde aç›lan akreditif kapsam›ndaki sevkiyat gerçeklefltirildik-
ten sonra akreditif yürürlükten kalkmak ve bir sonraki belirlenen dönem (periyot)
için yeniden ayn› koflullarda aç›lm›fl bir akreditif gibi ifllem görür. Yeni dönem için-
de akreditif koflullar›na göre yükleme gerçeklefltirildikten sonra akreditif yine ay-
n› koflullarla bir sonraki belirlenen döneme devrolur. Bafltan ilk aç›ld›¤› andaki
flartlar çerçevesinde tespit edilen periyotlar dahilinde kaç dönem devam edece¤i-
ne göre dönüflümlü olarak devrolmaya devam eder ve son dönem gelince yürür-
lükten kalkar.
Ticari pratikte özellikle yabanc› bir markaya üretim yapan ve belli dönemler-
le (örne¤in her ay veya her sezon) sevkiyat gerçeklefltiren ihracatç› firmalar›n bu
akreditif türünü kulland›klar›n› görürüz.
Rotatif akreditifte, her ifllem için ayr› ayr› akreditif aç›lmad›¤›ndan dolay› ge-
rek ihracatç› gerekse ithalatç›n›n operasyondan ve bürokrasiden kurtulmak yö-
nünde avantaj yakalad›¤›n› görürüz.
Ayr›ca yap›lacak toplu ticaret rakam› üzerinden akreditif açarak masraflar›
art›rmak yerine, sevkiyatlar›n birinin tutar› üzerinden akreditif açmak, banka ma-
liyetlerini ve akreditif komisyonlar›n› da olumlu yönde etkileyecektir.
Rotatif akreditiflerde, bir dönem gönderilmeyen eksik bir tutar›n di¤er dö-
nemlere bir hak olarak sark›p sarkmayaca¤›, yani di¤er dönemlerde gönderilip
gönderilemeyece¤i konusu, rotatif akreditifin de kendi alt türüne göre ayr›m gös-
terir:
a) Birikimli Rotatif (Cumulative Revolving)

b) Birikimsiz Rotatif (Non-cumulative Revolving)
Rotatif bir akreditifin birikimli olmas› durumunda, bir dönem gönderilmeyen

bir sevkiyat miktar› veya eksik tutar, di¤er dönemlerde gönderilebilir ve eksik tu-
tarlar birikir. Birikimsiz nitelik tafl›yan rotatiflerde ise her dönem sevkiyat tutar›
kendi içinde ba¤›ms›z de¤erlendirilir ve eksik tutarlar›n di¤er dönem veya dönem-
lerde gönderilmesi mümkün de¤ildir.
Birikimli rotatiflerde de biriken miktarlar›n çok fazla olmamas› ve bir dönem
gelip ithalatç›y› rahats›z edecek boyutlara ulaflmamas› nedeniyle, çeflitli s›n›rlama-
lar getirmek mümkündür. Örne¤in, birikecek miktar›n en fazla belli bir tutara ka-
dar olaca¤› flart› türünden “miktarla s›n›rlanm›fl” veya birikecek miktar›n sadece
bir sonraki dönem içinde gönderilebilece¤i flart› türünden “zamanla s›n›rlanm›fl”
birikimli (cumulative) rotatiflerle karfl›lafl›labilir.
Teminat Akreditifi (Stand-by L/C)
Akreditifin genel iflleyifline göre farkl› tarzda alg›lanabilecek türden ve genel-

de akreditiflerin bir teminat mektubu gibi ifllem gördü¤ü bir türdür ve ço¤unluk-
la taahhüt ifllerinde kullan›l›r.
Teminat akreditiflerinde, amir s›fat›yla hareket edip akreditif açan taraf ihra-
catç›d›r. ‹hracatç›, ithalatç›ya yapmakla taahhüt etti¤i ifli istenen kalitede ve süre-
de gerçeklefltirece¤ine iliflkin bir stand-by akreditif açarak banka garantisi verir.
‹flin bitirilmemesi veya eksik tamamlanmas› ya da sözleflme koflullar›na uygun ha-
reket edilmemesi gibi durumlarda ithalatç› teminat akreditifinden kaynakl› alaca-
¤› tahsil yoluna gider.
Bir kural olmamakla birlikte ço¤unlukla müteahhitlik hizmetleri yoluyla ihra-
catlar benzeri taahhüt ifllerinde kullan›lan teminat akreditifleri, akreditifin normal
iflleyifli tarz›ndaki bir operasyonel süreçle karfl›m›za ç›kmaz. Stand-by akreditifler,
akreditifin finansal bir araç olma özelli¤iyle ilgili tipik bir garanti mektubu niteli-
¤iyle öne ç›kar.
KABUL KRED‹L‹ ÖDEME (Acceptance Credit)

Uluslararas› ödeme flekilleri asl›nda temel olarak dört adettir: Peflin, Mal Mu-
kabili, Vesaik Mukabili ve Akreditif.
Kabul kredili ödeme flekli, di¤er ödeme flekillerinden ba¤›ms›z bir ödeme
flekli olmaktan çok, vadeli bir ödeme fleklinin ifl ak›fl›na poliçe (draft, bill of exc-
hange) isminde bir k›ymetli evrak olan belgenin girmesiyle karfl›m›za ç›kan bir
ödeme yöntemidir.
Poliçeler, çek senet gibi k›ymetli evrak hükmünde olup, alaca¤› temsil eder.
‹hracatç›, vadeli alaca¤›n› ispat etmeye yarayan bu belge arac›l›¤›yla kendisine fi-
nansman imkan› yaratm›fl olur. Poliçeyi, vadesinden önce k›rd›rarak nakde döne-
bilmek mümkün olabildi¤i gibi, poliçeyi baflkas›na cirolayarak mal ya da hizmet
al›m› yapmak da mümkündür.
Poliçelerin k›rd›r›labilmesi ve cirolanarak baflkas›na devredilebilmesi için pra-
tik hayatta ço¤unlukla poliçelerin bir banka taraf›ndan üzerindeki borca kefil ol-
malar› (aval vermeleri) flart›yla kabul edildi¤ini görürüz. Avalsiz, sadece ithalatç›-
n›n kabulüyle ve imzas›yla düzenlenmifl bir poliçenin, senetten bir fark› olmaya-
ca¤› için ticari hayatta çok fazla tercih edilmemektedir.
Kabul kredili ödemelerin, normal vadeli bir ödeme flekline göre tercih edilir
olmas›ndaki en önemli sebep de bu ödeme yönteminde iflin içine giren poliçenin
bir finansal araç olarak kullan›labilirli¤inde gizlidir.
Bu ödeme yöntemini sadece ihracatç›n›n güvence unsuru yaratmas› aç›s›n-
dan de¤il, ithalatç›n›n kendisine bir finansman kayna¤› oluflturmas› yönünden de
düflünmek gerekir. Yükleme belgelerini poliçenin kabulü karfl›l›¤›nda alarak güm-
rükten mal›n› çeken ithalatç›, böylece sat›c›s› taraf›ndan kendisine bir kredi sa¤-
land›¤›n› düflünebilir.
Kabul kredili ödeme, üç ayr› ödeme biçiminde görülebilir:
1) Kabul kredili vadeli akreditif

2) Kabul kredili mal mukabili ödeme
3) Kabul kredili vesaik mukabili ödeme
Kabul Kredili Vadeli Akreditif

Temel iflleyifli ve mant›¤› vadeli akreditiften farkl› olmayan kabul kredili vade-
li akreditif iflleminde tek fark ihracatç›n›n yükleme belgeleriyle birlikte poliçeyi de
bankas› arac›l›¤›yla ithalatç›ya göndermesi ve ithalatç›n›n ülkesine gelen mal› çe-
kebilmesi için gerekli belgeleri bankas›ndan al›rken poliçeyi de imzalayarak ban-
kas› kanal›yla ihracatç›ya göndermesidir.
Bu ödeme yönteminde ifl ak›fl› flu flekilde s›ralanabilir:
‹thalatç›, amir bankaya giderek kabul kredili vadeli akreditifi açar.
Banka kanal›yla swift üzerinden akreditif metni ihracatç›ya ulafl›r.

‹hracatç› akreditif kapsam›nda yüklemeyi gerçeklefltirir ve belgeleri bankas›-
na verirken bir adet de poliçe düzenleyerek evraklarla birlikte ithalatç›ya gönde-
rir.
Amir banka, kendisine gelen belgeleri ithalatç›ya verirken poliçeyi imzalat›r
ve sonra borcun yerine geçen belge olan poliçeyi ihracatç›ya teslim edilmek üze-
re karfl› bankaya yollar.
Vadeli akreditifte poliçenin iflin içine girmifl olmas›, ihracatç› aç›s›ndan ek bir
güvence unsuru yaratm›yor gibi düflünülse de poliçenin bir finansman arac› ola-
rak kullan›labilece¤i gerçe¤ini unutmamak gerekiyor.
Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme

Mal mukabili ödeme flekli, hat›rlanaca¤› üzere, vade flart› da içerebilen ve bu
özelli¤iyle tam bir aç›k hesap (open account) tarz›nda iflleyen bir ödeme flekliydi.
Ancak vade flart› içeren ve aç›k hesap gibi çal›flan mal mukabili ödeme fleklinde
ihracatç›n›n alaca¤›n› ispat etmeye yarayan elinde sözleflmeden baflka bir belge
yoktur; hatta poliçe, çek, senet benzeri finansal bir belge hiç mi hiç mevcut de-
¤ildir.
‹flte, kabul kredili mal mukabili ödeme fleklinin normal bir mal mukabili iflle-
me göre tercih edilme sebebi de bu noktada kendini aç›¤a ç›kar›r.
Kabul kredili mal mukabili ödeme yönteminde, ihracatç›n›n yükledi¤i mal›n
borcuna istinaden ithalatç› bir poliçe imzalar ve ihracatç›ya gönderir. Böylece ih-
racatç›, alaca¤›n› ispat etmeye yarayan bir belgeye sahip oldu¤u kadar, kendisi-
ne finansman imkan› da yaratabilecek bir araca sahip olmufl olur.
Kabul kredili mal mukabili ifllemde poliçenin banka avalli olarak düzenlenmifl
olmas› durumunda, ifllem neticelendi¤inde ödeme banka garantili bir hal alm›fl
olur.
Ancak piyasadaki yanl›fl baz› kanaatler do¤rultusunda bu ödeme fleklini ak-
reditifin bürokrasisinden kurtulmak için akreditife alternatif bir ödeme yöntemi
gibi alg›lamamak gerekir. Zira kabul kredili mal mukabili ödemenin bafllang›c› ve
iflleyifli temelde mal mukabili ödeme fleklindeki gibi seyreder.
‹hracatç› tamamen ithalatç›ya olan güvenine istinaden mal› yola ç›kar›r ve
poliçeyi de imzalay›p aval almas› için evraklarla birlikte ithalatç›ya gönderir. ‹tha-
latç› mal› çektikten sonra poliçeyi imzalay›p aval almaz ve geri göndermez ise ih-
racatç› mal› yükledi¤i ile kal›r. ‹thalatç›n›n iflini dürüstçe yap›p banka avalli poliçe-
yi geri göndermesi durumunda, yani ifllem neticelendi¤inde, olay akreditif benze-
ri banka garantili bir hale dönüflür. Aksi takdirde bafllang›c› itibariyle ifllem yine
aç›k hesapt›r.
Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme

Özü ve temel iflleyifli itibariyle yine vesaik mukabili ödeme gibi iflleyen Kabul
Kredili Vesaik Mukabili Ödeme yönteminde, iflin içine poliçe girerek alacak belge-
lenmifl olur.
Bu ödeme yönteminde ifllemlerin ak›fl› flu flekilde geliflir:
1) ‹hracatç›, mal› yükler.
2) ‹hracatç›, yükledi¤i mala iliflkin belgeleri ithalatç›ya gönderilmek üzere
bankas›na verirken bir de poliçe ilave eder.
3) ‹thalatç›n›n bankas›na ulaflan belgeleri banka ithalatç›ya verirken poliçeyi
imzalat›r ve isteniyorsa teminat alarak poliçedeki borca aval verir.
4) Poliçe banka arac›l›¤›yla ihracatç›ya geri gönderilir.
Kabul kredili vesaik mukabili ödeme yönteminde de ifllem neticelendi¤inde

ihracatç›n›n elinde banka avalli bir poliçe oldu¤u için ödeme sanki banka garan-
tili bir akreditifli ifllem halini al›r. Ancak t›pk› mal mukabili ifllemde oldu¤u gibi bu-
rada da bafllang›ç itibariyle olay normal bir vesaik mukabili ifllemin temeldeki ris-
kini içinde bar›nd›r›r.
‹hracatç›n›n mal› yükledikten sonra bankas› üzerinden poliçeyle birlikte gön-
derdi¤i belgeleri yine ithalatç›n›n almamas› ve mal› çekmemesi gibi bir durumda
ihracatç› mal› yükledi¤iyle kalacakt›r. Bilindi¤i gibi bu risk, vesaik mukabili ödeme
fleklinin en büyük riski olarak ihracatç›n›n karfl›s›na ç›kan olumsuz bir tablodur.
Vesaik mukabili ödeme fleklinin içine poliçenin eklemlenmifl olmas›, bu riski d›fl ti-
caret eyleminin bafllang›c› itibariyle ortadan kald›rmaya yeterli de¤ildir. Bu neden-
le ihracatç› firmalar›n ithalatç›lar›na tam olarak güvenmedikleri durumlarda akre-
ditifli ödeme konusunda ›srarc› olmalar›nda fayda vard›r.
Vesaik mukabili ödeme, bilindi¤i gibi temelde peflin iflleyen bir sistemdir. ‹t-
halatç›n›n, gümrü¤üne gelen mal› çekebilmesi için gerekli yükleme belgelerini
bankas›ndan alabilmesi için ödeme yapma zorunlulu¤u vard›r. Ödemeyi yapma-
dan ya da daha sonra yapaca¤›n› belirterek normal koflullarda belgeleri bankas›n-
dan almas› mümkün de¤ildir. Bu nedenle kabul kredili vesaik mukabili ödemeyi,
vadeli bir vesaik mukabili olarak düflünmek ve mutlaka poliçenin iflin içine girme-
si flart›yla vesaik mukabiline vade flart› eklemlenebilece¤ini unutmamak gerekir.
Poliçeyle ‹lgili Birkaç Not

Poliçeler, çek senet gibi k›ymetli evrak hükmünde olup, alaca¤› temsil eder.
‹hracatç›, vadeli alaca¤›n› ispat etmeye yarayan bu belge arac›l›¤›yla kendisine fi-
nansman imkan› yaratm›fl olur. Poliçeyi, vadesinden önce k›rd›rarak nakde döne-
bilmek mümkün olabildi¤i gibi, poliçeyi baflkas›na cirolayarak mal ya da hizmet
al›m› yapmak da mümkündür.
Poliçelerin k›rd›r›labilmesi ve cirolanarak baflkas›na devredilebilmesi için pra-

tik hayatta ço¤unlukla poliçelerin bir banka taraf›ndan üzerindeki borca kefil ol-
malar› (aval vermeleri) flart›yla kabul edildi¤ini görürüz. Avalsiz yani sadece itha-
latç›n›n kabulüyle ve imzas›yla düzenlenmifl bir poliçenin senetten bir fark› olma-
yaca¤› için bu tür bir poliçenin ticari hayatta çok fazla tercih edilmedi¤ini de ha-
t›rlatmak isteriz.
Poliçe vadesi, ihracatç› ile ithalatç› aras›ndaki anlaflmaya göre dört biçimde
tespit edilebilir:
1) Belli bir tarihte

2) Düzenlendi¤i tarihten itibaren belli bir süre sonra
3) Görüldü¤ünden belli bir süre sonra
4) Mallar›n yüklenmesinden belli bir süre sonra
ULUSLARARASI T‹CARETTE KULLANILAN BELGELER

Uluslararas› ticaret yaparken ihracatç› firmalar›n baz› belgeler düzenledi¤ini,
bunlar›n baz›lar›n›n gümrükleme ifllemlerinde kullan›ld›¤›n›, baz›lar›n›n ithalatç›ya
mal› çekerken gerekli oldu¤u için kendisine gönderildi¤ini biliyoruz.
D›fl ticaret ifllemlerinde kullan›lan belgeler, fatura gibi her ihracat-ithalat iflle-
minde karfl›m›za ç›kan belgeler oldu¤u gibi, ülkelere, ürünlere, mevzuata göre
de¤ifliklikler göstererek de kullan›m alan› bulabilmektedir.
‹hracat-ithalat operasyon ifllemlerinde karfl›m›za ç›kan belgeleri flu flekilde s›-
ralayabilir ve izah edebiliriz:
1) Ticari Belgeler
2) Sevk Belgeleri
3) Dolafl›m ve Menfle Belgeleri
4) Di¤er Belgeler
T‹CAR‹ BELGELER
Ticari belgeler tabiriyle kastedilen genellikle d›fl ticarete konu olan mal veya
hizmet al›m-sat›m iflleminin temelini oluflturan faturalard›r.
‹hracat-ithalat ifllemlerinde normal ticari faturalar›n yan›nda baz› isimler alt›n-
da baflka türden isimlendirilmifl ve farkl› ifllevlere ve özelliklere sahip faturalar da
Proforma Fatura (Proforma Invoice)

D›fl ticaret ifllemlerinde ihracatç› firmalar›n bir teklif niteli¤inde ithalatç› fir-
maya göndermifl oldu¤u belgelere verilen genel isimdir.
Teklif mektuplar›n›n mutlaka fatura görünümünde olma mecburiyeti yoktur

ancak ticari hayatta ço¤unlukla firmalar›n fatura format›nda haz›rlanm›fl ve teklif
detaylar›n› da içeren bir belge düzenlediklerini ve üzerlerine proforma veya pro-
forma invoice yazd›klar›n› görürüz. Fatura (invoice) bir mal›n sat›ld›¤› anda sat›fl›-
n› temsil eden bir belge niteli¤i tafl›d›¤› için teklif esnas›nda haz›rlanan belgeye
fatura (invoice) yerine proforma fatura (proforma invoice) ifadesi yaz›l›r.
‹hracatç› firmalar, hangi özelliklerdeki mal› ne kadar ücret karfl›l›¤›nda, han-
gi teslim ve ödeme flekilleriyle satmak istediklerini ithalatç› firmaya bir proforma
fatura göndererek teklif ederler.
Türkiye’deki gümrük ve ithalat mevzuat›yla ilgili hükümlere göre proforma
fatura ile herhangi bir gümrükleme operasyonu yapmak mümkün de¤ildir. Güm-
rük idareleri, mutlaka ad› fatura (invoice veya commercial invoice) olan bir belge
flart› ararlar.
Uluslararas› ticari hayatta her parti ihracat-ithalat ifllemi için taraflar›n ayr› bir
sözleflme imzalamad›klar›n› görürüz. Ço¤u zaman proforma fatura, karfl›l›kl›
onaylanarak bir nevi ticari sözleflme niteli¤inde karfl›m›za ç›kar. Bu nedenle pro-
forma faturalar›n bir teklif niteli¤i tafl›d›¤›n› ve karfl› tarafça kabul gördü¤ünde
sözleflmenin hukuken yürürlü¤e girmifl olaca¤›n› gözden uzak tutmadan profor-
ma haz›rlamakta fayda vard›r.
Ticari Fatura (Commercial Invoice)

‹hracat ve ithalat ifllemine konu olan mal›n sat›fl sözleflmesi çerçevesinde ni-
hai sat›fl ifllemi gerçeklefltirildikten sonra ihracatç› taraf›ndan düzenlenen belge-
dir.
D›fl ticaret ifllemlerinde ticari faturay› Türkiye koflullar›nda iki aç›dan incele-
mekte fayda vard›r: ‹hracat aç›s›ndan, ithalat aç›s›ndan.
‹hracat ‹fllemlerinde Fatura ve Gümrük Faturas› tabiri

‹hracat operasyon ifllemlerinde iki farkl› fatura kullan›ld›¤› dikkati çeker. Bun-
lardan birincisi Türkiye’deki mevzuat gere¤ince doldurulmas› gerekli olan resmi
fatura (gümrük faturas›), di¤eri de ithalatç›ya gönderilmesi gerekli olan ve ihra-
catç› firma antetli ka¤›d›na yap›lan ticari fatura (commercial invoice)’d›r.
Türkiye’de vergi ve muhasebeyle ilgili mevzuat hükümlerine göre her ticari
iflletme sat›fllar›n› (ister yurtiçi ister yurtd›fl› sat›fl olsun) ticari faturas› ile belgele-
mek zorundad›r. Vergi mevzuat› gere¤ince her ticari iflletme maliyeden anlaflma-
l› matbaaya bast›r›lm›fl, seri numara takip eden faturas› ile sat›fllar›n› faturaland›r-
mak mecburiyetindedir.
‹hracat yaparken de firmalar, muhasebe servislerindeki iç pazara da mal sa-
tarken doldurduklar› bu faturay› keserler. Bu resmi faturan›n yurtd›fl› ile bir ilgisi
olmad›¤› gibi ithalatç›ya da gönderilmez. Bu fatura sadece ihracat gümrükleme
ifllemi esnas›nda gümrük idaresine gümrük beyannamesi ve di¤er gerekli belge-

lerle birlikte takdim edilir. Daha sonra da gümrükleme ifllemi bitince muhasebe
servisi taraf›ndan kay›t amaçl› kullan›l›r. Bu nedenle bu faturaya ticari pratikte
“gümrük faturas›”, “Türkçe fatura” gibi isimler verilir.
Yeni ç›kan mevzuat esaslar›na göre, uygulamada ihracat faturalar›n›n as›l su-
retleri olmadan da (faks fatura ile) ifllemin bitirilmesi ve as›l belgenin 15 gün için-
de ilgili gümrük müdürlü¤üne ibraz edilmesi flart› ile ihracat iflleminin tamamlan-
mas›na imkan sa¤lanm›flt›r.
‹hracat faturalar›, fatura tarihinden itibaren 2 ay süre ile geçerli olup bu sü-
re içinde ihracat›n tamamlanmas› flart› aranmaktad›r.
‹hracat ifllemi esnas›nda mutlaka firmalar aras› iliflkiyi düzenlemek amac›yla
haz›rlanan ve ithalatç› firmaya gönderilen bir fatura da olmak zorundad›r. Bu fa-
tura, ihracatç› firmalar›n antetli ka¤›tlar›na yap›lan ve yurtd›fl›na gönderilen fatu-
rad›r. Ticari fatura niteli¤indeki bu belgeyi ithalatç› firma gümrü¤üne vererek ma-
l›n ithal gümrükleme ifllemlerini gerçeklefltirir. Bu fatura ayn› zamanda ihracatç›
firmalar taraf›ndan muhasebe kay›tlar›na mesnet teflkil eden bir belge olup, bu
fatura ile muhasebe ve kambiyo ifllemlerini de gerçeklefltirmektedir.
‹hracatç› firman›n antetli ka¤›d›na yap›lan ve pratik hayatta ço¤unlukla ‹ngi-
lizce fatura ad› da verilen ticari faturan›n Türkiye’de herhangi bir resmi merci ile
iliflkisi ve ilgisi olmay›p do¤rudan do¤ruya yurtd›fl›ndaki müflteriye gönderildi¤ini
bir kere daha hat›rlatmak isteriz.
Ödeme flekillerindeki ayr›ma göre, akreditifli ve vesaik mukabili ödeme gibi
belgelerin kimi zaman bankalar üzerinden gönderildi¤i durumlarda da bankaya
verilmesi gerekli olan fatura ‹ngilizce faturad›r.
Akreditiflerde rezerv incelemesine konu olan belgeler aras›ndaki fatura da
bu faturad›r. Bu nedenle akreditifli ihracat operasyonlar›nda mutlaka rezerv ye-
meyecek flekilde gerekli bilgiler akreditif metnine (küflad) uygun olarak yaz›lmak
zorundad›r.
Do¤ru ve eksiksiz bir ticari faturada bulunmas› gereken bilgileri flu flekilde s›-
ralamak mümkündür:
‹hracatç› firman›n ticari ünvan› ve adresi

‹thalatç› firman›n ad› ve adresi
Sat›fla konu olan mal›n ad› ve malla ilgili bütün bilgiler
Ödeme flekli
Teslim flekli
Faturan›n düzenlendi¤i dilde ad› (Invoice gibi…)
Fatura tarihi
Fatura numaras›
Birim fiyat
Toplam tutar
Mal miktar›
Ölçü birimi
Döviz cinsi
Gönderilme flekli
Konsolosluk Faturas›
‹hracat ifllemlerinde firma antetli ka¤›d›na düzenlenen ticari faturan›n itha-
latç› ülke mevzuat› gere¤ince veya herhangi bir sebeple ithalatç›n›n ihracatç› ül-
ke konsoloslu¤unda onaylatt›r›lmas› durumunda ilgili faturaya konsolosluk fatu-
ras› ad› verilir.
Konsolosluk faturas›, ithalatç› ülke mevzuat›na göre fiyat kontrolü, gerçek-
ten o ülkeden gelip gelmedi¤inin tespiti, konsolosluklara gelir temin edilmesi vb.
sebeplerle gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi için ihracatç›dan talep edi-
len belgeler aras›nda karfl›m›za ç›kabilir.
Türkiye’den yap›lan ihracat ifllemlerinde, ola¤anüstü sebepler d›fl›nda, kon-
solosluk faturas›n›n en yayg›n örnek olarak Arap ülkelerine yap›lan ihracat ifllem-
lerinde karfl›m›za ç›kt›¤›n› söyleyebiliriz.
SEVK BELGELER‹
Sevk belgeleri, genel anlamda, ihracat ve ithalata konu olan mallar›n nakli-
yeciye teslim edilerek yüklendi¤ini gösteren ve var›fl yerine gönderilme esaslar›n›
içeren nakliyeci taraf›ndan düzenlenen belgelerdir.
Sevk belgelerinin üç önemli özelli¤i mevcuttur:
1) Bu belgeler, nakliyeci ile gönderici, yani ihracatç› aras›nda imzalanan bir
tür sözleflme niteli¤indedir. Bu nedenle herhangi bir anlaflmazl›k duru-
munda tanzim edilen bu belge yap›lan anlaflma flartlar›n› ispat edici nite-
lik tafl›r. ‹hracatç› firmalar›m›z›n bu belgenin tanziminde bu hususu göz-
den uzak tutmamalar›nda fayda vard›r.
2) Mallar›n nakliyeci taraf›ndan teslim al›nd›¤›n› ve var›fl yerine kadar götü-
rülmek üzere yola ç›kar›ld›¤›n› gösteren bir belge niteli¤indedir.
3) Sevk belgeleri, birer k›ymetli evrak niteli¤indedir. Tafl›nan mal›n mülkiye-
tini temsil eder. Bu vasf› oldukça önemli olup, afla¤›da detayl› olarak izah
edilecektir. (NOT: Yaz›l› hukukta sadece denizyolu tafl›ma belgesi olan
konflimento (bill of lading) bir k›ymetli evrak olarak kabul edilmekle bir-
likte, pratik hayatta bütün tafl›ma belgeleri birer k›ymetli evrak gibi ifllem
görmektedir; bu hususu unutmamakta fayda vard›r.)
Konflimento (Bill of Lading)

Denizyoluyla yap›lan tafl›malarda geminin kaptan› veya donatan› veya mü-
messili taraf›ndan yükletene tafl›ma belgesi olarak konflimento verilir.
Konflimentoda afla¤›da yaz›l› bilgiler bulunur:
Tafl›yan›n ad› ve soyad› veya ticari unvan›
Kaptan›n ad› ve soyad›
Geminin ad› ve tabiyeti
Yükletenin ad› ve soyad› veya ticaret unvan›
Al›c›n›n ad› ve soyad› veya ticaret unvan›
Yükleme liman›
Boflaltma liman› veya buna dair talimat al›nacak yer
Gemiye yüklenen veya tafl›nmak üzere teslim al›nan mallar›n cinsi, ölçü-
sü, say› veya tart›s›, markalar› ve d›fltan belli olan hal ve mahiyetleri
Navluna ait flartlar.
Eflya, boflaltma liman›nda konflimentoda teslim edilece¤i gösterilen ve bir

nüshas›n› tafl›yan kimseye ve e¤er konflimento emre muharrer ise ciro ile devral-
m›fl flahsa teslim olunur.
Konflimentolar, genellikle 3 orijinal ve 3 cirolanamaz kayd› tafl›yan toplam 6
nüsha olarak düzenlenmekte ve bu alt› nüshaya topluca “tam tak›m konflimen-
to” (full set of B/L) ad› verilmektedir.
Konflimentolar›n kaç nüsha olarak düzenlendi¤i bütün nüshalara yaz›l›r. Bu
nedenle bütün nüshalar›n ayn› bilgileri içermesi flart› aran›r. Nüshalardan birinde
yap›lacak herhangi bir de¤ifliklik, di¤erlerinde de yap›lmak zorundad›r. Bu neden-
le bankalar ihracat ifllemlerinde genellikle tam tak›m konflimento talep ederler.
Özellikle ihracatç› firmalar›m›z›n akreditifli ifllemlerde rezerv yememesi için bu ta-
lebi göz önünde bulundurmalar›nda fayda vard›r.
Piyasa uygulamalar›na bakt›¤›m›zda yukar›da s›ralanan bilgilerden baz›lar›n›n
eksik olmas› halinde ifllem tamamen aksamamakla birlikte, orijinal konflimento-
nun olmamas› halinde herhangi bir ifllem yap›lamamaktad›r. ‹mzalanmam›fl ve ci-
ro edilemez (non-negotiable) ibaresi tafl›yan bir kopya (copy) nüsha ile ifllem yap-
mak ve ithalat gümrüklemesini gerçeklefltirmek normalde mümkün de¤ildir. Bu
nedenle orijinal konflimentonun mutlaka talep edilmesi zorunluluk arzetmektedir.
Konflimentolar, hukuken bir k›ymetli evrak hükmünde olup, mal›n mülkiyeti-
ni temsil eder. Konflimentolar›n bu vasf› d›fl ticaret operasyon ifllemlerinde büyük
bir önem tafl›r. Özellikle akreditif ve vesaik mukabili ödeme ile ifllem yap›lan du-
rumlarda konflimentoyu ihracatç› firmalar›n mutlaka ithalatç›n›n bankas›n›n emri-
ne düzenlemeleri gerekir. Bu flekilde mal›n mülkiyeti garanti alt›na al›nm›fl ve it-
halatç›n›n ödeme yapmadan ve bankas›ndan mal›n mülkiyetini temsil eden kon-
flimentoyu ad›na cirolatt›rmadan mal› gümrükten çekemeyece¤ini unutmamak

gerekir.
Konflimentonun bir k›ymetli evrak olma vasf›ndan dolay›, konflimentolar›n üç
flekilde doldurulabilece¤ini belirtmek gerekir:
1) Ada Yaz›l› Konflimento

2) Emre Yaz›l› Konflimento
3) Hamiline Yaz›l› Konflimento
Ada Yaz›l› Konflimento

Gönderilen flahs›n ad›na düzenlenen konflimentoya verilen isimdir. Konfli-
mentolar›n üzerindeki “consignee” bölümüne do¤rudan do¤ruya ithalatç› firma-
n›n ad› yaz›l›r.
D›fl ticaret prati¤inde özellikle mal mukabili ve peflin ödeme yöntemlerinde
konflimento bu flekilde doldurulur. Karfl›l›kl› güven iliflkisi içinde olan taraflar›n bir-
birlerinden ödemeyle ilgili herhangi bir endifleleri olmayaca¤› için ihracatç› firma,
mal› yükledi¤inde do¤rudan do¤ruya al›c› ad›na mal›n mülkiyetini temsil eden
belgeyi tanzim etmekten kaç›nmaz.
‹thalatç› firmalar bu flekilde düzenlenmifl bir konflimento kapsam›ndaki ma-
l›n gümrükten çekilme ifllemini an›nda gerçeklefltirebilir; zira mal›n mülkiyeti ken-
disine aittir.
Emre Yaz›l› Konflimento

Konflimentolar›n “consignee” bölümüne do¤rudan do¤ruya ithalatç› firma-
n›n ad›n›n yaz›lmay›p ithalatç›n›n bankas›n›n ad›n›n “to the order of” ibaresinden
sonra yaz›lmas› fleklinde doldurulan konflimentolara verilen isimdir.
Pratik hayatta vesaik mukabili ve akreditifli ödeme yöntemlerinde karfl›m›za
ç›kan bu doldurulufl tarz›, ihracatç›n›n ithalatç›ya mal›n mülkiyetini do¤rudan
do¤ruya devretmedi¤i anlam›n› tafl›r. ‹thalatç› firma, belgeler elinde olsa bile ül-
kesine gelen mal› gümrükten çekemez. Öncelikle konflimentoyu emrine düzenle-
nen bankadan ad›na cirolatt›rarak mal›n mülkiyetini üzerine devralmas› gerekir.
Bu mülkiyet devrinin olabilmesi de ithalatç›n›n ödemeyi yapmas›na ba¤l›d›r.
‹hracatç› firmalar›n araya bankalar›n girdi¤i ödeme flekillerinde mutlaka kon-
flimentoyu banka emrine düzenlemeye dikkat etmeleri gerekir. Piyasada zaman
zaman belgelerin orijinallerinin malla birlikte gitmesi durumunda böyle hareket
edilece¤ine iliflkin bir yanl›fl kanaat vard›r. Do¤rusu bunun tam tersidir. Yani kon-
flimento, vesaik mukabili ve akreditifli ödeme flekillerinde, belgelerin orijinalleri
malla da gitse, bankayla da gitse mutlaka ithalatç›n›n bankas›n›n emrine düzen-
lenmelidir.
Hamiline Yaz›l› Konflimento

Bu tür konflimentolarda gönderilenin ismi bulunmaz ve al›c› (consignee) bö-
lümüne sadece “hamiline” ibaresi yaz›l›r. Konflimentoyu elinde bulunduran kifli
mal›n sahibi kabul edilir. Belgenin teslim edilmesi ile mülkiyet de devredilmifl olur.
Çok güvenli bir yol olmad›¤› için pratikte ihracat ve ithalat ifllemlerinde çok s›k
karfl›lafl›lan bir durum de¤ildir.
Ödeme fiekillerine Göre Konflimento Tanziminin Önemi

Ödeme flekillerine göre konflimentonun (pratikte bütün tafl›ma belgelerinin)
kimin ad›na düzenlenece¤i önemli bir husustur.
Peflin ödemeye dayal› ihracat iflleminde mal›n bedelini ihracatç› daha bafltan
ald›¤› için mal›n mülkiyetini güvenceye almak gibi bir durum sözkonusu olmad›-
¤›ndan dolay› konflimentonun üzerine do¤rudan do¤ruya ithalatç›n›n ad›n› yaza-
bilir. Mal mukabili ödeme fleklinde de bu yönteme baflvurmakta bir sak›nca yok-
tur, zira bu ödeme flekli de karfl›l›kl› güvene dayal›d›r.
Ancak akreditifli ve vesaik mukabili ödeme flekillerinde bir yükleme gerçek-
lefltiriliyorsa, konflimentoyu ithalatç›n›n bankas›n›n emrine düzenlemek flartt›r.
Böylece mal›n mülkiyeti bankaya devredilmifl olup banka mal bedelini almadan it-
halatç›ya ilgili belgeleri vermeyecek ve konflimentoyu cirolayarak mal›n mülkiyeti-
ni devretmeyecektir.
Aksi takdirde, yani banka ad›na tanzim edilmeme gibi bir durum sözkonusu
olur ise banka garantisi de yok farzedilmifl olacakt›r. Nakliyeciler de mal› ithalat-
ç›ya teslim esnas›nda düzenledikleri ordinoyu verebilmek için bankan›n cirolad›¤›
konflimentoyu talep etmektedirler. Böylece mal›n mülkiyeti güvence alt›na al›n›r
ve ödeme yap›lmaks›z›n mal›n ithalatç›n›n eline geçmesinin engellenmesi sa¤lan-
m›fl olur.
Tafl›ma Senetleri (Waybills)

Denizyolu tafl›mac›l›¤›n›n d›fl›nda, havayolu, demiryolu ve karayoluyla tafl›ma-
lar esnas›nda düzenlenen tafl›ma belgelerine verilen genel isimdir. Bunlar›n kon-
flimentolardan hukuken fark›, mal›n mülkiyetini temsil etmemesi ve ciro ile devri-
nin mümkün olmamas›d›r. Ancak pratik hayatta bunlar da k›ymetli evrak gibi ifl-
lem görür ve emre düzenlenir.
Bu durum piyasada zihinleri en çok kar›flt›ran husus olmakla birlikte, yine de
pratik hayattaki teamüller çerçevesinde bunlar›n da her halükarda akreditif ve ve-
saik mukabili ödeme kapsam›nda doldurulmalar› halinde ithalatç› banka emrine
düzenlenmelerini tavsiye ederiz.
D›fl ticaret ifllemlerinde kullan›lan bafll›ca tafl›ma senetlerini flöyle s›ralayabili-
riz:
Havayolu Tafl›ma Senedi (Airwaybill)

Havayolu tafl›ma flirketinin teslim al›p uçakla bir yerden baflka bir yere nakli-
ni gerçeklefltirmeyi taahhüt etti¤ini gösterir tafl›ma belgesidir.
Genelde oniki nüsha düzenlenmekle birlikte sadece üç nüshas› ticari de¤er
tafl›r ve orijinal kabul edilir. Bunlardan biri ihracatç›ya, biri ithalatç›ya verilir; di¤e-
ri ise tafl›ma flirketinde kal›r.
Havayolu konflimentolar›n›n di¤er nakliye evraklar›ndan bir fark› da bu bel-
genin üzerinde navlun tutar›n›n yaz›l› olmas›d›r; bu nedenle sözkonusu tutar›n it-
halat esnas›nda vergi matrah› hesaplamas›nda dikkate al›naca¤›n› bilmek gerekir.
Demiryolu Tafl›ma Senedi (Rail Consignment Note)

Demiryolu tafl›ma senedi, demiryolu idaresi taraf›ndan mallar›n teslim al›nd›-
¤›n› ve tren vas›tas›yla var›fl yerine kadar naklinin gerçeklefltirilece¤ini gösteren bir
tafl›ma belgesidir.
Demiryolu ile yap›lan tafl›malarda benzeri bilgileri içeren CIM ve CIV isimli
belgeler de uluslararas› kabul görmüfl tafl›ma belgeleri olarak kullan›l›r.
Karayolu Tafl›ma Senedi (CMR)

Karayolu ile mal tafl›nmas› esnas›nda düzenlenen tafl›ma belgesidir.
CMR tabiri, karayolu ile eflya tafl›malar›nda karfl›lafl›labilecek zarar ve ziyan›n
nas›l karfl›lanaca¤›n› ve tafl›y›c› ile al›c› aras›ndaki sorumluluk iliflkisinin nas›l düzen-
lenece¤ini göstermek üzere belli ülkeler aras›nda imzalanm›fl olan Convention
Merchandise Routiers (Karayolu Mal Dolafl›m Birli¤i) isimli anlaflman›n k›saltma-
s›ndan gelmektedir.
Gümrük mevzuat›m›za göre CMR belgesinde afla¤›daki bilgilerin yaz›l› olma-
s› gerekir:
Al›c›n›n ad›, soyad› veya ticaret unvan› ve adresi

Eflyan›n gönderildi¤i yer ve tafl›ma senedinin emre yaz›l› olmas› isteniyor-
sa emrine flerhi
Tafl›nacak eflyan›n cinsi, a¤›rl›¤› veya adedi, paket halinde iseler paketle-
re yaz›l› numaralar› ve iflaretleri ve ambalaj›n flekli ve niteli¤i
Gönderenin ad›, soyad› veya ticaret unvan› ve adresi
Tafl›y›c›n›n ad›, soyad› veya ticaret unvan› ve adresi
Tafl›ma ücreti ve ücret ödenmifl ise bu durumu izah edici ibare
Tafl›man›n yap›laca¤› müddet
Taraflar aras›nda kararlaflt›r›lan di¤er hususlar.
Arac›n plakas›
FIATA Tafl›ma Belgeleri

Uluslararas› Tafl›ma Acenteleri Birlikleri Federasyonu (k›sa ad› FIATA) ‘na üye
olan tafl›ma flirketlerinin düzenledi¤i tafl›ma belgelerine verilen genel isimdir.
Tafl›ma flirketi, mallar› ismi belirtilen al›c›ya teslim edilmek üzere al›r ve karfl›-
l›¤›nda bu belgeyi düzenleyerek orijinal nüshay› ihracatç›ya veya yükleticiye verir.
Mallar›n al›c›ya teslimi veya tafl›man›n de¤ifltirilmesi, iptali vb ifllemler için bu nüs-
han›n tafl›ma flirketine ibraz› gerekir. Tafl›y›c› bu nüshay› görmeden hiçbir ifllem
yapmaz.
FIATA tafl›ma belgeleri üç çeflittir:
1) FIATA FCR (Forwarding Agents Certificate of Receipt): Mallar›n geri dö-

nülmeksizin gönderilenin, yani ithalatç›n›n emrine amade tutulmak üze-
re teslim al›nd›¤›n› gösterir ve nama (isme) tanzim edilir.
2) FIATA FCT (Forwarding Agents Certificate of Transport): Nakliyecinin al›-
c›ya mallar›n teslim edilmesi aflamas›na kadar sorumlu oldu¤unu gösterir
ve emre yaz›lan bir tafl›ma belgesidir.
3) FIATA FBL (FIATA Bill of Lading): Karma FIATA belgeleri olup, bu belge-
ler k›ymetli evrak hükmündedir ve ciro ile devri mümkündür.
DOLAfiIM VE MENfiE BELGELER‹

Uluslararas› ticarette genellikle ülkeler aras› ikili anlaflmalardan kaynakl› baz›
belgeler de ticari pratikte karfl›m›za ç›kar. Türkiye’nin de Avrupa Birli¤i, EFTA gi-
bi ülkeler ve birlikler ile ikili anlaflmalar› gere¤ince bu ülkelerle yapmakta oldu¤u
ihracat ithalat ifllemlerinde baz› belgeleri kulland›¤› görülür.
A.TR Belgesi
Avrupa Birli¤i üyesi herhangi bir ülkeye bir mal ihraç edilece¤i zaman düzen-
lenen, Avrupa Birli¤i üyesi ülkelerden mal ithal edilece¤i zaman karfl› taraftan ta-
lep edilerek gümrükten mal çekilirken gümrü¤e ibraz edilen bir dolafl›m belgesi-
dir.
A.TR Belgesi, temelde eflyan›n gümrük vergisinin ödenmemesi imkan›n› sa¤-
layan ve düzenlendi¤i eflyan›n serbest dolafl›m statüsüne sahip oldu¤unu ispat et-
meye yarayan bir belgedir.
A.TR Dolafl›m Belgesi’nin flu ülkelerde düzenlendi¤ine flahit oluruz:
ALMANYA AVUSTURYA BELÇ‹KA
BULGAR‹STAN ÇEK CUMHUR‹YET‹ DAN‹MARKA
ESTONYA F‹NLAND‹YA FRANSA
HOLLANDA ‹NG‹LTERE ‹RLANDA
‹SPANYA ‹SVEÇ ‹TALYA

LETONYA L‹TVANYA LÜKSEMBURG
MACAR‹STAN MALTA MONAKO
POLONYA PORTEK‹Z ROMANYA
SLOVAKYA SLOVENYA YUNAN‹STAN
Serbest Dolafl›m Kavram› ve A.TR

Türkiye, 6 Mart 1995 Ortakl›k Konseyi Karar› ile 1 Ocak 1996 tarihinden iti-
baren Avrupa Birli¤i ile aras›ndaki ticari iliflkilerde sanayi ürünleri için eflyan›n ser-
best dolafl›m hakk›n› kazanm›flt›r. Bir nevi gümrük birli¤i olarak düflünülebilecek
olan bu karara göre Türkiye ile Avrupa Birli¤i aras›ndaki ticaret serbest ticaret hü-
kümlerine göre gümrük vergisi, efl etkili vergiler ve di¤er tarife d›fl› engellere ta-
k›lmadan girifl-ç›k›fl yapabilecektir. Türkiye ve Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler d›fl›nda
kalan ülkelere verilen isimle “üçüncü ülkeler”den gelecek ürünler için gümrükler-
de vergi tahsili yoluna gidilecektir.
Serbest dolafl›m hakk›, eflyan›n Türkiye’den ihraç edilmesi durumunda Avru-
pa ülkelerinde vergisiz ithal edilme hakk›n›, Avrupa’dan Türkiye’ye ithal edilmesi
durumunda da Türk gümrüklerinde vergisiz gümrüklenebilme hakk›n› eflyaya ve-
ren bir hak olarak tan›mlanabilir.
Eflyan›n serbest dolafl›m hakk›, pratik hayatta genellikle eflyan›n menfle-
i kavram› ile birbirine kar›flt›r›l›r. Bir eflyan›n menflei, o eflyan›n hangi ülke mal› ol-
du¤una, hangi ülke yap›m› kabul edilece¤ine iliflkin bir kavramd›r. Serbest dola-
fl›m hakk› ise, eflyan›n Türkiye ile Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda gümrük ver-
gisi engeline tak›lmaks›z›n dolaflabilme hakk›na verilen isimdir.
Serbest dolafl›m kavram›n›n menfleden fark›n› flu flekilde bir örnekleme ile
aç›klamak mümkündür.
Bir Türk d›fl ticaret firmas›, Japonya’dan bir mal› Türkiye’ye gümrük vergile-
rini ödeyerek ithal etmifl olsa ancak bu mal›n üzerinde herhangi bir iflleme faali-
yeti yapmasa, söz konusu eflya Japon menfleli olmaya devam eder, ancak güm-
rük vergileri ödendi¤i için serbest dolafl›m statülü kabul edilir. Ayn› eflyan›n ilgili
firma taraf›ndan Türkiye’den Avrupa Birli¤i üyesi bir ülkeye ihraç edilmesi duru-
munda bu eflya için A.TR Belgesi düzenlenebilir. Avrupal› ithalatç› flirket bu A.TR
belgesini gümrü¤üne ibraz ederek söz konusu eflyaya gümrük vergisi ödemeden
gümrükten ithalat› gerçeklefltirir.
Örnekte görüldü¤ü gibi, A.TR belgesi, bir mal›n mutlaka Türk veya Avrupa
Birli¤i herhangi bir ülke menfleli olmas›n› zorunlu k›lmamakta, bir üçüncü ülkeden
gelen eflyan›n gümrük vergileri ödenmifl olmak kayd›yla eflya serbest dolafl›m hak-
k›na sahip oldu¤unu ispat etmek amac›yla düzenlenen bir belge olarak karfl›m›-
za ç›kmaktad›r.
A.TR dolafl›m belgesi, Ticaret Odalar›, Sanayi Odalar› veya Ticaret ve Sanayi
Odalar› taraf›ndan da¤›t›m› yap›lan belgelerdir. A.TR belgesini pratik hayatta ge-
nelde büyük oranda ihracat ifllemlerini firmalar ad›na yürüten gümrük müflavirlik
flirketleri doldurarak ilgili odalara onaylatt›r›rlar. Ayr›ca ihracat gümrükleme ifllem-
leri esnas›nda mutlaka A.TR belgelerinin ihracat gümrük idarelerine de vize etti-
rilmesi gerekmektedir.
A.TR dolafl›m belgelerinin doldurulmas›nda afla¤›daki hususlara dikkat et-
mek gerekir:
Dolafl›m belgeleri daktilo veya el yaz›s› ile doldurulur.

El yaz›s› ile dolduruldu¤u zaman mürekkepli kalem ve büyük matbaa
harfleri kullan›lmal›d›r.
Belge üzerinde silinti ve ilaveler bulunmamal›; düzeltmeler yanl›fllar›n
üzeri çizilmek ve gerekirse do¤rudan yaz›lmak suretiyle yap›lmal›d›r. Bü-
tün düzeltmelerin belgeyi düzenleyen taraf›ndan kaflelenmesi, imzalan-
mas› ve gümrük idaresi taraf›ndan da tasdik edilmesi zorunludur.
Düzenlenen belgede belirtilen her maddeye bir s›ra numaras› verilir ve
son kayd›n hemen alt›na sonradan ilave yap›lmamas›n› sa¤lamak üzere
yatay bir çizgi çekilerek doldurulmayan k›s›mlar çapraz bir çizgiyle iptal
edilir.
Dolafl›m belgelerinde kay›tl› eflyan›n tan›nmas›na olanak verecek yeterli
kesinlikte ve ticari deyimleri ile hiçbir tereddüte yer vermeyecek aç›kl›k-
ta cins, nevi, nitelik ve miktar olarak ayr›nt›l› bir biçimde beyan edilme-
si zorunludur. Bu gere¤i yerine getirmeyen ihracatç›lar›n düzenledikleri
belge, gümrük idaresince vize edilmez.
‹hracatç›lar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni
temsilcileri, dolafl›m belgesinde kay›tl› eflyan›n, Türkiye menfleli oldu¤u-
na veya Türkiye’de serbest dolafl›mda bulundu¤una dair tevsik edici
tüm bilgi ve belgeleri de dolafl›m belgesi ile birlikte Odalara vermekle yü-
kümlüdür.
‹hracatç›lar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni temsilci-

leri, yani gümrük müflavirleri taraf›ndan A.TR belgesi, doldurulduktan sonra ilgili
odaya tasdik ettirilmek üzere verilir. Oda tasdi¤inin ard›ndan A.TR belgeleri, ihra-
cat gümrüklemesi esnas›nda gümrük idarelerine vize edilmek üzere beyanname
ile birlikte sunulur.
Gümrük idareleri, vize edilmek üzere ihracatç›lar taraf›ndan ibraz olunan do-
lafl›m belgesinin do¤rulu¤unu kontrol eder ve gerek görürse dolafl›m belgesinde
kay›tl› eflyan›n muayenesini yapar. Gümrük idareleri bu kontrol esnas›nda flu ifl-
lemleri yapmaya yetkilidir:
a) Dolafl›m belgelerinin ilgili yönetmeliklere uygun olup olmad›¤›n› inceler.

b) ‹hraç konusu eflyan›n cins, nevi, nitelik ve miktar itibariyle dolafl›m belge-
sindeki kay›tlara uygun olup olmad›¤›n› tespit eder.
c) ‹hraç konusu eflyan›n Türkiye’de serbest dolafl›m durumunda bulunup
bulunmad›¤›n› belirlemeye çal›fl›r.
d) ‹hraç konusu eflyay› Gümrük Yönetmeli¤i esaslar›na göre muayene eder.
Gümrük vizesine ayr›lm›fl olan bölümün do¤ru ve eksiksiz olarak doldurulma-

s› flartt›r. Yanl›fl veya eksik olarak yap›lan vize ifllemi belgeyi geçersiz k›lar ve son-
radan kontrol sebeplerinden birini oluflturur. Gümrük idareleri vizeye ayr›lm›fl
olan bölüme gümrük beyannamesinin tarih ve say›s› ile gümrük idaresinin ad›n›
kaydederek idarenin okunabilir damgas›n› basar. Belge üzerine vize ifllemini ya-
pan gümrük görevlisinin ad›, soyad›, sicil numaras› yaz›larak tarih ve imza atmak
suretiyle vize ifllemi tamamlan›r.
Eflyan›n ihrac› s›ras›nda unutulma, yanl›fll›k veya ihmal gibi nedenlerle A.TR
Dolafl›m Belgesi düzenlenmedi¤i hallerde, eflyan›n fiili ihrac›ndan sonra da A.TR
Dolafl›m Belgesi düzenlenebilir. Böyle bir durum halinde ihracatç› firman›n afla¤›-
daki hususlara dikkat etmesi gerekir:
a) Eflyan›n cins, nevi, niteli¤i ve miktar›n›, ambalaj fleklini, marka ve numa-

ralar›n›, iflaretlerini, ç›k›fl iflleminin yap›ld›¤› gümrük idaresinin ad›n›, güm-
rük beyannamesinin tarih ve say›s›n› belirterek yaz›l› talepte bulunur.
b) Sözkonusu eflya için ihraç s›ras›nda A.TR Dolafl›m Belgesinin verilmedi¤i-
ni sebepleriyle birlikte yaz›l› olarak beyan eder ve aç›klar.
c) Usulüne uygun olarak doldurulmufl A.TR Dolafl›m Belgesini imzalay›p ta-
lep yaz›s›n› buna ekler.
d) A.TR belgesine sonradan verilmifltir ibaresi bulunmas› gerekmektedir.
‹hracatç›n›n bu talebine karfl›l›k, ilgili odalar talebi inceleyerek uygun gördük-

leri takdirde A.TR belgesini düzenleyip ihracatç›ya verirler. Sonradan düzenlenen
bu belgelerin de kural gere¤i gümrüklerden vize edilmesi zorunludur.
A.TR dolafl›m belgelerinin geçerlilik süresi 4 ayd›r.
Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda yer alsalar da, demir çelik ve tar›m ürün-
leri sektörlerine özel olarak yap›lan baz› uluslar aras› anlaflmalar çerçevesinde Av-
rupa Birli¤i üyesi ülkeler ile Türkiye aras›nda EUR.1 düzenlendi¤ine de flahit olu-
nabilir; okurlar›m›za bu durumun ürün ve sektöre özel durumlar oldu¤unun bilin-
ci içerisinde olmalar›n› ve tereddüt durumunda gümrük müflavirlik flirketimiz ile
temasa geçmelerinin daha sa¤l›kl› bir yol olaca¤›n› öneririz.
MENfiE fiAHADETNAMES‹
Menfle flahadetnamesi, bir mal›n hangi ülkeye ait oldu¤unu, hangi ülke üre-
timi kabul edilece¤ini göstermeye ve ispat etmeye yarayan bir belgedir.
Menfle fiahadetnamesinin flu ülkelere yap›lan ihracatlarda düzenlendi¤ine
flahit oluruz:
AZERBAYCAN BAHREYN
B‹RLEfi‹K ARAP EM‹RL‹⁄‹ ERMEN‹STAN
GÜRC‹STAN ‹RAN
KANADA KATAR
KAZAK‹STAN KIRGIZ‹STAN
KUVEYT L‹BYA
ÖZBEK‹STAN SUDAN
SUUD‹ ARAB‹STAN TAC‹K‹STAN
YEN‹ ZELANDA YEMEN
UMMAN
Menfle flahadetnamesi, ihracatç› ülkenin ticaret odalar› taraf›ndan onaylan›r.

Baz› durumlarda ithalatç› ülkenin iste¤i do¤rultusunda ithalatç› ülkenin ihracatç›
ülkedeki konsoloslu¤una tasdik ettirilmesi gibi bir durumla karfl›lafl›labilir.
Menfle flahadetnameleri afla¤›daki bilgileri içerir:
1) Gönderenin ad›, adresi veya ticari unvan› (Bu bilgilerin faturadaki ile ayn›
olmas› zorunludur)
2) Al›c›n›n ad›, adresi veya ticari unvan› (Bu bilgilerin faturadaki ile ayn› ol-
mas› zorunludur)
3) Nakliyeye iliflkin bilgiler
4) Ürünün ad›
5) Kap adedi, ambalaj cinsi
6) Gerek görülüyorsa ürüne iliflkin gümrük tarife istatistik pozisyon numaras›
7) Akreditifli ihracat kapsam›nda dolduruluyorsa, akreditifin istedi¤i di¤er
bilgiler
Menfle flahadetnameleri, ihracatç› veya onun ad›na ifllemleri yürüten kanuni

temsilcisi kabul edilen gümrük müflavirlik flirketleri taraf›ndan da düzenlenebilir
ve ticaret odalar›na onaylatt›r›l›r. Menfle flahadetnameleri, gümrük taraf›ndan
onaylanan belgelerden de¤ildir. Bu nedenle ihracat esnas›nda gümrük idaresine
menfle ibraz› zorunlu olmay›p, ticaret odas› tasdi¤inin hemen ard›ndan ihracatç›
firmalar di¤er belgelerle birlikte menfle flahadetnamesini ithalatç› firmaya gönde-
rebilirler.
Üç nüsha olan ve her bir nüshas›nda A, B, C fleklinde adland›rmalar olan

menfle flahadetnamelerine ticari pratikte zaman zaman ABC Form ad›n›n da ve-
rildi¤ine flahit oluruz.
Menfle Kavram› ve Eflyan›n Menfleinin Tespiti

Menfle flahadetnamesi gündeme geldi¤inde genellikle ak›llara mutlaka
“menfle” kavram›na iliflkin baz› sorular gelir. Bir ürünün menfleinin neye göre de-
¤iflti¤i önemli bir konu olup, hangi durumlarda bir eflyan›n bir ülke menfleli kabul
edilece¤i de hukuken düflünülmesi gereken bir konudur.
Dünya Ticaret Örgütü’nün menfle tespit kurallar›yla alakal› kriterleri yay›nla-
d›¤›n› ve menfle konusunun dünya üzerinde buna ra¤men halen ülkeler aras›nda-
ki en tart›flmal› konular›n bafl›nda gelen bir dava konusu oldu¤unu hat›rlatmak is-
teriz.
Bir eflyan›n menfleiyle alakal› konu oldukça genifl ve karmafl›k bir husus ol-
makla birlikte burada genel okuyucuyu düflünerek özellikle Türkiye’deki gümrük
mevzuat›m›z çerçevesinde menfle konusunu ele al›p pratik bilgiler vermeyi daha
uygun buluyoruz.
Gümrük mevzuat›m›za göre karasular› da dahil olmak üzere, tümüyle bir ül-
kede elde edilen veya üretilen eflya o ülke menfleli say›l›r. Tümüyle bir ülkede el-
de edilen veya üretilen eflya ifadesinden de afla¤›daki durumlar›n anlafl›lmas› ge-
rekti¤i s›ralan›r:
a) O ülkede ç›kar›lan madencilik ürünleri
b) O ülkede toplanan bitkisel ürünler
c) O ülkede do¤an ve yetifltirilen canl› hayvanlar
d) O ülkede yetifltirilen canl› hayvanlardan elde edilen ürünler
e) O ülkede tutulan ve avlanan bal›kç›l›k ürünleri
f) O ülkede kay›tl› veya tescilli olup, o ülkenin band›ras›n› tafl›yan araçlar ta-
raf›ndan sözkonusu ülkenin karasular› d›fl›ndaki denizlerden ç›kar›lan av
ürünleri ve di¤er deniz ürünleri
g) Sözkonusu ülkede kay›tl› veya tescilli olan ve ülkenin band›ras›n› tafl›yan,
fabrika gemilerde bir üst maddede elde edilen ürünlerin ifllenmesi sonu-
cu elde edilen ürünler
h) O ülkenin karasular› d›fl›ndaki denizlerin dibinden ya da deniz dibindeki
topra¤›n alt›ndan münhas›r iflletme hakk›na sahip olarak o ülke taraf›n-
dan ç›kar›lan ürünler
›) Sadece hammadde elde etmek için o ülkede toplanan imalat ifllemlerin-
den veya kullan›m kal›nt›lar›ndan elde edilen at›k ve art›klar
j) Yukar›da s›ralanan eflyadan üretimin herhangi bir aflamas›nda elde edilen
eflya ile bunlar›n türevlerinden elde edilen eflya.
Eflyan›n baflka bir ülkede de¤ifliklik ve ifllem görmesi veya üretimin birden faz-
la ülkede gerçeklefltirilmesi halinde bir ülke menfleli say›labilmesi için, o ülkede ye-
ni bir ürün imal edilmesi veya imalat›n önemli bir aflamas›n›n ve ekonomik yön-
den gerekli görülen en son esasl› iflçilik ve eylemin o ülkede yap›lmas› gerekir.
Menfle tespitinde özellikle eflyaya uygulanacak ifllemin eflyan›n temel vasf›n›
de¤ifltirmesi gerekti¤i gayet aç›kt›r. Örne¤in yabanc› ülke menfleli bir ipli¤in ithal
edildikten sonra dokunarak kumafl elde edilmesi, menfle de¤ifltirici bir iflleme fa-
aliyeti olarak görülür. Ancak baz› iflleme faaliyetleri vard›r ki bunlar gümrük mev-
zuat›na göre eflyan›n menfleini de¤ifltirmek yeterli bir sebep olarak kabul edilmez.
Afla¤›da ifllem veya iflçilik dolay›s›yla eflya o ülke menfleli say›lmaz:
a) Nakliye ve depolama s›ras›nda ürünlerin iyi durumda muhafaza edilmesi-

ni sa¤lamak için yap›lan havaland›rma, yayma, kurutma, hasar gören par-
çalar›n at›lmas› ve benzeri ifllem veya iflçilikler
b) Tozun giderilmesi, kalburlama, ay›klama, s›n›fland›rma, efllefltirme, y›ka-
ma, kesme gibi basit ifllem veya iflçilikler
c) Eflyan›n ambalaj›nda ve montaj›nda de¤ifliklik yap›lmas›
d) Eflya veya ambalaj› üzerinde iflaret, etiket ve di¤er tan›t›c› iflaretlerin ko-
nulmas›
e) Parça halindeki ürünlerden birlefltirmek suretiyle tam ürün oluflturacak
flekilde basit montajlar›n yap›lmas›
f) Yukar›daki s›ralanan ifllemlerin birden fazlas›n›n bir arada yap›lm›fl olma-
s› da menfle de¤ifltirmek için yeterli de¤ildir.
Türkiye’de ve genelde bütün dünyada, menfle kavram› gündeme geldi¤inde

en çok kar›flt›r›lan konulardan birisi de eflyan›n “serbest dolafl›m statüsü” ile
“menfle” kavram› aras›ndaki kavram kargaflas›nda kendisini gösterir.
Yabanc› ülke menfleli bir eflyan›n gümrük vergileri ödenmek suretiyle Türki-
ye’ye ithal edilmesi durumunda ithal ürün, serbest dolafl›m statüsü kazan›r. Bu
ürüne A.TR belgesi düzenlemek suretiyle Avrupa Birli¤i üyesi herhangi bir ülkeye
ihraç etmek mümkündür. Bu ürün A.TR belgesi ile ilgili ithalatç› ülkeye girerken
bir daha vergilendirilmez, çünkü ürün serbest dolafl›m hakk› kazanm›flt›r. Ancak
bu durum, sözkonusu eflyan›n menfleini ilk gelen ülke olmaktan kurtarmaz. Bir
eflyan›n vergisinin ödenerek ithal edilmesi, eflyaya menfle kazand›rmaz, sadece
serbest dolafl›m hakk› kazand›r›r.
Gümrük mevzuat›m›za göre ithalat ifllemleri esnas›nda gümrü¤e ibraz edilen
menfle flahadetnamelerinin incelenmesi sonucunda belgenin gerçekli¤i veya efl-
yan›n gerçek menfleine iliflkin bilgilerin do¤rulu¤u hakk›nda yeterli bir kanaat el-
de edilmez ve tereddüt uyan›rsa, belge bu kanaati uyand›ran bütün bilgi ve bel-
geler ile birlikte kontrol amac›yla Gümrük Müsteflarl›¤› Gümrükler Genel Müdür-
lü¤ü’ne gönderilir. Gümrük Müsteflarl›¤›, menfle flahadetnamesini gönderen ilgi-
li ihracatç› ülkenin gümrük idaresi ile temasa geçerek bir soruflturma ve inceleme
bafllat›r.
Gümrük mevzuat›m›z hükümlerine göre menfle flahadetnamesi ihracat ve it-
halat ifllemlerinde gümrüklere ibraz edilmesi zorunlu olan bir belge de¤ildir. An-
cak baz› ülke mallar›na uygulanan vergi indirimi, tarife kontenjan›, kota vb. se-
beplerle özellikle ithalat ifllemlerinde gümrük idareleri taraf›ndan menfle flahadet-
namesi talep edilir. Ayr›ca d›fl ticaret ifllemleriyle alakal› pratik hayatta özellikle it-
hal izinleri konusunda izni vermeye yetkili kurumlar zaman zaman firmalardan
ürünün menfleini sorgulamak gibi sebeplerle belge isteyebilmektedirler. Bunun
d›fl›nda, firmalar kendi meraklar›, ürünle ilgili endiflelerinden dolay› özel sebepler-
le de menfle flahadetnamesi talep edebilirler.
Türkiye’nin Avrupa Birli¤i ile imzalad›¤› Katma Protokol çerçevesinde olufltu-
rulan Gümrük Birli¤i’nin yürürlü¤e girdi¤i 1 Ocak 1996 tarihinden itibaren Avru-
pa Birli¤i üyesi ülkeler ile aram›zdaki ihracat-ithalat ifllemlerinde A.TR dolafl›m bel-
gesinin yan› s›ra ayr›ca menfle flahadetnamesi doldurulmas›na gerek kalmam›flt›r.
Ancak özel sebeplerle istenmesi durumunda düzenlenebilmektedir. (akreditif flar-
t› gibi.)
EUR.1 Dolafl›m Belgesi

Türkiye’nin de üye olmamakla birlikte ikili anlaflma imzalad›¤› EFTA üyesi ül-
keler olan ‹sviçre, ‹zlanda, Lichteinstein ve Norveç ile yapt›¤›m›z ihracat ithalat ifl-
lemlerinde ve serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z ‹srail vb. di¤er ülkelerle ya-
p›lan d›fl ticarette karfl›m›za ç›kan ve t›pk› A.TR dolafl›m belgesinde oldu¤u gibi
düzenlendi¤i ürüne ithalat esnas›nda gümrük vergisi muafiyeti imkan› sa¤layan
bir belgedir.
Türkiye’nin de taraf oldu¤u EFTA üyesi ülkelerle yürüttü¤ü ticarette karfl›m›-
za ç›kan EUR.1 belgesi, ayr›ca afla¤›da s›ralanan serbest ticaret anlaflmas› imzala-
d›¤›m›z ülkeler ile yap›lan d›fl ticaret ifllemlerinde de kullan›lmaktad›r:
E.F.T.A. ÜYES‹ ÜLKELER:

‹SV‹ÇRE
‹ZLANDA
LIECHTEINSTEIN
NORVEÇ
SERBEST T‹CARET ANLAfiMASI ‹MZALANAN D‹⁄ER ÜLKELER:

BOSNA HERSEK FAS F‹L‹ST‹N
HIRVAT‹STAN ‹SRA‹L MAKEDONYA
MISIR SUR‹YE TUNUS
Türkiye’den ilgili ülkelere bir ürünün ihracat› esnas›nda ihracatç› firma veya
onun kanuni temsilcisi s›fat›yla ihracat ifllemlerini yürüten gümrük müflavirlik flir-
keti taraf›ndan doldurulan ve ticaret odalar›na onaylatt›r›lan bir belgedir. EUR.1
belgelerinin ticaret odalar› tasdi¤inden sonra, t›pk› A.TR belgeleri gibi ihracat
gümrüklemesi esnas›nda gümrük idareleri taraf›ndan vize edilmesi de gerekmek-
tedir.
‹hracat iflleminden sonra yurtd›fl›ndaki ithalatç› firmaya gönderilen EUR.1
belgesi, ithalatç› firmalar taraf›ndan ithalat gümrükleme ifllemleri esnas›nda ilgili
gümrü¤e verilerek düzenlendi¤i eflyaya normalde ithalatta al›nan gümrük vergi-
sinin ödenmemesi imkan›n› sa¤lamaktad›r.
Avrupa Birli¤i’ne 1 May›s 2004 tarihinde yeni üye olan on ülkeden sekizi ile
Türkiye’nin geçmiflte imzalad›¤› serbest ticaret anlaflmalar›ndan dolay› bu tarihe
kadar Türkiye ile ilgili sekiz ülke aras›nda da EUR.1 belgesinin düzenlenmesi söz
konusu idi. Ancak bu tarihten (1 May›s 2004) itibaren afla¤›da isimleri s›ralanan
bu sekiz ülke ile Türkiye aras›nda Gümrük Birli¤i anlaflmam›z gere¤ince A.TR bel-
gesi düzenlenmek suretiyle ticaret yapmaya bafllad›¤›m›z hat›rlatmak isteriz:
Macaristan
Polonya
Slovak Cumhuriyeti
Çek Cumhuriyeti
Letonya
Estonya
Litvanya
Slovenya
Ayn› flekilde 1 Ocak 2007 tarihi itibariyle Avrupa Birli¤i’ne yeni üye olan Bul-
garistan ve Romanya da eskiden EUR.1 düzenledi¤imiz ülkeler kategorisinde yer
almakla birlikte, art›k A.TR belgesi ile ticaret yapt›¤›m›z ülkeler kategorisinde s›-
ralanmaktad›r.
EUR.1 dolafl›m belgesi, hatalar, istenmeyerek yap›lan ihmaller veya özel du-
rumlar nedeniyle ihracat esnas›nda düzenlenmemiflse, ihracattan sonra da dü-
zenlenebilir. Böyle bir durumda düzenlenen EUR.1 dolafl›m belgesi üzerine “son-
radan verilmifltir” flerhi düflülür.
EUR.1 dolafl›m belgesinin çal›nmas›, kaybolmas› veya hasar görmesi halinde
de ihracatç› belgeyi düzenleyen veya onaylayan ilgili kuruma müracaat ederek
elindeki ihracat belgelerine istinaden yeni bir nüsha tanzim ettirebilir. Bu flekilde
düzenlenen EUR.1 üzerine de “ikinci nüshad›r” ibaresi yaz›l›r.
EUR.1 dolafl›m belgelerinin doldurulmas›nda afla¤›daki hususlara dikkat et-
mek gerekir:
Dolafl›m belgeleri daktilo veya el yaz›s› ile doldurulur.

El yaz›s› ile dolduruldu¤u zaman mürekkepli kalem ve büyük matbaa
harfleri kullan›lmal›d›r.
Belge üzerinde silinti ve ilaveler bulunmamal›; düzeltmeler yanl›fllar›n
üzeri çizilmek ve do¤rusu yaz›lmak suretiyle yap›lmal›d›r. Bütün düzelt-
melerin belgeyi düzenleyen taraf›ndan kaflelenmesi, imzalanmas› ve
gümrük idaresi taraf›ndan da tasdik edilmesi zorunludur.
Düzenlenen belgede belirtilen her maddeye bir s›ra numaras› verilir ve
son kayd›n hemen alt›na sonradan ilave yap›lmamas›n› sa¤lamak üzere
yatay bir çizgi çekilerek doldurulmayan k›s›mlar çapraz bir çizgiyle iptal
edilir.
Dolafl›m belgelerinde kay›tl› eflyan›n tan›nmas›na olanak verecek yeterli
kesinlikte ve ticari deyimleri ile hiçbir tereddüte yer vermeyecek aç›kl›k-
ta cins, nevi, nitelik ve miktar olarak ayr›nt›l› bir biçimde beyan edilme-
si zorunludur. Bu gere¤i yerine getirmeyen ihracatç›lar›n düzenledikleri
belge, gümrük idaresince vize edilmez.
‹hracatç›lar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni
temsilcileri, dolafl›m belgesinde kay›tl› eflyan›n, Türkiye menfleli oldu¤u-
na veya Türkiye’de serbest dolafl›mda bulundu¤una dair tevsik edici
tüm bilgi ve belgeleri de dolafl›m belgesi ile birlikte Odalara vermekle yü-
kümlüdür.
‹hracatç›lar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni temsilci-

leri, yani gümrük müflavirleri taraf›ndan EUR.1 belgesi, doldurulduktan sonra ilgi-
li odaya tasdik ettirilmek üzere verilir. Oda tasdi¤inin ard›ndan EUR.1 belgeleri,
ihracat gümrüklemesi esnas›nda gümrük idarelerine vize edilmek üzere beyanna-
me ile birlikte sunulur.
Gümrük idareleri, vize edilmek üzere ihracatç›lar taraf›ndan ibraz olunan do-
lafl›m belgesinin do¤rulu¤unu kontrol eder ve gerek görürse dolafl›m belgesinde
kay›tl› eflyan›n muayenesini yapar. Gümrük idareleri bu kontrol esnas›nda flu ifl-
lemleri yapmaya yetkilidir:
a) Dolafl›m belgelerinin ilgili yönetmeliklere uygun olup olmad›¤›n› inceler.

b) ‹hraç konusu eflyan›n cins, nevi, nitelik ve miktar itibariyle dolafl›m belge-
sindeki kay›tlara uygun olup olmad›¤›n› tespit eder.
c) ‹hraç konusu eflyan›n Türkiye’de serbest dolafl›m durumunda bulunup
bulunmad›¤›n› belirlemeye çal›fl›r.
d) Eflyaya ait ihraç belgeleri yan›nda nakliyeciler taraf›ndan verilen konfli-
mento, manifesto veya yük belgelerini de inceleyerek gerekli karfl›laflt›r-
malar› yapar.
e) ‹hraç konusu eflyay› Gümrük Yönetmeli¤i esaslar›na göre muayene eder.
Gümrük vizesine ayr›lm›fl olan bölümün do¤ru ve eksiksiz olarak doldurulma-

s› flartt›r. Yanl›fl veya eksik olarak yap›lan vize ifllemi belgeyi geçersiz k›lar ve son-
radan kontrol sebeplerinden birini oluflturur. Gümrük idareleri vizeye ayr›lm›fl
olan bölüme gümrük beyannamesinin tarih ve say›s› ile gümrük idaresinin ad›n›
kaydederek idarenin okunabilir damgas›n› basar. Belge üzerine vize ifllemini ya-
pan gümrük görevlisinin ad›, soyad›, sicil numaras› yaz›larak tarih ve imza atmak
suretiyle vize ifllemi tamamlan›r.
Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda yer alsalar da, demir çelik ve tar›m ürün-
leri sektörlerine özel olarak yap›lan baz› uluslar aras› anlaflmalar çerçevesinde Av-
rupa Birli¤i üyesi ülkeler ile Türkiye aras›nda EUR.1 düzenlendi¤ine de flahit olu-
nabilir; okurlar›m›za bu durumun ürün ve sektöre özel durumlar oldu¤unun bilin-
ci içerisinde olmalar›n› ve tereddüt durumunda gümrük müflavirlik flirketimiz ile
temasa geçmelerinin daha sa¤l›kl› bir yol olaca¤›n› öneririz.
ULUSLARARASI T‹CARETTE KULLANILAN D‹⁄ER BELGELER
Çeki Listesi (Packing List)

‹hracat esnas›nda yüklenen malla alakal› hangi kapta hangi maldan ne ka-
dar oldu¤una ve kaplar›n ambalaj cinsi ve a¤›rl›¤›na iliflkin bilgilerin dökümler ha-
linde yaz›ld›¤› belgeye çeki listesi (packing list veya packing and weight list) ad›
verilir.
Çeki listesi, tafl›ma ve depolama ifllemleri, gümrükleme operasyonlar› esna-
s›nda tek tek aç›l›p say›lamayacak cinsteki mallar için büyük kolayl›k sa¤layan bir
belgedir.
Çeki listelerinin üç temel fayday› sa¤lad›¤› söylenebilir:
1) ‹hraç mallar›n›n ambalaj da¤›l›m›yla ilgili aç›klay›c› net bilgiler verir.
2) Nakliyeciye yükleme yaparken kolayl›k sa¤lar.
3) Gümrükleme esnas›nda ifllemleri kolaylaflt›r›r.
Gümrük mevzuat›na göre çeki listesi flöyle tan›mlan›r: “Çeki listesi, bir fatu-
ra kapsam› eflyan›n çeflitli cins ve nevide ve çeflitli a¤›rl›ktaki kaplara konulmas›
halinde, her kapta ne miktar eflya bulundu¤unu göstermek amac›yla düzenlenen
bir belgedir.”
A¤›rl›klar› üzerinden vergiye tabi eflyaya iliflkin çeki listesinin beyan edilen efl-
yan›n, tarife cetvelinde gösterilen vergiye esas olan, daral› ve net a¤›rl›k, adet,
bafl ve hacim gibi ölçüler üzerinden haz›rlanmas› gerekir.
Ekspertiz Raporu (Expertise Report)

‹hracat ve ithalat ifllemlerinde baz› durumlarda mevzuattan kaynakl› sebep-
lerle, baz› durumlarda da firmalar›n özel isteklerinden dolay› ihracat-ithalat ifllemi-
ne konu olan eflyan›n analizinin yap›lmas› ve bir eksper kontrolünden geçirilmesi
zorunlulu¤u gündeme gelebilir. Böyle bir durumda düzenlenen belgeye eksper-
tiz raporu ad› verilir.
Örne¤in, Türkiye’den yurtd›fl›na hal› ihracat›nda mutlaka ekspertiz raporu
haz›rlat›lmas› yasal bir zorunluluk arzetmektedir. Ayr›ca mevzuat gere¤ince, he-
diyelik eflya ve lületafl› veya lületafl›ndan mamul ürünlerin ihracat›nda da eksper-
tiz raporu flart› aranmaktad›r.
Ekspertiz raporunun ayr›ca mahrece iade ifllemlerinde, tamir amaçl› yurtd›fl›-
na eflya gönderimlerinde, dahilde iflleme rejimi kapsam›nda baz› eflyalar›n ithal-
ihraç süreçlerinde de karfl›m›za ç›kan bir belge oldu¤unu görürüz.
Gözetim Belgesi (Inspection Certificate)

‹thalatç› firma olarak yurtd›fl›ndan gelen mallar›n gerçekten istenen mal olup
olmad›¤›na iliflkin ihracatç› ülkeden mallar yüklenirken uluslararas› gözetim flirket-
leri taraf›ndan yap›lan gözetim sonucu verilen belgeye gözetim belgesi (inspecti-
on certificate) ad› verilir.
Gözetim, uluslararas› ticarete konu olan bir eflyan›n al›c›ya tesliminin, mal
al›m-sat›m sözleflmesinde öngörülen flartlara uygunlu¤unun tespit ettirilmesi ola-
y›d›r. Gözetim, uygulamada en yayg›n olarak, flu hususlarda yapt›r›lmaktad›r:
miktar
teslim zaman›
kalite
ambalajlama
tafl›ma türü
etiketleme
yükleme
Gözetim iflleriyle u¤raflan gözetim flirketleri ise, uluslararas› ticari kurallar›n

bir gere¤i ve piyasa koflullar›n›n bir zorunlulu¤undan dolay›, mevzuat, sat›fl söz-
leflmesi veya akreditiflerde belirtilen mecburiyetlerden kaynakl› olarak gözetim ifl-
lemlerini yapan ba¤›ms›z arac› kurulufllard›r. Gözetim flirketleri, kalite kontrol ve
tart› ifllemleri yapan, istenen ilgili sertifikalar› düzenleyen ve durumu raporlayan
kurulufllar olarak uluslararas› ticarette yer alan önemli arac› flirketlerdir.
Türkiye’de de gözetim flirketleri, belli yasalar›n kontrolü alt›nda çal›flan ve D›fl
Ticaret Müsteflarl›¤› D›fl Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlü¤ü’nden izin al›-
narak kurulabilen flirketler olarak faaliyette bulunabilirler.
Gözetim olgusu, genellikle ithalatç›lar gözüyle bak›ld›¤›nda ithalatç›lar›n iste-

dikleri kalitede mallar›n yüklenmesini temin eden bir sistem olarak alg›lan›r. Bu al-
g›lay›fl do¤ru olmakla birlikte gözetim olgusu asl›nda çift tarafl› bir kontrol siste-
mi olarak görülebilir; yani gözetim, ihracatç›lara da fayda sa¤layan bir olayd›r.
‹hraç mal›n›n gerekli standartlara ve flartlara uygun olmad›¤›n›n daha ç›k›flta
ve yükleme esnas›nda tespit edilmesi, ilerde mal yüklenip ithalatç› ülkeye vard›k-
tan sonra tespit edilerek ithalatç›s› taraf›ndan kabul edilmemesi durumuna göre
ihracatç›y› koruyan bir sistem olarak düflünülmelidir. Gözetim olay›, ayr›ca, ithalat-
ç›n›n ödememe riski durumunda ilerde yapaca¤› herhangi itirazda mal kalitesini
bahane olarak ileri sürememesine imkan sa¤layan bir sistem olarak alg›lanabilir.
Gözetim sayesinde, ba¤›ms›z bir flirketten mal›n kalitesiyle ilgili bir belge al›n-
m›fl olmas›, ihracatç› firman›n pazarlama aç›s›ndan bir prestij alg›lamas›na da se-
bep olabilecek nitelikte bir olgu olarak de¤erlendirilebilir.
Uluslararas› ticari anlaflmalarda gözetim flart› belirlendi¤i takdirde, gözetim
flirketlerine ödenecek masraf›n hangi tarafa ait olaca¤›na da bafltan karar vermek
gerekti¤ini hat›rlatmak isteriz.
Sa¤l›k Sertifikas› (Health Certificate)

Bitkisel ve hayvansal ürünlerin ihracat ve ithalat ifllemlerinde karfl›m›za ç›kan,
kimi zaman yasal bir zorunluluk olarak kimi zaman da taraflar›n özel istekleri do¤-
rultusunda haz›rlat›lan bir belgedir.
Sa¤l›k sertifikalar›, ürünün türüne, bitkisel veya hayvansal olup olmamas›na
ve ilgili ülkelerdeki mevzuatlar gere¤ince her bir ürün için ilgili yetkilendirilmifl ku-
rulufl taraf›ndan düzenlenir.
Türkiye’de özellikle baz› ürünlerin ihracat›nda ve ithalat›nda sa¤l›k kontrolle-
ri yap›lmad›¤›nda ve bu belge al›nmad›¤› takdirde ürünün gümrüklemesine izin
verilmemektedir. D›fl ticaret ile ilgili firmalar›m›z›n hangi ürün grubuyla ilgileniyor-
lar ise gümrükleme flirketleri arac›l›¤›yla ürünün ihracat›nda ve ithalat›nda böyle
bir izin ve belge gerekli olup olmad›¤›n› ö¤renmeden harekete geçmemelerini
tavsiye ederiz.
Bitki ve bitkisel ürün ihracat›nda, ürünlerin hastal›k ve zararl› maddelerden
ar›nm›fl oldu¤unu gösteren “bitki sa¤l›k sertifikas›” (phytosanitary certificate), Ta-
r›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›, Tar›m ‹l Müdürlükleri Bitki Koruma fiubeleri’nden al›n-
maktad›r.
Canl› hayvan, hayvansal maddeler ve deniz ürünleri ihracat›nda ise uygula-
mada yedi farkl› sa¤l›k sertifikas› olup, her birinin al›nabilece¤i yetkili kurulufl da
ayn› olup, Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› Tar›m ‹l Müdürlükleri’dir.
Helal Belgesi (Halal Certificate)

‹slam ülkelerine yap›lacak olan et ihracat›nda karfl›m›za ç›kan ve ilgili etlerin
elde edildi¤i hayvanlar›n kesiminin ‹slami kurallara uygun olarak gerçeklefltirildi¤i-
ni ispat etmeye yarayan bir belgedir.
Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤›’na ba¤l› müftülükler taraf›ndan verilen Helal Belge-
si, yurtd›fl›ndaki ithalatç›lar için gümrükleme esnas›nda gerekli oldu¤undan dola-
y› ihracat esnas›nda haz›rlay›p gönderilmesi gerekmektedir.
Kofler Belgesi (Kosher Certificate)

Türkiye’den ‹srail’e yap›lacak g›da ürünleri ihracat›nda karfl›m›za ç›kan bir
belgedir.
‹hracat› yap›lacak g›da ürünlerinin Musevi inançlar›na uygunlu¤unu ispat et-
meye yarayan bu belge, hahambafl›l›k kurumu taraf›ndan verilmektedir.
Borsa Tescil Beyannamesi

Türkiye’de tar›m ürünleri ihracat›nda karfl›m›za ç›kan borsa tescil beyanname-
si, ticaret borsalar›n›n kotasyon listeleri kapsam›na giren tar›m ürünleri için düzen-
lenen ve ihracat esnas›nda gümrüklerimiz taraf›ndan zorunlu tutulan bir belgedir.
Borsa tescil beyannameleri asl›nda üreticileri korumak ve ayn› zamanda ver-
gi kaçaklar›n› önlemek amac›yla istenen bir belgedir. Nitekim bu belgeyi alabil-
mek için müracaat an›nda stopaj›n yat›r›ld›¤›na dair makbuz ile al›m faturas› ve-
ya müstahsil makbuzu verilmesi flart› aranmaktad›r ki bu da sebebi ortaya koy-
mas› aç›s›ndan önemlidir.
Kontrol Belgesi (Certificate of Inspection)

Türkiye’den yurtd›fl›na yap›lacak ihracatta D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan
“D›fl Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeli¤i” çerçevesin-
de tespit edilen meyve, sebze, bitkisel ya¤lar gibi a¤›rl›kl› tar›m ve hayvanc›l›k
ürünlerinde istenen ve olmad›¤›nda gümrükten ihracat›n mümkün olamayaca¤›
yasal olarak zorunlu belgelerden biridir.
Kontrol belgesi, ilgili ihraç ürününün belirlenen teknik standartlara uygunlu¤u-
nun incelenmesi sonucunda, konuyla ilgili yetkilendirilmifl kurum olan D›fl Ticarette
Standardizasyon Denetmenleri Grup Baflkanl›¤› taraf›ndan düzenlenmektedir.
Kontrol belgesinin ürün ihracat› esnas›nda ihracat yap›lacak gümrük idaresi-
ne sunulmas› zorunludur.
Kontrol belgesinin ithalat ifllemlerinde de karfl›m›za ç›kan bir belge oldu¤u-
nu, baz› ürünlerin ‹thalat Mevzuat› gere¤ince ithalat› esnas›nda ilgili kurumlardan
kontrol belgesi gerektirdi¤ini hat›rlatmak isteriz. Bu konuyla ilgili detayl› bilgi için
kitab›n ithalat bölümüne bak›labilece¤i gibi, hangi ürünün ithalinde hangi merci-
den izin ve kontrol belgesi benzeri bir evrak gerekti¤ine iliflkin en ayd›nlat›c› bilgi-
yi alabilmek amac›yla gümrük müflavirlik flirketiniz ile temasa geçmenizi öneririz.
ATA Karnesi
Bir eflyan›n, gümrük vergisi ve KDV muafiyeti kapsam›nda geçici ithaline im-
kan sa¤layan uluslar aras› bir gümrük belgesidir. ATA ifadesi Frans›zca ve ‹ngiliz-
ce ‘Admission Temporaire / Temporary Admission’ kelimelerinin k›salt›lm›fl halidir.
ATA Karnesi, tekrar yurtd›fl› edilmek üzere getirilen ticari numuneler, profes-
yonel ekipmanlar, fuarlarda sergilenecek eflyalar için tanzim edilir. Bozulabilir ve
tüketilebilir eflyalar için ATA Karnesi düzenlenemez.
ATA Karneleri, Türkiye’de Sanayi ve Ticaret Odalar› Birli¤i veya Ticaret Oda-
lar› taraf›ndan tanzim edilir. ATA Karneli bir eflyan›n geçici ç›k›fl› için Ticaret Oda-
s›’na yap›lan müracaatta, mal›n gidece¤i ülkeye vergisiz girebilmesi ve yurda ge-
ri getirilmesini teminen belli bir oranda teminat yat›r›lmaktad›r. Mal›n gidece¤i
her ülke için biri girifl di¤eri ç›k›fl gümrü¤ünde kullan›lmak üzere ikifler sayfa ola-
rak düzenlenir; ayr›ca ülkeden ç›k›fl ve girifli için de ayr› sayfalar mevcuttur.
ATA Karnesi kapsam›ndaki eflyaya iliflkin liste, karnenin birinci sayfas›n›n ar-
kas›nda belirtilir.
Fuar, sergi vb yerlerde sergilenmek amac›yla ATA Karnesi kapsam›nda geti-
rilen eflyan›n Türkiye’ye geçici ithalat›n›n gümrükte yap›lmas› esnas›nda, fuar fir-
malar›ndan yaz› ve fatura gümrük idareleri taraf›ndan talep edilen belgeler ara-
s›ndad›r. Gümrükleme esnas›nda eflyan›n yurt içinde kalmas› için gümrük idarele-
ri taraf›ndan verilen süre ATA Karnesi üzerine ifllenir. Belirtilen süre içerisinde efl-
yan›n cins, nevi ve niteli¤inde hiçbir de¤ifliklik yap›lmadan ATA Karnesinin orijina-
li ile birlikte eflyan›n yurtd›fl› edilmesi zorunludur. Belirtilen süreler içerisinde ATA
Karnesi kapsam› eflyan›n yurtd›fl› edilmemesi durumunda, gümrük mevzuat›n›n
geçici ithalata iliflkin hükümleri çerçevesinde cezai müeyyide uygulanaca¤›n› ha-
t›rlatmak isteriz.
ATA Karnesi bir eflyan›n ATA Karne Sözleflmesi’ne taraf bütün ülkeler aras›n-
da dolaflabilmesine imkan sa¤layan bir belge oldu¤u için baz› durumlarda eflyan›n
ilk ç›kt›¤› yerden de¤il de farkl› bir ülkeden Türkiye’ye gelmesi durumunda, ATA
Karnesi’nin üzerinde ‘al›c›’ bölümünde Türkiye’deki ithalatç› firman›n ad›n›n yaz-
m›yor olmas› gümrüklerde zaman zaman sorun olabilmektedir. Böyle bir durum-
da ya eflyan›n konflimentosunda ATA Karnesi’nin numaras›na at›f olmas› gerekti-
¤ini ya da yurtd›fl›ndan bir yaz›n›n gümrüklerce talep edildi¤ini bilmenizi isteriz.
ÖNEML‹ HATIRLATMA: Her ülkenin yerel mevzuatlar› gere¤ince yurtd›fl›n-
dan gelen mallarda farkl› baz› belgeler de istenebilmektedir; bu nedenle hangi ül-
kedeki müflterimiz ile muhatap oluyor isek müflterimiz olan ithalatç› firma ile gö-
rüflerek bu yönde ek bir belge istenip istenmedi¤i konusuna aç›kl›k getirilmesin-
de de fayda oldu¤unu hat›rlatmak isteriz.
TÜRK‹YE’DE ‹HRACAT MEVZUATININ ESASLARI VE ‹HRACAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹
‹K‹NC‹ BÖLÜM
TÜRK‹YE’DE
‹HRACAT MEVZUATININ
ESASLARI VE
‹HRACAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹
‹K‹NC‹ BÖLÜM
TÜRK‹YE’DE ‹HRACAT MEVZUATININ ESASLARI

VE
‹HRACAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹
Türkiye’de ihracat ifllemlerinde ve genelde d›fl ticaret prosedürlerindeki ko-

layl›klar, son yirmi y›l›n liberalleflme e¤ilimiyle paralel seyrediyor. ‹hracata dayal›
ekonomi politikalar›n›n bafllad›¤› seksenli y›llarla birlikte ihracat ifllemlerinde bir
rahatlama dikkati çekiyor.
Genelde d›fl ticarete hakim olan korumac› model, seksenlerden önce ihracat
ifllemlerinde de görece zorluklar› beraberinde getiriyordu. Her mal›n ihracat›n›n
yap›lmas›n›n mümkün olmamas› gibi, her firma da ihracata bugünkü kadar kolay
yönelemiyordu. Kambiyo mevzuat›n›n afl›r› korumac› bask›s› ve döviz hareketinin
devlet kontrolünde olmas› gibi para hareketinin de liberal bir seyir izlememesi, ih-
racat›n ve genelde d›fl ticaretin zor bir ifllemler bütünü olarak alg›lanmas›na se-
bep oluyordu.
Seksenli y›llarla birlikte d›fl ticaretin liberal bir ekonomik atmosfer içinde yer
almas›ndan dolay›, ihracat ifllemlerinde bürokrasi k›smen azald› ve prosedürler
kolaylaflt›. Devlet eliyle ihracat›n ve ihracatç›n›n desteklenmesi, ülkede bir ihracat
seferberli¤inin bafllamas›, ifllemlerin basitleflmesine sebep oldu.
‹hracat ifllemlerindeki seksenlerde bafllayan kolaylaflma e¤ilimi, Türkiye’nin
Gümrük Birli¤i’ne girdi¤i 1 Ocak 1996 tarihiyle birlikte daha da büyük bir ivme
kazand›. Örne¤in, bu tarihten önce ihracat yapabilmek için “ihracatç› belgesi”
flart› aran›rken, bu tarihten itibaren yap›lan de¤ifliklikler çerçevesinde tacir s›fat›-
n› kazanm›fl herkesin iç pazar ticareti kadar, yurtd›fl› al›m-sat›m da yapabilmesine
imkan sa¤land›. ‹hracat, ticari faaliyetin do¤al bir parças›, bir uzant›s› olarak ka-
bul edildi ki mevzuattaki bu de¤ifliklik, önemli bir zihniyet de¤ifliminin iflareti idi.
‹hracata yönelik hukuki alandaki bu zihniyet de¤iflimi, bürokrasi kademelerin-
de ve genelde toplumun bütün kesimlerinde de yank›s›n› bulmakta gecikmedi.
Seksenlerin bafl›nda 1 milyar dolar seviyelerinde olan ihracat hacminin, son y›llar-
da 80-90 milyar dolar seviyelerine gelmifl olmas›nda, pek çok faktörün yan› s›ra
bu zihniyet de¤ifliminin ve ihracat prosedürlerinin kolaylaflmas›n›n büyük etkisi ol-
du¤u inkar edilemez.
‹hracat ifliyle u¤raflan veya u¤raflmak isteyen ve bu kitab› eline al›p ihracat
prosedürlerini ö¤renmek arzusunda olan okuyucunun da öncelikle zihnindeki es-

kiden kalma d›fl ticarete yönelik bak›fl aç›s›n› de¤ifltirmesini ve kal›plar›n› k›rmas›n›
rica ediyoruz.
Güncel ihracat mevzuat› çerçevesinde ihrac› yasak mallar›n oldukça s›n›rl› ol-
du¤unu, ihracatç› olabilmek için tacir s›fat›n› kazanm›fl olman›n yeterli oldu¤unu
ve ek bir flarta gerek olmad›¤›n›, ihracat ifllemlerinin, kullan›lan belgelerin, ifl ak›fl-
lar›n›n ve kambiyo ifllemlerinin oldukça basit bir ifllem ak›fl›na sahip oldu¤unu
özetle vurgulamak isteriz. ‹hracat›n ülke ekonomisi ve gelece¤i için tafl›d›¤› öne-
min gün geçtikçe daha iyi anlafl›l›yor olmas› da bu gerçe¤e eklenince, ihracat›n
operasyonel süreçlerinin yeni bafllayanlar için gözde büyütülmemesi gerekti¤ini
hat›rlatmakta fayda vard›r.
Elbette ki ihracat ifllemlerinde uluslararas› ve yerli mevzuattan kaynakl› dik-
kat edilmesi gerekli kurallar mevcuttur; bir hukuk devleti içinde bu kurallar›n va-
rolmas› da zorunludur. ‹flte bu çal›flma da sözkonusu kurallar›, hukuki dilden ar›n-
d›rarak, pratik yans›malar› ve uygulama boyutuyla örneklendirerek aktarmaya ça-
l›flmaktad›r.
Türkiye’nin 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birli¤i’ne girmesi ile birlikte ge-
nelde d›fl ticaret alan›nda oldu¤u gibi ihracat alan›nda da mevzuat de¤iflikli¤ine
gitti¤ini hat›rlatmak isteriz. Türkiye’de ihracat›n geliflimi aç›s›ndan oldu¤u kadar,
prosedürleri belirleyen mevzuat aç›s›ndan da önemli bir dönüm noktas› olan
Gümrük Birli¤i süreciyle birlikte Türkiye’de yeni bir ‹hracat Rejim Karar› ve ‹hracat
Yönetmeli¤i yürürlü¤e girmifltir.
‹hracat Rejim Karar› ve ‹hracat Yönetmeli¤i çerçevesinde, ihracat›n ve ihra-
catç›n›n tan›mlan›fl›, ihracat›n ülkelere, ihracat çeflitlerine ve ürünlere göre tabi ol-
du¤u kurallar›n aç›klanmas› büyük önem tafl›maktad›r. Ayr›ca ‹hracat Yönetmeli-
¤i’ndeki ihracat tan›m›na göre ihraç mal›n›n yurtd›fl›na ç›kmas› ihracat yapmak
için yeterli olmay›p ihraç mal›n›n bedelinin de ülkeye getirilmesi gerekti¤i için ih-
racatç›lar›m›z›n kambiyo sorumlulu¤u pefli s›ra gündeme gelmektedir. Dolay›s›yla
bu bölümde de ayn› mant›k s›ras›na göre konular ele al›nacak ve ihracat›n tan›m-
lan›fl›n›n ard›ndan, ihracat ifl ak›fllar›, türlere, ülkelere ve ürünlere göre tan›t›lma-
ya çal›fl›l›p kambiyo sorumlulu¤unun esaslar›yla konu toparlanacakt›r. Ancak
kambiyo ile ilgili daha detayl› bilgi için kitab›n ilgili bölümüne bak›lmas›nda fayda
vard›r.
‹HRACAT VE ‹HRACATÇI KAVRAMLARI

‹HRACATIN TANIMI VE ‹HRACAT ÇEfi‹TLER‹
‹hracat Yönetmeli¤i’ne göre ihracat, bir mal›n veya de¤erin yürürlükteki ih-
racat mevzuat› ile gümrük mevzuat›na uygun flekilde fiili ihracat›n›n yap›lmas› ve
kambiyo mevzuat›na göre bedelinin yurda getirilmesi veya D›fl Ticaret Müsteflar-
l›¤› taraf›ndan ihracat olarak kabul edilen di¤er mal teslimleri olarak tan›mlan›r.
‹hracat, resmi tan›mda da görüldü¤ü gibi, bir mal›n ve hizmetin yurtd›fl›na ç›-
kar›lmas› ve bedelinin de ülkeye getirilmesi olarak ifade edilebilir.
Tan›mdaki fiili ihracattan ise flunu anlamak gerekir: ihraç konusu mal›n güm-
rük mevzuat hükümleri çerçevesinde muayenesinin yap›l›p tafl›ta yüklenmesini,
bir yerden veya muhtelif yerlerden bir defada veya k›s›m k›s›m gelmekte olan
dökme ve di¤er eflyada yüklemenin tamamlanmas› veya gümrük mevzuat›nca fii-
li ihracat olarak kabul edilen di¤er yurtd›fl› ç›k›fllard›r.
Bir eflyan›n ihracat›n›n yap›lm›fl olarak kabul edilebilmesi, o eflyan›n gümrük
mevzuat›na göre gümrüklemesinin yap›lm›fl yani fiili ihracat›n›n tamamlanm›fl ol-
mas› gerekir. Ancak bir iç gümrükten gümrüklenen eflyan›n ayn› zamanda ülkeyi
co¤rafi ve siyasi s›n›rlar itibariyle de terk etmesi gerekir ki bu duruma intaç (ç›k›fl)
ad› verilir.
Örne¤in, Halkal› gümrü¤ünden fiili ihracat› gerçeklefltirilerek gümrüklenen bir
ihraç eflyas›n›n ihracat›n›n tamamlanm›fl kabul edilebilmesi için mutlaka Kap›kule,
‹psala vb. s›n›r kap›lar›ndan birinden ülkeyi terk etmesi esast›r. Halkal› gümrü¤ün-
de yap›lan iflleme fiili ihracat, Kap›kule gibi bir s›n›r gümrü¤ünden ç›k›fla ise intaç
ad› verilir. Muhasebe aç›s›ndan ve ihracatta kdv iadeleri noktas›nda intaç olay›n›n
büyük önemi oldu¤unu hat›rlatmak isteriz. Ayr›ca fiili ihracat› yap›lan ancak intac›
gerçekleflmemifl bir eflyan›n ihracat olarak de¤erlendirilemeyece¤ini ve hatta Ka-
çakç›l›kla Mücadele Kanunu hükümlerine tabi olaca¤›n› unutmamak gerekir.
‹hracat›n tan›mlan›fl›nda dikkat edilmesi gereken bir di¤er husus ise ihraca-
t›n sadece mal hareketiyle ilgili de¤il, hizmet sat›fllar›n› da içeriyor olmas›d›r. Yurt-
d›fl›na mal kadar, hizmet sat›mlar› da ihracat olarak de¤erlendirilmektedir.
‹hracat tan›m›ndan anlafl›laca¤› gibi, bir mal veya hizmetin ihracat olarak ka-
bul edilebilmesi, sadece mal veya hizmetin yurtd›fl›na ç›kmas›yla de¤il, bedelinin
ülkeye gelmesiyle tamamlanm›fl olacakt›r. ‹hracat ifl ak›fllar›nda bu noktada kam-
biyo sorumlulu¤u gündeme gelmektedir. Yani ihracatç› firmalar›m›z, yurtd›fl›na
satt›klar› mallar›n bedellerini kambiyo mevzuat hükümleri çerçevesinde ülkeye ge-

tirmek zorundad›rlar. Bu sorumlulu¤un detaylar›n› kitab›n kambiyo ile ilgili bö-
lümlerinde bulabilirsiniz.
‹hracat Yönetmeli¤i, ihracat› tan›mlarken farkl› baz› ihracat türlerinden de
sözetmektedir ve bunlarla ilgili ayr› birer tebli¤ yay›nlanaca¤›n› vurgulayarak sa-
dece tan›mlamakla yetinmekte ve bu ihracat türlerine yönelik sorumluluklar› ve ifl
ak›fllar›n›n detay›na girmemektedir. Biz de okuyucular›n bütünsel bak›fl› kaç›rma-
malar› için bu türleri burada sadece tan›mlamakla yetinip ifl ak›fl detaylar›n› bir
sonraki bölüme b›rak›yoruz.
Mevzuat›n Tan›mlad›¤› ‹hracat Çeflitleri

Bu ihracat türlerinde ihracat› yapmadan önce bir yerlere haber vermek veya
izin almak gerekir. Normal ihracat prosedürünün d›fl›nda seyreden ve özellik ar-
zeden bu ihracatlar için belli izinlerin al›nmamas› veya haber verilmemifl olmas›,
baflta ihracatç›lar›m›z›n bafl›n› a¤r›taca¤› için bilinçli olmakta fayda vard›r. Mev-
zuata göre afla¤›daki ihracatlar özelli¤i olan ihracat olarak tan›mlan›r:
a) Bedelsiz ‹hracat: Bedeli Yürürlükteki kambiyo mevzuat› çerçevesinde yur-

da getirilmesi gerekli olmaks›z›n yurtd›fl›na kesin olarak mal ç›kar›lmas›
durumuna verilen isimdir.
b) Konsinye ‹hracat: Kesin sat›fl› daha sonra yap›lmak üzere d›fl al›c›lara, ko-
misyonculara, ihracatç›n›n yurt d›fl›ndaki flube veya temsilciliklerine mal
gönderilmesi fleklindeki ihracatt›r.
c) Kredili ‹hracat: ‹ki ve çok tarafl› kredi anlaflmalar› d›fl›nda kalmak kayd›y-
la, ihracat bedelinin kambiyo mevzuat›nda öngörülen süreleri aflacak fle-
kilde yurda getirilmesine imkan tan›yan ihracat fleklidir.
d) Transit Ticaret Yoluyla ‹hracat: Al›fl ve sat›fl bedelleri aras›nda lehte fark
esas olmak üzere, mallar›n transit olarak veya do¤rudan do¤ruya bir ül-
keden baflka bir ülkeye sat›lmas›n› ifade eder.
e) Takas: ‹ki ülke aras›nda olmak üzere, ihraç veya ithal edilen mal, hizmet ve-
ya teknoloji transferi bedelinin k›smen veya tamamen mal, hizmet, tekno-
loji transferi veya k›smen döviz ile karfl›lanmas› fleklinde yap›lan ticarettir.
f) Ba¤l› Muamele: ‹kiden fazla taraf aras›nda yap›lan takas ifllemine verilen
isimdir.
g) Dolayl› Offset: Özellikle savunma, havac›l›k ve yüksek teknoloji alanlar›n-
da gerçeklefltirilen projeler ve kamu kurum ve kurulufllar›n›n açacaklar›
her türlü uluslararas› ihale ile özel flirketlerin yapacaklar› büyük çapl› d›fl
al›mlarda ülkemiz s›nai ve ticari kapasitesini, projeyle do¤rudan ilgisi ol-
mayan alanlarda gerçeklefltirilecek ihracat yoluyla art›rmak üzere yaban-
c› firma ya da kurulufllar›n taahhüdünü kapsayan bir anlaflma çeflididir.
h) Ticari Kiralama Yoluyla ‹hracat: Mallar›n bir bedel karfl›l›¤›nda, belirli bir
süre kullan›lmak üzere geçici olarak yurt d›fl›na ç›kar›lmas›n› ifade eder.
‹HRACATÇI KAVRAMI VE ‹HRACATÇI OLAB‹LME KOfiULLARI

‹hracatç›, ‹hracat Yönetmeli¤i hükümlerine göre, ihraç edece¤i mala göre il-
gili ihracatç› birli¤ine üye olan, gerçek usulde vergiye tabi gerçek veya tüzel kifli
tacirler ile Esnaf ve Sanatkarlar odalar›na kay›tl› olup üretim faaliyetiyle ifltigal
eden esnaf ve sanatkarlar ile joint-venture ve konsorsiyumlar› olarak tan›mlan›r.
‹hracatç› olmak için herhangi bir belge veya izin sertifikas›na ihtiyaç yoktur.
Türkiye’nin 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birli¤i’ne girifli ile birlikte, bu tarihe
kadar varolan ve ihracatç› olabilme flartlar› aras›nda say›lan “ihracatç› belgesi” bu
tarihten itibaren kald›r›lm›flt›r.
Bir kifli veya kurumun, gerçek veya tüzel kifli tacir s›fat›na sahip olmas›, onun
iç ticaret kadar yurtd›fl› ticaret de yapabilmesi için yeterli görülmektedir.
Bu noktada ilk defa ihracat yapacak firmalar›n dikkat etmeleri gereken bir
hususu hat›rlatmak isteriz. Bilindi¤i gibi bir ticari iflletmenin hangi alan/alanlarda
faaliyet gösterece¤i flirket kurulufl ana sözleflmesinde belirtilmektedir. Bir iflletme-
nin hangi sektörlerde ve ürün gruplar›nda al›m-sat›m yapaca¤› ve faaliyet alan› ta-
n›mlamas› önemli bir konudur.
‹hracat yapmay› düflünen bir flirket, ihracat›n› gerçeklefltirece¤i ürünlerin
kendi faaliyet alan› s›n›rlamas› içinde olup olmad›¤›na dikkat etmeli, e¤er faaliyet
alan› içine girmeyen bir ürün grubunun d›fl ticaretini yapmay› düflünüyorsa, bu
ürünleri de faaliyet alan› tan›mlamas›n›n içine ald›rmas› ve ticaret sicil gazetesin-
de de¤iflikli¤e gitmesi gerekir.
‹hracat yapmak isteyen firmalar, flirketlerini mutlaka kendi alanlar›ndaki ihra-
catç› birliklerine üye yapmak zorundad›rlar. Türkiye’de gümrük beyannameleri,
ihracat gümrükleme ifllemleri esnas›nda gümrük idarelerinden önce üye olunan
ihracatç› birliklerine götürülerek onaylatt›r›lmak zorundad›r. Bu zorunluluktan do-
lay›d›r ki firmalar›n ihracatç› birliklerine üye olmalar› gerekir.
‹hracatç› birlikleri, sektörel bazda örgütlendikleri için ihracatç› firmalar›m›z›n
kendi faaliyet alanlar›na giren ürün gruplar›yla ilgili ihracatç› birli¤ine üye olmala-
r› zorunludur. E¤er bir firma birden fazla alanda faaliyette bulunuyorsa, her bir
ürün grubu için ilgili ihracatç› birli¤ine üye olmalar› gerekecektir. Ancak baz› ih-
racatç› birlikleri (örne¤in Do¤u Anadolu ‹hracatç›lar Birli¤i gibi) çok genifl bir ürün
yelpazesinde çal›flabilmektedir; bu nedenle çok farkl› ürün ve sektörlerde ihracat
yapan bir firman›n birden fazla birli¤e üye olmak yerine bu birli¤e üye olmalar›
durumunda her bir gümrük beyannamesini tek bir birlikten onaylatabilme ve ifl-
lem h›z› kazanabilme imkan› sözkonusu olabilmektedir.
‹hracatç› birlikleri, 21 ürün grubuna göre bölgesel ve sektörel bazda kurul-
mufl birer d›fl ticaret arac› kuruluflu olarak de¤erlendirilmelidir. ‹hracatç› birlikleri-
ne d›fl ticaret ifllemlerinde, ihracat, ihraç izinleri, teflvikler vb. pek çok konuda gö-
revler verilmifltir.
‹hracatç› birlikleri, kendilerine ait yönetmelik esaslar›na göre, ayn› konularda
faaliyet gösteren en az elli ihracatç›n›n baflvurusu üzerine D›fl Ticaret Müsteflarl›-
¤›n›n teklifi ve Bakanl›¤›n onay› ile kurulur. ‹hracatç› birliklerinin ifltigal sahas›na
giren maddeler D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan belirlenir.
‹hracatç› birliklerinin görevleri flu flekilde s›ralanabilir:
1) Mesleki ahlak ve dayan›flmay› korumak
2) ‹hracat›n ülke menfaatine uygun olarak geliflmesine çal›flmak
3) ‹fltigal sahas›na giren maddelerin cins, nevi ve miktar itibariyle üretim ve
ihracat potansiyelini d›fl taleplere göre ayarlanabilmesini temin için çal›fl-
malar yapmak ve önerilerde bulunmak
4) Çal›flma konusuna giren mallar›n ihracat›n›n artt›r›lmas› ve daha iyi de¤er-
lendirilebilmesi için incelemeler yapmak, kurs ve seminer düzenlemek,
üyelerine her türlü hizmeti sunmak
5) Üyelerinin çal›flmalar›nda karfl›laflacaklar› güçlükleri gidermeye çal›flmak,
al›c›s› taraf›ndan haks›zl›¤a u¤rat›ld›¤› tespit edilen üyelerin haklar› için
yetkili kurulufllar nezdinde giriflimlerde bulunmak
6) Uluslararas› kurulufllarla mesleki bazda üyelerinin menfaatlerini ülke ç›-
karlar› çerçevesinde koruyucu iliflkiler kurmak ve gelifltirmek
7) Amaçlar›n›n gerçekleflmesini teminen bütçe imkanlar› göz önünde tutul-
mak ve D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›n›n iznini almak suretiyle gerekti¤inde
yurt içinde ve yurt d›fl›nda hizmet birimleri kurmak
8) Mensup ve üyelerine hizmet verecek tafl›nmaz mal almak, yapt›rmak, sat-
mak, kiralamak, rehin ve ipotek al›p vermek ve bunlarla ilgili ifllemleri büt-
çe imkanlar›n› dikkate alarak yerine getirmek
9) Üyelerine ortak hizmet verecek flirket tesis ve iflletmeler kurmak, kurul-
mufl olanlara ifltirak etmek
10) Sergi açmak ve aç›lan fuar ve sergilere ifltirak etmek, tan›tma faaliyetle-
rinde bulunmak, laboratuarlar kurmak, sat›fl mukaveleleri gelifltirmek
11) Konular› ile ilgili olarak D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan verilecek di¤er
görevleri yapmak.
‹hracatç› firmalar›m›z, ihracatç› birliklerine üye olurken girifl aidat› öderler.

Ayr›ca, y›ll›k aidat ad› alt›nda her y›l düzenli olarak bir ücret ödemenin yan› s›ra
her ihracat esnas›nda da ihracat tutar› üzerinden nisbi aidat ad› alt›nda birliklere
bir ücret öderler.
Girifl, y›ll›k ve nisbi aidatlar›n miktar ve oranlar› ihracatç› birliklerinin genel ku-
rullar› taraf›ndan belirlenir. Birlikler aras› dengenin sa¤lanmas› bak›m›ndan bu
miktar ve oranlar D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan uygun görüldü¤ü takdirde

de¤ifltirilebilir.
Aidatlar›n ödenme flekli ve genel tan›t›m›n› flöyle yapabiliriz
G Girifl Aidat›: Üyeli¤e giriflte peflin olarak tahsil edilir. Ayr›ca o y›l için y›l-
l›k aidat al›nmaz.
G Y›ll›k Aidat: Her sene Haziran ay› sonuna kadar ödenir. Y›ll›k aidat›n› 30
Hazirana kadar ödemeyenlerden her ay için 6183 say›l› Amme Alacak-
lar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun hükümleri çerçevesinde gecikme
faizi al›n›r ki bu da ayl›k %7’dir. Y›ll›k aidat›n ait oldu¤u y›l içinde öden-
mesi mecburidir. Taahhütlü mektupla yap›lacak uyar›ya ra¤men üye, ai-
dat›n› müteakip y›l›n 6 ay› içerisinde ödemezse üyeli¤i sona erer.
G Nisbi Aidat: Müracaat an›nda mal›n FOB de¤eri üzerinden o günkü T.C.
Merkez Bankas› döviz al›fl kuru üzerinden hesaplanmak suretiyle tahsil
olunur. Nisbi aidat, FOB bedelin binde yar›m›ndan az ve binde beflinden
fazla olamaz.
‹hracat›n k›smen veya tamamen gerçekleflmemesi halinde aidat makbuzu ta-

rihinden itibaren 6 ay içinde müracaat edildi¤i takdirde nisbi aidat›n, gerçeklefl-
meyen ihracata tekabül eden bölümü, makbuz tutar›n›n %1’i ilgili ihracatç› birli-
¤ine gelir kaydedilmek suretiyle iade edilir. Yaln›z, gelir kaydedilecek tutar›n y›ll›k
aidat›n yar›s›ndan az olamayaca¤›n› hat›rlatmak isteriz.
Birlik nisbi aidatlar›, her ihracatta eflya türüne göre al›nan ve birliklere göre
de¤iflen tutarlardad›r. Bu nedenle ihracatç› firmalar›m›z›n üye olduklar› birlikler-
den bir maliyet kalemi olarak bu tutar› ö¤renmelerinde fayda vard›r.
BAZI ÖZELL‹KL‹ ‹HRACAT TÜRLER‹ VE ‹ZLENECEK PROSEDÜRLER

Kredili ‹hracat
Tan›m:
‹ki ve çok tarafl› kredi anlaflmalar› d›fl›nda kalmak kayd›yla, ihracat bedelinin
Kambiyo Mevzuat›nda öngörülen süreleri aflacak flekilde yurda getirilmesine im-
kan tan›yan ihracat fleklini ifade eder.
Dikkat Edilecek Hususlar:

Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi, ödeme plan› ve ödeme
süresini içeren sat›fl sözleflmesinin asl› ve Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatç› bir-
liklerine yap›l›r.
Madde ve/veya ülke politikas› aç›s›ndan D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan
getirilebilecek düzenlemeler kapsam›ndaki mallarla ilgili kredili ihracat talepleri,
D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’n›n görüflü al›nd›ktan sonra, bunun d›fl›nda kalan malla-
ra iliflkin talepler ise sat›fl sözleflmesinde belirtilen esaslar dahilinde do¤rudan ih-
racatç› birliklerince sonuçland›r›l›r.
Kredili ihracat süresi tüketim mallar›nda iki y›l, yat›r›m mallar›nda befl y›ld›r.
Ancak, bu süreleri aflan kredili ihracat talepleri D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan
incelenerek neticelendirilir.
Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde ihracatç› birliklerince
gümrük beyannamesi üzerine kredili ihracat meflruhat› (notu, flerhi) düflülerek
onaylan›r.
Konsinye ‹hracat
Tan›m:
Kesin sat›fl› daha sonra yap›lmak üzere d›fl al›c›lara, komisyonculara, ihracat-
ç›n›n yurtd›fl›ndaki flube veya temsilciliklerine mal gönderilmesini ifade eder.

Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatç› birliklerine yap›l›r.
Madde ve/veya ülke politikas› aç›s›ndan D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan
getirilebilecek düzenlemeler kapsam›ndaki mallarla ilgili konsinye ihracat taleple-
ri D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’n›n görüflü al›nd›ktan sonra, bunun d›fl›nda kalan mal-
lara iliflkin talepler ise do¤rudan ihracatç› birliklerince sonuçland›r›l›r.
Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatç› birliklerince gümrük beyan-
namesi üzerine konsinye ihracat meflruhat› (flerhi) düflülerek onaylan›r.
Konsinye ihracat meflruhat› düflülerek onaylanan gümrük beyannamelerinin
doksan gün içinde gümrük idarelerine sunulmas› gerekmektedir.
‹hracatç›lar, konsinye olarak gönderilen mallar›n kesin sat›fl›n›n yap›lmas›n›
müteakip 30 gün içinde durumu, kendileri taraf›ndan düzenlenmifl kesin sat›fl fa-
turas› veya örne¤i ve gerekli di¤er belgeler ile birlikte izni veren ihracatç› birlikle-
rine ve arac› bankaya bildirirler.
‹hracatç› birlikleri, verdikleri konsinye ihraç izinlerine ait bilgileri mal›n kesin
sat›fl›n›n kendilerine bildirilmesinden itibaren üç iflgünü içinde ihracat bedellerinin
getirilece¤i arac› bankaya gönderirler.
Konsinye olarak gönderilen mallar›n fiili ihraç tarihinden itibaren yurt d›fl›n-
da kal›fl süresi 3 y›ld›r.
Süresi içinde sat›fl› yap›lan mallar›n Kambiyo Mevzuat›’na göre bedellerinin,
sat›lamamas› halinde ise mallar›n Gümrük Mevzuat› çerçevesinde yurda getirilme-
si gerekir.
Ba¤l› Muamele veya Takas Yoluyla Yap›lacak ‹hracat

Tan›m:
Takas, iki ülke aras›nda olmak üzere, ihraç veya ithal edilen mal, hizmet ve-
ya teknoloji transferi bedelinin k›smen veya tamamen mal, hizmet, teknoloji
transferi veya k›smen döviz ile karfl›lanmas›n› ifade eder.
Ba¤l› muamele ise ikiden fazla taraf aras›nda yap›lan takas ifllemini ifade et-
mektedir.

Ba¤l› muamele veya takas talepleri, yabanc› firma veya firmalar ile yap›lan
ba¤l› muamele veya takas anlaflmas› ve konuyla ilgili yay›nlanan “Ba¤l› Muamele
veya Takas Yoluyla Yap›lacak ‹hracata ‹liflkin Tebli¤” ekindeki formdan alt› nüsha
eklenmek suretiyle bir müracaat yaz›s› ile birlikte üye olunan ihracatç› birliklerine
yap›l›r.
Ba¤l› muamele veya takas anlaflmas›n›n; ithal ve ihraç edilecek mallar›n cin-
si, standard›, kalitesi, teslim flekli, teslim yeri, birim ithal ve ihraç fiyatlar›, de¤er
tutarlar› ve anlaflman›n geçerlilik süresini içermesi gereklidir.
Ba¤l› muamele veya takas konusu karfl›l›kl› ödemelerin mal veya k›smen nakit
ve/veya ölçülebilir olmas› kayd›yla hizmet ile ödenmesi mümkün bulunmaktad›r.
Ba¤l› muamele veya takas izinlerinin süresi, 6 ay› aflmamak kayd›yla firman›n
yapt›¤› anlaflmada yer alan süre kadard›r. Bu süre, bitiminden önce baflvurmak
kayd›yla izni veren merci taraf›ndan iki y›la kadar uzat›labilir. ‹ki y›l› aflan süre uza-
t›m talepleri, ithalat taahhüdünde noksanl›k bulunmas› halinde Gümrük Müste-
flarl›¤›’n›n görüflü al›narak D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’nca, ihracat taahhüdünde ise
D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’n›n görüflü al›narak ilgili ihracatç› birli¤ince sonuçland›r›l›r.
Ba¤l› muamele veya takas iznini müteakiben ifllemler, yürürlükteki ihracat ve
ithalat rejimleri çerçevesinde yürütülür.
Ba¤l› muamele veya takas konusu ifllemlerin tek bir arac› banka taraf›ndan
yap›lmas› esast›r. Ancak, ba¤l› muamele veya takas izni verildikten sonra fiili itha-
lat ve ihracat ifllemleri bafllamam›fl ise, izni veren mercie bildirilmek suretiyle ara-
c› banka de¤iflikli¤i yap›labilir.
Ba¤l› muamele veya takas ifllemlerinde anlaflmada yer alan hususlardaki de-
¤ifliklik talepleri, akit taraflar›n yaz›l› mutabakat› olmas› flart›yla izni veren merci
taraf›ndan sonuçland›r›l›r.
‹hracat ve ithalat ifllemleri, ihracat ve ithalatta al›nan her türlü gümrük ver-
gi, resim ve harçlar› ile fonlara tabi olarak yap›l›r.
Ba¤l› muamele veya takasa iliflkin olarak belirtilen bu hususlar d›fl›nda kalan
konular, ihracatç› birlikleri taraf›ndan D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat Genel Mü-
dürlü¤ü’nün görüflü al›nmak suretiyle sonuçland›r›l›r
Transit Ticaret Yoluyla ‹hracat

Tan›m:
Al›fl ve sat›fl bedelleri aras›nda lehte fark esas olmak üzere, mallar›n transit
olarak veya do¤rudan do¤ruya bir ülkeden baflka bir ülkeye sat›lmas›na transit ti-
caret ad› verilir.

Transit ticaret talepleri, “Transit Ticarete ‹liflkin Tebli¤” ekinde yer alan form
ile birlikte bankalara yap›l›r.
Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracat iliflkin ver-
gi, resim, harç ve fon tahsil edilmez.
Gümrük idareleri taraf›ndan verilebilecek izne istinaden mallar›n Türk güm-
rük hatt›n› aflarak iflçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara al›nmas› “fiili
ithalat” olarak kabul edilmez.
Uluslararas› anlaflmalarla ticareti yasaklanm›fl mallar ile D›fl Ticaret Müsteflar-
l›¤›’n›n madde politikas› itibariyle transit ticaretinin yap›lmas›n› uygun görmedi¤i
mallar transit ticarete konu olamaz.
‹thalat ve ihracat yap›lmas› yasaklanm›fl ülkelerle transit ticaret yap›lamaz.
Transit ticarette transfer, mahsup ve ödemelere iliflkin uygulamalar, Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankas› taraf›ndan belirlenecek esaslara göre yap›l›r.
Bedelsiz ‹hracat
Tan›m:
Bedeli yürüklükteki Kambiyo Mevzuat› çerçevesinde yurda getirilmesi gerek-
li olmaks›z›n yurtd›fl›na kesin olarak mal ç›kar›lmas›na verilen isimdir.

Bedelsiz olarak yurtd›fl›na ihraç edilebilecek mallar flu flekilde s›ralanabilir:
G Gerçek veya tüzel kifliler taraf›ndan götürülen veya gönderilen hediyeler,
miktar› ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tan›t›m eflyalar›,
G Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmifl mallar›n bedelsiz gönde-
rilmesinin ticari örf ve adetlere uygun parçalar›, fireleri ile garantili olarak
ihraç edilen mallar›n garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçalar›,
G Yabanc› misyon mensuplar›n›n, Türkiye’de çal›flan yabanc›lar›n, yurt d›-
fl›na hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandafllar›n›n, daimi veya geçi-
ci görevle yurtd›fl›na giden kamu görevlilerinin, bu durumlar›n›n ilgili
mercilerce belgelenmesi flart›yla beraberlerinde götürecekleri, göndere-
cekleri veya adlar›na gönderilecek eflya ve tafl›tlar,
G Yurtd›fl›nda yerleflik tüzel kifliler, yabanc› turistler ve yurtd›fl›nda ikamet

eden Türk vatandafllar›n›n beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri
veya adlar›na gönderilecek eflya ve tafl›tlar,
G Yukar›da s›ralananlar d›fl›nda kalan ancak D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› tara-
f›ndan incelenerek uygun görülen di¤er mallar.
Bedelsiz ihracat kapsam›nda yurtd›fl›na ç›kar›lacak mallardan de¤eri 100.000

ABD dolar›n› aflmayanlar›n bedelsiz ihraç talepleri, “Bedelsiz ‹hracata ‹liflkin Teb-
li¤” ekinde yer alan form ile gümrüklere yap›l›r.
De¤eri 100.000 ABD dolar›ndan fazla olanlar›n bedelsiz ihraç talepleri, ayn›
formun 3 nüsha olarak doldurulmas› suretiyle ilgili ihracatç› birli¤ine yap›l›r. ‹hra-
catç› birli¤i de¤eri 250.000 ABD dolar›na kadar olan bedelsiz ihraç taleplerini ken-
dileri sonuçland›r›r. 250.000 ABD dolar›n›n üzerindeki talepleri görüflleriyle birlik-
te D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’na intikal ettirirler.
D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ve ihracatç› birlikleri, verdikleri bedelsiz ihraç izinleri-
nin bir örne¤ini talep sahibine, bir örne¤ini de ilgili gümrü¤e ulaflt›r›rlar.
Yurtd›fl› Müteahhitlik Hizmetleri Kapsam›nda Yap›lacak ‹hracat

Tan›m:
Yurtd›fl›nda inflaat iflleri alan müteahhit firmalar›n yurtd›fl›na inflaat makine,
ekipman ve malzeme ç›karmalar› ve yapt›klar› inflaat projeleri çerçevesinde de hiz-
met bedellerini ülkeye getirmeleri fleklinde tan›mlanabilir.

Yurtd›fl›nda inflaat, tesisat ve montaj ifli alan müteahhitlerin; üstlendikleri ifl-
lerle ilgili her türlü makine, teçhizat ve ekipman›n geçici ihrac›na iliflkin talepler ile
inflaat malzemeleri ve iflçilerinin ihtiyac› olan tüketim maddelerinin kesin ihracat›-
na iliflkin talepler afla¤›daki belgeler ile birlikte D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› Anlaflma-
lar Genel Müdürlü¤ü’ne yap›l›r:
1) Yurtd›fl›nda al›nan ifle ait sözleflme

2) Yurtd›fl›nda ifl al›nd›¤›n› gösterir D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› yurt d›fl› teflkila-
t›nca veya söz konusu teflkilat›n bulunmad›¤› ülkelerde konsolosluklar›-
m›zca düzenlenen belge
3) Bay›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤›’ndan al›nan Yurt D›fl› Müteahhitlik Belgesi
4) “Yurtd›fl› Müteahhitlik Hizmetleri Kapsam›nda Yap›lacak ‹hracata ‹liflkin
Baflvuru Formu”; bu form, inflaat malzemeleri ve iflçilerin ihtiyac› olan tü-
ketim maddelerinin kesin ihracat›na iliflkin talep için 5 nüsha olarak; ma-
kine, teçhizat ve ekipman›n geçici ihrac›na iliflkin talep halinde ise 4 nüs-
ha olarak doldurulur.
D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan yurtd›fl› müteahhitlik hizmetleri kapsam›n-

da kesin ihracata iliflkin uygun görülen talepler, ilgili ç›k›fl gümrü¤üne, Kambiyo
Müdürlü¤ü’ne, arac› bankaya ve firmaya; geçici ihracata iliflkin uygun görülen ta-
lepler ise ilgili ç›k›fl gümrü¤üne, Kambiyo Müdürlü¤ü’ne ve firmaya bildirilir.
Yurtd›fl›nda ifl yapan müteahhit firmalar›n, Kambiyo Mevzuat›na göre kesin
ihracat bedelleri dövizlerini 365 gün içinde yurda getirmesi zorunludur.
Yurtd›fl›nda ifl yapan müteahhit firmalar›n, üstlendikleri ifllerde kullan›lmak
üzere geçici olarak ihraç ettikleri makine, teçhizat ve ekipman›n iki y›la kadar yurt
d›fl›nda kal›fl süreleri D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan belirlenir. Bu süre bitimin-
den önce baflvurulmak kayd›yla hakl› ve zorunlu nedenlerin varl›¤› halinde Güm-
rük Müsteflarl›¤› taraf›ndan uzat›labilir.
Yurt d›fl›nda ifl yapan müteahhit firmalar›n, üstlendikleri ifllerde kullan›lmak
üzere geçici olarak ihraç ettikleri, makine, teçhizat ve ekipman›n kesin sat›fl›na
yurt d›fl›nda kal›fl için verilen izin süresi bitiminden önce baflvurulmas› kayd›yla D›fl
Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan izin verilebilir. Bu halde, sat›fl bedelinin kesin sat›fl
faturas› tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yurda getirilmesi gerekmektedir.
Müteahhitlerin bu konularda yapacaklar› ihracatta, ihracatç› birliklerine üye
olma flart› aranmaz.
Ticari Kiralama Yoluyla Yap›lacak ‹hracat

Tan›m:
Mallar›n bir bedel karfl›l›¤›nda, belirli bir süre kullan›lmak üzere geçici olarak
yurtd›fl›na ç›kar›lmas›n› ifade eder.

Ticari kiralama yoluyla yap›lacak ihracata iliflkin talepler, yurtd›fl›ndaki firma
veya kuruluflla yap›lan; kiralanacak mal›n cinsi, teknik özellikleri, GT‹P numaras›,
miktar›, birim fiyat›, de¤eri, kira süresi, kira bedeli ve bu bedelin ödenme flekli ve
zaman›, teslim yeri gibi bilgileri içeren kira sözleflmesi ile birlikte, “Ticari Kiralama
Yoluyla Yap›lacak ‹hracata ‹liflkin Tebli¤” ekindeki formun doldurulmas› suretiyle
üyesi olunan ‹hracatç› Birlikleri Genel Sekreterli¤i’ne yap›l›r.
‹hracatç› Birlikleri, baflvurular› de¤erlendirerek uygun görülenlerin ticari kira-
lama yoluyla ihrac›na izin verir.
Hacizli, ihtiyati tedbirli veya mülkiyeti muhafazal› olan mallar›n ticari kirala-
ma yoluyla ihrac›na, bu k›s›tlamalar›n kald›r›ld›¤›n›n belgelendirilmesi halinde izin
verilir. Ancak Hac döneminde Suudi Arabistan’da hizmet vermek amac›yla ticari
kiralamaya konu araçlar›n hacizli, ihtiyati tedbirli, mülkiyeti muhafazal› olmas› du-
rumunda, ç›k›fl gümrü¤üne ibraz edilmek üzere bankalardan al›nacak arac›n be-
deli tutar›ndaki teminat mektubunun ihracatç› birliklerine verilmesi halinde ticari
kiralama yoluyla ihrac›na izin verilebilir.
Mülkiyeti birden fazla kifliye ait olan mallar›n ticari kiralama yoluyla ihracata
konu olmas› halinde, hissedarlar›n (ortaklar›n) noterden tasdikli muvafakatlar›
aran›r.
Ticari kiralama yoluyla yap›lan ihracatta kira bedellerinin yurda getirilmesi ile
ticari kiralamaya konu mal›n yurtd›fl›ndan kesin sat›fl› halinde, sat›fl bedelinin yur-
da getirilmesine iliflkin usul ve esaslar kambiyo mevzuat› hükümlerine tabidir.
Offset Uygulamalar› Yoluyla ‹hracat

Tan›m:
Kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›n›n açacaklar› uluslararas› iha-
le çerçevesinde yapacaklar› d›flal›mlar neticesinde gerçeklefltirecekleri döviz öde-
melerini telafi etmek amac›yla, anlaflma gere¤ince Türkiye’den yap›lan ihracat›
ifade eder.
Offset uygulamalar› ikiye ayr›l›r:
1) Do¤rudan Offset: ‹haleye do¤rudan ve yak›ndan ilgili alanlarda gerçek-
lefltirilen ve yurt içinde üretilen sistem, alt-sistem ve parçalar›n Türki-
ye’den ihrac›n› ifade eder.
2) Dolayl› Offset: Aç›lan ihale kapsam›nda yer almayan ve pazarlanmas›nda
zorluk çekilen ihraç ürünlerimizin Türkiye’den, ihaleyi kazanan firman›n
ülkesine veya geleneksel ihraç pazarlar›m›z d›fl›ndaki ülkelere ihrac›n› ve
bu ürünlere sa¤lanacak piyasa deste¤ini ifade eder.

Offset uygulamalar› kapsam›nda yap›lacak ihracat dendi¤inde, ilgili ihracat
tebli¤inin, flu kapsama giren ifllemleri bu çerçeve içine ald›¤›n› bilmek gerekir: “Ka-
mu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›n›n açacaklar› savunma alan›na yöne-
lik olmayan ve bedeli en az befl milyon ABD dolar› olan uluslararas› ihalelerde, iha-
leye kat›lan yabanc› firmalar›n ihaleyi açan Türk kamu kurum ve kurulufllar› ile ka-
mu ortakl›klar›na yönelik do¤rudan ve dolayl› offset taahhütleri kapsam içindedir.”
Taraflar aras›nda, aç›lan ihale kapsam›nda imzalanan ana al›m sözleflmesine
istinaden, offset taahhütlerinin belirlendi¤i do¤rudan ve dolayl› offset anlaflmala-
r›n›n imzalanmas› esast›r. Bu kapsamda düzenlenecek do¤rudan ve dolayl› offset
anlaflmalar›nda afla¤›daki bilgilerin bulunmas› zorunludur:
a) Sözkonusu anlaflman›n amac› ve taraflar›
b) Anlaflmada yer alan tan›mlar›n izah›
c) Do¤rudan ve dolayl› offset çerçevesinde taahhüt edilen yükümlülüklerin
kapsam› ve süresi
d) Do¤rudan ve dolayl› offset taahhütlerine iliflkin olarak, ihaleyi kazanan
yabanc› firmadan al›nacak banka teminat›na iliflkin usul ve esaslar
e) Do¤rudan ve dolayl› offset taahhütlerinin de¤erlendirilmesi ve kredilendi-

rilmesine iliflkin esaslar
f) Do¤rudan ve dolayl› offset kapsam›ndaki faaliyetlerin nas›l rapor edilece-
¤inin ve zaman›nda rapor edilmemesi durumunda al›nacak önlemlerin
neler oldu¤u
g) Offset taahhütlerinin karfl›lanmamas› durumunda uygulanacak cezai mü-
eyyideler
h) Mücbir sebep halleri
i) Anlaflmazl›klar ve tahkimle ilgili esaslar
Do¤rudan veya dolayl› offset taahhüdü kapsam›nda gerçeklefltirilen ihraca-

t›n kredilendirilmesinde, do¤rudan veya dolayl› offset taahhüdünü yerine getir-
mekten sorumlu taraf afla¤›daki bilgi ve belgeleri ibraz etmekle yükümlüdür:
1) ‹hracat›n offset anlaflmas› kapsam›nda yap›ld›¤›na dair flerh bulunan
gümrük beyannamesinin asl›n› veya noterden tasdikli fotokopisi
2) ‹hraç konusu mal›n Türk menfleli oldu¤una dair sanayi veya ticaret oda-
lar›nca tasdik edilmifl Menfle fiahadetnamesi
Do¤rudan veya dolayl› offset anlaflmas› kapsam›nda ihraç edilen Türk men-
fleli mallar, ilgili gümrük beyannamesinde kay›tl› FOB de¤erin, taahhüt edilen off-
set miktar›ndan düflülmesi suretiyle kredilendirilir.
Do¤rudan veya dolayl› offset anlaflmas› ihraç edilen Türk menfleli mallar›n
Türk bayrakl› gemilerle tafl›nmas› halinde kredilendirme, ilgili gümrük beyanna-
mesinde kay›tl› CIF de¤er üzerinden yap›l›r.
‹haleyi kazanan yabanc› firma taraf›ndan do¤rudan veya dolayl› offset taah-
hüdünün yerine getirilmemesi durumunda, an›lan firmaya uygulanacak para ceza-
s› söz konusu firma taraf›ndan ihaleyi açan kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu
ortakl›klar›na nakden ödenir. Ödemenin zaman›nda yap›lmamas› durumunda, ta-
ahhüdüne karfl›l›k olarak verdi¤i teminattan söz konusu para cezas› tahsil edilir.
‹haleyi açan kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›, ana al›m sözlefl-
mesine istinaden mutabakata vard›klar› do¤rudan ve dolayl› offset anlaflmalar›-
n›n taslak metinlerini, söz konusu metinlerin ilgili mevzuatlara uygunluklar›n›n de-
¤erlendirilmesini sa¤lamak amac›yla, öngörülen imza tarihinden asgari 30 ifl gü-
nü önce D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat Genel Müdürlü¤ü’ne gönderirler.
D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat Genel Müdürlü¤ü, gönderilen do¤rudan ve
dolayl› offset anlaflmalar›na iliflkin taslak metinler hakk›ndaki de¤erlendirmesini il-
gili kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›na bildirir.
Türk kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›, D›fl Ticaret Müsteflarl›-
¤›’n›n de¤erlendirmesini müteakip, imzalad›klar› do¤rudan ve dolayl› offset anlafl-
malar›n›n bir örne¤ini, en geç 30 ifl günü içinde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat
Genel Müdürlü¤ü’ne gönderirler.
Offset taahhütlerinin anlaflmada öngörülen flartlar içinde yerine getirilip ge-

tirilmedi¤inin izlenebilmesini teminen, ihaleyi kazanan yabanc› firma, Türk kamu
kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar› arac›l›¤›yla faaliyet raporlar›n›, do¤ru-
dan ve dolayl› offset anlaflmalar›n›n yürürlü¤e girmesini takip eden alt› ayl›k dö-
nemler halinde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat Genel Müdürlü¤ü’ne bildirmekle
yükümlüdür.
‹HRAÇ ÜRÜNLER‹ AÇISINDAN ‹HRACAT PROSEDÜRLER‹

‹hracat ifllemlerinde dikkat edilmesi gereken bir önemli husus da, ihraç edi-
lecek ürünlerin mevzuat karfl›s›ndaki durumu olmal›d›r. ‹hraç edilmesi düflünülen
ürün, ihracat mevzuat›na göre ihrac› yasak olan bir ürün olabilece¤i gibi, ihracat-
tan önce baz› kurumlardan izin al›nmas› zorunlu olan bir ürün de olabilir.
GT‹P Kavram› ve ‹hracattaki Önemi

Bütün ülkelerde oldu¤u gibi Türkiye’de de d›fl ticarete konu olan bütün ürün-
lerin 12 rakamdan oluflan ve ad›na gümrük tarife istatistik pozisyon numaras› ad›
verilen bir numaras› vard›r. Gümrük mevzuat›m›za göre ihracat ve ithalat ifllemle-
rinde ihraç ve ithal edilecek ürünle alakal› olarak yap›lan tan›mlama ve beyan ürü-
nün bu numaras› ile yap›lmak zorundad›r.
Bu ifle yeni bafllayacak ihracatç› firmalar›m›z›n öncelikle ihraç edecekleri
ürünle alakal› olarak gümrük tarife istatistik pozisyon numaras›n› bulmalar›n› ve
ona göre ilgili mevzuatlardan ürünün ihrac›ndan önce bir izin gerekip gerekme-
di¤ini ö¤renmeleri gerekir.
Gümrük tarife istatistik pozisyon numaras›n› bulmak özel bir uzmanl›k ve be-
ceri gerektirdi¤i için ihracatç› firmalar›m›z bu konuda gümrük müflavirlik flirketle-
rinden destek alabilirler.
‹hracat mevzuat›m›z, ihracat aç›s›ndan ürünleri üç gruba ay›r›r:
1) ‹hrac› yasak mallar
2) ‹hrac› ön izne ba¤l› mallar
3) ‹hrac› serbest mallar
‹HRACI YASAK MALLAR

‹hracat mevzuat›m›za göre afla¤›daki ürünlerin Türkiye’den ihraç edilmesi ya-
sakt›r:
1) Kültür ve tabiat varl›klar› (eski eserler)
2) Hint keneviri
3) Tütün tohumu ve fidesi
4) Tiftik keçisi
5) ‹hrac› izne ba¤l› mallar listesi d›fl›nda kalan bütün av ve yaban hayvan-
lar› (canl› veya cans›z olarak ve tan›nabilir en küçük parçalar› ile bunlar-
dan mamul konfeksiyon)
6) Ceviz, dut, kiraz, armut, erik, porsuk, d›flbudak, karaa¤aç ve ›hlamur ad-
l› a¤aç türlerinin kütük, tomruk, kereste, kalas ve taslak olarak ihrac›
7) Ozon Tabakas›n›n Korunmas›na Dair Viyana Sözleflmesi ile bu sözleflme-
ye ait protokoller ve de¤ifliklikler kapsam›ndaki ihracat
8) ‹hracat› yasak olan do¤al çiçek so¤anlar›
9) Odun ve odun kömürü
10) S›¤la
11) Yalankoz
12) Datça hurmas›
13) Zeytinin, incirin, f›nd›¤›n, antep f›st›¤›n›n ve asman›n fidanlar›
14) Salep (toz, tablet ve her türlü formda)
‹HRACI ÖN ‹ZNE BA⁄LI MALLAR

‹hracat mevzuat›m›za göre afla¤›daki ürünlerin Türkiye’den ihracat› esnas›n-
da mutlaka ilgili kurumlardan izin almak gerekir:
1) Harp silah ve mühimmat› (Milli Savunma Bakanl›¤›)

2) Afyon ve haflhafl kellesi (Sa¤l›k Bakanl›¤›)
3) Uyuflturucu maddeler ve Psikotrop Maddeler (Sa¤l›k Bakanl›¤›)
4) Tehlikeli At›klar›n S›n›rlarötesi Tafl›n›m›n›n ve Bertaraf›n›n Kontrolüne
‹liflkin Basel Sözleflmesi Kapsam›ndaki Mallar (Çevre Bakanl›¤›)
5) Yaban domuzu, kurt, çakal, tilki, sansar, porsuk ile y›lanlar, kaplumba-
¤a ve kertenkelelerin canl› ve cans›z halde ve bunlar›n tan›nabilir parça-
lar› ile bunlardan mamul konfeksiyon (Orman Bakanl›¤›)
6) Gübreler (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
7) Tohumlar (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
8) Su ürünlerinden su ürünleri avc›l›¤›n› düzenleyen esaslar çerçevesinde
avlanmas› yasak olan cins ve nitelikteki su ürünleri (Tar›m ve Köyiflleri
Bakanl›¤›)
9) Yar›fl atlar› (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
10) Yem Kanunu kapsam›na giren yemler (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
11) Zirai mücadele ilaç ve aletleri (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
12) Veteriner ilaçlar› (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
13) ‹hracat amac›yla do¤adan elde edilmesi kontenjanla veya baflka herhan-
gi bir kay›tla s›n›rland›r›lan do¤al çiçek so¤anlar› (Tar›m ve Köyiflleri Ba-
kanl›¤›)
14) Dam›zl›k büyük ve küçük bafl hayvan (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
15) fieker (T.fieker Fabrikalar› Genel Müdürlü¤ü)
16) Do¤a mantar› (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
17) Nesli Tehlike Alt›nda Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslarara-
s› Ticaretine ‹liflkin Sözleflme eki Listelerde Yer Alan Türler ve Türlere Ait
Örnekler (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›, Orman Bakanl›¤› ve Çevre Bakan-
l›¤›)
18) Canl› Orkinos (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)
Yukar›da s›ralanan ürünler d›fl›nda kalan ürünlerin ihracat› serbesttir ve bir

yerden izin almaya gerek yoktur. Yukar›da belirtilen izinlerin ifllem prosedürleri
her bir kurum taraf›ndan ayr› esaslar çerçevesinde belirlenmifl olup, her bir kuru-
ma yap›lacak izin müracaatlar›nda nelere dikkat edilmesi gerekti¤ini kurum ba-
z›nda, hatta her bir kurumun izin kapsam›na giren tek tek farkl› ürünler baz›nda
etüd etmek gerekmektedir. Bu nedenle kitab›m›z›n içinde okurlar›m›z› afl›r› detay-
lara bo¤mamak ad›na bu prosedürlere girmedi¤imizi, ancak her bir ürün için na-
s›l bir izin prosedürü izlemek gerekti¤ine iliflkin olarak gümrük müflavirinize da-
n›flman›z›n daha sa¤l›kl› bir yol olaca¤›n› burada belirtmek isteriz.
‹HRACATTA ZORUNLU STANDARDA TAB‹ ÜRÜNLER

‹hracat esnas›nda firmalar›m›z›n ürün baz›nda bilmeleri ve dikkat etmeleri
gereken bir di¤er önemli husus da ihraç mal›n›n herhangi bir standart kontrolü-
ne tabi olup olmad›¤›n›n tespit edilmesidir.
Türkiye’de baz› mallar›n ihracat›nda zorunlu standart kontrolü gereklidir ve
bu gerekli ifllemler yap›lmadan ürünün gümrüklenmesi ve ihracat› mümkün olma-
maktad›r.
‹hracat› zorunlu standarda tabi ürünler için D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’na ba¤l›
D›fl Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Baflkanl›¤›’na müracaat edil-
mesi ve Kontrol Belgesi al›nmas› zorunludur.
Kontrol belgesi, 70 kadar tar›m ürününde karfl›m›za ç›kan ürünü ve ambala-
j›n› gerekli standartlara uygunlu¤unun denetlenmesi sonucunda verilen belgedir.
Bu uygulaman›n yasal dayana¤› D›fl Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardi-
zasyon Yönetmeli¤i olup, bu yönetmeli¤e göre afla¤›daki ürünler ihracatta zorun-
lu standart kontrolüne tabidir:
1) Salyangoz
2) Tavuk yumurtalar›
3) Ba¤›rsaklar
4) Patates
5) Domates
6) Kuru so¤an
7) Taze veya kuru sar›msak
8) P›rasa
9) Karnabahar
10) Lahana
11) Marul
12) Havuç
13) Kök kereviz
14) H›yar, korniflon
15) Kabuklu bezelye
16) Fasulye
17) Barbunya
18) Kabuklu baklagiller
19) Enginarlar
20) Patl›canlar
21) Yaprak kerevizler
22) Agaricus cinsi mantarlar
23) Sivri biber, dolmal›k biber, çarliston biber, k›rm›z› biber
24) Ispanak
25) Sak›z kaba¤›
26) Bamya
27) Maydanoz
28) Nohut
29) Mercimek
30) F›nd›k
31) Kestane
32) ‹ncir
33) Portakal
34) Üzüm
35) Karpuz
36) Kavun
37) Elma
38) Armut
39) Ayva
40) Kay›s›
41) Viflne
42) Nektarin
43) Erik
44) Çilek
45) Nar
46) Kay›s›
47) Mahlep
48) ‹ncir ezmesi
49) Yer f›st›¤›
50) Palamut
51) Soya ya¤›
52) Yer f›st›¤› ya¤›
53) Zeytinya¤›
54) Prina ya¤›
55) Yemeklik palm ya¤›
56) Ayçiçe¤i tohumu ya¤›
57) Aspir ya¤›
58) Pamuk tohumu ya¤›
59) Yemeklik Hindistan cevizi ya¤›
60) Palm çekirde¤i ve babassu ya¤›
61) Rep
62) Hardal
63) Kolza
64) M›s›r ya¤›
65) Susam ya¤›
66) Yün
67) Yapa¤›
68) Tiftik
69) O¤lak
70) Pamuk ve pamuk telefi
‹HRACINDA DESTEKLEME VE F‹YAT ‹ST‹KRAR FONU (DF‹F) PR‹M‹ KES‹LEN

MALLAR
1) Her türlü naturel iç f›nd›k 8 cent/kg karfl›l›¤› TL

2) Her türlü kabuklu f›nd›k 4 cent/kg karfl›l›¤› TL
Dikkat Edilmesi Gerekli Kurallar:
G DF‹F prim kesintisi kapsam›ndaki bir maldan FOB 1000 dolar de¤erini
geçmeyen numunenin bedelsiz ihracat›nda prim kesintisi yap›lmaz.
G 1000 grama kadar ambalajlarda yap›lacak naturel f›nd›k ihracat›nda yü-
rürlükteki DF‹F primi kesintilerinden 4 cent/kg (kabuklu f›nd›kta 2
cent/kg) karfl›l›¤› Türk Liras› indirim uygulan›r.
G Do¤rudan tüketiciye hitap edebilir flekilde küçük ambalajl› ifllenmifl ma-
yi f›nd›k mamulü ihracat›nda prim kesintisi yap›lmaz.
G Amerika, Okyanusya, Uzak Do¤u ve Akdeniz’e k›y›s› bulunmayan Afri-
ka ülkelerine yap›lacak naturel f›nd›k ihracat›nda DF‹F primi kesintilerin-
den 4 cent/kg (kabuklu f›nd›kta 2 cent/kg) karfl›l›¤› Türk Liras› indirim
uygulan›r.
ÜLKELER AÇISINDAN ‹HRACAT PROSEDÜRLER‹

‹hracatç› firmalar›m›z›n ihracat yaparken dikkat etmeleri gereken bir önemli
husus da ihracat› hangi ülkeye yapacaklar› konusunda karfl›m›za ç›kar.
‹hracat›n yap›laca¤› ülkeye göre ihracat prosedürlerinde kastedilen ilgili itha-
latç› ülkenin gümrük mevzuat›n› bilmek de¤ildir. Bu konuda zorunlu olan ve iste-
nen ekstra bir durum sözkonusu olur ise zaten ithalatç› firmalar kendi gümrükle-
rinde sorun yaflamamak için ihracatç›y› yönlendirici bir görev üstlenirler.
‹hracatta ülkeler baz›nda dikkat edilmesi ve bilinmesi gerekli hususlar Türki-
ye cephesinden gerek mevzuattan gerek ikili iliflkilerden kaynakl› zorunluluklar
olarak görülmelidir.
Türkiye’den gerçeklefltirilecek ihracat ifllemlerinde ülkeler baz›nda dikkat
edilmesi gerekli konular› dört aç›dan incelemek mümkündür:
1) Avrupa Birli¤i üyesi ülkelere gerçeklefltirilecek ihracatlar
2) Serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z ülkelere yap›lacak ihracatlar
3) Genel Preferanslar Sistemi (GSP) kapsam›nda Türkiye’ye taviz uygulayan
ülkelere yap›lacak ihracatlar
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ ÜYES‹ ÜLKELERE YAPILACAK ‹HRACATLAR

Türkiye, bilindi¤i gibi, 6 Mart 95 tarihli 1/95 say›l› Ortakl›k Konseyi Karar› ile
1 Ocak 1996 tarihinden itibaren Avrupa Birli¤i ile gümrük birli¤i çerçevesinde sa-
nayi ve ifllenmifl tar›m ürünlerinde serbest ticaret yapmaya bafllam›flt›r.
Gümrük birli¤i süreci ile birlikte Türkiye’den Avrupa Birli¤i üyesi ülkelere ger-
çeklefltirilecek ihracatlardan ilgili karfl› ülkelerde gümrük vergisi al›nmayaca¤› gi-
bi, kota benzeri herhangi bir tarife d›fl› önleme de gidilmeyece¤i karara ba¤lan-
m›flt›r. Ayn› flekilde Avrupa Birli¤i’nden Türkiye’ye gerçeklefltirilecek ithalat ifllem-
lerinde de Türkiye, gümrük vergisi uygulamayacakt›r.
Türkiye’nin Avrupa Birli¤i ile oluflturdu¤u bu yeni ticari iliflki, eflyan›n serbest
dolafl›m statüsü esas› üzerine kuruludur. Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda va-
rolan serbest dolafl›m hakk›na göre bir eflya topluluk içerisinde vergisiz ve kota-
s›z olarak dolafl›m hakk›na sahiptir. Türkiye aç›s›ndan 1 Ocak 1996 tarihinden iti-
baren kazan›lan hakk›n da bu yönde de¤erlendirilmesi mümkündür.
Serbest dolafl›m hakk›na göre Türkiye’den Avrupa Birli¤i’ne gönderilecek sa-
nayi ürünleri için eflyan›n bu hakka sahip oldu¤unu ispat edici nitelik tafl›yan A.TR
Dolafl›m Belgesi düzenlenmesi kayd›yla ilgili ürüne Avrupa Birli¤i üyesi ülke güm-
rüklerinde gümrük vergisi uygulanmayacakt›r.
‹hracatç›lar›m›z›n özellikle Avrupa Birli¤i üyesi ülkelere gerçeklefltirecekleri ih-
racatlarda bu konuyu atlamamalar› gerekti¤ini hat›rlat›r ve mutlaka A.TR Dolafl›m
Belgesi düzenlemeleri gerekti¤ini an›msat›r›z. Bu belge ile ilgili olarak, lütfen kita-
b›m›z›n birinci bölümünün “Uluslar aras› Ticarette Kullan›lan Belgeler” isimli alt
bölümüne bak›n›z.
Bu konu aç›ld›¤›nda piyasalarda çok kar›flt›r›lan serbest dolafl›m hakk› ile
menfle kavram›n›n aras›ndaki fark› vurgulamak istiyoruz.
Eflyan›n serbest dolafl›m hakk›, pratik hayatta genellikle eflyan›n menfle-
i kavram› ile birbirine kar›flt›r›l›r. Bir eflyan›n menflei, o eflyan›n hangi ülke mal› ol-
du¤una, hangi ülke yap›m› kabul edilece¤ine iliflkin bir kavramd›r. Serbest dola-
fl›m hakk› ise, eflyan›n Türkiye ile Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda gümrük en-
geline tak›lmaks›z›n dolaflabilme hakk›na verilen isimdir.
Serbest dolafl›m kavram›n›n menfleden fark›n› flu flekilde bir örnekleme ile
aç›klamak mümkündür.
Bir Türk d›fl ticaret firmas›, Japonya’dan bir mal› Türkiye’ye gümrük vergile-
rini ödeyerek ithal etmifl olsa ancak bu mal›n üzerinde herhangi bir iflleme faali-
yeti yapmasa, sözkonusu eflya Japon menfleli olmaya devam eder, ancak gümrük
vergileri ödendi¤i için serbest dolafl›m statülü kabul edilir. Ayn› eflyan›n ilgili firma
taraf›ndan Türkiye’den Avrupa Birli¤i üyesi bir ülkeye ihraç edilmesi durumunda
bu eflya için A.TR Belgesi düzenlenebilir. Avrupal› ithalatç› flirket bu A.TR belgesi-
ni gümrü¤üne ibraz ederek sözkonusu eflyaya gümrük vergisi ödemeden güm-
rükten ithalat› gerçeklefltirir.
Örnekte görüldü¤ü gibi, A.TR belgesi, bir mal›n mutlaka Türk veya Avrupa
Birli¤i herhangi bir ülke menfleli olmas›n› zorunlu k›lmamakta, bir üçüncü ülkeden
gelen eflyan›n gümrük vergileri ödenmifl olmak kayd›yla eflya serbest dolafl›m hak-
k›na sahip oldu¤unu ispat etmek amac›yla düzenlenen bir belge olarak karfl›m›-
za ç›kmaktad›r.
Avrupa Birli¤i üyesi ülkeleri flu flekilde s›ralayabiliriz:
G ALMANYA G AVUSTURYA G BELÇ‹KA

G BULGAR‹STAN G ÇEK CUMHUR‹YET‹ G DAN‹MARKA
G ESTONYA G F‹NLAND‹YA G FRANSA
G HOLLANDA G ‹NG‹LTERE G ‹RLANDA
G ‹SPANYA G ‹SVEÇ G ‹TALYA
G LETONYA G L‹TVANYA G LÜKSEMBURG
G MACAR‹STAN G MALTA G MONAKO
G POLONYA G PORTEK‹Z G ROMANYA
G SLOVAKYA G SLOVENYA G YUNAN‹STAN
(Güney K›br›s Rum Kesimi’nin de A.B.’ye üye oldu¤unu ancak bu ülkeyi ta-
n›mad›¤›m›z için A.TR Dolafl›m Belgesi ile ticaret yapmad›¤›m›z› belirtelim.)
SERBEST T‹CARET ANLAfiMASI ‹MZALADI⁄IMIZ ÜLKELERE YAPILACAK

‹HRACATLAR
‹ki ülke aras›nda karfl›l›kl› vergi indirimi veya vergi muafiyeti sa¤lama amac›-
na yönelik olarak imzalanan anlaflmalara serbest ticaret anlaflmalar› veya tercihli
tarife anlaflmalar› ad› verilir.
Serbest ticaret anlaflmas› imzalayan iki ülke, birbirinin mallar›na gümrükler-
de vergi almad›¤› gibi tarife d›fl› engeller ad›n› verdi¤imiz kota vb. vergi d›fl› itha-
lat› k›s›tlay›c› önlemleri de uygulamaz.
Türkiye’nin serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤› ülkeleri de flu flekilde s›rala-
yabiliriz:
E.F.T.A. ÜYES‹ ÜLKELER:

‹SV‹ÇRE
‹ZLANDA
LIECHTEINSTEIN
NORVEÇ
SERBEST T‹CARET ANLAfiMASI ‹MZALANAN D‹⁄ER ÜLKELER:

BOSNA HERSEK
FAS
F‹L‹ST‹N
HIRVAT‹STAN
‹SRA‹L
MAKEDONYA
MISIR
SUR‹YE
TUNUS
Türkiye’den yukar›da say›lan ülkelere gerçeklefltirilen ihracatlarda, karfl› ta-

raftaki ithalatç› ülke gümrüklerinde Türk mallar›na herhangi bir gümrük vergisi al-
mamaktad›r. Bir ihraç mal›n›n Türk menfleli oldu¤unu ve Türkiye’den gönderildi-
¤ini ispat etmeye yarayan belgeye de EUR.1 belgesi ad› verilmektedir.
Demek ki Türkiye’den bu ülkelere yap›lacak ihracatlarda ihracatç› firmalar›-
m›z›n EUR.1 belgesi düzenlemeleri ve karfl› ülkedeki ithalatç›lar›na bu belgeyi
göndermeleri gerekmektedir.
GENEL PREFERANSLAR S‹STEM‹ (GSP) KAPSAMINDA TÜRK‹YE’YE TAV‹Z

UYGULAYAN ÜLKELERE YAPILACAK ‹HRACATLAR
Genel Preferanslar Sistemi (GSP), baflta Amerika olmak üzere geliflmifl ülke-
lerin, geliflmekte olan baz› ülkelerin baz› ihraç mallar›na gümrük vergisi muafiye-
ti veya vergi indirimi sa¤lamas› anlam›na gelen bir sistemdir.
Türkiye aç›s›ndan özellikle Amerika Birleflik Devletleri’ne ve Rusya’ya yap›lan
ihracatlarda büyük bir avantaj sa¤layan Genel Preferanslar Sistemi, Türk ihracat-
ç›lar›n›n genelde çok az bildi¤i bir uygulama olarak karfl›m›za ç›kar. Oysa, Ameri-
ka’n›n bu sistem kapsam›nda de¤erlendirdi¤i ürünlerin ihracat› konusunda di¤er
rakip ülkelerin mallar›na karfl› Türk ihraç mallar›n›n ciddi bir rekabet avantaj› ya-
kalamas› sözkonusu olabilir.
GSP Kapsam›nda Türkiye’ye Vergi ‹ndirimi veya Muafiyeti Sa¤layan Ülkeler:
G Amerika Birleflik Devletleri
G Rusya Federasyonu
G Avustralya
G Kanada
G Japonya
G Yeni Zelanda
Bu sistem kapsam›nda yukar›da s›ralanan ülkeler, geliflmekte olan ülkelerin

ihracat gelirlerinin artmas›na, sanayileflmelerini teflvik etmeye ve dolay›s›yla eko-
nomik büyümelerine destek olmak arzusundad›r. Türkiye de ilgili ülkeler taraf›n-
dan Genel Preferanslar Sistemine dahil ülkeler aras›nda yer ald›¤› için bu ülkele-
re ihracat yapacak firmalar›m›z›n bilinçli hareket etmelerinde fayda vard›r.
Yukar›da s›ralanan ülkeler, bu sistem çerçevesinde yay›nlad›klar› liste do¤rul-
tusunda 4650 ürüne vergi muafiyeti sa¤lamaktad›r. Bu muafiyetten yararlanabil-
menin yegane koflulu, ihraç ürünlerinin GSP kapsam›nda kabul gören ve bu ürün-
leri ihraç edecek ülkenin menfleini tafl›yor olmas›d›r.
G Türkiye’den ilgili ülkelere ihraç edilecek ürünün Genel Preferanslar Siste-

minden yararlanabilmesi için özet olarak flu flartlar›n›n yerine gelmesi ge-
rekti¤ini hat›rlatmak isteriz:
G ‹hraç edilecek ürünün mutlaka GSP kapsam›nda kabul gören bir ürün ol-
mas› gerekir.
G Ürünün menflei Türk menfleli olmal›d›r. GSP uygulama esaslar›na göre, ih-
raç edilecek ürünün de¤erinin en az %35’i Türkiye kaynaklar›nca üretilmifl
durumda bulunmal›d›r.
G Ürün ilgili ithalatç› ülkeye do¤rudan Türkiye’den gidiyor olmal›d›r.
G ‹hracatç›/ithalatç› firma, ürünün gümrükten çekilmesi esnas›nda GT‹P nu-
maras›n›n bafl›na “A” iflaretini koymal›d›r. Bu konuda ihracatç›lar›m›z itha-
latç› firma yetkililerini uyar›rlarsa iyi olur.
Türkiye’den ilgili ülkelere ürünlerini ihraç etmeyi düflünen firmalar›m›z›n ih-

raç ürünlerinin GSP uygulamas› kapsam›nda olup olmad›¤›n› ilgili ülkelerin yetkili
makamlar›ndan ö¤renebilirler. Ancak afla¤›da s›ralanan ürünlerin GSP kapsam›n-
da olmad›¤›n› ve söz konusu ürünler hakk›nda zaten bu ülkelerin hassas davran-
d›klar›n› hat›rlatmak isteriz:
G Tekstil ürünleri
G Saatler
G Elektronik ürünler
G Çelik ürünleri
G Ayakkab›
G El çantalar›
G Bavullar
G ‹fl eldivenleri
G Deri giyim eflyalar›
G Mamul veya yar› mamul cam ürünler
G Tarife kotas›na konu olan baz› tar›m ürünleri
ÖDEME fiEK‹LLER‹ ÇERÇEVES‹NDE

A’DAN Z’YE ‹HRACAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹
PEfi‹N ‹HRACAT
1) ‹hracatç›, ithalatç›ya teklif mektubu niteli¤indeki proforma faturas›n› gön-
derir.
2) Teklifin onaylanmas›n›n ard›ndan sözleflme yap›lm›fl say›l›r. Ancak yasal
dayanak olmas› aç›s›ndan yaz›l› olarak ayr› bir sözleflme imzalanmas›nda
fayda vard›r.
3) ‹thalatç›, fatura tutar›n› ihracatç›n›n hesab›na transfer eder.
4) ‹hracatç›, peflin ihracat bedeli olarak hesab›na gelen paray› kambiyo esas-
lar› çerçevesinde döviz al›m belgesine ba¤lat›r.
5) ‹hracatç›, ihraç edece¤i ürüne, ülkeye ve ihracat türüne göre gerekli ev-
raklar›n› haz›rlayarak ihracat yüklemesi ve gümrüklemesini gerçeklefltirir.
Bu durumda genellikle flu belgeler temelde zorunlu birer belge olarak
karfl›m›za ç›kar:
a) Orijinal Ticari Fatura (yurtd›fl›na gönderilecek olan fatura)
b) Konflimento
c) Gümrük Faturas› (Maliye’den onayl› Türkçe olarak haz›rlanan fatura)
d) Gümrük Beyannamesi
e) Çeki Listesi
f) A.TR (fiayet AB üyesi bir ülkeye ihracat yap›l›yorsa)
g) EUR.1 (fiayet serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z bir ülkeye ihra-
cat yap›l›yorsa)
h) Menfle flahadetnamesi (fiayet isteniyorsa; ihracatta zorunlu olmad›¤›-
n› hat›rlatmak isteriz.)
i) Mal›n özelli¤ine göre di¤er zorunlu izin belgeleri
6) Gümrük müflavirlik flirketinden bir kifli, A.TR, EUR.1, Menfle flahadetna-
mesi ve Form-A gibi belgeleri onaylatt›rmak üzere ticaret odas›na gider.
7) Gümrük beyannamesi, gümrük faturas› ve çeki listesi ile ihracatç› birli¤i-
ne gidilir ve nisbi aidat yat›r›larak beyanname onaylatt›r›l›r.
8) Gümrükçümüz bu ifllemleri yaparken biz de mal› nakliyeci arac›l›¤›yla
araca yükler ve ihracat yap›lacak gümrü¤e yönlendiririz. ‹hracat güm-
rüklemesi esnas›nda ihraç mal›n›n gümrükte muayeneye haz›r halde
beklemesi gerekir.
9) fiayet teslim flekilleri CIF, CIP, DES vb. ihracatç›n›n sigorta yapt›rmas›n›
zorunlu k›lan teslim flekilleri ise mal yüklendi¤i gün mutlaka sigorta yap-
t›r›l›r. fiayet sigortay› anlaflma flartlar›na göre ithalatç› yapt›racak ise it-
halatç›ya yükleme konusunda bilgi geçilir.
10) Gümrükleme ifllemlerini gümrükçümüz tamamlay›p bize belgeleri getir-
dikten sonra yurtd›fl›ndaki ithalatç› firmam›za gönderilmesi gerekli olan
belgeleri, ya nakliyecimiz arac›l›¤›yla malla birlikte, ya da bir h›zl› ekspres
kargo flirketiyle göndeririz. Ayr›ca özel bir belge istenmedi¤i takdirde
genel olarak yurtd›fl›ndaki ithalatç›ya gönderilmesi gereken temel belge-
ler flunlard›r:
a) Orijinal ticari fatura
b) Çeki listesi
c) Konflimento
d) Varsa A.TR, EUR.1, Menfle fiahadetnamesi gibi belgeler
11) ‹hracattan sonra peflin ihracat bedeli dövizin geldi¤i bankaya gümrük
beyannamesi ile müracaat edilerek kambiyo taahhüt hesab› kapat›l›r.
MAL MUKAB‹L‹ ‹HRACAT

derir.
fayda vard›r.
3) ‹hracatç›, paran›n gelmesini beklemeden sözleflmenin hemen ard›ndan
söz verdi¤i tarihe uygun olarak, ihraç edece¤i ürüne, ülkeye ve ihracat tü-
rüne göre gerekli evraklar›n› haz›rlayarak ihracat yüklemesi ve gümrükle-
mesini gerçeklefltirir. Bu durumda genellikle flu belgeler temelde zorunlu
birer belge olarak karfl›m›za ç›kar:
b) Konflimento
e) Çeki Listesi
g) EUR.1 (fiayet serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z bir ülkeye ihracat
yap›l›yorsa)
h) Menfle flahadetnamesi (fiayet isteniyorsa; ihracatta zorunlu olmad›¤›n›
hat›rlatmak isteriz.)
4) Gümrük müflavirlik flirketinden yetkili bir kifli, A.TR, EUR.1, Menfle flaha-
detnamesi ve Form-A gibi belgeleri onaylatt›rmak üzere ticaret odas›na
gider.
6) Gümrükçümüz bu ifllemleri yaparken biz de mal› nakliyeci arac›l›¤›yla ara-
ca yükler ve ihracat yap›lacak gümrü¤e yönlendiririz. ‹hracat gümrükle-
mesi esnas›nda ihraç mal›n›n gümrükte muayeneye haz›r halde bekleme-
si gerekir.
7) fiayet teslim flekilleri CIF, CIP, DES vb. ihracatç›n›n sigorta yapt›rmas›n› zo-
runlu k›lan teslim flekilleri ise mal yüklendi¤i gün mutlaka sigorta yapt›r›-
l›r. fiayet sigortay› anlaflma flartlar›na göre ithalatç› yapt›racak ise ithalat-
ç›ya yükleme konusunda bilgi geçilir.
belgeleri, ya nakliyecimiz arac›l›¤›yla malla birlikte, ya da bir h›zl› ekspres
kargo flirketiyle göndeririz. Ayr›ca özel bir belge istenmedi¤i takdirde ge-
nel olarak yurtd›fl›ndaki ithalatç›ya gönderilmesi gereken temel belgeler
flunlard›r:
b) Çeki listesi
c) Konflimento
9) ‹thalatç›m›z sözverdi¤i tarihte ihraç edilen mal›n bedelini transfer eder.
10) ‹hracat bedeli geldi¤inde gümrük beyannamesi ile bankaya müracaat edi-
lerek gelen bedel TL’s›na çevrilerek döviz al›m belgesi düzenletilir ve kam-
biyo hesab› kapat›l›r.
VESA‹K MUKAB‹L‹ ‹HRACAT

derir.
fayda vard›r.
Bu durumda genellikle flu belgeler temelde zorunlu birer belge olarak
karfl›m›za ç›kar:
b) Konflimento (Bu ödeme fleklinde konflimentoyu ithalatç›n›n bankas›n›n

emrine düzenlettirmeniz gerekti¤ini unutmay›n›z.)
e) Çeki Listesi
yap›l›yorsa)
4) Gümrükleme flirketimizin eleman›, A.TR, EUR.1, Menfle flahadetnamesi
gibi belgeleri onaylatt›rmak üzere ticaret odas›na gider.
si gerekir.
dikten sonra, yurtd›fl›ndaki ithalatç› firmam›za gönderilmesi gerekli olan
belgeleri, ithalatç›n›n bankas›na gönderilmek üzere bankam›za teslim
ederiz.
b) Çeki listesi
c) Konflimento
9) ‹hracat evraklar› bankam›z taraf›ndan ithalatç›m›z›n bankas›na tahsil edil-
mek üzere gönderilir.
10) ‹thalatç› firma, ihracat bedelini ödeyerek belgeleri bankas›ndan alarak ül-
kesine gelen mal› gümrükten çeker.
11) Yurtd›fl›ndan bankam›za gelen ihracat bedelini döviz al›m belgesine ba¤-
latarak tahsil ederiz ve kambiyo hesab›m›z› kapat›r›z.
AKRED‹T‹FL‹ ‹HRACAT
derir.
fayda vard›r.
3) ‹hracatç›, sözleflmenin imzalanmas›n›n ard›ndan herhangi bir ifllem yap-
maz ve ithalatç›n›n akreditif açmas›n› bekler.
4) ‹thalatç›n›n açm›fl oldu¤u akreditif kapsam›nda akreditif metni (küflad)
banka üzerinden ihracatç›ya bildirilir.
5) ‹hracatç›, sözleflme niteli¤i tafl›yan bu metni inceler ve gerekli, anlafl›lan
hususlara uygun haz›rlan›p haz›rlanmad›¤›n› kontrol eder.
Akreditifteki kurallar› uygun olarak ihracat yapmaya dikkat eder ve rezerv
olay›n› unutmaz. Bu durumda genellikle flu belgeler temelde zorunlu bi-
rer belge olarak karfl›m›za ç›kar:

b) Konflimento (Bu ödeme fleklinde konflimentoyu ithalatç›n›n bankas›n›n
emrine düzenletmek gerekti¤ini unutmay›n›z.)
e) Çeki Listesi
yap›l›yorsa)
7) Gümrükleme flirketimizin eleman›, A.TR, EUR.1, Menfle flahadetnamesi
gibi belgeleri onaylatt›rmak üzere ticaret odas›na gider.
si gerekir.
belgeleri, akreditifteki esaslara uygun olacak flekilde, yine akreditifteki sü-
relere dikkat ederek bankam›za veririz. Ayr›ca özel bir belge istenmedi¤i
takdirde genel olarak yurtd›fl›ndaki ithalatç›ya gönderilmesi gereken te-
mel belgeler flunlard›r:
b) Çeki listesi
c) Konflimento
12) ‹hracat kapsam›nda aç›lan akreditif görüldü¤ünde ödemeli (sight) ise ev-
raklar› verdi¤imizde bankam›zdan paray› tahsil ederiz; ancak akreditif va-
deli (deferred) ise vadesi geldi¤inde ihracat bedelini bankam›zdan tahsil
ederiz. Bedelin tahsili esnas›nda ihracat bedeli döviz al›m belgesine ba¤-
lat›larak kambiyo esaslar›na uygun olarak kambiyo sorumlulu¤u da yeri-
ne getirilmifl olur.
TÜRK‹YE’DE ‹THALAT MEVZUATININ ESASLARI VE ‹THALAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK‹YE’DE
‹THALAT MEVZUATININ
ESASLARI VE
‹THALAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK‹YE’DE ‹THALAT MEVZUATININ ESASLAR I

VE
‹THALAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹
Sat›n alma dendi¤inde genellikle yurtiçindeki tedarikçilerden mal veya hiz-

met temin etmek akla gelir. Oysa global iliflkiler içerisinde bak›ld›¤›nda art›k teda-
rikçi yurtiçinde olabildi¤i gibi yurtd›fl›nda da mal ya da hizmet üreten bir iflletme
olarak karfl›m›za ç›kar. Küçülen dünya piyasalar›nda insanlar›n ve iflletmelerin bir-
birine gün geçtikçe daha da yak›nlaflt›klar›n› hesaba katacak olursak, günümüz
sat›n almac›s›n›n ilgilendi¤i ürün ya da hizmet için sadece iç pazara hapsolmas›
ne kadar do¤rudur, tart›flma götürür.
Sat›n alma eyleminin d›fl sat›n almay› da içeriyor olmas›ndan dolay›, ça¤dafl
sat›n almac›n›n ithalat prosedürlerini de bilmesi zorunluluk halini alm›flt›r.
Küreselleflme ile birlikte gelen sat›n almadaki bu h›zl› de¤iflim, ithalata bak›-
fl›m›zda da bir de¤iflimi beraberinde getirmek zorundad›r. Bugüne kadar ithalat›n
sürekli olarak yerli üretimi baltalayan bir ticari aktivite ve daha çok lüks tüketim
mallar› ithalat› olarak alg›lan›yor olmas›ndan dolay›, ihracata göre ithalat hep ge-
ri planda tutulan bir alan olarak kald›. Oysa ithalat, üretim-ihracat ekseni nokta-
s›nda hammadde temini için de ciddi rakamlarda karfl›m›za ç›kan bir ticari eylem
alan›.
‹thalat›n sadece bir al-sat yapan trader (tacir) mant›¤›yla alg›lanmas›ndan öte
bir yurtd›fl› tedarik yöntemi olarak da görülmesi gerekiyor. Bir ülkenin her fleyi
üretmesinin mümkün olamayaca¤› gerçe¤i karfl›s›nda, kendi üretim alan›n›n ihti-
yac› olan malzemelerin temini noktas›nda ithalat önemini daha da art›r›yor.
Çal›flman›n bu bölümünde de amac›m›z, sadece ithalat› bir yurtd›fl› al›m, tü-
ketim mallar›na yönelik salt bir ticari aktivite olarak görmekten çok onu bir yurt-
d›fl› sat›n alma eylemi olarak daha genel manada lojistik zincirinin bir halkas› ola-
rak konumland›rmakt›r.
Yurtd›fl› tedarik zincirini olufltururken nelere dikkat etmek gerekti¤i, firma ve
ürün bilgi kaynaklar›na nas›l ulafl›labilece¤i, tedarikçi de¤erlendirirken hangi hu-
suslar› gözden uzak tutmamak gerekti¤i türünden d›fl sat›n alma eylemine yöne-
lik konular›n yan› s›ra ithalat operasyon ifllemlerinin detaylar› hakk›nda da bilgi ak-
tar›lacakt›r.
Bu bölümün ana ekseni her ne kadar ithalat› genel d›fl ticaret operasyonu
içinde dikkat edilmesi gereken hususlar çerçevesinde ele almak ise de farkl› bir
bak›flaç›s›n› da bu vesileyle okurlara kazand›rmak amac›yla bir sat›nalma perspek-
tifini de konunun girifline almay› uygun bulduk.
Türkiye’nin seksenli y›llarla birlikte ihracata dayal› ekonomik büyüme hedef-
leri do¤rultusunda gündeme gelen liberal yap›dan ithalat da nasibini alm›fl ve es-
kiden var olan ithal ikameci dönemin afl›r› korumac› ithalat anlay›fl› terkedilmifltir.
Gümrük Birli¤i süreci ile birlikte ithalat alan›nda da mevzuat noktas›nda de¤iflik-
likler olmufl ve hukuken radikal de¤ifliklikler gündeme gelmifltir.
Güncel bilgiler ›fl›¤›nda ithalata bafllang›çta nelere dikkat etmek gerekti¤i, it-
hal edilecek ürünle alakal› ön araflt›rmada hangi hususlar›n gözard› edilmemesi
gerekti¤i, ithalat gümrükleme ve maliyeti etkileyen operasyonel masraflar, vergi-
ler ve fonlar hakk›nda bilgi aktar›lmaya çal›fl›lm›flt›r.
SATINALMA VE ‹THALAT
‹fiLETME FONKS‹YONU OLARAK SATINALMANIN ÖNEM‹
‹flletme ihtiyaçlar›ndan herhangi biri olan mal veya hizmetin iflletme d›fl› kay-
naklardan temin edilmesi olarak tan›mlanabilecek olan sat›n alma eylemi, lojistik
zincirin önemli bir halkas›n› oluflturur.
Modern yönetim anlay›fl› içinde ve küresel iliflkilerin geliflmesi sonucunda ifllet-
melerin maliyet yönetimine verdikleri önem, günümüz ifl hayat›nda sat›n alma ey-
lemini daha da önemli hale getirmifltir. Rekabet ortam›n›n gün geçtikçe k›z›flmas›,
tüketicilerin ve genelde al›c›lar›n karfl›s›nda say›s›z f›rsatlar›n var oluflu, bilgi kay-
naklar›na olan kolay eriflim, firmalar›m›z›n fiyatland›rma politikalar›nda eskiden ol-
du¤u gibi rahat hareket etme özgürlü¤ünü ellerinden alm›flt›r.
Eski ekonomik yap›larda karfl›m›za ç›kan “ne üretirsem satar›m, fiyat›n› da
ben belirlerim” tarz›ndaki yaklafl›m›n günümüzde yerini “müflteriyi gözeterek
üretmelisin ve fiyat› sen de¤il pazar belirler, sen geriye dönüp maliyetini yönet-
mek zorundas›n” tarz›nda özetlenebilecek bir anlay›fla b›rakmas› sonucunda, mal-
zeme temini ve tedarik süreçleri, genelde sat›n alma eylemi önemini daha da his-
settirmeye bafllam›flt›r.
‹flletmenin ihtiyac› olan malzeme ve hizmet ak›fl›n›n süreklili¤in sa¤lanmas›n-
da önemli bir ifllevi olan sat›n alma aktivitesindeki bir aksama ya da yap›lan bir
maliyetlendirme hatas› iflletmenin bütün süreçlerini etkileyecektir. Üretimden sa-
t›fla kadar uzanan zincir içinde iflletmenin fonksiyonlar›nda ve temel varolma se-
bebi olan karl›l›kta s›k›nt›lara yol açabilecektir.
Sat›n alma eyleminin iflletme için bu kritik ve göz ard› edilemez önemi, gü-
nümüz kalite standartlar›nda da dikkate al›nan bafl s›ralarda yerini alan bir konu
olarak karfl›m›za ç›kar. Nitekim ISO 9001: 2000 kalite standartlar› el kitab›n›n 7.4
üncü maddesi sat›n alma konusu ile ilgilidir.
Kalite yönetim sistemlerindeki süreç yönetimi anlay›fl› do¤rultusunda bak›ld›-
¤›nda sat›n alma eylemini de iflletme fonksiyonlar› içinde bir süreç, bir evre ola-
rak de¤erlendirmek ve sat›n almay› da bir süreç olarak tan›mlamak gerekir. ‹fllet-
me fonksiyonlar›n›n her bir sürecini oldu¤u kadar sat›n alma sürecini de etkin yö-
netmek firmalar›m›z›n fark yaratmalar›nda önemli bir iflleve sahip olacakt›r. Sat›n
alma eylemini gerçeklefltiren kiflilerin de bu bilinçle hareket etmelerinde fayda
vard›r.
SATINALMA SÜREÇLER‹
Sat›n alma eylemi, kendisi bir ana süreç olmakla birlikte, bir tak›m alt süreç-
leri de bünyesinde toplamaktad›r. Bu süreçleri kabaca flu flekilde s›ralayabiliriz:
Piyasa araflt›rmas›
Teklif al›m›
Teklif de¤erlendirme
Bütçe ve finansman onay›
Sat›n alma emrinin ç›kar›lmas›
Teklif onay› ve siparifl
Sat›n alma sözleflmesi
Sevkiyat planlama
Siparifl takibi
Mal kabulü ve ürün de¤erlendirme
Stok takibi ve depo yönetimi
Ana süreçler halinde yukar›daki gibi aflamaland›r›labilecek olan sat›n alma

eyleminde özellikle modern iflletme anlay›fl› içinde piyasa araflt›rmalar›n›n önemi
büyüktür. Günümüz sat›n almac›s›n›n temin edece¤i mal ya da hizmet için sade-
ce yurtiçi pazara bak›fl›n› yöneltmesi büyük bir eksikliktir. Yurtd›fl› pazarlarda iste-
nen ürünün ya da hizmetin varl›¤›n›n tespiti öncelikle bir araflt›rmay› zorunlu k›l-
maktad›r. Bu zorunluluk, modern sat›n alma eyleminde pazar araflt›rmas›n›n öne-
mini karfl›m›za ç›kar›r.
Teklif al›mlar›nda ve teklif de¤erlendirme aflamas›nda özellikle yurtd›fl› al›m
sözkonusu ise standart bir sat›n alma eyleminde dikkat edilecek hususlar›n yan›
s›ra flu hususlara da dikkat etmekte fayda vard›r:
Ürün kalite standartlar›

Tedarikçi de¤erlendirme ve firma analizi
Teslim koflullar›
Fiyatland›rma kriterleri
Ödeme koflullar›
Sevkiyat türü
Sevkiyat ve teslim süresi
Ambalaj standartlar›
Etiketleme
Teklif de¤erlendirme aflamas›nda da her konu önem tafl›makla birlikte özel-

likle tedarikçi de¤erlendirmesi büyük bir öneme sahiptir. Mal ya da hizmetin al›-
naca¤› firman›n finansal durumu, teknik ve üretim kapasitesi yeterlili¤i, tedarik

süresi, üretim araç gereçleri yeterlili¤i, güvenilirli¤i, geçmifl tecrübesi ve piyasada-
ki imaj› türünden özelliklerinin analiz edilmesi her sat›n alma eyleminde dikkat
edilmesi gerekli hususlar› oluflturmaktad›r.
DIfi SATINALMA VE ‹THALAT ‹L‹fiK‹S‹

D›fl sat›n alman›n sözkonusu olmas› durumunda ise sadece mal›n temin edi-
lece¤i firman›n de¤il, mal›n ülkeye gelifline kadar sevkiyata arac›l›k eden arac› ku-
rumlar›n da performanslar›n› de¤erlendirmek ve do¤ru tafleronlarla çal›flmak bü-
yük bir öneme sahiptir. D›fl ticaret konusu gündeme geldi¤inde yurtd›fl› al›mlarda
ithalat iflleminde karfl›m›za ç›kan afla¤›daki hizmet arac› kurulufllar›n› do¤ru seç-
meye de özen gösterilmelidir:
Nakliye Firmas›
Gümrükleme fiirketi
Antrepo, Depolama Hizmet Kurulufllar›
Banka veya Özel Finans Kurulufllar›
Günümüzün de¤iflen ekonomik koflullar›, sat›n almac›y› yapt›¤› iflin önemini

kavram›fl ve sadece iç pazara bak›fl›n› çeviren biri de¤il, global perspektiften ifline
bakabilen bir kifli olmas› gereklili¤i konusunda dönüfltürmüfltür. Yurtd›fl›ndan bir
malzemenin daha kaliteli ve daha ucuza temin edilebilmesi mümkün iken bu ger-
çe¤i atlamaya günümüz rekabet koflullar› müsaade etmemektedir. Ancak yurtd›-
fl› al›mlarda hangi ithalat, gümrükleme sorunlar› ve maliyetleriyle karfl›lafl›laca¤›-
n›n da sat›n almac› taraf›ndan bilinmesi gerekmektedir. Sat›n alma eyleminin it-
halatla eklemlendi¤i, iliflkilendi¤i nokta da tam burada karfl›m›za ç›kar.
Sat›n alman›n yurtd›fl›ndan gerçeklefltirilmesi durumunda sat›n almac›n›n kla-
sik sat›n alma eyleminde dikkat edece¤i hususlar›n yan› s›ra temel olarak ithala-
ta özel flu süreçleri de bafltan düflünmesini tavsiye ederiz:
‹thal edilecek mal›n GT‹P (gümrük tarife istatistik pozisyon) numaras›n›

ö¤rendiniz mi?
GT‹P numaras› çerçevesinde ithal edilecek ürünle ilgili dikkat edilmesi
gereken hususlar› do¤ru analiz ettiniz mi? Örne¤in, ürünün gümrük ver-
gisi ne kadar, ürünün ithalinde bir özel izin belgesi vs. gerekiyor mu, it-
halinde yaflanacak gümrükleme vs. s›k›nt›lar› neler olabilir, türünden so-
rulara net cevaplar verebilmek gerekir; aksi takdirde ürün al›m› gerçek-
leflip gümrü¤e gelince sürpriz olaylarla karfl›lafl›labilir.
Ürünün ithal edilece¤i ülkeye göre Türkiye’nin uygulad›¤› bir vergi avan-
taj›, bir kolayl›k ya da zorluk var m›? Ürün için Türkiye kota uyguluyor mu?
‹thalat maliyetleri do¤ru bir biçimde analiz edildi mi? Operasyon servi-
siyle veya gümrükleme flirketiyle ba¤lant› kurularak gerçekçi bir maliyet-
lendirme yapt›n›z m›?
‹thal ürün vadeli mi al›n›yor, yoksa peflin mi? Vadeli ithalatlarda Türki-
ye’de mal bedelinin %3’ü oran›nda kaynak kullan›m› destekleme fonu
oldu¤unu hat›rlat›r›z. (Bu konuyla ilgili kitab›n “ithalat ifllemlerinde dik-
kat edilecek hususlar” bölümüne bak›n›z)
Ürünün ithali için belli bir standardizasyon flart› aran›yor mu? Standart
kontrolüne tabi bir ürün mü?
Ürünün ithalinde ve gümrüklenmesi esnas›nda sorun yaflamamak için
operasyon servisiyle veya gümrükleme flirketiyle görüflerek yurtd›fl›ndan
gelmesi zorunlu belgeler konusunda tam olarak bilgi ald›n›z m›?
Uluslararas› ticaret kurallar› çerçevesinde anlaflma yapaca¤›n›z teslim ve
ödeme flekillerinden kaynakl› sorumluluklar›n›z› ve haklar›n›z› biliyor mu-
sunuz, ilgili anlaflma maddelerinin risk analizini tam olarak yapt›n›z m›?
Yurtd›fl› Sat›n alma Sözleflmelerinde Dikkat Edilecek Ana Bafll›klar
Taraflar›n aç›k kimlikleri ve adresleri do¤ru ve eksiksiz yaz›lm›fl olmal›d›r

Sözleflmenin konusu ve kapsam› belirtilmifl olmal›d›r
Mal›n fiyatland›rma kriterleri net olmal›d›r
Mal›n miktar›, ölçü birimi bulunmal›d›r
Uluslararas› kurallar çerçevesinde belirlenmifl teslim flekli yer almal›d›r
Ödeme flekli, ödeme koflullar› bulunmal›d›r
Mal›n sevkiyat plan›, yükleme tarihi yer almal›d›r
Mal›n geç yüklenmesi durumunda bir cezai yapt›r›m uygulan›p uygulan-
mayaca¤›na iliflkin konuflulmufl ise anlaflmaya da yazmakta fayda vard›r
‹thal edilecek ürün için özel bir ambalaj standard› talep ediliyor mu?
Gerek ürünün, gerekse tafl›maya konu d›fl kaplar›n etiketlenmesinde bir
talep olacak m›d›r?
Ürünün kalite standartlar›yla ilgili yükleme esnas›nda uluslararas› göze-
tim flirketlerinden bir gözetim sertifikas› talep edilecek midir? Edilecek-
se bu gözetimin masraf› kime ait olacakt›r?
Hangi durumlar mücbir sebep (force majeur) olarak kabul edilecektir?
‹lerde ortaya ç›kacak bir anlaflmazl›k, uyuflmazl›k durumunda çözüm yo-
lu ne olacakt›r? Hangi mahkemelerin davaya bakaca¤› sözleflmede aç›k
m›d›r? Özel bir tahkim flart› anlaflmada yer alacak m›d›r?
Sözleflmenin yap›ld›¤› yer ve tarih sözleflme metninde yer al›yor mu?
Sözleflme kaç nüsha düzenlenmifltir ve bu konuyla ilgili sözleflme met-

ninde at›f var m›d›r?
Sözleflmenin geçerlilik süresi nedir?
Taraflar›n isim ve imzalar› mevcut mudur? ‹mzalayan kifliler, firmay›
temsile yetkili kifliler midir?
Sözleflmenin herhangi bir eki var m›d›r? Eklerin neler oldu¤una iliflkin
ana sözleflme metninde bir aç›klay›c› madde mevcut mudur?
Sözleflmenin sadece son sayfas›ndaki imza ile yetinilmeyip, bütün sayfa-
lara ve hatta eklere bile paraf at›lm›fl m›?
PAZAR ARAfiTIRMASINA YÖNEL‹K TAVS‹YE ED‹LEB‹LECEK KAYNAKLAR

Kompass benzeri ülke ve ürün baz›nda firma kataloglar›
Exporter’s Encylopedia, Dun and Breast, ‹kiyüzden fazla ülke için bu ül-
kelere yap›lacak ihracat s›ras›nda gerekli olacak bilgileri içeren bir yay›n.
National Trade, Data Bank türünde bir CD-ROM, www.stadusa.gov,
Ürün ve sektör baz›nda Pazar araflt›rmalar› raporlar›n› içeren bir kaynak.
Selected Commercial Databases for Trade Promotion, (CD-ROM), Yak-
lafl›k 50 sektör hakk›nda haz›rlanm›fl Pazar araflt›rmalar›n›n listesini içe-
ren bir yay›n.
Bibliography of Published Market Research, www.intracen.org, A¤›rl›k-
l› olarak geliflmekte olan ülkelerdeki ve geçifl ekonomilerindeki ihracat-
ç›lara yönelik Pazar araflt›rmalar›n›n listesini veren bir yay›n.
World Access Network Direct (WAND), www.wand.com, GT‹P numara-
lar›na göre s›n›fland›r›lm›fl olarak çeflitli ürünler için dünyadaki ifl ve Pa-
zar imkanlar›n› içeren bir sitedir.
Websites for Exporters, www.brittrade.com, Çeflitli ülkeler için ürün ba-
z›nda ve sektör baz›nda Pazar bilgisi içeren web sitelerinin adreslerini
içeren bir yay›n.
Business Opportunities Bulletin (CARTIS), www.com/bob.html
Asia Trade, www.asiatrade.com
The Market News Service (MSN), Pazar Haber Servisi isimli Uluslararas›
Ticaet Merkezi (ITC)’nin bir yan kuruluflu olup, her ürün grubu için ürün-
lerin güncel fiyatlar›, arz ve talep durumu, Pazar koflullar› hakk›nda de-
tayl› bilgiler vermektedir. MSN’ye üye olanlara email ile hizmet de veril-
mektedir.
ITC’nin Trade Information Dissemination Unit, Trade Information Secti-
on isimli bir alt kuruluflu vard›r ve bu Ticari Bilgi Yayma Birimi, ülkeler ve
ürünler hakk›nda raporlar yay›nlamaktad›r. Oldukça faydal› ve temel bil-
giler konusunda araflt›rma yapanlar için ilk baflvuru kaynaklar›ndan biri-

dir. www.intracen.org, itcreg@intracen.org
www.fas.usda.gov, Amerikan Tar›m Bakanl›¤›’n›n tar›m ve g›da ürünle-
riyle ilgili olarak yabanc› Pazar bilgi raporlar› ad› alt›nda oldukça faydal›
bilgileri içeren raporlar›n›n yay›nland›¤› bir yerdir.
ABD Ticaret Bakanl›¤›’n›n internette bulunan “Global Export Market In-
formation System” isimli sitesi de çeflitli ülke pazarlar› hakk›nda rapor-
lar içermektedir. (www.itaiep.doc.gov)
‹GEME Kütüphanesinden yurtd›fl›nda hangi ülkede hangi mallarla ilgili
çal›flma yap›l›yorsa, o konudaki ihracatç›/ithalatç› firmalar›n veritaban›-
na ulaflmak mümkündür.
D‹E (Devlet ‹statistik Enstitüsü)’nden istenen ürünle ilgili olarak Türki-
ye’nin ihracat ve ithalat rakamlar›na ülke, miktar, k›ymet baz›nda ulafl-
mak mümkündür.
DE‹K (D›fl Ekonomik ‹liflkiler Kurulu) bünyesinde yer alan ülke konseyle-
rinin sekreterliklerinden ve kütüphanesinden ilgili ülkelerdeki firmalar
hakk›nda bilgi almak mümkündür.
Araflt›rma yap›lacak ülkelerin ticaret atefleliklerinden de ilgili ülkelerde
araflt›rma yap›lan ürün ve sektörlerde faaliyet gösteren firma datalar›na
ulafl›labilir.
‹THALAT ‹fiLEMLER‹NDE TEMEL KAVRAMLAR VE

D‹KKAT ED‹LECEK HUSUSLAR
Türkiye’de seksenli y›llarla birlikte liberal bir görünüm kazanan ithalat ifllem-
leri, 1 Ocak 1996 tarihindeki Gümrük Birli¤i süreciyle birlikte daha serbest bir gö-
rünüm sergiliyor. ‹thalat mevzuat›ndan kaynakl› sorumluluklar›n her ne kadar
izinler noktas›nda s›k›c› süreçleri beraberinde getirmesi söz konusu ise de eskiye
oranla görece rahatlama oldu¤u söylenebilir.
Gümrük Birli¤i süreci ile birlikte yürürlü¤e giren ve neredeyse her y›l ayn› içe-
rikle yay›nlanan ve konuyla ilgili temel mevzuat› oluflturan ‹thalat Rejim Karar› ve
‹thalat Yönetmeli¤i, oldukça esnek ve rahatlat›c› hükümleri içeriyor.
‹thalat uygulamalar›nda Türkiye’de en çok zorlan›lan ve pratikte ithalatç›lar›
u¤raflt›ran konunun mevzuattan kaynakl› ithal izinleri oldu¤unu belirtelim.
‹THALATÇI K‹MD‹R?
Vergi numaras›na sahip her gerçek ve tüzel kifli ile tüzel kiflilik statüsüne sa-
hip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasar-
ruf yapma yetkisi tan›nan kifliler ortakl›lar› ithalat ifllemlerini yürütebilir; yani itha-
lat yapabilir.
Ancak afla¤›daki ithalat ifllemlerini yerine getirebilmek için vergi numaras› sa-
hibi olma flart› aranmaz:
Özel anlaflmalara dayanan ithalat

Kitap ve di¤er yay›nlar›n ithalat›
Ülkemizde aç›lan uluslararas› fuar ve sergilerde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›
taraf›ndan perakende sat›fl›na izin verilen mallar›n ithalat›
Tacir olmayan gerçek kifliler, özelli¤i ve niteli¤i itibariyle, özel, flahsi ve ailevi
kullan›ma mahsus oldu¤u anlafl›lan veya hediye amaçl› olarak getirildi¤i aç›kça
belli olan maddeleri ithal edebilirler. Bu konuda gümrük mevzuat›m›z özel baz›
hükümleri yürürlü¤e sokmufltur.
‹thalat yapmak isteyen kifliler, ithalat mevzuat›m›za göre, gerekli belgelerle
birlikte do¤rudan gümrük idarelerine baflvuru yaparak ithalat› gerçeklefltirebilirler.
Türkiye’nin gümrük birli¤ine girmesiyle birlikte eskiden varolan ithalatç› bel-
gesi sahibi olma zorunlulu¤u yürürlükten kald›r›lm›flt›r. fiu an itibariyle ithalatç› ol-
mak isteyen herkes, tacir s›fat›n› kazanm›fl olmak kayd›yla ithalat ifllemini gerçek-
lefltirebilmektedir.
HANG‹ MALLAR ‹THAL ED‹LEB‹L‹R?

‹thalat mevzuat›, kamu ahlak›, kamu düzeni veya kamu güvenli¤i, insan,
hayvan ve bitki sa¤l›¤›n›n korunmas› veya s›nai ve ticari mülkiyetin korunmas›
amaçlar›yla ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde al›nan önlemlerin kapsam› d›-
fl›ndaki mallar›n ithalini serbest b›rakm›flt›r.
Hangi mallar›n ithalinin bu çerçevede de¤erlendirilerek yasakland›¤›na, han-
gilerinin ön izne tabi oldu¤una iliflkin gerekli düzenlemeyi ise ithalat mevzuat›m›z
gümrük mevzuat› ile ortak olarak çözüme kavuflturmakta, yani topu belli nokta-
larda gümrük mevzuat›na atmaktad›r.
‹thal mallar noktas›nda ürünleri dört grupta incelemek mümkündür:
1) ‹thali Yasak Olan Maddeler
2) ‹thali Belli Kurum ve Kurulufllara B›rak›lan Maddeler
3) ‹thalinde Belli Mercilerin ‹zni Aran›lacak Maddeler
4) ‹thali Serbest Olan Maddeler
‹thali Yasak Olan Maddeler

‹thalat ve gümrük mevzuat›m›z afla¤›daki maddelerin ithalini yasaklam›flt›r:
Esrar ve müstahzar afyon

‹pek böce¤i tohumu
Zirai amaçla kullan›lan her türlü toprak, yaprak, sap, saman, ot, tabi
gübre
Oyun alet ve makineleri
Yasalara ayk›r› olarak bir fabrika veya ticaret markas›n› veyahut ticaret
unvan›n› tafl›yan ürünler
Sahte etiket ve ambalaj maddesi
‹thalat mevzuat›nda ilgili tebli¤inde s›ralanan baz› boyar maddeler
Standardizasyon mevzuat›nda ilgili tebli¤inde s›ralanan at›k maddeler
‹thali Belli Kurum ve Kurulufllara B›rak›lan Maddeler

‹thalat ve gümrük mevzuat›m›z afla¤›daki maddelerin ithalini yanlar›nda ya-
zan kurum ve kurulufllara b›rakm›flt›r:
K›na k›na kabuklar›, potasyum iyodür, k›na k›na alkoloidleri ve bunlar›n

türevleri (K›z›lay Genel Müdürlü¤ü)
Baz› alkollü müstahzarlar (Tekel Tütün Mamulleri Tuz ve Alkol ‹flletme-

leri Genel Müdürlü¤ü)
‹çki imalinde kullan›lan alkollü birleflik müstahzarlar (Tekel Tütün Ma-
mulleri Tuz ve Alkol ‹flletmeleri Genel Müdürlü¤ü ile bu kurulufl taraf›n-
dan inhisar kapsam›nda olmad›¤›na karar verilmesi durumunda meflru-
bat sanayine dahil kurulufllar)
Zehirli gazlar (Milli Savunma, Sa¤l›k, Tar›m ve Köyiflleri, Orman, Maliye,
‹çiflleri Bakanl›klar› veya Gümrük Müsteflarl›¤›n›n ihtiyac› için bu kurulufl-
lar taraf›ndan)
‹fllenmemifl maden (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas› ve K›ymetli Ma-
denler Borsas› üyesi k›ymetli maden arac› kurulufllar›)
Yaprak tütün ve tütün döküntüleri, tütün veya tütün yerine geçen mad-
delerden yap›lm›fl purolar, uçlar› aç›k purolar, sigaraillolar ve sigaralar,
di¤er mamul tütün ve mamul tütün yerine geçen maddeler, homojeni-
ze veya yeniden tertip edilmifl tütün, tütün hülasa ve salçalar› (‹malatç›-
lar –ithal taleplerinde Tekel Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol ‹fllet-
meleri Genel Müdürlü¤ünün ilgilendirildi¤i bakanl›ktan, tütün ve tütün
mamulleri üretmek üzere fabrika açma ve iflletme izni al›nd›¤›na dair
belge aranacakt›r)
Yaln›z çek ka¤›tlar› (Bankalar)
Harp silahlar› (Milli Savunma Bakanl›¤›, Jandarma Genel Komutanl›¤›,
Sahil Güvenlik Komutanl›¤›, MIT Müsteflarl›¤›, Emniyet Genel Müdürlü-
¤ü ve Ola¤anüstü Hal Bölge Valili¤i veya bu kurulufllarca yetki verilen
kurum ve kurulufllar)
‹thalinde Belli Mercilerin ‹zni Aran›lacak Maddeler

Afla¤›da s›ralanan mallar›n ithalinden önce mutlaka ilgili kurulufllardan izin al-
mak zorunludur. Aksi takdirde bu mallar›n Türkiye’ye ithalinde gümrük idarelerin-
de sorun yaflanaca¤›n› ve mallar›n ithaline izin verilmeyece¤ini hat›rlatmak isteriz.
Bu mallar›n ithal izinleri için mutlaka konuyla ilgili olarak yetkilendirilmifl ku-
rulufllara müracaat edilmesi ve izin almak için gerekli prosedürlerin ö¤renilmesini
tavsiye ederiz. Bu konuda en sa¤l›kl› yol olarak bir gümrük müflavirlik firmas› ile
çal›flman›z› ve ithalini düflündü¤ünüz ürünün ithal izin prosedürlerinde nelere dik-
kat etmeniz gerekti¤ine iliflkin bir ön çal›flma yapman›z› öneririz. Zira her bir ithal
izni için yurtd›fl›ndan gelmesi gereken belge/belgeler olabilece¤i gibi, bir tak›m
ön haz›rl›klar yap›lmas› da gerekli olabilir.
‹thalatta sat›nalma eylemini gerçeklefltirmeden önce ithal edilecek ürünle
alakal› bir ön araflt›rma yaparken mutlaka ürünün ithaline iliflkin resmi ve bürok-
ratik ifllemler hakk›nda da bilgi sahibi olunmas› ilerde oluflabilecek operasyonel
sorunlar›n bafltan önlemini almakta ithalatç› firmalara yard›mc› olacakt›r.
Tütün tohumu ve fidesi

Av malzemeleri
Ölçü ve ölçü aletleri
Sinema, video ve müzik eserleri
Kur’an-› Kerimler
Metal paralar
Petrol ya¤lar› ve bitümenli minerallerden elde edilen ya¤lar, motor ben-
zini, uçak benzini, nafta, gazya¤›, jet yak›t›, motorin, hafif fuel oil, a¤›r
fuel oil, LPG
Üzüm fl›ralar›, saf ve saf olmayan metil alkol, takdir aletleri
Taksimetreler, elektronik, elektromekanik takograflar
Orijinal gravürler, estamplar ve litografyalar, heykel veya yontu sanat›-
n›n orijinal eserleri
Türkiye’de tedavülde bulunmayan veya tedavüle ç›kar›lacak olmayan,
iptal edilmifl veya edilmemifl posta pullar›, damga ve harç pullar›, mat-
bu posta pulu veya posta pulu yerine geçen damga tafl›yan zarflar ve
benzerleri
Eskili¤i yüzy›l› aflan antika eflyalar
Tütün yapraklar›n›n damarlar›n› ay›klayan ve yapraklar› k›yan makineler,
sigara ve sigara imal eden makineler, sigara filtresi takma makinesi ve
cihazlar›, bu makinelerin aksam ve parçalar›
Harp silahlar›, bunlar›n aksam ve parçalar›
Radyoaktif maddeler ile bunlar›n kullan›ld›¤› cihazlar
Baz› haberleflme cihazlar›
Haritalar ve benzeri dokümanlar
Garanti belgesiyle sat›fl› yap›lacak mallar
Karayolu tafl›t araçlar›
Sivil hava tafl›tlar›nda kullan›lmaya mahsus maddeler
Eski, kullan›lm›fl veya yenilefltirilmifl baz› mallar
Banknot ve Benzeri K›ymetli Evraka Mahsus Ka¤›tlar
Baz› patlay›c› maddeler, ateflli silahlar, b›çaklar ve benzeri aletler
Solvent ve baz› petrol ürünleri
‹flçi sa¤l›¤›n› ve ifl güvenli¤ini etkileyen baz› maddeler
Ozon tabakas›n› incelten maddeler
Gübre
Kimyasal Silahlar Sözleflmesi ekinde yer alan kimyasal maddeler
Uygulamada çok fazla karfl›lafl›lmas› ve di¤er izin prosedürlerine nispetle da-

ha düzenli ve standart bir ifllem ak›fl›na sahip oldu¤u için ‹flçi Sa¤l›¤› Kontrol Bel-
gesi al›m prosedürlerine iliflkin bölümün sonunda, konuya bir örnek olmas› aç›s›n-
dan da, aç›klay›c› bilgi bulabilirsiniz.
‹THALATTA UYGUNLUK DE⁄ERLEND‹RMES‹ VE

STANDARD‹ZASYONA TAB‹ ÜRÜNLER
‹thalata konu mallardan baz›lar›n›n mevzuat taraf›ndan gerekli görülenleri-
nin teknik mevzuat›na ve standard›na uygunlu¤unun veya kalitesinin de¤erlendi-
rilmesi ve belgelendirilmesi zorunlu k›l›nm›fl olabilir. ‹thalat yapacak firmalar›m›z›n
ithalattan önce ithalini planlad›klar› ürünle ilgili olarak bu hususu da gözden uzak
tutmamalar› gerekir.
‹thalatta uygunluk de¤erlendirmesi, ürünle ilgili Türk standard› veya teknik
düzenlemede belirtilen kriterlere göre, insan sa¤l›¤›n›n ve emniyetinin, hayvan
veya bitki varl›¤›n›n veya çevrenin korunmas›n›, ulusal güvenlik gereklerini veya
tüketicinin do¤ru bilgilendirilmesini sa¤lamak ve gerekli görülen hallerde perfor-
mans yönlerinden yap›l›r.
‹thalatta uygunluk de¤erlendirmesini gerçeklefltiren yetkili merci, uygun gör-
dü¤ü ürünle ilgili olarak kontrol belgesi düzenler ve ithalatç›ya verir. Bu kapsama
giren bir ürünün ithalat gümrükleme ifllemleri esnas›nda kontrol belgesinin olma-
mas› durumunda gümrüklemeye izin verilmez.
‹thalatta uygunluk de¤erlendirmesi ifllemlerine, ithalatç› veya temsilcisinin,
her bir ürün grubuyla ilgili tebli¤de belirtilen yetkili kurulufllara müracaat etmesi
üzerine, girifl gümrü¤ünde yirmi dört saat içinde ithalatç› veya temsilcisi de haz›r
bulunmak suretiyle bafllan›r.
Gümrüklerde numune al›nmas›, deney numunesi haz›rlanmas›, numunenin
sevki, baz› ürünlerde ise deneylerin montajdan sonra yap›lmas› mecburiyeti gibi
teknik problemlerle karfl›lafl›lmas› halinde, incelemeyi yapacak olan uygunluk de-
¤erlendirmesi ile görevli kurulufl elemanlar›n›n verecekleri, sözkonusu teknik müfl-
külat› belirleyen rapora istinaden, D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’na hitaben taahhütna-
me düzenlettirilerek mümkün olan testler bilahare yap›lmak üzere ‹thal Mal› Bel-
gesi verilebilir.
Mal›n laboratuarda muayene ve deneyleri gerekli görüldü¤ü takdirde, uy-
gunluk de¤erlendirmesi yapmakla görevlendirilenler, ilgili standart veya teknik dü-
zenlemede belirtildi¤i kadar ve dört tak›m› geçmemek üzere numune alabilirler.
Mal ilgili standard›na veya teknik düzenlemeye uygun bulundu¤u takdirde,
uygunluk de¤erlendirmesini yapan kurulufl taraf›ndan al›nan numuneler, mal›n
çeflidine göre otuz günü geçmemek üzere saklan›r. Bu sürenin sonundan itiba-
ren en geç onbefl gün içinde, ithalatç› veya temsilcisi, fiziksel bütünlükleri bozul-
mufl olsa da numuneleri geri alma hakk›na sahiptir.
Mal ilgili standard›na veya teknik düzenlemeye uygun bulundu¤u takdirde,

ithalatç› veya temsilcisine mal›n standard›na veya teknik düzenlemeye uygunlu-
¤unu belirten belge verilir.
Uygunluk de¤erlendirmesine tabi mallar›n ithaline, ilgili tebli¤lerinde belirti-
len kontrol belgelerinin bulunmamas›, bu belgelerin geçerlilik süresinin dolmufl
olmas› veya uygunluk de¤erlendirmesinden muafiyet getiren ve ilgili tebli¤de be-
lirtilen koflullar›n bulunmamas› halinde, ilgili gümrük idaresince izin verilmez.
Hangi Mallar Uygunluk De¤erlendirmesi Kapsam›ndad›r?
D›fl Ticarette Zorunlu Standarda Tabi Mallar (Bunlar›n listesini afla¤›da

bilgilerinize sunuyoruz)
Kasapl›k ve besilik s›¤›rlar
Koyun ve keçi
S›¤›r, koyun ve keçi eti
Kasapl›k canl› kümes hayvanlar›, etleri ve yumurtalar›
Süt ve süt ürünleri
Yafl meyve ve sebzeler
Baz› petrol ve akaryak›t ürünleri
Baz› kimyevi maddeler ve ilaçlar.
‹THAL‹NDE KOTA, TAR‹FE KONTENJANI VE GÖZET‹M-KORUNMA

ÖNLEM‹ OLAN MALLARIN ‹THAL‹
Kota Nedir?
Kota, ithalatta miktar ve/veya de¤er k›s›tlamas› uygulanmas› halinde, bir tak-
vim y›l› içinde veya muayyen bir dönem itibariyle yap›lmas›na izin verilen ithalat›n
miktar ve/veya de¤erini ifade eder.
‹thalatç›lar›n ithal etmeyi düflündükleri malla ilgili olarak Türkiye’nin kota uy-
gulay›p uygulamad›¤›n› da araflt›rmalar› gerekir. Zira belli dönemlerde kota da¤›-
t›m› oldu¤u için ithali düflünülen ilgili ürüne yönelik kota müracaat› yapmam›fl ve
kota almam›fl bir firman›n istedi¤i zaman ithalat yapmas› mümkün olmayacakt›r.
Kota miktar› ve/veya de¤erleri, kotalar›n aç›l›fl ve kapan›fl tarihleri, baflvuru
usul ve esaslar›, da¤›t›m kriterleri, talep edilebilecek asgari ve azami miktar ve/ve-
ya de¤erler D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan belirle-
nerek Resmi Gazete’de yay›mlan›r.
Kota Da¤›t›m Yöntemleri

‹thalat Genel Müdürlü¤ü, kota da¤›t›m›nda afla¤›daki yöntemlerden belirle-
yece¤i bir ya da birkaç›n› bir arada uygulayabilir:
1) Geleneksel Ticaret Ak›fl› Yöntemi

2) Baflvuru S›ras›na Göre Eflit Oranda Kota Tahsis Yöntemi
3) Talep Edilen Miktar ve/veya De¤erlerle Orant›l› Tahsis Yöntemi
4) D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› Taraf›ndan Ürünün Yap›s› ve Ekonomik Miktarla-
r› Dikkate Al›narak Belirlenecek Yöntem
Geleneksel Ticaret Ak›fl› Yöntemi

Bu yönteme göre kota tahsisi yap›lmas› halinde, kotan›n bir bölümü gelenek-
sel ithalatç›lar için kalan k›sm› ise di¤er ithalatç›lara ayr›l›r.
Geleneksel ithalatç›lar, referans döneminde gerçeklefltirdikleri ithalat mikta-
r› ve de¤erini kan›tlayan gümrük girifl beyannamelerinin gümrük idarelerine onay-
l› bir örne¤ini kota tahsis baflvurular›na ekleyeceklerdir.
Geleneksel ithalatç›lara afla¤›daki kriterler çerçevesinde kota tahsisi yap›labilir:
Toplam baflvuru ile talep edilen miktar ve/veya de¤er, geleneksel itha-
latç›lar için ayr›lan paya eflit veya daha az ise, talepler tam olarak karfl›-
lan›r.
Toplam baflvuru ile talep edilen miktar ve/veya de¤erin geleneksel itha-
latç›lara ayr›lan paydan fazla olmas› durumunda, kota da¤›t›m›, her bafl-
vuru sahibinin referans döneminde gerçeklefltirdi¤i ithalat miktar ve/ve-
ya de¤eriyle orant›l› olarak yap›l›r.
Geleneksel ithalatç›lara ayr›lan pay için yeterli baflvuru olmamas› durumun-

da, baflvuruda bulunan di¤er ithalatç›lar artan miktar ve/veya de¤erden ‹thalat
Genel Müdürlü¤ü’nün belirleyece¤i usul ve esaslar çerçevesinde yararland›r›l›r.
Baflvuru S›ras›na Göre Eflit Oranda Kota Tahsis Yöntemi

Baflvuru s›ras›na göre eflit oranda kota tahsis yönteminde ‹thalat Genel Mü-
dürlü¤ü toplam kota miktar ve/veya de¤erini veya bir k›sm›n›, ürününün yap›s›n›
ve ekonomik miktar›n› dikkate alarak belirleyece¤i eflit oranda baflvuru sahipleri-
ne, baflvuru s›ralar›n› dikkate alarak da¤›t›r.
Talep Edilen Miktar ve/veya De¤erlere Orant›l› Kota Tahsis Yöntemi

Toplam baflvuru ile talep edilen miktar ve/veya de¤erler, ilgili kota miktar›
ve/veya de¤erine eflit ya da daha az olmas› halinde talepler tamamen karfl›lan›r.
Toplam baflvuru ile talep edilen miktar ve/veya de¤erlerin mevcut kota mik-
tar› ve/veya de¤erini aflmas› durumunda baflvurular, talep edilen miktar ve/veya
de¤erler ile orant›l› olarak karfl›lan›r.
D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› Taraf›ndan Belirlenecek Yöntem

D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü, gerekli gördü¤ü durumlar-
da ürünün yap›s› ve ekonomik miktar›n› ve belirlenen kota miktar› ve/veya de¤e-
rini dikkate alarak, farkl› bir kota tahsis yöntemi belirleyebilir.
Kota Da¤›t›m Esaslar›

Kota tahsis baflvurusunda bulunacak ithalatç› firmalar afla¤›daki bilgi ve bel-
geler ile D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne müracaat ederler:
1) ‹thalatç› firma unvan› ve tam adresi

2) ‹thal edilecek mala ait proforma fatura
3) Teminat›n yetkili bankalara yat›r›ld›¤›n› gösteren banka dekontunun asl›
4) Ürün tan›m› (mal›n GT‹P numaras› ve tan›m›)
5) Menfle ülke ve ihracatç› ülke (ç›k›fl ülkesi)
6) Talep edilen kota miktar› ve/veya de¤eri
7) ‹thalat için öngörülen tarih veya tarihler ile yer veya yerler (gümrük kap›-
lar›)
8) Daha önceki dönemlerde ayn› mal için kotadan pay al›n›p al›nmad›¤›, al›n-
m›fl ise gerçeklefltirilen ithalat›n miktar› ve/veya de¤erine iliflkin belgeler
9) Baflvuruda bulunan ithalatç›n›n baflvuru bilgilerini do¤ru olarak verdi¤ine
ve ithal geçerlilik süresinin bitiminden itibaren 10 iflgünü içerisinde D›fl Ti-
caret Müsteflarl›¤›’na iade edilece¤ine, aksi takdirde geciken her bir ifl gü-
nü için müteakip kota taleplerinin %5 daha az karfl›lanaca¤›n›n kabul
edildi¤ine dair bir taahhütname.
Kota da¤›t›m esaslar›na göre, bir kotaya ayn› firma taraf›ndan bir kota dö-
nemi için birden fazla müracaat yap›lamaz. Ayn› unvan alt›nda merkez ve flube-
leri olan firmalar tek ve ayn› firma olarak kabul edilir.
Kota tahsis baflvurular›, ithalatç›n›n usulüne uygun baflvurusunun baflvuru ta-
rihinin bitiminden önce ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne ulaflmas› flart›yla, belirlene-
cek kota da¤›t›m yönteminin gerektirdi¤i süre içinde ve her halükarda 60 günü
aflmayacak bir süre içinde sonuçland›r›l›r. Kotadan pay verilmesi uygun görülen
ithalatç›lar için ithal lisans› düzenlenir.
‹thal lisanslar›n›n geçerlilik süresi ait oldu¤u kota dönemiyle s›n›rl›d›r. ‹thal li-
sanslar› baflka bir firmaya devredilemez. ‹thal lisanslar›n›n geçerlilik süresinin biti-
minden itibaren 10 iflgünü içerisinde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’na iadesi zorunludur.
‹thal lisans› ald›¤› halde, ithalat› gerçeklefltirmeyen ithalatç›lar›n müteakip ko-
ta taleplerinin incelenmesinde önceki dönemdeki ithalat› gerçeklefltirememe ne-
denleri göz önünde bulundurulur.
Fiili ithal s›ras›nda, mal›n birim fiyat›ndan, toplam de¤erinin veya miktar›n›n
ithal lisans›nda kay›tl› birim fiyat›n›, mal›n toplam de¤erini veya miktar›n›, %5’den
daha az bir oranda aflmas› ithalat›n yap›lmas›n› engellemez. Ancak, ithalat› ger-
çeklefltirilen fazla miktar, ilgili ithalatç›n›n müteakip izinlerinden mahsup edilir.
Kota tahsislerinde ithalatç›lar ad›na düzenlenecek belgeler teminata ba¤la-
nabilir. ‹thalat›n teminata ba¤lanmas› halinde baflvuru sahipleri, D›fl Ticaret Müs-
teflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne yapt›klar› kota tahsis baflvurusu ekinde yer
alan proforma faturada belirtilen dövizin sat›fl kuru üzerinden mal bedelinin %1’i
oran›ndaki Türk liras› karfl›l›¤›n› nakdi teminat olarak bankalara yat›rmak ve temi-
nat›n yat›r›ld›¤›n› gösteren belgenin asl›n›, kota tahsis baflvurusuna eklemek zo-
rundad›rlar.
Bankalara yat›r›lan teminat, bankalar taraf›ndan afla¤›daki koflullarda ilgilile-
re iade edilir:
a) ‹thalat lisans›nda belirtilen mallar›n ithal lisans›n›n geçerlilik süresi içerisin-

de fiilen ithal edildi¤inin belgelenmesi durumunda
b) K›smen veya tamamen kullan›lmayan ithal lisans›n›n D›fl Ticaret Müsteflar-
l›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne iade edilmesi durumunda
c) Geçerlilik süresinin bitiminden itibaren 10 ifl günü içinde D›fl Ticaret Müs-
teflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne müracaat edilmesi ve belgenin ge-
çerlilik süresinin bitiminden itibaren en geç 30 gün içinde ithal lisans›n›n
D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne iade edilememe ne-
deninin belgelenmesi durumunda
Bölümün sonunda Kota Belgesi ile ilgili olarak pratik bir uygulama aç›klama-
s›n› ve baflvuru formu örne¤ini bulabilirsiniz.
Tarife Kontenjan› Nedir?

Bir mal ya da mal grubunun gümrük vergisi oranlar›nda belirli bir miktar ve-
ya de¤er için indirim yap›lmas› ya da muafiyet sa¤lanmas›na tarife kontenjan› ad›
verilir.
Uluslararas› anlaflmalar hükümlerine göre tek tarafl› olarak veya ikili ya da çok
tarafl› tercihli ticaret anlaflmas› hükümleri çerçevesinde belirlenmifl bulunan tarife
kontenjanlar›n›n kullan›m usulleri, D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan belirlenir.
Tercihli tarifeden yararlanan ve tarife kontenjan›na konu olan maddeler
müsteflarl›k taraf›ndan konuyla ilgili yay›nlanan tebli¤ kapsam›nda belirlenen
gümrük kap›lar›ndan kontenjan doluncaya kadar baflvuranlara tahsis edilir. An-
cak, gerekli hallerde tarife kontenjan›n›n kullan›m› müsteflarl›k taraf›ndan kota
düzenlemelerine tabi tutulabilir.
Gözetim ve Korunma Önlemi Nedir?

Gözetim, bir mal›n ithalinin, ayn› veya do¤rudan rakip mallar üreten yerli
üreticiler üzerinde zarar tehdidi oluflturdu¤u ve ülke menfaatleri de gerektirdi¤i
takdirde, söz konusu mal›n ithalinin yetkili kurul taraf›ndan “gözetim belgesi” ol-
madan ithaline izin verilmemesi durumunda karfl›m›za ç›kan bir ithalat› izleme
yöntemidir.
Korunma önlemi ise, bir mal›n, ayn› veya do¤rudan rakip mallar üretin yerli
üreticiler üzerinde ciddi zarar veren veya ciddi zarar tehdidi oluflturan miktar
ve/veya flartlarla ithal edildi¤i ve müdahalenin ülke menfaatleri için gerekli oldu-
¤u durumlarda yetkili kurul taraf›ndan ithal lisans›na veya kotaya ba¤lanmas› tar-
z›nda bir ithalat› k›s›tlama yöntemidir.
Korunma önlemine konu bir mal›n ithali D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’n›n iznine
ba¤lan›r. ‹zne tabi bir mal›n ithalat›, miktar ve/veya de¤er s›n›rlamas› yap›lmak
suretiyle kota uygulamas›na da tabi tutulabilir.
Gözetim ve korunma önlemleri için “‹thalatta Gözetim ve Korunma Önlem-
lerini De¤erlendirme Kurulu” ad› alt›nda özel bir kurul oluflturulmufltur. Kurul afla-
¤›daki kiflilerden oluflur:
‹thalat Genel Müdürü veya yetkilendirece¤i Genel Müdür Yard›mc›s›
Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤› temsilcisi
Devlet Planlama Teflkilat› Müsteflarl›¤› temsilcisi
Gümrük Müsteflarl›¤› temsilcisi
Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odalar› temsilcisi
Ticaret Borsalar› Birli¤i temsilcisi
‹hracat Genel Müdürlü¤ü temsilcisi
Avrupa Birli¤i Genel Müdürlü¤ü temsilcisi
Anlaflmalar Genel Müdürlü¤ü temsilcisi
‹thalat Genel Müdürlü¤ü’nün ilgili Daire Baflkan›
Kurul, ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidinin tespiti ve de¤erlendirilmesi so-
nucunda üç durumdan birine karar verebilir:
1) Gözetim
2) Korunma Önlemi
3) Geçici Korunma Önlemi
Geçici Korunma Önleminin sözkonusu mal›n gümrük vergilerinde art›fl yap›l-

mas› fleklinde uygulanmas› halinde, soruflturma sonucunda, korunma önlemi
al›nmas›na gerek olmad›¤› anlafl›l›rsa, artt›r›lan gümrük vergileri, ilgili mevzuat
çerçevesinde geçici korunma önlemi uygulamas›ndan önceki nispetlerine indirilir
ve artt›r›lan orana tekabül eden ve daha önce teminata ba¤lanan vergiler, güm-
rük mevzuat›n›n teminata ba¤lanan vergilerin geri verilmesine iliflkin hükümleri
dahilinde ilgililere iade edilir. Korunma önlemi al›nmas› halinde ise teminata ba¤-
lanan vergiler gelir kaydedilir.
Gözetime tabi bir mal›n “gözetim belgesi” kapsam›nda ithal edilebilece¤ini
unutmamak gerekir. Bu konuda ithalatç›lar›m›z› uyarmakta fayda görüyoruz.
Gözetim belgesi, ithalatç›n›n afla¤›daki bilgi ve belgelerle birlikte D›fl Ticaret
Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne müracaat etmesi sonucunda verilir:
‹thalatç›n›n unvan›, ifl adresi

Mal›n GT‹P numaras› ve buna uygun ticari tan›m›
Menfle ülke
‹hracatç› ülke (ç›k›fl ülkesi)
FOB/CIF fiyat› ve ticarette kullan›lan birim üzerinden miktar›
‹thalat için öngörülen tarih veya tarihler
‹thalat için öngörülen yer veya yerler (gümrük kap›lar›)
Gözetime tabi bir mal›n menflei ithalat esnas›nda “menfle flahadetnamesi”

arac›l›¤›yla belgelenerek ilgili gümrük idaresine ispat edilir.
Fiili ithalat s›ras›nda, mal›n birim fiyat›n›n, toplam de¤erinin ve miktar›n›n,
gözetim belgesinde kay›tl› birim fiyat›n› veya mal›n de¤erini veya miktar›n›, top-
lam %5’den daha az bir oranda aflmas› ithalat›n yap›lmas›n› engellemez.
‹THALAT ESNASINDA ÖDENEN VERG‹LER

Gümrük Vergisi
Gümrük Kanunu ve Yönetmeli¤i hükümleri çerçevesinde ithal edilecek eflya-
n›n gümrük vergisine esas olan k›ymeti, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin
bafllad›¤› tarihteki normal fatura k›ymetidir. Ancak gümrük vergisine esas teflkil
eden gümrük vergisi matrah›, eflyan›n CIF k›ymetidir. fiayet navlun ve/veya sigor-
ta primini ithalatç› ödüyor ise ithal mal›n fatura k›ymeti üzerine navlun ve/veya si-
gorta primi eklenerek bulunacak CIF k›ymet üzerinden vergi hesaplamas› yap›l›r.
‹thal edilecek mal›n Avrupa Birli¤i üyesi bir ülkeden A.TR Dolafl›m Belgesi ile
veya serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z bir ülkeden EUR.1 belgesiyle gelme-
si durumunda gümrük vergisinin ödenmeyece¤ini hat›rlatmak isteriz.
Gümrük mevzuat›na göre bir eflyan›n gümrük vergisine esas teflkil eden k›y-
meti temelde mal›n CIF fatura k›ymeti olsa da gümrük mevzuat›m›z afla¤›daki be-
lirtilen de¤erlerin de ödenmifl olmas› durumunda bu de¤erlerin de vergiye esas
teflkil eden k›ymete dahil edilmesi gerekti¤ini belirtmektedir:
Eflyan›n fiilen ödenen veya ödenecek fatura fiyat›na dahil edilmemifl an-
cak ithalatç› taraf›ndan üstlenilen afla¤›daki de¤erler:
o Sat›n alma komisyonlar› d›fl›ndaki komisyonlar ve tellaliye
o Gümrük ifllemleri s›ras›nda söz konusu eflya ile tek eflya muamelesi
gören kaplar›n maliyeti
o ‹flçilik ve malzeme giderleri dahil ambalaj bedeli
‹thal eflyas›n›n üretiminde ve ihraç amac›yla sat›fl›nda kullan›lmak üzere
al›c› taraf›ndan do¤rudan veya dolayl› olarak bedelsiz veya düflük bedel-
le sa¤lanan, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemifl olan afla-
¤›da say›lan mal ve hizmetlerin k›ymetinden verilecek uygun miktardaki
pay:
o ‹thal eflyas›na kat›lan malzeme, aksam, parça ve benzerleri
o ‹thal eflyas›n›n üretimi s›ras›nda kullan›lan araç, gereç, kal›p ve benze-
ri aletler,
o ‹thal eflyas›n›n üretimi s›ras›nda tüketilen maddeler
o ‹thal eflyas›n›n üretimi için gereken ve ithal ülkesi d›fl›nda gerçekleflti-
rilen mühendislik, gelifltirme, sanat ve çizim çal›flmalar›, plan ve tas-
lak haz›rlama hizmetleri
K›ymeti belirlenecek eflyan›n sat›fl koflulu gere¤i, al›c›n›n do¤rudan veya
dolayl› olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata da-
hil edilmemifl olan royalti ve lisans ücretleri
‹thal eflyas›n›n tekrar sat›fl› veya di¤er herhangi bir flekilde elden ç›kar›l-
mas› ya da kullan›m› sonucu do¤an has›lan›n do¤rudan veya dolayl› ola-
rak sat›c›ya intikal eden k›sm›
‹thal eflyas› için Türkiye’deki girifl liman veya mahalline kadar yap›lan
nakliye ve sigorta giderleri
Yurtd›fl› iskonto tutarlar›. (Bu konuda özellikle firmalar› uyarmakta fay-
da oldu¤u kan›s›nday›z. Yurtd›fl›ndan gelen faturalarda görülen iskonto
tutarlar›n›n dikkate al›nmad›¤›n› ve yurtd›fl›ndaki sat›c› firman›n yapm›fl
oldu¤u iskontolar›n da gümrük vergisi matrah›na eklendi¤ini Türkiye’de-
ki ithalatç› firmalar›m›z›n bilmelerinde fayda vard›r.)
Gümrük mevzuat›na göre bir eflyan›n gümrük vergisine esas teflkil eden
gümrük k›ymeti bulunurken afla¤›daki giderlerin toplama dahil edilmesine gerek
olmad›¤› da ayr›ca belirtilmektedir:
a) Eflyan›n, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi ile Türkiye’nin anlaflmalar-

la dahil oldu¤u gümrük birli¤i gümrük bölgelerine girifl yerine var›fl›ndan
sonra yap›lan nakliye ve sigorta giderleri
b) S›nai tesis, makine veya teçhizat gibi ithal eflyas› için ithalattan sonra ya-
p›lan infla, kurma, montaj, bak›m veya teknik yard›ma iliflkin giderler
c) ‹thal eflyas›n›n sat›fl›yla ilgili olarak bir finansman anlaflmas› uyar›nca al›-
c› taraf›ndan üstlenilen faiz giderleri
d) ‹thal eflyas›n›n Türkiye’de ço¤alt›lmas› hakk› için yap›lan ödemeler
e) Sat›n alma komisyonlar›
f) Eflyan›n ithali veya sat›fl› nedeniyle Türkiye’de ödenecek ithalat vergileri
Katma De¤er Vergisi

3065 say›l› Katma De¤er Vergisi Kanunu’nun 21. maddesi uyar›nca, ithalat-
ta gümrüklere ödenecek katma de¤er vergisinin matrah› afla¤›da gösterilen un-
surlar›n toplam›ndan oluflur:
1) ‹thal edilen mal›n gümrük vergisine esas teflkil eden CIF k›ymeti
2) ‹thalat s›ras›nda ödenen her türlü vergi (gümrük vergisi dahil)
3) Fiili ithalata kadar yap›lan di¤er giderler ve ödemeler ile mal bedeli üze-
rinden hesaplanan fiyat fark›, kur fark› gibi ödemeler.
NOT: Gümrük Vergisi ve Katma De¤er Vergisi hesaplamaya iliflkin bir örnek
uygulama için lütfen bu bölümün sonundaki tabloya bak›n›z.
KAYNAK KULLANIMI DESTEKLEME FONU ve ‹THALATTAK‹ ÖNEM‹

Türkiye’de ilgili mevzuat› gere¤ince vadeli baz› operasyonlarda al›nan kay-
nak kullan›m destekleme fonu (KKDF), vadeli ithalat ifllemlerinde de karfl›m›za
ç›kmaktad›r.
Kalk›nma plan› ve y›ll›k programlarda öngörülen hedeflere uygun olarak ya-
t›r›mlar›n yönlendirilebilmesi ve ihtisas kredilerinde kredi maliyetlerinin düflürül-
mesi amac›yla Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas› bünyesinde oluflturulan Kay-
nak Kullan›m› Destekleme Fonu, bankalarca kulland›r›lan tüketici kredileri, ticari
krediler, yurtd›fl› kaynakl› krediler gibi vadeli ifllemlerde oldu¤u kadar, afla¤›daki
ithalat ifllemlerinde de %3 oran›nda tahsil edilmektedir:
Mal mukabili ithalat

Vadeli akreditif kapsam›nda yap›lan ithalat
Kabul kredili ödeme kapsam›nda yap›lan ithalat
Kaynak kullan›m› destekleme fonu, gümrük ifllemlerinden önce ithalat bede-

li dövizin transferinin gerçeklefltirilmemesi durumunda ödenmesi gereken bir tu-
tar olup ithal fatura k›ymetinin %3’ü kadard›r.
Türkiye’deki ithalat ifllemlerinde kaynak kullan›m› destekleme fonu varoldu-
¤u için ithalat gümrüklemesi esnas›nda gümrük idareleri ithalat bedeli dövizin

transfer edilip edilmedi¤ini sorgulamakla yükümlü k›l›nm›fllard›r. fiayet bir ithalat-
ç› firma, ithal etmek istedi¤i mal›n transferi maksad›yla bankaya ödeme yapt›ysa
buna iliflkin kambiyo belgesini (döviz sat›m belgesi veya transfer dekontu) güm-
rü¤e ibraz etmekle yükümlüdür. Aksi takdirde gümrük idaresi bu ithalat ifllemi va-
deli olarak kabul edecek ve herhangi bir banka flubesine kaynak kullan›m› destek-
leme fonunun yat›r›ld›¤›na iliflkin dekontu görmek isteyecektir.
Kaynak kullan›m› destekleme fonu ödeme sorumlulu¤undan dolay›, ithalat
ifllemlerinde sadece operasyon servisleri de¤il, sat›nalma departmanlar›n›n da bi-
linçli olmalar›nda fayda vard›r. Zira vadeli d›fl al›mlarda Türkiye’deki bu fonu da
hesaba katmalar›n› tavsiye ederiz.
Kaynak kullan›m destekleme fonunun bankalara ödenmesi esnas›nda Mer-
kez Bankas› Döviz Al›fl Kuru’nun esas al›nd›¤›n› belirtmek isteriz.
BEDELS‹Z ‹THALAT
‹thalatç› firmalar›n yurtd›fl›ndaki ihracatç› firmaya ithal konusu mal›n bedeli-
ni ödeme sorumlulu¤u olmad›¤› ithalat ifllemlerine verilen genel isimdir.
Bedelsiz ithalat, numunelik eflya, hediyelik eflya, ticari veya ticari mahiyet arz
etmeyen kiflisel amaçla getirilen baz› yolcu beraberi eflyalar gibi bedeli gönderil-
meksizin yurda kat’i girifli yap›lacak mallar›n gümrükten geçifli olarak da tan›mla-
nabilir.
‹thalat mevzuat›na göre afla¤›da s›ralanan veya bunlara benzer tarzdaki se-
beplerle getirilen eflyalar›n bedelsiz ithaline izin verilebilir:
1) Miktar› ticari teamüllere uygun numune, hediyelik ve reklam eflyas›

2) Daha önce usulüne uygun olarak yurda ithal edilmifl maddelerin ticari
teamüller gere¤ince gönderilen parçalar› ile imalatç›n›n veya ihracatç›n›n
verdi¤i garanti icab› garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçalar›
3) Sanayiciler taraf›ndan imalat ve montaj için denemelerde kullan›lmak
üzere veya örnek olarak getirilecek sanayi mamulleri
4) Genel ve katma bütçeli dairelere, özel idarelere, belediyelere, kamu ikti-
sadi teflebbüslerine ve sermayesinin yar›s› veya yar›s›ndan fazlas› bu ida-
re ve teflebbüslere ait kurulufllara özel kanunla kurulmufl banka ve kuru-
lufllara bedelsiz olarak gönderilen mallar.
5) Daha önce ithal edilmifl mallarda tespit edilen hasar, a¤›rl›k ve miktar nok-
sanl›¤›n›n giderilmesi amac›yla gönderilen ayn› cins ve evsaftaki mallar
6) Yabanc› firma kurum ve kurulufllar›n›n Türkiye’de bulunan flube ve irtibat
bürolar›na, büro faaliyetlerinde kullan›lmak üzere yurtd›fl›ndaki merkezle-
rinden bedelsiz olarak gönderilen ticari teamüle uygun malzemeler
7) Çeflitli sebeplerle yurtd›fl›na geçici olarak ç›kar›lan vas›talar›n de¤ifltirilen
motorlar›.
Bedelsiz ithalata konu eflyan›n miktar ve de¤eri konusunda piyasa teamülle-

ri çerçevesinde mant›kl› miktar ve de¤erde olmas› durumunda, gümrük idareleri-
nin insiyatifinde bedelsiz olarak ithaline izin verilmektedir.
Bedelsiz ithalat sözkonusu oldu¤unda piyasa uygulamalar›nda yap›lan
önemli bir hataya da iflaret etmek istiyoruz. Baz› firmalar›m›z›n nas›l olsa bedelsiz
geliyor düflüncesiyle ithal mal›n gerçek piyasa de¤erinin alt›nda fatura edilmesi ve
gümrü¤e beyanda bulunulmas› yönünde bir ifllem yapt›klar›n› görüyoruz. Oysa
bu davran›fl oldukça hatal› olup ithalatç› firmay› kaçakç›l›k durumuyla yüz yüze
getirebilecek bir eylemdir. Çünkü bir mal›n bedelli veya bedelsiz gelip gelmeme-
si tamamen firmalar aras› bir özel hukuk iliflkisi olup, ithal edilecek her ürünün it-
halat türü her ne olursa olsun normal piyasa de¤eri üzerinden beyan edilme zo-
runlulu¤u vard›r.
Ayr›ca Türkiye’ye girecek her ithal maldan, bedelsiz dahi olsa, gümrük vergi-
si ve katma de¤er vergisi tahsil edilece¤ini de unutmamak gerekir. Bir eflyan›n k›y-
metinin düflük gösteriliyor olmas›, vergi kaç›rmaya teflebbüs olarak alg›lanaca¤›
için bu konuda hassasiyet gösterilmesini tavsiye ederiz.
Bedelsiz ithalat ifllemi kapsam›nda Türkiye’ye girecek mallar›n faturalar›nda
da mutlaka bedelsiz oldu¤una iliflkin bir ibarenin olmas› gerekti¤ini de hat›rlat›-
r›z.
TSE KAPSAMINDAK‹ ÜRÜNLER VE TSE UYGUNLUK BELGES‹

Her y›l›n bafl›nda D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’nca yay›nlanan ‹thalat Rejimi’nde
belirtilen baz› ürünler TSE Uygunluk de¤erlendirmesine tabidir. Bu tür eflyalar it-
halat aflamas›nda ilgili Gümrük Girifl Beyannamesi, Antrepo Beyannamesi veya
Özet Beyan ile Gümrük ‹daresi taraf›ndan TSE’ye sevk edilir.
TSE’ye müracaat s›ras›nda bir dosya düzenlenir ve dosyaya flu evraklar ekle-
nir:
1- Baflvuru Formu
2- Dosya Takip Formu
3- Beyanname Fotokopisi
4- Fatura Fotokopisi
5- ‹thalatç› Firman›n Vekaletname Asl›
6- ‹thalatç› Firman›n ‹mza Sirküleri
7- TSE’de iflleri takip eden kiflinin ‹mza Sirküleri
Dosya TSE’de kay›t iflleminden sonra ilgili Mühendise verilir. Mühendis TSE
tebli¤indeki ekli listelere istinaden eflyan›n öncelikle hangi listede oldu¤unu tes-
pit eder. Daha sonra dosyay› eflyan›n fiziksel olarak incelenmesi için görevli olan
heyete sevk eder. Heyet eflyan›n bulundu¤u antrepo veya limana giderek eflya-
n›n tespitini yerinde yapar. Gerekirse numune al›r, al›nan numuneler kadar da fia-
hit Numune olarak Antrepo’ya b›rak›r ve bu ifllemleri bir Tutanakla tespit eder.
Bu Tutana¤› heyetteki 2 TSE memuru,Gümrük Memuru ve Firma Temsilcisi imza
alt›na al›rlar. Dosya ve varsa numuneler ilgili Mühendise görevli Heyet taraf›ndan
Teslim edilir.
Dosya muhteviyat› eflyalar Ek1 listede ise Numuneler mühürlenerek bir Üst
Yaz› ile birlikte eflyan›n cinsine ba¤l› olmak üzere ilgili laboratuara Deneyleri ya-
p›lmak üzere gönderilir.Ek 2 listede ise ayn› y›l içerisinde daha önce deneye git-
mifl ayn› cins ve tipteki eflyalar, önceki deney sonucu olumlu ise tekrar deneye
gitmezler. Ek3 listesindeki eflyalar›n ise fiziki tespitleri yap›lmadan uygunluk veri-
lir. fiayet eflya Ek1-Ek2 ve Ek3 say›l› listelerde olmas›na karfl›n belli bir miktar›n al-
t›nda ise PTE (Parti Teflkil Etmez) Uygunluk Belgesi verilir.Di¤er yandan eflyalar
kullan›m yeri veya cinsi itibar›yla TSE kapsam›nda de¤ilse KAPSAM DIfiI belgesi
verilir. Ayr›ca bu al›nan tüm belgelerin ve deneylerin ücretleri eflyan›n cinsi, kaç
tip oldu¤u ve miktar› ile ilgili olarak de¤iflmektedir.
Deneye giden numunelerin sonuçlar› ilgili Laboratuar taraf›ndan TSE Müdür-
lü¤üne bildirilir.
Sonuçlar olumlu ise Uygunluk Belgesi verilir, olumsuz ise Standartlarda belir-
tilen giderilebilecek olumsuzluklar için izin verilebilir, giderilemeyecek olumsuzluk
durumunda
TSE taraf›ndan ilgili Gümrük Müdürlü¤ü’ne bilgi verilir ve gümrük müdürlü-
¤ü de eflyan›n ‹thaline izin vermez. ‹thalatç› firmalar, eflyalar› sat›n ald›klar› ülke-
deki firmalardan bilgi al›nmak kayd› ile Uluslar aras› Standart olarak kabul edilen
ISO, EN veya IEC standartlar› yönünden de TSE den talepte bulunabilir. fiayet her-
hangi bir talep olmaz ise TSE standard›na göre inceleme yap›l›r.
TSE’ye deneye giden numuneler, 30 gün içinde al›nmaz ise imha edilir.
Ayr›ca, yurt içindeki üretici firmalar, Kapasite Raporu kapsam›nda ithal ede-
cekleri eflyalar›n isimleri ve Gümrük Tarife ‹statistik Pozisyonlar›n›n belirtildi¤i bir
liste ile Çay›rova TSE kampüsüne müracaat etmek sureti ile global nitelikte bir
belge almalar› halinde ithal edecekleri eflyalar Belge kapsam›ndaki eflyalar ile
uyum sa¤l›yorsa deneye gitmeden Uygunluk Belgesi verilir.
‹thal edece¤iniz eflyan›n TSE tebli¤i aç›s›ndan hangi liste kapsam›na girdi¤i-
ni ö¤renmek için, listeler sürekli de¤iflikli¤e tabi tutuldu¤undan dolay›, gümrük
müflavirlik firman›zla temasa geçmenizi tavsiye ederiz.
ÖNEML‹ HATIRLATMA: TSE mevzuat›nda zaman zaman de¤ifliklikler yap›la-
bilece¤ini ve bu nedenle konunun içinde geçen ek listelerde de¤iflikli¤e gidilebi-
lece¤ini belirtmekte fayda görüyoruz; bu nedenle konunun güncel versiyonlar›-
n›n mutlaka gümrük müflavirlik flirketleri arac›l›¤›yla ö¤renilip takip edilmesinde
fayda vard›r.
YURTDIfiI TSE BELGES‹ NASIL ALINIR?

Yurtd›fl› TSE belgesi almak isteyen firmalar, gerekli evraklarla beraber TSE
Gebze Ürün Belgelendirme Daire Baflkanl›¤›’na müracaat›n› yapar. Evraklar ince-
lendikten sonra TSE Gebze Ürün Belgelendirme Daire Baflkanl›¤›, firman›n bulun-
du¤u flehirde olan TSE bölge müdürlü¤ünden o konuyla ilgili uzman 2 mühendis
ve ürün belgelendirme daire baflkanl›¤›ndan 1 amir veya müdür muavinini hangi
ülkede üretim yap›lacak ise, üretimi yapacak firma sahibiyle birlikte o ülkeye gidi-
lir. Yap›lacak olan ürünün her aflamas› TSE mühendisleri ve ürün belgelendirme
müdür muavini taraf›ndan, titizlikle denetlenir, imal edilen o ürün ülkemize gele-
ce¤i için her aflamas› denetlenir ve Türk Standartlar›na uygun üretilip üretilmedi-
¤inin kontrolü yap›l›r. ‹thalat› yap›lacak olan ürünün üzerinde mal›n markas›, mo-
deli, menflei, üretici unvan›, üretici adresi ve TSE logosu olmak zorundad›r. Ürün
üzerindeki bilgiler Türkçe olmak ve uyar›c› bilgiler de bulundurulmak zorundad›r.
Ayr›ca ürün üzerinde TSE standart numaras› yaz›lacakt›r. Firma sahibiyle yurt-
d›fl›na giden TSE görevlilerinin tüm masraf ve giderleri, o firma taraf›ndan karfl›-
lanmak zorundad›r. Ürünleri denetleyen TSE yetkililerinin deney süresi azami 15
gündür.
Heyet denetlemeyi bitirdikten sonra TSE kampüste raporunu tutup Türk
Standartlar›na uygun üretim yap›ld›¤›na karar verirse ücreti karfl›l›¤›nda firmaya
yurtd›fl› TSE Uygunluk Belgesi verilir.
Yurtd›fl›nda üretti¤iniz mal› Türkiye’ye ithalat yap›ld›¤›nda 6 ayda bir gelen
üründen numune al›n›p, TSE Gebze kampüsüne ara kontrole gönderilir. Bu iflle-
min amac›, tahmin edilece¤i üzere, üretti¤iniz üründe standartlar›n d›fl›na ç›k›l›p
ç›k›lmad›¤›n›n kontrolünün yap›lmas›d›r. Ara kontrole gönderilen üretti¤iniz ma-
l›n belgesini ayn› gün TSE’den alabilirsiniz; fakat ara kontrole gönderilen yani de-
neye göndermifl oldu¤unuz ürün olumsuz ç›kar, standartlara uygun üretilmedi¤i
belirlenirse, YURTDIfiI TSE belgeniz iptal edilir. Sonuç, yurtd›fl›na giden heyetin ra-
porundaki gibi Türk Standartlar›na uygun üretilmelidir.
DENEYE G‹DEN ÜRÜNLER‹N GER‹ ALINMASI ‹fiLEM‹

TSE’ye tabi olan ve ilgili gümrük ve antrepodan heyet eflli¤inde al›nan deney-
lik numuneler 24 saat içinde TSE deney kampüsüne gönderilmek zorundad›r.
Kampüste yap›lacak deney sonucu olumlu ya da olumsuz ç›kabilir.
Yap›lacak deney sonuçlar›ndan 30 gün sonra firma sahibi veya firman›n yet-
kililerinden 1 kifli kimli¤i ve yetkili oldu¤una dair bir belge ile deneye tabi olan
ürünleri kampüsten imza karfl›l›¤›nda geri alabilir. 30 gün içinde al›nmayan nu-
muneler imha edilir ve eflya sahibi taraf›ndan hiçbir hak iddia edilemez.
CE UYGUNLUK BELGES‹NE ‹L‹fiK‹N ‹fiLEM AKIfiINA GENEL BAKIfi

Her y›l›n bafl›nda D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’nca yay›nlanan ‹thalat Rejimi’nde
belirtilen baz› ürünler CE Uygunluk de¤erlendirmesine tabidir. Bu tür eflyalar›n it-
halat› aflamas›nda ilgili Gümrük Girifl Beyannamesi, Antrepo Beyannamesi ve
Özet Beyan ile Gümrük ‹daresi taraf›ndan CE de¤erlendirmesi için TSE’ye sevk
edilir.
TSE’ye müracaat s›ras›nda bir dosya düzenlenir ve dosyada flu evraklar bulu-
nur:
1- Baflvuru Formu
2- Dosya Takip Formu
3- Beyanname Fotokopisi
4- Fatura Fotokopisi
5- ‹thalatç› Firman›n Vekaletname Asl›
6- ‹thalatç› Firman›n ‹mza Sirküleri
7- CE Taahhütnamesi
8- Decleration of Conformity Belgesi ve Test Raporlar›
9- TSE’de iflleri takip eden kiflinin ‹mza Sirküleri
Dosya TSE’de kay›t iflleminden sonra ilgili mühendise verilir. Mühendis, CE

tebli¤ine istinaden evraklar›n uygunlu¤unu tespit eder, daha sonra dosyay› eflya-
y› fiziksel olarak incelemesi için görevli olan Heyete sevk eder. Heyet eflyan›n bu-
lundu¤u Antrepo ve Limana gider ve tespitini yapar, gerekli görürse eflyadan nu-
mune al›r ve bu ifllemleri bir Tutanakla tespit eder. Bu Tutana¤› heyetteki 2 TSE
memuru, Gümrük Memuru ve Firma Temsilcisi imza alt›na al›rlar. Dosya ve varsa
numuneler ilgili mühendise görevli Heyet taraf›ndan teslim edilir.
Dosya muhteviyat› eflyalar, Sanayi Bakanl›¤› veya Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n CE Uy-
gunluk Belgesi’ne iliflkin tebli¤leri aç›s›ndan incelenmek suretiyle sonuçland›r›l›r.
Sanayi Bakanl›¤› listesinde bulunan eflyalar›n üzerinde;
- Marka
- Model
- CE logosu
bulunmak zorundad›r. fiayet, bu bilgilerden bir tanesi bile eksik veya evrak-
lar› ile uygunsuz olur ise düzeltme (Elleçleme) yap›lmas›na izin verilmez ve eflya-
lar ithal edilemez.
Sa¤l›k Bakanl›¤› listesindeki eflyalar üzerinde;
-Marka
-Model
-Menflei
-CE logosu
-Üretici Firma Ünvan›
-Türkçe Kullanma K›lavuzu
olmal›d›r. Bunlardan sadece Türkçe Kullanma K›lavuzu olmaz ise düzeltme

(elleçleme) izni al›narak eksiklik giderilebilir, di¤erlerinin olmamas› veya evrakla
uygunsuz olmas› durumunda ise eflyan›n ithaline izin verilmez.
‹thalatç› firmalar›m›z›n CE uygunluk belgesi kapsam›na giren ürünlerle ilgili
olarak özellikle bu hususa dikkat etmelerinde fayda vard›r. Eflyan›n Türkiye’ye ge-
liflinden sonra eflya ve etiketleri üzerinde bir düzeltmeye gidilemeyece¤inden do-
lay› gümrüklerde eflyan›n ithaliyle ilgili ciddi s›k›nt›lar yaflanabilmekte oldu¤u için
bu kapsamdaki bir eflyan›n ithalinden önce mutlaka gümrük müflavirlik flirketiniz
ile temasa geçmenizi ve ön bir haz›rl›k yap›lmas›n› tavsiye ederiz. Böylece eflyan›n
gümrü¤e geliflinden önce yaflanacak s›k›nt›lar bafltan önlenmifl olacakt›r.
CE uygunluk belgesi ifllemleri için al›nan ücretler ve masraflar, GT‹P baz›nda
ürüne göre de¤iflmektedir.
ÖDEME fiEK‹LLER‹ ÇERÇEVES‹NDE ‹THALAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹

Akreditifli ‹thalat ‹flleminde ‹fl Ak›fl Süreçleri
1) ‹thalatç› firma, yurtd›fl›ndan sat›n almak istedi¤i malla ilgili talebinin ard›n-
dan gelen teklif mektubu niteli¤indeki proforma faturay› inceleyerek
onaylar.
2) Proforman›n anlaflma koflullar›na uygunlu¤u onayland›ktan sonra, bankas›
ile görüflerek ihracatç› ad›na bir akreditif aç›lmas›n› temin eder. Akreditif
aç›lmas› için bankaya teminat verir ve afla¤›daki belgelerle müracaat eder:
a. Dilekçe
b. Proforma faturan›n fotokopisi
c. Bankan›n akreditif açma teklif formu
3) Banka, ithalatç›dan ald›¤› talimat do¤rultusunda akreditif metnini (küflat
metnini) haz›rlar ve ithalatç›ya kontrol amac›yla fakslar.
4) ‹thalatç› akreditif metninin do¤ru aç›l›p aç›lmad›¤›n› kontrol eder ve ban-
kaya geri gönderir. Bu arada bankaya teyit verilmeden önce ihracatç›ya
da kontrol maksad›yla gönderilebilir. Böylece ilerde ihracatç›dan gelebile-
cek elefltirilerin önü al›nm›fl olur.
5) Yurtd›fl›ndaki ihracatç› firma, kendisine ulaflan akreditif metni çerçevesin-
de sözleflme kapsam›ndaki mallar›n yüklemesini gerçeklefltirerek durum-
dan ithalatç›y› haberdar eder. Akreditif çerçevesinde ithalatç›n›n istedi¤i
belgeleri ithalatç›ya gönderir.
6) ‹thalatç› firma, ülkesindeki gümrü¤e gelen mal›n gümrükleme ve ithalat
ifllemlerini yapmak üzere öncelikle ithalat için gerekli belgeleri bankas›n-
dan almak zorundad›r. Bu nedenle, bankas›na ödemeyi yaparak (flayet
akreditif, sight –görüldü¤ünde ödemeli- akreditif ise) belgeleri al›r. Bu
noktada özellikle konflimentonun banka taraf›ndan cirolanmas› gerekti¤i-
ni unutmamal›d›r.
7) ‹thalatç› firmalar, görüldü¤ünde ödemeli –at sight- akreditifte paray› ban-
kaya ödedi¤ine dair döviz sat›m belgesi veya transfer dekontunu, vadeli
akreditif ise bankaya %3 oran›ndaki kaynak kullan›m destekleme fonu
yat›r›ld›¤›na dair makbuzu bankas›ndan al›r. Bu belgelerden duruma gö-
re uygun olan›n›n gümrük ifllemleri esnas›ndan gümrük idareleri taraf›n-
dan di¤er belgelerle birlikte kendisinden talep edilece¤inin bilincinde ol-
mal›d›r.
8) ‹thalatç› firma, bankas›ndan alm›fl oldu¤u cirolu konflimento ile nakliyeci

flirkete müracaat ederek mal›n mülkiyetinin ve tesliminin devredilmesine
imkan tan›yan ordinoyu nakliyeci flirketten al›r. (Ordinonun art›k ayr› bir
belge olmad›¤›n› ve konflimento suretlerinden birinin arkas›na gerekli bil-
gilerin yaz›ld›¤› bir ka¤›d›n yap›flt›r›ld›¤›n› hat›rlatmak isteriz.)
9) Bütün bu ifllemlerden sonra gümrükleme firmas› ile temasa geçerek afla-
¤›daki belgeleri haz›rlayarak ilgili gümrük müdürlü¤üne mallar›n›n ithalat
ifllemlerinin gerçeklefltirilmesi için müracaat eder:
a. Ordino
b. Fatura
c. Akreditif sight ise döviz sat›m belgesi veya transfer dekontu; vadeli ise
kaynak kullan›m destekleme fonu dekontu
d. Konflimento fotokopisi
e. Sigorta poliçesi (fiayet sigorta ithalatç› taraf›ndan yapt›r›l›yor ve güm-
rük matrah›na vergi hesaplan›rken dahil ediliyorsa)
f. Navlun faturas› (fiayet navlun ithalatç› taraf›ndan ödeniyor ve gümrük
matrah›na vergi hesaplan›rken dahil ediliyorsa)
g. Mallar A.B. üyesi bir ülkeden geliyorsa A.TR Belgesi (aksi takdirde
gümrük vergisi ödenmek zorunda kal›n›r.)
h. Mallar serbest ticaret anlaflmas› imzalanan bir ülkeden geliyorsa EUR.1
Belgesi (aksi takdirde gümrük vergisi ödenmek zorunda kal›n›r.)
i. Mal›n özelli¤ine göre gümrük ve ithalat mevzuat› gere¤ince gerekli it-
hal izin belgeleri
10) Gümrükten mal ithal edilirken gümrük vergisi olmasa bile Katma De¤er
Vergisi ödenece¤inin bilincinde olunmal›d›r.
Vesaik Mukabili ‹thalat ‹flleminde ‹fl Ak›fl Süreçleri

1) Vesaik mukabili ithalat iflleminde ithalatç› firma, teklif mektubu niteli¤in-
deki proforma faturay› inceler ve onaylayarak ihracatç›ya gönderir. Böy-
lece ithalat ifllemi ve sat›n alma bafllar.
2) ‹hracatç› firma, mallar› haz›rlad›ktan sonra ithalatç› firmaya gönderilmek
üzere nakliyeci ile temasa geçip mallar› yükler. Yüklemeden sonra gerek-
li evraklar› bankas›na ibraz ederek, ithalatç›n›n bankas›na ulaflt›r›lmas›n›
sa¤lar.
3) ‹thalatç›, bankas›na ulaflan belgeleri bankadan al›rken mal bedelini ban-
kas›na öder ve karfl›l›¤›nda döviz sat›m belgesi veya transfer dekontunu
al›r. Ayr›ca, yükleme evraklar›n› al›rken, konflimentonun da banka taraf›n-
dan cirolanmas›na dikkat eder. Böylece mal›n mülkiyetini üzerine alm›fl
olur.
4) ‹thalatç› firma, bankas›ndan ald›¤› cirolu konflimento ile nakliyeci firma-

n›n ülkesindeki acentesine müracaat ederek ordinoyu talep eder.
5) ‹thalatç› ordinoyu da ald›ktan sonra, gümrükleme flirketine afla¤›daki bel-
geleri vererek mallar›n›n gümrüklenmesi ve ithalat ifllemlerinin gerçeklefl-
tirilmesi noktas›nda talimat verir:
a. Ordino
b. Fatura
c. Döviz sat›m belgesi veya transfer dekontu
d. Konflimento fotokopisi
e. A.TR (AB üyesi bir ülkeden geliyorsa)
f. EUR.1 (‹kili anlaflma imzalad›¤›m›z bir ülkeden geliyorsa)
g. Sigorta poliçesi (fiayet sigortay› ithalatç› yapt›r›yor ise)
h. Navlun faturas› (fiayet navlunu ithalatç› ödüyor ise)
i. Mal›n özelli¤ine göre mevzuattan kaynakl› ithal izin belgeleri
Mal Mukabili ‹thalat ‹flleminde ‹fl Ak›fl Süreçleri

1) Mal mukabili ithalat ifllemlerinde ithalatç› firmalar›n öncelikle yapmalar›
gereken herhangi bir ifllem olmay›p, sadece kendisine ulaflan proforma
faturadaki veya sözleflmedeki koflullar›n uygunlu¤unu denetlemek ve kar-
fl› taraftaki ihracatç›ya teyit vermektir.
2) ‹hracatç› firma, ithalat ifllemine konu olan mallar›n yüklemesini gerçeklefl-
tirdikten sonra durumdan ithalatç›y› haberdar eder. ‹thalatç› için gerekli
olan belgeleri do¤rudan ithalatç›ya ya kargo flirketiyle ya da nakliyeci ara-
c›l›¤›yla malla birlikte yollar. (Bilindi¤i gibi bu ödeme flekli ihracatç›n›n it-
halatç›ya afl›r› güveni esas› üzerine kurulu oldu¤u için evraklar›n do¤ru-
dan ithalatç›ya gönderilmesinde ve arada bir bankan›n bulunmamas›nda
kambiyo ve gümrükleme ifllemleri için yasal bir engel yoktur)
3) Sigorta yapma sorumlulu¤u ithalatç› firmaya ait ise ithalatç› firma, yükle-
me haberini al›r almaz mallar›n sigortalanmas›n› temin eder.
4) ‹thal konusu mallar›n ülkesine ulaflt›¤› ve nakliyecisinden var›fl ihbar›n› al-
d›¤› anda öncelikle nakliyecisinden ordinoyu ve kendisiyle geldiyse di¤er
evraklar› al›r.
5) Mal bedelini an›nda transfer etmek isterse peflin ithalattaki gibi bankas›-
na müracaat ederek döviz sat›m belgesi veya banka dekontunu al›r; yok
e¤er mal bedelini mal› gümrükten çektikten sonra ödeyecekse veya ihra-
catç›yla aras›nda belli bir vade flart›nda anlafl›lm›fl ise bankaya mal bede-
linin %3’ü kadar kaynak kullan›m destekleme fonu ödeyerek KKDF mak-
buzunu al›r.
6) Bütün bu ifllemlerin ard›ndan afla¤›daki belgelerle gümrükleme flirketine
müracaat ederek mallar›n gümrüklenmesinin ve ithalat›n›n yap›lmas› için
talimat verir:
a. Ordino
b. Fatura
c. KKDF dekontu
d. Konflimentonun fotokopisi
e. A.TR (AB üyesi ülkelerden geliyorsa)
f. EUR.1 (Serbest ticaret anlaflmas› imzalanan ülkelerden geliyorsa)
g. Mal›n özelli¤ine göre ithalat ve gümrük mevzuat›ndan kaynakl› di¤er
ithal izin belgeleri vs.
h. Sigorta poliçesinin fotokopisi (flayet sigortay› ithalatç› yapt›rm›fl ise)
i. Navlun faturas›n›n fotokopisi (flayet navlunu ithalatç› ödemifl ise)
Peflin Ödemeli ‹thalat ‹flleminde ‹fl Ak›fl Süreçleri

1) ‹thalatç› firma, ihracatç›dan teklif mektubu niteli¤inde gelen proforma fa-
turan›n ard›ndan mal bedelini ihracatç› firmaya gönderilmek üzere ban-
kas› arac›l›¤›yla transfer eder. Transfer esnas›nda bankadan döviz sat›m
belgesi veya transfer dekontunu al›r.
2) Paray› transfer etti¤ine dair bankadan ayr›ca al›nan transfer mesaj› (swift
mesaj›) ihracatç› firmas›na fakslar ve durumdan kendisini haberdar eder.
3) ‹hracatç› firma, mal›n yüklemesini gerçeklefltirir ve durumdan ithalatç›y›
haberdar eder. ‹hracatç› firma, yükledi¤i mala iliflkin evraklar› bu örnekte
de ya kargo flirketi arac›l›¤›yla ya da nakliyeci firma arac›l›¤›yla malla bir-
likte gönderebilir.
4) ‹thalatç› firman›n mal›n yüklendi¤ini haber ald›¤› zaman unutmamas› ge-
reken bir önemli husus da sigorta konusudur. fiayet yap›lan sözleflme ge-
re¤ince anlafl›lan teslim flekli çerçevesinde yüklenen mal›n sigortalanmas›
sorumlulu¤u ithalatç›n›n üzerinde ise mutlaka mal› sigorta yapt›rmay› ih-
mal etmemek gerekir.
5) Mallar ithalatç›n›n ülkesine ulafl›r ulaflmaz, öncelikle ithalatç›n›n nakliyeci fir-
madan ordinoyu ve kendisiyle geldiyse mala iliflkin evraklar› almas› gerekir.
6) Ordinonun da al›nmas›ndan sonra ithalatç› firma afla¤›daki belgelerle bir-
likte mal›n çekilmesi için gümrükleme flirketiyle temasa geçer:
a. Ordino
b. Fatura
c. Döviz sat›m belgesi veya transfer dekontu
d. Konflimentonun fotokopisi
e. A.TR (Mallar AB üyesi bir ülkeden geliyorsa)
f. EUR.1 (Mallar serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z herhangi bir ül-
keden geliyorsa)
g. Sigorta poliçesinin fotokopisi (sigortay› ithalatç› firma yapt›rm›fl ise)
h. Navlun faturas›n›n fotokopisi (navlunu ithalatç› firma yapt›rm›fl ise)
Kota Belgesi Baflvuru Formu
Beyan fiekli: GELENEKSEL ‹HTALATÇI KOTA ( ) SERBEST KOTA ( )
‹THALATÇIYA ‹L‹fiK‹N B‹LG‹LER

Ad›/Ünvan›:
Adresi:
Tel: Faks: E-posta:
Vergi Dairesi: Vergi/T.C. Kimlik Numaras›:
BEYAN SAH‹B‹NE ‹L‹fiK‹N B‹LG‹LER (‹THALATÇIDAN FARKLI ‹SE)
Ad›/Ünvan›:
Adresi: Ülkesi:
Tel: Faks: E-posta:
Vergi Dairesi: Vergi/T.C. Kimlik Numaras›:
‹THAL ED‹LECEK ÜRÜNE ‹L‹fiK‹N B‹LG‹LER
G.T.‹.P (12’li)
G.T.‹.P’ine Göre Ürün Tan›m›
Ürünün Ticari Tan›m›
Ürünün Kategorisi
Talep Edilen Miktar* Adet/Çift/Metre: Net Kg: Brüt Kg:
Ürün De¤eri FOB: CIF:
Mevcut ise Ödeme
ve Teslim Tarihi
* Talep edilen miktar›n birimi ne olursa olsun Kg de¤eri belirtilecektir.
‹THAL L‹SANSI BAfiVURU FORMUNA EKLENECEK BELGELER:

EK-1: Beyan sahibine ait imza sirkülerinin noter tasdikli sureti.
EK-2: ‹thal edilecek maddeye ait proforma faturan›n asl› veya proforma fa-
tura ya da faturan›n noter tasdikli suretinin asl› (Proforma fatura veya faturan›n
üzerinde ithal edilecek maddelerin tan›mlar› aç›kça belirtilmeli, mal›n miktar› ve
de¤eri her bir madde için ayr› ayr› belirtilmeli, FOB bedelinin yan› s›ra CIF bedeli
oluflturan navlun sigorta vb. giderler de ayr›ca gösterilmelidir.).
EK-3: Son bir y›la ait vergi levhas›n›n Noter veya Yeminli Mali Müflavir onay-
l› sureti.
EK-4: Serbest dolafl›ma giriflte Örme/Dokuma Kumafl Elyaf Detay Beyan›na
tabi eflya için Örme/Dokuma Kumafl Elyaf Detay Beyan Formu.
ALINACAK BELGE : ‹fiÇ‹ SA⁄LI⁄I KONTROL BELGES‹

ALINACAK MERC‹ : ‹fiGÜM ‹fiÇ‹ SA⁄LI⁄I MERKEZ‹ – ANKARA
EVRAK GEÇERL‹L‹K SÜRES‹ ONAY TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN 1 YILDIR
‹flçi Sa¤l›¤› Almak ‹çin Gereken Belgeler

Data Sheet 16 Maddelik (‹ngilizce yada Türkçe olarak düzenlenmifltir ol-
mas› flartt›r) KOPYA
Yurt d›fl›ndan gelecek proforma – KOPYA
Bofl ‹flçi Sa¤l›¤› Formu ( 2 as›l surettir.Bir sureti iflgümde bir as›l sureti fir-
mada kal›r )
Not:Bofl iflçi sa¤l›¤› formu istemek için iflgüm hesaplar›na adet bafl›na ilgili
ödeme yap›l›r.
(Ziraat Bankas› Anakara Yeniflehir fib.40508311-5001)
Bu ödeme dekontu okunakl› bir flekilde saat 14:00 a kadar ‹flgüme faxlan-
mal›d›r. (Fax.0312 257 16 33 )
Öncelikle Formun bizim adresimize gönderilmesi için fax ekine adresimizi ve
hangi firma ad›na al›yorsak o firman›n fatura bilgilerini yaz›p yetkili kiflilere imza-
lat›p faxl›yoruz.Ayn› gün bize iflgüm taraf›ndan 2 adet as›l iflçi sa¤l›¤› belgesi kar-
go ile gönderilir.Bu suretlerin ikiside ayn› bilgilerle dolu olmak zorundad›r.
Form bize para ödemesinden sonraki ilk ifl günü geliyor.Üzerindeki bilgileri
eksiksiz dolduruyoruz.Firma yetkilisi imzal›yor.E¤er vekaletname verilmesi söz ko-
nusu olursa vekil tayin edilen yetkili kiflilerde imzalayabiliyor.
Form üzerindeki herhangibi bir kutuda sonradan de¤ifliklik yap›lmak duru-
munda kal›rsa iflçi sa¤l›¤› ücretinin yar›s› yine iflgüm hesaplar›na ödenir. Bu ifllem
için düzeltme dilekçesi ve evrak›n asl›n›n iflgüme kargo arac›l›¤› ile gönderilmesi
gerekir.
(‹flgüm Kargo Adresi: ‹stanbul Yolu 14.km Köyler / Ankara

Tel:0312 257 16 32)
Doldurulan form ekine eklenmesi gerekenler
*Proforma ( ‹thalatç› firma kafleli imzal› )
*Data Sheet eksiksiz 16 maddelik (‹thalatç› firma kafleli imzal› )
*formun ifllemi bitince Bizim adresimize gönderilmesi için dilekçe ‹thalatç› fir-
ma kafleli imzal›
*Firman›n vekillerine verilen vekâletname
*‹mzalayan›n imza sirküleri
*Gerekli durumlarda protokol ( Bu belge firma yetkilisi taraf›ndan imzalan›p
kaflenecektir.)
* Protokol evrak›n› imzalayan firma yetkilisinin imza sirküleri eklenir.

Tüm bu detaylar ile birlikte gönderilen iflçi sa¤l›¤› formu iflgüme kargo ile
sevk edilir ve ilgili telefondan takip edilir.En bafl›ndan bu ifllemi yapabilmek için
gereken süre yaklafl›k 1 Haftad›r.
BELGE ÖRNE⁄‹ – B‹LG‹LER‹ – D‹KKAT ED‹LMES‹ GEREKEN HUSUSLARI
T.C.
ÇALIfiMA VE SOSYAL GÜVENL‹K BAKANLI⁄I
‹flçi Sa¤l›¤› ve ‹fl Güvenli¤i Merkezi
‹SGÜM
SAYI : B-13.0.‹SG.0.10.00.00/
KONU: KONTROL BELGES‹
A- ‹THAL ED‹LECEK ÜRÜNÜN

G.T.‹.P. NUMARASI :
‹SM‹- KODU :
M‹KTARI :
G. BEYANNAMES‹ TAR‹H VE NO :
FATURA TAR‹H VE NO :
ÜRÜNÜN KULLANILACA⁄I YER* :
G‹R‹fi GÜMRÜ⁄Ü :
MENfiEL‹ ÜLKE :
‹THAL ED‹LEN ÜLKE :
B-‹THALATÇI F‹RMANIN
T‹CARET ÜNVANI :
ADRES‹, TELEFONU :
VERG‹ S‹C‹L NO :
C-‹HRACATÇI F‹RMANIN
T‹CARET ÜNVANI :
D-MALI KULLANACAK F‹RMANIN

T‹CARET ÜNVANI :
Taraf›m›zca düzenlenen formdaki bilgilerin do¤ru ve eksiksiz oldu¤unu ve ithalat› yü-

rürlükteki tebli¤ hükümlerine uygun olarak yapaca¤›m›z› taahhüt ederiz.
F‹RMA KAfiES‹ – YETK‹L‹ ‹S‹M ‹MZA

...... / ...... / 2003
Bu belge ilgili Gümrük Müdürlü¤üne ibraz edilmek üzere düzenlenmifl olup al›nd›¤›
tarihten itibaren B‹R YIL süre ile geçerlidir.
‹SGÜM MÜDÜR VEK‹L‹

KONTROL BELGES‹ TALEB‹NDE D‹KKAT ED‹LMES‹ GEREKEN HUSUSLAR
— Kontrol Belgesinde firma kaflesi, yetkili kiflinin isim ve imzas› olacakt›r.

— fiirket temsile yetkili kiflilerin imza sirküleri eklenecektir.
— Ürüne ait Malzeme Güvenlik Bilgi Formu eklenecektir. (Material Safety
Data Sheet M.S.D.S)
— Ürün miktar› kilogram veya litre cinsinden net olarak yaz›lacakt›r.
— Faturan›n tasdikli sureti ilave edilecektir.(‹thalatç› firma imza ve kaflesi)
— Faturan›n Türkçe çevirisi (‹ngilizce olanlar hariç) asl› ile birlikte belgelere
eklenecektir.
— Malzeme Güvenlik Formunun Türkçe çevirisi (‹ngilizce olanlar hariç) asl›
ile birlikte belgelere eklenecektir.
— Tercümeler yeminli çevirmen taraf›ndan yap›lacakt›r.
— Ürün ismi, Faturada ve Malzeme Bilgi Güvenlik Formuna fosforlu kalem
ile iflaretlenecektir.
— Faturadaki her ayr› kalem ürün için ayr› bir kontrol belgesi düzenlenecektir.
— Malzeme Bilgi Güvenlik Formunun her sayfas› ithalatç› firma taraf›ndan
kaflelenip imzalanacakt›r.
— Gümrük Tarife ‹statistik Pozisyon Numaras› (GT‹P) aç›k olarak yaz›lacakt›r.
— Kontrol belgesindeki – Faturadaki ürün ismi ile Malzeme Bilgi Güvenlik
Formundaki ürün ismi veya kod numaralar› ayn› olacakt›r.
— Girifl Gümrü¤ü belirtilecektir.
— Fatura Tarih – Numaras› Kontrol Belgesine yaz›lacakt›r.
— Kontrol Belgesi Talep Formu üzerinde silinti – kaz›nt› – karalama yap›lma-
yacakt›r.
— Kontrol Belgesi Talep Formu iki nüsha olarak düzenlenecektir.
— “Technical Data Sheet” ve Analiz Raporu MSDS yerine kullan›lmayacakt›r.
— Gerekti¤inde, ilgili makamlarca mühürlenmifl numune istenecektir.
— Noterce tasdikli vekaletname olmadan Kontrol Belgesi elden takip edile-
meyecek ve teslim al›namayacakt›r.
— Müdürlü¤ümüzce bas›l›p sat›lan seri numaral› formlar haricindeki Kontrol
Belgesi Baflvuru Formlar› kabul edilmeyecektir.
— Kontrol Belgesi talepleri dilekçe ile olacakt›r.
* Ürünün gümrükten çekilmesinden sonraki bir ay içinde, hangi firmaya ne
miktar ürün verildi¤i liste halinde Müdürlü¤ümüze bildirilecek ve belge-
nin asl› bu liste ile birlikte Müdürlü¤ümüze iade edilecektir. Bildirimin ve
belge iadesinin yap›lmamas› halinde firman›n sonraki baflvurular› kabul
edilmeyecektir.
‹THALAT VERG‹LER‹N‹N HESAPLANMASI ve ÖRNEKLEME

Vergiler GT‹P numaras›na göre mevzuatta belirtilen oranlar üzerinden belir-
lenir.
Cif, Vergiler, Di¤er Giderler Kdv Matrah›n› Olufltururlar.
Kdv ve Vergiler Toplam Ödenecek Tutar› belirler
CIF MATRAHININ BULUNMASI

CIF HESAPLAMASI : Malzemenin Bedeli ( DÖV‹Z TUTARI X T.C.M.B DÖV‹Z
SATIfi KURU ) + Sigorta + Navlun toplam›d›r. ( Navlun veya Sigorta Poliçelerinin
bulunmad›¤› durumlarda malzeme bedeli üzerinden Sigorta %3, Navlun
%10’dan hesaplan›r.)
KDV MATRAHININ BULUNMASI ;

GÜMRÜK VERG‹S‹ : GT‹P numaras›na göre mevzuatta belirtilen % oran› cif
bedeli üzerinden çarp›m› ile bulunur. (cif x % = G.V.)
YURT DIfiI D‹⁄ER G‹DERLER : Malzemenin yurt d›fl›ndaki indirim, iskonto,gö-
zetim,kontrol belgesine tabi ürünlerde proforma fatura ile ›nvo›ce aras›nda fark
olmas› durumunda birim fiyat farklar› vs. de¤erleridir.( Credit Note evrak› ile yurt
d›fl›ndan sa¤lanan indirimler de yurt d›fl› gider olarak beyan edilir )
YURT ‹Ç‹ D‹⁄ER G‹DERLER : Malzemenin gümrükten çekilinceye kadar yap›-
lan masraflar›d›r.(Ord›no,Pul,KKDF,Banka Komisyonu,Ardiye,Acente, Liman mas-
raflar› vs. KDV si al›nmayan bütün ödemeler)
KDV MATRAHI
CIF
VERG‹LER
YURT ‹Ç‹ D‹⁄ER G‹DERLER
ÖDENECEK TOPLAM VERG‹

KDV
GÜMRÜK VERG‹S‹
DAMGA VERG‹S‹ (HER YIL DE⁄‹fiMEKTED‹R)

VERG‹ HESAPLAMA ÖRNE⁄‹
Hesaplamaya Temel Teflkil Edecek Rakamlar / Veriler
Fatura Bedeli : 5.000 EUR. (Eflyan›n Tutar›)

Teslim fiekli : FOB
Navlun : 500 YTL.
Sigorta : 50 YTL
Yurtiçi Di¤er Giderler: 500 YTL
Gümrük Vergisi Oran›: %10 (Her eflyada de¤iflik oldu¤unu hat›rlatmak isteriz)
KDV Oran› : %18 (Her eflyada de¤iflik oldu¤unu hat›rlatmak isteriz.)
TCMB Döviz Sat›fl Kuru: 1,7100
CIF Hesab›
(Gümrük Vergisi Matrah› CIF oldu¤u için öncelikle fatura tutar›n›n
CIF’lefltirilmesi gerekir)
FOB Tutar + Navlun + Sigorta Primi = CIF Tutar

8.550 YTL + 500 + 50 = 9.100 YTL (CIF Tutar; ayn› zamanda Gümrük Vergisi
Matrah›)
Gümrük Vergisi Hesab›

CIF Tutar x Vergi Oran› = Gümrük Vergisi
9.100 YTL x %10 = 910 YTL
Katma De¤er Vergisi Hesab›

(KDV Matrah›, CIF Bedel, Gümrük Vergisi ve Di¤er Yurtiçi Giderlerin
Toplam›ndan Oluflur)
CIF Tutar + Gümrük Vergisi + Yurtiçi Giderler = KDV Matrah›

9.100YTL + 910YTL + 500YTL = 10.510YTL
10.510YTL x %18 = 1.891,80YTL
Gümrü¤e Ödenecek Toplam Vergi Tutar›

Gümrük Vergisi + KDV + Damga Vergisi
910YTL + 1.891,80YTL + 28,30YTL = 2.830,10YTL
TÜRK‹YE’DE KAMB‹YO MEVZUATI VE PARA TRANSFER‹NE ‹L‹fiK‹N ESASLAR
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK‹YE’DE
KAMB‹YO MEVZUATI
VE
PARA TRANSFER‹NE ‹L‹fiK‹N
ESASLAR
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK‹YE’DE KAMB‹YO MEVZUATI

VE
PARA TRANSFER‹NE ‹L‹fiK‹N ESASLAR
Bir ülkenin d›fl ticaret politikalar›nda oldu¤u kadar genel ekonomi politikala-
r›nda da önemli bir yere sahip olan kambiyo konusu, Türkiye’de Cumhuriyet’in ilk
y›llar›ndan itibaren üzerinde önemle durulan bir konu olmufltur. ‹zmir ‹ktisat Kon-
gresi’nde al›nan kararlar aras›nda kambiyoya iliflkin hükümlerin de yer ald›¤› gö-
rülür. Al›nan bu kararlar çok k›sa bir zaman içinde yasal düzenlemeler çerçevesin-
de uygulama alan› bulmufltur.
Osmanl› döneminden kalan ve ça¤›n gerisinde olan nizamnameler, 1929 y›-
l›nda yay›nlanan 1447 say›l› Menkul K›ymetler ve Kambiyo Borsalar› Kanunu ile
yürürlükten kald›r›lm›fl ve kambiyo uygulamalar›nda yeni bir dönem bafllam›flt›r.
Döviz s›k›nt›s›n›n ve spekülasyonlar›n yaratt›¤› olumsuz koflullardan dolay› ç›-
kar›lm›fl olan 1447 say›l› Menkul K›ymetler ve Kambiyo Borsalar› Kanunu, spekü-
latif ifllemleri yasaklam›fl ve döviz al›m sat›m›n› kontrol alt›na alm›flt›r. ‹lgili kanu-
na göre kifli ve kurumlar›n serbestçe döviz al›m sat›m› yapmalar› yasakt›r. D›fl ti-
caret benzeri ifllemler için gerekli dövizin al›m sat›m› için Maliye Bakanl›¤›’ndan
izin flart› getirilmifltir.
1447 say›l› kanunun beklenen etkiyi sa¤lamamas› üzerine 1930 y›l›nda yeni
bir kanun haz›rlanmas› gere¤i do¤mufl ve halen yürürlükte olan 1567 say›l› Türk
Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›ndaki Kanun yay›nlanm›flt›r.
Öncelikle 1447 say›l› Menkul K›ymetler ve Kambiyo Borsalar› Kanunu’na bir
ek niteli¤inde haz›rlanm›fl olan yasal metin, daha sonra dönemin meclisinde tar-
t›fl›larak ayr› bir kanun olmas› yönünde karar verilerek 25.2.1930 tarihinde Resmi
Gazete’de yay›nlanarak yasalaflm›fl ve yürürlü¤e girmifltir.
1567 say›l› Türk Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›ndaki Kanun, dönemin dö-
viz kaçakç›l›¤› ile ilgili olumsuz koflullar›na karfl› bir önlem olmas› aç›s›ndan a¤›r
cezai müeyyideleri içeren bir cayd›r›c› yasa olarak yay›nlanm›flt›r. Nitekim kanu-
nun yay›nlan›fl gerekçesi incelendi¤inde de yay›nlanmas›n›n ard›ndaki bak›flaç›s›-
n›n bu yönde oldu¤u gözlerden kaçmaz.
Türk Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›ndaki Kanun, halen yürürlükte olup
Türk kambiyo mevzuat›n›n ve ifllemlerinin temelini oluflturur. ‹lgili kanunun birin-

ci maddesinde kambiyo konusuyla ilgili uygulamaya yönelik kararlar ç›karma nok-
tas›nda Bakanlar Kurulu’na tam yetki verilmifltir. Bu nedenle Türk Paras›n›n K›y-
metini Koruma Hakk›ndaki Kanun, kambiyo konusunda daha çok temel bir me-
tin ve cezalar› içeren bir yasal düzenleme olarak karfl›m›za ç›kar. Kambiyo ile ilgi-
li özellikle uygulama detaylar› hakk›ndaki yasal zemini Bakanlar Kurulu’nun yay›n-
lad›¤› karar oluflturur.
Bakanlar Kurulu, 1567 say›l› kanundan ald›¤› güç ve yasal dayanakla, de¤i-
flik dönemlerde bugüne kadar toplam 32 karar yay›nlam›flt›r. Her ç›kan yeni ka-
rar, bir öncekini yürürlükten kald›rd›¤› için flu an itibariyle yürürlükte olan karar
32 say›l› karard›r.
11.8.1989 tarihli Resmi Gazete’de yay›nlanarak yürürlü¤e giren 32 say›l› Ka-
rar, halen yürürlükte olan ve günümüz kambiyo ifllemlerinin hukuki zeminini olufl-
turan ana metin olarak görülmelidir.
Merkez Bankas›’n›n 32 say›l› karara dayal› olarak yay›nlam›fl oldu¤u I-M Sa-
y›l› Genelge, halen yürürlükte olan ve kambiyo uygulamalar› konusunda Merkez
Bankas›’n›n bankalara yönelik talimatlar›n› içeren bir hukuki metin olarak önemli
bir yere sahiptir.
Kambiyo mevzuat› dendi¤inde uygulamadaki ifllemlerin yasal dayana¤› anla-
m›nda karfl›m›za ç›kan hukuki metinleri özetle flu flekilde s›ralayabiliriz:
1567 Say›l› Türk Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›ndaki Kanun

32 Say›l› Bakanlar Kurulu Karar›
I-M Say›l› Merkez Bankas› Genelgesi
KAMB‹YODA KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR

Kambiyo mevzuat› çerçevesinde ihracat ve ithalatç› firmalar›m›z›n temel so-
rumluluklar› bu bölümün ikinci ve üçüncü alt bölümlerinde detayl› olarak aktar›-
lacak olmakla birlikte, bu alt bölümde özellikle gündelik hayatta çok s›k kullan›-
lan kambiyo temel kavramlar›n›n tan›m› yap›lacak ve bu vesile ile baz› pratik bil-
giler kavramlarla ba¤lant›l› olarak aktar›lacakt›r. Bu bölümde yer alan terimler, al-
fabetik s›rayla verilmek yerine, okurlar›n kambiyo konusunu da ö¤renebilmeleri-
ni temin amac›yla belli bir mant›k s›ras›yla konu bütünlü¤ü ve kavramlar aras›n-
daki geçifller göz önüne al›narak s›ralanm›flt›r.
Bu bölüm konuyla ilgili bir sözlük gibi görülebilir ve kullan›labilir. Ancak bu
bölümü okurlar›n es geçmemesini ve konuya bir girifl niteli¤inde, temel kavram-
lara aflinal›k sa¤lamak ad›na öncelikle okumalar›n› tavsiye ederiz. Zira bu bölüm-
de sadece do¤rudan kambiyo konusunu ilgilendiren kavramlar de¤il, ayn› zaman-
da d›fl ticarette bankac›l›k ifllemleriyle ba¤lant›l› olarak kullan›lan kavramlar›n da
anahatlar›yla izah› yap›lmaktad›r.
Kambiyo
Latince “Cambiare” sözcü¤ünden türetilen kambiyo kelimesi, kelime anlam›
olarak “de¤ifltirmek” demektir. Terminolojik anlam itibariyle ise nakit, döviz, se-
net, çek gibi para veya para yerine geçen de¤erlerin al›m-sat›m›, de¤ifltirilmesi tü-
ründen bu ve benzeri menkul de¤erler üzerinde yap›lan ifllemleri ifade eder.
D›fl ticaret ifllemleri aç›s›ndan bak›ld›¤›nda kambiyo kavram›, ihracat ithalat ifl
ak›fl süreçleri içerisinde al›m sat›m› yap›lan mal›n bedelinin yurtd›fl›na transfer edi-
liflini ve ödeme flekilleriyle ba¤lant›l› olarak mevzuattan kaynakl› uyulmas› gere-
ken sorumluluklar› akla getiren bir kelime olarak karfl›m›za ç›kar.
Kambiyo Kapamas› (Kambiyo Sorumlulu¤u)

‹hracat ve ithalat ifllemleri esnas›nda firmalar›n mevzuattan kaynakl› bir
önemli sorumlulu¤u da mal hareketi ile para hareketi örtüfltürmek olarak belirir.
Özellikle ihracatta çok daha büyük bir önem ve titizlikle devletin üzerinde durdu-
¤u bu sorumluluk, ihraç edilen mal›n bedelinin belli süreler çerçevesinde ülkeye
getirilmesi zorunlulu¤u olarak yorumlanabilir. Elinizdeki kitab›n di¤er bölümlerin-
de ihracat ve ithalat özelinde detayl› olarak anlat›lacak olan bu sorumlulu¤a kam-
biyo mevzuat›nda “kambiyo taahhüt sorumlulu¤u” ad› da verilmektedir.
Kambiyo sorumlulu¤u çerçevesinde bir ihracatç›n›n yurtd›fl›na ihraç etti¤i

mal›n fiili ihraç tarihinden (gümrükleme tarihinden) itibaren 180 gün içinde be-
delini ülkeye getirerek bir bankada TL’s›na çevirmesi gerekmektedir. ‹thalat ifllem-
lerinde ithalatç› firman›n sat›n alaca¤› mal›n bedelini transfer etti¤i tarihten itiba-
ren ayn› süre içerisinde mal› ülkeye getirerek fiili ithalat› gerçekleflmesi zorunlu-
dur. Kitab›n ilerleyen bölümlerinde aktar›lacak istisnalar› ve detaylar› genifl olan
bu sorumlulu¤a piyasada d›fl ticaret uygulamalar› esnas›nda k›saca “kambiyo ka-
pamas›” ad› verilir.
Döviz Al›m Belgesi (DAB)

‹hracat bedeli dövizlerin Türkiye’deki bir bankaya getirilmesi durumunda söz-
konusu ihracat bedellerinin Türk Liras›’na çevrilmesi esnas›nda bankalar taraf›n-
dan düzenlenen kambiyo belgesine verilen isimdir. Bir ihracatç›, fiili ihracat› ger-
çeklefltirdikten sonra ihracat bedeli dövizi bir bankaya getirerek hangi gümrük
beyannamesi kapsam›ndaki ihracata ait bir döviz transferi oldu¤unu belirterek
dövizin bozdurulmas›n› talep eder. Böyle bir durumda ihracat bedeli dövizlerin
al›fl ifllemi esnas›nda firma ad›na piyasada k›saca DAB ad› verilen döviz al›m bel-
gesi düzenleyerek ihracat kambiyo kapamas›n› gerçeklefltirir. D›fl ticaret piyasa
uygulamalar›nda bu iflleme de k›saca “DAB’a ba¤lamak” tabir edilir.
‹hracatç›n›n gelen ihracat bedeli dövizi bozdurarak DAB’a ba¤latmas› halin-
de kambiyo sorumlulu¤u yerine getirilmifl kabul edilir. Ancak peflin ihracatta ön-
celikle para gelifli sözkonusu oldu¤u için gelen peflin dövizler DAB’a ba¤lat›l›r ve
kambiyo sorumlulu¤u aç›s›ndan bu süreden sonra mal hareketinin gerçeklefltiril-
mesi, yani fiili ihracat›n yap›lmas› flart› aran›r.
Döviz Al›m Belgelerinde afla¤›daki bilgiler yer al›r:
Belgenin seri no, s›ra no, istatistik no
Banka flube kodu
Dövizi satan kuruluflun unvan›, uyru¤u
Sat›n al›nan dövizin geldi¤i ülke, gelifl nedeni, cinsi, uygulanan kur, tu-
tar›, Türk Liras› karfl›l›¤›, USD karfl›l›¤›
‹hracat›n flekli, teslim flekli, yurda getirilen dövizin ödeme flekli
Gümrük beyannamesinin tarihi, numaras›, ç›k›fl kap›s›
Banka taraf›ndan yap›lan kesintiler
Tarih, imza ve kafle
Döviz Sat›m Belgesi (DSB)

‹thalatta mal bedeli olarak yurtd›fl›na transfer edilmek istenen bedellerin
bankaya Türk Liras› olarak verilmesi ve karfl›l›¤›nda transfer edilecek dövizin al›n-
mas› durumunda bankalar›n satt›klar› dövizi belgelendirdikleri evra¤a döviz sat›m
belgesi (DSB) ad› verilir. Döviz sat›m belgesi, ithalat bedellerinin transfer edildi-
¤inin ispat›n›n istendi¤i durumlarda ithalat gümrükleme ifllemleri esnas›nda güm-
rük idarelerine verilen bir belge olarak da karfl›m›za ç›kabilmektedir.
Döviz Sat›m Belgelerinde afla¤›daki bilgiler yer al›r:
Belgenin seri no, s›ra no ve istatistik no

Banka flube kodu
Dövizi sat›n alan firman›n unvan›, adresi ve uyru¤u
Döviz sat›fl›n sebebi, dayana¤›
Sat›lan dövizin cinsi, tutar›, kuru, Türk Liras› karfl›l›¤›, USD karfl›l›¤›
Tarih, kafle, imza
Transfer Dekontu
‹thalat ifllemleri esnas›nda, ithalatç› firmalar›n bankalardan döviz sat›n almak
yerine ellerindeki mevcut dövizi veya bankalardaki döviz tevdiat hesaplar›nda
mevcut bulunan dövizi yurtd›fl›na transfer ettirmeleri halinde, bankalar ithalatç›
firmalara transfer ifllemini ispat edici nitelikte bir kambiyo belgesi olarak transfer
dekontu düzenlemektedirler. Yani, bir ithalatç› firma, ithalat mal bedeli transferi
esnas›nda bankadan Türk Liras› vererek döviz al›yor ise banka kendisine DSB (Dö-
viz Sat›m Belgesi), do¤rudan döviz vererek transfer etmesini istiyor ise banka ken-
disine transfer dekontu vermektedir.
‹thalat gümrükleme ifllemleri esnas›nda peflin ithalat yap›lmas› halinde güm-
rük idarelerine mal bedelinin transfer edildi¤inin ispatlanmas› maksad›yla döviz sa-
t›m belgesi veya transfer dekontu da verilmektedir. Bu tür kambiyo evraklar›n›n
gümrü¤e verilme sebebi, Türkiye’deki vadeli ithalat ifllemlerinde al›nan Kaynak
Kullan›m Destekleme Fonu (KKDF) ödeme mecburiyetinden kaynaklanmaktad›r.
Kaynak kullan›m destekleme fonuyla ilgili karara göre, vadeli ithalat ifllemle-
rinde gümrükleme operasyonundan önce herhangi bir bankaya ithal edilecek
olan mal bedelinin yüzde üçü oran›nda Kaynak Kullan›m Destekleme Fonu öde-
mesi yap›larak bunun dekontunu gümrük idarelerine vermek gerekmektedir. fia-
yet ithalat gümrüklemesinden önce ithalat bedeli transferi gerçeklefltirilmifl ise bu
durumun transfer dekontu veya DSB sunumu ile gümrü¤e ispatlanmas› zorunlu-
lu¤u vard›r.
Türk Paras› Transfer Belgesi

Türk Liras›’n›n konvertibl bir para olmas› sebebiyle, ithalatç› firmalar›m›z›n
yurtd›fl›ndan yapacaklar› mal veya hizmet al›mlar›nda Türk Liras›’n› kullanmalar›
da mümkündür. fiayet döviz transferi yerine Türk Liras› transferinin gerçeklefltiril-
mesi halinde, bankalar taraf›ndan para transferinin belgelenmesi amac›yla Türk
Paras› Transfer Belgesi düzenlenir.
Türk Paras› Transfer Belgesi’nde afla¤›daki bilgiler yer al›r:
Belgenin seri no, s›ra no, istatistik no

Bankan›n flube kodu
Türk paras›n› transfer eden flirketin unvan› ve adresi
Transferin sebebi
Transfer edilen Türk paras›n›n tutar›, USD karfl›l›¤›, kur
Tarih, kafle ve imza
SWIFT
Bankalar aras› elektronik haberleflme ve fon transferini sa¤layan merkezi
Brüksel’de bulunan uluslararas› bir örgüttür. 1973 y›l›nda dünyan›n önde gelen
bankalar› taraf›ndan kurulan örgüte Türkiye’deki bankalar da 1989 y›l›ndan itiba-
ren üye olmufllar ve elektronik haberleflme sistemine dahil olmufllard›r.
D›fl ticaret uygulamalar› esnas›nda özellikle akreditif aç›l›fl ifllemelerinde akre-
ditif metninin (küflad) ve döviz transfer ifllemlerinin bankalar taraf›ndan swift sis-
tem üzerinden yürütüldü¤ünü görürüz.
Transfer Swifti
‹thalatç› firmalar›n yurtd›fl›ndaki mal ald›klar› ihracatç› firmalara mal bedelini
bankalar üzerinden transfer ederken bankalar›n transfer ifllemi için kulland›klar›
elektronik haberleflme sisteminin ç›kt›s›na verilen isimdir. Transfer eyleminin ger-
çeklefltirildi¤ini ispat etmeye yarayan bir doküman olarak transfer swift ç›kt›s›, ti-
cari pratikte ithalatç› firmalar taraf›ndan yurtd›fl›ndaki ihracatç› firmalara faksla-
narak transferin gerçeklefltirildi¤i belgelenmifl olur.
Akreditif Swifti
Akreditif aç›l›fl ifllemi esnas›nda, akreditif metinleri (küflad metni) bankalar ta-
raf›ndan swift ad› verilen teleks sisteminde oluflturuldu¤u için teknik ad› küflad
metni olmakla birlikte akreditif metinlerine ticari pratikte zaman zaman “akredi-
tif swifti” ad› da verilmektedir.
Amendment Swifti veya Mesaj›

Akreditif metni üzerinde yap›lan de¤iflikliklere “amendment” ad› verilmekte-
dir. Akreditif metinleri (küflad) gibi, amendment’lar da (de¤ifliklikler de) swift ad›
verilen bankalara özel elektronik haberleflme sistemi üzerinden yap›ld›¤› için de-
¤ifliklik ç›kt›s› anlam›nda amendment swifti tabiri piyasalarda d›fl ticaret uygula-
malar› esnas›nda kullan›lan bir kavram olarak karfl›m›za ç›kabilmektedir.
Efektif
Ka¤›t ve sikke halindeki madeni paralara efektif ad› verilir. Efektif, “nakdi pa-
ra” iken, döviz ise “kaydi para” olarak tan›mlanabilir.
Döviz
Ka¤›t ve madeni paralar ile bunlar yerine geçen çek, senet, poliçe, kredi
mektubu türünden bütün menkul de¤erleri ifa eden genel bir kambiyo kavram›-
d›r. Piyasada efektif ile döviz kavramlar› genelde yanl›fl olarak ters anlamlarda ve-
ya birbirinin yerine kullan›l›r. Döviz kavram›, sadece yabanc› paralar› de¤il, para
yerine geçen bütün k›ymetli evraklar› da ifade eden genel bir terimdir.
Döviz Tevdiat Hesab›

Gerçek kifliler veya firmalar (tüzel kifliler) taraf›ndan bankalarda aç›lan döviz
hesaplar›na verilen isimdir. Piyasalarda k›saca DTH Hesab› olarak da kullan›ld›¤›n›
duyabilirsiniz.
Döviz Kuru
Bir yabanc› ülke paras›n›n ulusal para cinsinden fiyat›na döviz kuru ad› veri-
lir. Döviz kuru, bir ulusal paran›n yabanc› ülke paralar› ile de¤ifltirilme oran› ola-
rak da tan›mlanabilir. Yabanc› ülke paras›n›n do¤rudan do¤ruya ulusal para kar-
fl›s›ndaki fiyat›na “düz kur”, araya baflka bir yabanc› ülke paras› sokularak hesap-
lanan dönüflüm haddine ise “çapraz kur” denir.
Cari Kur
Kambiyo piyasalar›nda serbest olarak oluflan günlük döviz al›m sat›m› sonu-
cu oluflmufl kurlara cari kur denir.
Resmi Kur
Resmi organlarca (Türkiye’de Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas› taraf›n-
dan) belirlenmifl günlük olarak tayin edilen kurlara resmi kur ad› verilir.
Serten Kur
Ulusal para biriminin yabanc› paralar cinsinden ifade edilifl biçimine serten
kur denir. Yani bir Türk Liras›n›n ne kadar Amerikan dolar›, ne kadar Euro yapt›-
¤› türünden bir ifadelendirifl durumunda ortaya ç›kan rakama veya hesaplama bi-
çimine serten kur ad› verilir.
Konvertibl Döviz / Konvertibilite

Uluslararas› para piyasalar› taraf›ndan kabul görmüfl ve al›m sat›m› noktas›n-
da kambiyo borsalar›nda geçerlili¤i olan ulusal paralara konvertibl döviz ad› veri-
lir. Dönüflebilirlik olarak Türkçe’ye çevirebilece¤imiz konvertibilite kavram›ndan

gelen konvertibl sözcü¤ü, baflka de¤erlerle de¤ifltirilebilirlik, dönüfltürülebilirlik
anlam›na gelir. Bu tan›mlama çerçevesinde bak›ld›¤›nda, flayet bir ülkenin paras›
uluslararas› kambiyo çevreleri taraf›ndan baflka ülkelerin paralar›na çevrilebilir bir
nitelik tafl›yorsa, daha basit bir söylemle piyasalarda kabul görüyorsa o ülkenin
paras›na konvertibl döviz denir. Türk Liras›, 80’li y›llardan itibaren konvertibl bir
döviz olarak kabul görmekle birlikte, genel ekonomik konjonktür itibariyle ticari
pratikte çok da kabul görmemekte ve kullan›m alan› bulamamaktad›r.
Çapraz Kur
Ulusal bir para karfl›s›nda bir yabanc› ülke paras›n›n baflka bir yabanc› ülke
paras› karfl›s›ndaki oran›na çapraz kur denir.
Parite
‹ki yabanc› ülke paras›n›n birbirine dönüflüm haddine parite ad› verilir. 1 Eu-
ro, 1,23 Dolar eder türünden bir ifadelendirifl parite söylemine örnek verilebilir.
Kur Fark›
Bir mal veya hizmetin sat›ld›¤› veya al›nd›¤› tarih ile ödemenin yap›laca¤› va-
de tarihi aras›nda oluflan lehte veya aleyhteki farka kur fark› ad› verilir. Zaman za-
man ayn› gün içinde belli bir dövizin sat›l›p tekrar geri al›nmas› ifllemi esnas›nda
oluflabilecek farka da kur fark› denildi¤ine flahit olmaktay›z.
Döviz Pozisyonu
Bankalar›n k›saca ellerindeki döviz rezervlerine veya döviz mevcutlar›na veri-
len isimdir. Bir bankan›n döviz pozisyonu, bankan›n elindeki dövizler, efektifler ile
muhabir hesaplar›ndaki döviz mevcutlar›n›n toplam›ndan oluflur.
Serbest Kullan›ma B›rak›lan Döviz

‹hracatç› firmalar›n kambiyo karfl›s›ndaki en temel sorumlulu¤u bilindi¤i gibi
ihracat bedeli dövizleri ihracat tarihinden itibaren en geç 180 gün içinde ülkeye
getirmek ve bir bankada Türk Liras›na çevirtmektir. Ancak kambiyo mevzuat›m›z
ihracat bedellerinin yüzde yetmiflinin 90 gün içinde gelmesi halinde kalan yüzde
30’luk bakiyenin firmalar›n serbest kullan›m›na b›rak›laca¤›n› belirtmektedir. Ba-
kiye yüzde 30’luk tutar›n gelmemesi halinde herhangi bir kambiyo cezas› uygu-
lanmad›¤› gibi, herhangi bir tarihte gelmesi halinde de Türk Liras›’na çevirmeden
döviz cinsinden alabilmelerine imkan sa¤lanmaktad›r. Bu kambiyo hükümleri çer-
çevesinde kalan bakiye yüzde 30’luk tutara serbest kullan›ma b›rak›lan döviz ad›
verilir.
Döviz Beyan Tutana¤› (DBT)

‹hracat bedeli dövizlerin yurtd›fl›ndan yolcu beraberi getirilmesi durumunda
ihracat kambiyo kapama iflleminde sorun ç›kmamas› için ilgili dövizlerin yurtd›fl›n-
dan getirildi¤inin ispat› amac›yla gümrüklerde düzenlenen tutanakt›r.
Kambiyo mevzuat›na göre ihracat bedeli dövizlerin mutlak surette yurtd›fl›n-
dan gelmesi zorunludur. Bir banka arac›l›¤›yla döviz transfer ifllemi sonucunda
gelen ihracat bedellerinin al›fl›nda herhangi bir sorunla karfl›lafl›lmamakla birlikte,
yolcu beraberi gelen dövizlerde bu hususu atlamamak gerekmektedir. ‹hracatç›
firmalar›m›z›n bu konuda bilinçli davranmalar› ve yurtd›fl›ndaki müflterilerinin fla-
yet beraberlerinde döviz getirmeleri durumunda onlar› bu konuda uyarmalar› bü-
yük önem arz eder. Aksi takdirde döviz beyan tutana¤› olmadan bankalara sunu-
lacak dövizlerin ihracat bedeli döviz olarak kabul edilmeleri mümkün olamayacak
ve ihracat kambiyo kapama ifllemi gerçeklefltirilemeyecektir.
Terkin
Kambiyo mevzuat›na göre ihracat ve ithalat ifllemlerinde belli esaslar dahilin-
de kambiyo kapama sorumlulu¤u mevcuttur. Ancak baz› durumlarda kambiyo
mercileri, ihracat ve ithalat kambiyo hesaplar›n› otomatik olarak kapatmakta ve
herhangi bir takibat yoluna gitmemektedir. K›saca terkin olarak adland›r›labilecek
olan bu durumu, kambiyo kapama istisnas› olarak yorumlamak da mümkündür.
Terkin hakk› denilince akla ilk gelen konu, 100.000 dolara kadar olan ihra-
cat bedellerinin ülkeye getirilmemesi veya di¤er bir deyiflle ihracat bedellerinin bu
tutara kadar olan k›sm›n›n gelmemesi durumunda ihracat dosyas›n›n kambiyo ta-
kibine yetkili olan bankalar taraf›ndan otomatikman kapat›lmas› olay›d›r. Bu ko-
nuyla ilgili olarak daha detayl› bilgi için özellikle kitab›n ikinci bölümündeki aç›k-
lamalara bak›labilir. Ancak burada kambiyo mevzuat›nda özellikle ihracatta ter-
kin hakk› ile ilgili temel bilgileri özet olarak maddeler halinde flu flekilde aktarmak
mümkündür:
1) Her bir gümrük beyannamesi itibariyle 100.000 ABD dolar›na veya efliti-
ne kadar tutardaki aç›k hesaplar› mücbir sebep belgesi aranmaks›z›n ve
kambiyo mercilerine ihbar› yap›lmaks›z›n ve firmalar›n terkin talebinin bu-
lunup bulunmad›¤›na bak›lmaks›z›n bankalar taraf›ndan terkin edilmek
suretiyle kapat›l›r.
2) Mücbir sebep halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle 200.000 ABD
dolar› veya eflitine kadar noksanl›klar terkin edilir.
3) Mücbir sebep belgesi aranmaks›z›n ihracatç›lar›n bir önceki takvim y›l›n-
da ve/veya cari y›lda gerçeklefltirilerek al›fl›n› yapt›rd›klar› ihracat bedeli
dövizlerin yüzde befline kadar olan aç›k ihracat hesaplar›yla ilgili döviz ge-
tirme yükümlülü¤ünü kambiyo müdürlüklerinin yetkisi dahilde kald›rma
ifllemine de terkin ad› verilmektedir.
4) Terkin edilen ihracat bedeli dövizlerin bilahare yurda getirilerek al›fl›n›n

yap›lmas›n›n talep edilmesi halinde karfl›l›¤› Türk Liras› ilgililerine serbest
kurdan ödenir.
5) Bedel al›fl› döviz beyan tutana¤› ibraz edilmeksizin efektif, seyahat çeki ve
kredi kart›na istinaden yap›lm›fl ise bu tutarlar ile terkin edilecek döviz tu-
tar› toplam› 100.000 ABD dolar›n› geçemez. Baflka bir ifadeyle, terkin
edilebilecek tutar, 100.000 ABD dolar›ndan yukar›da belirtilen flekilde al›-
fl› yap›lan tutarlar›n düflürülmesinden sonra kalan tutar› aflamaz.
6) Her bir gümrük beyannamesi itibariyle mal de¤erinin transfer edilen be-
delden 100.000 ABD dolar› veya efliti dövize kadar noksan olmas› halin-
de ithalat hesaplar› da mücbir sebeplerin varl›¤› aranmaks›z›n bankalar
taraf›ndan terkin edilmek suretiyle kapat›l›r.
Mücbir Sebep
Mücbir sebep (fors majeur) kavram›, hukuki bir kavram olarak genel mana-
da, kanunen kabul edilen zorunlu, elde olmayan sebepler anlam›nda kullan›l›r.
Her bir konuyla ilgili olarak kanunen kabul edilen mücbir sebep halleri, taraflar›n
kas›t ve kötü niyetleri olmadan, elde olmayarak ortaya ç›kan zorunlu durumlar
olarak da yorumlanabilir.
‹hracat ve ithalat ifllemlerinde kambiyo mevzuat›na göre kambiyo kapama
noktas›nda kanunen kabul edilen mücbir sebep halleri afla¤›da s›ralanan durum-
lard›r:
1) ‹thalatç› veya ihracatç› firman›n infisah›, iflas› veya faaliyetlerini daimi ola-
rak tatil etmesi, flah›s firmalar›nda firma sahibinin ölümü,
2) Grev, lokavt ve avarya hali,
3) Resmi makam ve yetkili mercilerimiz veya ihracatç› memleket resmi ma-
kamlar›n›n karar ve ifllemleri ya da muhabir bankalar›n muameleleri dola-
y›s›yla ihracat veya ithalat›n imkans›z hale gelmesi
4) Tabii afet, harp ve abluka hali
5) Mallar›n kayb› ve hasara u¤ramas› veya imha edilmesi
6) ‹nfisah nedeniyle dava aç›lmas›
Bloke Çek
Çekin ait oldu¤u banka hesab›nda çek tutar›n›n çek kesilen kifli ad›na bloke
edildi¤ine dair banka taraf›ndan arkas›na not düflülen çeklere bloke çek ad› ve-
rilir. Bloke çek uygulamas›, d›fl ticaret uygulamalar›nda gümrük vergilerinin güm-
rük saymanl›k müdürlüklerine ödenmesi için kullan›lan bir yöntem olarak karfl›m›-
za ç›kar. Para tafl›man›n zorlu¤u ve riski karfl›s›nda gümrükleme ifllemleri esnas›n-
da gümrük vergileri için ithalatç› firmalar gümrük saymanl›k müdürlükleri emrine

bloke çek düzenlemekte ve böylece çek tutar›n›n gümrük ad›na ilgili bankada
mevcut bulundu¤unu ispatlamaktad›rlar.
Son y›llardaki güncel uygulamalara bak›ld›¤›nda bloke çekin daha az kullan›l-
d›¤›n› görüyoruz. Çünkü gümrük idarelerinin elektronik ortama geçtiklerini ve
gümrük müsteflarl›¤›m›z›n bankalar ile yapt›¤› protokol çerçevesinde art›k güm-
rük vergilerinin firmalar›m›z taraf›ndan veya gümrük müflavirlik flirketleri taraf›n-
dan bankalara elektronik ortamda ödendi¤ini hat›rlatmak isteriz. Bu yöntemin it-
halat süreçlerinde h›zl›l›¤a sebep olmas› da bloke çeke göre daha çok tercih edil-
mesini beraberinde getirmektedir.
Römiz Mektubu
Bir bankan›n ihracat evraklar›n› tahsil edilmek üzere muhabiri niteli¤indeki
karfl› taraf›n (ithalatç›n›n) bankas›na gönderirken belgeler üzerine ekledi¤i yaz›ya
bankac›l›kta römiz mektubu ad› verilir.
Reeskont
Senet, poliçe gibi vadeli bir k›ymetli evra¤›n bankalara vadesinden önce bel-
li bir faiz karfl›l›¤›nda k›rd›r›lmas› ifllemine iskonto denirken, bankalar›n nakit ihti-
yac› için bu belgeleri Merkez Bankas›’na vadesinden önce iskonto ettirmesi iflle-
mine ise reeskont ad› verilir. Yeniden iskonto ettirmek veya mükerrer iskonto ola-
rak da dilimize çevirebilece¤imiz reeskont ifllemleri kambiyodan çok özellikle fi-
nans çevrelerinde s›kl›kla kullan›lan bir kavram olarak karfl›m›za ç›kar.
Poliçe (Bill of Exchange, Draft)

D›fl ticaret ifllemlerinde uluslararas› ödeme arac› olarak kullan›lan poliçe, tica-
ri pratikte genellikle kabul kredili ödeme sisteminde karfl›m›za ç›kan bir k›ymetli
evrak, bir mali belgedir. Poliçeler, vadeli bir ödemeyi ispat eden bir kambiyo se-
nedi hükmünde olup hamiline, emre veya isme (nama) düzenlenebilir.
Poliçeler, borçlunun, d›fl ticaret operasyonlar›nda ithalatç›n›n, borcunu öde-
yece¤ine dair bir ibareyi ve imzay› tafl›makla birlikte ço¤u zaman bir bankan›n bor-
ca kefil olmas› anlam›nda banka avalini de içerir. Poliçenin el de¤ifltirebilmesi, ci-
rolanabilmesi için ticari pratikte sadece ithalatç›n›n imzas›n›n olmas› genellikle ye-
terli görülmedi¤i için bir bankan›n da borca kefil olmas› s›kl›kla istenen bir durum
olarak karfl›m›za ç›kar. Bir bankan›n poliçedeki borcu kabul etti¤ine dair poliçe
üzerine kabulünü eklemesi, yani borca kefil olmas› olay›na ise “aval” ad› verilir.
Sadece müflterinin onaylad›¤› bir poliçeye “müflteri kabullü poliçe”, banka
avalinin de bulundu¤u poliçeye ise “müflteri kabullü ve banka avalli poliçe” ismi
verilir.
‹HRACAT VE KAMB‹YO ‹fiLEMLER‹

‹hracatç› firmalar›m›z›n ihracat ifllemlerinde dikkat etmeleri gereken ve dev-
lete karfl› temel sorumluluklar› aras›nda yer alan önemli bir konu da k›saca “kam-
biyo kapama sorumlulu¤u” ad›n› verdi¤imiz ihracat bedeli dövizin belli esaslar
çerçevesinde ülkeye getirilmesi mecburiyetidir.
‹hracat, yürürlükteki ihracat mevzuat›m›za göre, bir mal veya de¤erin güm-
rük mevzuat› hükümlerine uygun olarak yurtd›fl›na ç›kar›lmas›, bedelinin ise kam-
biyo mevzuat hükümleri çerçevesinde ülkeye getirilmesi olarak tan›mlanmakta-
d›r. ‹hracat›n tan›mlan›fl›nda da aç›kça görüldü¤ü gibi ihracatç› firmalar›m›z›n sa-
dece yurtd›fl›na mal› ç›karmalar› ihracat olarak de¤erlendirilmemekte, sat›lan ma-
l›n bedeli olan dövizin de ülkeye kambiyo esaslar›na uygun olarak getirilmesi flar-
t› aranmaktad›r.
‹hracatç› firmalar›m›z›n kambiyo karfl›s›ndaki temel sorumlulu¤u, görüldü¤ü
üzere, yapt›klar› ihracat karfl›l›¤›nda ihracat bedeli dövizi kambiyo mevzuat›ndaki
süreler dahilinde ülkeye getirmek ve bir bankada Türk liras›na çevirerek banka-
dan Döviz Al›m Belgesi (DAB) alarak durumu ispatlamakt›r. Afla¤›da görülece¤i
üzere baz› istisnalar› ve detaylar› da içinde bar›nd›ran bu temel sorumlulu¤a kam-
biyo mevzuat›nda “kambiyo taahhüt hesab›n› kapatma”, piyasada ise k›saca
“kambiyo kapamas›” ad› verilmektedir.
‹HRACAT BEDELLER‹N‹N TAHS‹L SÜRELER‹

Kambiyo mevzuat›na göre ihracat ifllemlerinde gerek ödeme flekillerine göre,
gerek ihracat›n yap›laca¤› ülkeye göre, gerekse ihracat›n türüne veya ürün çeflidi-
ne göre ihracat bedellerinin ülkeye getirilifl süresi afla¤›daki gibi de¤iflmektedir:
1) Akreditifli ve vesaik mukabili veya mal mukabili ödeme flekliyle yap›lan ih-
racatta fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde
2) Konsinye ihracatta kesin sat›fl tarihinden itibaren 180 gün içinde
3) Yurt içinde ve d›fl›nda serbest bölge veya gümrüksüz antrepolara yap›la-
cak ihracatta fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde
4) Yurtd›fl› fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak sat›lmak üzere gönderilen
mallar›n gönderildikleri fuar, sergi veya haftan›n bitim tarihinden itibaren
180 gün içinde
5) Hariçte iflleme rejimi kapsam›nda ihraç edilen mallar›n verilen süre veya
ek süre içinde yurda getirilmemesi halinde süre bitiminden itibaren 90
gün içinde
6) Hariçte iflleme rejimi d›fl›nda kalan ve yurda geri getirilmek üzere geçici
ç›k›fl›na izin verilen mallar›n belirtilen süre içinde geri getirilmemesi duru-
munda veya yurtd›fl›nda sat›lmas› halinde mal bedellerinin kesin sat›fl fa-
turas›n›n tarihinden itibaren 90 gün içinde
7) Kitap, gazete, mecmua ve pul ihrac›nda fiili ihraç tarihinden itibaren 365
gün içinde
8) Yurtd›fl› müteahhitlik hizmetleri kapsam›nda kesin ihrac› yap›lan mallar›n
fiili ihraç tarihinden itibaren 365 gün içinde
9) Kredili ihracatta, kredili sat›fl sözleflmesinde belirtilen vadeleri izleyen 30
gün içinde
10) Ticari kiralama yoluyla yap›lan ihracatta D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›n-
dan verilen izin süresinin bitiminden itibaren 30 gün içinde
11) Yurtd›fl› müteahhitlik hizmetleri kapsam›nda geçici olarak ihraç edilen
mallar›n kesin sat›fl› ile ticari kiralamaya konu mal›n kesin sat›fl› halinde
kesin sat›fl faturas› tarihinden itibaren 30 gün içinde
12) Kirac›n›n sat›n alma hakk› bulunan finansal kiralama sözleflmeleri çerçe-
vesinde yap›lan ihracatta kiralama sözleflmesinde belirlenen vade tarihle-
rini izleyen 30 gün içinde
13) Kirac›n›n sat›n alma hakk› bulunmayan finansal kiralama sözleflmesi çer-
çevesinde yap›lan ihracatta yurtd›fl› edilen mallar›n sözleflme süresi so-
nunda yurda getirilmeyerek sat›lmas› halinde süre bitiminden itibaren 90
gün içinde
14) Ticari kiralama yoluyla yap›lan ihracatta yurtd›fl›na gönderilen mal›n D›fl
Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan verilen izin süresinin bitiminden itibaren
30 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.
‹hracat bedellerinin süresi içinde tahsil edilerek bankalara sat›lmas›na engel

olan ve afla¤›da belirtilen “mücbir sebep halleri”nde bu durumu ispat edici nite-
likteki belgelerle müracaat edildi¤i takdirde kambiyo müdürlükleri taraf›ndan
üçer ayl›k dönemler itibariyle ek süre verilebilir.
Kambiyo mevzuat›m›zda geçen ve afla¤›da belirtilen mücbir sebep halleri d›-
fl›nda kalan hakl› durumlar›n varl›¤› halinde ihracat bedellerinin tahsiline iliflkin ek
süre talepleri Hazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan yap›l›r. Hazine Müsteflarl›¤›, uygun
görmesi halinde, ihracat bedellerin tahsil süresini uzatabilece¤i gibi, konvertibl
döviz olarak gelen bedellerin al›fl›nda uygulanacak kuru da belirlemeye yetkilidir.
Kambiyo Mevzuat›n›n Kabul Etti¤i Mücbir Sebep Halleri
1) ‹thalatç› veya ihracatç› firman›n infisah›, iflas›, ithalatç› firman›n konkor-

dato ilan etmesi ve flah›s firmalar›nda firma sahibinin ölümü
2) Grev, lokavt, avarya hali
3) ‹thalatç› memleket resmi makamlar›n›n karar ve ifllemleri dolay›s›yla ihra-
cat bedellerinin gelmemesi
4) Tabii afet, harp ve abluka hali
5) Mallar›n kayb› ve hasara u¤ramas› veya imha edilmesi

6) ‹nfisah sebebiyle dava aç›lmas› veya tahkime baflvurulmas›
‹HRACAT BEDELLER‹N‹N TAHS‹L‹NE ‹L‹fiK‹N KAMB‹YO ESASLARI

Genel Esaslar
‹hraç edilen mal bedellerinin ihracat bedelinden indirilmesine izin verilen

giderlerin düflürülmesinden sonra kalan net FOB tutar›n›n fiili ihraç tari-
hinden itibaren 90 gün içinde en az %70’inin veya belirlenen süreler da-
hilinde tamam›n›n yurda getirilmesi zorunludur.
Her bir gümrük beyannamesi itibariyle 100.000 ABD dolar› veya eflitine
kadar bedel al›fllar› ile Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›lan SSCB yerine kurulan
ülkelere gerçeklefltirilen ihracata iliflkin mal bedellerinin yurt d›fl›ndan
geldi¤inin belgelenerek ispat› flart› aranmaz. (Bu uygulamaya terkin ad›
verilir.)
Türk Liras› olarak tahsil edilecek ihracatta ihracat bedellerinin tamam›-
n›n tahsil edilmesi zorunludur. Peflin bedel ve al›c› firma prefinansman›
d›fl›nda ihracat bedellerinin TL üzerinden tahsil edilebilmesi için akreditif
küflat mektubu veya al›c›ya gönderilen faturan›n TL olarak düzenlenmifl
olmas› gerekir. Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti’ne yap›lan ihracatta be-
deli yukar›da belirtilen belgelerde döviz olarak gösterilmifl olsa dahi Türk
Liras›na tahsil edilebilir.
‹hracat bedellerinin tespitinde, Türk Liras›yla tahsil edilecek ihracatta
gümrük beyannamesinin 46 numaral› kutusunda yazan ABD dolar› ola-
rak gösterilen k›ymet esas al›n›r. Ancak ihracat bedelinin al›c›ya gönde-
rilen faturada kay›tl› döviz cinsinden tahsil edilmesi halinde faturada ka-
y›tl› FOB bedele itibar edilir.
‹hracat bedeli konvertibl dövizlerin al›fl›, ihracatç› ile banka aras›nda mu-
tab›k kal›nan serbest kur üzerinden DAB (döviz al›m belgesi) düzenlen-
mek suretiyle yap›l›r.
Havalelere istinaden yap›lan al›fllarda, DAB’leri valör tarihi beklenmeksi-
zin muhabir nezdindeki hesaplar›n alacakland›r›ld›¤› tarihten itibaren
düzenlenebilir.
‹hracatç›lara ihracat bedeli olarak tahsil veya ifltira için verilen banka ve-
ya flah›s çeklerinin bankalarca ifltiraya al›nmalar› halinde, keflidecisi (dü-
zenleyicisi) yurt d›fl›ndaki banka olan çekler için ifltira an›nda DAB düzen-
lenebilir; keflidecisi flah›s olan çekler için ise çek karfl›l›¤› muhabir hesap-
lar›na alacak geçmeden DAB düzenlenemez. Bu çeklerin yurda giriflinde
gümrük idarelerine beyan edilme zorunlulu¤u yoktur.
‹hracat bedellerinin euro-çek ile ödenmesinde DAB, euro-çek bedelleri

çeki veren bankaca garanti edilen limit dahilinde ise ifltira an›nda; euro-
çek bedelleri çeki veren bankaca garanti edilen limitlerin üzerinde ise
çek karfl›l›klar› muhabir hesab›na geçti¤inde düzenlenir. Bu çeklerin yur-
da giriflinde gümrük idarelerine beyan edilme zorunlulu¤u yoktur.
Türkiye’deki bankalarca ihracat bedeli olarak düzenlenen çeklerin ifltira
edilmeleri halinde DAB düzenlenebilmesi için çeki düzenleyen bankan›n
çek bedeli dövizlerin yurt d›fl›ndan geldi¤ini ispatlamas› flart› aran›r.
‹hracat bedelleri, ithalatç›, ihracatç› veya bunlar ad›na hareket etti¤ini
beyan eden Türkiye’de veya yurtd›fl›nda yerleflik üçüncü kifliler taraf›n-
dan Türk Liras› veya konvertibl bir döviz cinsinden efektif olarak getiri-
lebilir. Bu kifliler getirdikleri paray› mutlaka gümrük idarelerinden alacak-
lar› DBT (Döviz Beyan Tutana¤›) ile belgelendirmek zorundad›rlar. An-
cak her bir gümrük beyannamesi itibariyle 100.000 ABD dolar› ve efliti-
ne kadar Türk Liras› ve di¤er konvertibl döviz cinsinden getirilen efek-
tifler ile Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›lan SSCB yerine kurulan ülkelere ger-
çeklefltirilen ihracat bedellerinin efektif olarak getirilmesi halinde Döviz
Beyan Tutana¤› flart› aranmaz.
Döviz Beyan Tutana¤› ibraz edilmek suretiyle kendisine efektif tevdi edi-
len bankalarca DBT ekinde, DBT düzenlenmesini teminen gümrük ida-
relerine ibraz› zorunlu olan ilgilinin ithalatç› veya ihracatç› firma taraf›n-
dan yetkilendirildi¤ine dair noter veya konsolosluklarca düzenlenmifl
belge ile efektifi getiren kiflinin pasaportunun aranmas›, ayr›ca pasapor-
tunun hüviyeti belirleyen sayfas› ile yurda girifli gösteren sayfan›n birer
fotokopisinin DBT’ye eklenmesi gerekmektedir.
Bankalarca yurtd›fl›nda yolcu beraberi getirilen ihracat bedeli olarak ge-
tirilen efektiflerin al›fl›n›n yap›labilmesi için efektiflerin DBT’nin düzenle-
me tarihinden itibaren 15 gün içinde bankalara tevdi edilmesi gerek-
mekte olup, bu süre içinde bankalara tevdi edilen efektiflerin ilgilinin ta-
lebine istinaden al›fl›n›n yap›larak DAB’ye ba¤lanmas› veya adlar›na aç›-
lan döviz tevdiat hesaplar›na al›narak bu hesaptan bilahare döviz al›fl›
yap›lmas› mümkündür.
‹hracat bedelleri, Türkiye’deki bankalarca yurt d›fl›ndaki bankalara ve
gerçek veya tüzel kiflilere aç›lan kredilerden karfl›lanabilir.
Her bir gümrük beyannamesi itibariyle ihracat bedellerinin 100.000
ABD dolar› veya eflitine kadar seyahat çeki ve fiili ihraçtan sonra kredi
kart›yla ödenmesi mümkündür.
‹hracat say›lan sat›fl ve teslim bedelleri herhangi bir tutarla s›n›rl› olmak-
s›z›n seyahat çeki, kredi kart› veya döviz beyan tutana¤› aranmaks›z›n
efektifle ödenebilir.
Gümrük beyannamesinde kay›tl› imalatç› firma lehine gelen dövizlerin,

imalatç› ve ihracatç› firmalar›n yaz›l› beyanlar› do¤rultusunda ihracatç›
firma ad›na DAB düzenlenerek ihracat bedeli olarak al›fl›n›n yap›lmas›
mümkündür.
Gümrük beyannamesinde belirtilen al›c› firma veya bu firma d›fl›ndaki
gerçek veya tüzel kifliler taraf›ndan havale olarak gönderilen dövizlerin,
herhangi bir referans veya fatura numaras›yla irtibatland›r›lm›fl olup ol-
mad›¤›na bak›lmaks›z›n ihracatç›n›n beyan edece¤i gümrük beyanna-
mesi konusu ihracat›n bedeli olarak al›fl›n›n yap›lmas› mümkündür.
‹hracatç›lar›n serbest kullan›m›na b›rak›lan tutarlar›n bilahare ayn› ihra-
cat›n bakiye bedelini teflkil etmek kayd›yla al›fl› yap›labilir. Bu durumda
ihracatç›ya serbest kurdan ödeme yap›larak düzenlenecek DAB üzerine,
gümrük beyannamesi ve daha önceden düzenlenen DAB’nin tarih ve
say›s› kaydedilir.
Fiili ihraçtan sonra bedel al›fl› yap›lan ifllemlerde, ihracat bedellerinin ih-
racatç›lara ödenmesinde gecikme olmamas›n› teminen bankalar, güm-
rük beyannamesinin mükellef nüshas› veya ilgili gümrük müdürlü¤ü ta-
raf›ndan gümrük beyannamesiyle ilgili bilgi kendilerine gönderilmeden
ihracatç›n›n beyan›na istinaden döviz al›fl, ihracat bedellerinin mahsu-
ben ödemelerde kullan›lmas›na izin verilen hallerde de mahsup ifllemi
yapabilirler.
Serbest Kullan›ma B›rak›lan Dövizlere ‹liflkin Esaslar
‹hracat bedeli konvertibl dövizlerin en az %70’inin fiili ihraç tarihinden

itibaren 90 gün içinde al›fl›n›n yap›lmas› halinde bakiye %30’lara teka-
bül eden k›s›mlar› üzerinden ihracatç›lar serbestçe tasarruf edebilirler.
Her bir gümrük beyannamesi konusu ihracat bedelinin k›s›m k›s›m gön-
derildi¤i durumlarda ihracat bedelinin fiili ihraç tarihinden itibaren 90
gün içinde %70’lik k›sm›n›n al›fl›n›n yap›lm›fl olmas› halinde kalan k›s›m
ihracatç›n›n serbest kullan›m›na b›rak›l›r.
Konsinye ihracatta, kesin sat›fl faturas› tarihinden itibaren 90 gün için-
de fatura bedelinin %70’inin al›fl›n›n yap›lmas› halinde kalan bedeller ih-
racatç›n›n serbest kullan›m›na b›rak›l›r.
Gümrük beyannamesinde ödeme fleklinin, peflin veya al›c› firma prefi-
nansman› ile akreditifli, vesaik mukabili olarak birlikte beyan edildi¤i du-
rumlarda, peflin ve prefinansman bedeli dahil ihracat›n bedelinin
%70’lik k›sm›n›n 90 gün içinde tahsil edilmesi ihracat hesab› kapat›larak
bakiye %30’lar üzerinde ihracatç›lar serbestçe tasarruf edebilirler.
‹fllenmemifl alt›n ve hizmet ihracat›nda (CFR ve CIF teslim flekline göre
yap›lan ihracatta navlun ve sigorta bedelleri dahil) ihracat bedellerinin
getirilmesi yükümlülü¤ü aranmaz.
Kirac›n›n sat›n alma hakk› bulunmayan finansal kiralama sözleflmesi çer-

çevesinde yurt d›fl› edilen mallar yurda geri getirilece¤inden bu ifllemden
elde edilen kira bedelleri hizmet bedeli döviz kabul edilerek kullan›m› ih-
racatç›n›n serbest tasarrufuna b›rak›l›r.
Peflin Ödemeli ‹hracat ‹fllemlerinde Kambiyo Tahsil ‹fllemleri

Peflin ödeme kapsam›nda yap›lan ihracat ifllemlerinde kambiyo kapama sü-
reçleri di¤er ihracat türlerine göre biraz daha farkl›l›k arzetti¤i için bunu ayr› bir
bölüm halinde aktarman›n daha faydal› olaca¤› aç›kt›r.
‹hracat bedelinin fiili ihracattan önce tahsil edildi¤i bu ödeme fleklinde uygu-
lanacak esaslar afla¤›daki hükümler çerçevesinde yürütülür:
1) Peflin bedeller, konvertibl döviz veya TL üzerinden tahsil edilebilir. Tahsil
edilen bu paralar›n peflin ihracat bedeli olarak al›fl›n›n yap›labilmesi için
yurtd›fl›ndan geldi¤inin tespiti flartt›r. Ancak 100.000 ABD dolar› veya efli-
ti döviz tutar›na kadar efektifler ile Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›lan SSCB ye-
rine kurulan ülkelere gerçeklefltirilecek ihracat›n bedeli olarak al›fl›n›n ya-
p›lmas› talep edilen efektiflerde herhangi bir tutarla s›n›rl› olmaks›z›n
gümrük idarelerince düzenlenen Döviz Beyan Tutana¤› (DBT) aranmaz.
DBT ibraz edilmeksizin 100.000 ABD dolar› veya efliti döviz tutar›na ka-
dar efektifler ile Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›lan SSCB yerine kurulan ülkele-
re gerçeklefltirilecek ihracat için efektif olarak gelen peflin bedellerin al›-
fl›nda Döviz Al›m Belgelerinin düzenlenmesi s›ras›nda üzerine afla¤›daki 2
numaral› maddede belirtilen bilgilere ek olarak Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›-
lan SSCB yerine kurulan ülkelere gerçeklefltirilecek ihracat bedeli oldu¤u
veya 100.000 ABD dolar› veya efliti döviz tutar›na kadar bedel al›fl›n›n
DBT ibraz edilmeksizin efektife veya seyahat çekine istinaden yap›ld›¤› da
mutlaka kaydedilecektir.
2) Peflin ihracat bedelleri afla¤›daki yöntemlerden biriyle tahsil edilebilir:
a. Bankalar arac›l›¤› ile havale fleklinde
b. ‹thalatç›, ihracatç› veya bunlar ad›na hareket etti¤ini beyan eden üçün-
cü kiflilerce çek ve efektif olarak
c. Döviz satan kiflinin yurt d›fl›nda yerleflik oldu¤unun belgelenmesi veya
kredi kart›n›n yurtd›fl›ndan verilmifl oldu¤unun döviz al›m belgesi dü-
zenleyen banka taraf›ndan tespiti halinde kredi kart›yla.
Peflin ihracat bedellerinin tahsili esnas›nda düzenlenecek döviz al›m belgele-
ri üzerine afla¤›daki bilgiler yaz›l›r:
a. bedelinin hangi ihracatç› ad›na geldi¤i,
b. bedelinin peflin ihracat bedeli oldu¤u,
c. ne flekilde gönderildi¤i (havale, çek veya efektif)
d. peflin bedelin süresi.
3) Getirilen peflin bedeller karfl›l›¤›nda ihracat, bedeli gönderen veya getiren

ithalatç›ya ya da bedeli gönderen veya getiren ithalatç›n›n bilahare beyan
edece¤i bir di¤er ithalatç›ya yap›labilir.
4) Peflin bedel karfl›l›¤› ihracat›n 18 ay içinde yap›lmas› gereklidir. Ancak ge-
mi infla ve ihrac›n›n finansman› amac›yla getirilecek peflin bedellerin kul-
lan›m süresi 24 ay olabilir. Peflin bedelin vadesinin bafllang›ç tarihi
DAB’nin düzenlendi¤i tarihtir.
5) Peflin bedellerin ihracatç› veya yurtd›fl›nda yerleflik kifliler ad›na aç›lan dö-
viz tevdiat hesaplar›na al›nmas› ve bu hesaptan k›s›m k›s›m dahi olsa al›-
fl›n›n yap›lmas› mümkün oldu¤u gibi döviz tevdiat hesaplar›na al›nan pe-
flin bedellerin fiili ihraç tarihinden sonra gerçekleflen ihracat›n bedeli ola-
rak da al›fl› yap›labilir. Bu durumda ihraç tarihinden sonra gerçekleflen ih-
racat›n bedeli olarak da al›fl› yap›labilir. Bu durumda ihracat bedellerinin
en az %70’inin fiili ihraç tarihinden itibaren 90 gün içinde al›fl›n›n yap›l-
mas› halinde ihracat hesab› kapat›larak bakiye tutarlar ihracatç›lar›n ser-
best kullan›m›na b›rak›l›r.
6) Hizmet ihrac› ve ihracat say›lan sat›fl ve teslimler karfl›l›¤›nda gelen peflin
bedellerle aç›lan döviz tevdiat hesaplar›ndan da k›s›m k›s›m bedel al›fl› ya-
p›labilir.
7) Peflin ödenen mal bedelleri, iade edilmeleri veya ihracat›n süresi içinde
gerçeklefltirilmemesi halinde döviz al›m belgesinin düzenlendi¤i tarihten
itibaren prefinansman hükümlerine tabi tutulur.
8) ‹hracatç›lara kesin sat›fltan önce “konsinye avans›” olarak al›fl›n›n yap›lma-
s› istenen bedellerin al›fl› peflin bedel olarak yap›l›r.
9) Peflin bedel faiz flart›yla gönderilmifl ise faiz tutar›n›n mal ihrac› suretiyle
ödenmesi mümkün olup bu tutar için TL olarak ayn› kur üzerinden döviz
al›m belgesi düzenlenir. Faiz tutar›n›n mal ihrac›yla ödenemeyen k›s›mla-
r› prefinansman hükümlerine tabi tutulur.
Peflin ‹hracat ‹fllemlerinde Kambiyo Taahhüdünün

Kapat›lmas›na ‹liflkin Esaslar
Peflin bedellerin ihraç taahhüdü, afla¤›daki flekillerde ve mutlaka ihracattan
elde edilen bedellerle kapat›l›r.
Mal ihrac›nda ihracatç›lar taraf›ndan gümrük beyannamesi üzerine ihracat›n
peflin bedel karfl›l›¤› yap›ld›¤› belirtilir.
Peflin bedelinin al›fl›n› yapan banka, gümrük beyannamesine iliflkin bilginin
gönderildi¤i bankadan farkl› ise gümrük beyannamesine iliflkin bilginin gönderil-
di¤i banka taraf›ndan al›fl› yapan bankaya nezdindeki döviz al›m belgesi nüshas›-
na gerekli notu düflmesi için bilgi verilir.
Döviz Tevdiat Hesaplar›ndan ‹hracat Bedeli Al›fl›

1) ‹hracat bedelleri, paran›n yurtd›fl›ndan geldi¤inin tespiti kayd›yla d›flar›da
yerleflik gerçek veya tüzel kifliler ad›na aç›lan döviz tevdiat hesaplar›ndan tahsil
edilebilir. Türkiye’ye ithal edilen mal bedelleri ile görünmeyen ifllemlere iliflkin
transferlere konu döviz ödemeleri, d›flar›da yerleflik kifliler ad›na aç›lan döviz tev-
diat hesaplar›na muhabir bankalar›n veya hesap sahibi kiflilerin talimat› üzerine
tevdi edilebilir. Döviz tevdiat hesaplar›na yat›r›lacak bu bedeller, yurtd›fl›ndan gel-
mifl döviz olarak kabul edilir.
2) Yurtd›fl›nda taahhüt faaliyetlerinde bulunan Türk firmalar›n›n, s›fatlar›n›
tevsik etmeleri kayd›yla yurda getirilmesi zorunlu olmayan dövizlerle açt›racakla-
r› döviz tevdiat hesaplar›ndan ya da yurt içindeki veya d›fl›ndaki bankalardan sa¤-
lad›klar› döviz kredileriyle aç›lan hesaplardan yurt d›fl›ndaki taahhüt iflleri kapsa-
m›nda kendilerince veya baflka firmalarca yap›lan ve yap›lacak ihracat›n (al›c› ola-
rak kendileri veya baflka firma gözükebilir) bedelleri ödenebilir.
Türkiye’de kamu kurum ve kurulufllar›nca aç›lan uluslararas› ihaleyi kazanan
Türk müteahhitlerinin istihkaklar› karfl›l›¤›nda elde ettikleri TL’lerin veya karfl›l›¤›-
n›n dövize dönüfltürülmesi suretiyle (sözkonusu TL’lerin istihkak karfl›l›¤› oldu¤u-
nun belgelenerek ispat edilmesi kayd›yla) açt›klar› döviz tevdiat hesaplar›n›n bu
firmalar›n yurt d›fl›nda üstlendikleri ifllerin gere¤i olarak bu firmalarca veya üçün-
cü kiflilerce yap›lacak ihracat bedellerinin karfl›l›¤› olarak kullan›lmas› mümkündür.
3) ‹hracat bedellerinin, en geç bedel getirme süresi sonunda al›fl› yap›lmak
kayd›yla ihracatç› ad›na aç›lacak döviz tevdiat hesaplar›na al›nmas› ve bu hesap-
ta tutulmas› mümkün olup bu hesaptan k›smen veya tamamen ihracat bedeli ola-
rak al›fl yap›labilir. Ancak bu halde ihracat bedeli al›fl›n›n fiili ihraçtan 90 günden
sonraki bir tarihte yap›lmas› halinde bedelin %30’u ihracatç›lar›n serbest tasarru-
funa b›rak›lmayarak tamam›n›n al›fl›n›n yap›lmas› zorunludur.
4) Bir ihracatç›n›n firman›n vekili bulunan kifli veya firmalar ad›na yurt d›fl›n-
dan gelen döviz veya efektiflerle aç›lan döviz tevdiat hesaplar›ndan vekaletname-
nin fiili ihraçtan önce düzenlenmesi flart›yla vekili bulunulan ihracatç› firma ad›na
ihracat bedeli al›fl› yap›labilir.
5) Türkiye’de yerleflik say›lmakla birlikte yurt d›fl›nda serbest meslek ve müs-
takil ifl sahibi olarak çal›flan ve bu faaliyetlerini yurt d›fl›ndaki temsilciliklerimizden
al›nacak belgeler veya pasaport kay›tlar›yla tevsik eden yurttafllar ad›na aç›lacak
döviz tevdiat hesaplar›ndan, hesaptaki paralar›n yurt d›fl›ndan geldi¤inin ve ihra-
cat›n ayn› kifliye yap›ld›¤›n›n tespiti kayd›yla ihracat bedeli olarak al›fl yap›lmas›
mümkündür.
6) Yurtd›fl›nda oturma ve çal›flma iznine sahip olanlar ile daimi veya geçici
olarak kamu kurulufllar›nca görevlendirilmifl bulunan Türk vatandafllar›na ‹hracat
Yönetmeli¤i esaslar› çerçevesinde yap›lacak otomobil ve dayan›kl› tüketim malla-
r› ihracat›na iliflkin mal bedellerinin bu kiflilerin açt›rd›klar› kredi mektuplu döviz
tevdiat hesaplar›ndan al›fl›n›n yap›lmas› mümkündür.
7) ‹lk yat›r›m ve tesis safhas›nda kullan›lmak üzere serbest bölgelere ihraç

edilen ve al›c›s› bölge iflleticisi olan mallar›n bedelinin, yurt d›fl›ndan gönderilme-
mesi halinde, an›lan bölgelerde bankalar›n faaliyete geçmesine kadar, al›c›n›n Tür-
kiye’deki bankalar nezdindeki döviz tevdiat hesaplar›ndan veya ihracat›n TL üze-
rinden yap›lm›fl olmas› halinde TL tevdiat hesaplar›ndan ödenmesi mümkündür.
‹HRACATTA KAMB‹YO HESABININ KAPATILMASINA ‹L‹fiK‹N ESASLAR

Genel Esaslar
1)‹hracat hesaplar›, gümrük beyannamesi tutar› 100.000 ABD dolar›na ka-
dar ihracat ifllemleri hariç olmak üzere gümrük beyannamesi, fatura ve yurtd›fl›-
na döviz ödenmesini gerektiren belgeler ile bedelin tahsiline iliflkin döviz al›m bel-
gesinin bir araya gelmesiyle bankalar taraf›ndan kapat›l›r.
2) ‹hraç hesab›n›n kapat›labilmesi için gümrük beyannamesinin mükellef
nüshas›n›n asl› veya noterce onayl› fotokopisi ya da gümrük nüshas›n›n gümrük-
çe onayl› fotokopisinin hesab› kapatacak bankaya ibraz› flartt›r. Ancak talimatla-
r›m›z uyar›nca gümrük beyannamesine bir not konulmas› gerekiyorsa bu notlar
mutlaka gümrük beyannamesinin mükellef nüshas› asl›na konulur ve bir fotoko-
pisinin al›nmas›n› müteakip ilgilisine iade edilir.
3) Gümrük beyannamesi mükellef nüshas› asl›n›n ya da gümrük veya mükel-
lef nüshas›n›n gümrük veya noter onayl› fotokopisinin ibraz edilmemesi halinde
ihracat hesab› kapat›lamayaca¤›ndan ilgili kambiyo merciine bildirim yap›laca¤›
tabidir.
4) ‹hracatç›n›n sat›fl sözleflmesi gere¤ince ibraz etmesi zorunlu oldu¤u di¤er
belgeler bankalar ile al›c› ve sat›c› aras›ndaki özel hukuk iliflkisiyle ilgili olup Türk
Paras›n›n K›ymetini Koruma mevzuat›na, yani kambiyo ile ilgili bir iflleme tabi de-
¤ildir.
5) ‹hracat bedelleri farkl› bir bankaya gönderilmifl ise bu banka ihracat hesa-
b›n› kapatacak olan bankaya bilgi verir.
6) ‹hracat bedeli dövizlerin sat›fl faturas›nda kay›tl› döviz cinsinden veya ABD
dolar›ndan farkl› bir döviz cinsinden tahsili halinde, gelen dövizin sat›fl faturas›n-
da kay›tl› döviz cinsinden veya ABD dolar›ndan farkl› bir döviz cinsinden tahsil
edilmesi halinde gümrük beyannamesinde kay›tl› ABD dolar› tutar› döviz al›m bel-
gesi düzenlendi¤i tarihteki TCMB çapraz kurlar›ndan gelen döviz cinsine çevrilir.
‹hracat Kambiyo Hesab›n›n Kapat›lmas›ndaki Sorumluluk

1) ‹hracat bedellerinin tahsilinden ve ihracat hesaplar›n›n bedel getirme sü-
resi içinde kapat›lmas›ndan ihracatç›lar sorumludur.
2) ‹hracatta arac›l›k eden bankalar ihracat bedellerinin tahsilini izlemekle yü-
kümlü olduklar›ndan gerekli tedbirleri almak zorundad›rlar.
Terkin Kavram› ve Kambiyo Esaslar›

1) Her bir gümrük beyannamesi itibariyle 100.000 ABD dolar›na veya eflitine
kadar tutardaki aç›k ihracat hesaplar› mücbir sebep belgesi aranmaks›z›n ve kam-
biyo mercilerine ihbar› yap›lmaks›z›n ve firmalar›n terkin talebinin bulunup bulun-
mad›¤›na bak›lmaks›z›n bankalar taraf›ndan terkin edilmek suretiyle kapat›l›r.
2) Mücbir sebep halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle 200.000 ABD
dolar› veya eflitine kadar noksanl›klar ile mücbir sebep belgesi aranmaks›z›n ihra-
catç›lar›n bir önceki takvim y›l›nda ve/veya cari y›lda gerçeklefltirilerek al›fl›n› yap-
t›rd›klar› ihracat bedeli dövizlerin yüzde befline (%5) kadar olan aç›k ihracat he-
saplar›yla ilgili döviz getirme yükümlülü¤ünü kald›rmaya kambiyo müdürlükleri
yetkilidir.
3) Terkin edilen ihracat bedeli dövizlerin bilahare yurda getirilerek al›fl›n›n ya-
p›lmas›n›n talep edilmesi halinde karfl›l›¤› TL ilgililerine serbest kurdan ödenir.
4) Bedel al›fl› döviz beyan tutana¤› ibraz edilmeksizin efektif, seyyah çeki ve
kredi kart›na istinaden yap›lm›fl ise bu tutarlar ile terkin edilecek döviz tutar› top-
lam› 100.000 ABD dolar›n› geçemez. Baflka bir ifadeyle, terkin edilebilecek tutar,
100.000 ABD dolar›ndan yukar›da belirtilen flekilde al›fl› yap›lan tutarlar›n düflü-
rülmesinden sonra kalan tutar› aflamaz.
ÖZEL ‹HRACAT TÜRLER‹NDE KAMB‹YO KAPAMA ESASLARI

Kabul Kredili Ödeme Kapsam›nda ‹hracat ve Kambiyo Kapama
Kabul kredili ödeme çerçevesinde gerçeklefltirilecek ihracat için düzenlenen
poliçeler (draft, bill of exchange), akreditifli, vesaik mukabili ve mal mukabili öde-
me flekilleriyle ilgili usullere göre iflleme tabi tutulur. Ancak poliçelerle ilgili olarak
kambiyo mevzuat›m›z baz› düzenlemeler yapmakta ve çeflitli hükümler ileri sür-
mektedir.
Poliçeler, konvertibl bir döviz cinsi veya Türk Liras› üzerinden düzenlenmifl ise
senedin ciro edildi¤i tarihteki iskonto oran› uluslararas› para piyasas›nda geçerli
faiz oran›n› aflmamas› kayd›yla yurt içindeki veya d›fl›ndaki bankalara iskonto et-
tirilebilmektedir.
Konvertibl bir döviz cinsi üzerinden düzenlenmifl poliçelerin yurt içinde veya
d›fl›nda fiili ihraçtan itibaren 90 gün içinde iskonto ettirilmesi halinde, poliçe be-
delinden kambiyo giderlerinin düflülmesinden sonra kalan tutar›n %70’ini aflan
k›sm› ihracatç›n›n serbest kullan›m›na b›rak›labilmektedir.
Poliçelerin “keflideciye rücu edilemeyece¤i” flart›n› tafl›mas› halinde döviz
al›m belgeleri, poliçelerin Türkiye’deki bankalarca iskonto ettirilmesi halinde, mu-
habirleri nezdindeki hesaplar›n›n senet vadesinde alacakland›r›ld›¤› tarihte de¤il,
iskonto tarihinde senet bedelinin tamam› üzerinden düzenlenmekte ve DAB’lar›n
üzerine iskonto tutar› not düflülmektedir.
“Keflideciye rücu edilemeyece¤i” flart›n› tafl›yan poliçelerin yurtd›fl›nda iskon-

to ettirilmesi halinde ise döviz al›m belgeleri, en erken senet bedelinin net tutar›-
n›n muhabirleri nezdindeki hesaplar›na alacak verildi¤inin ö¤renildi¤i tarihte ve
gelen bedel üzerinden düzenlenmektedir. Bu durumda düzenlenen DAB’lar›n
üzerine de iskonto tutar›na iliflkin olarak not düflüldü¤ünü görmekteyiz.
‹hracatç›n›n talebi halinde serbest kullan›ma b›rak›labilecek en çok %30’luk
tutar, iskontonun yurt içinde veya d›fl›nda yap›l›p yap›lmad›¤›na bak›lmaks›z›n se-
net bedelinden iskonto tutar› düflüldükten sonra kalan bedel üzerinden hesaplan-
maktad›r.
Keflidecilerine rücu edilebilen nitelikte düzenlenmifl poliçelerle ilgili olarak ise
sözkonusu poliçelerin Türkiye’deki bankalarca iskonto edilmesi halinde DAB’lar,
iskonto tarihinde de¤il, muhabirleri nezdindeki hesaplar›n senet vadesinde ala-
cakland›r›ld›¤› tarihte senet bedelinin tamam› üzerinden düzenlenecek ve üzeri-
ne iskonto tutar›yla ilgili not konularak ihracat hesab› kapat›lacakt›r hükmü geti-
rilmifltir. Ancak DAB’lar poliçelerin yurt d›fl›ndaki muteber bir bankan›n garantisi-
ni veya kabulünü veya muhatap lehine verilmifl aval notunu tafl›mas› flart›yla is-
konto tarihinde de düzenlenebilmektedir.
Keflidecilerine rücu edilebilir nitelikteki poliçelerin yurtd›fl›nda iskonto ettiril-
mesi halinde ise döviz al›m belgeleri en erken senet bedelinin net tutar›n›n mu-
habirleri nezdindeki hesaplar›na alacak verildi¤inin ö¤renildi¤i tarihte gelen bedel
üzerinden düzenlenmektedir.
Kredili ‹hracatlarda Kambiyo Esaslar›

‹hracat Yönetmeli¤i’nde belirtilen esaslar çerçevesinde, ihracat bedellerinin
kambiyoda öngörülen sürelerin d›fl›nda tahsiline imkan veren kredili ihracat ifllem-
lerinde sat›fl sözleflmesindeki sürelere uygun bedellerinin tahsili için poliçe veya
bono düzenlenmesi halinde, bu poliçe ve bonolar›n iskonto ve tahsiline iliflkin hu-
suslar, yukar›da anlatt›¤›m›z kabul kredili ödeme ile ilgili esaslara göre yürütül-
mektedir. Poliçe düzenlenmemifl olmas› halinde ise sat›fl sözleflmelerindeki süre-
ler içinde gelen ihracat bedellerinin normal mal mukabili ihracat ifllemlerindeki
kambiyo kapama genel flartlar›na uygun olarak tahsili yap›lmaktad›r.
Al›c› Firma Prefinansman›

Al›c›, yani ithalatç› firmalardan ihracatç›lar›m›z›n temin ettikleri prefinans-
man, kambiyo mevzuat›m›za göre peflin döviz hükmünde kabul edilmektedir.
Al›c› firma prefinansman›, peflin ihracat bedeli olarak kabul edildi¤inden do-
lay› da, peflin ihracat ifllemleri için geçerli olan kambiyo kapama esaslar›, bu ko-
nuda da geçerlidir.
Takas Yoluyla ‹hracat

Mal ve/veya hizmet ihraç ve ithalinde karfl›l›kl› taraflar›n ayn› gerçek veya tü-
zel kifliler olmas› halinde, mal ve/veya hizmet ihraç bedelleri ile mal ve/veya hizmet
ithal bedellerinin herhangi bir para hareketi sözkonusu olmaks›z›n k›smen veya ta-
mamen birbiriyle takas (kambiyo kavram› olarak mahsup) edilmeleri mümkündür.
Mal veya hizmet ihraç bedelleri ile mal ithal bedellerinin takas edilmesi tale-
binin, mal ve/veya hizmet ihracat›n›n önce yap›lmas› halinde ihracat› için ihracat-
la ilgili olarak belirlenen tahsil süreleri, hizmet ihraç bedelleri için ise hizmete ilifl-
kin fatura ve/veya istihkak raporu tarihinden itibaren 180 gün içinde bankalara
yap›lmas› gerekmektedir. Mal ithalat›n›n önce yap›lmas› halinde ise fiili ithal tari-
hinden itibaren 180 gün, hizmet ithalinin önce yap›lmas› halinde ise mal ihrac›na
iliflkin bedellerin tahsil süreleri içinde bankalara yap›lmas› esast›r.
Kambiyo mevzuat›m›za göre hizmet ihrac› bedelleri ile hizmet ithali bedelle-
rinin takas talebi herhangi bir süreyle s›n›rl› tutulmam›flt›r.
Bankalara yap›lacak takas talebinde mal ithal ve ihrac› için ithal ve ihraç he-
sab›n›n kapat›lmas›na iliflkin belgelerin, hizmet ithal ve ihrac›nda fatura ve/veya
istihkak raporunun ibraz› gereklidir. Ayr›ca ihracatç› firmalar›m›z›n, takas ifllemle-
rinde hesaplar›n izlenmesi aç›s›ndan ithalat ve ihracat ifllemlerini ayn› banka ara-
c›l›¤›yla yürütmeye dikkat etmeleri gerekmektedir.
Hazine Müsteflarl›¤›’n›n 17 Haziran 1997 tarihli ve 27325 say›l› konuyla ilgi-
li olarak bankalara hitaben yay›nlam›fl oldu¤u bir yaz›da takas ile ilgili olarak flu
önemli hususa iflaret edilmektedir: “Arac› ihracatç› vas›tas›yla yap›lan ihracatta,
yurtd›fl›ndaki sat›c› ve al›c›n›n ayn› gerçek veya tüzel kifli olmas›, ithalat ve ihraca-
ta iliflkin gümrük beyannamelerinde imalatç› ve ihracatç› firma unvanlar›n›n birlik-
te kay›tl› olmas›, mahsup iflleminden yararlanacak firman›n imalatç› niteli¤ini ta-
fl›mas› ve fiili ithal veya ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde mukabil ithalat
veya ihracat›n gerçeklefltirilmesi flart›yla, imalatç› ve ihracatç›lar›n yapacaklar› it-
halat ve ihracata iliflkin mal bedelleri, k›smen veya tamamen birbiriyle takas (mah-
sup) edilebilecektir. Bu durumda takasa tabi tutulan bedeller için Türk Liras› ola-
rak ayn› kur üzerinden ihracatç› ad›na döviz al›m belgesi, imalatç› ad›na da Türk
Paras› Transfer Belgesi düzenlenecektir.”
Takas ifllemlerinde bankalar, takasa tabi tutulan bedeller için Türk Liras› ola-
rak ayn› kur üzerinden Döviz Al›m Belgesi (DAB) ve Türk Paras› Transfer Belgesi
(TPTB) düzenlemektedirler.
Ba¤l› Muamelede Kambiyo Kapama Esaslar›

Merkez Bankas›’n›n bankalara hitaben haz›rlam›fl oldu¤u uygulama talimat›
esaslar›na göre ihracatç› firmalar›m›z›n ba¤l› muamele ifllemlerinde afla¤›da mad-
deler halinde s›raland›¤›nda daha iyi anlafl›labilecek olan hususlara dikkat etme-
leri gerekmektedir:
Bankalar, ba¤l› muamele ifllemlerinde ihracatç› firmalardan konuyla ilgi-

li olarak ihracatç› birliklerinden ön izin al›nmas› flart›n› aramaktad›rlar.
‹hracatç› birli¤i, verdi¤i izin belgesinin bir örne¤ini ilgili beyan edilen
bankaya göndermek zorundad›r.
Hesaplar›n izlenmesi ve ifllemlerin takibi bak›m›ndan ithalat ve ihracat ifl-
lemleri ayn› banka taraf›ndan yürütülmek zorundad›r.
‹thalat ve ihracat›n ihracatç› birlikleri taraf›ndan verilen izin belgesinde-
ki süre içinde gerçeklefltirilmesi flartt›r.
Ba¤l› muamele kapsam›nda yap›lacak ihracat ve ithalat ifllemlerinde
gümrük beyannamelerinde belirtilen banka, izin al›nan banka ile ayn› ol-
mak zorundad›r.
‹hracat ve ithalat ifllemleri esnas›nda düzenlenen gümrük beyannamele-
ri üzerinde ödeme flekli olarak “ba¤l› muamele” kayd› düflülmesi gerek-
mektedir.
‹hracatç› birliklerince verilen süreyi takip eden en geç 90 gün içinde it-
halat ve ihracat hesab›n›n kapat›lmas›n› temin amac›yla arac›l›k eden
bankaya baflvurulmas› zorunludur.
‹hraç veya ithal bedellerinin k›smen veya tamamen hizmet veya tekno-
loji transferiyle ödenmesinin öngörüldü¤ü durumda, ithalatç› veya ihra-
catç›n›n düzenledi¤i fatura veya gerek duyulacak di¤er belgelerdeki tu-
tarlar esas al›nmaktad›r.
Faktoring ‹fllemlerinde Kambiyo Kapama Esaslar›

‹hracattan kaynakl› alacak hakk›n›n bir faktoring kurulufluna temlik (devir)
edilmesi durumunda, yap›lan anlaflma hükümlerine göre ihracatç›ya rücu edilebi-
lir veya edilemez flart›na ba¤l› olmaks›z›n, ihracat bedellerinin kambiyo mevzuat›
genel esaslar› çerçevesinde belirlenen bedel getirme süreleri içinde tahsilinden
faktoring flirketleri sorumludur.
‹hracatç› firman›n ihracat alaca¤›n› bir faktoring flirketine devretti¤ine (temlik
etti¤ine) iliflkin sözleflmeyi arac› bankaya ibraz etmesi halinde, ihracat bedelinin
tahsiline iliflkin kambiyo sorumlulu¤u do¤rudan faktoring flirketine geçmektedir.
‹THALAT VE KAMB‹YO ‹fiLEMLER‹

‹thalat ifllemlerinde kambiyo kapama sorumlulu¤u kald›r›lm›fl olup, ihracatta-
ki gibi bu yönde bir yükümlülük sözkonusu de¤ildir.
TÜRK‹YE’DE GÜMRÜK MEVZUATI VE ‹HRACAT ‹THALAT GÜMRÜKLEME ESASLARI
BEfi‹NC‹ BÖLÜM
TÜRK‹YE’DE
GÜMRÜK MEVZUATI
VE
‹HRACAT ‹THALAT
GÜMRÜKLEME ESASLARI
BEfi‹NC‹ BÖLÜM
TÜRK‹YE’DE GÜMRÜK MEVZUATI

VE
‹HRACAT ‹THALAT GÜMRÜKLEME ESASLARI
Türkiye’nin 1963 Ankara Anlaflmas› ile bafllayan Avrupa Birli¤i maceras›n›n

son halkas› olan 6 Mart 1995 tarihli 1/95 say›l› Ortakl›k Konseyi Karar› ile günde-
me gelen Gümrük Birli¤i, d›fl ticaret alan›nda oldu¤u kadar Türk gümrük mevzu-
at›nda da köklü de¤ifliklikleri beraberinde getirmifltir.
Ortakl›k Konseyi Karar›, Türkiye’nin 1 Ocak 1996 tarihinde gümrük birli¤ine
girebilmesinin ön koflulu olarak Türkiye’deki ihracat, ithalat, teflvik, kambiyo ve
gümrük mevzuatlar›nda AB’ye uyum esas›na dayal› de¤ifliklikleri flart koflmakta
idi. Türkiye, bu tarihten itibaren sözleflme flartlar›na uygun olarak ihracat, ithalat,
kambiyo ve teflvik gibi mevzuatlarda radikal de¤iflikliklere gitmifl ve d›fl ticaret
mevzuat›n› Avrupa Birli¤i normlar›na uyumlu hale getirmifltir. Ancak gümrük
mevzuat›n›n bu k›sa süre içinde köklü bir de¤iflikli¤e tabi tutulmas› birden bire
mümkün olamayaca¤› için bu konudaki uyum yasas›n›n ç›kmas› daha sonraki bir
tarihe, 5 fiubat 2000’e, sarkm›flt›r.
Avrupa Birli¤i’ne uyum amac›yla 4 Kas›m 1999 tarih ve 23866 say›l› Resmi
Gazete’de 4458 say›l› Gümrük Kanunu yay›nlanarak 5 fiubat 2000 tarihinde yü-
rürlü¤e girmifltir. Kanunun uygulama boyutuyla alakal› olarak 20 Ocak 2000 ta-
rih ve mükerrer 23939 say›l› Resmi Gazete’de yay›nlanan Gümrük Yönetmeli¤i de
ayn› tarihte yürürlü¤e girerek uyum çal›flmalar› tamamlanm›flt›r. Sözkonusu yö-
netmelik, 31 May›s 2002 tarihli mükerrer Resmi Gazete’de belli de¤iflikliklerle ye-
niden yay›nlanarak nihai halini alm›fl ve flu an yürürlükte olan gümrük mevzuat›-
n›n temelini oluflturmufltur.
Gümrük Birli¤i’ne girdi¤imiz 1 Ocak 1996 tarihinden yeni gümrük kanunu-
nun yürürlü¤e girdi¤i 5 fiubat 2000 tarihine kadar geçen süre içinde ise 1972 ta-
rihli 1615 say›l› eski Gümrük Kanunu yürürlükte kalmaya devam etmifltir. Ancak
bu süre zarf›nda de¤iflen d›fl ticaret mevzuat›yla uyumsuzluklar› gidermek maksa-
d›yla 30 Haziran 1995 tarihinde 564 say›l› kanun hükmünde kararname yay›nla-
narak durum geçici bir süre idare edilmifltir.
fiu anda güncel olarak gümrük mevzuat› dedi¤imizde temel olarak afla¤›da-

ki hukuk metinleri karfl›m›za ç›kar:
Gümrük Kanunu (4458 say›l›)

Gümrük Yönetmeli¤i
Gümrük Tarife Cetveli
‹lgili tebli¤ ve genelgeler
Kaçakç›l›kla Mücadele Kanunu (5607 say›l›)
Biz de çal›flman›n bu bölümünde, gümrük kanunu ve gümrük yönetmeli¤i

özelinde d›fl ticaret firmalar›nda çal›flan ihracat-ithalatç›lar gözüyle gümrükleme
ifllemleri noktas›nda temelde bilinmesi gereken hususlar› özetlemeye çal›flaca¤›z.
GÜMRÜK MEVZUATINA ‹L‹fiK‹N TEMEL KAVRAMLAR

VE
GENEL ESASLAR
TEMEL GÜMRÜK KAVRAMLARI

Türkiye Gümrük Bölgesi: Türkiye Cumhuriyetinin, karasular›n›, iç sular› ve ha-
va sahas›n› da kapsayan Türkiye Cumhuriyeti topraklar›na verilen isimdir.
Kifli: Gerçek ve tüzel kifliler ile hukuken tüzel kiflilik statüsüne sahip olmamak-
la birlikte yürürlükteki mevzuat uyar›nca hukuki tasarruflar yapma yetkisi tan›nan
kifliler ortakl›¤›n› ifade eden bir terim olarak gümrük mevzuat›m›zda kullan›l›r.
Yerleflik Kifli: Türkiye gümrük bölgesinde kanuni ikametgah› olan bütün ger-
çek kifliler ile bu bölgede kay›tl› iflyeri, kanuni ifl merkezi veya flubesi bulunan bü-
tün tüzel kifli veya kifliler ortakl›¤›n› ifade eder.
Ticaret Politikas› Önlemleri: Gözetim veya korunma önlemleri, miktar k›s›tla-
malar› ve ithalat veya ihracat yasaklamalar› gibi eflyan›n ithal ve ihrac› ile ilgili hü-
kümlerle belirlenmifl tarife d›fl› önlemleri ifade eden bir kavramd›r.
Serbest Dolafl›mda Bulunan Eflya: Türkiye’nin taraf oldu¤u uluslar aras› an-
laflmalara ait hükümler sakl› kalmak kayd›yla, serbest dolafl›ma girifl rejimine tabi
tutularak Türkiye Gümrük Bölgesine giren eflya ile üretiminde kullan›lan girdilerin
yerli olup olmad›¤›na bak›lmaks›z›n 4458 say›l› Gümrük Kanunu’nun 18. ve 19.
maddesi hükümlerine göre Türk menfleli say›lan eflyay› ifade eder.
Gümrük Kanunu’nun 18. ve 19. maddesi hükümlerine göre bir eflyan›n Türk
menfleli say›labilmesinin ölçütleri flu flekilde s›ralanabilir:
1) Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eflya, o ülke menflelidir.
2) Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eflya ifadesinden flu ürünle-
ri anlamak gerekir:
a) O ülkede ç›kart›lan madencilik ürünleri,
b) O ülkede toplanan bitkisel ürünler,
c) O ülkede do¤an ve yetifltirilen canl› hayvanlar,
d) O ülkede yetifltirilen canl› hayvanlardan elde edilen ürünler,
e) O ülkede tutulan ve avlanan bal›kç›l›k ve avc›l›k ürünleri,
f) O ülkede kay›tl› veya tescilli olup, o ülkenin band›ras›n› tafl›yan araçlar

taraf›ndan sözkonusu ülkenin kara sular› d›fl›ndaki denizlerden ç›kart›-
lan av ürünleri ve di¤er deniz ürünleri,
g) Sözkonusu ülkede kay›tl› ya da tescilli olan ve ülkenin band›ras›n› tafl›-
yan, fabrika gemilerde (f) seçene¤inde öngörülen ürünlerden elde edi-
len eflya,
h) O ülkenin kara sular› d›fl›ndaki denizlerin dibinden ya da deniz dibinde-
ki topra¤›n alt›ndan münhas›r iflletme hakk›na sahip olarak o ülke ta-
raf›ndan ç›kart›lan ürünler,
i) Sadece hammadde elde etmek için o ülkede toplanan, imalat ifllemle-
rinden veya kullan›m kal›nt›lar›ndan elde edilen at›k ve art›klar,
j) Yukar›daki maddelerde say›lan eflyadan üretimin herhangi bir aflama-
s›nda elde edilen eflya ile bunlar›n türevlerinden elde edilen eflya. (GK,
m.18)
3) Üretimi birden fazla ülkede gerçeklefltirilen eflyan›n bir ülke menfleli say›-
labilmesi için,
o ülkede yeni bir ürün imal edilmesi veya imalat›n önemli bir aflamas›n›n ve
ekonomik yönden gerekli görülen en son esasl› iflçilik ve eylemin o ülkede yap›l-
mas› gerekir. (GK, m.19)
Gümrük Statüsü: Eflyan›n Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolafl›ma gir-
mifl olup olmad›¤› yönünden durumunu ifade eder.
Gümrük Vergileri: Yürürlükteki hükümler uyar›nca eflyaya uygulanan ithalat
veya ihracat vergilerinin tümünü ifade etmek için kullan›lan genel bir kavramd›r.
‹thalat Vergileri: Eflyan›n ithalat›yla ilgili olarak gümrükçe al›nmas› gereken
gümrük vergilerini ve gümrük vergisine efl etkili bütün mali yükleri ifade etti¤i gi-
bi ayr›ca, tar›m politikas› veya ifllenmifl tar›m ürünleriyle ilgili özel düzenlemeler
çerçevesinde al›nan ithalat vergilerini de kapsayan bir kavramd›r.
‹hracat Vergileri: Eflyan›n ihracat›yla ilgili olarak al›nmas› gereken gümrük
vergilerini ve gümrük vergisine efl etkili bütün mali yükleri ifade etti¤i gibi ayr›ca,
tar›m politikas› veya ifllenmifl tar›m ürünleriyle ilgili özel düzenlemeler çerçevesin-
de al›nan ihracat vergilerini de kapsayan bir kavramd›r.
Yükümlü: Gümrük yükümlülüklerini yerine getirmekle sorumlu olan bütün ki-
flileri ifade eder.
Gümrük Yükümlülü¤ü: Bir kiflinin yürürlükteki mevzuat uyar›nca ithalat veya
ihracat vergisi ödeme yükümlülü¤ünü ifade eder.
Gümrük Gözetimi: Gümrük mevzuat›na ve gereken hallerde gümrük gözeti-
mi alt›ndaki eflyaya uygulanacak di¤er hükümlere uyulmas›n› sa¤lamak üzere güm-
rük idareleri taraf›ndan genel olarak uygulanan ifllemleri karfl›layan bir terimdir.
Gümrük Denetimi: Gümrük mevzuat›na ve gereken hallerde gümrük gözeti-

mi alt›ndaki eflyaya uygulanacak di¤er hükümlere uyulmas›n› sa¤lamak üzere efl-
yan›n muayenesini, belgelerin varl›¤›n›n ve gerçekli¤inin kan›tlanmas›n›, iflletme
hesaplar›n›n, defterlerinin ve di¤er yaz›l› belgelerin tetkikini, nakil araçlar›n›n kon-
trolünü, bagajlar›n ve kiflilerin yanlar›nda ya da üstlerinde tafl›d›klar› eflyan›n kon-
trolünü, idari araflt›rmalar ve benzeri di¤er ifllemlerin yap›lmas› gibi, özel ifllemle-
rin yerine getirilmesini ifade eder.
Eflyan›n Gümrükçe Onaylanm›fl Bir ‹fllem veya Kullan›ma Tabi Tutulmas›: Bir
eflyan›n gümrüklerde afla¤›daki ifllemlerden birine tabi tutulmas›n› ifade eder:
1) Bir gümrük rejimine tabi tutulmas›n›,
2) Bir serbest bölgeye girmesini,
3) Türkiye gümrük bölgesi d›fl›na yeniden ihrac›n›,
4) ‹mhas›n›,
5) Gümrü¤e terk edilmesini.
Gümrük Rejimi: Gümrü¤e gelen bir eflya için kiflilerin yapacaklar› afla¤›daki
ifllemlere verilen genel bir kavram olup toplam sekiz rejim sözkonusudur:
1) Serbest dolafl›ma girifl rejimi,
2) Transit rejimi,
3) Antrepo rejimi,
4) Dahilde iflleme rejimi,
5) Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi,
6) Geçici ithalat rejimi,
7) Hariçte iflleme rejimi,
8) ‹hracat rejimi
Gümrük Beyan›: Belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde eflyan›n bir gümrük

rejimine tabi tutulmas› talebinde bulunulmas›na gümrük beyan› ad› verilir.
Beyan Sahibi: Kendi ad›na beyanda bulunan kifliyi veya ad›na beyanda bulu-
nulan kifliyi ifade eder.
Eflyan›n Gümrü¤e Sunulmas›: Gümrük idaresine ya da gümrükçe tayin edilen
veya uygun görülen herhangi bir yere getirilmesi üzerine, belirlenen usul ve esas-
lara uygun olarak gümrük idarelerine yap›lan bildirim için kullan›lan bir tabirdir.
Eflyan›n Teslimi: Eflyan›n tabi tutuldu¤u gümrük rejimiyle öngörülen amaçlar
do¤rultusunda gümrük idarelerince ilgilisine teslimini ifade eder.
Rejim Hak Sahibi: Gümrük beyan›n› yapan veya hesab›na gümrük beyan› ya-
p›lan kifliyi veya bu kifliye ait bir gümrük rejimi ile ilgili haklar›n ve yükümlülükle-
rin devredildi¤i kifliyi ifade etmek için kullan›l›r.
‹zin Hak Sahibi: Kendisine herhangi bir sebeple izin verilen kifli ifade eder.
Elleçleme: Gümrük gözetimi alt›ndaki eflyan›n asli, temel niteliklerini de¤ifltir-
meden istiflenmesi, yerinin de¤ifltirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktar›l-
mas›, kaplar›n yenilenmesi veya tamiri, havaland›r›lmas›, kalburlanmas›, kar›flt›r›l-
mas› ve benzeri ifllemleri ifade etmek için kullan›lan genel bir kavramd›r. ‹ngiliz-
ce’deki handling kelimesiyle ifade edilen ifllemleri karfl›lamak üzere gümrük mev-
zuat›nda karfl›m›za ç›kan bir terimdir.
Eflya: Her türlü madde, ürün ve de¤eri ifade eder.
Gümrük ‹fllemlerinin Bitirilmesi: Eflyaya ait vergilerin ödenmesini, kald›r›lma-
s›n› veya teminata ba¤lanmas›n› veya beyannamenin iptal edilmesini veya eflya-
n›n gümrü¤e terk edilmesini veya imhas›n› veya müsadere edilmesini (gümrükçe
el konulmas›n›) ifade eden bir kavram olup, gümrük gözetimi alt›ndaki eflya ile il-
gili ifllemlerin devam etmeyece¤ini ve ifllemlerin bitti¤ini karfl›layan bir genel ifa-
delendirifl olan karfl›m›za ç›kar.
K‹fi‹LER‹N HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER‹NE ‹L‹fiK‹N KAVRAMLAR

Temsil Kavram› ve Temsil Hakk›
Bütün kifliler gümrük mevzuat› ile öngörülen tasarruflar› ve ifllemleri gerçek-
lefltirmek üzere, gümrük idarelerindeki iflleri için bir temsilci tayin edebilir. Transit
tafl›mac›l›k yapan veya arizi olarak beyanda bulunan kifliler hariç olmak üzere,
temsilci Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleflik bulunan kiflilerden biri olmak zorun-
dad›r.
Gümrüklerde temsil, do¤rudan veya dolayl› olabilir. Temsilci, do¤rudan tem-
sil durumunda baflkas›n›n ad›na hareket eder. Dolayl› temsil durumunda ise, ken-
di ad›na, ancak baflkas›n›n hesab›na hareket eder. Temsilci, temsil edilen kifli na-
m›na hareket etti¤ini beyan etmek, temsilin do¤rudan veya dolayl› oldu¤unu be-
lirtmek ve sahip oldu¤u temsil yetki belgesini gümrük idarelerine ibraz etmek zo-
rundad›r.
Bir baflka kifli ad›na veya hesab›na hareket etti¤ini beyan etmeyen ya da bir
temsil yetkisine sahip olmad›¤› halde, baflka bir kifli ad›na ya da hesab›na hareket
etti¤ini beyan eden kifli kendi ad›na ve kendi hesab›na hareket ediyor say›l›r.
Eflyan›n gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas›na ilifl-
kin faaliyetler, eflyan›n sahipleri ile bunlar›n ad›na hareket edenler taraf›ndan
do¤rudan temsil yoluyla veya gümrük müflavirleri taraf›ndan dolayl› temsil yoluy-
la takip edilir ve sonuçland›r›l›r.
Devlet, belediye, il özel idareleri ve di¤er kamu tüzel kiflilerinin amir ve me-
murlar›, özel hukuk tüzel kiflilerinin kendilerini temsile yetkili personeli, tüm güm-
rük ifllemlerini do¤rudan temsil yoluyla takip edebilirler.
Kara, deniz ve havayolu iflletmeleri ile nakliyeci kurulufl temsilcileri, tafl›d›kla-
r› eflyan›n sadece transit ifllemlerini do¤rudan temsil yoluyla takip edebilirler.
Gümrük Yükümlülü¤ü
Gümrük idareleriyle muhatap olan kifliler, Gümrük Mevzuat› gere¤ince afla-
¤›daki temel yükümlülüklere tabidirler:
1) Gümrük Kanunu’na, bu kanuna dayan›larak ç›kart›lan tüzük, kararname
ve yönetmelik hükümlerine uymakla yükümlüdürler.
2) Gümrük idarelerinin Gümrük Kanunu’na ve di¤er kanun, tüzük ve karar-
namelerde yaz›l› hükümlere göre yapaca¤› gözetim ve denetimlere tabi
olmakla yükümlüdürler.
3) Bu idarelerin kendi ad›na veya baflka idareler nam veya hesab›na tahsil
edece¤i her tür vergi, resim, harç ve ücretleri ödemek veya bunlar için te-
minat vermekle yükümlüdürler.
4) Kanun, tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerinin uymay› zorunlu k›l-
d›¤› her türlü ifllemi yerine getirmekle yükümlüdürler.
5) Gümrük yönetmeli¤i hükümleri gere¤ince flu hususa da dikkat etmek ge-
rekir: Firmalar›m›z›n ad›na gümrükleme hizmeti verilmesi durumunda
gümrük hizmet bedeli faturalar›n›n gümrük müflavirlik firmalar› taraf›n-
dan faturaland›r›lmas› gerekmektedir.
GÜMRÜK TAR‹FES‹ VE EfiYANIN TAR‹FE POZ‹SYONLARINA AYRILMASI

Tarife ‹le ‹lgili Kavramlar ve Tan›mlar
Türk Gümrük Tarife Cetveli: Eflyan›n cins, nevi ve niteliklerine göre sistema-
tik bir flekilde numaraland›r›larak s›n›fland›r›ld›¤› ve al›nacak gümrük vergisi oran-
lar›n›n gösterildi¤i Bakanlar Kurulu taraf›ndan kabul edilen cetveldir.
Gümrük Tarifesi: Gümrük tarifesi kavram›, duruma göre afla¤›daki tan›m, ifa-
de ve uygulamalar› kapsayacak flekilde kullan›lan bir terimdir:
1) Bakanlar Kurulu taraf›ndan kabul edilen Türk Gümrük Tarife Cetvelini,
2) Tamamen ya da k›smen Türk Gümrük Tarife Cetveline dayanan veya bu
cetvele alt aç›l›mlar ekleyen ve eflya ticaretine iliflkin tarife önlemlerinin
uygulanmas› için tespit edilen di¤er cetvelleri,
3) Türk Gümrük Tarifesinin kapsad›¤› eflyaya uygulanacak gümrük vergisi
oranlar›n› ve tar›m politikas› veya ifllenmifl tar›m ürünleriyle ilgili özel dü-
zenlemeler çerçevesinde al›nan ithalat vergilerini,
4) Türkiye’nin baz› ülkeler veya ülke gruplar› ile yapt›¤› tercihli bir tarife uy-
gulanmas›n› gerektiren anlaflmalarda yer alan tercihli tarife uygulamala-
r›n›,
5) Türkiye taraf›ndan tek tarafl› olarak baz› ülkeler, ülke gruplar› veya top-
rak parçalar› için tan›nan tercihli tarife uygulamalar›n›,
6) ‹thalat vergilerinde, baz› eflyaya flartl› olarak uygulanacak muafiyet veya

indirim uygulamalar›n›,
7) Yukar›dakilerin d›fl›nda kalan di¤er tarife uygulamalar›n› kapsamaktad›r.
Bölüm: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde birbirine benzeyen ayn› nitelikteki ve-
ya ço¤unlukla ayn› hammaddeden yap›lan eflyay› içine alacak flekilde oluflturulan
gruplar› ifade eder.
Fas›l: Bölümlerden daha alt düzeyde ve bölümlere nazaran daha çok birbiri-
ne benzeyen ayn› nitelikteki eflyay› içine al›r ve Armonize Sistem Kodunu olufltu-
ran numaraland›rman›n bafllad›¤› 6 basamakl› rakamdan oluflan Armonize Sistem
Kodunun ilk iki rakam›yla ifade edilir.
Bölüm Notu: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bölümlerle ilgili olarak bölüm
bafll›klar›ndan sonra yer alan aç›klamalard›r. Bölümde geçen baz› tabirlerin ne an-
lama geldi¤i, ilgili bölümde bir eflyaya yap›lan bir at›f›n hangi tür eflyay› kapsad›-
¤›, hangi eflyan›n sadece ilgili bölümde yer alabilece¤i ve bu eflyan›n bu bölümde
yer alabilmesi için hangi flartlar›n gerekti¤i, hangi eflyan›n o bölüme dahil olma-
d›¤› hakk›nda bilgi verici nitelikteki notlard›r.
Fas›l Notu: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde fas›l bafll›klar›ndan sonra gelmek
üzere, fas›llarla ilgili yap›lan aç›klamalar›n yer ald›¤› kay›tlard›r.
Bölüm Bafll›¤›: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bulunan her bölümün bafl›n-
da yer alan ve tarifenin yorumu bak›m›ndan ba¤lay›c› olmay›p, yol gösterici nite-
likte olan ibarelerdir.
Fas›l Bafll›¤›: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan fas›llar›n bafl›nda bulu-
nan ve ba¤lay›c› olmayan ibarelerdir.
Tarife Pozisyonu: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde fas›la iliflkin ilk iki rakamdan
sonra gelen iki rakamla birlikte dörtlü rakamlarla ifade edilen gruplard›r. ‹lk iki ra-
kamdan sonra gelen iki rakam pozisyon numaras›d›r. Eflyan›n ilgili fasl›n kaç›nc›
s›ras›nda oldu¤unu gösterir. Fas›l numaras› ile birlikte bir bütün olarak pozisyon
diye adland›r›l›r.
Tarife Alt Pozisyonu: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde pozisyon numaras›n› iz-
leyen iki rakam alt pozisyon numaras›d›r. Ancak, iki rakam tek bafl›na de¤il, ken-
dinden önceki dört rakamla birlikte alt›l› olarak alt pozisyon numaras›n› oluflturur.
Eflyan›n Tarife Pozisyonunun Belirlenmesi: Yürürlükteki hükümlere uygun
olarak eflyan›n girdi¤i Türk Gümrük Tarife Cetvelinin, tamamen ya da k›smen
Türk Gümrük Tarife Cetveline dayanan veya bu cetvele alt aç›l›mlar ekleyen ve efl-
ya ticaretine iliflkin tarife önlemlerinin uygulanmas› için tespit edilen di¤er cetvel-
lerin, özel alanlara ait eflya ticaretine iliflkin tarife d›fl› önlemlerin uygulanmas›
amac›yla, Bakanlar Kurulu Karar› ile oluflturulan bir di¤er cetvelin alt pozisyonu-
nun belirlenmesidir.
Tarife Önlemleri: D›fl ticaretin serbest piyasa koflullar›nda geliflmesine, konu-

lan gümrük vergileri ile engel olunmas›d›r.
Tarife D›fl› Önlemler: Uluslar aras› mal ve hizmet ak›mlar›n›n serbest ticaret
koflullar›na göre geliflmesine engel olan tarife önlemleri d›fl›nda kalan her türlü
araç ve politikalard›r.
Kota: Bir takvim y›l› içinde veya muayyen bir dönem itibariyle yap›lmas›na
izin verilen ithalat›n miktar ve/veya de¤erini ifade eder.
Tarife Kotas›: Bir mal ya da mal grubunun gümrük vergisi oranlar›nda belirli
bir miktar veya de¤er için indirim yap›lmas› ya da muafiyet sa¤lanmas›n› ifade
eder. Tarife kotas› deyimi, tarife kontenjan› anlam›na da gelir.
Tarife Tavan›: Belirli bir dönem içinde, belli mallar›n belirlenen de¤er ya da
miktar için ithalatta ve ihracatta normal gümrük vergisi oran›nda bir indirime gi-
dilmesi ve bunu aflan miktar için belirlenen dönemin sonuna kadar bu tarife indi-
rimlerinin ask›ya al›nabilmesi uygulamas›d›r.
Tercihli Tarife: ‹ki ya da daha çok ülkenin yapt›klar› ticaret anlaflmas› uyar›n-
ca, aralar›ndaki ticarette karfl›l›kl› olarak ya da bir ülkenin belli ülke ya da toprak
parçalar› menfleli eflyaya tek tarafl› olarak daha düflük tarife uygulamas›d›r.
EfiYANIN A⁄IRLI⁄I VE AMBALAJINA ‹L‹fiK‹N ESASLAR

Eflyan›n A¤›rl›¤› Kavram›
Türk Gümrük Tarife Cetvelinde a¤›rl›k esas›na göre vergiye tabi eflyada ver-
giye esas a¤›rl›klar ile baz› pozisyon ve alt pozisyonlar›n kapsam›n›n belirlenme-
sinde esas al›nan a¤›rl›klar brüt a¤›rl›k ve net a¤›rl›k olarak de¤erlendirilir.
Brüt a¤›rl›k, eflyan›n kendi a¤›rl›¤› ile tüm iç ve d›fl ambalajlar› ve kaplar›n›n
a¤›rl›¤› toplam›ndan oluflur.
Brüt a¤›rl›k üzerinden vergiye tabi eflya ambalajs›z geldi¤i takdirde, bu eflya
bulundu¤u haldeki a¤›rl›¤› üzerinden vergiye tabi tutulur. De¤iflik vergi oranlar›-
na ve ayn› zamanda brüt a¤›rl›klar› üzerinden vergiye tabi eflyan›n ayn› ambalaj
içinde gelmesi halinde, eflya net a¤›rl›klar› üzerinden tart›l›r ve ambalaj a¤›rl›¤›
orant›l› olarak net a¤›rl›klara ilave edilir.
Net a¤›rl›k, eflyan›n tüm iç ve d›fl ambalajlar›ndan tamam›yla ayr›larak tart›l-
mas› sonucunda tespit olunan kendi a¤›rl›¤›ndan oluflur.
Özel Ambalaj Kavram› ve Ayr› Beyan Edilecek Ambalajlar

Al›fl›lm›fl ve bilinen maddelerin d›fl›nda farkl› yap›lm›fl bulunan ambalajlar, efl-
yan›n standart kabul görmüfl ve ticari teamüllere uygun olmayan türdeki amba-
lajlar› özel ambalaj olarak yorumlan›r ve afla¤›daki durumlarda eflyan›n ambalaj›
ayr› olarak beyan edilir ve ait olduklar› tarife pozisyonlar›na göre ayr›ca vergiye
tabi tutulur:
1) Al›fl›lm›fl ve bilinen maddelerden olmayan ve gere¤inden farkl› bir flekilde

yap›lm›fl bulunan ambalajlar,
2) Ait olduklar› eflyan›n faturas›ndan k›ymeti ayr› gösterilen ve ayn› zaman-
da ba¤›ms›z bir ticaret eflyas› niteli¤ini arz eden ambalajlar,
3) ‹thalat vergilerinden kaç›nmak amac›yla ambalaj olarak getirilen eflya.
Yukar›da belirtildi¤i flekilde kendi tarifeleri üzerinden vergiye tabi ambalaj

maddelerinin vergi oran›, içindeki eflyan›n gümrük vergi oran›ndan düflük veya
buna eflit bulundu¤u takdirde, ambalaj maddelerinin gümrük vergisi, eflyan›n ta-
bi bulundu¤u vergi oranlar› üzerinden ve eflya ile birlikte hesaplan›r.
A¤›rl›k üzerinden vergiye tabi eflyan›n al›fl›lagelmifl ambalaj› niteli¤inde olma-
yan kutu, k›l›f ve mahfazalar›n›n gümrük vergisi oranlar›, içindeki eflyan›n vergi
oran›ndan daha yüksek bulundu¤u takdirde, kendilerine ait tarife pozisyonlar›
üzerinden vergiye tabi tutulur.
K›ymet üzerinden vergiye tabi eflyan›n kutu, k›l›f ve mahfazalar›, bunlar›n
bafll› bafl›na bir ticari eflya niteli¤inde olmamas› ve k›ymetinin eflyan›n k›ymetine
dahil bulunmas› flart›yla gümrük vergisine tabi tutulmaz.
EfiYANIN TÜRK‹YE GÜMRÜK BÖLGES‹NE G‹R‹fi‹ VE BOfiALTMA ‹fiLEMLER‹

Eflyan›n Türkiye Gümrük Bölgesine Girifl Esaslar›
Karayolu tafl›tlar›yla ancak s›n›rdaki yetkili bir gümrük idaresine eflya getirile-
bilir. S›n›rdaki yetkili olmayan bir gümrük idaresine gelen eflya, gümrük gözetimi
alt›nda yetkili bir gümrük idaresine götürülmedi¤i takdirde geri çevrilir. Türkiye
Gümrük Bölgesinden karayoluyla transit geçecek eflya için bu hüküm uygulan-
maz. Türkiye Gümrük Bölgesine yürütülerek getirilecek hayvanlar ise sa¤l›k kon-
trolün yap›labilen gümrük kap›lar›ndan girebilir.
Eflya Türkiye Gümrük Bölgesine girdi¤i andan itibaren gümrük gözetimine
tabidir. Sözkonusu eflya, serbest dolafl›mda olup olmad›¤› saptan›ncaya ve ser-
best dolafl›mda olmad›¤› saptan›rsa, serbest dolafl›ma ya da serbest bölgeye gi-
rinceye kadar ya da yeniden yurtd›fl›na ihraç edilinceye veya imha edilinceye ka-
dar gümrük gözetimi alt›nda kabul edilir.
Var›fl yeri bir Türk liman› veya havaliman› olmaks›z›n Türkiye karasular›n› ya
da hava sahas›n› geçen gemilerde ya da hava araçlar›nda yüklü eflya d›fl›nda ka-
lan Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eflya, Gümrük Müsteflarl›¤› taraf›ndan be-
lirlenen usul ve esaslara uygun olarak afla¤›da belirtilen yerlere götürülür:
1) Belirlenen bir gümrük idaresine ya da gümrükçe uygun görülecek her-
hangi bir yere
2) Deniz ya da havayoluyla ya da Türkiye Gümrük Bölgesinden geçmeksizin
karayoluyla do¤rudan bir serbest bölgeye.
S›n›rda bulunmayan serbest bölgelere eflya götüren karayolu tafl›tlar›n›n

transit rejimi çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesinden geçirilmesi mümkündür.
Eflyan›n Gümrü¤e Sunulmas›

Eflyan›n gümrü¤e sunulmas›, Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eflyan›n güm-
rük idaresine ya da gümrük idaresinin belirledi¤i veya uygun gördü¤ü bir yere ge-
tirildi¤inin gümrük idaresine bildirimidir. Tafl›t arac›n›n, gümrük ifllemlerinin yürü-
tüldü¤ü alanlara girifline iliflkin gümrük veya gümrük muhafaza yetkililerince tu-
tulan ilk kay›tlar eflyan›n sunulmas›n›n bafllang›c›n›n belirlenmesinde esas teflkil
eder.
Gümrük Müsteflarl›¤› taraf›ndan belirlenen esaslara uygun olarak gümrük
idaresine ya da gümrük idarelerinin belirledi¤i ya da uygun gördü¤ü yere gelen
eflya, bunu Türkiye Gümrük Bölgesine getiren kifli veya yerine göre eflyan›n geli-
flinden sonra tafl›mas›n› üstlenen kifli taraf›ndan gümrü¤e sunulur.
Serbest bölgeye konulan eflyan›n gümrü¤e sunulmas› zorunlu de¤ildir. An-
cak flu durumlarda sözkonusu eflyan›n gümrü¤e sunulmas› gerekir:
1) Serbest bölgeye giren, ç›kan ve burada kalan eflyan›n fiziki muayenesinin
gerekti¤i durumlarda,
2) Serbest bölgeden hiçbir gümrük rejimine tabi tutulmadan karayoluyla ya
da demiryoluyla Türkiye Gümrük Bölgesine eflya getirildi¤i durumlarda,
3) Serbest bölgeye girifliyle sona erecek bir gümrük rejimine tabi tutulan efl-
ya oldu¤u durumlarda,
4) Serbest bölgeye ithalat vergilerinin geri verilmesi veya kald›r›lmas›na ilifl-
kin bir karardan sonra konulan eflya olmas› durumunda,
5) Serbest bölgeye ihracat kayd›yla konulan eflya olmas› durumunda.
Gümrü¤e sunulan bir eflyan›n, gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem ya da kullan›-

ma tabi tutulmas›ndan önce, eflyan›n incelenmesi ya da bundan numune al›nma-
s› konusunda sahipleri ya da yasal temsilcileri taraf›ndan yap›lan taleplere güm-
rük idarelerince izin verilir. Eflyan›n önceden incelenmesi olay›na pratik uygulama-
larda ‘eflyay› küflat etmek’ ad› da verilmektedir. Bu konudaki taleplerin yaz›l› ya-
p›lmas› ve afla¤›daki bilgileri içermesi gerekir:
1) Baflvuru sahibinin ad›, soyad› ve adresi,
2) Eflyan›n bulundu¤u yer,
3) Özet beyan say›s› ve kapsam›, daha önce uygulanan gümrük rejimi, eflya-
n›n üzerinde bulundu¤u tafl›t arac›,
4) Eflyan›n teflhisine yarayacak ayr›nt›lar.
Eflyan›n incelenmesi ve eflyadan numune al›nmas› gümrük idaresinin gözeti-

mi alt›nda yap›l›r. Gümrük idaresi taraf›ndan verilen izinlerde ne kadar numune
al›naca¤›na iliflkin miktar bilgileri de yer al›r. Eflyan›n incelenmesi talebinde bulu-
nan kifli, paket açma, yeniden paketleme, tartma ifllemlerinin ya da taleple ilgili
oluflabilecek di¤er ifllemlerin maliyetini ve riskini üstlenmifl kabul edilir.
Eflyan›n Boflalt›lmas› ve Özet Beyan Kavram›

Özet Beyan
Özet beyan, tafl›t arac› ve gümrü¤e sunulan eflya ile ilgili genel bilgilerin yer
ald›¤›, tafl›y›c› veya temsilcisi taraf›ndan yap›lan beyand›r.
Özet beyan›n, eflyan›n gümrü¤e sunulmas›n› izleyen ilk iflgünü mesa-
i bitimine kadar ilgili gümrük idaresine verilmesi zorunludur. Özet beyan verilirken,
özet beyana orijinal manifesto veya ana konflimentonun eklenmesi zorunludur.
Özet beyan›n, tafl›t›n Türkiye Gümrük bölgesine geliflinden önce de ilgili
gümrük idaresine tescil ettirilmesi mümkündür. Bu durumda, tafl›t arac› gümrük-
lü sahaya gelmeden önce tescil edilmifl özet beyan›n onay ifllemleri yap›lmaz.
Gümrük mevzuat› gere¤ince afla¤›daki belgeler de özet beyan olarak kabul
edilir ve özet beyan yerine geçer:
1) Orijinal manifesto
2) Konflimento
3) CMR
4) CIM
5) CIV
6) T›r Karnesi
7) Serbest Bölge ‹fllem Formu
Eflyan›n Boflalt›lmas›
Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eflya gümrük gözetimi alt›nda tafl›ttan
boflalt›l›r. Eflyan›n tafl›ttan boflalt›lmas› s›ras›nda boflaltmaya yetkili deniz, kara ve
hava araçlar›n›n sahipleri veya kaptan, pilot, sürücü veya acentenin yetkili perso-
neli ile geçici depolama yeri iflletmelerinin yetkili memurlar› taraf›ndan eflyan›n
boflalt›lmas›n› müteakip 24 saat içinde boflaltma listesi düzenlenir ve gümrük me-
muru ve tafl›t sahibi, sürücüsü veya temsilcisi ile geçici depolama yeri iflletme me-
muru taraf›ndan imzalan›r. Boflaltma listesinde eflyan›n cinsi, brüt a¤›rl›¤›, kapla-
r›n say›s›, cinsi, markas›, numaras›, tafl›t›n ismi ve sefer numaras› gösterilir.
Eflyan›n boflaltmadan önce veya boflaltma s›ras›nda zarar görmüfl veya kap-
lar›n›n k›r›k veya bozuk oldu¤u tespit edilirse bu durum bir tutanakla tespit olu-
narak boflaltma listesi ekinde gümrük idaresine sunulur.
Tafl›tlar›n sahipleri, kaptanlar› ya da acenteleri taraf›ndan gümrük idaresine

verilen özet beyan ya da özet beyan olarak kullan›lan ticari ya da resmi belgeler-
deki kay›tlar, eflyan›n araçtan boflalt›lmas› s›ras›nda düzenlenen boflaltma listele-
riyle karfl›laflt›r›l›r. Farkl›l›k görülürse bu durum, özet beyan ya da özet beyan ye-
rine kullan›lan belgelerin üzerine kaydedilir ve buna iliflkin tutanak düzenlenerek
bu tutanak üzerinden özet beyan eksiklik/fazlal›k takibat›na geçilir.
Boflaltma listesinde kay›tl› olmad›¤› halde özet beyanda kay›tl› bulunan eflya
özet beyan eksi¤idir. Boflaltma listesinde kay›tl› oldu¤u halde özet beyanda kay›t-
l› olmayan eflya da özet beyan fazlas›d›r.
Havayolu flirketlerince ibraz edilen ve belirli flartlar› tafl›yan özet beyanlarla il-
gili olarak, bir özet beyan eksi¤i eflyan›n baflka bir uçakla geldi¤inin ya da bir özet
beyan fazlas› eflyan›n di¤er bir özet beyan içeri¤i eflya oldu¤unun bildirilmesi ve
bu kar›fl›kl›¤›n azami 10 gün içerisinde gerçekleflmifl olmas› ve miktar, say›, k›y-
met, marka, gönderici, al›c› ve di¤er alametler bak›m›ndan özet beyanda kay›tl›
eflya oldu¤unun tespit edilmesi durumunda özet beyan eksiklik/fazlal›k takibat›-
na geçilmez.
Demiryolu ile gelen eflyada, kap›lar›ndaki mühürleri sa¤lam olmas› ve boflal-
t›lan eflyan›n yük senetlerine göre eksik veya fazla ç›kmas› ile eksik veya fazla ç›-
kan kaplarda flüpheli bir durum bulunmamas› halinde, aç›lan eksiklik veya fazla-
l›k takibat›, TCDD ‹daresinin gerekçeli yaz›s› üzerine kald›r›l›r.
Eflyaya Gümrükçe Onaylanm›fl Bir ‹fllem Belirleme Zorunlulu¤u

Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eflya için, eflyan›n gümrü¤e sunulmas›n-
dan sonra gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›m belirlenmesi zorunludur.
Bilindi¤i gibi gümrükçe onaylanm›fl ifllemler afla¤›dakilerden birisi olabilir:
1) Eflya, bir gümrük rejimine tabi tutulabilir
2) Bir serbest bölgeye konabilir
3) Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›na yeniden ihraç edilebilir
4) ‹mha edilebilir
5) Gümrü¤e terk edilebilir.
Türkiye Gümrük Bölgesine getirilip gümrü¤e sunulan eflyan›n, özet beyan›n
verildi¤i tarihten itibaren denizyoluyla geldiyse 45 gün, di¤er bir yolla geldiyse 20
gün içinde gümrükçe onaylanm›fl bir iflleme tabi tutulmas› ve gerekli ifllemlerin ta-
mamlanmas› gerekir. Ancak afla¤›daki durumlarda bu süre ifllem tarihinin baflla-
d›¤› tarihte durdurularak, yirmi veya k›rkbefl günlük sürelerin hesaplanmas›nda
göz önünde bulundurulmaz ve ifllemin sonuçland›¤› tarihten itibaren kalan süre
verilir:
1) Eflyan› herhangi bir adli veya idari takibata konu olmas› halinde bu taki-
bat nedeniyle geçen süreler
2) Eflyan›n gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas› için
d›fl ticaret mevzuat› ya da sair mevzuat gere¤ince ibraz edilmesi gereken
uygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisans›, izin yaz›s›, gözetim belge-
si gibi belgelerin al›nmas› veya buna iliflkin ifllemlerin yerine getirilmesi s›-
ras›nda geçen süreler.
GEÇ‹C‹ DEPOLAMA KAVRAMI VE ‹LG‹L‹ ‹fiLEMLER

Geçici Depolanan Eflya
Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen serbest dolafl›mda olmayan eflya gümrü-
¤e sunulmas›ndan sonra gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tu-
tuluncaya kadar geçici depolanan eflya statüsünde bulunur ve bu flekilde adlan-
d›r›l›r. Talep halinde ihracat eflyas›n›n da bu kapsamda de¤erlendirilmesi müm-
kündür.
Geçici Depolama Yeri

Geçici depolanan eflyan›n her türlü d›fl etken ve müdahalelerden korunmas›-
n› sa¤layacak flekilde yap›lm›fl ve tafl›tlar›n durdu¤u, yanaflt›¤› veya indi¤i yerlere
mümkün mertebe yak›n olan ambar, depo, ardiye veya hangar gibi yerler geçici
depolama yerleridir.
Yolcu eflyas›n›n, yolcu beraberinde getirilip gümrü¤e sunulmas›ndan sonra
gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutuluncaya kadar konuldu-
¤u yolcu salonlar›ndaki gümrük ambarlar› da geçici depolama yeri olarak kabul
edilir. Yolcu eflyas›n›n buralarda bekleme süresi 3 ayd›r.
Elleçleme
Geçici depolanan eflya görünüfl ve teknik özelliklerinin de¤ifltirilmemesi ko-
fluluyla ayn› durumda muhafazalar›n› sa¤lamak üzere gümrük idaresinin izni ve
denetlemesi alt›nda baz› ifllemlere tabi tutulabilir. Bu ifllemlere elleçleme ad› veri-
lir ve afla¤›daki türden ifllemleri kapsar:
1) Kaplar›n tamiri veya sa¤lamlaflt›r›lmas›
2) Kaplar›n yenilenmesi
3) Eflyan›n havaland›r›lmas›
4) Kalburlama
5) Büyük kaplardan küçük kaplara boflaltma veya kaplar›n birlefltirilmesi
6) Kar›flt›rma
7) Yeni çeflitler yapma
8) Kaplardan örnek veya numune alma.
GÜMRÜK REJ‹MLER‹
VE
REJ‹MLERLE BA⁄LANTILI GÜMRÜK ‹fiLEMLER‹
REJ‹M KAVRAMI VE GÜMRÜK REJ‹MLER‹N‹N GENEL TANITIMI

Gümrük mevzuat›na göre Türkiye Gümrük Bölgesine girerek nakliyeci tara-
f›ndan bir gümrük idaresine sunulan ve geçici depolama statüsüyle geçici depo-
lama yerlerinde gümrük gözetimi alt›nda bekleyen eflya için mükellef, belli süre-
ler içinde eflyay› gümrükçe onaylanm›fl bir iflleme tabi tutmak zorundad›r.
Gümrükçe onaylanm›fl ifllemlerden birisi olan gümrük rejimi, eflyaya uygula-
nacak ifllemler bütününü ifade eder. Gümrük rejimleri sekiz tane olup afla¤›daki
ifllemlerden oluflmaktad›r:
1) Serbest Dolafl›ma Girifl Rejimi: Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eflyan›n

serbest dolafl›ma girifli, ticaret politikas› önlemlerinin uygulanmas›, eflya-
n›n ithali için öngörülen di¤er ifllemlerin tamamlanmas› ve kanunen
ödenmesi gereken vergilerin tahsili ve di¤er mali yükümlülüklerin yerine
getirilmesi ile mümkün olan ifllemin ad›d›r. Serbest dolafl›mda bulunma-
yan eflyaya serbest dolafl›ma girifl rejimi hükümlerinin uygulanmas› halin-
de, eflya gümrük mevzuat›na göre serbest dolafl›mda bulunan eflya sta-
tüsünü kazan›r. Di¤er rejimleri çok iyi anlayabilmek için serbest dolafl›m
kavram›n› do¤ru olarak alg›lamak gerekir.
2) Transit Rejimi: ‹thalat vergileri ve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutul-
mayan serbest dolafl›ma girmemifl eflya ile ihracatla ilgili gümrük ifllemle-
ri tamamlanm›fl eflyan›n, gümrük gözetimi alt›nda Türkiye Gümrük Bölge-
si içinde bir noktadan di¤erine tafl›nmas› ifllemine transit ad› verilir ve bu
ifllem, transit rejimi hükümlerine göre gerçeklefltirilir. Transit rejimine ta-
bi tutulan eflya Türkiye Gümrük Bölgesi içinde; yabanc› bir ülkeden gelip
yabanc› bir ülkeye, yabanc› bir ülkeden Türkiye’ye, Türkiye’den yabanc›
bir ülkeye, bir iç gümrükten di¤er bir iç gümrü¤e tafl›nabilir.
3) Antrepo Rejimi: Türkiye Gümrük Bölgesine gelen ve gümrük gözetimi al-
t›nda bekleyen eflyan›n serbest dolafl›ma sokulmadan, ülkenin gümrük
duvarlar›n›n d›fl›nda kabul edilen genel veya özel antrepolara al›nmas› ve
böylece gümrük vergilerinin ve efletkili vergilerin ödenmemesi imkan›n›
sa¤layan bir rejimdir.
4) Dahilde ‹flleme Rejimi: Serbest dolafl›mda bulunmayan eflyan›n vergileri

teminata ba¤lanmak suretiyle veya bu amaçla serbest dolafl›ma giren ya
da eflde¤er eflyan›n, Türkiye Gümrük Bölgesinde bir veya daha fazla ifllem
görerek, ifllem görmüfl ürünlerin elde edilmesi ve özel hükümler sakl› kal-
mak kayd›yla, elde edilen ürünlerin ihraç edilmesinin esas oldu¤u, ihraca-
t›n gerçekleflmesi halinde teminat›n veya al›nan vergilerin geri verildi¤i bir
rejimdir. ‹hraç etmek kayd›yla üretici firmalara vergisiz hammadde temi-
ni sa¤layan bu rejim, Türkiye’nin Gümrük Birli¤i’ne girdi¤i 1 Ocak 1996
tarihinden itibaren bir ihracat teflvi¤i olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.
5) Gümrük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Rejimi: Serbest dolafl›ma girmemifl eflya-
n›n, Türkiye Gümrük Bölgesinde, ithalat vergilerine veya ticaret politikas›
önlemlerine tabi tutulmaks›z›n, niteli¤ini veya durumunu de¤ifltiren ifllem-
lere tabi tutulmalar› ve bu ifllemlerden elde edilen ürünlerin tabi oldukla-
r› gümrük vergileri üzerinden serbest dolafl›ma girmeleri, gümrük kontro-
lü alt›nda iflleme rejimi hükümleri uyar›nca yap›l›r.
6) Geçici ‹thalat Rejimi: Serbest dolafl›ma girmemifl eflyan›n ithalat vergilerin-
den tamamen ya da k›smen muaf olarak ve ticaret politikas› önlemlerine
tabi tutulmaks›z›n Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullan›lmas› ve bu kul-
lan›m s›ras›ndaki ola¤an y›pranma d›fl›nda herhangi bir de¤iflikli¤e u¤ra-
maks›z›n yeniden ihrac›na olanak sa¤layan hükümlerin uyguland›¤› rejim-
dir.
7) Hariçte ‹flleme Rejimi: Serbest dolafl›mdaki eflyan›n hariçte iflleme faaliyet-
lerine tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ih-
rac› ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithalat vergilerin-
den tam veya k›smi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolafl›ma girifline
iliflkin hükümlerin uyguland›¤› rejimdir.
8) ‹hracat Rejimi: Serbest dolafl›mda bulunan eflyan›n ihraç amac›yla Türki-
ye Gümrük Bölgesi d›fl›na ç›k›fl›na iliflkin hükümlerin uyguland›¤› rejimdir.
Ekonomik Etkili Gümrük Rejimi Kavram›

Gümrük mevzuat›m›z, sekiz tane gümrük rejiminden afla¤›da s›ralanan befl
tanesine “ekonomik etkili gümrük rejimleri” ad›n› vermektedir:
1) Antrepo Rejimi
2) Dahilde ‹flleme Rejimi
3) Gümrük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Rejimi
4) Geçici ‹thalat Rejimi
5) Hariçte ‹flleme Rejimi
SERBEST DOLAfiIMA G‹R‹fi REJ‹M‹

Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eflyan›n serbest dolafl›ma girifli; ticaret poli-
tikas› önlemlerinin uygulanmas›n›, eflyan›n ithali için öngörülen di¤er ifllemlerin
tamamlanmas› ve kanunen ödenmesi gereken vergilerin tahsili ve di¤er mali yü-
kümlülüklerin yerine getirilmesi ile mümkündür. Serbest dolafl›mda bulunmayan
eflyaya serbest dolafl›ma girifl rejimi hükümlerinin uygulanmas› halinde, eflya ser-
best dolafl›mda bulunan eflya statüsünü kazan›r.
Aram›zda ticaret ve ödeme anlaflmas› olmayan ülkelerden gelen eflyan›n yur-
da sokulmas›, o tarihte yürürlükteki ticaret politikas› önlemlerine tabidir. Aram›z-
da iki tarafl› ticaret ve ödeme anlaflmas› bulunan ülkelerden gelen eflyan›n yurda
sokulmas›nda, yürürlükteki ticaret politikas› önlemlerinin yan› s›ra, bu anlaflmalar-
daki kay›t ve flartlar da göz önünde bulundurulur.
Serbest dolafl›ma girifl rejimine tabi tutulan eflyaya, bu rejime iliflkin beyan-
namenin tescil tarihinde yürürlükte olan vergi oranlar› uygulan›r. Bununla birlik-
te, serbest dolafl›ma girifl beyannamesinin tescil tarihinden sonra, eflyaya iliflkin
gümrük vergilerinin ödenmesinden veya teminata ba¤lanmas›ndan önce, tar›m-
sal mali yükler d›fl›nda kalan ithalat vergileri oranlar›n›n indirilmesi ve beyan sahi-
binin yaz›l› baflvurusu halinde lehine olan oran uygulan›r.
TRANS‹T REJ‹M‹
‹thalat vergileri ve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutulmayan serbest do-
lafl›ma girmemifl eflya ile ihracatla ilgili gümrük ifllemleri tamamlanm›fl eflyan›n,
gümrük gözetimi alt›nda Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan di¤erine ta-
fl›nmas›, transit rejimi hükümlerine tabidir. Pratik hayatta gümrükçüler, eski güm-
rük mevzuat›m›zdan kaynakl› bir tabir olarak bu rejime, aktarma rejimi ad›n› da
vermektedirler.
Transit olarak geçen tafl›t ve serbest dolafl›ma girmemifl eflya transit geçifller
dolay›s›yla gümrük vergilerine tabi tutulmaz. Ancak, transit eflyas›na iliflkin olarak
yap›lan hizmet ve denetlemenin gerektirdi¤i masraflarla, yükleme, boflaltma, mü-
hürleme, antrepo veya depolarda muhafaza gibi hizmetler karfl›l›¤› ücret al›n›r.
Transit rejimine tabi tutulan eflya Türkiye Gümrük Bölgesi içinde flu noktalar
aras›nda tafl›nabilir:
1) Yabanc› bir ülkeden gelip yabanc› bir ülkeye
2) Yabanc› bir ülkeden Türkiye’ye
3) Türkiye’den yabanc› bir ülkeye
4) Bir iç gümrükten di¤er bir iç gümrü¤e
Transit rejimine tabi tutulan eflya afla¤›da s›ralanan belgelerden biriyle tafl›-
n›r:
1) Transit Beyannamesi
2) TIR Karnesi
3) ATA Karnesi (Transit belgesi olarak kullan›lmak flart›yla)
4) Form 302
5) Posta Belgesi (Posta kolileri için)
6) Özet Beyan (Bir Türk liman›ndan baflka bir Türk liman›na veya Türkiye
Gümrük Bölgesi d›fl›ndaki bir limana deniz veya hava yoluyla tafl›nan efl-
ya için)
7) Beyanname (Antrepolardan veya gümrük idaresince konulmas›na izin ve-
rilen yerlerden ç›kar›larak transit edilecek eflya için)
Transite ‹liflkin Di¤er Önemli Gümrük Hükümleri

Transite ‹liflkin Yükümlülük
Transit rejimi hak sahibi kifliler, eflyay› öngörülen süre içerisinde ve gümrük
idareleri taraf›ndan eflyan›n ayniyetinin tespiti amac›yla al›nan önlemlere uymak
suretiyle, var›fl veya ç›k›fl gümrük idaresine sa¤lam ve noksans›z olarak sunmak
ve transit rejimine iliflkin hükümlere uymakla yükümlüdür.
Transit rejimine göre tafl›nd›¤›n› bilerek eflyay› kabul eden tafl›y›c› veya al›c›
da, öngörülen süre içerisinde ve gümrük idareleri taraf›ndan eflyan›n ayniyetinin
tespiti amac›yla al›nan tedbirlere uymak suretiyle var›fl veya ç›k›fl gümrük idaresi-
ne sa¤lam ve noksans›z olarak sunmakla yükümlüdür.
Transit rejimi eflyan›n ve belgelerinin bu rejim hükümlerine uygun olarak va-
r›fl veya ç›k›fl gümrük idaresine sunulmas› üzerine sona erer.
Transit Rejimi Beyan Esaslar›

Kara, deniz veya hava yoluyla Türkiye Gümrük Bölgesine getirilerek geçici
depolama yeri, antrepo veya gümrükçe izin verilen yerlere konulduktan sonra ya-
banc› veya bir Türk liman›na transit edilecek eflya, transiti yapacak deniz arac›na
veya eflyay› o araca götürecek di¤er bir araca yüklenmeden önce, acente veya ta-
fl›y›c› ya da mal sahibi taraf›ndan gümrü¤e transit beyanname verilir.
Denizyolu ile gelen eflyan›n, karaya ç›kar›lmadan veya geçici depolama yeri
veya antrepoya konulmadan, do¤rudan bir Türk veya yabanc› limana götürülme-
si halinde, eflya için verilen özet beyan formu transit beyannamesi niteli¤inde
olup, bu eflya için ayr›ca transit beyannamesi düzenlenmez.
Serbest dolafl›mda bulunmayan eflyan›n Türkiye Gümrük Bölgesinde havayo-
luyla transiti özet beyanla yap›l›r. ‹lgili havayolu iflletmesi taraf›ndan tarih at›l›p im-
zalanmak suretiyle onaylanarak düzenlenmifl özet beyanlar transit beyannamesi

hükmünde olup, transit beyannamesi gibi ifllem görür.
Transit iflleminin demiryolu ile yap›lmas› halinde, transit eflyas›, gümrük bu-
lunan ilk s›n›r istasyonunda, özet beyan yerine geçen tafl›ma belgesinin iki nüsha-
s› ile beyan edilir. Gümrü¤e bu tafl›ma belgesi ile birlikte ve varsa gümrük ifllem-
lerine mahsus olmak üzere mahreçlerinden düzenlenmifl ve demiryollar› idaresi-
ne teslim edilmifl di¤er gerekli belgeler de verilebilir.
Demiryollar› d›fl›ndaki kara tafl›tlar›yla transit rejimi kapsam›nda Türkiye
Gümrük Bölgesinde tafl›nan eflya, sahipleri, tafl›y›c›lar› veya mümessilleri taraf›n-
dan tanzim edilecek transit beyannamesi ile beyan edilir.
Eflyan›n, transit beyannamesinde belirtilen araçtan farkl› bir araca yüklenme-
si veya gönderilece¤i yerin de¤iflmesi veya transit edilecek eflyan›n tamam›n›n
araca yüklenmemesi gibi nedenlerle transit beyannameleri üzerinde düzeltmeler
yap›lmas› gerekti¤i durumda, ilgililerin dilekçe ile gümrük idaresine baflvurarak
zorlay›c› sebepleri bildirmeleri gerekir. ‹ste¤in gümrük idare amirince kabulü ha-
linde gerekli düzeltmeler yap›l›r.
Transitte Teminat ‹fllemleri ve Memur Refakati

Transit rejimi kapsam›nda tafl›nan eflyan›n gümrük vergilerinin ödenmesini
garanti alt›na almak amac›yla, eflyaya iliflkin tahakkuk edebilecek gümrük vergi-
leri için teminat verilmesi zorunludur. Ancak afla¤›daki durumlarda teminat flart›
aranmaz:
1) Sahip veya acenteleri ad›na tescil edilmifl bulunan ve düzenli sefer yap-
makta olan altm›fl rüsum tonilatodan fazla deniz tafl›tlar›yla yap›lan tafl›-
malarda
2) Havayoluyla yap›lan tafl›malarda
3) Boru hatt› ile yap›lan tafl›malarda
4) Demiryolu ile yap›lan tafl›malarda
5) TIR karnesi kapsam›nda karayoluyla yap›lan transit tafl›malarda
Türkiye Gümrük Bölgesinde transit edilecek eflyaya iliflkin teminat tutar›, he-
saplanacak gümrük vergileri tutar›ndan afla¤› bir miktar olamaz. Ayr›ca, Gümrük
Müsteflarl›¤›, eflya cinsi ve gümrük rejimi itibariyle götürü teminat tutarlar› belir-
lemeye yetkilidir.
Bir gümrükten di¤er gümrü¤e veya bir gümrükten antrepolara yap›lacak te-
minats›z transit tafl›malara izin vermeye ilgili gümrük müdürlü¤ü yetki sahibidir.
Transit ifllemlerde teminat verilmesi durumunda, teminat transit beyan›n›n
yap›ld›¤› girifl veya hareket gümrük idaresine verilir. Ek mahiyette teminat›n veril-
mesi veya yeni bir teminatla de¤ifltirilmesi ifllemi ayn› gümrük idaresince yap›l›r.
Transit suretiyle tafl›nmas›na izin verilen eflyan›n gümrük vergileri karfl›l›¤› te-
minat al›nmas› yerine, memur refakatinde tafl›nmas› da mümkündür. Transit efl-
yas›n›n teminat yerine, memur refakatinde tafl›nmas› için talepte bulunanlar tara-
f›ndan afla¤›daki ifllemlerin yap›lmas› gereklidir:
1) Refakat memurunun, refakat ve dönüfl süresini kapsayan Harc›rah Kanu-
nu’na göre yolluk ve yevmiyelerinin ödenmesi gerekir.
2) Zorunlu mali sorumluluk sigortas› kapsam›nda ödenecek tazminat tutar›
üzerinden yap›lacak kaza ve ölüm sigorta masraflar›n›n ödenmesi gere-
kir.
3) Gümrük mevzuat›nda özel olarak bu ifl için yay›nlanm›fl taahhütnamenin
doldurularak gümrü¤e verilmesi gerekir.
ANTREPO REJ‹M‹
Türkiye Gümrük Bölgesine gelen ve gümrük gözetimi alt›nda bekleyen eflya-
n›n serbest dolafl›ma sokulmadan, ülkenin gümrük duvarlar›n›n d›fl›nda kabul edi-
len genel veya özel antrepolara al›nmas› ve böylece gümrük vergilerinin ve eflet-
kili vergilerin ödenmemesi imkan›n› sa¤layan bir rejimdir.
Antrepo rejimine tabi tutulan eflyalar, antrepolardan düflümlü olarak, parti-
ler halinde çekilebilir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda antrepo rejimi, serbest dolafl›ma gi-
riflin tecil edilmesinden dolay› firmalara finansal faydalar sa¤lad›¤› gibi, lojistik fay-
dalar da temin edebilen bir rejim olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.
Gümrük antreposu ise gümrük gözetimi alt›nda bulunan eflyan›n veya izin
verildi¤i durumlarda ihraç eflyas›n›n konuldu¤u genel ve özel antrepolar› ifade
eder. Genel antrepo tabiri, eflyan›n konulmas› için herkes taraf›ndan kullan›labi-
len gümrük antrepolar›; özel antrepo tabiri ise sadece antrepo iflleticisine ait efl-
yan›n konulabildi¤i gümrük antrepolar› için kullan›l›r.
Antrepo Türleri
Gümrük antrepolar›, genel ve özel antrepo olmak üzere temelde ikiye ayr›-
l›r. Uygulamadaki özellikleri sebebiyle, genel antrepolar›n; A, B ve F tipleri, özel
antrepolar›n ise C, D ve E tipleri bulunur.
Genel Antrepolar
1) A tipi Antrepo: ‹flleticisinin, stok kay›tlar›n› tuttu¤u ve antrepoya konulan
eflyadan herhangi bir noksanl›k olmas› halinde gümrük vergilerini öde-
mekten sorumlu oldu¤u genel antrepo tipidir.
2) B tipi Antrepo: Antrepoya konulan eflyadan kullan›c›n›n sorumlu oldu¤u,
antrepo beyannamesini kullan›c›n›n verdi¤i genel antrepo tipidir. Antre-
po iflleticisinin sorumlulu¤u s›n›rl›d›r. Antrepo iflleticisi sadece antrepoyu
kiralar. Antrepo stok kay›tlar› tutulmad›¤›ndan, beyanname ve belgeler

gümrük kontrolüne esas teflkil eder.
3) F tipi Antrepo: Gümrük idarelerince iflletilen genel antrepo tipidir.
Bu antrepo türlerinin yan› s›ra, posta idaresinin sorumlulu¤u ve gümrü¤ün
denetlemesi alt›nda yabanc› menfleli kolilerin konulmas› için ayr›lm›fl kapal› yerler
de gümrük mevzuat›na göre genel antrepo say›l›r.
Özel Antrepolar:
1) C tipi Antrepo: ‹flleticisi ve kullan›c›s› ayn› kifli olan ve antrepoya al›nan efl-
yadan bu kiflinin sorumlu oldu¤u özel antrepo tipidir.
2) D tipi Antrepo: ‹flleticisi ve kullan›c›n›n ayn› kifli oldu¤u, beyan›n kay›t yo-
luyla yap›lmas› durumunda uygulanan özel antrepo tipidir.
3) E tipi Antrepo: ‹flleticisi ve kullan›c›s›n›n ayn› kifli oldu¤u, izin hak sahibi-
nin depolama yerinin antrepo kabul edildi¤i veya depolama yeri olmazsa
dahi eflyaya antrepo rejimi hükümlerinin uyguland›¤› özel antrepo tipidir.
Bu antrepo türlerinin yan› s›ra, serbest dolafl›mda olmayan eflyan›n sergilen-
di¤i fuar ve sergiler de gümrük mevzuat›na göre özel antrepo say›l›r.
Antrepoya Eflya Konulmas› ve Takibi

Antrepoya Konulabilecek Eflya
Gümrük antrepolar›na, serbest dolafl›ma girmemifl eflya, ithalat vergilerine
ve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutulmaks›z›n konulabilir. Ayr›ca, gümrük an-
treposuna konulmas› halinde ihracata ba¤l› önlemlerden yararlanabilen ihraç efl-
yas› da antrepoya konulabilecek eflyalar aras›ndad›r. Ancak bu durumda eflyan›n
antrepoya konulmas› halinde, bu eflyan›n ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylan-
m›fl di¤er bir ifllem ya da kullan›ma tabi tutulmas› zorunludur.
Sat›c› veya göndericisi belli, al›c›s› emre olan eflya, antrepo iflleticilerinin so-
rumlulu¤u alt›nda genel antrepolara konulabilir. Bu flekilde genel antrepoya ko-
nulan eflyan›n, al›c›s›n›n belirlenmesinden sonra tamamen veya k›smen gümrük-
çe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas›na izin verilir.
Parlay›c›, patlay›c› veya bir arada bulunduklar› eflya için tehlikeli olan veya
muhafazalar› özel düzenek ve yap›lara gerek gösteren ve gümrük mevzuat›nda
listesi verilen eflya, tabiatlar›na ve yap›lacak faaliyetin özelliklerine uygun olarak
yap›lm›fl bulunan genel veya özel antrepolara konulabilir.
‹zin Al›narak Antrepoya Konulabilecek Eflyalar

Afla¤›da s›ralanan eflyalar, ancak Gümrük Müsteflarl›¤›’n›n izni al›narak an-
trepolara konulabilir:
1) Türkiye’ye girmesi veya Türkiye’den transit geçirilmesi yasak olan yaban-

c› ülke eflyas›.
2) Gerek üzerlerinde, gerek iç veya d›fl ambalajlar›nda üretildi¤i ülkeden
baflka bir ülke ürünü oldu¤u izlenimi veren isim ve simgeler tafl›yan eflya.
3) Yerli mamul ve mahsullerimizde kullan›lmak üzere ve bunlar›n yabanc›
menfleli oldu¤unu gösterecek veya izlenimini uyand›racak, üzerleri ya-
banc› dille bas›l› veya yaz›l› her türlü bofl zarf, flerit, etiket, damga ve ben-
zeri eflya ile Türkiye’de düzenlenebilecek belgeleri yabanc› ülkelerde dü-
zenlenmifl gibi gösterebilecek yabanc› firmalara ait üzerleri imzal› veya
imzas›z olsun proforma faturalar hariç bofl faturalar.
4) Fikri ve S›nai Mülkiyet Haklar›n›n korunmas› mevzuat›na göre marka, co¤-
rafi iflaret, endüstriyel tasar›m haklar› ile fikir ve sanat eserleri kanunu
kapsam›na giren haklarla ilgili olarak hak sahibinin yetkilerine tecavüz
eder mahiyetteki eflya.
5) Geçici depolama yerlerinde veya gümrükçe izin verilen yerlerde kanuni
süresini doldurdu¤u için tasfiyesi gereken veya sahipleri taraf›ndan geçi-
ci depolama yerlerinde gümrü¤e terk edilen veya geçici depolama yerle-
rinde yap›lan yoklamalar sonunda fazla ç›kan eflya.
Elleçleme ‹fllemleri
Serbest dolafl›mda bulunmayan eflya için gümrük idarelerince gümrük antre-
polar›nda elleçleme faaliyetlerine izin verilebilir.
Elleçleme ifllemleri, antrepo rejimine tabi ithal eflyas›n›n; iyi korunmas›, görü-
nüfl veya pazarlama kalitesinin gelifltirilmesi veya da¤›t›m ya da yeniden sat›fla ha-
z›rlanmas› amac›yla, elle veya baflka bir flekilde gerçeklefltirilen; istifi, yerinin de-
¤ifltirilmesi, ambalajlanmas›, büyük kaplardan küçük kaplara aktar›lmas›, kaplar›n
yenilenmesi veya tamiri, havaland›r›lmas›, kalburlanmas›, kar›flt›r›lmas› ve benzeri
flekilde asli niteliklerini de¤ifltirmeyen ifllemlerdir.
Ürünün imalat›nda zorunlu bir rol tafl›mayan aksesuarlar›n, nihai ürüne mon-
te edilmesiyle ilgili montaj ve ifllemler de mutat elleçleme ifllemleri olarak kabul
edilir. Örne¤in, bir otomobile radyo-teyp tak›lmas› bu tür bir ifllemdir.
Antrepolardaki eflyas›n› elleçleme ifllemlerine tabi tutmak isteyenler, gümrük
idaresine bir dilekçe ile izin baflvurusunda bulunur. Bu baflvuru, yap›lacak ifllem-
leri ve gümrük antrepo rejimi hükümlerinin uygulanmas› için gerekli bütün ayr›n-
t›lar› içermek zorundad›r. Baflvuru, idare amirince uygun bulundu¤u takdirde ge-
rekil izin verilir.
Antrepoda elleçleme ifllemine tabi tutulan eflyan›n, antreponun ba¤l› oldu¤u
gümrük idaresinden baflka bir gümrük idaresinde, gümrük yükümlülü¤ü do¤uran
gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas› ve beyan sahibinin
gümrük vergilerinin hesab›nda yararlan›lmak üzere INF 8 formu kullan›l›r.
Eflyan›n Antrepolarda Kal›fl Süresi

Eflyan›n antrepo rejimi alt›nda kal›fl süresi s›n›rs›zd›r. Ancak antrepoda bulu-
nan eflyan›n gümrükçe onaylanm›fl baflka bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas›
yönünde beyanname tescil ettirilmesi halinde 30 gün içinde ifllemlerinin bitirilme-
si gerekir. Bu süre içerisinde gümrük antrepo rejimi dahil baflka bir rejim beyan›n-
da bulunulmas› halinde, bu beyana iliflkin süre göz önüne al›n›r.
Gümrük Müsteflarl›¤›, özellikle beklemek suretiyle bozulabilecek eflya da dahil
olmak üzere eflyan›n antrepoda kalabilece¤i süre konusunda belirleme yapabilir.
Eflyan›n antrepoda kalabilece¤i süre konusunda bir s›n›rlama konulmufl ise,
eflyan›n antrepoya al›nd›¤› tarihten veya antrepolar aras› nakil yoluyla baflka bir an-
trepodan gelen eflyan›n ilk antrepoya girifl tarihinden itibaren hesaplama yap›l›r.
Antrepoda bulunan eflya için gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem ve kullan›m ta-
yin edilmesine iliflkin beyannamenin tescilinden itibaren otuz gün içinde ifllemleri
bitirilmeyen eflya ile belirlenen süreler içinde ifllemi tamamlanmayan eflya, güm-
rük mevzuat›n›n ilgili hükümlerine göre tasfiye edilir.
DAH‹LDE ‹fiLEME REJ‹M‹

Rejimin Tan›m› ve Rejimi Do¤ru Anlayabilmek için Gerekli Terimlerin Analizi
Dahilde iflleme rejimi, serbest dolafl›mda bulunmayan eflyan›n vergileri temi-
nata ba¤lanmak suretiyle veya bu amaçla serbest dolafl›ma giren ya da eflde¤er
eflyan›n, Türkiye Gümrük Bölgesinde bir veya daha fazla ifllem görerek, ifllem gör-
müfl ürünlerin elde edilmesi ve özel hükümler sakl› kalmak kayd›yla, elde edilen
ürünlerin ihraç edilmesinin esas oldu¤u, ihracat›n gerçekleflmesi halinde temina-
t›n veya al›nan vergilerin geri verildi¤i bir rejimdir.
Dahilde iflleme rejimi, ihracatç› firmalar›m›za yurtd›fl›ndan ucuz hammadde
temini noktas›nda vergisiz ve fonsuz ithalat yapabilmeleri imkan›n› sa¤lamas› aç›-
s›ndan, Türkiye’nin Gümrük Birli¤i sürecinden sonra karfl›m›za ayn› zamanda ih-
racat teflvi¤i olarak ç›kan bir konudur. Nitekim ilgili rejim, gümrük mevzuat›n›n
yan› s›ra D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›m›z›n yay›nlad›¤› ayr› bir karar ve yönetmelik çer-
çevesinde ifllem görmektedir.
Dahilde iflleme rejiminin iflleyiflini ve ifl ak›fl›n› do¤ru anlayabilmek için baz› kav-
ramlar›n alt›n›n çizilmesinde ve öncelikle tan›mlanmas›nda fayda vard›r. Nitekim
gümrük mevzuat›m›z da rejimi anlatmadan önce rejimle ilgili baz› terimleri aç›kla-
ma gere¤i duymufl ve bu konu anlat›m s›ras›yla meseleyi ele al›p incelemifltir.
fiartl› Muafiyet Sistemi: Serbest dolafl›mda bulunmayan eflyan›n Türkiye
Gümrük Bölgesinde bir veya daha fazla ifllem görmek üzere, gümrük vergilerine
ve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutulmadan, vergileri teminata ba¤lanmak
suretiyle geçici olarak ithali ve bu eflyan›n ifllem görmüfl ürün fleklinde ihrac› ha-
linde teminat›n iade olundu¤u dahilde iflleme sistemini ifade eder.
Geri Ödeme Sistemi: ‹flleme faaliyetlerine tabi tutulmak amac›yla serbest do-
lafl›ma giren eflyan›n, ifllem görmüfl ürün olarak ihrac› halinde, kendilerine uygu-
lanan gümrük vergilerinin geri verildi¤i sistem için kullan›l›r.
Eflde¤er Eflya Kullan›m›: Gümrük mevzuat› hükümleri çerçevesinde ifllem gör-
müfl ürünlerin imali için ithal eflyas›n›n yerine serbest dolafl›mda bulunan eflyan›n
kullan›lmas›n› ifade eder.
‹flleme Faaliyetleri: Eflyan›n montaj›, kurulmas› ve di¤er eflya ile birlefltirilme-
si dahil olmak üzere, iflçili¤e tabi tutulmas›, ifllenmesi, yenilenmesi, tamir edilme-
si veya bu faaliyetler s›ras›nda tamamen veya k›smen tüketilseler dahi, ifllem gör-
müfl ürün içinde bulunmayan ancak bu ürünlerin üretilmesini sa¤layan veya ko-
laylaflt›ran ve ilgili kurulufllar›n görüflleri al›narak Gümrük Müsteflarl›¤› taraf›ndan
belirlenen baz› eflyan›n kullan›m›n› ifade eder.
‹fllem Görmüfl Ürün: ‹flleme faaliyetleri sonucunda elde edilen as›l veya ikin-
cil ifllem görmüfl ürünler için kullan›l›r.
As›l ‹fllem Görmüfl Ürün: Dahilde iflleme rejimi kapsam›nda üretimlerine izin
verilmifl ürünler için kullan›lan bir terimdir.
‹kincil ‹fllem Görmüfl Ürün: ‹flleme operasyonu sonucu elde edilen esas ifllem
görmüfl ürünler d›fl›ndaki yan ürünleri ifade eder.
‹thal Eflya: ‹fllem görmüfl ürünlerin imalinde kullan›lan serbest dolafl›mda ol-
mayan eflyay› ifade etmek için kullan›lan bir kavramd›r.
Eflde¤er Eflya: ‹fllem görmüfl ürünlerin imali için ithal eflyan›n yerine kullan›-
lan, ayn› ticari kalitede olan, ayn› teknik özellikleri tafl›yan ve ayn› sekiz rakaml›
gümrük tarife istatistik pozisyon numaras›na giren serbest dolafl›mda bulunan efl-
yay› ifade eder.
Önceden ‹hracat: Rejimin flartl› muafiyet sisteminde, ithal eflyas›n›n bu siste-
me tabi tutulmadan önce eflde¤er eflyadan üretilen ifllem görmüfl ürünlerin Türk
Gümrük Bölgesinden ihrac›na ve ithal eflyan›n sonradan ithaline imkan veren uy-
gulaman›n ad›d›r.
Üçgen Trafik: ‹thal eflyan›n, ifllem görmüfl ürünlerin önceden ihracat›n›n ger-
çeklefltirildi¤i gümrük idaresi d›fl›ndaki baflka bir gümrük idaresinden sokuldu¤u
sistemi ifade eder.
‹flletme Malzemesi: ‹flleme faaliyetleri s›ras›nda tamamen veya k›smen tüke-
tilseler dahi, ifllem görmüfl ürün içinde bulunmayan ancak bu ürünlerin üretilme-
sini sa¤layan veya kolaylaflt›ran ve ifllem görmüfl ürünlerin denenmesinde veya ta-
mire ihtiyac› olan ithal eflyan›n kusurlar›n›n tespitinde kullan›lanlar haricindeki ya-
k›t ve enerji kaynaklar›, ifllem görmüfl ürünlerin denenmesi, ayarlanmas› ve geri
al›nmas›nda kullan›lan ya¤lar d›fl›ndaki ya¤lar ile donan›m ve aletler d›fl›nda kalan
bütün eflyay› ifade eder.
Rejimin ‹flleyifline ‹liflkin Genel Hükümler

Dahilde iflleme rejimi kapsam›nda hammadde ithal edilirken, gümrük mükel-
lefi ithal eflyalar için serbest dolafl›ma giriflte ödenmesi gereken gümrük vergisini
ödemez; ancak gümrük idaresi ilgili gümrük vergisi kadar teminat talep eder. Ay-
r›ca, gümrük idareleri, ifllem görmüfl ürünün imali için kullan›lan ithal eflyan›n tes-
piti amac›yla gerekli tedbirleri al›p kontrolleri yapmakla sorumludur. Bu sorumlu-
lu¤u çerçevesinde afla¤›daki ifllemleri yapabilir veya mükelleften talep edebilir:
1) Özel marka, tan›m ya da iflaret veya imalat numaras›, üzerlerine ilifltiril-
mifl mühür veya ay›rt edici markalar, numune veya teknik tan›mlardan
faydalan›labilir.
2) Analizler yap›labilir veya yapt›r›labilir.
3) ‹fllem görmüfl ürünlerin, ithal eflyas›ndan elde edildi¤ini aç›kça gösterme-
ye yönelik ifllemler ile ilgili stok kay›tlar› veya destekleyici belgeler incele-
nebilir.
‹zin hak sahibi, rejime iliflkin hükümlerin do¤ru uygulanmas›n› sa¤lamak ve
bu uygulaman›n denetimini kolaylaflt›rmak amac›yla, ‘dahilde iflleme kay›tlar›’ ola-
rak adland›r›lan ve rejim kapsam›nda kullan›lacak ithal eflyas›n›n, uygulanan ve-
rimlilik oran›n›n, elde edilen ifllem görmüfl ürünlerin miktarlar›n› gösteren stok ka-
y›tlar›n›n ve ifllemlerin izlenmesi için gerekli bütün bilgilerin ve ödenebilecek güm-
rük vergilerinin do¤ru hesaplanmas›n› sa¤layacak kay›tlar› tutmak zorundad›r.
Dahilde iflleme kay›tlar›, rejimin do¤ru bir flekilde uygulanmas›n› sa¤lamak ve
gerekli denetimleri yapmaya imkan vermek üzere gerekti¤inde ilgili gümrük ida-
resine verilir. ‹flleme faaliyetlerinin iki veya daha fazla kuruluflta yap›lmas› duru-
munda, stok kay›tlar› her zaman her kuruluflta rejimin uygulanmas›na iliflkin bil-
gileri kapsamak zorundad›r.
‹zin hak sahibi taraf›ndan ticari amaçlarla tutulan kay›tlar›n rejimin denetlen-
mesine imkan vermesi durumunda, bunlar gümrük idareleri taraf›ndan geçerli
dahilde iflleme kay›tlar› olarak kabul edilebilir.
‹thal Eflya Yerine Eflde¤er Eflya Kullan›m›

Dahilde iflleme rejiminde, ithal eflya yerine serbest dolafl›mda bulunan eflya-
n›n kullan›lmas›na da izin verilebilir. Eflde¤er eflya kullan›lmas› durumunda, eflde-
¤er eflyan›n, gümrük tarife cetvelinin ayn› sekiz rakaml› pozisyonunda yer alacak,
ithal eflyas› ile ayn› ticari kalitede, ayn› teknik özelliklere sahip ve ayn› sekizli tarife
pozisyonunda olmas› gerekir. ‹thal eflya yerine serbest dolafl›mda bulunan eflde-
¤er eflyan›n kullan›lmas› halinde, bu eflde¤er eflya ithal eflyas› gibi de¤erlendirilir.
Eflde¤er eflyan›n kullan›lmas›, sadece ilgili kifli taraf›ndan yap›lan izin baflvu-
rusunda talep edilmesi ve eflde¤er eflya ile ithal eflyan›n yukar›da belirtilen ortak
özelliklerinin ve unsurlar›n›n bulunmas› ve bunlar›n kontrol edilme yollar›n›n izin-
de belirtilmesi durumlar›nda mümkün olur.
Eflde¤er eflyan›n kullan›lmas›n›n öngörülmesi durumunda, bu kullan›ma ilifl-

kin hükümlere uyulmas›n›n sa¤lanmas› için al›nacak özel önlemler, verilen izinde
ayr›ca belirtilir. ‹zinde, eflde¤er eflyan›n kullan›lmas›n›n öngörülmemesi, ancak
izin sahibinin bu sistemi kullanmak istemesi durumunda, hak sahibi, ilk izinde de-
¤ifliklik yap›lmas›n› isteyebilir.
fiartlar gerektirdi¤inde, eflde¤er eflyan›n ithal eflyas›na göre daha ileri bir
imalat aflamas›nda olmas›na, eflde¤er eflyan›n tabi tutuldu¤u ifllemin önemli bir
bölümünün izin sahibinin iflletmesinde veya faaliyetin kendi ad›na gerçeklefltirildi-
¤i iflletmede yap›lm›fl olmas› kayd› ile izin verilebilir.
Vergisel Yükümlülükler
Dahilde iflleme rejimi kapsam›nda bir yükümlülük do¤mas› halinde, gümrük
vergileri, ithal eflyas›n›n rejime iliflkin beyannamenin tescil tarihindeki vergi oran-
lar› ve di¤er vergilendirme unsurlar› dikkate al›narak hesaplan›r.
‹thal eflyan›n, rejime girifline iliflkin beyannamenin tescili tarihinde tarife ko-
talar› ve tarife tavanlar› çerçevesinde tercihli tarifeden yararlanabiliyor durumda
ise sözkonusu eflyan›n bu tercihli tarifeden yararlanabilmesi, serbest dolafl›ma gi-
rifl beyannamesinin tescil edildi¤i tarihte de söz konusu tercihli tarifenin yürürlük-
te olmas›na ba¤l›d›r.
‹kincil ifllem görmüfl ürünlerin serbest dolafl›ma sokulmas› halinde, bunlar›n
ithalat vergileri, as›l ifllem görmüfl ürünün ihraç edilen k›sm› oran›nda ikincil ifllem
görmüfl ürünlerin serbest dolafl›ma girifline iliflkin beyannamenin tescil tarihinde-
ki vergi oran› ve di¤er vergilendirme unsurlar› esas al›narak hesaplan›r.
Dahilde iflleme rejimi kapsam›nda elde edilen ürünlerin, tercihli tarifeden ya-
rarlanabilmesi için Türkiye’nin taraf oldu¤u anlaflma hükümlerine göre sözkonu-
su ürünlerin bünyesine giren serbest dolafl›mda olmayan eflyan›n vergilerinin
ödenmesinin öngörülmesi halinde, anlaflmaya taraf ülkelere ihrac›nda bu ürünle-
rin vergilerinin ödenmesi gerekir. Ödenmesi gereken bu vergiye Telafi Edici Ver-
gi ad› verilir.
Bu durumda ithal eflyan›n ithalat vergileri, ihracata iliflkin beyannamenin tes-
cili tarihindeki vergi oranlar› ve di¤er vergilendirme unsurlar›na göre hesaplan›r.
Yükümlü beyan sahibidir. Dolayl› temsil durumunda hesab›na beyanda bulunulan
kifli de yükümlü say›l›r.
‹hracat Taahhüdünün Kapat›lmas›

‹zin sahiplerinin, dahilde iflleme izin belgesinde ihrac› taahhüt edilen ifllem
görmüfl ürünleri, izin belgesi süresinde ihraç ve süre sonundan itibaren 3 ay için-
de ihracat taahhüdünü belge baz›nda kapatmak için müracaat etmeleri gerekir.
Kapatma iflleminin uygun bulunmas› halinde teminatlar iade edilir. Kapatma esna-
s›nda, ihracat›n dolafl›m belgesi veya menfle ispat belgesi eflli¤inde yap›lmas› halin-
de, ithal eflyaya isabet eden telafi edici verginin ödendi¤inin belgelenmesi istenir.
Bununla birlikte, ithal eflyan›n kusurlu olmas› veya ithal sözleflmesine ayk›r›
olmas› sebebiyle imhas› veya mahrecine iadesi ya da ikincil ifllem görmüfl ürünle-
rin imhas›, gümrü¤e terk edilmesi, ç›k›fl hükmünde gümrü¤e teslimi veya serbest
dolafl›ma girmesi hallerinde bu maddelere isabet eden ihracat›n gerçeklefltirilme-
si flart› aranmaks›z›n ihracat taahhüdü kapat›l›r.
GÜMRÜK KONTROLÜ ALTINDA ‹fiLEME REJ‹M‹

Serbest dolafl›ma girmemifl eflyan›n, Türkiye Gümrük Bölgesinde, ithalat ver-
gilerine veya ticaret politikas› önlemlerine tabi tutulmaks›z›n, niteli¤ini veya duru-
munu de¤ifltiren ifllemlere tabi tutulmalar› ve bu ifllemlerden elde edilen ürünle-
rin tabi olduklar› gümrük vergileri üzerinden serbest dolafl›ma girmeleri, gümrük
kontrolü alt›nda iflleme rejimi hükümleri uyar›nca yap›l›r. Elde edilen bu tür ürün-
ler ifllenmifl ürün olarak adland›r›l›r.
Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine iliflkin izin baflvurusu, ilgili gümrük
idaresine yap›l›r. ‹zin, sadece Türkiye Gümrük Bölgesi’nde yerleflik kiflilere afla¤›-
daki flartlar›n yerine getirilmifl oldu¤unun tespiti durumunda verilir:
1) ‹fllenmifl ürünler içinde ithal eflyas›n›n tespitinin mümkün oldu¤unun tes-
pit edilmesi durumunda
2) Eflyan›n ifllenmesinden sonra, rejime tabi tutuldu¤u s›radaki niteli¤ine ve-
ya durumuna dönüfltürülmesinin ekonomik olarak mümkün bulunmad›-
¤›n›n tespiti durumunda,
3) Rejimin uygulanmas›n›n, ithal eflyas›n›n tabi oldu¤u menfle ve miktar k›-
s›tlamas› kurallar›n›n etkilerini sapt›rmayaca¤›n›n tespiti durumunda
4) Türkiye’deki benzer eflya üreticilerinin temel ekonomik ç›karlar›n› olum-
suz etkilemeyen bir iflleme faaliyeti oluflturma veya devam ettirme yönün-
deki ekonomik amaçlara uyulmas› durumunda
5) Eflyaya iliflkin vergilerin teminata ba¤lanmas› flart›yla.
Gümrük idareleri, rejime iliflkin hükümlerin do¤ru uygulanmas›n› ve yap›la-
cak denetimleri kolaylaflt›rmak amac›yla, rejime tabi tutulan ithal eflyas›n›n mikta-
r›n› iflleme faaliyetlerinin izlenmesi ve ödenmesi gerekebilecek gümrük vergileri-
nin do¤ru hesaplanmas› için, gereken bütün hususlar› kapsayan stok kay›tlar›n›
tutmalar›n› veya tutturmalar›n› izin hak sahibinden ister.
Gümrük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Kay›tlar› olarak adland›r›lan bu kay›tlar, re-
jimin do¤ru olarak uygulanmas› için gerekli olan denetimlerin yap›labilmesi bak›-
m›ndan, izni veren gümrük idaresi taraf›ndan yap›lacak incelemelere her zaman
aç›k tutulur. Gümrük idareleri, baflvuru sahibi taraf›ndan ticari amaçlarla tutulan
kay›tlar›n, ifllemlerin denetimini mümkün k›lmas› durumunda, bu kay›tlar› Güm-
rük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Kay›tlar› olarak kabul edebilir.
Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine iliflkin iznin geçerlilik süresi, ekono-
mik flartlar, baflvuru sahibinin özel flartlar› ve iflleme faaliyetinin özelli¤i dikkate
al›narak, gümrük idaresince her baflvuru için ayr› ve azami iki y›l olarak belirlenir.
Beklenmeyen hal ve mücbir sebeplerle bu süre üç aya kadar uzat›labilir.
Gümrük idareleri izni düzenlerken, iflleme faaliyetlerinin gerçeklefltirilmesi
için yeterli süreyi dikkate alarak, ifllenmifl ürünlerin, gümrükçe onaylanm›fl bir ifl-
lem veya kullan›ma tabi tutulmas› için gerekli süreyi tespit eder. Bu süre, gümrük
idarelerince kabul edilebilecek makul bir sebep olmas› ve bu durumun belgelen-
dirilmesi kayd›yla uzat›labilir.
Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi kapsam›ndaki eflyaya iliflkin verimlilik
oran› ve bu oran›n belirlenme yönteminin iflleme faaliyetinin gerçekleflti¤i veya
gerçekleflece¤i flartlar göz önünde bulundurularak, mümkün oldu¤u ölçüde üre-
tim verilerine dayanmas› gerekir. ‹zin hak sahibinin kay›tlar›nda bu orana nas›l
ulafl›ld›¤›n›n tespit edilebilmesi ve bu kay›tlar›n her zaman kontrole aç›k olmas›
esast›r. Gümrük idareleri, verimlilik oran› veya bu oran› belirleme yöntemi ile ilgi-
li kay›tlar› her zaman kontrol edebilir.
Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi kapsam›nda getirilecek eflyan›n rejime
girifline iliflkin beyanname, izin belgesinde belirtilen gümrük idaresine sunu-
lur.Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine girifl için verilecek beyanname, yaz›-
l› beyan normal usul hükümlerine uygun olarak düzenlenir. Rejime girifl esnas›n-
da, eflyaya isabet eden vergiler teminata ba¤lan›r.
Gümrük kontrolü alt›nda iflleme faaliyetine tabi tutulan eflyan›n, bu rejimi so-
na erdirecek beyannamesi, izinde belirtilen gümrük idarelerinden birine sunulur.
‹zin sahibi, eflyan›n gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimini ibra eden ve bu rejim
d›fl›ndaki di¤er rejimler için beyan konusunda öngörülen sürenin sona ermesin-
den itibaren 30 gün içerisinde izni veren gümrük idaresine bir ibra senedi verir.
‹zin veren gümrük idaresi, ibra senedinin bilgisayar veri iflleme tekni¤i yoluy-
la veya gümrükçe kabul edilebilecek baflka bir flekilde düzenlenmesine ve ayr›ca
ibra senedinde yer alan bilgilerin, eflyay› rejime sokan beyanname üzerinde gös-
terilmesine ve bunun ibra senedi olarak kabul edilmesine izin verebilir.
Rejimin ibras›nda, verimlilik oran›n›n tatbiki yoluyla ifllem görmüfl ürünlere isa-
bet etti¤i belirlenen ithal eflya miktar› ya da gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya
kullan›ma tabi tutulan de¤iflmemifl ithal eflya miktar› esas al›n›r. De¤iflmemifl eflya
ve izinde öngörülene nazaran ifllemin ara aflamalar›ndan birinde bulunan ürünler
için bir gümrük yükümlülü¤ü do¤du¤unda, gümrük vergileri tutar›, ithal eflyan›n
gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine tabi tutuldu¤u beyannamenin tescili s›ra-
s›ndaki vergi oran› ve di¤er vergilendirme unsurlar›na istinaden hesaplan›r.
Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine tabi tutulan ithal eflyas›n›n, tercihli
bir tarife uygulamas›ndan yararlanabildi¤i ve ayn› tercihli tarife uygulamas›n›n
serbest dolafl›ma giren ayn› nitelikteki ifllenmifl ürünlere de uygulanabildi¤i haller-
de, ifllenmifl ürünlerin tabi oldu¤u gümrük vergileri, söz konusu tercihli tarife çer-
çevesinde belirlenmifl vergi oran›na göre hesaplan›r.
Tercihli tarife uygulamas›n›n tarife kotalar› veya tarife tavanlar›na tabi olma-
s› halinde, ifllenmifl ürünler için tercihli tarifeye göre belirlenen vergi oran›n›n uy-
gulanmas›, sözkonusu tercihli tarifenin serbest dolafl›ma girifl beyannamesinin
tescili s›ras›nda ithal eflyas›na uygulanabilmesi kofluluna ba¤l›d›r. Serbest dolafl›-
ma giren ifllenmifl ürünlerin imalat›nda fiilen kullan›lan ithal eflyas› miktar›, beyan-
namenin tescili s›ras›nda yürürlükte olan tarife kotalar› ve tarife tavanlar› hesab›-
na kat›l›r. Bu durumda, ifllenmifl ürünlerle ayn› olan ürünler için aç›lm›fl tarife ko-
talar› veya tavanlar›n›n hesab›na herhangi bir ilave yap›lmaz.
GEÇ‹C‹ ‹THALAT REJ‹M‹

Tan›m ve ‹zin Esaslar›
Geçici ithalat rejimi serbest dolafl›ma girmemifl eflyan›n ithalat vergilerinden
tamamen ya da k›smen muaf olarak ve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutul-
maks›z›n Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullan›lmas› ve bu kullan›m s›ras›ndaki
ola¤an y›pranma d›fl›nda herhangi bir de¤iflikli¤e u¤ramaks›z›n yeniden ihrac›na
olanak sa¤layan hükümlerin uyguland›¤› rejimdir.
Geçici ithalat rejimi, tam muafiyet suretiyle geçici ithalat ve k›smi muafiyet
suretiyle geçici ithalat olmak üzere iki farkl› flekilde ifllem görür.
Tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutularak Türkiye’ye geçi-
ci olarak getirilen eflya için giriflte teminat al›n›r ve eflya tekrar yurtd›fl› edilerek re-
jim tamamland›¤›nda teminat çözülür. K›smi muafiyet suretiyle geçici ithalat reji-
mine tabi tutularak Türkiye’ye geçici olarak getirilen eflya için ise giriflte yine te-
minat al›n›r ve eflya yurtd›fl› edilirken teminat çözülür ancak k›smi muafiyet kap-
sam› eflya için rejimden yararlanan eflyan›n gümrük vergisinin yüzde üçü oran›n-
da ayl›k bazda faiz ödenerek rejimin tamamlanmas›na ve eflyan›n yurtd›fl› edilme-
sine izin verilir.
K›smi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eflyadan her ay
için al›nacak ithalat vergileri, geçici ithalat rejimine iliflkin beyannamenin tescil ta-
rihinde, söz konusu eflyan›n serbest dolafl›ma girmifl olmas› halinde al›nacak ver-
giler tutar›n›n %3’ü olarak tespit edilir. Söz konusu vergiler eflyan›n bu rejimden
yararland›¤› her ay için al›n›r ve bir aydan daha az süreler tam ay olarak de¤er-
lendirilir.
Geçici ithalat rejimi ile ilgili olarak oldukça önemli bir hukuki metin olan
7/1/2000 tarih ve 2000/69 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›’nca belirlenen haller ve
özel flartlar› tafl›yan eflya için gümrük vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici
ithalat rejimi uygulan›r.
Mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›nda yerleflik bir kifliye ait olan ve
7/1/2000 tarih ve 2000/69 say›l› Bakanlar Kurulu Karar› hükümlerine tabi olma-
yan veya söz konusu hükümlere tabi olmakla birlikte, tam muafiyet suretiyle ge-
çici ithalat iznine iliflkin hükümlerde öngörülen koflullar› tafl›mayan eflya için k›smi
muafiyet uygulanmas› suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanmas› mümkündür.
Geçici ithalat izni eflyay› kullanan veya kulland›ran kiflinin talebi üzerine yet-
kili gümrük idarelerince verilir. ‹thal eflyas› ile ilgili ayniyet tespitinin mümkün ol-
mad›¤› hallerde, geçici ithalat rejiminin kullan›lmas›na izin verilmez. Rejimin kötü-
ye kullan›lmayaca¤› kanaati oluflursa, bu durumdaki eflya için geçici ithalat reji-
minden yararland›r›lmas›na iliflkin izin talep baflvurular›n›n afla¤›da belirtilen bel-
gelerle birlikte Gümrük Müsteflarl›¤› Gümrükler Genel Müdürlü¤ü’ne yap›lmas›
gerekir:
1) Geçici ‹thalat Rejimi ‹zin Talep Formu
2) Proforma fatura asl› ve iki nüsha tercümesi
3) Eflyan›n teknik özelliklerini gösterir katalog ve/veya teknik dokümanlar
4) fiirketin kurulufl ünvan›n› ve amac›n› gösterir Ticaret Sicil Gazetesi’nin as-
l› veya fotokopisi
5) ‹mza Sirküleri
6) Eflyan›n gönderilifl amac› ile süresini, bedelli veya bedelsiz olup olmad›¤›
ile sair hususlar› kapsayan gönderici firma ile al›c› firma aras›nda imzalan-
m›fl bir anlaflma varsa anlaflma asl› ve tercümesi veya gönderici firman›n
yaz›s›n›n asl› ve tercümesi
Geçici ithalat rejimi için iznin geçerlilik süresi, belirtilen süreler dikkate al›na-
rak gümrük idarelerince belirlenir.
Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eflyan›n rejim kapsam›nda ülkede kalma
süresi, özel mevzuatlar ile ayr›ca tayin edilmemifl olma flart›yla, azami 24 ay ola-
rak belirlenir.
Teminat ‹fllemleri
Gümrük Kanunu hükümlerine göre geçici ithalat rejiminden yararland›r›lacak
eflya için gümrük idareleri taraf›ndan teminat al›n›r.
Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eflyan›n ambalajlar›n›n ait olduklar› eflya-
n›n faturas›nda ayr› gösterilmesi ve ayn› zamanda ba¤›ms›z bir ticari eflya niteli-
¤inde olmas› halinde, bunlar›n vergileri de teminata ba¤lan›r.
Geçici ithalat rejimi kapsam›nda ithal edilecek eflyan›n birden fazla kalemden
oluflmas› ve her kalemin vergi oran›n›n farkl› olmas› durumunda, beyan sahibinin
talebi üzerine, eflyan›n vergileri bu oranlar›n en yüksek olan› üzerinden hesapla-
narak teminata ba¤lan›r.
Geçici ithalat rejimi kapsam›nda ithal edilen eflyan›n izin hak sahibi veya tem-
silcisi taraf›ndan ihrac›ndan sonra teminat›n çözülmesi için girifl ifllemini yapan
gümrük idaresine dilekçe ile baflvurulur. Bu istek üzerine, geçici ithalat ve ihracat
beyannameleri incelenerek, giren eflyan›n flartlar›na uygun olarak ihraç edildi¤i-

nin anlafl›lmas› halinde buna iliflkin teminat çözülür.
Ambalaj Maddelerine Özel Hükümler

Gümrük mevzuat›m›zda, ihraç eflyas›n›n ambalaj malzemesi olarak kullan›l-
mak üzere yurtd›fl›ndan getirilecek gerek aynen ambalaj olarak veya ambalaj ima-
linde kullan›lmak üzere, gerek bedelsiz ve gerekse bedelli olarak getirilip geçici it-
halat rejiminden yararlanacak ambalaj maddeleri ile bunlar›n hangi eflyan›n ç›k›-
fl›nda kullan›laca¤› hükme ba¤lanm›flt›r.
Geçici ithalat rejimi kapsam›nda ithali yap›lan ambalaj maddelerini, yerli
ürünlerin veya serbest dolafl›mdaki eflyan›n ambalaj› olarak flartlar›na uygun flekil-
de yeniden ihraç edecek kifliler, yetkili gümrü¤e eflyan›n ihrac›na iliflkin gümrük
beyannamesine flerh ederek beyan etmekle yükümlüdür.
Bu beyannamelerde yeniden ihracat eflyas›na iliflkin hususlardan baflka, am-
balaj maddesinin ithalat›n›n yap›ld›¤› gümrü¤ün ad› ve geçici girifl beyannamesi-
nin tarih ve numaras› da gösterilir.
Bir ihracat beyannamesiyle ihraç edilecek eflyan›n kab›n› teflkil eden ambalaj
maddeleri, çeflitli geçici girifl beyannameleriyle ithal edilmifl ise, yeniden ihraç edi-
lecek ambalaj maddesine ait geçici beyannamelerinin numara ve tarihleri ve güm-
rükleri ile her beyannameden mahsubu istenilen ambalaj miktar›, ihracatç› tara-
f›ndan ayr›nt›l› olarak ihracat beyannamesinde gösterilir veya bir liste olarak be-
yannameye eklenir.
‹hracata iliflkin gümrük beyannamesiyle beyan edilen eflyan›n belge kontro-
lü veya fiziki muayenesi, ihracat rejimindeki esaslara göre yap›lmakla beraber,
bunlar›n kab›n› teflkil eden ambalaj maddelerinin muayenelerinde ve ayniyetleri-
nin tespitinde ayr›ca afla¤›daki hususlar da gümrük idareleri taraf›ndan göz önün-
de bulundurulur:
1) Yeniden ihracatta ayniyet esas oldu¤undan, ihraç edilen ambalaj madde-
lerinin cins, nevi ve miktar yönünden evvelce ithal edilenlerin ayn› olmas›
gerekir.
2) Ayniyetin tespitinde, kullan›lma, hava etkisi ile veya buna benzer bir ne-
denle meydana gelecek gerek renklerde, gerekse a¤›rl›k, eksiklik ve faz-
lal›klarda ve boy ve enlerinde görülen ayk›r›l›klar dikkate al›n›r.
3) Birkaç çuval birlefltirilerek bir ambalajda kullan›labilir.
‹thal vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimi kapsam›nda it-
hal edilen ambalaj maddeleri dolu olarak ç›kar›lmak zorundad›r. Ancak, k›smi mu-
afiyet suretiyle ithal edilen ambalaj maddeleri, k›smen veya tamamen bofl olarak
ihraç edilebilir.
HAR‹ÇTE ‹fiLEME REJ‹M‹

Rejimin Tan›m›
Hariçte iflleme rejimi, serbest dolafl›mdaki eflyan›n hariçte iflleme faaliyetleri-
ne tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ihrac› ve bu fa-
aliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithalat vergilerinden tam veya k›smi mu-
afiyet suretiyle yeniden serbest dolafl›ma girifline iliflkin hükümlerin uyguland›¤›
rejimdir.
Basit bir söyleyiflle, eflyan›n geçici ihracat› fleklinde de yorumlanabilecek ola-
cak hariçte iflleme rejiminin, gümrük mevzuat›m›zda iki ayr› ifllem için kullan›lan bir
terim oldu¤u dikkatleri çeker. Bunlardan birincisi, Türkiye’deki hammaddelerin ya-
banc› bir ülkede üretilmek üzere geçici olarak yurtd›fl› edilifli; di¤eri ise tamir ama-
c›yla yurtd›fl›na makine-teçhizat ç›kar›lmas› fleklinde karfl›m›za ç›kan ifllemlerdir.
Rejim ‹çin ‹zin Esaslar›

Hariçte iflleme rejimi, afla¤›daki durumda olan eflya için uygulanmaz:
1) ‹hrac›, ödenmifl ithalat vergilerinin geri verilmesine veya teminata ba¤lan-
m›fl ithalat vergilerinin kald›r›lmas›na yol açan eflya için uygulanmaz.
2) ‹hrac›ndan önce, nihai kullan›mlar› nedeniyle tam muafiyet suretiyle ser-
best dolafl›ma giren ve bu muafiyetin tan›nmas› için gerekli koflullar› tafl›-
maya devam eden eflya için uygulanmaz.
3) ‹hrac›, ihracat vergi iadesini gerektiren veya ihrac› nedeniyle tar›m politi-
kas› çerçevesinde vergi iadesi d›fl›nda bir mali avantaj sa¤lanan eflya için
uygulanmaz.
Hariçte iflleme izni, talep üzerine, iflleme faaliyetlerini yapt›racak kifliye veri-
lebilir. Ancak, rejimin uygulanmas›n›n, ithal edilen ifllem görmüfl ürünlerin ayn›s›-
n› veya benzerini üreten Türkiye’deki üreticilerin temel ekonomik ç›karlar›n› olum-
suz etkilemeksizin ihraç eflyas›n›n sat›fl›n› teflvik etmesi ve iflleme faaliyetinin Türk
menfleli eflya ile Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›nda elde edilen eflyan›n birlefltirilme-
siyle oluflan ifllem görmüfl ürün olarak ithal edilmesi halinde, hariçte iflleme izni,
iflleme faaliyetini yapt›racak kifli d›fl›nda baflka bir kifliye de verilebilir.
Hariçte iflleme izni, Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleflik kiflilere, ifllem gör-
müfl ürünlerin geçici ihracat eflyas›n›n ifllenmesi sonucu elde edilebilir oldu¤u ve
talep edilen iznin Türkiye’deki üreticilerin temel ekonomik ç›karlar›na ciddi bir za-
rar verecek durumda olmad›¤› hallerde verilir.
Gümrük idareleri, geçici ihracata konu eflyay›, özel iflaret, seri numaralar›,
mühür ve etiketleri, numune ve teknik dokumanlar›, analiz belgeleri, faturas› gi-
bi özellik ve belgeleri üzerinden inceleyerek, uygun görmesi halinde bunlar›n ge-
çici ihrac›na izin verir. Tamir amac›yla geçici ihraç edilmek istenilen eflyan›n, tamir
edilebilir durumda oldu¤unun gümrük idarelerince tespiti gerekir.
Hariçte iflleme, kelimenin gerçek manas›nda bir üretim niteli¤ini tafl›yorsa,

bu konuda Bakanlar Kurulu’nun yay›nlad›¤› ayr› bir karar oldu¤unu ve bu karar
hükümleri çerçevesinde hareket ederek D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’ndan izin al›nma-
s› gerekti¤i de vurgulanmal›d›r.
Hariçte iflleme rejimi kullan›m izninin geçerlik süresi, baflvuru sahibinin tale-
bi ve iflleme faaliyetlerinin gerçeklefltirilebilece¤i süre dikkate al›narak, belgesin-
de gösterilir.
‹fllem görmüfl ürünlerin Türkiye Gümrük Bölgesine yeniden ithal edilmesi için
gereken süre ise iflleme faaliyetlerinin gerektirdi¤i süre ile nakliye süresi dikkate
al›narak belirlenir. Bu sürenin bafllang›c›, hariçte iflleme rejimine iliflkin beyanna-
menin tescil tarihidir.
‹fllem görmüfl ürünlerin süresi içerisinde serbest dolafl›ma sokulmas›, antre-
poya konulmas› veya dahilde iflleme ya da transit rejimine tabi tutulmas› gerekir.
Bu rejimlere iliflkin beyannamenin tescili eflyan›n geri getirme süresini sona erdi-
rir. Bu süre, kabul edilebilir makul bir gerekçe olmas› ve durumun belgelenmesi
halinde uzat›labilir.
Hariçte ‹flleme Rejiminde Vergilendirme Esaslar›

Hariçte iflleme rejiminde gümrük vergileri, ifllem görmüfl ürünlere ait gümrük
vergileri tutar›ndan, geçici ihracat eflyas›na en son iflleme faaliyetine tabi tutuldu-
¤u ülkeden, ayn› tarihte ithal edildi¤inde uygulanacak olan gümrük vergileri tu-
tar›n›n düflülmesi suretiyle hesaplan›r.
Düflümü yap›lacak tutar›n hesaplanmas›nda afla¤›daki hususlar dikkate al›n›r:
1) Geçici ihracat eflyas›na ait hariçte iflleme rejimi beyannamesinin tescil ta-
rihindeki miktar ve niteli¤i esas al›n›r
2) ‹fllem görmüfl ürünlerin serbest dolafl›ma girifl beyannamesinin tescil tari-
hindeki vergi oran› ve di¤er vergilendirme unsurlar› esas al›n›r.
Vergilendirmede esas al›nacak bu unsurlarda özellikle flu hususa da ayr›ca
dikkat edilir: Türkiye’deki üreticilerin temel ekonomik ç›karlar›n›n korunmas› ama-
c›yla yürürlü¤e konulan d›fl ticaret politikas› önlemleri kapsam›ndaki ek mali yük-
lerin düflümü yap›lamaz.
‹fllem görmüfl ürünlerin gümrük k›ymetinin belirlenmesinde, ürünün bünye-
sine kat›lan malzeme, aksam, parça ve benzerleri de dikkate al›n›r. K›ymetin bu
flekilde belirlenememesi durumunda, ifllem görmüfl ürünlerin k›ymeti ile belirle-
nen iflleme masraflar› aras›ndaki fark, geçici ihracat eflyas›n›n k›ymetini oluflturur.
‹fllem görmüfl ürünlerin bünyesine kat›lan malzeme, aksam ve parçalara ait
iflleme faaliyetlerinin yap›ld›¤› yere kadar ki yükleme, nakliye ve sigorta giderleri,
iflleme masraflar›na dahil edilmez. ‹flleme bedeli, ifllem görmüfl ürünler için iflle-
me faaliyetinin yap›ld›¤› yerden Türkiye Gümrük Bölgesine girece¤i yere kadar ya-
p›lan yükleme, nakliye ve sigorta giderlerini kapsar.
Hariçte iflleme rejimi kapsam›nda tamir amac›yla geçici olarak ihraç edilen efl-
yan›n tamirinin bedel karfl›l›¤›nda yap›lmas› halinde, tamir bedeli, geçici ihracat
eflyas›n›n tamiri nedeniyle izin hak sahibi taraf›ndan tamirat› yapan kifliye yap›lan
veya yap›lmas› gereken toplam ödemeyi, yahut izin hak sahibinin tamiri yapan ki-
flinin öne sürdü¤ü flartlar› yerine getirmesi için ödemesi gereken bedeli içerir.
Eflyan›n tamir amac›yla geçici ihraç edildi¤i ve tamirat›n bedel karfl›l›¤›nda ya-
p›ld›¤› hallerde, ithalat vergileri, gümrük k›ymeti olarak tamir masraflar›na eflit bir
tutar dikkate al›narak, ifllem görmüfl ürünlerin serbest dolafl›ma girifl beyanname-
sinin tescil edildi¤i tarihte, bu ürünlere uygulanacak vergi oran› ve di¤er vergilen-
dirme unsurlar›na istinaden belirlenir. Ancak, izin hak sahibinin tamir masraflar›
d›fl›nda baflka bir ödeme yapmam›fl olmas› ve bu ödemenin izin hak sahibi ile fa-
aliyeti yapan kifli aras›ndaki iliflkiden etkilenmemesi gerekir.
Tamir amac›yla geçici olarak ihraç edilen eflya, tamirat›n garanti nedeniyle
sözleflmeye ba¤l› olarak veya kanuni bir yükümlülü¤e dayan›larak ya da bir ima-
lat hatas› nedeniyle, bedelsiz yap›ld›¤›n›n kan›tlanmas› halinde, serbest dolafl›ma
ithalat vergilerinden tam muaf olarak girer.
‹HRACAT REJ‹M‹
‹hracat rejimi, serbest dolafl›mda bulunan eflyan›n ihraç amac›yla Türkiye
Gümrük Bölgesi d›fl›na ç›k›fl›na iliflkin hükümlerin uyguland›¤› rejimdir.
Uluslararas› ve ikili anlaflmalar, kanun, tüzük ve kararnamelerle konulmufl ya-
saklama ve k›s›tlama hükümleri sakl› kalmak üzere, her türlü eflyan›n Türkiye’den
ihrac› serbesttir. Ayr›ca, gümrük idareleri, Gümrük Kanunu’nun kendilerine verdi-
¤i yetkiye dayanarak, Bakanlar Kurulu taraf›ndan, kamu ahlak›, kamu düzeni, ka-
mu güvenli¤i, insan, hayvan ve bitki sa¤l›k ve hayatlar›n›n korunmas›, sanatsal,
tarihi veya arkeolojik de¤eri olan ulusal hazinelerin korunmas›, fikri ve s›na-
i mülkiyet haklar›n›n korunmas› gerekçeleri ile, ihracata getirilen yasaklama ve k›-
s›tlamalar› takiple görevlidirler.
‹hrac› ön izne ya da standardizasyon kontrolüne tabi olan eflya ile özel kanun-
lar gere¤ince ihracat›nda özel belgeler aran›lan eflyan›n gümrük ifllemleri yap›l›r-
ken ilgili mevzuat ile belirlenmifl olan usul ve esaslar çerçevesinde ifllem yap›l›r.
Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilecek eflyan›n ilgili gümrük idarelerine
gümrük beyannamesi ile beyan edilmesi zorunludur. Sistem üzerinde tescil edil-
mifl beyanname kapsam› eflyan›n baflka bir beyanname tescil edilerek ihraç edil-
di¤inin 30 gün içerisinde anlafl›lmas› halinde ifllem görmeyen beyannameler,
Gümrük Kanunu hükümleri çerçevesinde usulsüzlük cezas› ile cezaland›r›larak ip-
tal edilir.
‹hraç eflyas›, buna iliflkin gümrük beyannamesinin tescili s›ras›nda bulundu-
¤u durum ve niteli¤ini gümrük denetiminden ç›kt›¤› s›rada da aynen muhafaza
etmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi kofluluyla fiilen ihraç
edilmifl say›l›r. Bu durumda, ihraç eflyas› üzerindeki gümrük denetimi sona erer.
‹hracat veya yeniden ihracat amac›yla geçici depolama yerlerine getirilen efl-
ya, buralarda bir ay kalabilir. Sözü edilen eflya ile ilgili olarak beyanname tescil
edilip edilmedi¤ine bak›lmaks›z›n bu süre içinde ek süre talebinde bulunulmas›
halinde, gümrük idare amiri taraf›ndan en çok üç aya kadar ek süre verilebilir.
Bir ayl›k süre ve verilen ek süre içinde gümrük ifllemleri bitirilerek yerinden
kald›r›lmayan eflya için gümrük yükümlüsüne tebligat yap›larak, tebli¤ tarihinden
itibaren 30 gün içinde eflyan›n geçici depolama yerinden ç›kar›lmas›; aksi takdir-
de, bu eflyan›n gümrü¤e terk edilmifl say›laca¤› bildirilir. Bu süre içinde de yerin-
den ç›kar›lmamas› halinde eflya gümrü¤e terk edilmifl say›l›r ve tasfiye hükümleri-
ne göre ifllem yap›l›r. Bu eflyaya iliflkin olarak tescil edilmifl beyanname varsa ip-
tal edilir.
Geçici depolama yerlerine konulmaks›z›n ihraç edilecek eflyan›n beyanname
kapatma süresi iki ayd›r. Bu süre makul sebeplerle en çok iki ay uzat›labilir. Bu sü-
reler içinde ifllemleri tamamlanmayan beyannameler iptal edilir.
‹hracata konu olan eflyan›n beyan›na göre yüzde 10’u aflan oranda cins, tür,
miktar veya k›ymet aç›s›ndan farkl› ç›km›fl olmas› durumunda Gümrük Kanunu
gere¤ince usulsüzlük cezas› iki kat› kadar uygulan›r. Ancak usulsüzlük olay›ndan
çok daha önemli olarak bu durumun Kaçakç›l›kla Mücadele Kanunu hükümlerine
tabi oldu¤unu, yani ihracata konu olan eflyan›n beyana göre yüzde 10’u aflan
oranda farkl› ç›kmas› durumunun bir kaçakç›l›k fiili oldu¤unu özellikle hat›rlatmak
isteriz.
GÜMRÜK VERG‹ VE CEZALARI
GÜMRÜK YÜKÜMLÜLÜ⁄Ü KAVRAMI

Bir kiflinin yürürlükteki gümrük mevzuat› uyar›nca ithalat ya da ihracat vergi-
si ödeme yükümlülü¤üne gümrük yükümlülü¤ü ad› verilir. ‹thalatta gümrük yü-
kümlülü¤ü, ithalat vergilerine tabi eflyan›n serbest dolafl›ma girmesi halinde do-
¤ar. Gümrük yükümlülü¤ünün bafllamas› ise gümrük beyannamesinin tescil tari-
hiyle birlikte gerçekleflir.
‹thalatta gümrük yükümlülü¤ünde yükümlü beyan sahibidir. Ancak dolayl›
temsil durumunda hesab›na gümrük beyan›nda bulunulan kifli de mevzuat gere-
¤ince yükümlü kabul edilir. ‹thalat vergilerine tabi eflyan›n Gümrük Kanunu’na ay-
k›r› flekilde Türkiye Gümrük Bölgesine girmesi ya da bir serbest bölgede bulunan
ithalat vergilerine tabi eflyan›n, kanuna ayk›r› olarak gümrük bölgesinin baflka bir
yerine gitmesi hallerinde de gümrük yükümlülü¤ü do¤mufl kabul edilir.
Gümrük yükümlülü¤ü, afla¤›daki durumlarda sona erer:
1) Vergilerin ödenmesi halinde,
2) Vergilerin kald›r›lmas›na karar verilmesi halinde,
3) Gümrük beyannamesinin iptal edilmesi halinde,
4) Eflyan›n bir gümrük rejimi kapsam›nda tesliminden önce zapt ve müsade-
re edilmesi veya imha edilmesi; serbest dolafl›mda olmayan eflyan›n hazi-
neye hiçbir masraf getirmeyecek flekilde, gümrük idaresinin gözetiminde
imhas› veya gümrü¤e terk edilmesi; do¤al özellikleri veya beklenmeyen
haller yahut mücbir sebep nedeniyle telef veya kayb› halinde,
5) ‹thalat vergilerine tabi olup, Gümrük Kanunu’na ayk›r› flekilde Türkiye
Gümrük Bölgesine giren ya da bir serbest bölgeden bu kanuna ayk›r› ola-
rak gümrük bölgesinin baflka bir yerine ç›kar›lan eflyan›n müsadere edil-
mesi halinde.
GÜMRÜK VERG‹LER‹N‹N TAHAKKUK, TEBL‹⁄ VE ÖDENMES‹

Vergi tahakkuklar›, eflyan›n a¤›rl›k, cins, nevi, menflei ve k›ymeti gibi vergilen-
dirme unsurlar› dikkate al›narak, eflyan›n muayene edilmesi halinde muayene so-
nuçlar›, muayene edilmemesi halinde ise beyannamede yer alan bilgiler üzerin-
den yap›l›r.
Tahakkuk ettirilen gümrük vergileri beyanname veya beyanname yerine ge-

çen belge üzerinden yükümlüye tebli¤ edilir. Yükümlü taraf›ndan gümrük beyan-
namesinde gösterilen vergi tutar› ile gümrük idaresince hesaplanan vergi tutar›-
n›n eflit olmas› halinde, gümrük idarelerinin eflyay› teslim etmesi, gümrük vergile-
rinin yükümlüye tebli¤i yerine geçer.
Gümrük ifllemleri tamamlanan eflya için daha sonradan yap›lan denetleme-
ler sonucunda hiç al›nmad›¤› veya noksan al›nd›¤› belirlenen gümrük vergilerine
iliflkin tebligat, gümrük yükümlülü¤ünün do¤du¤u tarihten itibaren üç y›l içinde
geriye dönük olarak yap›labilir.
Eflyan›n tesliminden sonra yap›lan kontrol ve denetlemeler sonucunda hiç
al›nmad›¤› veya noksan al›nd›¤› belirlenen gümrük vergileri ile ifllemleri daha son-
ra yap›lmak üzere teslim edilen eflyaya iliflkin gümrük vergilerinin, yükümlüye teb-
li¤ edildi¤i tarihten itibaren on gün içinde ödenmesi zorunludur. Bununla birlik-
te, bu sürelerin bitti¤i tarihten itibaren ilgilinin yaz›l› talepte bulunmas› ve tebli¤
edilen vergiler için teminat al›nmas› kofluluyla bu süre 30 gün daha uzat›labilir.
Ancak uzat›lan süre için gecikme zamm› oran›nda faiz al›n›r. Faiz hesaplanmas›n-
da 6183 say›l› Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun hükümlerinde-
ki esaslar geçerlidir.
Gümrük vergisinin tahakkukunun kesinleflmesi, verginin idare aç›s›ndan tah-
sil edilebilir, yükümlü aç›s›ndan ise ödenmesi gereken aflamaya gelmesini ifade
eder. Hiç al›nmad›¤› ya da noksan al›nd›¤› gerekçesiyle idarece hesaplanan ve yü-
kümlüye tebli¤ edilen vergiler afla¤›daki durumlarda kesinleflmifl kabul edilir ve
ödenmeleri gerekir:
1) Tebli¤ tarihinden itibaren 15 gün içinde ifllemi yapan gümrük müdürlü-
¤üne düzeltme talebinde, 7 gün içinde ifllemi yapan gümrük müdürlü¤ü-
nün ba¤l› bulundu¤u gümrükler baflmüdürlü¤üne itirazda bulunulmad›¤›
takdirde vergiler kesinleflir.
2) Düzeltme talebi üzerine gümrük müdürlü¤ü taraf›ndan verilen red karar-
lar›na karfl› 7 gün içinde gümrükler baflmüdürlü¤üne itirazda bulunulma-
d›¤› takdirde vergiler kesinleflir.
3) ‹tiraz üzerine gümrükler baflmüdürlü¤ün taraf›ndan verilen red kararlar›-
na karfl› süresi içinde vergi mahkemesinde dava aç›lmad›¤› takdirde ver-
giler kesinleflir.
4) Vergi mahkemesinde dava aç›lan durumlarda mahkemece idare lehine
karar verildi¤i takdirde vergiler kesinleflir.
Yukar›da belirlenen esaslar çerçevesinde gümrük vergilerinin tahakkuku ve
tebli¤inden sonra gümrük yükümlüsü, vergileri yine mevzuatta belirlenen esasla-
ra uygun olarak ödemek zorundad›r.
Gümrük vergileri, Türk Liras› olarak ödenir. Gümrük Müsteflarl›¤› taraf›ndan

yetki verilen bankalar arac›l›¤›yla da ödeme yapmak mümkündür.
Süresi içinde ödenmeyen gümrük vergileri, gerek vergiye yans›yacak faiz ve
gerekse ödememeden kaynaklanan gümrük cezalar› ile birlikte tahsil edilmek
üzere gümrük idareleri taraf›ndan takibata al›n›r.
GÜMRÜK VERG‹LER‹NDEN MUAF‹YET VE ‹ST‹SNA HALLER‹

Serbest dolafl›ma sokulacak eflyalardan afla¤›da s›ralananlar gümrük vergisin-
den muaf tutulur ve ithalat ifllemleri vergisiz gerçeklefltirilir:
1) Cumhurbaflkan›n›n zat ve ikametgah› için gelen eflya
2) Mütekabiliyet esas›na göre ithal edilen diplomatik eflya
3) Milli Savunma Bakanl›¤›, Jandarma Genel Komutanl›¤› ve Sahil Güvenlik
Komutanl›¤› ihtiyaçlar› için gümrük beyannamesi bu kurulufllar ad›na dü-
zenlenmifl olmak kayd›yla, yurtd›fl›ndan tedarik olunan her türlü harp si-
lah, araç, gereç, teçhizat, makine, cihaz ve sistemleri ile bunlar›n yap›m,
bak›m ve onar›mlar›nda kullan›lacak yedek parçalar, akaryak›t ve ya¤lar,
hammadde, malzeme ve harp ganimetleri; Milli Savunma Bakanl›¤›, Jan-
darma Genel Komutanl›¤› ve Sahil Güvenlik Komutanl›¤› ihtiyac› için be-
delsiz olarak d›fl kaynaklardan al›nan her türlü yard›m malzemesi; Emni-
yet Genel Müdürlü¤ü ile Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlü¤ü taraf›n-
dan emniyet ve gümrük muhafaza hizmetleri ihtiyac› için d›fl ülkelerden
sat›n al›nacak ve ithal olunacak araç, gereç ve silahlar ile bunlar›n tefer-
ruat›,
4) De¤eri 100 EURO’yu geçmeyen eflya,
5) Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen kullan›lm›fl flahsi eflyadan afla¤›da s›-
ralanan eflya:
a. Kanuni ikametgahlar›n› Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek ki-
flilere ait al›nd›¤› tarihte üç yafl›ndan büyük olmayan kullan›lm›fl motor-
lu veya motorsuz özel kara nakil vas›talar›,
b. Kanuni ikametgahlar›n› Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek ki-
flilere ait her türlü kullan›lm›fl ev eflyas›,
c. ‹kametgah› Türkiye’de olan bir Türk ile evlenerek veya evlenmek üze-
re Türkiye’ye gelen kiflilere ait çeyiz eflyas›,
d. Miras yoluyla intikal eden kiflisel eflya,
e. Türkiye’ye ö¤renim görmek amac›yla gelen ö¤rencilere iliflkin e¤itimle
ilgili malzemeler ve e¤itimle ilgili di¤er ev eflyas›,
f. Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ç›kan gerçek kiflilerin geri
getirdi¤i kullan›lm›fl ev eflyas›.
6) Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen di¤er eflyalardan afla¤›da s›rala-

nan eflyalar:
a. De¤eri 300 EURO’yu geçmemek üzere gerçek bir kifliden di¤erine pos-
ta veya h›zl› kargo tafl›mac›l›¤› yoluyla ve Ramazan (fieker) ve Kurban
bayramlar› ile noel ve y›lbafl› münasebetiyle bu tarihlerden bir ay önce
ila bir ay sonra gönderilen veya Türkiye Gümrük Bölgesine giren eflya
veya yolcular taraf›ndan ithal edilen hediyelik eflya,
b. fieref niflanlar› veya ödülleri,
c. Uluslararas› iliflkiler çerçevesinde al›nan hediyeler,
7) Kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu yarar›na çal›flan dernekler ve Bakan-
lar Kurulunca vergi muafiyeti tan›nan vak›flar taraf›ndan ticari gaye gü-
dülmemek ve kurulufl amaçlar› do¤rultusunda kullan›lmak üzere ithal edi-
len eflyadan afla¤›da s›ralanan eflyalar:
a. E¤itim, bilim ve kültürel amaçl› eflya ile bilimsel alet ve cihazlar,
b. T›bbi teflhis, tedavi ve araflt›rma yap›lmas›na mahsus alet ve cihazlar,
c. Bilimsel araflt›rma amac›na yönelik hayvanlar ile biyolojik veya kimya-
sal maddeler,
d. ‹nsan kaynakl› tedavi edici maddeler ile kan gruplama ve doku tipi ay›r-
ma belirteçleri,
e. ‹laç özelli¤i olan ürünlerin kalite kontrolü amac›na yönelik maddeler,
8) Bir ticari faaliyetin yürütülmesi ile ba¤lant›l› ithalat kapsam›nda afla¤›da
s›ralanan eflyalar:
a. ‹flyeri nakli suretiyle ithal edilen sermaye mallar› ve di¤er malzemeler
b. Türkiye Gümrük Bölgesinde faaliyette bulunan çiftçilerin, komflu ülke-
deki mülklerinden elde ettikleri ürünler
c. Komflu ülkelerdeki çiftçiler taraf›ndan Türkiye Gümrük Bölgesindeki
mülklerinde kullan›lmak üzere getirilen, toprak ve ekinlerin ifllenmesi
amac›na yönelik tohum, gübre ve di¤er ürünler
d. Ticari mahiyet arz etmeyen numunelerden afla¤›da s›ralananlar:
i. Önemli de¤eri olmayan numunelik eflya ve modeller,
ii. Bas›l› reklamc›l›k dokümanlar› ve reklamc›l›k amac›na yönelik malze-
meler,
iii. Bir ticari fuarda veya benzeri bir faaliyette kullan›lan veya tüketilen
ürünler
e. ‹nceleme, analiz veya test amaçl› olarak ithal edilen eflya.
9) Ulaflt›rmac›l›kta kullan›lan eflyalardan afla¤›da s›ralanan eflyalar:
a. Tafl›ma s›ras›nda eflyan›n istifi ve korunmas› için yard›mc› maddeler
b. Canl› hayvanlar›n nakli s›ras›nda kullan›lan kuru ot, yem ve yiyecek

maddeleri ile ilaçlar›,
c. Ulafl›m araçlar› ile özel konteynerlerde mevcut bulunan akaryak›t ve
madeni ya¤lar
d. Deniz ve hava ulafl›m araçlar›na ait donat›m ve iflletme malzemesi
10) Bilgi materyali ithalat›nda afla¤›da s›ralanan eflyalar:
a. Yay›n haklar› veya endüstriyel ve ticari patent haklar›n› koruyan örgüt-
lere gönderilen eflya
b. Turistik reklamc›l›k malzemeleri
c. Ticari de¤eri olmayan çeflitli belge ve eflya
11) Cenaze ve cenaze ile ilgili eflyan›n ithalinde afla¤›da s›ralan eflyalar:
a. Savafl kurbanlar› an›tlar› ile mezarl›klar›n yap›m›, bak›m› ve süslenmesi
amac›na yönelik eflya
b. Tabutlar, cenaze kül kaplar› ve süsleme niteli¤i olan cenaze levaz›mat›
12) Di¤er eflyalar aras›nda afla¤›da s›ralanan eflyalar:
a. Malul ve sakatlar›n kullan›m›na mahsus eflya
b. Do¤al afetlerden zarar görenlere gönderilen eflya
c. Türkiye’de düzenlenen uluslararas› spor müsabakalar›nda kullan›lmak
üzere getirilen eczac›l›k ürünleri.
Yukar›da s›ralanan muafiyetlere ilave olarak, gümrük mevzuat›m›z diploma-
tik muafiyetler kapsam›nda da gümrük vergisinden muaf olarak baz› eflyalar›n ül-
keye ithaline müsaade etmektedir. Ancak sözkonusu muafiyetten yararlanabil-
mek için diplomatik muafl›k kapsam›ndaki kiflilerin belirlenmesi gerekir. Bu çerçe-
vede gümrük mevzuat›m›z diplomatik muafiyetlerden yararlanacak kiflileri afla¤›-
daki flekilde s›ralam›flt›r:
1) Yabanc› devlet baflkanlar› ve aileleri ile refakatlerine memur olanlar
2) Diplomatik pasaportu haiz olmak kayd›yla resmi bir ziyaret veya görev
için Türkiye’ye gelen delegelerle, sivil ve askeri heyetler,
3) Yabanc› devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilciliklerinde görevli mis-
yon flefleri, diplomatik memurlar,
4) Yabanc› devletlerin Türkiye’deki konsolosluklar›nda görevli misyon flefleri
ve meslekten konsolosluk memurlar›,
5) Milletleraras› resmi kurulufllar›n Türkiye’de ikamet eden misyon flefleri ile
diplomatik memurlar›.
GÜMRÜK CEZALARI VE ‹T‹RAZ YOLLARI

Cezalara ‹liflkin Genel Hükümler
Gümrük Kanunu hükümlerine ayk›r› hareket edenlere söz konusu kanunda
yaz›l› ceza hükümleri uygulan›r. Bu hükümler çerçevesinde para cezas› verilmesin-
de ve bu cezalar›n idari itiraz mercilerince hükme ba¤lanmas›nda, para cezas›n›
gerektiren eylemde bulunanlar›n kas›tl› olup olmad›klar› aranmaz.
Gümrük Kanunu hükümlerine göre ceza tayin edilen fiiller hakk›nda ayn› za-
manda kaçakç›l›k ve di¤er ceza koyan kanunlara göre kovuflturma yap›l›p Güm-
rük Kanunu ile tayin edilen cezalardan daha a¤›r bir ceza ile kesin olarak mah-
kum edilenler hakk›nda, Gümrük Kanunu’nda yer alan cezalar verilmez. Bu du-
rumda, idare amiri durumu inceleyerek olay dolay›s›yla, ayn› zamanda kaçakç›l›k
ve di¤er ceza koyan kanunlara göre kovuflturma yap›l›p yap›lmayaca¤›n›, yetkili
bir organ taraf›ndan kovuflturmaya bafllan›p bafllanmad›¤›n› tespit eder.
Kaçakç›l›k ve di¤er ceza koyan kanunlara göre yap›lacak kovuflturma için ge-
re¤ine giriflilmifl veya kovuflturmaya bafllanm›fl olsa dahi ayr›ca Gümrük Kanu-
nu’nun cezai hükümlerine göre de gerekli ifllemler yerine getirilir. Bu ifllemler so-
nucu tahsil edilen paralar emanet hesab›na al›n›r. Dava sonucunda Gümrük Ka-
nunu’nda tayin elden cezalardan daha a¤›r bir para cezas›na karar verildi¤i ve bu
karar kesinleflti¤i takdirde hükmolunan paran›n tahsili flart›yla Gümrük Kanu-
nu’na göre verilmifl olan ceza kald›r›l›r ve al›nm›fl olan para geri verilir.
Suç teflkil eden bir fiilin Gümrük Kanunu’nda yer alan cezalardan birden faz-
las›na temas eder nitelikte oldu¤u hallerde, daha a¤›r ceza içeren madde hükmü
uygulan›r. Ancak, bu hükümlere göre ceza verilmesi, bu fiilleri yapanlar hakk›nda
di¤er idari yapt›r›mlar›n uygulanmas›na engel teflkil etmez.
Al›nacak para cezalar›, itiraz edilmedi¤i hallerde vergi tahakkukunun kesin-
leflmesinden, itiraz edilmesi durumunda idari itiraz›n red karar› ile sonuçlanmas›n-
dan sonra karara ba¤lan›r. ‹dari yarg› mercilerine baflvurulmas›, gümrük idaresi-
nin ceza uygulamalar›n› engellemez.
Gümrük Kanunu gere¤ince verilecek para cezalar›, ayr›ca Katma De¤er Ver-
gisi Kanunu gere¤ince de cezay› gerektirdi¤i durumda, bunlar›n ayr› ayr› karara
ba¤lanmas› gerekir.
Gümrük Kanunu hükümleri çerçevesinde belirlenen para cezalar› 3 y›l içinde
karara ba¤lan›p tebli¤ edilmedi¤i takdirde zamanafl›m›na u¤rar.
‹lgili aleyhine belirlenen ve kesinleflen para cezalar›n›n ödenmemesi duru-
munda, söz konusu para cezalar›, 6183 say›l› Amme Alacaklar›n›n Tahsili Usulü
Hakk›ndaki Kanun hükümlerine göre tahsil yoluna gidilir.
Vergi Kayb› Do¤uran ‹fllemlere Uygulanacak Cezalar

Serbest dolafl›ma girifl, dahilde iflleme, gümrük kontrolü alt›nda iflleme veya
geçici ithalat rejimlerinden birine tabi tutulan eflyaya iliflkin olarak, yap›lan beyan
ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda afla¤›daki
farklar›n ortaya ç›kmas› halinde belirtilen cezalar tahsil edilir:
1) Eflyan›n tarife uygulamas›n› etkileyen cins, nevi ve niteliklerinde veya ver-
gilendirmeye esas olan say›, bafl, a¤›rl›k gibi ölçülerinde ayk›r›l›k görüldü-
¤ü ve beyana göre hesaplanan gümrük vergisi ile muayene sonuçlar›na
göre al›nmas› gereken gümrük vergisi aras›ndaki fark beyana göre hesap-
lanan verginin %5’ini aflt›¤› takdirde, gümrük vergisinden ayr› olarak bu
fark›n 3 kat› para cezas› al›n›r. Sat›fl birimine göre miktar farkl›l›¤›n›n %5’i
aflmamas› halinde bu farka ait gümrük vergisinden baflka bu verginin bir
kat› para cezas› al›n›r.
2) K›ymeti üzerinden gümrük vergisine tabi eflyan›n beyan edilen k›ymeti,
muayene ve denetleme sonucunda Gümrük Kanunu’nun k›ymet tespit
esaslar›na iliflkin hükümleri çerçevesinde belirlenen k›ymete göre noksan
bulundu¤u takdirde, bu noksanl›¤a ait gümrük vergisinden baflka bu ver-
gi fark›n›n 3 kat› para cezas› al›n›r.
3) Maddi hesap hatas›ndan do¤an noksan k›ymet beyan›nda, bu farka ait
gümrük vergisinden baflka bu verginin bir kat› da para cezas› al›n›r.
Yukar›daki esaslara göre al›nacak para cezalar› kesinlikle Gümrük Kanu-
nu’nda belirtilen güncel usulsüzlük cezas›ndan daha az olamaz. Ayr›ca, bir güm-
rük rejimine tabi tutulan eflyaya iliflkin olarak beyan edilen ile idarece yap›lan mu-
ayene neticesinde tespit edilen tarife pozisyonu aras›nda farkl›l›k olmas› ve beyan
edilen tarife pozisyonu ile tespit edilen tarife pozisyonu aras›nda mali sorumlu-
luklar aç›s›ndan fark olmamas› ile bir merciinin izni veya kota uygulamas›ndan ka-
ç›nmaya yönelik bir giriflim olmamas› hallerinde usulsüzlük cezas› uygulan›r.
Genel ve katma bütçeye dahil kamu kurulufllar› ile özel idareler ve belediye-
ler için yukar›da belirtilen cezalar uygulanmaz. Ancak, bu daire ve müesseselerin
beyannamelerinde beyan ile muayene ve denetleme neticesinde vergi cezas›n›
gerektirir bir farkl›l›k tespit edildi¤i takdirde, Gümrük Kanunu gere¤ince usulsüz-
lük cezas› uygulan›r.
Gümrük ifllemlerine bafllanmadan veya bu ifllemler bitirilip gümrük idaresinin
izni al›nmadan antrepolardan veya gümrük idaresince eflya konulmas›na izin ve-
rilen yerlerden k›smen veya tamamen eflya ç›kar›lmas› halinde, ç›kar›lan eflyan›n
ithalat veya ihracat vergilerinin yan› s›ra, bu vergilerin 3 kat› para cezas› al›n›r.
Gümrük antrepolar›nda veya gümrük idaresince eflya konulmas›na izin veri-
len yerlerde yap›lan say›mlarda kay›tlara göre eflyan›n bir k›sm›n›n noksan oldu-
¤unun anlafl›lmas› halinde, noksan ç›kan eflyan›n ithalat veya ihracat vergilerinin
yan› s›ra, bu vergilerin 3 kat› para cezas› al›n›r.
Gümrük antrepolar›nda veya gümrük idaresince eflya konulmas›na izin veri-

len yerlerde yap›lan say›mlarda kay›tlara göre fazla eflya ç›kmas› halinde, bu faz-
lal›¤›n geçerli nedenlerden ileri geldi¤ine gümrük idaresince kanaat getirilmedi¤i
takdirde, bu eflyan›n tasfiyeye tabi tutulmas›n›n yan› s›ra, fazla ç›kan eflyaya ait
ithalat vergileri tutar› kadar da para cezas› al›n›r.
Özet beyan eksiklik veya fazlal›klar› hakk›nda da afla¤›daki esaslara göre ifl-
lem yap›l›r ve cezai müeyyide uygulan›r:
1) Özet beyan veya özet beyan olarak kullan›lan belgelerde kay›tl› miktara
göre eksik ç›kan kaplar ile dökme eflyada %3’ü aflan eksik eflya hakk›nda
özet beyan eksikli¤i takibat› yap›l›r. Gümrük idaresi taraf›ndan verilen 3
ayl›k süre içerisinde söz konusu eksikli¤in mahrecinden yüklenmemifl ve-
ya yanl›fll›kla baflka yere ç›kart›lm›fl veya kaza ve avarya sonucunda yok
olmufl veya çal›nm›fl bulundu¤u kan›tlanamad›¤› takdirde, bu noksan
kaplara ait eflyadan tarife pozisyonuna veya tarife pozisyonu tespit edile-
miyor ise cinsine ve türüne göre tarifede dahil oldu¤u fasl›n en yüksek
vergiye tabi pozisyonuna göre hesaplanacak gümrük vergisi kadar para
cezas› al›n›r. Bu hükme göre ceza belirlenmesinin mümkün olmad›¤› du-
rumda, eksik her kap için güncel rakamlar üzerinden usulsüzlük cezas›
kadar para cezas› al›n›r.
2) Özet beyan veya özet beyan olarak kullan›lan belgelerde kay›tl› miktara
göre fazla ç›kan kaplar ile dökme eflyada %3’ü aflan fazlal›k için özet be-
yan fazlal›¤› takibat› yap›l›r. Gümrük idaresi taraf›ndan 3 ayl›k süre içeri-
sinde söz konusu fazlal›¤›n yanl›fll›kla mahrecinden fazla olarak yüklenmifl
oldu¤unun kan›tlanamamas› halinde, söz konusu fazla eflyaya el konula-
rak müsadere olunur ve fazla ç›kan eflyan›n CIF k›ymeti kadar para ceza-
s› al›n›r.
3) Kap adedi itibariyle tamam ç›kan ancak say›, bafl, a¤›rl›k gibi ölçülerinde
eksiklik veya fazlal›k olan eflya için takibat yap›lmaz.
4) Eksiklik veya fazlal›klar hakk›nda yap›lan takibat›n sonucundan tafl›tlar›n
sahipleri, kaptanlar› veya acenteleri sorumlu olaca¤›ndan, takibat sonuç-
lanmadan beyan sahibi taraf›ndan bu eflya hakk›nda bir rejim beyan›nda
bulunulmak istenilmesi halinde afla¤›daki esaslara göre ifllem yap›l›r:
a. Takibat›n eksiklikle ilgili olmas› halinde fiilen bulunan miktar üzerinden
ifllem yap›l›r.
b. Takibat›n fazlal›kla ilgili olmas› halinde fazla bulunan miktar verilmez.
Ancak, eflyan›n saklanmas›n›n masrafl› ve külfetli olmas› halinde bu efl-
ya sahibine yed-i emin olarak teslim edilebilir.
5) Dökme gelen eflyadaki %3’ü aflmayan özet beyan eksiklik ve fazlal›klar›
için takibat yap›lmaz.
6) Yukarda belirtilen para cezalar›, yap›lan tespite göre tafl›tlar›n sahipleri,

kaptanlar› veya acentelerden al›n›r.
7) Eflya miktar›n›n gümrük idaresine tespit edilmedi¤i ve rejim beyan›n›n bel-
gelerinde kay›tl› miktarlara göre yap›ld›¤› durumlarda, yap›lan tespit so-
nucunda ortaya ç›kan özet beyan eksiklik veya fazlal›klar› hakk›nda sade-
ce özet beyan eksiklik veya fazlal›k takibat› yap›l›r. Bu takibat sonucunda
miktar farkl›l›¤› nedeniyle ceza gerektirir bir durum ortaya ç›kmas› halin-
de, Gümrük Kanunu’nun 237.maddesi hükmüne göre ceza tahsil uygu-
lan›r.
Dahilde iflleme rejimi, gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi ve geçici ithalat
rejimine iliflkin hükümlerin ihlali halinde, Gümrük Kanunu’nun 238.maddesi hük-
mü gere¤ince, eflyaya iliflkin gümrük vergilerinin yan› s›ra, bu vergilerin iki kat› pa-
ra cezas› al›n›r. Ancak, eflyan›n yurtd›fl› edilmesi ya da hazineye hiçbir masraf ge-
tirmeyecek flekilde gümrük idaresinin gözetiminde imhas› veya gümrü¤e terk
edilmesinin talep edilmesi halinde, sadece eflyaya iliflkin gümrük vergilerinin iki
kat› para cezas› al›n›r, teminata ba¤lanan vergi iade edilir. D›fl ticaret rejimi uya-
r›nca ibraz› zorunlu belgeler temin edilerek eflyan›n serbest dolafl›ma giriflinin ta-
lep edilmesi halinde hesaplanan gümrük vergileri tahsil edilmekle birlikte bu ver-
gilerin iki kat› para cezas› uygulanarak ifllem yap›l›r.
Usulsüzlüklere ‹liflkin Cezalar

1) ‹thalat veya ihracat vergilerinden muaf eflyay› Gümrük Kanunu’nun hü-
kümleri çerçevesinde belirlenen yetkili gümrük kap›lar› d›fl›nda baflka yer-
lerden izinsiz olarak ithal veya ihraç veya bunlara teflebbüs edenlerle, bu
tür eflyay› gümrük ifllemlerini yapt›rmaks›z›n yurda sokanlar veya ç›karan-
lar ile buna teflebbüs edenlerden, söz konusu eflyan›n ithalata konu ol-
mas› halinde, CIF de¤erinin, ihracata konu olmas› halinde ise FOB de¤e-
rinin onda biri oran›nda para cezas› al›n›r.
2) Tasfiyeye u¤rayan eflyan›n beyan sahibi taraf›ndan tekrar serbest dolafl›-
ma girifl rejimine tabi tutulmak istenmesi halinde, eflyan›n döviz cinsinden
CIF de¤erinin 1’i oran›nda para cezas› tahsil edilir.
3) Gümrük Kanunu’nda ayr› bir ceza tayin edilmifl haller d›fl›nda kalan ve il-
gili Gümrük kanun, yönetmelik, tüzük, tebli¤ ve talimatlarla getirilen fle-
kil ve usullere ayk›r› hareket edenlere her y›l Vergi Usul Kanunu gere¤in-
ce yeniden de¤erleme oran›nda art›r›larak ilan edilen güncel rakamlar
üzerinden usulsüzlük cezas› uygulan›r.
4) Usulsüzlük cezas› afla¤›daki hallerde iki kat› olarak uygulan›r:
a. Gümrük idarelerince verilen kararlara dayanak oluflturan belge ve bil-
gilerin, ilgili kifliler taraf›ndan yanl›fl olarak verilmesi halinde,
b. Vergi kayb› do¤urmamas›na karfl›n, Gümrük Kanunu’nun 24.maddesi-

ne göre birbirleriyle iliflkisi bulunan kifliler aras›nda bir sat›fl ifllemi olma-
s› ve bu iliflkinin beyan edilmemesi halinde,
c. Yabanc› limanlardan gelen veya Türkiye Gümrük Bölgesinden yabanc›
limanlara giden gemilerin gelifl ve gidifllerinden en az 3 saat önce sa-
hip veya acentesi taraf›ndan gümrük idaresine bilgi verilmemesi halin-
de,
d. Gümrük Kanunu’nun 42.maddesine göre özet beyan veya özet beyan
olarak kullan›lan ticari veya resmi belgenin süresi içinde verilmemesi
halinde,
e. Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eflya tafl›yan tafl›tlar›n
Gümrük Kanunu’nun 91.maddesine göre verilen süreleri 24 saate ka-
dar aflmas› halinde,
f. Gümrük antrepolar›n›n Gümrük Kanunu’nun 93.maddenin 3.ncü f›kra-
s›nda belirtilen teknik donan›mlar›nda noksanl›k bulunmas› halinde,
g. Gümrük antrepo rejimine tabi tutulan eflyan›n, antrepolara konulduk-
lar› tarihte iflleticiler taraf›ndan kay›tlara geçirilmemesi halinde,
h. Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi çerçevesinde Türkiye Gümrük
Bölgesine getirilen eflyan›n, süresi içinde rejimin gerektirdi¤i ifllemleri-
nin bitirilmemesi halinde,
i. Geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›na ç›kar›lan eflyan›n verilen
süreyi aflt›ktan sonra geri getirilmesi halinde,
j. Herhangi bir ihracat iadesinden yararlanmayan veya ihracat vergisine
ve ticaret politikas› önlemlerine tabi olmayan ihracata konu eflyan›n
cins, tür, miktar veya k›ymetinin yanl›fl beyan edilmesi halinde,
k. Serbest bölgelerde çal›flan veya buralara giren ve ç›kan kiflilerin kanun-
la konulmufl kurallara uymamas› halinde,
l. Gümrük Kanunu’nun 13.maddesinde belirtilen belgelerin 5 y›l süreyle
saklanmamas› halinde,
5) Usulsüzlük cezas› afla¤›daki hallerde dört kat› olarak uygulan›r:
a. Bir kiflinin Gümrük Kanunu’nun 5.maddesi hükmüne göre geçerli bir
temsil yetkisi olmad›¤› halde baflka bir kifli ad›na veya hesab›na güm-
rük idarelerinde ifl takip etmesi,
b. Gümrük Kanunu’nun 34.maddesisin 2.f›kras› hükümlerinin aksine, ka-
rayolu tafl›tlar›n›n gümrük idaresinin izni olmadan yük veya yolcu ala-
rak yoluna devam etmesi halinde,
c. Gümrük Kanunu’nun 45.maddesinin 1.f›kras› hükümlerine ayk›r› ola-
rak, gümrük idaresine özet beyan veya özet beyan olarak kullan›lan ti-
cari veya resmi belge verilmeksizin tafl›tlardan eflya boflalt›lmas›, bu
belgelerde kay›tl› eflyan›n cinsinin yanl›fl beyan edilmesi veya kaplar›n

türleri ile üzerlerinde kay›tl› numara ve iflaretlerin özet beyan kay›tlar›-
na uygun olmamas› halinde,
d. Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eflya tafl›yan tafl›tlar›n
dar aflmas› halinde,
e. Genel antrepo ve serbest bölgelere getirilen, parlay›c›, patlay›c› veya
bir arada bulunduklar› eflya için tehlikeli olan ya da korunmalar› özel
düzenek ve yap›lara gerek gösteren eflyan›n Gümrük Kanunu’nun 94
ve 154. maddesi hükümlerine ayk›r› olarak genel amaçl› eflya konulan
yerlerde depolanmas› halinde,
f. Gümrük antrepolar›nda bulunan eflyan›n gümrük idarelerinin izni ol-
maks›z›n Gümrük Kanunu’nun 102.maddesinde belirtilen elleçlemele-
re tabi tutulmas› halinde,
6) Usulsüzlük cezas› afla¤›daki hallerde alt› kat› olarak uygulan›r:
a. Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eflya tafl›yan tafl›tlar›n
dar aflmas› halinde
7) Usulsüzlük cezas› afla¤›daki hallerde sekiz kat› olarak uygulan›r:
a. Gümrük Kanunu’nun 34.maddesinin 3.f›kras› hükümlerinin aksine, Tür-
kiye Gümrük Bölgesine gören gemilerin rota de¤ifltirmesi, yolda dur-
mas›, baflka gemilerle temas etmesi, gümrük gözetimi yap›lmas› için
yol kesmemesi veya gümrük idaresi bulunmayan yerlere yanaflmas›,
b. Tafl›tlar›n Gümrük Kanunu’nun 33. ve 91.maddesinde belirtilen önce-
den belirlenmifl yollar d›fl›nda seyretmesi halinde,
c. Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eflya tafl›yan tafl›tlar›n
Gümrük Kanunu’nun 91.maddesine göre verilen süreleri 72 saatten
daha fazla bir süre ile aflmas› halinde.
‹tiraz Esaslar›
Yükümlüler, kendilerine tebli¤ edilen gümrük vergileri için tebli¤ tarihinden
itibaren 15 gün içinde, baflvurular›na iliflkin gerekçeleri de aç›kça gösteren bir di-
lekçeyi ilgili gümrük idaresine vererek düzeltme talebinde bulunabilirler. Süresi
içinde yap›lmayan baflvurular de¤erlendirilmez ve durum talepte bulunan yüküm-
lüye bir yaz› ile bildirilir.
Yükümlüler, düzeltme taleplerine iliflkin kararlara, gümrük vergilerine, ceza-
lara ve idari kararlara karfl› 7 gün içinde karar› alan gümrük idaresinin ba¤l› bu-
lundu¤u gümrük baflmüdürlü¤üne, ilk karar›n al›nd›¤› idarenin gümrük baflmü-
dürlü¤ü oldu¤u hallerde, 15 gün içinde Gümrük Müsteflarl›¤›’na itiraz edebilirler.
Yükümlüler, gümrük vergilerine karfl› gümrük idarelerine düzeltme talebinde bu-

lunmadan bir üst mercie itiraz edebilirler.
‹tirazlar, anlaflmazl›¤a konu beyanname ve sair her türlü belge ile eflyadan
al›nacak örnek, örnek al›nmas› mümkün olmayan hallerde eflyan›n kendisi veya
foto¤raf, katalog, prospektüs gibi eflyay› görmeden fikir verecek di¤er belgelerin
incelenmesi veya gerek duyulmas› halinde ilgili gümrük idaresinin mütalaas› da
al›nmak suretiyle gümrük baflmüdürlüklerince 30 gün, Gümrük Müsteflarl›¤› tara-
f›ndan ise 45 gün içinde karara ba¤lanarak ilgili kifliye tebli¤ edilir.
Gümrük baflmüdürlükleri ile Gümrük Müsteflarl›¤›’na yap›lan itirazlar›n ret
kararlar›na karfl› söz konusu kararlar›n tebli¤ tarihinden itibaren dava açma süre-
si içinde ifllemin yap›ld›¤› gümrük müdürlü¤ünün veya gümrük baflmüdürlü¤ünün
bulundu¤u yerdeki idari yarg› mercilerine baflvurulabilir.
‹tiraz›n incelenmesi s›ras›nda gümrük idaresine sunulmam›fl bilgi ve belgeler
idari yarg› mercilerine ibraz edilemez. ‹dari itiraz yollar› tüketilmeden yarg›ya bafl-
vurulamayaca¤› gibi, al›nan kararlara karfl› idari yarg› merciine baflvurulmas›, bu
karar›n idare taraf›ndan uygulanmas›na engel oluflturmaz.
Yükümlüler, mercilerince verilecek kararlardan önce, ihtilaf konusu eflyay›
çekmek isterlerse, afla¤›da yaz›l› flartlar›n yerine gelmifl olmas› kayd›yla istekleri
kabul olunur ve eflyan›n çekilmesine izin verilir:
1) Kararlar›n yükümlü taraf›ndan tebellü¤ edilmifl olmas› ve taleplerinin bir
dilekçe ile gümrü¤e verilmifl olmas› gerekir.
2) Gümrükçe yap›lan vergi tahakkuku ile yükümlünün beyan›na göre tahak-
kuku gereken vergi miktar› aras›ndaki fark›n ve buna isabet eden di¤er
vergiler ile para cezalar›n›n da teminata ba¤lanmas› gerekir.
3) Uyuflmazl›¤›n idari yarg› merciine intikali halinde bu hususun belgelenme-
si gerekir.
4) ‹darece gerekli görülecek her türlü bilgi veya belgenin sunulmas› gerekir.
Yükümlüler, gümrük idaresine verdikleri beyanname ve bu beyanname eki
belgeler esas al›nmak suretiyle kendileri taraf›ndan hesaplanan gümrük vergileri-
ne itirazda ve düzeltme talebinde bulunamazlar. Gümrük vergilerinin bilgisayar
sistemi taraf›ndan hesaplanmas› durumunda, beyannamenin tescil edilmesi güm-
rük vergilerinin beyan sahibi taraf›ndan hesaplanmas› anlam›na gelir.
Gümrük Kanunu’na göre verilen para cezalar›na karfl› idari yarg› mercilerine
itiraz yoluna gidilmeden ve ceza kararlar›n›n tebli¤ tarihinden itibaren 15 gün içe-
risinde söz konusu cezan›n ilgili kifli taraf›ndan ödendi¤i veya ödenece¤i yaz›l› ola-
rak gümrük idaresine bildirildi¤i ve bu miktar›n ceza kararlar›n›n tebli¤ tarihinden
itibaren iki ay içinde ödendi¤i hallerde ilgili kiflilerin itiraz› düfler. Bu durumda, ke-
silen para cezas› üçte bir noksan› ile tahsil edilir. Ceza süresi içerisinde ödenme-
di¤i takdirde karar kesinleflir ve para cezas› indirimsiz olarak uygulan›r.
Gümrük mevzuat›na göre ilgili kifliye tebli¤ edilen tahlil sonuçlar›na karfl› da
tebli¤ tarihinden itibaren 15 gün içinde gümrük baflmüdürlü¤üne bir dilekçe ile
itiraz edilebilir.
‹tiraz üzerine, birinci tahlilin yap›ld›¤› gümrük laboratuar›nda görevli olan ve
ilk tahlili yapan kimyager d›fl›ndaki iki kimyager taraf›ndan ikinci tahlil yap›l›r. Yü-
kümlünün talebi halinde, gümrük idareleri, gümrük kimyageri olmayan bir göz-
lemci kimyagerin de ikinci tahlilde haz›r bulunmas›na izin verir. Gözlemci kimya-
ger yap›lan duyuruya ra¤men gelmedi¤i takdirde tahlil g›yab›nda yap›l›r. ‹ki kim-
yagerden fazla kimyager bulunmayan gümrük laboratuar›nda yap›lan tahlile iti-
raz edilmesi halinde, ikinci tahlil en az iki kimyager bulunan en yak›n gümrük ida-
resine ait laboratuarda yap›l›r.
‹kinci tahlil sonucu, eflyan›n teknik özellik ve niteliklerinin tayin ve tespiti ba-
k›m›ndan kesindir. Bu sebeple, yükümlülere ikinci tahlil sonucu ile bu sonuca gö-
re yap›lan tarife uygulamas› ve tahakkuk ettirilen vergiler duyurulur. Ancak, birin-
ci ve ikinci tahlile karfl› Gümrük Müsteflarl›¤›’n›n tahlil yapt›rma hakk› sakl›d›r.
GÜMRÜKLERDE BEYAN VE MUAYENE

Bir gümrük rejimine tabi tutulmak istenilen eflya bu rejime uygun flekilde yet-
kili gümrük idaresine beyan edilir. Beyan›n, ihracat, hariçte iflleme, transit veya
antrepo rejimi için yap›lmas› halinde, serbest dolafl›mda bulunan eflya, gümrü¤e
verilen beyannamenin tescil tarihinden itibaren Türkiye Gümrük Bölgesinden ç›-
k›ncaya veya imha edilinceye ya da gümrük beyannamesi iptal edilinceye kadar
gümrük gözetimi alt›nda kal›r.
Gümrük beyan›, afla¤›da s›raland›¤› üzere dört yolla yap›labilir:
1) Yaz›l› olarak
2) Sözlü olarak
3) Bilgisayar veri iflleme tekni¤i yoluyla
4) Eflya sahibinin bu eflyay› bir gümrük rejimine tabi tutma iste¤ini ifade et-
ti¤i herhangi bir tasarruf yoluyla.
YAZILI BEYAN
Gümrüklerde yap›lan yaz›l› beyan, gümrük mevzuat›m›zda iki aç›dan ele al›-
n›p incelenir:
1) Normal Usulle Beyan
2) Basitlefltirilmifl Usulle Beyan
Normal Usulle Yaz›l› Beyan

Yaz›l› beyan, gümrük beyannamesi ile yap›l›r. Ancak ilgili gümrük rejimleri ve
ifllemleri uyar›nca afla¤›daki belgeler de gümrük beyannamesi olarak kabul edilir:
1) Elçilik Mektubu
2) Kurye Mektubu
3) TIR Karnesi
4) ATA Karnesi
5) Kumanya Listesi
6) Declaration en Douane
Ayr›ca, A tipi genel antrepolara konulan eflya için gümrük idaresine antrepo
beyannamesi yerine, iflleticiler taraf›ndan doldurulan ve imzalanan Antrepo Girifl
Listesi verilir.
Beyanda bulunacak kiflilerin gümrük idaresinin bilgisayar sistemine veri giri-
flinde bulunabilmeleri için gümrük idaresinden önceden al›nan kullan›c› kodu ve
flifre sahibi olmalar› gerekir.
Beyanda bulunacak kiflilerle ilgili olarak gümrük mevzuat›m›z ayr›ca flu temel
hükümleri getirmifltir:
1) Devlet, belediye, il özel idareleri ve di¤er kamu tüzel kiflilerinin amir ve
memurlar›, özel hukuk tüzel kiflilerinin kendilerini temsile yetkili persone-
li do¤rudan temsil yoluyla beyanda bulunabilir.
2) Kara, deniz ve havayolu iflletmeleri ile nakliyeci kurulufl temsilcileri, tafl›-
d›klar› eflyan›n sadece transit ifllemleri için do¤rudan temsil yoluyla beyan-
da bulunabilir.
3) Bir beyannamenin tescilinin belirli bir kifli için özel yükümlülükler getirme-
si halinde bu beyan›n söz konusu kifli taraf›ndan veya bu kifli hesab›na ya-
p›lmas› ve beyan sahibinin Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleflik olmas› ge-
rekir.
Gümrüklerde kullan›lacak gümrük beyannameleri ve di¤er ilgili belgelerin ba-
s›m›, da¤›t›m›, bunlardan al›nacak ücret ve tahsil fleklini belirlemeye, gümrükte
kullan›lan her türlü defter veya belgenin bilgisayar ortam›nda haz›rlanm›fl olmas›
halinde bu belgelerin kabulüne Gümrük Müsteflarl›¤› yetkili k›l›nm›flt›r.
Gümrük beyannameleri, gümrük yönetmeli¤i ekinde yer alan kullanma tali-
mat› esaslar›na göre doldurulur.
Eflyan›n beyan edildi¤i gümrük rejimini düzenleyen hükümlerin uygulanmas›
için gerekli bütün bilgiler gümrük idarelerinde bulunan veri girifl salonlar›ndaki
terminaller arac›l›¤›yla yerel alan a¤› veya elektronik veri de¤iflimi veya internet
arac›l›¤›yla genifl alan a¤› üzerinden bilgisayar sistemine girilerek beyanname üze-
rine döküm al›nd›ktan sonra beyan sahibi taraf›ndan imzalan›r. Sistemde kay›tl›
beyanname gümrük idaresince tüm ifllemlere esas tutulacak as›l beyannamedir.

Bundan al›nan dökümler beyannamenin nüshalar› olarak kabul edilir.
Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde gümrük beyanname-
si elle veya yaz› makinesi ile doldurulur ve beyan sahibi taraf›ndan imzalan›r.
Beyannameler aç›k ve okunakl› bir flekilde doldurulmal›d›r. Beyanname üze-
rinde kaz›nt› ve silinti yap›lamaz. Üzerinde kaz›nt› ve silinti bulunan beyanname-
ler gümrük idarelerince kabul edilmez.
Beyannamenin Tescil ve Onay ‹fllemleri

Beyanname, beyana iliflkin bilgilerin sisteme girilmesi ve sistem taraf›ndan
tescil tarihi ve say›s› verilmesiyle tescil edilir. Tescil edilen beyannamenin ka¤›t
nüshalar›, ekleri ile birlikte gümrük onay memuruna verilir. Onay memuru tara-
f›ndan beyanname ekinde yer alan belgeler ile beyanname bilgileri karfl›laflt›r›l›r.
Karfl›laflt›rma sonucunda, bilgilerin ayn› ve eklerin de beyan edildi¤i say›da oldu-
¤unun görülmesi halinde beyanname sistem taraf›ndan onaylan›r. Onay ifllemi
beyannamenin ka¤›t nüshalar›n›n üzerinin mühürlenmesi ve imzalanmas›yla onay
memuru taraf›ndan tamamlan›r.
Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde tescil, beyanname
üzerine mühür vurulmas›, s›ra numaras› ve tarih konulmas› ile bu beyannameye
ait bilgilerin tescil defterine yaz›lmas› suretiyle tamamlan›r. fiekle ait eksikliklerin
bulunmas› halinde ise beyanname tescil edilmeden sahiplerine geri verilir.
Beyannamenin tescilinden sonra yükümlüye, tescil tarihi ve say›s› ile eflyas›n›
teslim alabilece¤i tarihi bildiren bir pusula verilir. Yükümlülere bu pusulalar›n ve-
rilmesinden sonra yap›lacak gümrük ifllemleri gümrük memurlar› taraf›ndan ta-
mamlan›r.
Beyannamenin tescil tarihi, eflyan›n beyan edildi¤i gümrük rejimine iliflkin
tüm hükümlerin uygulanmas›nda esas al›nacak tarihtir.
Beyannamede Düzeltme
Beyannameler tescilden sonra düzeltilemez. Ancak beyan sahibinin talebi ve
gümrük idare amirinin izni ile beyanname üzerinde yer alan eflyan›n cins, nevi ve
niteli¤iyle marka ve numaralar› haricindeki bilgiler düzeltilebilir. Gerekli de¤ifliklik
yap›ld›ktan sonra dökümü al›nan beyanname yükümlüsü taraf›ndan imzalanarak
ilgili gümrük memuruna verilir.
Gümrük mevzuat›m›zdaki beyan›n ba¤lay›c›l›¤› hükmü çerçevesinde afla¤›da-
ki durumlara beyanname üzerinde düzeltme yap›lmas›na izin verilmez:
1) Beyan sahibine eflyan›n muayene edilece¤inin bildirilmesinden sonra,
2) Bilgilerin yanl›fl oldu¤unun tespit edilmesinden sonra
3) Eflyan›n tesliminden sonra beyannamede düzeltme yap›lamaz.
Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde tescilden önce be-

yannamede herhangi bir yanl›fll›¤›n düzeltilmesi gerekir ise hatal› yaz›n›n üzeri
okunacak flekilde çizilerek do¤rusu yaz›ld›ktan sonra düzeltme ve/veya ilavelerin
yan›na beyan sahibi taraf›ndan imza konularak ve beyannameler tescil s›ras›nda
resmi mühürle mühürlenerek düzeltme ifllemi yap›l›r. Tescilden sonra usulü daire-
sinde yap›lan düzeltmeler beyanda bulunan kifli ile birlikte imzalanarak resmi mü-
hürle mühürlenir.
Beyannamelerin ‹ptali
Gümrük idareleri, beyan sahibinin talebi üzerine ve eflyan›n yanl›fll›kla beyan-
name konusu gümrük rejimine tabi tutulmas›na veya beyan edildi¤i rejime tabi
tutulmas›n›n özel nedenlerle art›k mümkün olmad›¤›na iliflkin kan›tlay›c› belgele-
rin ibraz edilmesi halinde, tescil edilmifl bir beyannameyi iptal edebilir. Bu husus
beyanname üzerine meflruhat düflülmek suretiyle gösterilir. Gümrük idarelerince
beyan sahibine eflyan›n muayene edilece¤inin bildirilmifl oldu¤u hallerde, muaye-
ne sonucu al›nmadan beyannamelerin iptaline iliflkin talepler kabul edilmez ve efl-
yan›n tesliminden sonra beyanname iptal edilmez.
Ancak, eflyan›n kullan›lmam›fl, muayene edilmemifl, gümrük idaresince yap›-
lan ifllemlerde hata tespit edilmemifl olmas› veya beyanname konusu gümrük re-
jimine tabi tutulmas›n›n mümkün olmad›¤›n›n yükümlüsüne ispat edilmesi halle-
rinde eflyan›n tesliminden sonra beyannamenin iptali mümkündür.
Beyannamelerin iptaline iliflkin taleplerin süresi içerisinde yap›lmas› flartt›r.
Beyannamelerin iptali yürürlükteki cezai hükümlerin uygulanmas›na engel olufl-
turmaz.
SÖZLÜ BEYAN
Serbest Dolafl›ma Giriflte Sözlü Beyan Edilecek Eflya
Ticari nitelikte olmayan afla¤›da yaz›l› eflyan›n serbest dolafl›ma girifli sözlü
beyana tabidir:
1) Hariçten gelen yolcu ve turistlerin ve nakil vas›tas› hizmetlilerinin beraber-
lerinde getirdikleri veya sonradan gelen vergiden muaf zati eflyas› ile ver-
giye tabi ancak ticari nitelik ve miktarda bulunmad›¤›na ve bu maksatla
getirilmedi¤ine gümrükçe kanaat getirilen eflya,
2) Gümrük Kanunu’nun 167.maddesi gere¤ince gümrük vergisinden muafi-
yet ve istisna kapsam›nda getirilen eflyalardan afla¤›daki belirtilen eflyalar:
a. De¤eri 100 EURO’yu geçmeyen eflya
b. Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen de¤eri 300 EURO’yu geçmemek
üzere gerçek bir kifliden di¤erine gönderilen veya yolcular taraf›ndan
ithal edilen hediyelik eflya
c. Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen fleref niflanlar› veya ödülleri

d. Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen uluslararas› iliflkiler çerçevesinde al›-
nan hediyeler
3) Turistik reklamc›l›k malzemeleri niteli¤indeki bilgi materyalleri
4) Tabutlar, cenaze kül kaplar› ve süsleme niteli¤i olan cenaze levaz›mat›
(cenaze ile ilgili olmak flart›yla)
5) Ticari mahiyet arzetmeyen numunelerden önemli de¤eri olmayan numu-
nelik eflya ve modeller ile bas›l› reklamc›l›k dokümanlar› ve reklamc›l›k
amac›na yönelik malzemeler
6) S›n›r bölgesi halk›n›n elde ve s›rtta tafl›nabilecek miktarda kendi ihtiyaçla-
r›na mahsus eflyas›
7) Resmi daire ve müesseselerle özel müessese ve flah›slara ait ifllem görmüfl
ticari de¤eri olmayan her türlü defter, evrak, belge.
8) Türkiye’de düzenlenecek milletleraras› kongrelere veya spor temas ve
gösterilerine kat›lacak delege ve flah›slar›n isimlerini muhtevi plaketler,
bunlar›n milli bayraklar› veya kulüp flamalar› ve bunlar› takmaya mahsus
mamuller ve bu toplant› ve temaslara ait rozet, kupa ve broflürler ve bu
kongre ve spor temas ve gösterilerine ait cihaz, alet ve malzeme
9) Türkiye’de yap›lan ve yap›lacak olan milli ve milletleraras› her türlü yar›fl-
malarda mükafat olarak verilmek üzere ba¤›fl yoluyla gönderilen eflya
10) Bas›n ile ilgili aktüalite filmleri ve resimleri, fonopost maddeleri, plak, tel
ve bantlarla düzenlenmifl sesli ve yaz›l› süreli yay›nlar,
11) fiahsi tedavide kullan›lacak miktar ve mahiyette ilaçlar.
Numunelik eflya ve modellerin, gümrükçe yap›lan muayene sonucunda tica-
ri nitelikte olmad›¤›na kanaat getirilmesi gerekir. Bunun için gümrükler her bir
numunenin tek tek k›ymetini veya ayn› partiye dahil numune ve modellerin k›y-
met toplam›n› göz önüne al›rlar. Gümrük idareleri, nihai tüketime elveriflli üretim
süreci sona ermifl numune ve modellerin üzerlerine numunelik vasf›na zarar ver-
meden “numunedir” damgas›n› vurma ifllemini yapmaya yetkilidir.
Eflantiyon olarak gönderilecek ve bedava da¤›t›lacak antibiyotiklerin ve sair
t›bbi müstahzarlar numunelerinin iç ve d›fl ambalaj renkleri üzerinde durulmaya-
rak “doktorlara bedava da¤›t›l›r numunedir” ibaresini kapsayan yeflil bir etiket ya-
p›flt›r›lm›fl olmas› flart›yla, yurda ithallerine müsaade edilir.
Her model için birer adet olmak üzere ka¤›t, karton veya plastikten yap›lm›fl
patronlar veya çizimler birer metreden uzun olmamak üzere dantel, kurdele, fle-
rit, ekstrafor, model ve kesim flablonu (ka¤›t veya kartondan) ve benzeri eflya, çift
olarak kullan›lan eflyadan tek olarak getirilen eldiven, çorap, ayakkab› (k›ymetli
maden ve tafllardan olmamak üzere), her türlü küpe, kolye, bilezik, dü¤me, muh-
telif süsleme malzemesi, her birinden birer adet olmak üzere kravat, mendil, bel
kemeri, kemer tokas›, kemer astar›, ç›tç›t, kopça, fermuar sürgüsü, çengelli kop-
ça ve benzeri eflya gümrük idaresince üzerlerinde herhangi bir ifllem yap›lmaks›-
z›n yurda sokulur.
Ticari amaçla Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolafl›ma girecek eflyan›n
gümrük k›ymetinin sevkiyat ve beyan bafl›na 500 EURO’yu geçmemesi ve sevki-
yat›n›n düzenli haldeki benzer sevkiyatlar›n bir parças› olmamas› ve daha büyük
bir nakliyat›n bir parças› olup da ba¤›ms›z bir tafl›y›c› taraf›ndan tafl›nmamas› kay-
d›yla bu eflya gümrük idaresine sözlü beyan edilir.
‹hracatta Sözlü Beyan Edilecek Eflya

Afla¤›da yaz›l› eflyan›n ihrac›nda beyan sözlü olarak yap›l›r:
1) Yolcu ve turistlerin beraberlerindeki kiflisel (zati) eflyalar›
2) Devaml› görevli veya yerleflmek üzere yabanc› ülkelere giden Türk memur
ve vatandafllar›n›n ve Türkiye’deki devaml› görevleri ve iflleri sona eren ya-
banc›lar›n beraberlerinde götürecekleri veya gidifllerinden 2 ay evvel ve-
ya 6 ay sonra gönderecekleri zati eflya ve ev eflyalar›
3) Bilim adam›, sanatç› ve iflçilerin mesleklerini icra için beraberlerinde gö-
türdükleri aletleri ile tak›mlar› ve ticari k›ymette olmayan numuneleri
4) Nakil vas›talar› hizmetlilerinin beraberinde götürecekleri zati eflyalar›
5) Kara s›n›r› bölgesindeki köy ve kasabalar ile pazarlardan s›n›r›n di¤er tara-
f›ndaki halk›n kendi ihtiyaçlar› için al›p götürecekleri eflya ve hayvanlar ve
Türkiye s›n›r bölgesi halk›n›n s›n›r›n di¤er taraf bölgesindeki köy, kasaba
ve pazarlara satmak üzere birlikte götürecekleri kendi eflya ve hayvanlar›
6) ‹çinde ölü veya ölünün kül ve kemikleri bulunan tabut, vazo ve di¤er kap-
lar ile çelenk ve çiçekler,
7) Türkiye’de vefat eden yabanc›lar›n ülkelerindeki kanuni mirasç›lar›na inti-
kal eden zat ve ev eflyas›
Geçici ‹thalatta Sözlü Beyana Tabi Eflya

Geçici ithalata konu olan ve afla¤›da belirtilen eflya gümrük idarelerine sözlü
beyan edilir:
1) Ehlilefltirme, e¤itim ve dam›zl›k amac›yla veya veteriner tedavisi gerekti-
ren durumlarda ithal edilen canl› hayvanlar
2) ‹thalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilen am-
balaj maddeleri
3) Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›nda kurulmufl kamu ve özel kurulufllar tara-
f›ndan getirilen radyo ve televizyon prodüksiyon ve yay›n teçhizat ve bu
amaçla kullan›m için özel olarak uyarlanm›fl tafl›tlar ve bunlar›n teçhizat›
4) ‹thalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilecek

mesleki teçhizat kapsam›nda bir organ nakli için bekleyen hastalara yar-
d›m sa¤lamak için doktorlara gerekli olan cihaz ve aletler.
Baflka Bir Tasarruf Yoluyla Beyan

Yolcu salonlar›ndan geçen veya eflya geçiren kiflilerin, bu salonlarda münha-
s›ran bu ifllemler için düzenlenmifl yeflil veya k›rm›z› hatlara yönelerek bu hatlar-
dan geçmeleri tasarruf yoluyla yap›lm›fl beyan say›l›r.
K›rm›z› hattan geçen veya eflya geçiren kiflilerin gümrü¤e tabi eflyas› oldu¤u
fleklinde beyanda bulunduklar› kabul edilerek, bunlar muayeneye tabi tutulur. Ye-
flil hattan geçen veya eflya geçiren kiflilerin ise, gümrü¤e tabi eflyas›n›n bulunma-
d›¤› fleklinde beyanda bulunduklar› kabul edilerek, bunlar ihbar veya flüphe hali
müstesna olmak üzere muayeneye tabi tutulmaz.
Yeflil hattan geçenlerden muayene sonucunda gümrü¤e tabi eflyas› bulun-
du¤u tespit edilenler hakk›nda duruma göre Gümrük Kanunu veya Kaçakç›l›k
Mevzuat› hükümlerine göre ifllem yap›l›r.
BEYANIN KONTROLÜ VE MUAYENE ESASLARI

Gümrük idareleri, beyan›n do¤rulu¤unu araflt›rmak üzere beyanname ve ek-
li belgeleri kontrol edebilir, beyannamenin içerdi¤i bilgilerin do¤rulu¤unu araflt›r-
mak amac›yla beyan sahibinden beyan›n do¤rulu¤unu kan›tlayan belgeleri isteye-
bilir, eflyay› muayene edebilir ve ayr›nt›l› muayene veya tahlil amac›yla numune
alabilir.
Beyanname kapsam› eflyan›n muayene edilmesi halinde muayene sonuçlar›,
muayene edilmemesi halinde ise beyannamede yer alan bilgiler eflyan›n tabi ol-
du¤u gümrük rejimi hükümlerinin uygulanmas›nda esas al›n›r.
Beyan›n kontrolü amac›yla, beyannamenin kabulünden sonra bilgisayar sis-
temi taraf›ndan risk kriterlerine göre muayene türü ve görevli muayene memuru
otomatik olarak belirlenir.
Muayenenin türü k›rm›z›, sar›, yeflil ve mavi hatlara göre belirlenir ve bu hat-
lar flu anlamlar› tafl›r:
K›rm›z› hat: Eflyan›n fiziki muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de ya-
p›ld›¤› hatt›r.
Sar› hat: Fiziki muayeneye gerek görülmeksizin eflyaya ait beyanname
ve eklerinin do¤rulu¤unun ve birbiriyle uygunlu¤unun kontrol edildi¤i
hatt›r.
Mavi hat: Eflyan›n veya buna iliflkin yaz›l› beyan ve ilgili belgelerin veya
ticari belge ve verilerin sonradan kontrol edildi¤i hatt›r. (Bu hatta tabi
Gümrükçe Onaylanm›fl Kiflilerin ifllemlerinde kolayl›klar sözkonusu olsa
bile, bu hatta tabi firmalar›n yapt›klar› bütün ithalatlar› ve daha sonra-

dan bu kapsama giren eflyan›n sat›fl ifllemlerine iliflkin bütün belge, fa-
tura vb. örnekleri periyodik olarak gümrük idarelerine bildirmeleri gerek-
ti¤i için ifllemin bürokrasisinin fazla oldu¤unu da bilmek gerekir.)
Yeflil hat: Eflyan›n belge kontrolüne veya fiziki muayeneye tabi tutulma-
d›¤› hatt›r. (Yolcu salonlar›nda kullan›l›r)
Gümrük muayenesi, kaplar›n cins, nevi, marka, numara ve adetlerini, eflya-
n›n vergiye esas olan a¤›rl›k ve di¤er ölçüleri ile cins, nevi, nitelik, menfle ve k›y-
metinin tespitini kapsar.
Fiziki muayene, tam, k›smi ve haricen muayene olmak üzere üçe ayr›l›r:
Tam Muayene: Eflyan›n tüm kaplar›n›n aç›larak muayenesini ifade eder.
K›smi Muayene: Eflyay› temsil eden bir ya da birkaç kab›n aç›larak mu-
ayenesi anlam›na gelir.
Haricen Muayene: Eflyan›n kaplar›n›n d›fltan muayenesidir.
Fiziki muayene, eflyan›n cinsinde rejim veya vergi de¤iflikli¤ini gerektirir bir
husus veya bir flüphe hali olmas›, faturas›nda ve vergi tahakkukunu veya ticaret
politikas› önlemlerini etkileyecek di¤er belgelerinde kaz›nt› ve/veya silinti olmas›;
beyanname kapsam› eflya ve beyan sahibi hakk›nda imzal› ve adresli bir ihbar bu-
lunmas› halleri d›fl›nda iflletme memurunun huzurunda haricen veya k›smen yap›-
l›r. Haricen veya k›smen yap›lan muayenenin tam muayeneye dönüfltürülmesi ha-
linde beyan sahibi de bu muayenede bulunabilir.
Bir beyanname kapsam› eflyan›n tek kalemden oluflmas› ve k›smen muayene
edilmesi halinde, muayene sonuçlar› söz konusu beyanname kapsam› eflyan›n tü-
müne uygulan›r.
Beyan sahibi k›smi muayene sonuçlar›n›n beyan edilen eflyan›n kalan k›sm›
için geçerli olmad›¤› düflüncesinde ise, eflyan›n tamam›n›n muayenesini talep ede-
bilir. Bu durumda muayene eflyan›n tümü için yap›l›r.
Muayene sonucunda beyana uygun sonuç al›n›rsa, beyannameye muayene
memuru taraf›ndan ‘uygundur’ flerhi verilerek imzalan›r ve bilgisayar sisteminde
onay verilir.
‹hracat eflyas›n›n fiziki muayenesinin yap›lmas›na karar verilen hallerde eflya-
n›n gümrü¤e sunulmas› esast›r. Ancak, farkl› yerlerden ve k›s›m k›s›m gelmekte
oldu¤u kan›tlanan eflya ile dökme haldeki eflyan›n ve standardizasyon kontrolü
yap›lan maddeler ve çabuk bozulacak kan, insan dokusu, ilaç ve bal›k, sebze ve
meyve gibi eflyan›n gümrü¤e sunulmadan deniz ve kara tafl›tlar›na yükletilirken
muayenesi yap›labilir.
Belge kontrolünde ise, beyannameyi alan muayene memuru beyannamede-

ki bilgileri ve eklerini inceler; tarife, k›ymet, miktar, yasaklay›c› ve k›s›tlay›c› önlem-
ler ve duruma göre telafi edici vergi söz konusu ise buna iliflkin belge kontrolle-
rini de yapt›ktan sonra uygun bulur ise, bu hususu beyanname üzerinde gösterir
ve bilgisayar sisteminde onay verir.
Muayene memuru, yapt›¤› inceleme s›ras›nda beyanname ve ekli belgeler
aras›nda ciddi bir farkl›l›k götür ve fiziki muayenenin yap›lmas›na karar verir ise
beyannamenin arkas›na bu hususu belirtir flerh düflerek idare amirine bildirir. Fi-
ziki muayenenin idare amirince gerekli görülmesi halinde, ilgili amir bunun gerek-
çelerini beyannameye kaydederek fiziki muayene ile görevli bir muayene memu-
ru görevlendirir ve ifllemler bu memur taraf›ndan sonuçland›r›l›r. Fiziki muayene-
nin idare amirince uygun görülmemesi halinde ise, ilgili amir, beyannameyi önce-
den görevlendirilen muayene memuruna iade eder ve ifllemlere kald›¤› yerden
devam edilir.
KAÇAKÇILIK F‹‹LLER‹ VE
F‹RMALARIMIZIN D‹KKAT ETMELER‹ GEREKEN ÖNEML‹ HUSUSLAR
‹hracat ve ithalat yapan firmalar›m›z›n ifllemlerinde Kaçakç›l›kla Mücadele
Kanunu hükümleri çerçevesinde kaçakç›l›k suçu say›lan eylemlere sehven düflme-
meleri için afla¤›daki hususlara dikkat etmelerini öneririz. (Buraya kanunda tan›m-
lanan bütün kaçakç›l›k fiillerini almad›¤›m›z›, sadece d›fl ticaret yapan firmalar›m›z
aç›s›ndan dikkat edilecek hususlar noktas›nda karfl›m›za ç›kabilecek kaçakç›l›k fii-
li say›lan eylemleri s›ralad›¤›m›z› belirtmek isteriz.)
‹thalat›, kotaya, lisansa, izne, uygunluk veya yeterlik belgesine tabi olan
eflyay›, aldat›c›, yan›lt›c› bir ifllem, evrak veya davran›flla ithal etmeye te-
flebbüs eden kifli hakk›nda da para cezas› uygulanaca¤›n› ve kaçakç›l›k
soruflturmas› aç›laca¤›n› hat›rlatmak isteriz.
Bir eflyay›, gümrük ifllemine tabi tutmaks›z›n Türkiye’ye ithal etmeye te-
flebbüs eden kifli hakk›nda bir y›ldan befl y›la kadar hapis cezas› ve ayr›-
ca kanun hükümleri çerçevesinde para cezas› uygulan›r.
Bir eflyay›, sahte belge kullanmak suretiyle gümrük vergilerini k›smen ve-
ya tamamen ödememeye teflebbüs eden kifliler hakk›nda da bir y›ldan
befl y›la kadar hapis ve ayr›ca kanun hükümleri çerçevesinde para ceza-
s› uygulan›r.
Transit olarak aktar›lan bir eflyay› ülkeye sokmaya çal›flan kifliler hakk›n-
da alt› aydan iki y›la kadar hapis ve ayr›ca kanun hükümleri çerçevesin-
de para cezas› uygulan›r.
Geçici ithalat ve dahilde iflleme rejimleri kapsam›nda ülkeye girifli yap›-
lan bir eflyay› sahte belge düzenleyerek yurtd›fl›na ç›kar›lm›fl gibi göste-
renler hakk›nda alt› aydan üç y›la kadar hapis ve kanun hükümleri çer-
çevesinde para cezas› uygulan›r.
Özel amaçlar do¤rultusunda belli bir kanun hükmü gere¤ince gümrük
vergilerinden k›smen veya tamamen muaf olarak ülkeye girifline izin ve-
rilen bir eflyay› ithal amac› d›fl›nda kullananlar, satanlar, bilerek sat›n
alanlar hakk›nda üç aydan bir y›la kadar hapis ve kanun hükümleri çer-
çevesinde para cezas› uygulan›r.
‹thali yasak olan bir eflyay› ithal eden kifli hakk›nda da eflyan›n türüne
göre de¤iflmekle birlikte en az iki y›ldan alt› y›la kadar hapis cezas› ve
para cezas› sözkonusudur.
Antrepolardan gümrük idaresinin izni olmaks›z›n eflya ç›karan, eflyay›
de¤ifltiren kifliler hakk›nda da eflyan›n gümrüklenmifl de¤erinin iki kat›
kadar para cezas› uygulanaca¤›n› bilmek gerekir.
‹hrac› yasak olan mal› ihraca teflebbüsün, ayr›ca ihracat› gerçekleflmedi-
¤i halde bir eflyay› ihraç edilmifl gibi, yurtd›fl›na ç›km›fl gibi göstermenin
de kaçakç›l›k fiili say›laca¤›n› bilmek gerekir.
DIfi T‹CARETTE NAKL‹YE VE NAKL‹YAT S‹GORTALARI
ALTINCI BÖLÜM
DIfi T‹CARETTE
NAKL‹YE
VE
NAKL‹YAT S‹GORTALARI
ALTINCI BÖLÜM
Uluslararas› ticarette ihracatç› ile ithalatç› aras›nda yap›lan sözleflmelerde üzerin-

de durulan önemli bir konu da ihraç ve ithal edilecek mal›n nakliye türünün ne ola-
ca¤› konusudur.
Tafl›ma türlerini en yayg›n kullan›lan türler itibariyle flu flekilde s›ralayabiliriz:
Karayolu
Denizyolu
Havayolu
Demiryolu
TAfiIMA TÜRLER‹ VE TERC‹H KR‹TERLER‹

Yurtd›fl›na gönderilecek veya yurtd›fl›ndan getirilecek mal›n karayolu, havayolu,
denizyolu ve benzeri tafl›ma biçimlerinden hangisiyle tafl›naca¤› karfl›l›kl› anlafl›lmas›
gereken bir husus olarak karfl›m›za ç›kar. Baz› durumlarda bu tercih olmaktan çok bir
zorunluluk da olabilir. fiöyle ki; baz› mallar›n baz› bölgelere mutlaka belli bir nakliye
türüyle götürülmesi zorunluluktur.
Tafl›ma türlerinden hangisinin seçilece¤i sorusu, bazen mal›n özelli¤ine göre ba-
zen maliyet ve fiyatland›rmaya göre de¤ifliklikler arzedebilmektedir. Bu aç›dan bak›l-
d›¤›nda d›fl ticaret operasyonlar›nda genel olarak tafl›ma türü tercih kriterlerini afla¤›-
daki flekilde s›ralamak mümkün gözükmektedir:
1) Co¤rafi konum
2) Maliyet ve fiyatland›rma
3) Zaman faktörü (aciliyet)
4) Risk faktörü
5) Siyasi/politik sebepler
6) Mal›n özelli¤i
7) Da¤›t›m a¤›ndan kaynakl› sebepler
8) Tonaj, miktar, boyut
Co¤rafi konum faktörü

Bir mal›n yurtd›fl›na sevkiyat› esnas›nda ithalatç› ülkenin bulundu¤u co¤rafi ko-
num itibariyle tafl›ma türü tercih etme flans›m›z bazen çok fazla olmayabilir. Örne¤in
bir ada ülke konumundaki co¤rafi bölgeye mal gönderirken karayolu gibi bir tercih
yapma imkan› mümkün olmayacakt›r.
‹thalatç› ülkenin ihracatç›n›n bulundu¤u co¤rafyaya uzakl›¤› da bu çerçevede de-
¤erlendirilebilir. Co¤rafi uzakl›k, afla¤›da görece¤imiz maliyetlendirme faktörüyle de
eklemlendi¤i takdirde bizi ço¤u zaman belli bir tafl›ma türü tercih etme noktas›nda
mecbur k›labilir.
Baz› durumlarda da ithalatç› ülke yak›n bile olsa ithalatç›n›n bulundu¤u konum
bizi farkl› bir tafl›ma türü tercih noktas›nda zorunluluk içine iter. Bu durum özellikle
kombine tafl›ma (multimodal tafl›ma) tercihinde önemli bir sebep olarak karfl›m›za ç›-
kar.
Maliyet ve fiyatland›rma faktörü

Uluslararas› ticarette fiyatland›rman›n önemi ve d›fl ticaret operasyon süreçleri-
nin do¤ru yönetilmesi gerekti¤ini söylemeye gerek bile görmüyoruz. Maliyet yöneti-
mi d›fl ticarette büyük önem tafl›yor ve nakliye türü tercihinde de önemli bir etken ola-
rak karfl›m›za ç›k›yor.
Tafl›ma türleri, h›z, güvenilirlik, ucuzluk türünden kriterlere göre de s›n›fland›r›la-
bilir niteliktedir. Örne¤in havayolu tafl›mac›l›¤› h›zl› ve güvenli bir tafl›ma flekli olmak-
la birlikte di¤er tafl›ma türlerine göre daha pahal› bir tafl›ma türüdür. Bu nedenle ti-
cari pratikte bak›ld›¤›nda ço¤unlukla yükte hafif ama pahada a¤›r mallar›n havayolu
ile tafl›nd›¤›n› görürüz. Kimi zaman acil sevkiyatlarda da maliyete katlanmay› göze
alarak havayolu tercih edildi¤ine flahit oluruz.
‹hracat ve ithalat ifllemlerinde mal›m›z›n özelli¤ini ve di¤er faktörleri de göz önü-
ne alarak öncelikle bir fiyatland›rma veya maliyet analizi yapmak gerekir. Bu esnada
nakliye tercih kriterini de göz önünde bulundurmakta fayda vard›r.
Zaman faktörü
D›fl ticarette tafl›ma tercihini belirleyen önemli bir etken de zaman faktörüdür.
Mal›n aciliyeti, varaca¤› noktaya ne kadar süre içinde ulaflmas› gerekti¤i türünden
kayg›lar, tafl›ma türü tercih edilirken en çok göz önüne al›nan konular›n bafl›nda ge-
lir.
Örne¤in, bir fuar mal›n›n fuar tarihine çok yak›n bir dönemde sevk edilmesi zo-
runlulu¤u karfl›s›nda çok fazla da tercih flans› olmayaca¤› aç›kt›r. Bir mal›n ithalatç› ta-
raf›ndan acil olarak isteniyor olmas› durumunda, sipariflin istenilen sürede yetifltirile-
memesi türünden aciliyet anlar›nda tafl›ma türü olarak daha h›zl› seyreden araçlar›n
tercih edilece¤i bir gerçektir.
Mecbur kal›nan durumlar d›fl›nda zaman faktörünün esiri olmamak için elbette
ki do¤ru bir sevkiyat planlamas›na ihtiyaç oldu¤unu, aksi takdirde maliyet/fiyatland›r-
ma dengelerinde de s›k›nt›lar›n ortaya ç›kabilece¤ini bu vesile ile hat›rlatmak gerekir.
Risk veya güven faktörü

Tafl›ma türü tercih sebepleri aras›nda en çok göz önüne al›nan faktörlerden bi-
risi olan risk faktörü, özellikle mal›n özelli¤i türünden sebeplerle, mal›n sevkiyat süre-
ci esnas›ndaki güzergahtaki riskler türünden sebeplerle eklemlenince büyük öneme
sahip bir konu olarak karfl›m›za ç›kar.
Örne¤in Irak bölgesinde bir firmaya mal gönderilmesi durumunda, Filistin gibi
yo¤un bir çat›flma bölgesine sevkiyat yap›lmas› durumunda risk faktörünü göz önü-
ne almak zorunludur. Ayr›ca Rusya’da baz› t›r soygunculuklar›n›n oldu¤unu zaman
zaman duymuflsunuzdur.
Bu türden karfl›lafl›labilecek riskler, ihracatç›, ithalatç› veya nakliyeci firmay› ço¤u
zaman tafl›ma türü noktas›nda tercih lüksünden al›koymakta ve belli bir tafl›ma türün-
de zorunlu k›lmaktad›r.
K›ymetli eflyalar›n havayolunda tafl›nmak istenmesi türünden güvenilirlik kriteri,
ço¤u zaman tafl›ma türü tercihinde bafl s›ralarda yer almaktad›r.
Siyasi/politik sebepler
Baz› ülkelerin tafl›ma türü konusundaki ambargolar›, k›s›tlamalar› söz konusu
olabildi¤i gibi, baz› bölgelerdeki savafl, grev, çat›flma benzeri ihtimallerin yüksekli¤i,
ihracatç› veya ithalatç›y› belli bir tafl›ma türü konusunda mecburiyet içine çekebilmek-
tedir.
Örne¤in Avusturya hükümetinin ald›¤› kararlar do¤rultusunda transit geçifllerde
Avusturya karayollar›n›n kullan›m› yerine, demiryollar›n› kullanmaya zorunlu k›lmas›
ya da ‹srail gibi bir bölgeye mal gönderilece¤i zaman gemi tafl›mac›l›¤› d›fl›nda baflka
bir seçene¤i düflünmenin mümkün olmad›¤›n› bilmek gibi…
Mal›n özelli¤i
‹hraç edilecek mal›n özelli¤i de ço¤u zaman tafl›ma türü tercih sebepleri aras›n-
da önemli bir etken olarak gözlemlenir.
Örne¤in, deniz nakliyesi esnas›nda nem alma riskinden dolay› çabuk bozulabile-
cek bir mal›n baflka bir nakliye türüyle tafl›nmas› zorunlulu¤u karfl›m›za ç›k›yor olabi-
lir. Kimi zaman nakliye sürecinin uzunlu¤u, raf ömrü k›sa olan ve çabuk bozulabile-
cek nitelikteki mallar›n süratli nakliyesini zorunlu k›labilmektedir.
K›ymetli ve çal›nma, kaybolma riski yüksek mallar›n havayoluyla tafl›nmas› zorun-
lulu¤u türünden örnekler bu konuya verilebilecek di¤er güzel örnekler aras›nda yer
al›r.
Da¤›t›m a¤› tercihleri

Uluslararas› ticarete konu olan mal›n ihracat pazarlama tercihleriyle ba¤lant›l›
olarak mal›n belli bir da¤›t›m sistemi arac›l›¤›yla sevk edilmesi zorunlulu¤u, nakliye
türlerinde de belli bir tercih zorunlulu¤unu beraberinde getirir.
‹thalatç› ülke veya bölgedeki iç nakliyedeki standartlar ve özellikler, da¤›t›m a¤›
konusundaki kurulmufl sistemle eklemlendi¤inde mal›n uluslararas› sevkiyat›nda da
belli bir tafl›ma türünün tercihini zorunlu k›labilir.
Tonaj, miktar, boyut faktörü

Mal›n özelli¤i faktörüyle bir arada da düflünülebilecek olan bu tercih faktörün-
de, özellikle sevkiyata (tafl›maya) konu olan mal›n büyüklü¤ü, tonaj› ve miktar› bizi
belli bir tafl›ma türünde karar k›lmam›z noktas›nda zorunlulu¤un içine itebilir.
Özellikle havayolu tafl›mac›l›¤›nda boyutlar›n ve hacmin büyüklü¤ünün nakliye
maliyetlerini büyük oranda katlayaca¤› düflünülecek olursa ço¤u zaman böyle durum-
larda karayolu ya da denizyolunu tercih etmeye do¤ru bu zorunluluk gündeme gel-
mektedir.
‹hraç mallar›n›n parçalanamayaca¤›, bir arada sevkiyat›n zorunluluk olarak karfl›-
m›za ç›kt›¤› durumlarda bu faktörün önemi daha da artmaktad›r.
ISPM 15
ISPM15, “International Standards for Phytosanitary Measures” harflerinin k›salt-
mas› olup; herhangi bir “ahflap ambalajda” (kal›nl›¤› 6 mm.den az olanlar hariç ol-
mak üzere, palet, sand›k, kasa, takoz vb.) hiç bir zararl›n›n ya da larvas›n›n bulunma-
d›¤›ndan emin olunabilmesi için IPPC (Uluslararas› Bitki Koruma Konvansiyonu) tara-
f›ndan belirlenen bir standartt›r.
ISPM15 için uygun olan iki metot vard›r:
A. ISIL ‹fiLEM : Ahflab›n iç ›s›s›n›n minimum 56°C ye yükseltilerek en az 30 da-
kika bekletilmesi. S›cakl›k ve süre ile ilgili olarak belirtilen flartlar yerine getirildi¤i tak-
dirde ›s›l iflleminin gerçeklefltirilmesinde f›r›nlama, kimyasal bas›nç emdirme (empren-
ye) veya di¤er ifllemler uygulanabilir.
B. FÜM‹GASYON : Ahflap, atmosfer bas›nc› alt›nda afla¤›daki oranlarda metil
bromide ile fümige edilmelidir.
Bu ifllemi yapmay› yetkili firmalar› http://www.iska.gov.tr/ispm-firmalar/ ve
www.tarim.gov.tr/ adresinden ulaflabilirsiniz.
ADR
ADR,” Agreement Concerning The ‹nternational Carrige Of Dangerous By Ro-
ad” harflerinin k›saltmas› olup; patlay›c›-yan›c›-parlay›c›-s›v›-gaz-kat› haldeki tehlikeli
ürünlerin Karayollar›nda Tas›ma kurallar›n›n bütününü kapsayan tafl›ma standard›d›r.
Kapsaml› bilgi için www.unece.org ve www.tasimacilar.com gibi web adreslerinden

faydalanabilirsiniz.
TAfiIMA TÜRLER‹N‹N TERC‹HLER AÇISINDAN ÖZELL‹KLER‹

Tafl›ma türlerinin tercih edilmesinde do¤ru karar al›nabilmesi için flüphesiz ki ta-
fl›ma türlerinin özelliklerinin bilinmesi ve göz önünde bulundurulmas› gerekir. Bu aç›-
dan bak›ld›¤›nda ihracat ithalatç› firmalar›m›z için pratik bilgiler verme noktas›nda her
bir tafl›ma türüne göre temel özellikleri vurgulayarak aktarmakta fayda görüyoruz.
Denizyolu Tafl›mac›l›¤›
Özellikle büyük hacimli ve tonajl› mallar›n ucuz tafl›nabilmesi için ideal bir tafl›ma
türü olarak karfl›m›za ç›kan denizyolu tafl›mac›l›¤›, dünyan›n da en eski tafl›ma türü-
dür.
Denizyolu tafl›mac›l›¤›n›n maliyeti de di¤er pek çok tafl›ma türüne göre ucuz ol-
mas› aç›s›ndan tercih edilmektedir. Dünyan›n neredeyse her noktas›nda aktarmal› da
olsa ulafl›labiliyor olmas› da denizyolu tafl›mac›l›¤›n›n gündemde kalmas›nda ve tercih
edilmesinde önemli sebepler aras›ndad›r.
Petrol, kuru yük, tah›l benzeri dökme mallar›n tafl›nmas› için ideal bir tafl›ma tü-
rü olan denizyolu tafl›mac›l›¤›, özellikle büyük miktarlardaki tonajl› ve hacimli mallar
için vazgeçilmez bir tafl›ma türü olarak karfl›m›za ç›kar. Ancak denizyolu tafl›mac›l›¤›-
n› elbette ki sadece bu alana hapsetmek do¤ru olmaz.
Dünyadaki son geliflmeler ve özellikle lojistik sektöründeki h›zl› büyüme, deniz-
yolu tafl›mac›l›¤›nda çok farkl› çözümlerin ve alternatiflerin gündeme gelmesine de
sebep olmufltur. Denizyolu tafl›mac›l›¤› denince akla gelen konteynerlerdeki so¤utu-
cu özelliklerin bile mevcudiyeti düflünülecek olursa denizyolu tafl›mac›l›¤›ndaki gelifl-
me daha iyi anlafl›labilir.
Denizyolu tafl›mac›l›¤›nda maliyetlerin düflüklü¤ü türünden avantajlar›n yan› s›ra,
tafl›ma süresindeki uzunluk ço¤u zaman bir dezavantaj olarak görünebilir. Ayr›ca yük-
te hafif ama pahada a¤›r mallar, elektronik benzeri hassas ürünler için denizyolunun
tercih edilmedi¤ini görürüz.
Karayolu Tafl›mac›l›¤›
Çok uzak olmayan yak›n bölgelere afl›r› yüksek tonajda olmayan mallar›n sevki-
yat› için oldukça ideal olan ve en yayg›n kullan›lan tafl›ma türü olarak karfl›m›za ç›kan
karayolu tafl›mac›l›¤›, Türkiye’nin ihracat-ithalat ifllemlerinde de en çok müracaat etti-
¤i nakliye türlerinin bafl›nda gelir.
Özellikle son y›llarda geliflen Ro-Ro tafl›mac›l›¤›yla birlikte karayolu tafl›mac›l›¤›n-
da daha da h›zl› bir geliflme kaydedildi¤ini söyleyebiliriz.
Karayolu tafl›mac›l›¤›n›n, havayoluna göre maliyetlerin daha ucuz olmas› ve süre

olarak da denizyoluna göre daha k›sa olmas› gibi özellikler aç›s›ndan tercih edildi¤ini
söyleyebiliriz. Ancak risk faktörü türünden sebepler dolay›s›yla baz› bölgelere ve ülke-
lere karayolunun tercih edilmesinin mümkün olmamas›, bu tafl›ma türünün avantaj›
o bölgeler için ortadan kald›rmaktad›r.
Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler, Türki Cumhuriyetler ve benzeri ülkelere yap›lacak ih-
racat veya buralardan getirilecek ithal mallar›n›n sevkiyat› için ideal bir yöntem oldu-
¤unu ve en çok da bu bölgelerde karfl›m›za ç›kt›¤›n› söyleyebiliriz.
Havayolu Tafl›mac›l›¤›
Zaman faktörü konusunda s›k›nt›s› olan firmalar›n acil sevkiyatlar› için ideal olan
havayolu tafl›mac›l›¤›, gün geçtikçe daha da büyük bir öneme sahip olmaktad›r.
Havayolu tafl›mac›l›¤›, yükte hafif ama pahada a¤›r mallar›n tafl›nmas› için ideal
bir yöntem olarak karfl›m›za ç›kar. Ayr›ca co¤rafi olarak uzak bölgelere her zaman
için denizyolu tafl›mac›l›¤›n›n kullan›lamad›¤› durumlarda, aciliyet faktörü de buna ek-
lenince, havayolu tafl›mac›l›¤› tart›flmas›z bir zorunluluk halini almaktad›r.
K›ymetli eflyalar›n da tafl›nmas› için havayolunun tercih edildi¤i ticari pratikte dik-
katten kaçmayacakt›r. Ticari hayat›n belki de en önemli kayg›s›n› oluflturan güven un-
suru, havayolu tafl›mac›l›¤›n›n tercihinde önemli sebeplerin belki de bafl›nda gelmek-
tedir.
Havayolu tafl›mac›l›¤›n›n h›z, güvenlik türünden avantajlar›n›n yan› s›ra maliyeti-
nin yüksekli¤i yönünde bir dezavantaj› mevcuttur. Tercih edilmeme sebeplerinin ba-
fl›nda da ço¤unlukla bu faktör gelmektedir. Özellikle hacimli ve tonajl› mallarda ha-
vayolu ciddi bir maliyet art›fl›na sebep olabilecek tarzda bir navlun ücreti (tafl›ma üc-
reti) ile karfl›m›za ç›kabilecektir.
Uçaklar›n hacimlerinin küçük olmas› sebebiyle havayolu tafl›mac›l›¤›nda navlun
hesaplamalar›nda dikkate al›nan en önemli unsurlar›n bafl›nda sevkiyata konu olan
mal›n a¤›rl›k-hacim dengesi gelmektedir. Hacimce büyük mallar›n havayolu tafl›mac›-
l›¤›nda do¤ru maliyetlendirilmesi gerekti¤ini hat›rlatmak ve bu nedenle ço¤u zaman
da tercih edilmeyece¤ini gözard› etmemenizi an›msatmak isteriz.
Demiryolu Tafl›mac›l›¤›
Türkiye’de maalesef çok yayg›n bir kullan›m alan› olmayan demiryolu tafl›mac›l›-
¤›, özellikle maliyeti en düflük tafl›ma türü oldu¤u için yüklü ve hacimli mallar›n sevki-
yatlar›nda tercih edilen bir tafl›ma türü olarak kullan›labilir.
Eski do¤u bloku ülkelerin siyasi ve ekonomik tercihlerinden dolay› ülkelerinin bir
demiryolu a¤›yla örülü oldu¤unu biliyoruz. Türkiye’nin de demiryolu tafl›mas› nokta-
s›nda a¤›rl›kl› olarak bu ülkelere yapt›klar› ihracat ifllemlerinde tercih kriteri olarak bu
sebepler etken olmaktad›r.
NAKL‹YE TÜRLER‹NE GÖRE ‹HRACAT-‹THALAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹ VE

PRAT‹K B‹LG‹LER
DEN‹ZYOLU TAfiIMACILI⁄I
DEN‹ZYOLU TAfiIMASINDA ‹THALAT ‹HRACAT SÜREÇLER‹
‹HRACATÇI
‹THALATÇI
SEVKIYAT
FORWARDER
FORWARDER
Yukar›da tasar›m› yap›lm›fl flekilde süreç, ihracatç› ve ithalatç› aras›ndaki kargo

sevkiyat›n›n forwarderlar›n lojistik faaliyetlerinin deniz üzerindeki nakliyeye fiziki ola-
rak linelar vas›tas›yla gerçeklefltirilmesidir.
Süreç, genel itibariyle afla¤›daki flekilde ifllemektedir:
‹HRACAT OPERASYON SÜREC‹

Rezervasyon
Yükleme detaylar›n›n teyidi
‹ç nakliye
Evraklar›n düzenlenmesi ve gümrükleme
Konteynerin limandan tahliyesi ve gemi hareketi
REZERVASYON VE YÜKLEME DETAYLARININ TEY‹D‹

Forwarder›n anlaflmas› ba¤lam›nda; ihracatç› talebini malzemenin haz›r oldu¤u-
nu forwardera bildirmesi ile süreç bafllamaktad›r. ‹lgili talep Forwarder taraf›ndan ge-
mi üzerine yüklenecek olan konteynerin armatör acentesine iletilir ve armatör acen-
tesi taraf›ndan talep do¤rultusunda (konteyner boyutu ve tonaj kapsam›nda) rezer-
ve edilir ve konteyner ile ilgili bilgiler; al›naca¤› yer, ayr›ca geminin detaylar›n› içeren
bir bilgi yaz›s› ile forwardera bildirilir ve bu do¤rultuda konteyner al›m› için planlama
yap›l›r ve bu süreç ihracatç› ile teyitleflilmifl flekilde ve zamanda gerçeklefltirilmek üze-
re fiziki operasyon sureci bafllamaktad›r. Al›nacak olan konteynerin bilgileri, yüklene-
cek olan gemiye ait bilgiler ayr›ca iç nakliye için kullan›lacak olan arac›n bilgileri ihra-
catç›ya ve ilgili gümrükleme iflleminin yap›laca¤› firmaya iletilir.
‹Ç NAKL‹YE
Forwarder konteyner al›m›n› armatör acentenin belirtti¤i istif sahas›ndan (liman
veya depo olabilir) al›m›n› yapabilmek için önce konteyner ile ilgili talebin konteyner
al›m›n›n yap›laca¤› yere iletildi¤ini kontrol etmeli ve daha sonra talep edilen kontey-
nere uygun olacak arac› ilgili al›m yerine sevkederek fiziki süreci bafllatm›fl olur. Konu
araç, konteyneri alarak yurtiçi tafl›ma gerçeklefltirilerek talebi gerçeklefltiren ihracatç›-
n›n belirtti¤i yükleme alan›na (depo, antrepo veya fabrika) sevketmektedir.
Yükleme alan›nda konteyner yüklemesi gerçeklefltirildikten sonra, sevkiyat› ger-
çekleflecek olan yükün bütün detaylar› belirlenmifl olur ve konteyner kapat›larak bü-
tün sevkiyat sürecinde üzerinde tafl›yaca¤› konteyner mührü üzerine yerlefltirilir. Gü-
venlik amac›yla yerlefltirilen bu mühür konteyner kap› kilidine yerlefltirilerek de¤iflmesi
halinde konteynerin aç›l›p kapand›¤› hakk›nda bilgi sahibi olunmas›n› sa¤lamaktad›r.
Yüklemenin ard›ndan, kesinleflen bilgiler yükü yurtd›fl› edecek olan acenteye çe-
ki listesi, konflimento talimat› ve ticari fatura vb yüke ait gerekli evraklar› gümrükle-
me birimine temin ederek gönderir.
Konteynerin yüklü olarak ç›k›fl yapaca¤› limana giriflini armatör, acentenin lima-
na göndermifl oldu¤u talep do¤rultusunda (liman girifl saatleri ölçüsünde) gerçeklefl-
tirir. Bu talep konteynerin gümrüklü liman sahas›na giriflini ihracatç›n›n belirlemifl ol-
du¤u gümrükleme firmas› taraf›ndan gerçekleflir. Konteyneri tafl›yan arac›n liman sa-
has›na giriflinin ard›ndan geminin yüklemesini gerçeklefltirece¤i istif sahas›na kontey-
ner indirilerek iç nakliye süreci tamamlan›r ve konteyner gemiye yüklenmek üzere sa-
hada gemi geliflini ve yüklemesini bekler. Bu süreçte evraklar›n düzenlenmesi ve güm-
rükleme ifllemleri bafllamaktad›r.
EVRAKLARIN DÜZENLENMES‹ VE GÜMRÜKLEME

Konu ile ilgili ilk kontrol edilip teyitleflilmesi gereken nokta, gümrükleme firmas›
ile forwarder aras›nda ihracatç›n›n bildirece¤i malzemeye ait detaylard›r. Sözkonusu
detaylar, beyanname üzerinde ne ise konflimento üzerinde de ayn› olmak zorundad›r.
Kontrolün ertesinde ilgili yük detaylar›, konflimento talimat› olarak üzerinde ih-
racat operasyonunu gerçeklefltiren forwarder ile ithalat sürecinde yükün karfl›lanma-
s›n› ve elleçlenmesini gerçeklefltirecek olan forwarder›n al›c› ve ihracatç› olacak flekil-
de düzenlenmesi, yük, gemi ve konteyner bilgilerini içerecek flekilde gönderilir. Bu de-
taylar, armatör acentesi taraf›ndan oluflturulacak olan tafl›ma senedi olan ana konfli-
mentoyu oluflturacakt›r. Ayr›ca konu yüklemeye ait olarak bir alt konflimento olarak
ara konflimento örne¤i düzenlenerek, ki ara konflimento ihracatç› ve ithalatç› ad›na
ve geri kalan yük, gemi ve konteyner detaylar› ayn› olacak flekilde düzenlenir ve ihra-
catç› firman›n teyidine sunulur. Ara konflimento teyidinin ard›ndan, ilgili armatör
acentesi taraf›ndan gönderilen konflimento örne¤i ara konflimento detaylar› ve ihra-
catç› taraf›ndan gönderilmifl olan çeki listesi ve konflimento talimat› ile k›yaslanarak
kontrol edilir ve armatör acente ile detaylar› kesinleflir ve nihai onay verilir. Bu yap›-
lan ifllem ile konflimento detaylar› garantiye al›nm›fl olur; ayr›ca, ana ve ara konflimen-
to üzerindeki detaylar da kesinlefltirilerek yükleme için haz›r hale getirilmifl olur. Di-
¤er taraftan yük ile ilgili gümrük ifllemleri takip edilir ve bunlar›n tamamlanmas›n›n
ard›ndan evrak ve gümrükleme süreci tamamlanm›fl olur.
Farkl› bir uygulama ise konteynerin liman yönetimi taraf›ndan belirlenmifl olan li-
man sahas›na serilip malzemelerin konteynere yüklenmesidir. Bu sürecin farkl›l›klar›
ise yükün aç›k yük olarak ihracatç›n›n belirlenen iç nakliye arac› ile limana gönderme-
si ile gerçekleflir. ‹lgili talep ve süreç armatör acentesine konteynerin limana serilme-
si için 1 gün önceden organize edilir ve yük bilgilerinin 1 gün önceden belirlenip ta-
limat›n forwardera geçilerek rezervasyonun yap›l›p konteyner talebinde bulunmas›
için gerçekleflir. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken husus ilgili talebin armatör acen-
tesine 1 gün önceden gönderilmesi, yükleme gününe konteynerin limanda haz›r bir
flekilde serilmesi için gereklidir. Yükleme günü, konteyner detaylar› belirli olmakta ve
armatör acentesine gönderilmifl olan talimat ölçüsünde konteyner temini yap›lmak-
tad›r. Ayr›ca aç›k yük olarak gelecek yükün gümrüklü liman sahas›na girdikten ve
konteyner numaras› belirli olduktan sonra gümrükleme sürecine bafllanaca¤›n› belirt-
mek gerekir.
KONTEYNER‹N L‹MANDAN TAHL‹YES‹ VE GEM‹ HAREKET‹

Gümrüklü saha olan liman, ihracat istif sahas›nda yüklü olarak bulunan kontey-
nerin geminin limana yanaflmas› ertesinde konteyner limandan armatör acentesinin
program› do¤rultusunda (geminin tescil ifllemleri ve geminin gelifl tarihi önemlidir)
tahliye edilerek konteyner gemi üzerine yüklenerek gönderilecek olan limana gitmek
üzere harekete haz›rd›r. Bu sürecin ertesinde gemi hareketi düzenlenecek olan evrak-
lar› etkileyecektir. Geminin hareket tarihi armatör acentenin düzenledi¤i ana konfli-
mentonun ayr›ca forwarder›n düzenledi¤i ara konflimentonun tarihi olacakt›r. Gemi
hareketinin ertesinde ilgili konteyner armatör taraf›ndan belirlenmifl olan güzergah
do¤rultusunda seferini gerçeklefltirerek ithalat liman›na var›fl› takip edilir. Evrak tara-
f›nda ise armatör acentesinin düzenlemifl oldu¤u ana konflimento ve forwarder›n dü-
zenlemifl oldu¤u ara konflimento ile birlikte, çeki listesi ve ihracatç›n›n ithalatç› firma-
ya kesmifl oldu¤u fatura ve gümrükleme firmas› taraf›ndan düzenlenmifl olan menflei
formu ile birlikte ihracat aya¤›nda yer alan forwarder taraf›ndan ithalat aya¤›nda
operasyonu gerçeklefltirecek olan forwardera kopya olarak gönderilir. Ayr›ca düzen-
lenmifl olan ara konflimento ihracatç›n›n iste¤i do¤rultusunda ithalatç› firmaya iletil-
mesi için ihracatç› firmaya iletilir.
‹THALAT OPERASYON SÜREC‹

Evrak kontrolü ve yükle ilgili detaylar›n iletilmesi
Geminin gelifli ve gemiye ait armatör acentesinin ifllemlerini sonland›rmas›
Orijinal evraklar›n tanzimi ve gümrükleme
Malzemenin ithalatç› firmaya teslimi
EVRAK KONTROLÜ VE YÜKLE ‹LG‹L‹ DETAYLARIN ‹LET‹LMES‹

‹hracat ifllemini gerçeklefltiren forwarder›n göndermifl oldu¤u kopya evraklar
olan ana ve ara konflimento, çeki listesi ve faturalar karfl›laflt›r›larak kontrolleri yap›l›r
ve bir yanl›fll›k yok ise ihracatç› forwardera teyit verilerek ithalat süreci bafllat›l›r. Yü-
ke ait geminin ç›k›fl› tahmini var›fl tarihleri ve yük ile ilgili konflimento ve çeki listesi
üzerindeki detaylar ithalat aya¤›ndaki armatör acentesi ve ihracat ifllemini gerçeklefl-
tirmifl olan ihracat forwarder ile teyitleflilerek ithalatç› firmaya iletilir. Ayr›ca ana kon-
flimento kontrolü ve detaylar› ithalat aya¤›ndaki armatör acentesi ile kontrol edilir.
Gemi ithalat liman›na gelmeden önce armatör acentesi taraf›ndan ihbarname ile it-
halat aya¤›ndaki forwardera bilgisini iletir. Bu ihbarname geminin tam olarak limana
yanaflaca¤› tarihi belirtmektedir ve bu durum planlaman›n yap›lmas› ile sürecin fiziki
olarak bafllamas›n› sa¤lamaktad›r.
GEM‹N‹N GEL‹fi‹ VE GEM‹YE A‹T ARMATÖR ACENTES‹N‹N ‹fiLEMLER‹N‹

SONLANDIRMASI / ORIJINAL EVRAKLARIN TANZ‹M‹ VE GÜMRÜKLEME
Geminin ithalat›n yap›laca¤› limana yanaflmas›n›n ard›ndan, konteyner tahliye ifl-
lemleri ve armatör acenteye ait geminin gümrüklemesi süreci bafllar. 45 günlük özet
beyan süresinin bafllang›c› linen›n liman gümrü¤üne beyan etti¤i özet beyan ile bafl-
lamaktad›r. 45 günlük süre geçildi¤i takdirde mal devlete kalarak devletleflir, veya sü-
re dolmadan uzatmak için gerekli gümrük prosedür ifllemleri yap›lmal›d›r.
Konteynerin tahliyesinin ard›ndan armatör acentesi, gemi tescil ifllemini gerçek-
lefltirir ve ihracat aya¤›nda armatör acentesinin düzenlemifl oldu¤u konflimentoyu or-
dino ad› alt›nda gemi gümrükleme iflleminin ard›ndan ortaya ç›km›fl olan malzeme
detaylar›n› içeren evra¤› konflimento üzerine düzenler. Bu evrak üzerinde k›saca yük
bilgileri, geminin tescil numaras›, tarihi ve gemi bilgileri yer al›r. ‹thalat iflleminin ger-
çekleflmesi için özellikle geminin tescil tarihi ve numaras› önem tafl›maktad›r.
Armatör acentesi forwardera gümrük ifllemlerinin bitmesinin ard›ndan bu duru-
mu bildirir ve forwarder konu ile ilgili olarak ihracatç›n›n ithalatç›ya göndermifl oldu-
¤u orijinal evraklar› talep ederek eflzamanl› olarak gemi gelifline dair var›fl› bildiren ih-
bar›n› ithalatç› firmaya bildirir. Yine eflzamanl› olarak armatör acentesinin ana konfli-
mento üzerine düzenlemifl oldu¤u ordinoyu forwarder acenteler aras› anlaflmalar öl-
çüsünde al›r ve ihracatç› taraf›ndan talep etmifl oldu¤u orijinal ara konflimento ile bir-
lefltirerek gümrükleme ifllemlerine bafllar.
Orijinal ara konflimento evra¤› gümrükleme ifllemleri için ithalatç› firmay› ve for-
warder aç›s›ndan ba¤lay›c›d›r ve gümrükleme ifllemleri için gereklidir. Gümrükleme-
nin ilk aya¤› olan özet beyan ve tescil ifllemlerinin amac›, armatör acentesi taraf›ndan
yap›lan gemi tescilinin alt›nda bir ifllem olarak alt özet beyan düzenlenir ve amac› ise
gemi tescilinden ç›km›fl olan ve forwarder üzerine tescil edilmifl olan bütün yükler ara-
s›nda en alt katmanda yer alan ithalatç› ad›na yükün tescil edilerek, ithalatç›n›n yükü
ithal edebilmesini sa¤lamak ad›na gerçeklefltirilir.
Forwarder›n gerçeklefltirmifl oldu¤u alt özet beyan iflleminin ard›ndan elde edi-
len 2. tescil numaras› ile birlikte malzeme ithalata haz›r hale getirilerek gümrük siste-
mi üzerinde ithalatç› ad›na tescil edilmifl olur ve ithalatç›n›n belirlemifl oldu¤u güm-
rükleme firmas›na teslim edilir. Forwarder taraf›ndan ithalatç› üzerine tescil edilmifl
olan yüke ait gümrükleme ifllemleri ithalatç› taraf›ndan belirtilmifl olan gümrükleme
firmas› taraf›ndan gerçeklefltirilir ve forwarder taraf›ndan ithalat iflleminin bitimine
kadar takip edilir.
MALZEMEN‹N ‹THALATÇI F‹RMAYA TESL‹M‹

Kati ithalat ifllemi ithalatç›n›n gümrükleme firmas› taraf›ndan gerçeklefltirilmesi-
nin ard›ndan forwarder›n takibat› do¤rultusunda yüklü konteyner liman sahas›ndan
tahliye edilecek hale gelir. Forwarder bu do¤rultuda konteyneri liman ithalat sahas›n-
dan ald›rmak üzere konteynere uygun bir araç temin ederek araç bilgilerini ithalatç›
firma gümrükleme flirketine ve ithalatç› firmaya bildirerek konteynerin liman sahas›n-
da araca tahliyesini gerçeklefltirmek üzere sevkeder.
Gümrükleme firmas›, araç girifl ve ç›k›fl› için gerekli izinleri liman›n ilgili mercile-
rinden alarak konteynerin ç›k›fl›n› organize eder. Konteyner ithalatç› firman›n uygun
gördü¤ü, depo, antrepo veya fabrika sahas›na sevk edilerek boflaltma ifllemleri için
haz›r hale getirilir. Boflaltma ifllemlerinin ertesinde ilgili konteynerin aidiyetinde bulun-
du¤u armatör acentesinin belirlemifl oldu¤u depo veya liman sahas›na konteyner
sevk edilerek ithalat süreci tamamlanm›fl olur.
Bu duruma istisna olarak ilgili yükün konteynerden liman sahas›nda boflalt›lma-
s› (iç boflaltma) ithalatç› firma taraf›ndan istenebilir. Böyle bir talep durumunda, kon-
teynerin boflalt›lmas› için liman yönetimin uygun gördü¤ü bir yer tespit edilir ve güm-
rükleme ifllemlerinin ard›ndan konteyner içindeki yük forwarder taraf›ndan sevk edi-
len araç ile ithalatç› firmaya teslimat› gerçeklefltirilip süreç tamamlan›r.
DEN‹ZYOLU TAfiIMACILI⁄INA ‹L‹fiK‹N PRAT‹K B‹LG‹LER

KONTEYNER T‹PLER‹ VE EBATLARI
Standart-Konteyner 20’ ISO Type Group: 22 GP

ISO Size Type: 22 G1
Genel 19’4 x 7’8 x 7’10 Milimetre Feet
Uzunluk 5900 19’ 4 1/4”

‹ç Genifllik 2350 7’ 8 1/2”
Yükseklik 2395 7’ 10 1/4”
Genifllik 2340 7’ 8 1/8 “

Kap› Aç›k
Yükseklik 2292 7’ 6 1/4 “
Kilogram Pounds
Max. Tonaj 32500 71650

A¤›rl›k Dara 2370 5220
Max Yükleme Tonaj› 30130 66430
Metreküp Feetkup
Kapasite 33.2 1172
Standart-Konteyner 40’ ISO Type Group: 42 GP

Genel Milimetre Feet
Uzunluk 12032 39’ 5 5/8”

‹ç Genifllik 2352 7’ 8 5/8”
Yükseklik 2395 7’ 10 1/4”
Genifllik 2340 7’ 8 1/8”

Kap› Aç›k
Yükseklik 2292 7’ 6 1/4”
Kilogram Pounds
Max Tonaj 32500 71650

A¤›rl›k Dara 3980 8774
Metreküp Feetkup
Kapasite 67.7 2390

Standart-Konteyner 40’ High-Cube ISO Type Group: 45 GP

Genel 19’4 x 7’8 x 7’10 Milimetre Feet
Uzunluk 12032 39’ 5 5/8”

‹ç Genifllik 2350 7’ 8 1/2”
Yükseklik 2700 8’ 10 1/4”
Genifllik 2340 7’ 8 1/8”

Kap› Aç›k
Yükseklik 2597 8’ 6 1/4”
Kilogram Pounds
Max Tonaj 32500 71650

A¤›rl›k Dara 4010 8840
Metreküp Feetkup
Kapasite 76.3 2694
FCL ve LCL Nedir?

FCL (FULL CONTAINER LOADING): Armatör acentesine ait olan konteynerin ta-
mam›n› belirtir. Sadece tek bir müflteri için kiralanan konteyner anlam› tafl›r.
LCL (Less Than Container Load): Parsiyel yükleme yap›lan konteyner anlam›na
gelir. Birden fazla yükleyici ve/veya birden fazla al›c›s› olmas› gerekir.
NVOCC Nedir?
NVOCC “Non-Vessel Operating Common Carrier””, kendi yük tafl›ma senedini
(konflimento) basan, deniz nakliye ifllemini yürütebilen ancak bir line ›n gemisini kul-
lanan arac› nakliyecilerdir.
NVOCC deniz nakliye hizmeti, bir line ›n gemilerini veya konteynerlerini kullana-
rak (kiralayarak) mal tafl›ma hizmeti verme fleklindedir. NVOCC nakliyecileri konfli-
mento basabilir. Kombine tafl›mac›l›k ve iç tafl›ma ifllemlerini yap›p karfl› acenta ba¤-
lant›lar› kurarlar. Ayr›ca Amerika Birleflik Devletlerinde armatör acenteleri NVOCC ola-
mamaktad›r ve Forwarding hizmeti verebilmek için NVOCC uygulamas›n› Birleflik dev-
letler hükümeti flart koflmaktad›r.
AMS / ACI Nedir?

‘Automated Manifest System’, ABD’nin kullan›m›n› ücret karfl›l›¤›nda zorunlu k›l-
d›¤› gümrük manifesto sistemidir. Ayni uygulama Kanada ülkesi s›n›rlar› içindeki güm-
rük manifesto ifllemleri için ACI ifadesi kullan›lmaktad›r.
ISM/SMC nedir?
ISM ‘International Safety Management’ Uluslararas› Güvenlik Yönetimi ad› alt›n-
da gemi sahibi armatörlerin Uluslararas› Denizcilik Organizasyonunun gemilere ait
güvenlik standartlar›n› belirtmifl oldu¤u ve uluslararas› sularda seyir eden gemilerin
sahip olmas› gereken gemilerin yas ve detayl› tonaj / ölçülerini içeren uluslararas› ge-
çerlili¤e sahip belgedir. Merkezi Uluslararas› Denizcilik Organizasyonu olarak IMO
Konvansiyonu 1948 y›l›nda ‹sviçre Cenevre’de imzalanm›fl ve 1959 y›l›nda yürürlü¤e
girmifltir.
SMC ‘Safety Management Code’ Güvenlik yönetimi kodu ise Bulgaristan, Ro-
manya, Rusya Federasyonu gibi Sovyet rejimine tabi olan ülkelerin ISM sertifikas› efl-
de¤erinde güvenlik belgesidir.
Gemiye ait olan bu sertifikalar akreditif ve sigorta ifllemlerinde kullan›lmakta ve
geminin yafl› ve durumu göz önüne al›narak akreditif ve sigorta evraklar›n›n olufltu-
rulmas›nda s›n›rlar› belirlemektedir.
KONS‹MENTO TÜRLER‹
Konflimento türleri genel itibariyle 3 kategoride incelenebilir; bunlar Marine Bill
of Lading, FIATA Bill of Lading, Combined Bill of Lading
Marine Bill Of Lading: Sadece deniz tafl›malar›na özel olarak üretilmifl, sigortas›-
n› içinde bar›nd›ran, dünyada tafl›mac›l›k ba¤lam›nda yasal statüsü kabul edilmifl olan
konflimentodur. Genel itibariyle armatör acenteleri taraf›ndan düzenlenmektedir.
Fiata Bill of Lading: FIATA taraf›ndan Freight Forwarder’lara özel olarak 1992 y›-
l›nda üretilmifl olan konflimentodur. Dünya üzerinde geçerlili¤i olan ve tafl›ma evrak›
olarak kara, hava, deniz ve kombine tafl›mac›l›k alan›nda geçerlili¤e sahip konflimen-
todur. Sigortas›zd›r. Ülkemizde FIATA temsilcili¤ini Utikad (Uluslararas› Tafl›mac›lar
Derne¤i) yapmaktad›r ve bu kurulufl taraf›ndan temin edilmektedir.
Combined Transport Bill of Lading: Freight Forwarder’larin taraflar›nca belirli te-
minatlar ve sigorta bedeli karfl›l›¤›nda üretti¤i konflimentolard›r. Sigorta bedeli ulus-
lararas› anlaflmalar ölçüsünde Türkiye’de Utikad taraf›ndan belirlenen ölçülerde ve
kontrollerde gerçeklefltirilir ve tescil edilir.
Marine Bill of Lading ve Combined Transport Bill of Lading tafl›ma senedi sigor-
tas› içerdiklerinden evrak›n kay›p ve hasar› durumunda de¤erli evrak niteli¤inde ol-
duklar›ndan dolay› sigorta taraf›ndan maddi külfeti ortadan kald›rmaktad›r; zira temi-
nat alt›ndad›r.
AKTARMA L‹MANI VE U⁄RAK L‹MANI NED‹R?

Aktarma limanlar› armatörlerin belirlemifl olduklar› güzergah ve belirlemifl olduk-
lar› belirli gider hesaplamalar› do¤rultusunda oluflturduklar› terminallerdir. Bu termi-
nallerde konteyner hareketi ba¤lam›nda konteyner limanda tahliye edilir ve aktarma
için gerekli ifllemlerin tamamlanmas›n›n ard›ndan belirlenmifl güzergah do¤rultusun-

da belirlenen farkl› bir gemiye yüklenerek sevk edilir. Seyrusefer süresi dahilinde ak-
tarma liman› sefer süresini uzatabilmektedir.
U¤rak liman› ise gemi üzerinde bulunan konteynerin teslim edilece¤i limanlar-
dan oluflan armatörün güzergah program›nda yer alan limanlard›r. U¤rak limanlar›n-
da konteynerler yaln›zca yüklenir ve tahliye edilir ayr›ca gemi de¤iflikli¤i söz konusu
olmamaktad›r.U¤rak limanlar›nda tahliye edilmeyecek konteynerler gemiden indiril-
mezler. Transit süre gemi de¤iflikli¤i ve bekleme olmad›¤›ndan ötürü avantajl›d›r.
NAVLUN EK KALEMLER‹ NELERD‹R?

Navlun kalemleri genel itibariyle flu flekildedir:
BAF (Bunker Adjustment Fee): Yak›t ayarlama faktörü
CAF (Currency Adjusment Fee): Kur ayarlama faktörü
PRIMAGE: Primaj
PSS (Peak Season Surcharge) : Yo¤un Sezon Fark›
WRS (War Risk Surcharge): Savafl Riski Fark›
WARFAGE : ‹skele Hakk› Ücreti
OWS (Over Weight Surcharge) : Yüksek tonaj fark›
CHASIS FEE: Safli ücreti
ISPS: Liman / Armatör güvenlik ücreti
BAF/Yak›t Ayarlama Faktörü: Deniz hat isletmecilerini dalgalanan akaryak›t fiyat-

lar›ndan korumak için kullan›l›r; bir di¤er k›saltma olarak FAF (Fuel Adjustment Fac-
tor) da kullan›lmaktad›r.
CAF/Kur Ayarlama Faktörü: Deniz hat isletmecilerini dünya piyasalar›ndaki kur
ve döviz dalgalanmalar›ndan korumak için kullan›lmaktad›r.
Primaj: Navluna dahil olmamak kofluluyla, ç›k›fl liman›nda mallar›n yüklenmesin-
de gösterilen özen nedeniyle yap›lan masraf kalemidir.
PSS/Yo¤un Sezon Fark›: Uzakdo¤u limanlar›na özgü olarak al›nan bu kalem, yo-
¤un sezon sevkiyatlar›nda deniz hat isletmecilerinin yo¤un yükleme zamanlar›nda ge-
mi üzerindeki kargo kapasitelerini korumak amac›yla ald›klar› masraf kalemidir.
WRS/Savafl Riski Faktörü: Deniz hat isletmecilerinin savafl bölgelerinde kaynak-
lanacak risklerden korunmak için kulland›klar› bir masraf kalemidir.
WHARFAGE/‹skele Hakk› Ücreti: Deniz hat isletmecilerinin terminal veya liman-
lar›n kullan›m›ndan do¤an maliyetinin karfl›lanmas› için al›nan masraf kalemi olarak
OWS/Yüksek Tonaj Fark›: Deniz hat isletmecilerinin ekipman içindeki yüklerin
belirlenen tonajlar›n üzerinde yüklenmesi durumunda al›nan ek masraf kalemidir.
CHASIS/Sasi Ücreti: Genel itibariyle Kuzey Amerika ve Avrupa’da uygulamas›

yayg›n olan bu ek kalem, konteynerin treyler üzerine kilitlenmesini sa¤layan ekipman
bafl›na al›nan mebla¤d›r.
ISPS/Liman / Armatör Güvenlik Ücreti: Aç›l›m› “international ship and port secu-
rity” ya da “international safety of port and ship facilities” Amerika’n›n 11 Eylül son-
ras› dünyaya kabul ettirdi¤i güvenlik program› uygulanmas›ndan ‘’Baflbakanl›k Deniz-
cilik Müsteflarl›¤›’’ sorumludur.
DEMURAJ VE ARD‹YE NED‹R?

Demuraj; Türk Ticaret Kanununa göre, deniz tafl›mac›l›¤› u¤rafl›s›ndaki al›c› ve sa-
t›c›, gemi ile sevk edilecek mal›n, ilgili limanda yükleme ve boflaltma süresini en bafl-
ta belirlemek zorundad›r.
Bu ”yükleme-boflaltma” süresine (TTK da yer ald›¤› flekli ile) denizcilik dilinde
“Starya” ad› verilir. Yükleme süresi taraflarca belirlenmemifl ise liman kurallar›na gö-
re bir süre belirlenmesine, e¤er liman›n bu konuda bir kural› yoksa “ticari gelenekle-
re (teamüllere)” göre, bu da yoksa mal›n durumuna göre uygun bir süre belirlenme-
si gerekir. Genellikle bu yükleme süresi yedi gün olarak belirlenmektedir. Di¤er yan-
dan yükleme-boflaltma iflleminin süresi içinde (Starya) yap›lmamas› halinde, navlun
sözleflmesi gere¤ince gemilerin fazladan bir süre beklemesi gerekecektir ki bu süre-
ye “Sürastarya” ad› verilmektedir. ‹flte bu “Sürastarya” ad› verilen fazla süreler için
ödenecek ücretlere “Demuraj” ad› verilmektedir.
Armatör acentesi ile ithalat firmas› aras›nda aksine bir anlaflma yok ise demuraj
suresi ortalama olarak 7 gün ile s›n›rland›r›lm›flt›r.
Ardiye ise; gemi ile gelen dolu ve bofl konteynerlerin terminale ve d›fl sahaya in-
me operasyonunun bafllad›¤› gün, kara vas›tas› ile terminal sahas›na gelen dolu ve
bofl konteynerlerin ise vas›tadan al›narak terminale koyuldu¤u gün bafllar, dolu ve
bofl konteynerin liman veya d›fl sahalardan ç›kt›¤› ve/veya gemiye yüklendi¤i gün so-
na erer. Ardiye süresi ihracat liman ifllemlerinde 5 gün ile s›n›rl› tutulmufltur. Ardiye
bedeli süresi uyar›nca son yükleme günü baz al›narak hesaplanmaktad›r. Ancak baz›
hat iflletmecileri taraf›ndan geminin hareket tarihi baz al›nmaktad›r.
CUT OFF VE ETD/ETA NED‹R?

Cut off tarihi; tren veya geminin hareketinden önce tespit edilmifl olan son yük-
leme günüdür, bugün içinde gemiye yüklenmesi anlam›na gelmemekle birlikte kon-
teynerin limana teslimini ve belirtilmifl olan gün ve saat içinde mal›n gümrüklemesi-
nin yap›l›p bitirilmifl olmas› gerekmektedir
ETD(estimated time of departure); geminin tahmini hareket tarihidir.
ETA(estimated time of arrival); geminin tahmini var›fl tarihidir.
Cut off ve ETA/ETD tarihlerinin onemi ise cut off tarihi sona ermesine kadar yük-
lemenin gerçekleflip gümrüklü istif alan›na yük veya yük/ekipman teslim edilmesi ile
sinirlidir, ETD tarihinden önce ihracat aç›s›ndan gümrükleme ifllemlerinin tamamlan›p

bitirilmesi gerekmektedir.
DEPO ÇEK‹ VE TEM‹NAT MEKTUBU NED‹R?

Deniz hat iflletmecisine ait olan ekipman›n boflalt›lmas› halinde herhangi bir za-
rar ve ziyan, hasar, demuraj oluflmas› halinde hat isletmecisinin kendisini korumak
için talep etmifl oldu¤u çeke Depozito ÇEK‹ denir; flayet herhangi bir zarar ve ziyan,
hasar, demuraj oluflmam›fl ya da oluflmufl ve bedeli çek süresi içinde tahsil edilmifl ise
Depozito çeki geri verilir. Ayr›ca hat isletmecilerinin talebi üzerine forwarderdan ta-
lep edilen çeklerin karfl›l›¤›nda forwarder ayn› flekilde ithalatç›dan talep edebilmekte
ya da teminat mektubu isteyebilmektedir. Ayn› durum hat iflletmecisi acente ile for-
warder aras›nda da geçerli olabilmektedir. Teminat mektubu bedeli ve suresi anlafl-
ma ölçüsünde belirlenmektedir.
L‹MAN MASRAFLARI NED‹R?

Yükleme/Tahliye Ücreti
THC/Terminal Ücreti
Geçici Kabul Ücreti
Liman Dolum Ücreti
Ordino
Konflimento
Tahliye Ücreti; Yük fark etmeksizin araç (gemi, vagon, kamyon, uçak) üzerinden
yükün gümrüklü ya da gümrüksüz sahaya tahliyesine dair gerçeklefltirilen hizmetin
masraf›d›r.
Yükleme ücreti: Yük fark etmeksizin araç (gemi, vagon, kamyon, uçak) üzerine
yükün gümrüklü ya da gümrüksüz sahadan yüklenmesine dair gerçeklefltirilen hizme-
tin masraf›d›r.
THC / Terminal ücreti; Yük cinsi fark etmeksizin, liman gümrüklü sahas›nda ya
da gümrüksüz d›fl sahada, yüke verilen her türlü aktarma, tafl›ma, indirme/bindirme,
serme, istife koyma/istiften alma, transfer, shifting v.b. verilen tüm hizmetlerin genel
ad›d›r.
Geçici Kabul Ücreti; Konteyner fabrika dolum veya boflalt›m ifllemlerinde araçla
ç›kar›lm›fl olan konteyner bafl›na al›nan ve hat iflletmecisi acentenin liman / depo el-
leçleme ve iç nakliye de konteyner güvenli¤i için yarat›lm›fl hizmetler üzerinden talep
edilen mebla¤d›r.
Liman Dolum Ücreti; Konteynerin fabrikada de¤il de limanda yüklenmesi esna-
s›nda limanda oluflan elleçleme ifl gücü ve yükleme s›ras›nda hat iflletmeci acentenin
hizmet karfl›l›¤›ndaki talep etti¤i mebla¤d›r.
Ordino: ‹thalatç›n›n mal›n› gümrükten çekebilmesi için vapur kumpanyas›ndan

yük konflimentosuna karfl›l›k verilen havale, evrak (konflimento).
Konflimento: Göndericinin detay bilgisini, al›c›n›n detay bilgisini, gönderi detay-
lar›n›, verilen hizmetleri, gönderi sigortas›n›, gönderinin içindeki malzemelerin tan›m›-
n›, paket gönderiler için gümrük beyan›, ebat ve a¤›rl›¤› ve gönderinin onay› ve im-
zas›n› içeren yani; bir gönderinin biletidir.
HAVAYOLU TAfiIMACILI⁄I
HAVAYOLU TAfiIMASINDA ‹HRACAT ‹THALAT SÜREÇLER‹
‹HRACAT
‹hracatç› firma, yurt d›fl›ndaki müflterisi ile anlaflmas›na göre nakliyeci ile konta-
¤a geçerek eflyalar›n›n detaylar› ile ilgili bilgi verir. Uygun havayolu ile irtibata geçe-
rek eflyan›n kap kilo detaylar›na istinaden rezervasyon yap›l›r ve navlun bildirilir.
Belirlenen havayoluna istinaden, eflyalar›n firmadan al›nmas› ya da firman›n efl-
yalar›n› kendisi havaliman›nda ilgili ambara getirmesi gerekmektedir. Eflyalar ilgili am-
bara girmeden gümrük ifllemleri bafllayamaz.
‹hracatç› firman›n gümrük müflaviri, nakliyeci firmay› arayarak uçufl detaylar›n›
ve eflyan›n ambara girip girmedi¤ini ö¤renir. Gümrükleme ifllemleri için ilgili uçuflun
“opsiyon süresi” çok önemlidir. Gümrük müflaviri nakliyecinin belirtti¤i opsiyon gün
ve saatine kadar aç›lm›fl beyanname ile birlikte di¤er evraklar›n› ihracatç›n›n belirledi-
¤i forwarder’a iletmek zorundad›r. Forwarder ise bu evraklar› ilgili havayoluna vere-
rek orijinal evraklar›n eflya ile birlikte uçmas›n› sa¤lar.
Gümrükleme ifllemleri biten ihracat eflyas› orijinal HAWB (ara konflimento) ve
MAWB (ana konflimento) bas›larak, di¤er evraklar› ile birlikte; havayolunun belirledi-
¤i uçufl günü ve saati geldi¤inde uça¤a yüklenerek gitmesi gereken yere gönderir.
Ancak havayolu tamamen kendi inisiyatifi ile eflyalar› belirtilen uçufltaki uça¤a
yüklemeyebilir çünkü kargo uça¤› olmad›¤› sürece yolcu uçaklar›nda öncelikli olan
yolcular›n bagaj›d›r. Havayolunun eflyalar› indirmesine “off load” denir.
‹THALAT
‹thalatç› firma gönderici firmas› ile anlaflmas› do¤rultusunda belirlenen nakliye
ile irtibata geçerek gönderici firman›n adresini ve tüm kontak detaylar›n› verir. Nakli-
yeci gönderici firma ile irtibata geçerek eflyan›n detaylar›n› ve haz›r tarihini ö¤renir.
Bu detaylara istinaden mallar ald›r›l›r ya da gönderici firma kendisi eflyalar›n› belirle-
nen havaalan›na gönderir.
Havayolu belirlendikten sonra nakliyecinin ilgili ülkedeki acentesi HAWB (ara
konflimento) ve MAWB (ana konflimento) basarak eflya ve di¤er evraklar› ile birlikte
gönderir.
Avrupa’dan gelen yüklemelerde A.TR, EFTA ülkelerinden gelen yüklemelerde

EUR1 ve Serbest Ticaret Anlaflmas› olan ülkelerden FORM-A menflei belgesi de gel-
mesi zorunludur; aksi halde ithalatç› firma yüksek vergiler ödemek zorunda kal›r.
Tüm göndericiler ATR düzenlemeyi bilmedi¤inden yurt d›fl› acenteleri bu konuda fir-
malara yard›mc› olmaktad›rlar.
Eflyalar belirlenen uçufl ile Türkiye’ye geldikten sonra ilgili havayolu ordino tabir
edilen evra¤› vererek, gümrük ifllemleri bafllam›fl olur. Havayolu ile yap›lan ithalatlar-
da özet beyan süresi, ana özet beyan tarihinden itibaren 20 gündür. 20. günün so-
nunda gümrük ifllemleri bitmemifl eflya ilgili gümrük müdürlü¤üne kal›r.
HAVAYOLU TAfiIMACILI⁄INA ‹L‹fiK‹N PRAT‹K B‹LG‹LER

IATA NED‹R?
IATA (International Air Transport Association) tüm dünyada, tüm havayollar› ve
havayolu acentelerinin üyesi oldu¤u ve merkezi ‹sviçre’de bulunan Uluslararas› Hava
Tafl›mac›l›¤› Birli¤i’dir.
”IATA Acente” nedir?

IATA’n›n onaylam›fl oldu¤u lisansl› kargo acentelerine IATA acente denir. IATA
olan kargo acenteleri üyeli¤in gerekliliklerini yerine getirmekle yükümlüdür ayr›ca
nakliyeci ve gönderici/al›c› aras›nda köprü oluflturur.
”Non-IATA Acente” nedir?

IATA üyesi olmayan, ancak IATA üyesi olan lisansl› kargo acentelerine nakliyele-
rini yapt›ran arac› acentedir.
VARfiOVA KONVANS‹YONU
1929 y›l›nda uluslararas› havayolu tafl›mac›l›¤›n›n hukuki kurallar›n›n belirlendi¤i
ve Türkiye’nin de imzalam›fl oldu¤u protokoldür. 1955’te Lahey Protokolü ile yenilen-
mifltir.
41 maddedir.
HAC‹M K‹LO HESAPLAMASI

Hacim kilo, havayolu yüklemelerinde mal›n hacmi üzerinden hesaplanan kilodur.
Hava tafl›mac›l›¤›nda 1 m3 = minimum 167kg olarak geçmektedir.
E¤er eflyan›z 1m3’ü 167kg’dan az ise 167kg ücreti, 1m3’ü 167kg’dan fazla ise
kaç kg ise onun üzerinden ücretlendirilmektedir. Yani bu iki de¤erden hangisi yük-
sekse onun üzerinden hesaplanmaktad›r.
Havayolu tafl›mac›l›¤›nda hacim kilo hesaplama formülü afla¤›daki gibidir;

En x Boy x Yükseklik
6000
ÖRNEK : 2 Palet ; 80 x 100 x 120 cm ebatlar›nda ve 100 kg bir eflyan›z›n hacim

kilosu; 320kg’d›r. Ve navlun hesaplamas› hacim kilo yüksek oldu¤undan, bunun üze-
rinden hesaplan›r.
FSC ve SSC NED‹R?

FSC : Fuel surcharge (yak›t ücreti)’dir.
SSC : Security surcharge (güvenlik ücreti)’dir.
AWB NED‹R? (HAWB – MAWB ayr›m›)

AWB (Air Waybill), IATA acentan›n düzenlendi¤i ve havayolu tafl›ma flirketinin
bir eflyan›n bir yerden baflka bir yere tafl›nmas›n› gerçeklefltirmeyi taahhüt etti¤i tafl›-
ma belgesidir.
Genelde on iki nüsha düzenlenmekle birlikte sadece üç nüshas› ticari de¤er ta-
fl›r ve orijinal kabul edilir. Bunlardan biri ihracatç›ya, biri ithalatç›ya verilir; di¤eri ise
tafl›ma flirketinde kal›r. Havayolu tafl›mac›l›¤›nda tafl›ma süresi IATA’n›n yay›nlad›¤› ta-
rifelerden bak›labilir.
Havayolu tafl›ma senetlerinin, genel manada tafl›ma belgelerinde bulunmas› ge-
reken bilgilere sahip olmas› zorunludur. Ancak bu tafl›ma türüne iliflkin olarak afla¤›-
daki bilgilerin de ayr›ca yer almas› zorunludur:
Sevk tarihi, uçufl tarihi

Havayolu flirketinin damgas›, kaflesi
Havayolu flirketi veya yetkili acentenin imzas›
Uçufl numaras›, sefer numaras›
House Air Waybill : (Air Waybill issued by a Freight Forwarder) – Hava acente-
sinin düzenledi¤i mal tafl›ma senedi’dir.
Master Air Waybill : (Air Waybill issued by a Carrier) – Hava nakliyecisi taraf›n-
dan düzenlenen ana konflimento’dur.
HAVAYOLUNDA TEHL‹KEL‹ MADDE NED‹R?

Genel anlamda, yan›c›, patlay›c›, zehirleyici, oksitleyici, afl›nd›r›c›, radyoaktif gibi
özelliklere sahip maddelere Tehlikeli Madde denmektedir. Havayollar› yan›c› derece-
sine göre mallar› kabul etmeme hakk›na sahiptir.
UÇAK T‹PLER‹
BOEING 747 F :Uzun yol kargo uça¤›
Kapasite : Ort.100 ton -600 m3
Kap› ölçüleri : Burun 249*318 cm Yan 312*340 cm
BOEING 747-400 :Uzun yol yolcu uça¤›
Kapasite : Ort.16-20 ton -90 m3
Kap› ölçüleri : Comp 1,2,3,4 :264*168 cm Comp 5: 112*113 cm
AIRBUS 310 :Orta ve uzun mesafe yolcu uça¤›
Kap› ölçüleri : 155*310 cm
AIRBUS 340 :Uzun mesafe yolcu uça¤›
Kapasite : Ort.12-18 ton -100 m3
ANTONOV 26 :K›sa mesafe kargo uça¤›
ILYUSIN 76 :Uzun mesafe kargo uça¤›
Kap› ölçüleri : 270*300 c
HAVA YOLU TAfiIMACILI⁄INDA KULLANILAN BAZI KISALTMALAR
GCR General Cargo Rates

COD Cash on delivery (teslimatta ödeme)
M Minimum ücret
PER Perishable (bozulabilir kargo)
N Normal ücret
AV‹ Live animals (canl› hayvan)
Q Quanity rates
Hum Human remains (cenaze)
CC Charges collet (karfl› ödemeli)
AOG Aircraft only
PP Prepaid (peflin ödemeli)
CAO Cargo aircraft only
TCH Terminalhandling charge
EAT Foodstuf (g›da maddesi)
FSC Fuel surcharge (yak›t ücreti)
VAL Valuablecargo (de¤erli kargo)
SSC Security surcharge (güvenlik ücreti)
HEA Heavy Cargo (a¤›r yük +150)
AWA Awb ücreti (konflimento)
PEF Flowers (çiçek)
MOC Miscellananeous order charge (thc)
DGR Dangerous goods regulation (tehlikeli)
RAC Tehlikeli madde elleçleme ücreti
RGX Explosive (patlay›c›)
PUA Pick up charge (toplama ücreti)
RCM Corrosive (afl›nd›r›c›)
KARAYOLU TAfiIMACILI⁄I
‹HRACAT
‹hracatç› firma yurt d›fl›ndaki müflterisi ile anlaflmas› çerçevesinde bildirilen nak-
liyeci ya da kendi nakliyecisine ürünün haz›r olma tarihinden 2 gün önce ön rezervas-
yon ile bildirmelidir. ‹hracatç› ürün haz›r oldu¤unda mal› belirtilen yere teslim eder ya
da kendi adresinden ald›r›lmas›n› sa¤lar.
Firma kendisi ya da gümrük komisyoncusu konflimento talimat›n› mutlak suret-
te nakliye firmas›na göndermek zorundad›r. Nakliye firmas› konflimento talimat›na is-
tinaden CMR ve T›r Karnesi’ni düzenler.
‹hracatç› firman›n gümrük komisyoncusu nakliyeci firmay› arayarak ürünün han-
gi gümrükten ç›kaca¤›n› sorarak ilgili gümrükten ihracat beyannamesini haz›rlar ve
nakliye firmas›na teslim eder. ‹lgili gümrü¤ün gümrüklü sahas›na giren TIR’da k›rm›-
z› hatta düflen beyannamelerin ürünlerini muayene memuru taraf›ndan fiziksel ola-
rak kontrol edilir. Hali haz›rda gümrük idarelerinde K›rm›z› hat haricinde, Sar› ve Ma-
vi Hat uygulamas› da yap›lmaktad›r. Sar› Hatta sadece belge kontrolü yap›larak ilgili
ürünün yurtd›fl› edilmesine karar ya da herhangi bir aksakl›k ya da flüphe halinde ürü-
nün K›rm›z› Hatta sevki ile fiziki olarak muayene yap›lmas› sa¤lan›r. Mavi Hat ise güm-
rük idareleri taraf›ndan belirli özellikleri bünyesinde bulunduran, ithalat-ihracatta yük-
sek ifllem kapasitesine sahip büyük kurulufllara tan›nan ihracat presedürlerini di¤er
hatlara göre nispeten kolaylaflt›ran bir uygulamad›r.
T›r karne ifllemlerinin tamamlanmas› ve t›r›n mühürlenmesi sonras› t›r gümrük-
ten ç›k›fl yaparak var ise yükleme yapaca¤› 2. gümrü¤e ya da ülkeyi terk edece¤i s›-
n›r kap›s›n› gider.
Avrupa hatt›nda Pendik ve Ambarl›’dan ‹talya Trieste’ye (gemi binifl ve iniflleri
http://www.csd.it adresinden takip edilebilir), Zonguldak ve Samsun’dan Rusya ve
Ukrayna’ya RO-RO (gemi ile t›rlar›n tafl›nmas›) servisi de verilmektedir.Yine ayn› hat-
ta Derince (‹zmit)’den-Romanya Köstence liman›na direkt olarak Ro-Ro seferleri dü-
zenli olarak yap›lmaktad›r.
Avrupa ülkelerinin tamam›na yak›n›nda ithalat gümrü¤ü; o ülkenin giriflindeki s›-
n›r kap›s›nda spedisyon (Gümrükleme Acentesi) olarak adland›r›lan gümrük ofislerin-
de bilgisayar ortam›nda aç›larak ürünün serbest dolafl›ma girmesi sa¤lan›r ve adrese
t›r ile teslimi yap›l›r. Buna Yunanistan, Romanya, Bulgaristan… gibi ülkeler dahil de-
¤ildir, bu ülkelerde ürünler iç gümrüklerde t›r›n üstünde ya da indirildi¤i antrepolar-
da gümrüklenir ve talep üzerine adrese teslim edilir. Bu ülkelerde al›c›n›n istedi¤i iç
gümrük ad›n› ö¤renip nakliye firmas›na bildirilmesi önemli olabilir.
‹THALAT:
Avrupa’dan yap›lan ithalatlarda Türk nakliye firmalar› genel olarak 3000 kg ve
üstü ürünleri kendi araçlar› ile, 3000 kg alt› mallar› iç nakliye ile depolara çekerek yük-
lenmesi sa¤lan›r. Ürün beraberi verilen evrak Avrupa ülkelerindeki uygulamalara ve
anlaflmaya göre de¤iflir. Baz› ülkelerde fatura, dolafl›m sertifikas› (A.TR, EUR.1…) ve
ihracat beyannamesi (EX1) tam ve kafleli olarak verilirken (Almanya), ‹talya gibi ül-
kelerde sadece fatura verilerek di¤er ihracat evraklar› nakliye firmas› taraf›ndan yap›-
l›p Türkiye deki al›c›ya masraflar› fatura edilir. Baz› ülkelerde ise kaflesiz verilen evrak-
lar yine nakliye firmas› taraf›ndan iç gümrükte ya da s›n›r kap›s›nda kaflelenir.
Ürünün Türkiye’de hangi gümrü¤e indirilmesi gerekti¤ini ithalatç› firma nakliye
firmas›na bildirmelidir. T›r Karnesinde 3 adet ithalat boflaltma gümrü¤ü yaz›lma hak-
k› vard›r. Buna istinaden nakliye firmas› ilgili gümrü¤e ba¤l› antrepoya mal› boflalt›r.
Özet beyan› verilen ürünün hangi antrepoya indi¤i, kap, kg, mal cinsi, özet beyan no,
tafl›ma senet no… bilgileri bulunan ordinosu nakliye firmas› taraf›ndan ithalatç› firma-
n›n gümrük komisyoncusuna verir ve sorumlulu¤u biter. Eflya özet beyan tarihinden
itibaren 20 gün içinde çekilmeli, aksi durumda dilekçe verilerek 30 günlük ek süre
al›nmal›d›r. Bu yap›lmaz ise mal gümrükte tasfiyeye kal›r. FOB ithalatlarda navlun fa-
tura kopyas› gümrük komisyoncusuna verilmelidir.
Ürünün gümrükleme iflleminin sona ermesine istinaden; ürünün antrepodan
tahliyesi yap›l›r ve antrepo taraf›ndan ardiye faturas› kesilir. Ardiye hesaplamas› Ton
x Gün belli bir de¤er üzerinden hesaplan›r. Hacimli mallarda hesaplanacak ton met-
reküp ya da yükleme metresinden hesaplan›r. Komple t›rlar 20 tondan hafif oldu¤u
durumlarda antrepolara göre 20 ton ila 24 ton aras›nda bir de¤er üstünden hesap-
lan›r. Buna boflaltma ve yükleme bedeli olan hammaliye de eklenir.
YÜRÜME YASAKLARI VE TONAJ SINIRLANDIRMALARI:

Avrupa da pek çok ülke yaz döneminde, hafta sonlar›, belirli tatil günlerinde, ta-
dilat ve yol çal›flmalar›ndan dolay› büyük araçlar›n ülke içinde yol almas›na izin ver-
mez. Ek olarak; ülkeler aks (dingil) bafl›na belirledikleri s›n›rlar ile karayollar›n› kulla-
nan araçlar› denetlerler. Bu bilgi ve detaylar› www.roder.org.tr ve www.und.org.tr
gibi sektör derneklerinin web adreslerinden ö¤renebilirsiniz.
TIR KARNES‹:
Uluslararas› Karayolu Tafl›mac›l›k Anlaflmas›na göre TIR Karnesi uluslararas› kara
tafl›mac›l›¤›n› dolay›s›yla uluslararas› ticaretin kolaylaflt›r›lmas›n› sa¤layan bir gümrük
transit belgesidir. Eflya, TIR Karnesi himayesinde hareket noktas›ndaki gümrük idare-
sinden, var›fl noktas›ndaki gümrük idaresine kadar bir prosedür alt›nda tafl›n›r ve bu
prosedüre TIR Sözleflmesi kapsam›nda “TIR tafl›mas›” denir.
CMR:
Uluslar aras› nitelikteki CMR (Convention Merchandises Routiers) anlaflmas›n›
kabul eden ülkelerde kullan›lan bir karayolu tafl›ma belgesi olup ürünlerin nakliyeci
firma taraf›ndan istenilen yere tafl›mak üzere teslim al›nd›¤›n› gösteren bir belgedir.
Bu belge, ürünlerin flartlara uygun olarak tafl›nmak üzere iyi durumda teslim al›nd›¤›-
n› ve tafl›ma sözleflmesinin yap›ld›¤›n› gösterir.
FIATA Belgeleri : FIATA FCR, FCT:

Uluslararas› nakliye acenteleri birli¤i federasyonu (FIATA) taraf›ndan standart
flekle sokularak kullan›lan ve tafl›nmak üzere teslim al›nan ürünler karfl›l›¤›nda verilen
makbuzlard›r. Dolay›s›yla içeriklerinde bir tafl›ma sözleflmesi yer almaz. Var›fl mahal-
linde bu belgelerin ibraz› üzerine ürünler belgede ad› geçen al›c›ya teslim edilir. Tes-
lim eden taraf, belgeyi düzenleyen nakliye acentesinin (Freight Forwarder) var›fl ma-
hallindeki flubesi veya muhabiridir. Nakliye acenteleri ayn› yöne gidecek ürünleri bir
araya toplay›p gurupland›rarak kendi seçtikleri tafl›ma flirketlerine teslim eder, onla-
r›n araçlar›na yüklerler. Tafl›malar için kendi “Container”lerini kullanabilirler. Yukar›da
belirtilen özelliklere sahip FIATA belgelerinden ikisi FIATA FCR (Forwarder’s Certifica-
te of Receipt) ve FIATA FCT (Forwarder’s Certificate Of Transport)’d›r.
DOZVALA:
‹kili anlaflmalar çerçevesinde ülkelerin birbirlerine tahsis etti¤i ülkeleraras› yük ta-
fl›mac›l›¤› için gerekli olan Karayolu Geçifl, Yük alma ve Yük boflaltma Belgesi.
UBAK BELGES‹ (CEMT DEFTER‹) :

Ulaflt›rma Bakanl›klar›n›n ifllem kapasitesi yüksek nakliye flirketlerine araç say›s›
ve ifllem hacmi gözonünde tutularak tahsis edilen Dozvola (Karayolu Geçifl Belgesi)
gerektirmeksizin araçlar›n ivme kazanmalar›n› sa¤layan Karayolu Geçifl Defteri.
YÜKLEME METRES‹ (LDM):

Günümüzde nakliye firmalar›n s›kl›kla kulland›klar› semi-treylerin uzunlu¤u 13,6
mtr dir. En ve yüksekli¤i de¤iflse de semi-treylerin her bir metresine 1 yükleme met-
resi denir. Bu Almanca’da “lademetre”, ‹ngilizce’de “loadingmetre” denir. Örnek ola-
rak 80x120 cm olan bir palet t›r içinde 0,4 LDM olarak hesaplanabilir. Navlun hesap-
lamalar›nda 1 LDM = 1750 Kg ya da 1 LDM = 6 m3 olarak da (bu de¤erler nakliye
firmalar›na göre de de¤iflebilir) hesaplan›r.
YÜKLEME VE BOfiALTMA SÜRELER‹:

T›rlar›n yükleme ve boflaltma adresinde 24 saat ile 72 saat aras›nda de¤iflen bek-
leme süreleri vard›r. Bu sürenin afl›lmas› durumunda beklemeden kaynaklanan ceza
nakliye firmas› taraf›ndan fatura edilir. Bekleme süresi ve cezas› nakliye firmalar›na ve
anlaflmalar göre de¤iflir.
ARAÇ B‹LG‹LER‹
T‹P B G Y M3 RES‹M
Tenteli Düz Treyler 13.60 2.45 2.55 85

Optima Treyler 13.60 2.45 2.70 90
3.10 2.45 2.55

9.10 2.45 2.85 83
Jumbo Kamyon
3.50 2.45 2.45
8.70 2.45 2.90 83
Normal Romörklü 6.20 2.45 2.50

89
Kamyon (Optima) 8.30 2.45 2.50
Jumbo Romörklü 7.80 2.45 2.80

111
Kamyon 8.10 2.45 2.80
Normal Aç›k 18 m'ye 2.44 —

—
Kasal› Kamyon kadar
25 m3'e
Damperli Kamyon — — —
kadar
Jumbo Romörklü 18 m'ye

— — —
Kamyon kadar
B = Boy, G = Genifllik, Y = Yükseklik, m3 = Toplam Yüklenebilir Metreküp
VAGON TAfiIMACILI⁄I
VAGON TAfiIMACILI⁄I ‹HRACAT PROSEDÜRÜ

1.‹HRACAT ‹STASYONUNUN BEL‹RLENMES‹
2.ACENTE REZERVASYONU
3.TCDD AMBAR VEYA ÖZEL TEfiEBBÜS AMBAR TESL‹M‹ VE ELLEÇLEME
4.SEVK‹YAT
1. ‹HRACAT ‹STASYONUNUN BEL‹RLENMES‹

Vagon ile ihraç edilecek mallar için gerekli olan ilk bilgi ihraç edilecek istasyonun
seçilmesidir ki, vagon yüklemelerinde TCDD’nin belirledi¤i (‹mtiyaz Hariç) istasyonlar-
dan ç›k›fl yap›lmaktad›r. Örne¤in; ‹stanbul için ihracat ç›k›fllar› Haydarpafla TCDD Li-
man iflletmesi taraf›ndan, ithalat ifllemleri Halkal› TCDD gümrü¤ü taraf›ndan yap›l-
maktad›r.
Belirli zamanlarda TCDD’nin yapm›fl oldu¤u ihaleler ölçüsünde ihracat sevkiyat
ç›k›fl yeri ihaleyi alm›fl olan özel teflebbüs firma taraf›ndan hem ithalat yönlü hem de
ihracat yönlü olarak gerçeklefltirilebilmektedir.
TCDD’nin bu durum için belirlemifl oldu¤u istasyon statüleri afla¤›daki gibidir:
(1) Sadece Türkiye’nin ihracat›na aç›k gar
(2) Sadece Avrupa ülkelerinden BDT ülkelerine ve ters yönde gerçeklefltirilen tek-
rar sevkli tafl›mlara aç›k gar
(3) Büyük Konteyner (UTI) tafl›malar›na da aç›k gar
(4) ‹kinci bir bildirime kadar tafl›maya kapal› gar
2. ACENTE REZERVASYONU
fiayet konu ihracat yüklemesi direkt olarak TCDD ile yap›lacak ise; ihracat için ç›-
kacak katar vagon kira ücreti ve teminat yat›r›larak ilgili vagon kiralan›r ve belirlenen
vagon numaras› ve katar hareketinin Cut-Off’u (son yükleme tarihi) ölçüsünde yükle-
me organizasyonu yap›lmaktad›r. Ancak Özel Teflebbüs acente taraf›ndan yap›lacak
yüklemelerde acentenin bildirmifl oldu¤u ambara yükler indirilerek organize edilecek
ve yüke ait vagonun katara eklenmesi s›ras›nda vagon numaras› bildirilecektir.
3. TCDD AMBAR VEYA ÖZEL TEfiEBBÜS AMBAR TESL‹M‹ VE ELLEÇLEME

‹hracat yüklemesinde ambara malzeme teslimi ertesinde gümrük ifllemleri vagon
numaras› belirlenene kadar tamamlanamamaktad›r. Son yükleme günü belirlenen ka-
tar ve o katara ait vagon numaras› ile birlikte gümrükleme iflleminin tamamlanmas›
ertesinde ambarda bulunan malzemeler belirlenmifl olan TCDD vagonlar›na yüklene-
rek elleçleme ifllemi gerçeklefltirilir.
4. SEVK‹YAT
Yükleme TCDD ile gerçeklefltiriliyor ise ödeme makama peflin olarak gerçekleflti-
rilir. Bu ödemeye istinaden katar hareketi ile birlikte TCDD ilgili yüke ait konflimento-
lar› oluflturur ve hareket ertesinde teslim edilmek üzere haz›r tutmaktad›r. Özel te-
flebbüs acente ifllemlerinde ise acente ödeme anlaflmas›na göre ödeme yap›l›r ve alt
konflimento ihracatç› için düzenlenerek teslim edilir. ‹lgili evraklar vagon beraberinde
al›c›ya ulaflt›r›l›r. Evraklar ithalatç› firmaya veya acenteye kopya olarak iletilir.
VAGON TAfiIMACILI⁄I ‹THALAT PROSEDÜRÜ

1.EVRAKLARIN GEL‹fi‹ VE VAGON TAK‹BATI
2.‹THALATÇI F‹RMA ‹LE GÖRÜfiME VE SUPALAN VEYA AMBAR ‹fiLEM‹
3.ELLEÇLEME VE GÜMRÜKLEME / ‹THALATÇI F‹RMAYA TESL‹MAT
1. EVRAKLARIN GEL‹fi‹ VE VAGON TAK‹BATI

Evraklar›n ihracatç› acente taraf›ndan iletilmesinin ertesinde gelen evraklar kon-
trol edilir ve vagonun gelecek oldu¤u istasyon bulunarak ithalatç› ile irtibata geçile-
rek yaklafl›k gelifl süresi ve var›fl istasyonu bildirilir. Vagon takibat› s›n›r bölgelerinde
bulunan gümrük elemanlar› taraf›ndan takip edilir ve s›n›r istasyonunda transit ifllemi
yap›larak vagonun sevk edilece¤i istasyona aktar›lmak üzere gerekli ifllemler tamam-
lan›r (Örne¤in, Kap›kule ‹stasyonu’ndan girifl yapan bir vagon veya katar Edirne Güm-
rük Müdürlü¤üne ba¤l› Kap›kule S›n›r Kap›s›nda transit ifllemine tabiidir.) ‹thalat ve
‹hracat sevkiyatlar›nda Türkiye flartlar›nda ithalat gümrü¤ü aç›s›ndan takibatlar Suri-
ye ve Irak için Nusaybin S›n›r kap›s›, ‹ran ve Asya Türki Cumhuriyetleri ithalat ve ihra-
cat› aç›s›ndan Kap›köy, Avrupa ç›k›fll› olarak Kap›kule’den gerçeklefltirilmektedir.
2. ‹THALATÇI F‹RMA ‹LE GÖRÜfiME VE SUPALAN VEYA AMBAR ‹fiLEM‹

‹thalatç› firmaya bilgi verilirken tahmini var›fl› ve vagon tahliye iflleminin araç üze-
rinde gümrük ifllemi yapa¤› m› yoksa TCDD Ambar›’na m› indirece¤i bilgisi en önem-
li husustur.
Supalan ifllemi, vagon üzerinde malzemenin ithalat›n›n yap›l›p direkt olarak ara-
ca tahliye edilip sevk edilmesidir. Ambar ifllemi ise ilgili vagonlar›n TCDD Ambar›na
tahliyesini ve TCDD ambar›nda ifllemlerinin sürdürülmesini içermektedir.
3. ELLEÇLEME VE GÜMRÜKLEME / ‹THALATÇI F‹RMAYA TESL‹MAT

Vagona ait katar ithalat istasyonuna varmas›n›n ertesinde vagon numaras› üze-
rinden vagon içinde mal ile birlikte gelen orijinal konflimentolar ile gümrükleme iflle-
mine ve karar verildi¤i ölçüde Ambara al›nmas› veya Supalan ifllemi gerçeklefltirilir.
Gümrük ifllemlerinin bitmesinin ertesinde tahliye alan›nda veya Ambardan malzeme-
ler anlaflmal› kooperatifler vas›tas›yla çekilerek teslimat gerçeklefltirilir.
DEM‹RYOLU NAVLUN HESAPLAMASI

1.PARKUR
2.A⁄IRLIK
3.MAL C‹NS‹
4.VAGON D‹NG‹L SAYISI
1. PARKUR
Demiryolu tafl›malar›nda parkur üzerindeki ülkelerin anlaflmalar› ölçüsünde nav-
lun hesaplanmaktad›r. Örne¤in; Avrupa’dan ithal edilen bir vagon yükünün veya blok
trenin Avrupa s›n›rlar› içindeki k›sm› 1. parkur ve Türkiye s›n›rlar› 2. parkuru olufltur-
maktad›r. Kap›köy s›n›r›nda ise parkur Türkiye, ‹ran ve Türkmenistan parkurlar› nav-
lunlar› ayr› ayr› hesaplan›r ve bu parkurlar ortak anlaflma var ise belirlenmifl rakamlar-
dan meydana gelebilmektedir; Anlaflmal› ve birlefltirilmifl parkurlara en iyi örnek Av-

rupa parkurudur.
2. A⁄IRLIK
Navlunlar›n oluflturulmas›nda (Konteyner hariç) malzemenin cinsi, a¤›rl›¤› navlu-
na ait kilometre bafl›na as›l belirleyici kalemdir.
3. MAL C‹NS‹
Mal›n cinsine göre (Gümrük Tarife Numaras›) navlunlar temel itibariyle de¤iflik-
lik göstermektedir. Örne¤in; Hammadde ile bir sanayi ürününü navlun baremleri mal
cinsine göre farkl›l›k göstermektedir.
4. VAGON D‹NG‹L SAYISI

Vagon dingil say›s›; vagon içi malzemenin a¤›rl›¤›na göre de¤iflmektedir. Ortala-
ma 2 dingilli bir vagon 25-30 ton (Hacimsel kapasite itibariyle) civar› kapasiteye sa-
hip, 4 dingilli bir vagon ise yaklafl›k olarak 50-55 ton tafl›ma kapasitesine sahiptir. Din-
gil say›s›n›n fazlal›¤› ray›n tafl›ma kapasitesine göre belirlenir ve navluna direkt olarak
etki eder, nedeni ise ek ekipman olarak tafl›may› etkilemesidir.
Navlun Hesaplamas› afla¤›daki gibidir:
*ÖRNEK 1:
18 ton a¤›rl›¤›nda ve 17.000,00 YTL de¤erinde bir eflya, 2 dingilli vagonla tafl›n-
mas› halinde ücret hesab› flu flekilde yap›l›r;
Tafl›ma ücreti = 20 ton x (Birim ücret)
K›ymet Primi = (17.000,00/ 1000) x 1 veya 2 (*)
Ücret = Tafl›ma Ücreti + K›ymet Primi
*ÖRNEK 2:
43 ton a¤›rl›¤›nda ve 33.000,00 YTL. de¤erinde bir eflya, Vangölünü geçen bir
parkurda 4 dingilli vagonla tafl›nmas› halinde ücret hesab› flu flekilde yap›l›r;
Tafl›ma ücreti = 43 ton x (Birim ücret)
Feribot ücreti = 43 ton x (Vangölü feribot birim ücreti)
K›ymet Primi = (33.000,00 / 1000) x 1 veya 2 (*)
Ücret = Tafl›ma Ücreti + Feribot Ücreti + K›ymet Primi
*TCDD’den al›nm›flt›r.
BLOK TREN VE MÜNFER‹T VAGON

Blok tren; Bir firmaya ait olan mallar›n bir lokomotifle vagonlar diziniyle yükleme
noktas›ndan tahliye noktas›na kadar verilen sürede ve güvenlik içinde tafl›nmas›d›r.
Blok tafl›mada vagonlara baflka firman›n mal› al›nmaz. Tafl›nacak mal anlaflma yap›-
lan tek bir firmaya aittir. Yani özetle TCDD o seferi sadece anlaflt›¤› bir firma için ya-
par. Blok tafl›ma ayr›ca h›zl› ve kontrol edilebilir bir tafl›ma fleklidir.
Münferit Vagon Tafl›mac›l›¤›; belirli güzergahlarda rutin olarak hareket halinde
olan katarlara eklenen vagonlar ile tafl›mac›l›k faaliyetinin gerçeklefltirilmesidir.
Transit süre itibariyle Blok Tren Tafl›mac›l›¤› Münferit Vagon Tafl›mac›l›¤›na göre
yaklafl›k 3 kat daha h›zl›d›r.
ULUSLARARASI TREN TAfiIMACILI⁄INDA VAGON ÇEfi‹TLER‹ VE ÖLÇÜLER‹

Habis T‹P‹ KAPALI VAGONLAR
T‹P Habis Habis Habis Habis
SER‹ NO 2752001- 2752341- 2851001- 2851203-

340 RIV’a 390 RIV’a 202 RIV’a 402 RIV’a
Uygun Uygun uygun Uygun
YÜKLEME TON 52 62 60,5 62
KAPAS‹TES‹
DARASI TON 28 28 29,5 28
YÜKLEME HACM‹ m3 137 137 137 137
YÜKLEME ALANI m2 51,2 51,2 51,2 51,2
YÜKLEME BOYUTU m 19,70 19,70 19,70 19,70
YÜKLEME EN‹ m 2,36 2,36 2,36 2,36

YAN DUVAR m 2,90 2.90 2900 2,90
YÜKSEKL‹⁄‹
KAPI ÖLÇÜLER‹ mm 2300x4900 2300*4900 2300*4900 2300*4900
TABAN MALZEMES‹ Tahta Tahta Tahta Tahta
A 36 36 34,5 36
B 44 44 42.5 44
YÜKLEME
SINIRLARI C 52 52 50,5 52
D 62 60,5 62
S ÖZEL T‹P PLATFORM VAGON

Sgs Sgss Sgs Ss Saps
SER‹ NO 454001/451 4568001/350 4568351/550 4700001/501 4855001/020

RIV’a RIV’a RIV’a RIV’a RIV’a
Uygun Uygun Uygun Uygun Uygun
YÜKLEME
TON 52 67 52,5 58 80
KAPAS‹TES‹
DARASI TON 25 23 27,5 22 27
YÜKLEME
HACM‹ m3 — — — — —
YÜKLEME
m2 48,64 52,44 48,64 35,6 39,38
ALANI
YÜKLEME
m 18,5 18,4 18,5 11,30 12,50
BOYUTU
YÜKLEME
m 2,64 2,85 2,64 2,70 3,15
EN‹
YAN DUVAR
m — — — — —
YÜKSEKL‹⁄‹
TABAN
Tahta+Sac Tahta+Sac Tahta+Sac Tahta+Sac Tahta+Sac
MALZEMES‹
YÜKLEME A 39 41 36,5 40,5 38,5
SINIRLARI
B 47 49 44,5 50 60,5
C 55 57 52,5 58 80
D 67
D‹KME
16 16 16 8 8
ADED‹
NAKL‹YE S‹GORTALARI VE TEM‹NAT TÜRLER‹

Uluslararas› ticarette ihracatç› ile ithalatç› taraflar›n aralar›nda anlaflmaya vara-
caklar› önemli konulardan birisi de al›m-sat›m› yap›lan mal›n sigortalanmas› hususu-
dur. Uluslararas› nakliye sürecinde, yükleme ve boflaltma, depolama gibi lojistik sü-
reçler esnas›nda oluflabilecek hasar, zarar ve ziyanlar›n teminat alt›na al›nmas› gerek-
lili¤i aç›kt›r.
‹hracat ithalata konu olan eflyan›n sigorta sorumlulu¤unun hangi tarafa ait ola-
ca¤› sorusu, bilindi¤i gibi anlaflmaya var›lan teslim flekilleriyle aç›kl›¤a kavuflur. Anla-
fl›lan teslim flekline göre sigortay› ihracatç› veya ithalatç› yapt›r›r. Ancak sat›lan veya
sat›n al›nan eflyan›n olas› risklere karfl› teminat alt›na al›nmas› anlam›ndaki sigorta çok
önemli bir edim oldu¤u için nakliye sigortalar›nda hangi hususlara dikkat edilmesi ge-
reklili¤i üzerinde önemle durmak gerekir.
GENEL OLARAK S‹GORTA

Sigortan›n Tan›m›
Türk Ticaret Kanunu’nun 1263. maddesi sigortay› flöyle tan›mlamaktad›r: “Sigor-
ta, bir sözleflmedir ki bununla sigortac› bir prim karfl›l›¤›nda di¤er bir kimsenin para
ile ölçülebilir bir menfaatini halele u¤ratan bir rizikonun meydana gelmesi halinde
tazminat vermeyi yahut bir veya birkaç kimsenin yaflam süreleri nedeniyle veya ya-
flamlar›nda meydana gelen olaylar dolay›s›yla bir miktar para ödemeyi veya baflka
edimlerde bulunmay› üzerine al›r.”
Sigorta kavram›n›n tan›m›ndan da anlafl›laca¤› gibi sigorta temelde bir güvence
sistemidir. Söz konusu güvence, bir menfaatin bafl›na gelebilecek olas› risklerin temi-
nat alt›na al›nmas› ve risk olarak tan›mlanan zarar›n tazmin edilmesi anlam›na gel-
mektedir.
Sigorta eyleminin içinde, tan›mda da görüldü¤ü gibi, temel olarak flu kavramla-
r›n alt›n› çizmek gerekir:
Sigortac›
Sigortal›
Sigortalanan menfaat
Risk
Prim
Sigorta tutar›
Tazminat
Sigortac›
Sigortac›, sigortal›n›n bir menfaatini belli bir prim karfl›l›¤›nda güvence alt›na
alan ve risk olarak tan›mlanan zarar ziyan›n ortaya ç›kmas› durumunda tazminat›
ödeyecek olan taraft›r.
Türkiye’de sigorta flirketi kurabilmek için Sigorta Murakabe Kanunu hükümleri-

ne göre mutlaka anonim flirket veya kooperatif statüsünde olmak zorunludur. Ayr›-
ca hangi sigorta türüyle ilgilenilecek ise o alanla ilgili olarak Hazine Müsteflarl›¤›’na
ba¤l› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nden ruhsat almak gerekmektedir.
Sigortal›
Sigorta sözleflmesi kapsam›nda belli bir menfaatini belli bir prim ödemeyi kabul
ederek sigorta flirketi taraf›ndan teminat alt›na ald›ran taraft›r.
Sigorta hukukuna göre sigortal› her zaman için sigortalanan menfaatin bafl›na
gelebilecek risklere karfl› tazminat› alacak, sigorta sözleflmesinden fayda temin ede-
cek taraft›r. Pratikte bazen sigortal›n›n ad›na bir kifli veya kurum “sigorta ettiren” sta-
tüsüyle hareket edebilir, hatta primi de ödeyebilir. Ancak böyle bir durumda imzala-
nan sigorta sözleflmesinde bile sigortal› yine de sigorta ettirenden farkl› olarak men-
faatin sahibi olacakt›r.
Sigortalanan Menfaat
Sigorta sözleflmesi kapsam›nda belli bir prim karfl›l›¤›nda bafl›na gelebilecek ola-
s› risklere karfl› güvence alt›na al›nan ve parayla ölçülebilen bir de¤erdir.
Sigortalanan menfaat, menkul veya gayrimenkul niteli¤inde bir mal olabilece¤i
gibi, bir kiflinin hayat›, sa¤l›¤› türünden menfaatler de olabilir. Günümüz sigortac›l›k
sektörüne bak›ld›¤›nda pek çok de¤erin sigorta kapsam›nda menfaat olarak de¤er-
lendirildi¤ini ve teminat alt›na al›nd›¤›n› görmekteyiz.
Risk
Sigorta sözleflmesi kapsam›nda güvence alt›na al›nan menfaatin bafl›na ilerde
gelmesi muhtemel zarar, ziyan ve hasarlara verilen genel isimdir.
Sigorta hukukunda en genifl yer ayr›lan konulardan birini oluflturan risk kavram›,
sigorta konusunun bel kemi¤ini oluflturur. Zira sigorta sözleflmesi ile sigortal› taraf›n-
dan sat›n al›nan güvence (teminat) asl›nda sigorta sözleflmesinde tan›mlanan belli
risklerin sat›n al›nmas› olarak da de¤erlendirilebilir. Sigorta sözleflmesinde risk olarak
tan›mlanmayan bir zarar ziyan›n oluflmas› halinde sigorta flirketinin zarar› tazmin et-
meyece¤i gayet aç›kt›r.
Sigorta hukukunun genel flartlar›na göre afla¤›daki konular›n risk kavram› içine
dahil edilmedi¤ini hat›rlat›r›z:
Zarar, ziyan ve hasarlar sigorta ettirenin veya sigortal›n›n kasdi müdaha-

lesi ile veya hile yoluyla meydana gelmifl ise.
Tabiat kanunlar›na göre asla meydana gelmesi mümkün olmayan olaylar.
Kanun, ahlak, teamül (al›flkanl›klar) ve adaba ayk›r› olaylar ve sigortal›n›n bu
kapsama giren eylemleri sonucunda oluflan zarar, ziyan ve hasarlar.
Sigortaya konu olan eflyan›n normal kullan›m› esnas›nda ortaya ç›kabilecek

eskime ve y›pranmalar (bunlar amortisman kapsam›nda de¤erlendirilir)
Pratik olarak tehlikenin ortaya ç›kma ihtimalinin hesaplanamad›¤› durumlar
sigortaya tehlike (risk) olarak konu teflkil etmezler.
Prim
Sigortalanan menfaatin güvence alt›na al›nabilmesi için sigorta flirketine öden-
mesi gerekli olan sigorta ücretidir. Prim, sigortal› taraf›ndan ödenebilece¤i gibi sigor-
ta ettiren kifli taraf›ndan da ödenebilir.
Prim, sigorta sözleflmesi kapsam›nda var›lan anlaflma flartlar› çerçevesinde, pe-
flin, vadeli veya taksitler halinde ödenebilir. D›fl ticaret operasyon ifllemlerinde sigor-
talanan ihracat/ithalat eflyas›n›n prim ödeme yükümlülü¤ünün hangi tarafa ait oldu-
¤unu uluslararas› teslim flekilleri belirlemektedir. (Bu konuda kitab›n birinci bölümü
olan “Uluslararas› Ticaret Kurallar› ve Dokümantasyon” isimli k›sma bakabilirsiniz)
Sigorta Tutar›
Sigortalanan menfaatin hangi bedel üzerinden sigorta sözleflmesine konu olaca-
¤›na iliflkin de¤erdir. Nakliye sigortalar›nda bu de¤er, genellikle eflyan›n sat›fl rakam›
olarak karfl›m›za ç›kar. Ancak uluslararas› teamüller ve kurallar gere¤ince nakliye si-
gortalar›nda mal›n k›ymetinin %10 fazlas›yla eflyan›n sigortalanmas› gerekmektedir.
Tazminat
Sigorta sözleflmesi esaslar› çerçevesinde sigortalanan menfaatin bafl›na gelen
riskler karfl›l›¤›nda sigorta flirketinin sigortal›ya ödemesi gereken güvence (teminat)
tutar›na tazminat ad› verilir.
Sigorta hukukuna göre sözleflme esaslar› çerçevesinde sigortac› ile sigortal› ara-
lar›nda tazminat tutar› olarak belli bir nakit bedel belirleyebilecekleri gibi, farkl› bir
tazminat yöntemini karara ba¤layabilirler. Örne¤in kasko sigortalar›nda tafl›t arac›n›n
bedelini ödemek yerine kimi zaman sigorta flirketleri ayn› arac› sigortal›ya temin et-
mek suretiyle de tazminat görevini yerine getirebilmektedir.
Avarya
Avarya terimi gemi ve yükün u¤rad›¤› ola¤an d›fl› zarar ziyan ile sefer esnas›nda
yap›lan ola¤anüstü masraflar› ifade eder.
‹ki tür avarya vard›r:
Müflterek Avarya(General Average): Ortak bir deniz seferine ç›km›fl olan gemi ve
içindeki yükü tehdit eden bir tehlikeden onlar› korumak amac›yla, makul ve mant›kl›
olarak, bile bile yap›lan ola¤anüstü fedakarl›k ve ola¤anüstü masraflar, gemi veya yü-
kün tamamen veya k›smen kurtulmufl olmalar› halinde müflterek avaryay› oluflturur.
Su alan bir gemide kaptan›n yükün bir k›sm›n› denize att›rmas›, f›rt›naya yakala-
nan bir geminin batmaktan kurtulmak için, kas›tl› olarak karaya oturtulmas› veya ma-
kineleri ar›zalanan bir geminin yola devam etmeyip bir bar›nma liman›na girmesi ve
burada bir tak›m masraflar yapmas› de¤iflik müflterek avarya örnekleridir.
Hususi Avarya: Müflterek avarya d›fl›nda kalan ve bir kaza sonucu do¤an k›smi
zarar ve masraflard›r.Bu durumda herkes (gemi sahibi, yük sahibi v.s.) kendi zarar›n›
kendi çeker, paylaflma söz konusu de¤ildir.Hususi avaryay› müflterek avaryadan ay›-
ran en önemli iki özellik bilerek yap›lmamas› ve paylafl›m›n söz konusu olmamas›d›r.
Geminin karinesinde oturma sonucu oluflan veya yükte yang›n sonucu ortaya ç›-
kan k›smi hasarlar hususi avarya örnekleridir.
Tazminat Tenzili Muafiyet ( Deductible)

Poliçe teminat›na giren bir hasar›n ödenmesi esnas›nda hasar›n sigortal›n›n
üzerinde kalan k›sm›na muafiyet ad› verilir.
‘Tenzili muafiyet’ uygulamas›nda, hasar›n muafiyet miktar›n› aflan k›sm› ödenir
muafiyet miktar›n›n alt›nda kalan hasarlar ödenmez.
Muafiyet, sigorta poliçesinde sigorta bedelinin bir yüzdesi olarak gösterilebile-
ce¤i gibi, say›sal bir tutar olarak da ifade edilebilir.Nakliyat sigortalar›nda muafiyet
her zaman sigorta bedeli üzerinden uygulan›r.
Sigorta Poliçesi
Türk Ticaret Kanunu’ndaki sigorta hükümleri gere¤ince sigorta flirketi, sigortal›-
ya her iki taraf›n haiz oldu¤u hak ve borçlar› gösteren ve kendi taraf›ndan imza edi-
len bir sigorta poliçesi veya onun yerine geçmek üzere muvakkat (geçici) bir sigorta
ilmühaberini vermeye hukuki olarak mecburdur.
Eksiksiz bir sigorta poliçesinde bulunmas› gerekli bilgileri flu flekilde s›ralayabiliriz:
Kanun gere¤ince sigorta sözleflmesinde bulunmas› gerekli olan genel
flartlar
Sigortac›n›n ad›, soyad› veya ticari unvan› ve adresi
Sigorta ettirenin ve sigortal›n›n ad›, soyad› veya ticari unvan› ve adresi
Sigortan›n konusu
Sigortac›n›n hangi risklere karfl› sorumluluk ald›¤›
Sigorta kapsam›nda olan riskler için sözkonusu olan sorumlulu¤un hangi ta-
rihten itibaren bafllayaca¤› ve hangi tarihe kadar geçerli olaca¤›
Sigorta bedeli
Sigorta priminin tutar›
Sigorta priminin ödeme yeri ve zaman›
Sigortac›n›n sorumlulu¤undaki risklerin hakiki mahiyetini tamamen tayine

yarayacak bütün haller
Sigorta poliçesinin tanzim edildi¤i tarih
Sigortaya esas olan mal ise cinsi ve evsaf›
Sigortalanan menfaatin tam olarak tan›m›
Nakliye sigortalar›nda tafl›t arac›n›n kimli¤i, araç bilgileri
Nakliyat sigortalar›nda tafl›man›n gerçeklefltirilece¤i güzergah
Hasar ve kay›p halinde gözetim yap›lmas› için baflvurulacak acentenin isim
ve adresi
Hasar ve kay›p halinde tazminat›n nerede, nas›l ve hangi para cinsi üzerin-
den ödenece¤i
Sigorta poliçeleri, sigorta ettirenin talebi do¤rultusunda emre, nama veya hami-
line olmak üzere düzenlenebilir. Akreditifli ödeme flekli kapsam›nda yapt›r›lacak sigor-
ta poliçelerinde ithalatç› bankan›n (amir bankan›n) poliçe üzerinde mutlaka dain-i
mürtehin (rehinli alacakl›) s›fat›yla yazd›r›lmas› zorunludur.
Nakliyat Sigortalar›nda Poliçe Çeflitleri

De¤er Biçilmifl Sigorta Poliçesi
Sigortalanan menfaatin (tafl›nan eflyan›n) karfl›l›kl› anlafl›lan bir de¤er üzerinden
sigortalanmas› durumunda poliçeye verilen isimdir.
Süre Esas›na Dayal› Sigorta Poliçesi

Belli bir menfaatin belli bir süre kapsam›nda güvence alt›na al›nmas› esas› üzeri-
ne kurulu sigorta sözleflmeleri çerçevesinde düzenlenen poliçelerdir.
Sevkiyat Esas›na Dayal› Sigorta Poliçesi

Nakliyesi gerçeklefltirilecek eflyan›n bir yerden bir yere nakliye sürecini (sevkiya-
t›) sigortada güvence kapsam›na alan sigorta poliçeleridir.
Abonman Sigorta Poliçesi ve Nakliyat Abonman Sigortas›

Belli bir süreyi kapsayacak flekilde belli noktadan belli noktaya nakliyesi gerçek-
lefltirilecek mallar için yap›lan genel bir sigorta poliçesidir. Bu sigorta poliçesi örne¤i-
ni, d›fl ticaret alan›nda pratikte çok s›k görmekteyiz. Uygulamadaki iflleyifline göre d›fl
ticaret firmas›, yani sigortal›, senelik bir poliçe kapsam›nda sigortac› ile sigorta sözlefl-
mesi imzalar. Bafltan hangi mallar›n hangi nakliye arac›yla tafl›naca¤› gibi bilgiler po-
liçede yer almaz. Her bir nakliye süreci gündeme geldi¤inde ek beyanlar ile (sigorta-
da buna zeyilname ad› verilir) bu bilgiler sigorta flirketine bildirilir. Nakliye sürecinin
ve gerekli ek bilgilerin birkaç günlük gecikme kapsam›nda bildirilse bile tafl›nan mal›n
sigorta kapsam›nda de¤erlendirilmesi yönünde önemli bir avantaj sa¤lar.
Baz› emtialar›n abonman poliçeleri kapsad›¤› riskler, bedel, sevkiyat azl›¤› vb. ne-
denlerle düzenlenemez.
Nakliyat sigortalar›nda al›c› çok defa fiili yükleme tarihini bilemeyebilir. Bu ne-
denle, mal›n teslim al›nd›¤›ndan teslim edildi¤i tarihe kadar geçerli olan sigorta söz-
leflmesi de, yüklemeden bir kaç gün sonra yap›labilir ki bu abonman nakliyat sigorta-
lar›na has bir özelliktir. Nakliyat Abonman Sigortas› varsa bu ba¤lamda teklif ve po-
liçe tanzim tarihleri ile yükleme tarihleri de birbirinden farkl› olabilmektedir.
Abonman Nakliyat Sigortas›nda; sigortac› ile sigortal›n›n önceden anlaflt›¤› temi-
nat flartlar› , tafl›nan malzeme cinsi, limiti, fiyat ve süre çerçevesinde, yap›lan tüm sev-
kiyatlar yükleme ihbar›n›n zaman›nda yap›l›p yap›lmad›¤›na bak›lmaks›z›n (çok geç
bildirim olmamak kofluluyla) belirli limitler ile teminat alt›ndad›r. Abonman poliçele-
rin süresi genellikle bir y›ld›r.
Abonman ana poliçe olarak teminatlar ve flartlar dahilinde sözleflme düzenlenir
ve devam eden her sevkiyat ihbar› için ayr› poliçeler olarak tanzim edilir.
Sevkiyatla ilgili yola ç›k›fl / emtia fatura bedeli/ araç ad›, vs. gibi sigorta
poliçesinde zorunlu yaz›lmas› gereken bilgiler yükleme gerçekleflti¤inde
netleflmemifl olabilir.
Abonman› olmayan sevkiyatlar›n, en geç yükleme gününde poliçesinin
tanzim edilmesi gerekmektedir. Araç yola ç›kt›ktan bir gün sonra bile ol-
sa nakliyat abonman sigortas› yoksa tafl›nan emtialar›n karfl›laflt›¤› – kar-
fl›laflaca¤› riskler için teminat verilemez.
Bu çeflit aksakl›klar nedeniyle (yaflanan –yaflanabilecek sorunlar›n olmamas› için)

nakliyat abonman sigortas› tanzim edilir.
Abonman Nakliyat Sigortas›nda ve di¤er Nakliyat (en geç yükleme tarihinde tan-
zim edilmesi gereken) Sigortalar›nda olabilecek risklere karfl› afla¤›da belirtilen temi-
natlar geçerli olacakt›r.
Genifl teminat
Dar teminat
Tam ziya teminat›
Sigortal›, mal bedeli, tafl›yan araç ve plaka –konteyner numaralar›, nerden –ne-
reye, ambalaj flekli, son var›fl adresinin sigorta poliçesinde bildirilmesi gerekir.
Son var›fl adresi bildirilmesinin anlam› genifl ve dar teminat içeren sigortalarda;
yükleme boflaltma aktarma dahil olan tafl›malarda, teslim adresine kadar olabilecek
riskler için verilmifl teminatlar kapsam›nda emtialar sigortalanm›fl olur.
Abonman Nakliyat Sigortas›n›n, Sigortal›ya Sa¤lad›¤› Avantajlar

1. Belli limitlere kadar sigortal›n›n geç bildirimde bulunmas›, sigortal›n›n hakla-
r›n› zedelemez.
2. Y›ll›k kapasiteye göre (sigorta bedelleri itibariyle) sigorta fiyatlar›nda indirim
sa¤lar.
3. Uygulanacak sigorta birim fiyat›n› genel olarak düflürebilir.
Nakliyat sigorta sözleflmesi düzenlenmesi için gerekli bilgiler

1. Sigortal›n›n Ad› ve Ünvan› - Vergi numaras› / TC Kimlik Numaras›
2. Sevk edilen emtian›n tarifi, paketleme flekli
3. Sevkiyat flekli (havayolu, denizyolu, demiryolu, karayolu)
4. Sigorta bedeli
5. Y›ll›k tahmini sigorta bedeli
6. Nereden nereye sevkiyat yap›laca¤› (ülkelere göre % a¤›rl›kl› olarak)
7. ‹stenilen teminatlar, ilave teminatlar isteniyorsa bunlar
8. Her bir vas›tada tafl›nabilecek azami limit (sigorta bedeli),
NAKL‹YAT S‹GORTALARINDA TEM‹NAT TÜRLER‹

D›fl ticaret ifllemleri esnas›nda yap›lan ve gerekli olan sigorta ifllemlerinde önce-
likle bilinmesi gereken husus, nakliyat sigortas›ndaki teminat türleri ve sigorta flirketi
taraf›ndan karfl›lanan her teminat›n kapsad›¤› zararlar›n neler oldu¤u hususudur. Zi-
ra bu hususlar ve kapsanan riskler bilinmedi¤i takdirde, mal›n sevkiyat› esnas›nda kar-
fl›lafl›labilecek risklere karfl› gerçek ve tam manas›yla güvence ortam› yarat›lamam›fl
olacakt›r. Bu da gerçek ve sa¤l›kl› bir sigorta sözleflmesinin oluflmad›¤› anlam›na ge-
lir. Öncelikle mal›m›z› hangi risklere karfl› sigorta ettirdi¤imizi gayet iyi ve aç›k bir bi-
çimde tespit etmeli ve sigorta flirketinin bize hangi durumlarda teminat verebilece¤i-
ni önceden bilmeliyiz.
D›fl ticaret alan›nda gündeme gelen nakliyat sigortalar› sözkonusu oldu¤unda
karfl›m›za üç teminat türü ç›kmaktad›r:
1) Dar Teminat
2) Tam Ziya
3) Genifl Teminat
Dar Teminat – (Institute Cargo Clauses-C)

Tafl›nan yükün ve onu tafl›yan arac›n tafl›ma esnas›nda birlikte karfl›laflacaklar› bir
riziko neticesinde u¤rayaca¤› zararlar›n sigorta edilmesidir. Bu teminata girmeyen
bafll›ca rizikolar, yükün çal›nmas›, ›slanmas› ve eksilmesidir.
Mal›n tafl›nd›¤› tafl›ma arac›n›n kaza yapmas› sonucunda tafl›nan mal›n de¤erinin
tazmin edilmesinin taahhüt edildi¤i, güvence alt›na al›nd›¤› sigorta türüdür.
Bu teminat türünde kazan›n yan› s›ra do¤al afetlerden kaynaklanan zararlar da
kendili¤inden teminat kapsam›na al›nm›fl kabul edilir. Ancak bu kapsama al›nma ola-
y›ndan, do¤al afetlerden kaynaklanan tafl›ma arac› kazalar› sonucunda oluflan zarar
ziyanlar› anlamak gerekir. Zira arac›n kaza yapmamas› durumunda mal›n bafl›na ge-
len h›rs›zl›k, yang›n vb. zarar ziyanlar kapsam d›fl›d›r.
Dar teminata tafl›ma türüne göre afla¤›daki isimler de verilmektedir:
Denizyolunda FPA (Free Particular Average) Klozu
Demiryolunda Demiryolu Klozu
Karayolunda Kamyon Klozu
Karayoluyla yap›lacak sevkiyatlarda afla¤›daki rizikolar nedeniyle mal›n›zda olu-
flacak hasar ve kay›plar teminat alt›na al›n›r
- Nakil vas›tas›n›n; Yanmas›, devrilmesi, raydan ç›kmas›, çarp›flmas›,
- Derelerin taflmas›,
- Yollar›n çökmesi,
- Köprülerin y›k›lmas›,
- Seylap, ç›¤, heyelan,
- Y›ld›r›m
Denizyolu ile yap›lacak sevkiyatlarda afla¤›daki rizikolar nedeniyle mal›n›zda olu-
flacak hasar ve kay›plar teminat alt›na al›n›r.
- Yang›n, infilak,
- Geminin batmas›, oturmas›, karaya vurmas›,
- Geminin bir nesne ile çarp›flmas›,
- Tehlike liman›nda yükün boflalt›lmas›,
- Müflterek avarya fedakarl›¤›,
- Denize mal at›lmas›
Havayolu tafl›mac›l›¤›nda dar teminat kullan›lmamaktad›r.
Tam Ziya – (Total Loss)

Tam Z›ya Teminat›, sadece nakil vas›tas›n›n tamamen hasarlanmas› sonucu ma-
l›n›z›n da tekrar kullan›lamayacak flekilde tamamen zarara u¤ramas› haline karfl› gü-
vence sa¤lar.
Tafl›ma esnas›nda nakil araçlar›n›n çarpmas›, çat›flmas›, çarp›flmas› sonucu nakil
vas›tas›n›n fiilen ve mutlak surette yok olmas›na ba¤l› olarak mal›n da fiilen ve mut-
lak surette yok olmas› durumunun teminat alt›na al›nd›¤› sigorta türüdür.
D›fl ticaret ile u¤raflan firmalar›n uygulamada baz› durumlarda, mallar›n› gerçek
anlamda sigorta ettirmek istemediklerine ve sadece ka¤›t üzerinde bir sigorta ifllemi-
nin mevcut olmas›n› temin etmek amac›yla oldukça düflük bir prim karfl›l›¤›nda bu tür
bir teminat› sigorta poliçesiyle sat›n almak istediklerine flahit oluruz.
Bu sigorta türünün oldukça yetersiz olmas›, nakil vas›tas›n›n ve mal›n tamamen
yok olmas› durumuna karfl› teminat› kaps›yor olmas›ndan ve pek çok zarar ziyan› kap-
sam d›fl›nda tutmas›n›n yan› s›ra k›smi hasar› kapsamamas›ndan kaynaklanmaktad›r.
Genifl Teminat- (Institute Cargo Clauses A)

Tafl›nan yükün ç›k›fl deposundan var›fl deposuna ulafl›ncaya kadar u¤rayaca¤›
tüm zararlar› temin eder. Yükleme, boflaltma ve k›sm› hasarlarda teminata dahildir.
Mal›n kendi kusuru teminat d›fl›d›r.
Bu teminat nakliyat s›ras›nda tesadüfi sebeplerle meydana gelebilecek “bütün ri-
zikolara” karfl› mal›n›z› güvence alt›na alman›z› sa¤lar. Ancak gecikmenin neden ol-
du¤u hasarlar, mal›n kusurundan veya kendi özelli¤inden kaynaklanan hasarlar temi-
nat kapsam›n›n d›fl›ndad›r.
Nakliye sigorta hukuku esaslar›na göre belli birkaç zarar, ziyan d›fl›nda kalan bü-
tün riskleri teminat alt›na alan oldukça genifl kapsaml› bir sigorta türüdür.
Genifl teminata dayal› bir sigorta poliçesinin tanziminde, sigorta flirketi sevkiyat›
gerçeklefltirilecek ihraç veya ithal mal›n›n kapal› bir nakil vas›tas›yla tafl›nd›¤›n› farze-
derek bu teminat› vermektedir. Yani sevkiyat kamyon ile gerçeklefltiriliyorsa mal›n ka-
pal› kasada, trenle gerçeklefltiriliyorsa kapal› bir vagonda, gemi ile gerçeklefltiriliyorsa
ambarda tafl›nd›¤›n› düflünerek sigorta poliçesi imzalan›r. fiayet aksi bir durum söz
konusu ise yani mallar aç›k bir bölmede, özellikle gemilerde güvertede tafl›n›yorsa, si-
gorta dar teminata dönüflür. Bu konuda ihracatç›/ithalatç› firmalar›m›z›n dikkatli ol-
malar›nda fayda vard›r…
Önemli Hat›rlatmalar:
Var›fl yeri ve Baslang›ç yerinin poliçede belirtilmesi gerekmektedir.
“A” kloz teminat›na “harp, grev vb.” rizikolar dahil de¤ildir. Bu rizikolar
ayr› flekilde temin edildi¤i gibi sadece “A” kloz flart›yla de¤il “C” kloz te-
minat›na ek olarak da sa¤lan›labilir.
Kamyon sevkiyatlar›nda hem dar, hem genifl teminata ilave olarak grev,
lokavt ve halk hareketleri sigortas› da ayr›ca temin edilebilir. Harp temi-
nat› ise verilemez. ‹stisna bölgeler hariç olmak kayd›yla, cari “grev, lo-
kavt, vb.” rizikolar fiyat› %0.05’tir.
Institute Cargo Clauses “A” veya Institute Cargo Clauses All Risks, de-
niz yolu ile yap›lan tafl›malar için verilenlerin kara yolu tafl›malar›n› uygu-
lanabilir fleklidir . Aç›k kasal› kamyonlarda yap›lan tafl›malara All Risks te-
minat› verilmemekte, bu tür tafl›malar Kamyon Klozu, yükleme, boflalt-
ma ve aktarma rizikolar› hariç teminat ile sigortalanmaktad›r.

Dökme mallar›n “Kamyon Klozu” ile sigorta edilmesi halinde, yükleme,
aktarma ve boflaltma rizikolar› teminat kapsam› d›fl›nda tutulur
Aç›k vagonlarda sevkedilecek emtea ,“demiryolu klozu”ndan daha ge-
nifl sigorta edilemez. S›v› dökme mallar için uygulanacak genifl teminat
tarifeleri “Bulk Oil” klozunun demiryolu nakliyat›na uygulanabilir hü-
kümleri dahilinde kullan›l›r.
Poliçeye Ayr›ca Ekprimle Eklenebilecek Teminatlar fiunlard›r (NOT : Ek teminat

haricinde hiçbir teminatta bulunmaz , ayr›ca ilave ederek - eklemek gerekir)
EMT‹A NAKL‹YAT S‹GORTALARINDA VER‹LEN EK TEM‹NATLAR

Deniz yolu ve Hava yolunda verilen ek teminatlar flunlard›r:
-Harp(War)
-Grev, kargaflal›k, halk hareketleri GLKHH
Kara yolu ve Demir yolunda verilen ek teminatlar flunlard›r:

-Grev, kargaflal›k, halk hareketleri
Görüldü¤ü üzere harp teminat› kara yolu ve demir yolu tafl›malar›na verilme-
mektedir. Çünkü, Londra piyasas›nda yüke karada iken savafl teminat› verilmemesini
öngören “waterborne agreement” anlay›fl› egemendir
All Risks teminat›, aksi poliçede kararlaflt›r›lmad›kça, sigortal› emtian›n sat›c›n›n
deposunda nakil vas›tas›na yüklenmesi ile bafllar ve al›c›n›n deposunda nakil vas›ta-
s›ndan indirilmesi ile sona erer.
‹ST‹SNALAR:
All Risks teminat›n›n hariç tuttu¤u rizikolar flunlard›r:
Sigortal› fleyin yetersiz veya uygun olmayan ambalaj veya istiflenmesin-
den kaynaklanan z›ya, hasar ve masraflar(yeterince yap›flt›r›c› ile kapat›l-
mad›¤› için yükleme ve boflaltma esnas›nda da¤›l›p saç›lan toprak emti-
as›n›n z›ya›n› önlemek için yap›lan yeniden ambalajlama masraflar›).
Sigortal›n›n kast›, kötü niyetinden do¤an masraflar
Sigortal› fleyin normal akmas›, ola¤an hacim veya a¤›rl›k kayb› ya da ola-
¤an afl›nma ve y›pranmas›(s›v› olarak tafl›nan yüklerde, pirinç, bu¤day
emtias›nda oldu¤u gibi)
Sigortal› fleyin kendi ay›b› (ayb-› zati), gizli kusuru veya do¤as›ndan kay-
naklanan z›ya, hasar veya masraflar(rutubetli olarak gemiye yüklenen
keten emtias›ndaki k›z›flma sonucu meydana gelen hasar)
Donatan›n iflas› ve mali kusuru (yükte fiziksel bir z›ya veya hasar olma-
mas›na ra¤men tafl›y›c›n›n iflas› veya parasal güçlüklere u¤ramas› ne-
ticesinde, seferin bir ara limanda b›rak›lmas› nedeniyle meydana gelen
z›ya, hasar ve masraflar).
Yak›n nedeni gecikme, hatta bu gecikme sigortal› bir rizikodan ileri
gelmifl olsa bile, olan z›ya, hasar veya masraflar.(F›rt›na nedeni ile var-
ma yerine geç varan y›lbafl› çamlar›, kaybolup tekrar bulunan mevsim-
lik giyim eflyalar› gb.)
Atom veya nükleer parçalanma ve/veya birleflme yada nükleer savafl silah-
lar›n›n kullan›lmas› ve her türlü radyoaktif kirlenme neticesinde meydana
gelen z›ya, hasar veya masraflar
Sigortal› taraf›ndan bilinen denize ve yüke elveriflsizlik
Harp (savafl) , grev, lokavt, kargaflal›k ve halk hareketleri rizikolar›.
Emtea Nakliyat Sigortas› Hasarlar›
‹HBAR
Riziko gerçekleflti¤i zaman hadisenin en k›sa zamanda flirkete telefon/faks ih-
bar› gerekmektedir.
Hasar›n flirkete ihbar› aflamas›nda afla¤›da s›ralanan bilgiler istenmektedir.
Poliçe numaras›,
Hasar tarihi,
Hasar›n nerede meydana geldi¤i,
Hasarl› emtean›n bulundu¤u adres ve irtibat telefon numaras›,
Tahmini hasar miktar›.
HASAR VUKUUNDA YAPILACAK ‹fiLEMLER

Riziko gerçeklefltikten sonra, sigortal›, sigortal› de¤ilmiflçesine hasar›n bü-
yümesini önlemek amac›yla gerekli tedbirleri alacak ve hasara u¤rayan em-
tealar› flirket yetkilisinin veya eksperin görüfllerine haz›r hale getirecektir.
Sigortal›, rücu haklar›m›z›n korunmas› için tafl›y›c›ya çok k›sa sürede ha-
sar bildirimi yapmak zorundad›r.
Sigortal›, e¤er bir deniz tafl›mac›l›¤› söz konusu ise, yükte meydana gelen
hasar›n ileride tazmin edilece¤ine dair gemi donatan›ndan veya acente-
sinden teminat mektubu almal›d›r, aksi takdirde gemiye tedbir konulma-
s› yoluna gidilmelidir.
‹STENEN B‹LG‹ VE BELGELER

Uluslararas› sevkiyat söz konusu oldu¤unda;
Beyan yaz›s›,
Poliçe asl›,
Döviz karfl›l›¤› onayl› fatura,
Konflimento , hamule senedi, CMR,
Gümrük girifl beyannamesi (ithalat halinde),
Gümrük ç›k›fl beyannamesi (‹hracat halinde),
Tutanak,
Çeki listesi,
Foto¤raf.
Dahili sevkiyat söz konusu oldu¤unda;

Beyan yaz›s›,
Poliçe asl›,
Fatura,
Sevk irsaliyesi,
Tutanak,
Foto¤raf.
ÖDEME Sigortal›dan istenen belgeler tamamland›ktan sonra ve flirkete

teslim edildikten sonra yap›lacak inceleme neticesi, haz›rlanacak tazminat
makbuzu veya ibraname sigortal›ya veya hak sahiplerine imza ettirilerek,
Sigorta flirketi taraf›ndan ödenir
‹HRACATÇI VE ‹THALATÇI F‹RMALARIN S‹GORTA ‹fiLEMLER‹NDE D‹KKAT

ETMELER‹ GEREKEN HUSUSLAR ve UYARILAR
Türk limanlar› ile yabanc› limanlar aras›nda yap›lacak seferler için , nakil
vas›tas› gemiye iliflkin bir di¤er faktör ise geminin klas› ve yafl›d›r. Çün-
kü bu fiyatlar tarifedeki S›n›flama Klozunda yer alan klas kurumlar›ndan
birinde belirtilen klasa sahip olan ve 16 yafl›ndan küçük gemilerle yap›-
lacak seferler için geçerlidir. Klasl› geminin 16 veya daha yukar› yaflta ol-
mas› olmas› durumunda, infla tarihi ve bayra¤›na göre de¤iflen gemi yafl
zamm› ilave edilir. Nakliyat gemi ile yap›l›yorsa, mal›n tafl›naca¤› gemi-
nin yafl›ndan dolay› sigorta flirketleri, geminin yafl›na göre yafl zamm›
ad› alt›nda ek bir prim tahsil etmektedirler S›n›flama klozunda yer alan
klas kurumlar›ndan birince belirtilen klasa sahip ve belirli limanlarda yük-
leme boflaltma yaparak düzgün bir seyir alan› oluflturan düzenli hat ge-
mileri (LINER) (MSC, CMA-CGM gibi) için 15 yafl s›n›r›, 25 yafla yükseltil-
mifltir. Dolay›s›yla 25 yafltan küçük düzenli hat gemileri ile yap›lacak sev-
kiyatlarda gemi yafl zamm› uygulanmaz. Bu durumun sigortal›n›n gemi
donatan›, kirac›, iflletici veya idareci taraf›ndan verilecek olan belge ile
ispat edilmesi flartt›r.
‹hracatç› ve ithalatç› firmalar, ak›llar›na gelebilecek her türlü soruyu si-
gortac›ya sormal›, mal› ve tafl›ma sistemi ile yolu en iyi tan›yan kifli ola-
rak karfl›lafl›labilecek bütün riskleri s›ralayarak hangilerinin teminat kap-
sam›na dahil olup olmad›¤›n› en ince detaylar›na kadar ö¤renmeli ve ge-
rekirse poliçeye kaydettirmelidirler.
Malla ve tafl›ma ile ilgili bütün detaylar› sigorta flirketine aktarmal›d›rlar.
Sefer kalk›fl ve var›fl noktalar› mutlaka poliçeye yaz›lmal›d›r.
Sigorta bedelinin miktar› aç›k olarak poliçede yer almal›d›r.
Navlunun da sigorta kapsam›na al›n›p al›nmad›¤›n›n mutlaka aç›kl›¤a kavufl-
turulmas›nda fayda vard›r.
Yükleme tarihi poliçede belirtilmelidir ki ortaya ç›kabilecek risklere karfl› ge-
çerli olan teminat›n hangi tarihten itibaren söz konusu olabilece¤i aç›kl›¤a
kavuflabilsin.
Nakil vas›tas›n›n türü, ad›, plakas› vb bilgiler mutlaka poliçede belirtilmelidir.
Sevkiyat›n gerçeklefltirilece¤i mal›n ambalaj›n›n uluslararas› tafl›mac›l›k ve si-
gortac›l›k teamülleri çerçevesinde uygun ambalajlama olup olmad›¤›na dik-
kat etmek gerekir. Aksi takdirde sigorta flirketlerinin ambalaj hatas›ndan
kaynakl› zarar ziyanlar› tazmin etmeyece¤ini, hatta bu kapsamdaki zarar zi-
yanlar›n genifl teminat kapsam›na bile dahil edilmedi¤ini hat›rlatmak isteriz.
Sigorta poliçesi üzerinde bulunmas› gerekli olan bilgileri iyice incelemek ge-
rekir. Herhangi bir eksiklik, teminat› geçersiz k›labilece¤i gibi, d›fl ticaret ifl-
lemlerinin aksamas›n› da ortaya ç›karabilmektedir.
Sigorta poliçesi akreditif kapsam›ndaki bir mal yüklemesiyle ba¤lant›l› ise

poliçeye mutlaka Dain-i Mürtehin (Rehinli Alacakl›) olarak ithalatç›n›n ban-
kas›n›n ad›n›n yazd›r›lmas› gerekir.
D›fl ticaret ifllemlerine esas olan nakliye sigorta poliçeleri, nakliyeye konu d›fl
ticaret mal bedelinin %10 fazlas› ile yap›labilir.
Akreditifli ifllemlerde rezerv incelemesi aç›s›ndan sigorta poliçesinde gerek-
li hususlara dikkat etmek gerekir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda bankalar›n özellik-
le incelemede dikkate alacaklar› hususlar› flu flekilde s›ralayabiliriz:
o Sigorta poliçesinin hukuken tafl›mas› gereken temel bilgileri tafl›mas›
gerekir.
o Sigorta belgesi birden fazla orijinal nüsha halinde düzenlenmifl ise ve
bu belge üzerinde yaz›l› ise bankalar bütün orijinal nüshalar› almak is-
teyeceklerdir.
o Sigorta poliçeleri yükleme tarihinden sonraki tarihi tafl›mamal›d›r.
o Sigorta belgesindeki mala iliflkin bilgiler ile fatura ve di¤er evraklarda-
ki bilgiler aras›nda uyumsuzluk olmamal›d›r.
o Sigorta poliçesindeki belirtilen tafl›ma arac› konflimentodaki araç ile
ayn› olmal›d›r.
o Sigorta poliçesinde belirtilen mal k›ymeti, faturadaki ve akreditif met-
nindeki mal k›ymeti ile ayn› döviz cinsinden olmal›d›r.
o Sigorta bedeli, mal bedelinin yüzde on fazlas›yla yapt›r›lm›fl olmal›d›r.
o Akreditif metninde sigorta ile ilgili olarak istenen özel bir flart varsa bu
flart›n sigorta poliçesinde bulunmas› gerekir.
o Konflimentolarda aktarmal› tafl›ma yap›laca¤›na iliflkin ibare bulunmas›
halinde, sigorta poliçesinde de aktarmaya at›f yer almal› ve aktarmalar
sigorta kapsam›na al›nm›fl olmal›d›r.
Bunlar› Biliyor Musunuz?

Poliçenizi mutlaka okuyunuz
Sigorta poliçesi, sigorta ettiren/sigortal› ile sigorta flirketi aras›nda yap›lan bir
sözleflme olup, her iki taraf› da ba¤layan hükümler içermektedir. Bu nedenle, taraf-
lar›n yükümlülüklerinin ö¤renilmesi için poliçe ve eklerinin mutlaka incelenmesi ge-
rekmektedir.
Sigorta genel flartlar›n› inceleyiniz
Sigorta genel flartlar›, söz konusu sigorta ile temin edilen haller ve sigorta te-
minat› d›fl›nda kalan haller ile sigorta flirketine ve sigorta ettirene düflen görevler gi-
bi temel konulara iliflkin düzenlemeleri aç›klayan mevzuat olup, sigorta flirketleri ta-
raf›ndan sigorta ettirene verilmektedir. Sat›n al›nan ürün hakk›nda ayr›nt›l› bilgi edi-
nilmesi, sigorta yapt›r›lmadan önce ya da sigorta yapt›r›ld›¤› zaman söz konusu ge-
nel flartlar›n, ileride karfl›lafl›labilecek sorunlar› en aza indirmek amac›yla sigorta etti-
ren taraf›ndan çok iyi okunmas› gerekmektedir.
Sigorta teminat›n›n kapsam›n› tam olarak inceleyiniz
Sigorta poliçesi taraf›ndan sa¤lanan teminatlar›n kapsam› ile sigorta ettirene
sa¤lanan güvencelerin neler oldu¤u konusunda tereddüte yer vermeyecek flekilde
sigorta ettiren taraf›ndan bilgi edinilmelidir.
Sigorta poliçesi hakk›nda her türlü konuyu sigorta sözleflmesini düzenleyen
kiflilere sormaktan kaç›nmay›n›z
Sigorta ettiren taraf›ndan poliçe ve eklerinde yer alan tüm hükümler tamam›y-
la okundu¤u halde, anlafl›lmayan hususlar var ise, sigorta ettiren taraf›ndan sigorta
poliçesini düzenleyen kiflilere sorulmal›, dan›fl›lmal›d›r.
Poliçenizin prim tutar›n›/ücretini mutlaka ödeyiniz
Sigorta teminat›n›n bafllayabilmesi için sigorta flirketine poliçede belirtilen prim
tutar›n›n, mutlaka sigorta ettiren taraf›ndan ödenmesi gerekece¤inden poliçe tesli-
mine ra¤men prim ödenmemiflse sigortac›n›n sorumlulu¤u bafllamamaktad›r. Dola-
y›s›yla, sigorta priminin sigorta ettiren taraf›ndan zaman›nda yat›r›lmas› gerekmek-
tedir.
Poliçenizde muafiyet ve/veya müflterek sigorta uygulamas›na dikkat ediniz
Sigorta flirketi ile sigorta ettiren, tesbit olunan bir miktara veya sigorta bedeli-
nin belli bir yüzdesine kadar olan hasarlar›n ya da hasar›n belli bir yüzdesinin sigor-
tac› taraf›ndan tazmin edilmeyece¤ini genel flartlara göre düzenleyebilmektedirler.
Sigorta flirketi taraf›ndan hasar›n belli bir k›sm›n›n, sigorta ettirene paylaflt›r›lmas›na
karfl›l›k sigorta ettirenin ödeyece¤i primden de indirim yap›lmaktad›r. Dolay›s›yla, si-
gorta ettirenin hasar an›nda alaca¤› tazminat miktar›n› etkileyecek muafiyet ve
müflterek sigorta uygulamas›n›n avantaj ve dezavantajlar›n›n sigorta ettiren taraf›n-
dan çok iyi bilinmesi gerekmektedir.
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
AKIN, Hakan, : D›fl Ticarette Alternatif Para Kazanma Yollar›, Elma Yay›nevi,
Ankara Mart 2004
ALPAR, Prof. Dr. Cem
Dr. M.Tuba Ongun, : D›fl Ticaret Ansiklopedik Sözlük, Türkiye D›fl Ticaret Derne¤i
Yay., 2. Bask›, Ankara 1987
Ansiklopedik Kambiyo Sözlü¤ü, Dünya Yay., ‹kinci Bask›, ‹s-
tanbul Temmuz 1998
ATAMAN, Prof. Dr. Ümit
Prof. Dr. Haluk Sumer, : D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Muhasebesi, Türkmen Kitabevi, 7.Bas-
k›, ‹stanbul 2000
ATEfiL‹, D. Erkan, : Kambiyo Mevzuat›, Yaklafl›m Yay., Ankara Haziran 2003
ARZOVA, Dr. Burak, : Barter ‹fllemleri, Türkmen Kitabevi, ‹stanbul 2000
BA⁄RIAÇIK, Prof. Dr. Atila : Seyfettin Kantekin, D›fl Ticarette Uygulamal› Akreditif ‹fllem-
leri, Bilim Teknik Yay›nevi, ‹stanbul A¤ustos 1995
BAHT‹YAR,
Doç. Dr. Mehmet, : K›ymetli Evrak Hukuku, Beta Yay., 2. Bas›m, ‹stanbul Ekim
2003
B‹LG‹N, Mualla
fiebnem Hask›nac›, : ‹hracat El Kitab›, ‹stanbul Ticaret Odas› Yay., ‹stanbul A¤us-
tos 2002
BOWERS, B.L., Countertrade: Practices, Strategies and Tac-
tics, John Wiley, New York 1987
BOZER, Prof. Dr. Ali, : Sigorta Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Enstitü-
sü Yay., 2. Bask›, Ankara 1986
BRIGGS, Peter, : Principles of International Trade and Payments, Principles of
Export Guidebooks, Blackwell, 1994
CORDEN, W.M., : International Trade Theory and Policy, Edward Elgar, Brook-
field 1992
ÇALIfi, As›m, : ‹hracatta Nakliyat (Incoterms, Tafl›ma, Sigorta), ‹hracat› Ge-
lifltirme Etüd Merkezi, Ekim 2003
DO⁄AN, Doç. Dr. Vahit, : Uluslararas› Ticarette Ödeme Arac› Olarak Akreditif, Yetkin
Yay., Ankara 2003
KAYNAKÇA
DÖLEK, Ali : D›fl Ticaret, Gümrük, Kambiyo ve ‹lgili Mevzuat, Beta Yay.,
2. Bas›m, ‹stanbul fiubat 2000
DÖLEK, Ali, : Gümrük ‹fllemleri ve Kaçakç›l›k, Beta Yay., ‹stanbul 2004
DÖLEK, Ali, : ‹thalat›n Püf Noktalar›, Beta Yay., ‹stanbul fiubat 1997
DÖLEK, Ali, : Mevzuat Ifl›¤›nda D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Piyasa Uygulamala-
r›, Beta Yay., ‹stanbul A¤ustos 1999
E⁄‹LMEZ, Dr. Mahfi
Dr. Ercan Kumcu, : Ekonomi Politikas› –Teori ve Türkiye Uygulamas›, Remzi Kita-
bevi, 6. Bas›m, ‹stanbul Haziran 2004
EKfi‹, Doç.Dr. Nuray, : Kambiyo Mevzuat›nda ‹hracat/‹thalat Hesaplar› ve Bu He-
saplar›n Kapat›lmamas›na ‹liflkin Suçlar, Beta Yay., ‹stanbul
May›s 2003
ERDEM,
Doç.Dr. H. Ercüment, : S‹F Sat›fllar (CIF Sales), Beta Yay., ‹stanbul Ekim 1999
ERDEMOL, Haluk, : Bankalarda D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Uygulama, Akbank Eko-
nomi Yay., 3. Bask›, ‹stanbul 1993
ERDEMOL, Haluk, : Factoring ve Forfaiting, Akbank Ekonomi Yay., ‹stanbul
1992
ERDO⁄AN, Doç. Dr. ‹hsan, : Akreditif Sözleflmeleri, Nobel Yay›n Da¤›t›m, Ankara Eylül
2000
ERÜRETEN, Bahir Mahzar, : D›fl Ticaret Hukuku (‹hracat Sözleflmeleri ve Tatbikat›), Beta
Yay., ‹stanbul 1991
GÜLLÜLER, Esin, : ‹hracatta Kullan›lan Uluslar aras› Belgeler, ‹hracat› Gelifltirme
Etüd Merkezi Yay., May›s 1999
GÜREL, Yrd.Doç.Dr. Nalan, : D›fl Ticarete Girifl, Der Yay›nlar›, ‹stanbul 1995
GÜRSOY, Celal, : Barter El Kitab› – Dünyada ve Türkiye’de Barter Ticareti, ‹s-
tanbul 1999
HAT‹BO⁄LU,
Prof. Dr. Zeyyat, : Orta Düzeyde Uluslar aras› ‹ktisat, Lebib Yalk›n Yay., ‹stan-
bul Mart 1999
HOLLETT, Vicki, : Import – Export, Longman Group Limited, Second Impressi-
on 1983
INCOTERMS 2000, : International Chamber of Commerce, Türkiye Milli Komitesi,
Yay›n No. 560, Ankara 2001
JOHNSON, Thomas E., : Export / Import Procedures and Documentation, American
Management Association, 4th edition, New York 2002
KARLUK, Prof. Dr. R›dvan, : Avrupa Birli¤i ve Türkiye, Beta Yay., 5.Bask›, ‹stanbul Haziran
1998
KARLUK, Prof. Dr. R›dvan, : Gümrük Birli¤i Dönemecinde Türkiye, Turhan Kitabevi, Anka-
ra 1997
KAYNAKÇA
KARLUK,
Prof. Dr. S.R›dvan, : Uluslar aras› Ekonomi, Beta Yay., 5. Bask›, ‹stanbul 1998
KAYA, Dr. Arslan, : Belgeli Akreditifte Lehtar›n Hukuki Durumu, Beta Yay., ‹stan-
bul 1995
KAZGAN, Gülten, : ‹ktisadi Düflünce veya Politik ‹ktisad›n Evrimi, Remzi Kitabevi,
10. Bas›m, Kas›m 2002
KEMER, Dr. Osman Barbaros, Bir D›fl Ticaret Politikas› Arac›
‹hracat Teflvikleri –Teori-Uygulama, Alfa Yay., ‹stanbul Nisan
2003
KEPENEK, Yakup – Nurhan
Yentürk, : Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, 12. Bas›m, ‹stanbul Ka-
s›m 2001
KOBAN, Yrd.Doç.Dr. Emine (Der.), D›fl Ticaret E¤itimi, Alfa
Yay., ‹stanbul Mart 2002
KOB‹’lerin ‹hracat El Kitab›, : ‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi Yay., Ankara 2001
KOULADIS, Nicholas, : Principles of Law Relating to Overseas Trade, Principles of
Export Guidebooks, Blackwell 1994
OECD, Countertrade : Developing Country Practices, Paris 1985
ONURSAL, Erkut, Ulusal ve Uluslar aras› Ticari Kurallar ve Uy-
gulama, Üysen Gümrük Müflavirli¤i Özel Yay›n›, ‹stanbul
A¤ustos 2000
ÖZEL, Sibel, : Akreditif ve Hukuki Niteli¤i, Beta Yay., ‹stanbul 1991
PEKCAN, Erdo¤du
Prof. Dr. Erol Üçdal, : Bankalarda D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Uluslar aras› Kurallar, ‹.Ü.
Yay., ‹stanbul 1992
SEY‹DO⁄LU,
Prof. Dr. Halil, : Uluslararas› ‹ktisat –Teori, Politika ve Uygulama, Kurtifl Mat-
baas›, 13. Bas›m, ‹stanbul 1999
SHERLOCK, Jim, : Principles of International Physical Distribution, Principles of
Export Guidebooks, Blackwell, 1994
Sorularla Factoring, : ‹stanbul Ticaret Odas› Yay., 3. Bask›, ‹stanbul Aral›k 1998
Sorularla Forfaiting, : ‹stanbul Ticaret Odas› Yay., 3. Bask›, ‹stanbul Aral›k 1998
fiAH‹N, Arif, : ‹hracata Yönelik Finansman Araçlar›, ‹hracat› Gelifltirme Etüd
Merkezi Yay., 3. Bask›, Aral›k 2000
fiAH‹N, Arif, : ‹hracat Prosedürlerini Biliyor Musunuz?, ‹hracat› Gelifltirme
Etüd Merkezi Yay., fiubat 2004
fiAH‹N, Mehmet, : Bütün Yönleriyle ‹hracat Gümrük ‹fllemleri, Gümrük Müste-
flarl›¤› Yay., Ankara 1998
fiANLI, Prof.Dr. Cemal, : Uluslar aras› Ticari Akitlerin Haz›rlanmas› ve Uyuflmazl›klar›n
Çözüm Yollar›, Beta Yay., 2.Bask›, ‹stanbul Nisan 2002
KAYNAKÇA
fiANLI, Prof.Dr. Cemal

Doç.Dr. Nuray Ekfli, : Uluslararas› Ticaret Hukuku, Beta Yay., ‹stanbul Ekim 2000
fi‹MfiEK, M. S›rr›, : Paras›z Ticaret Barter, Türk Barter Yay., ‹stanbul 2004
TEZEL, Yahya S., : Cumhuriyet Döneminin ‹ktisadi Tarihi, Tarih Vakf› Yurt Yay›n-
lar›, 5. Bask›, ‹stanbul Ekim 2002
TOROSLU, M.Vefa, : Factoring ‹fllemleri ve Muhasebesi, Beta Yay., ‹stanbul Ocak
1999
TOROSLU, M. Vefa, : Serbest Bölgeler, Beta Yay., ‹stanbul Temmuz 2000
TOROSLU, M.Vefa, : Uygulamal› D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Muhasebe, Beta Yay., 2.
Bas›m, ‹stanbul May›s 1999
Trade Secrets, : International Trade Center, Switzerland, 2000
TUNCER,
Prof. Dr. Selahattin, : Gümrükler ve Gümrük Vergileri (Teori-Uygulama), Yaklafl›m
Yay›nlar›, Ankara May›s 2001
ULBRICH, Holley, : International Trade and Finance: Theory and Policy, Prentice-
Hall 1983
Uluslararas› Bir Ödeme
ve Garanti Arac› Akreditif, : ‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi Yay., 6. Bask›, fiubat 1999
Uluslararas› Ticarette
Bankalararas› Ödeme
Yöntemleri : ‹nterbank E¤itim Bölümü Yay., No:19, 2. Bas›m, Genç Yay.
ve Matbaac›l›k, tarihsiz.
WALSH, L.S., : International Marketing, Pitman Publishing, Third Edition
(reprinted), London 1994
YALÇIN, Dr. Sevim
Songül Bektaflo¤lu
Ayper Sönmez, : ‹hracatta Ambalaj, ‹GEME Yay., Ankara Mart 2000
YAVAfiÇA, Cemaleddin, : Deniz Ticaret Hukuku (Deniz Kazalar› ve Deniz Sigortalar›),
Beta Yay., ‹stanbul 1993
YÜCEL, Hayrettin, : ‹hracatta Peflin Ödeme, ‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi
Yay., A¤ustos 1999
YÜKSEL, Prof. Dr. Öznur, : Uluslar aras› ‹flletme Yönetimi ve Türkiye Uygulamalar›, Gazi
Kitabevi, Ankara 1999
SONSÖZ
SONSÖZ
Öykü fiirketler Grubu olarak, biz size tüm kitab›m›z boyunca anlatm›fl oldu¤u-
muz ve üç ana bafll›kta toplayabilece¤imiz hizmetlerin hepsini sunuyoruz.
Gümrükleme: Biz Öykü Gümrük Müflavirli¤i LTD. fiT‹. olarak, gümrü¤e gelen her
muhteviyatl› eflyan›z› gümrük kurallar› çerçevesinde, en k›sa sürede ve en sorunsuz
flekilde gümrüklemeyi taahhüt ediyoruz. ‹stanbul iline ba¤l› bütün gümrüklerde bir-
çok çal›flan›m›z olup, her biri gümrükleme sektöründe deneyimli ve bu deneyimleriy-
le siz müflterilerimize sorunsuz gümrük hizmeti sunmaktad›rlar. Ayr›ca merkez ofisi-
mizde çal›flan müflteri temsilcisi arkadafllar›m›z sizlere zaman›nda ve do¤ru bilgiler
vermeyi, gümrük ifllemlerinizi en h›zl› ve en do¤ru flekilde bitirmeyi amaçlarlar. Dene-
yimli Gümrük Müflavirlerimiz sayesinde siz müflterilerimizin sektörüne göre mevzuat-
la ilgili de¤ifliklikleri sizlere zaman›nda bildirmekteyiz.
Lojistik : Biz Öykü Lojistik A.fi. olarak, tüm ithalat ve ihracat yüklemelerinizi tüm
dünya ülkelerinden ve tüm dünya ülkelerine sorunsuz olarak ve zaman›nda getirme-
yi/götürmeyi taahhüt ediyoruz. Sizin için en h›zl› ve en az maliyetli tafl›ma fleklini se-
çerek, kendimizi siz müflterilerimizin yerine koyuyor ve lojistik süreçlerinizi bu bak›fl
aç›s›yla takip ediyoruz. Sizlerin d›fl ticaret departman› gibi, yurt d›fl› firmalar›n›zla irti-
bata geçiyor; gümrük flirketimizle de organize bir biçimde mevzuata uygun olarak ge-
rekli evraklar› eflyan›z gelmeden temin ediyor ve ön gümrükleme (Tar›m, TSE izinleri
vs) için ilgili müflteri temsilcinize veriyoruz.
Sigorta : Biz Öykü Sigorta Arac›l›k Hizmetleri LTD. fiT‹. olarak, her türlü elemen-
ter sigorta ifllemlerinizi zaman›nda ve sorunsuz bir flekilde takip etmeyi; hasar duru-
munda tazminat prosedürlerini sizin ad›n›za h›zl› bir biçimde çözümlendirmeyi taah-
hüt ediyoruz. ‹thalat ya da ihracat süreçlerinde; gümrük ve lojistik flirketlerimizle or-
ganize flekilde eflyan›z yüklendi¤i andan itibaren ilgili müflteri temsilciniz taraf›ndan
sigortaya yönlendirilerek poliçeniz haz›rlan›r. Hasar durumunda ilgili evraklar tamam-
lanarak en k›sa sürede sigorta flirketinden ödemeniz taraf›n›za yap›l›r.
Siz partnerlerimize daha iyi hizmet verebilmek ve verdi¤imiz bu hizmetleri detay-
l› bir flekilde anlatabilmek ad›na haz›rlam›fl oldu¤umuz bu çal›flman›n; sizlere yararl›
olmufl oldu¤unu ümit ediyorum…
Hakan DURAN
Yönetim Kurulu Baflkan›
BELGE ÖRNEKLER‹
ÖYKÜGRUP
Kasa
pSok.Hi
lmiHakİ
şMe r
kezi
No: 22Kat:
5E s
entep
e–İSTANBUL/TR
Te
lef
on:4446958F aks:0
2123 4
77 300
i
nf
o@o yku
grup
.co
m.tr-www.oy
kugr
up.co
m.t
r
4446958
Ö Y K Ü

Diş Ticaret Mevzuatı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Diş Ticaret Mevzuatı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DI

ARIKAN BASIM YAYIM DA⁄ITIM LTD. ﬁT‹.

Sayfa Düzeni : Özlem Kelebek

ULUSLARARASI T‹CARET KURALLARI VE DOKÜMANTASYON

Milletleraras› Ticaret Odas› da yay›nlad›¤› bültenler ile taraflar›n bu yöndeki

MAL HAREKET‹NE ‹L‹ﬁK‹N ULUSLARARASI KURALLAR

Teslim ﬂekillerinin aç›kl›k getirdi¤i sorular ﬂöyle s›ralanabilir:

Uluslararas› ticarette taraflar öncelikle yukar›daki sorulara aç›kl›k getirmek

FCA – FREE CARRIER (Belirlenen Yerde Taﬂ›y›c›ya Teslim)

FAS – FREE ALONGSIDE SHIP (Ç›k›ﬂta Gemi Yan›nda Teslim)

Limandaki ihracat yükleme masraf› ve riski, nakliyeciye ödenecek navlun

FOB – FREE ON BOARD (Ç›k›ﬂta Gemi Üstünde Teslim)

CFR – COST AND FREIGHT (Navlun Ödenmiﬂ Olarak Ç›k›ﬂta

kullan›m›na da ﬂahit olmak mümkündür. Bu durumun kafa kar›ﬂ›kl›¤›na yol açma-

CIF – COST, INSURANCE AND FREIGHT (Navlun ve Sigorta Ödenmiﬂ

CPT – CARRIAGE PAID TO… (Belirlenen Yere Kadar Navlun Ödenmiﬂ

CIP – CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO… (Belirlenen Yere Kadar

DAF – DELIVERED AT FRONTIER (S›n›rda Teslim)

DES – DELIVERED EX SHIP (Var›ﬂta Gemi Üstünde Teslim)

DEQ – DELIVERED EX QUAY (Var›ﬂ Liman›nda Teslim)

‹hracatç›n›n ithalatç› ülkedeki gümrük masraflar›n› da ödeyip ödememesi du-

DDU – DELIVERED DUTY UNPAID (Gümrük Vergisi Ödenmeksizin

DDP – DELIVERED DUTY PAID (Gümrük Vergisi de Ödenerek ‹thalatç›n›n

Piyasa al›ﬂkanl›klar› çerçevesinde bak›ld›¤›nda, genellikle ithalatç›n›n iﬂyeri ad-

TESL‹M ﬁEK‹LLER‹ ‹LE ‹LG‹L‹ PRAT‹K B‹LG‹LER

PARA HAREKET‹NE ‹L‹ﬁK‹N ULUSLARARASI KURALLAR

‹hracat ve ithalatç› firmalar, uluslararas› ticarette mal hareketiyle ilgili kural-

PEﬁ‹N ÖDEME (Advance Payment / Prepayment)

gönderebilece¤i gibi, Türkiye’ye gelirken yan›nda da getirmiﬂ olabilir. Bu durum-

MAL MUKAB‹L‹ ÖDEME (Cash Against Goods)

Peflin ödemenin tam tersi niteli¤inde düflünülebilecek olan bu ödeme flekli,

Mal mukabili ödeme ﬂekline ihracatç›lar›m›z aç›s›ndan da k›saca de¤inecek

1) ‹thalatç› veya ihracatç› firman›n iflas›

Mücbir sebep olarak kabul edilen durumlar›n da mutlaka yetkili makamlar

VESA‹K MUKAB‹L‹ ÖDEME (Cash Against Documents)

– ‹hracatç›, sat›ﬂ sözleﬂmesinde belirtilen mallar›, yükleme tarihinde nakli-

AKRED‹T‹FL‹ ÖDEME ﬁEKL‹ (Letter of Credit)

Amir (Applicant: ‹thalatç›)

Amir (Applicant: ‹thalatç›):

Akreditif aç›l›ﬂ›nda amir (ithalatç›), bankaya akreditif sözleﬂmesinde yaz›lma-

Amir Banka (Opening veya Issuing Bank)

Lehdar (Beneficiary: ‹hracatç›)

‹hracatç›n›n amir bankadan ödemesini garanti alt›na alabildi¤i akreditifli öde-

Arac› Banka (Intermediary Bank: ‹hracatç› Banka)

– ‹hbar Bankas› (Advising Bank)

‹hracatç› bankalar›n akreditif tutar›na teyit vermesi demek, asl›nda temel

AKRED‹T‹F‹N ‹fiLEY‹fi fiEKL‹

dahale eder ve akreditif metninde gerekli de¤iﬂiklikleri yapmas› için itha-

Genel Akreditif Türleri

Akreditifler, aç›ld›ktan sonra ihracatç›n›n onay› al›nmaks›z›n ithalatç› taraf›n-

Akreditifin hukuken temelde bir sözleﬂme oldu¤u düﬂünülecek olursa, dönü-

Teyitli / Teyitsiz Akreditifler (Confirmed / Unconfirmed L/C)

Akreditif iﬂleminde, ihracatç›n›n bankas› kendisine ödeme yapmay› kabul

Görüldü¤ünde Ödemeli / Vadeli Akreditifler (Sight / Deferred L/C)

kisine de sahip olmal›d›r.

Özel Akreditif Türleri

Ancak böyle bir durumda ihracatç›lar›m›z›n dikkat etmesi gereken en önem-

akreditif tutar›n› azaltabilir

Devredilebilir nitelikteki akreditiflerin devri esnas›nda do¤acak devir masraf-

Karﬂ›l›kl› Akreditif (Back to Back L/C)

K›rm›z› ﬁartl› Akreditif (Red Clause L/C)

Yeﬂil ﬁartl› Akreditif (Green Clause L/C)

Rotatif Akreditif (Revolving L/C)