PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA

(PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ) BÖLÜM İÇERİĞİ

PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA (PROGRAMIN GELİŞTİRME SÜRECİ)

(Eğitim Programının Temel Öğeleri Arasındaki Dinamik İlişkiler Bütünü)
1. HEDEF (AMAÇ/ÖĞRENCİ KAZANIMLARI)
1.1 Hedeflerin Davranış İfadelerine Dönüştürülmesi
1.2 Hedef Belirlerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
1.3 Hedeflerin Aşamalı Sınıflaması (Bloom Taksonomisi: Bilişsel-Duyuşsal-Devinişsel)
1.3.1 Bilişsel (Zihinle İlgili) Alan
1.3.2 Duyuşsal (Duygularla İlgili) Alan
1.3.3 Psikomotor / Devinişsel (Kaslarla İlgili) Alan
1.4 Hedeflerde Aşamalı Sınıflamaya İlişkin Örnekler
2. İÇERİK (MUHTEVA/KONU)
2.1 İçeriğin Seçiminde Kullanılacak Ölçütler
2.2 İçerik Düzenleme / Program Geliştirme Yaklaşımları
2.2.1 Doğrusal Programlama Yaklaşımı
2.2.2 Sarmal Programlama Yaklaşımı
2.2.3 Modüler Programlama Yaklaşımı
2.2.4 Piramitsel Programlama Yaklaşımı
2.2.5 Çekirdek Programlama Yaklaşımı
2.2.6 Disiplinlerarası Program Yaklaşımı
2.2.7 Konu Ağı-Proje Merkezli Program Yaklaşımı
2.2.8 Sorgulama Merkezli Program Yaklaşımı
3. ÖĞRENME–ÖĞRETME SÜRECİ (Eğitim Durumları / Öğrenme Yaşantıları / Öğretim Etkinlikleri)
3.1 Eğitim durumunu etkileyen değişkenler
3.1.1 Etkin Katılım
3.1.2 İpucu
3.1.3 Pekiştireç
3.1.4 Dönüt
3.1.5 Düzeltme
4. DEĞERLENDİRME (SINAMA DURUMLARI)
4.1 Program Değerlendirme
4.2 Program Değerlendirme Modelleri
5. HAZIRLANAN PROGRAM TASARISININ UYGULANMASI (Geliştirilen Programın Denenmesi)

469
 PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA
(PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ)

me süreci olarak tanımlanır. Bu tanımdaki davranış

değişikliğinin kasıtlı ve istendik olması eğitimin hedeflere
dayalı gerçekleşmesiyle ve öğretimin planlı olmasıyla
ilgilidir. Aday (olası) veya genel olarak ifade edilebilecek
olan hedefler ihtiyaçlara göre (konunun, toplumun ve
bireyin) belirlenir ve özellikle psikolojik ve felsefi daha
sonra da ekonomik ve sosyolojik süzgeçlerden geçirile-
rek kesinleştirilir.

2006
KPSS

0SORU:
Bir öğretim programında hedefler ve kazanımlara
yer verilmesinin en önemli amacı aşağıdakilerden
PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA hangisidir?
(PROGRAMIN GELİŞTİRME SÜRECİ)
(Eğitim Programının Temel Öğeleri Arasındaki A) Öğrencileri güdülemek
Dinamik İlişkiler Bütünü)
B) Öğrencilere dönüt sağlamak
C) Öğrenciyi değerlendirmek
Eğitimde program geliştirme tasarısı hazırlanırken; ihti-
D) Öğretimi planlı hale getirmek
yaçlara göre belirlenen hedefler, bunlara göre içerik,
E) Öğretmeni değerlendirmek
hedeflere ve içeriğe göre öğrenme-öğretme süreci ve
bunların hepsine göre de değerlendirme yapılır. Bir
program geliştirme tasarısında; hedefler, içerik (konu), # ÇÖZÜM:
Eğitim programının ilk ve en temel ögesi hedeftir.
eğitim durumları (öğrenme-öğretme süreci) ve değer-
Program geliştirme hedef temel ögesi ile başlar ve
lendirme (sınama durumları) öğelerinde yapılması gere-
hedefleri gerçekleştirmek üzere harcanan koordine
kenler eksiksiz yapılmalıdır.
çabaların tümü olarak tanımlanır. Plan-program deni-
lince akla hedefler gelmelidir, diğer bir söyleyişle
1. HEDEF (AMAÇ / ÖĞRENCİ
hedef/kazanım deyince de akla planlı ve programlı bir
KAZANIMLARI)
süreç akla gelmelidir. Soruda da hedefle-
Hedefler bireyleri “Niçin eğitiyoruz?” sorusuna yanıt
re/kazanımlara yer verilmesinin en önemli amacı
verir.
sorulduğundan öğretimi planlı ve programlı hale ge-
tirmek doğru cevaptır.
Hedef, öğrenciye kazandırılmak üzere seçilen istendik
özelliklerdir. Program geliştirme sürecine “Niçin öğrete- CEVAP: D
ceğiz” sorusuyla başlanır. Diğer bir söyleyişle bu süreç,
hedeflerin belirlenmesi ile başlar ve diğer öğeler hedef-
lere göre belirlenir ve gerçekleştirilir. Eğitim bireyin dav-
ranışlarında kasıtlı ve istendik değişiklik meydana getir-

471
 PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA
(PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ)

Eğitimde hedefler üç düzeyde belirtilmektedir.
Uzak Amaçlar: Ülkenin politik felsefesini ve yetiştirilecek
insan tipini yansıtır. Genel olarak belirtilir.
Genel Amaçlar: Uzak hedefin yorumudur. Okulun iç
görüsünü yansıtır.
Özel Amaçlar: Bir disiplin ya da çalışma alanı için hazır-
lanan hedeflerdir.
Bir başka kaynak, bu sıralamayı; MEB’in, okulun, dersin
ve konunun amaçları olarak yapmaktadır.
1.2 Hedef Belirlerken Dikkat Edilmesi Gereken
Noktalar
9 Bireyin, toplumun ve konu alanının (kuramsal) ihti-
yaçlarına yanıt vermeli ve dayanmalıdır (İhtiyaca
dayalılık).
9 İçerikle tutarlı olmalı, konuyla bağlantılı olmalıdır
(Kenetlilik).
9 Kendi içinde tutarlı olmalıdır (Tutarlılık)
9 Gelişmeye dönük ve süreklilik içinde olmalıdır (Sü-
reklilik).
9 Öğretim sürecinin sonunda gerçekleşebilir ve ulaşı-
labilir olmalıdır (Ulaşılabilirlik).
9 Öğrenci davranışına dönük olmalıdır (Davranışa

1.1 Hedeflerin Davranış İfadelerine dönüklük).

Dönüştürülmesi 9 Herkes tarafından anlaşılmalı, açık olmalıdır (Açık-

seçiklik).
Hedefler öğrenci davranışına dönük olmalıdır. Ölçme ve
9 Tek bir özelliğe yönelik olmalıdır (Sınırlılık/Binişik
değerlendirmeyi gerçekçi yapmak; hedefleri ölçülebilir ve
olmama).
gözlenebilir nitelikte, ulaşılabilir basamaklara indirgemek;
9 Belli bir davranış grubunu kapsayacak biçimde
uygun içeriği ve öğrenme–öğretme etkinliklerini seçmek
geniş ifade edilmelidir (Genellik).
için ve hedefler yalnız başına uygulama açısından yete-
9 Öğrenme sürecini değil, öğrenme ürününü yansıt-
rince açık olmadığı için davranış ifadelerine dönüştürül-
malıdır (Ürüne dönüklük. Bu konu ölçüt dayanaklı
melidir. Hedefleri davranışa dönüştürürken aşağıdaki
hedeflerle karıştırılmamalıdır. “23 Nisan isimli şiiri
noktalara dikkat edilmesi gerekir:
vurgulayarak okuyabilme” hedefi, süreci değil ölçütü
9 Öğrenci davranışına dönük olmalı (“Eğitime ilişkin
yani sonucun, ürünün nasıl olması gerektiğini içer-
kavramları öğretmek” bir hedef davranış olamaz.
mektedir. Burada vurgulayarak okuması bir ölçüttür.
Çünkü öğretmek, yaptırmak, yazdırmak gibi davra-
“Beş dakikada bir metni yazabilme” hedefinde beş
nışlar öğretmen davranışına dönüktür. Hedef ise öğ-
dakika ifadesi ölçüt olduğu için bu hedef de ölçüt
renciye kazandırmak istediğimiz davranışlar ve özel-
dayanaklı hedefe örnektir.).
liklerdir.).
9 Birbirini izleyen aşamalı bir yapıya sahip olmalıdır
9 Öğrencilerin düzeyine uygun olmalı.
(Örneğin bilgi basamağında hedef gerçekleşmeden
9 Öğretim sonunda öğrenciden ne beklendiğini gös-
kavrama düzeyinde hedef gerçekleşemez. Bu biti-
termeli.
şiklik olarak açıklanabilir. Eğitimin tanımını yapa-
9 Öğretim içeriği ile ilişkili ve sınırlı olmalı.
mayan bir öğrenci, diğer bir söyleyişle bilgi düzeyin-
9 Tek bir öğrenme ürününe yönelik olmalı.
de bir hedefe ulaşmayan bir öğrencinin, kavrama
9 Öğretimin genel hedeflerine dayalı olmalı.
düzeyindeki eğitimin tanımı kendi cümleleriyle ta-
9 Gözlenebilir ve ölçülebilir olmalı.
nımlayabilmesi beklenemez.).
9 Hedef davranışlar hedefin kapsamı içinde olmalı
(hem konu hem de düzey olarak).

472
 PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA
(PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ)

Hedeflerin Aşamalı / Hiyerarşik Sınıflaması

(Bloom Taksonomisi)
Devinişsel/Psikomotor
Bilişsel Alan Duyuşsal Alan
2005 Alan
– Bilgi – Alma – Algılama
KPSS – Kavrama – Tepkide Bulun- – Kurulma / Hazırlık
– Uygulama ma/Cevap Ver- – Kılavuzla Yap-
0SORU: – Analiz me ma/Kılavuzlama
Hedeflerin aşağıdaki koşulları sağlaması gerekir. – Sentez – Değer Verme – Mekanikleşme
– Değerlendirme – Örgütleme – Beceri Haline Getirme
I. Öğrencilere yönelik olmalıdır.
– Kişilik Haline – Uyum/ Uyma
II. Belirli bir davranış grubuna karşılık gelecek ölçüde Getirme /Adaptasyon
– Yaratma
geniş olmalı ve aynı zamanda tek bir özellik içer-
melidir.
1.3.1 Bilişsel (Zihinle İlgili) Alan
III. Yazan ve okuyanlar için aynı anlama gelmelidir.
BİLİŞSEL ALAN
IV. İçerikle bağlantılı olarak ifade edilmelidir.
− Bilgi
Bu sıralananlara göre hedeflerde bulunması gere- − Kavrama
kenler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak − Uygulama
verilmiştir? − Analiz
− Sentez
I. . II. . III. . IV . − Değerlendirme
A) Açık Genellik Kenetlilik Davranışa
seçiklik ve sınırlılık dönüklük
B) Genellik Açık Davranışa Kenetlilik
ve sınırlılık seçiklik dönüklük
C) Davranışa Genellik Açık Kenetlilik
dönüklük ve sınırlılık seçiklik
D) Kenetlilik Davranışa Genellik Açık seçiklik
dönüklük ve sınırlılık
E) Genellik Davranışa Kenetlilik Açık seçiklik
ve sınırlılık dönüklük

# ÇÖZÜM:
Program geliştirmede hedeflerin öğrencilere yönelik Bilgi: Bilgilerin olduğu gibi hatırlandığı basamaktır

olması davranışa dönüklük, belli bir davranış grubunu (tanımlama, söyleme, yazma, seçme, altını çizme,

kapsaması genellik, tek bir özelliğe yönelik olması kavramlar bilgisi, olgular bilgisi vb.). Aynen hatırlamayı

sınırlılık, herkes için aynı anlama gelmesi açık seçiklik, gerektirir.

konuyla bağlantılı olması kenetlilik olarak ifade edilir.

Örnek: Program geliştirmeye ilişkin kavramları tanım-
CEVAP: C lama.

Kavrama: Bilgilerin yorumlanarak farklı ifade edilebildi-

1.3 Hedeflerin Aşamalı Sınıflaması (Bloom Tak-
sonomisi: Bilişsel-Duyuşsal-Devinişsel):
Bir hedef tek bir alanla ilgili olarak ortaya çıksa da ger-
çekte aşağıdaki üç alanın (bilişsel, duyuşsal, devinişsel)
örüntüsü söz konusudur:
ği basamaktır. (Kendi cümleleriyle ifade etme, dönüş-
türme, başka bir biçimde ifade etme, savunma, ayırt
etme, açıklama, örneklendirme, çıkarımlarda bulunma,
özetleme, sonucu bulma, yeniden düzenleme, tablolaş-
tırma, tablo ve grafik okuma).

473
 TEST IV

PROGRAM GELİŞTİRME TASARISI 5. Aşağıdakilerden hangisi devinişsel (psiko-

motor) alanın basamaklarından biri değildir?
HAZIRLAMA
A) Alma
B) Kurulma
1. Okulun iş görüsünü yansıtan hedefler hangi C) Kılavuzla yapma
düzeyde isimlendirilir? D) Mekanikleşme
E) Beceri haline getirme
A) Uzak hedefler
B) Genel hedefler
C) Dersin hedefleri
D) Konunun hedefleri 6. Aşağıdakilerden hangisi duyuşsal alanın basa-
E) Özel hedefler maklarından biri değildir?

A) Alma
B) Tepkide bulunma
C) Değer verme
2. Ülkenin politik felsefesini yansıtan hedefler han- D) Örgütleme
gi düzeyde isimlendirilir? E) Uygulama

A) Uzak hedefler
B) Yakın hedefler
C) Dersin hedefleri
D) Konunun hedefleri 7. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi devinişsel
E) Özel hedefler (psiko-motor) alanın basamaklarını doğru olarak
sıralamıştır?

A) Algılama – Kurulma – Beceri haline getirme – Kıla-

vuzla yapma – Mekanikleşme – Uyum – Yaratma
3. Bir disiplin ya da çalışma alanı için hazırlanan B) Alma – Kurulma – Kılavuzla yapma – Mekanikleşme –
hedefler aşağıdaki hedef düzeylerinden hangisi- Beceri haline getirme – Uyum – Yaratma
ni kapsamaz? C) Algılama – Kurulma – Kılavuzla yapma – Mekanik-
leşme – Beceri haline getirme – Uyum – Yaratma
A) Genel hedefler D) Algılama – Kurulma – Kılavuzla yapma –
Mekanikleşme – Beceri haline getirme – Yaratma –
B) Disiplinin hedefleri
Uyum
C) Dersin hedefleri
E) Alma – Kurulma – Kılavuzla yapma – Beceri haline
D) Konunun hedefleri
getirme – Mekanikleşme – Yaratma – Uyum
E) Özel hedefler

8. “Program geliştirme modellerinden Wulf ve

Schave’in Sistem Yaklaşımı Modeli ile Tyler Modeli-
4. Aşağıdakilerden hangisi bilişsel alan basamak- nin temel farklarını belirleme” davranışsal hedefi
larından biridir? bilişsel alanın hangi basamağına örnektir?

A) Alma B) Tepkide bulunma A) Bilgi B) Kavrama

C) Değer verme D) Örgütleme C) Uygulama D) Analiz
E) Uygulama E) Sentez

497
 TEST IV

9. Aşağıdakilerden hangisi hedef belirlerken dikkat 13. Dayandığı gözlem ve ölçmeler açısından aşağı-
edilmesi gereken noktalardan değildir? daki program değerlendirme araştırma yöntem-
lerinden hangisi hem ürüne hem de sürece yö-
A) Gelişmeye dönük ve süreklilik içinde olmalıdır. neliktir?
B) Öğrenme ürününü değil, öğrenme sürecini yan-
sıtmalıdır. A) İşlemlerin gözlenmesi ve betimlenmesi
C) Tek bir özelliğe yönelik olmalıdır. B) Çıktıların ölçülmesi
D) Öğrenci davranışına dönük olmalıdır. C) Girdilerin ölçülmesi
E) Kendi içinde tutarlı olmalıdır. D) Girdilerin ve çıktıların ölçülmesi
E) İşlemlerin ve çıktıların ölçülmesi

10. Hedefleri (amaçları) davranışa dönüştürürken

dikkat edilmesi gereken noktalara ilişkin aşağı- 14. “Yabancı dilde verilen bir cümleyi ana diline çevir-
daki önermelerden hangisi yanlıştır? me” ve “Kendi sözcükleriyle fotosentezi tanımlama”
bilişsel alanın hangi basmağına uygun hedef
A) Öğretim sonunda bir öğrenciden ne beklendiği- davranışlardır?
ni göstermeli
B) Öğretim içeriği ile ilişkili ve sınırlı olmalı A) Bilgi B) Kavrama
C) Birçok öğrenme ürününe yönelik olmalı C) Uygulama D) Analiz
D) Öğretimin genel hedefleri ile tutarlı olmalı E) Sentez
E) Gözlenebilir ve ölçülebilir olmalı

11. Aşağıdakilerden hangisi içeriğin seçiminde kul- 15. “Sınıfça yapılacak bir projeyi planlama” bilişsel
lanılan ölçütlerden biri değildir? alanın hangi düzeyinde bir davranıştır?

A) Anlamlılık B) Genellilik A) Bilgi B) Kavrama

C) İlgililik D) Ekonomiklik C) Uygulama D) Analiz
E) Yararlılık E) Sentez

12. Hedef-konu çizelgesi olarak da isimlendirilen, 16. “Yangında alınacak güvenlik önlemlerinin farkında
hangi davranışsal hedefe ne kadar soru sorula- olma”
cağını gösteren ve değerlendirmeden önce yapı- Yukarıdaki hedef davranışa ilişkin aşağıdaki alan
lan çalışma planı aşağıdakilerden hangisidir? ile basamak eşlemelerinden hangisi doğrudur?

A) Pert işlem ağı A) Bilişsel alan-değerlendirme basamağı

B) İşlem zaman çizelgesi B) Devinişsel alan-algılama basamağı
C) Ünite planı C) Duyuşsal alan-alma basamağı
D) Belirtke tablosu D) Devinişsel alan-uyum basamağı
E) Akış şeması E) Duyuşsal alan-değer verme basamağı

498
 TEST IV

17. Aşağıdaki hedeflerden hangisi öğrenci davranı- 21. İçeriğin basitten karmaşığa doğru aşamalı ve
şına dönüklük niteliği taşımaktadır? ardışık olarak düzenlendiği içerik düzenleme
yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eğitimde davranış değişikliğinin önemini akta-
rabilme A) Doğrusal B) Sarmal
B) Program geliştirmede değerlendirmenin önemi- C) Piramitsel D) Çekirdek
ni kavrayabilme E) Modüler
C) Programlı çalışmanın yararlarını yazdırabilme
D) Program geliştirme modellerinin farkını hissetti-
rebilme
E) Program geliştirme ile ilgili temel kavramları öğ-
retebilme

22. Önceki öğrenmelerin sonraki öğrenmelere temel

teşkil ettiği, kavramların tekrarının önemli görül-
düğü ve en çok dil öğretiminde kullanılan içerik
düzenleme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisi-
18. “İlköğretim programlarının geliştirmesi ile ilgili çalış- dir?
ma sonuçlarını eleştirebilme” hedefi, aşağıdaki ba-
samaklardan hangisine uygundur? A) Doğrusal B) Sarmal
C) Piramitsel D) Çekirdek
A) Bilgi B) Uygulama E) Modüler
C) Analiz D) Sentez
E) Değerlendirme

23. Konuların ünitelere ayrıldığı, ünitelerin kendi

19. Aşağıdakilerden hangisi hedef-davranış yazı- içinde bütün olduğu ve üniteler arasında bir ba-
mında kullanılan fiillerden biri olamaz? ğın zorunlu olmadığı içerik düzenleme yaklaşımı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) açıklayabilme
B) ifade etme A) Doğrusal B) Sarmal
C) yazma C) Piramitsel D) Çekirdek
D) söyleme E) Modüler
E) kıyaslama

20. Aşağıdakilerden hangisi öğretim sürecinde öğ- 24. İlk yıllarda geniş tabanlı konuların yer aldığı
retim hizmetinin niteliğini belirleyen unsurlardan giderek uzmanlaşmanın küçük birimlerde oldu-
biri değildir? ğu ve daraldığı içerik düzenleme yaklaşımı aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Dönüt-düzeltme
B) Pekiştireç A) Doğrusal B) Sarmal
C) Katılım C) Piramitsel D) Çekirdek
D) Ölçme E) Modüler
E) İpucu

499
 TEST IV

25. Merkezde bazı konular vardır ve dersler bu konula- 30. Gördüğü kişiyle tanışmaya istekli olma duyuşsal
rın etrafında yer alır. Merkezdeki konunun etrafında alanın hangi basamağına uygun bir hedef dav-
yer alan dersler genellikle seçimlik derslerdir. Genel- ranıştır?
likle yan branş (alan) uygulamasında kullanılır.
Yukarıdaki açıklama aşağıdaki hangi içerik dü- A) Alma
zenleme yaklaşımına aittir? B) Tepkide bulunma
C) Değer verme
A) Doğrusal B) Sarmal D) Örgütleme
C) Piramitsel D) Çekirdek E) Kişilik haline getirme
E) Modüler

26. Bir problemi çözebilme bilişsel alanın hangi

basamağında bir öğrenci kazanımıdır?
31. “Demokratik olabilme” ve “Vatanını sevebilme”
A) Bilgi B) Kavrama Bloom’un hiyerarşik sınıflamasına göre hangi
C) Uygulama D) Analiz alanla ilgili hedeflerdir?
E) Sentez
A) Bilişsel Alan B) Duyuşsal Alan
C) Özel Alan D) Genel Alan
E) Devinişsel Alan
27. Bir makale yazma bilişsel alanın hangi basama-
ğına uygun bir hedef davranıştır?

A) Bilgi B) Kavrama
C) Uygulama D) Analiz
E) Sentez 32. “Beden Eğitimi Dersi için düzgün sıra olabilme” ne
tür bir hedeftir?

A) Özel Hedef B) Genel Hedef C) Uzak Hedef

28. Bir makaleyi bilimsel ölçütlere göre eleştirme D) Okulun Hedefi E) Felsefi Hedef
bilişsel alanın hangi basamağına uygun bir he-
def davranıştır?

A) Kavrama B) Uygulama
C) Analiz D) Sentez
E) Değerlendirme
33. Öğrenci başarısı veya program değerlendirilir-
ken ilk yapılacak iş aşağıdakilerden hangisidir?

29. Makale yazarken dikkat edilecek noktaları sıra- A) Hedeflerin türü ve basamağına göre soru türü-
lama bilişsel alanın hangi basamağına uygun bir nün belirlenmesi.
hedef davranıştır? B) Belirtke tablosunun hazırlanması.
C) Değerlendirme yönteminin belirlenmesi.
A) Bilgi B) Kavrama D) Elde edilen sonuçlarla hedeflerin işaret ettiği
C) Uygulama D) Analiz özellikler arasında karşılaştırma yapılması.
E) Sentez E) İçeriğin düzenlenmesi.

500
 TEST IV

34. Aşağıdakilerden hangisi değerlendirme amacıyla 38. Geliştirilen programın denenmesi sürecinde
yapılacak olan ölçme işleminde bulunması gere- deneme yapılacak okulların ve sınıfların seçil-
ken özelliklerden biri değildir? mesi aşamasından sonra yapılacak iş aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Sorular açık ve anlaşılır olmalı
B) Sorular için yeterli zaman verilmeli A) Uygulamanın planlanması
C) Soruları herkes yapabilmeli B) Okul yöneticisi ve öğretmenlerin seçilmesi
D) Her soru bağımsız olmalı C) Okul yöneticisi ve öğretmenlere programın tanı-
E) Öğrencilerin uygun ve rahat bir ortamda sınav tılması
olmaları sağlanmalıdır. D) Programın ve materyallerin uygulanması
E) Programın ve materyallerin değerlendirilmesi

35. Öğrenci başarısının ölçülmesinde ve değerlen-

dirilmesinde aşağıdakilerden hangisi öncelikle
esas alınır?

A) Amaçlar, davranışlar ve konular 39. Hedef ve hedef davranışların belirlenmesinden

B) Öğrencinin derse katılımı sonra, bunlara dayalı olarak kritik hedef davranışlar
C) Ölçme yöntemi belirlenir. Bu hedef davranışlara göre değerlendirme
D) Ailenin beklentisi yapılır. Hedeflerin gerçekleşme düzeyine göre prog-
E) Öğrenci düzeyi ramın etkililiği hakkında karar verilir. Modelin temeli
Tyler’ın yaptığı çalışmalara dayanmaktadır.
Bu açıklanan program değerlendirme modeli
aşağıdakilerden hangisidir?
36. Sınama durumları aşamasında belirtke tablosu-
nun hazırlanmasından sonra yapılacak iş aşağı- A) Hedefe dayalı değerlendirme modeli
dakilerden hangisidir? B) Amaçtan bağımsız değerlendirme modeli
C) Karar verme modeli
A) Ölçme aracının hazırlanması D) Yeterliliğe dayalı model
B) Başarı kriterinin belirlenmesi E) İhtiyaca dayalı model
C) Soru türünün belirlenmesi
D) Ölçme işleminin yapılması
E) Ölçme sonuçlarının belirlenmesi

37. Noktalama işaretlerine uygun cümleler yazma 40. Aşağıdakilerden hangisi programın son temel
bilişsel alanın hangi düzeyinde bir davranıştır? ögesinde yapılan bir işlemdir?

A) Bilgi B) Kavrama A) İpucu/işaret verme B) Pekiştirme

C) Uygulama D) Analiz C) İhtiyaç belirleme D) Konu seçme
E) Sentez E) Ölçme

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Test IV B A A E A E C D B C B D E B E C B E A D
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
A B E C D C E E A B B A B C A C C B A E

501
 ÖĞRETİM İLKELERİ VE STRATEJİLERİ
BÖLÜM İÇERİĞİ

1. ÖĞRETİM İLKELERİ
1.1 Öğrenciye / Çocuğa Görelik (Düzeye Uygunluk)
1.2 Aktivite (Etkin Katılım)
1.3 Yaşama Yakınlık (Aktüalite)
1.4 Somuttan Soyuta
1.5 Bilinenden Bilinmeyene
1.6 Yakından Uzağa
1.7 Ekonomiklik
1.8 Açıklık (Ayanilik)
1.9 Bütünlük
1.10 Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük)
1.11 Bilgi ve Becerinin Güvence Altına Alınması

ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ

2. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
2.1 Sunuş Stratejisi (Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)
2.2 Buluş/Keşfetme Stratejisi (Buluş/Keşfetme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)
2.3 Araştırma-İnceleme Stratejisi (Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı)

579

1. ÖĞRETİM İLKELERİ*
Öğretim ilkelerinin, hedeflere göre seçilen içeriğin düzen-
lenmesinde, bu içeriğin öğrenme-öğretme
de/eğitim durumlarında öğretim etkinlikleri aracılığıyla
öğretmen tarafından sunulmasında, değerlendirilmesin-
de dikkate alınması gerekir. Öğretim stratejisi, yöntemi
ve tekniği seçilirken, kullanılırken öğretim ilkeleri rehber
niteliği taşır ve öğretim ilkelerine göre öğretim gerçekle-
şir. Bu öğretim ilkeleri aşağıda açıklanmıştır:
1.1 Öğrenciye/Çocuğa Görelik
(Düzeye Uygunluk)
Öğrenciye görelik (düzeye uygunluk) öğretimde öğrenci-
nin ilgi ve ihtiyaçlarının, psikolojik ve fizyolojik özellikleri-
nin ve düzeyinin dikkate alınmasıdır. Öğrenciye görelik
ilkesinde psikolojinin önemli katkıları görülmektedir. Bu
ilke, "çocuğa uygunluk (düzeye uygunluk)" veya öğretimi
"bireyselleştirme" olarak da açıklanabilir. Eğitimdeki yeni
anlayışlar dikkate alındığında öğrencinin etkin kılınması,
kalıcı öğrenmeler gerçekleştirdiği için önemlidir. Öğren-
ciye görelik yani düzeye uygunluk ilkesi de bu açıdan
önemli görülmelidir. Düzeye uygunluk ilkesi, bir yaş
grubundaki öğrencilerin aynı gelişim seviyesinde bulu-
nacakları, benzer ruhsal özellikler gösterecekleri varsa-
*
Ergün, M. ve A. Özdaş (1997). Öğretim ilke ve yöntemleri. İstanbul:
Kaya Matbaacılık.
ÖĞRETİM İLKELERİ VE STRATEJİLERİ
yımına dayanır. Öğretimi "yıllık sınıflar sistemi" üzerine
kurduğumuzda, zaten her şey bu ilkeye göre düzenlene-
cektir. Ders, sınıfın ortalama seviyesine göre düzenlenir.
Bu seviyenin altındaki ve üstündeki öğrencilerin dersin
dışında kalma tehlikesi vardır. Bu nedenle her öğrencinin
hazırbulunuşluk, düzeyi dikkate alınmalıdır. Ayrıca bu
ilkenin mükemmel işleyebilmesi için, aynı yaş grubunda-
ki öğrencilerin bilgi ve beceri düzeylerinin de birbirine
eşit olması beklenir. Öğrenciler aynı yaş grubunda da
olsa, belli ortak bir özellik de taşısa her öğrencinin yete-
neklerinin, zekasının, ilgi ve eğilimlerinin, çalışma istek
ve gayretinin farklı olduğu varsayımıyla öğretimin birey-
selleştirilme de bu ilke kapsamında değerlendirilmelidir.
Bütün öğrencileri eşit şekilde geliştirmeye çalışırsak,
normalin altındaki ve üstündeki öğrenciler ihmal edilmiş
sayılabilir. Öğretimde bireysel farklılıklar dikkate alınır ve
her öğrencinin bireysel öğrenme hızı (Skinner’ın Prog-
ramlı Öğrenme Modeli) göz önünde tutularsa öğretim
zenginleştirilmiş ve her öğrenci kendi zeka, yetenek, ilgi
ve çalışma temposuna göre ilerlemiş olur. Özet olarak
sürecin-
her öğrenciyi kendi düzeyinin üzerine çıkarmaya çalış-
mak, öğrenci düzeyinin dikkate alınması ile gerçekleşir.
Bu da öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyinin göz önün-
de tutulması ile gerçekleşir. Etkili ve etkin öğrenme,
öğrencilerin düzeyine uygun, öğrencinin katılımı ile ha-
zırlanan ve uygulanan öğretim etkinlikleri ile gerçekleşir.
2003
KPSS
SORU:
Öğrenci düzeyine uygunluk ilkesinin sınıf içinde
etkili bir biçimde uygulanması için aşağıdakiler-
den hangisine öncelik verilmelidir?
A) Öğretmenin öğretim sürecinin dışında kalması
B) İçeriğin açık, net ve anlaşılır bir biçimde sunul-
ması
C) Öğrencilerin hazır bulunuşluk durumunun dikka-
te alınması
D) Öğrenciler arası etkileşimin artması
E) Grupla çalışma tekniklerinin uygulanması
581
 ÖĞRETİM İLKELERİ VE STRATEJİLERİ
ÇÖZÜM:
Düzeye uygunluk/çocuğa görelik ilkesi
hazırbulunuşluk düzeyinin göz önünde tutulması ile
gerçekleşir.
CEVAP: C
Hangi öğretim kademesinde olursa olsun öğrencinin
gelişimine ve hazırbulunuşluk düzeyine uygun aynı
zamanda yaparak yaşayarak öğrenebilmesi için etkin
katılımını sağlayan etkinlikler sunulmalıdır.
1.2 Aktivite (Etkin Katılım)
Öğrencinin öğrenme-öğretme sürecine katılımını vurgu-
lamaktadır. Bir öğrenci ne kadar çok duyu organı ile
öğrenme-öğretme sürecine katılırsa öğrenmeler o kadar
etkili ve kalıcı olur. Bu nedenle de en kalıcı öğrenmeler,
yaparak yaşayarak öğrenme yoluyla gerçekleşir. “Anla-
tırsan, unutabilirim; gösterirsen anımsayabilirim; beni işin
içine katarsan asla unutmam öğrenirim” der bir Kızılderili
atasözü. Öğrencinin katılımı ile hazırlanan ve uygulanan
öğretim etkinlikleri, öğrencinin ilgisini daha fazla çekece-
ği gibi öğrenmelerin etkililiğini de arttırır. Bloom (Tam
Öğrenme) ve Skinner (Programlı Öğrenme) gibi eğitimci-
ler ortaya attıkları öğrenme-öğretme yaklaşımlarında,
öğretim sürecinin kalitesi ve uygun koşulların sağlanma-
sı noktasında etkin katılımı önemli görmüşlerdir. Özellik-
le psikolojide yapılan deneylerin etkisiyle öğrencinin aktif
öğrenmesinin daha etkili olduğu görüşü ortaya çıkınca,
katılımcı demokrasi ve rekabete dayalı liberal ekonomi
şartlarının da etkisiyle öğretimde aktiflik/etkinlik ilkesinin
582
önemi de artmıştır. Artık verilen bilgiyi depolayan öğrenci
anlayışı, yerini; araştıran, sorgulayan, inceleyen, bağlan-
tılar kuran, sonuç ve genellemelere varan, görüşlerini
ifade eden öğrenci anlayışına bırakmıştır. Bu anlayış,
etkin katılım ilkesinin dikkate alınması ve uygulanması
ile gerçekleştirilebilir.
1.3 Yaşama Yakınlık
İçerikte ve öğrenme-öğretme sürecinde öğrenciye veri-
len bilgiler öğrencinin günlük yaşamda kullanabileceği ve
yararlanabileceği türden olmalıdır. Diğer bir söyleyişle
kullanılabilir bilginin öğrenciye verilmesi hem yaşama
yakınlık hem de yansıtıcı düşünmeyle doğrudan ilgidir.
Öğretim, yaşamdan kopuk olmamalı; yaşama yakın,
yaşamdaki gerçeklerle ilgili, öğrencinin yaşamla bağlan-
tısını koparmayan, yakın çevresiyle ilgili bir öğrenme
yaşantısı sunmalıdır. John Dewey’e göre, eğitim yaşama
hazırlıktan öte yaşamın bizzat kendisidir. O halde okul-
daki öğretim de yaşama yakın ve yaşamın doğrudan
kendisi olmalıdır. İçerik ve etkinliklerdeki örnekler yaşa-
mın içinden seçilmelidir. Çocuklara öğretirken kullanılan
dil, oluşturulan sosyal ortam vs. gerçek yaşama yakın
olmalıdır. Bu aynı zamanda soyut konuların somutlaştı-
rılmasını sağlayacaktır. Yaşama yakınlık ilkesi, somuttan
soyuta, bilinenden bilinmeyene ve yakından uzağa gibi
aşamalılık ilkelerinin ve açıklık ilkesinin de temelini oluş-
turur. Öğretim etkinlikleri tüm öğrencilerin ilgi ve ihtiyaç-
larına, hazırbulunuşluk düzeyine uygun olmalı ki öğren-
cinin dikkatini çeksin.
Öğrencinin ilgisini ve dikkatini çeken etkinlikler,
öğrencinin güdülenmesini sağlar
 ÖĞRETİM İLKELERİ VE STRATEJİLERİ

ÇÖZÜM:
Eğitimin asıl başarısı, öğrenilen bilgi ve becerilerin
2004 tamamen yeni bir ortamda farklı bir sorunu yaratıcı bir
KPSS yolla çözmesiyle değerlendirilmelidir. Öğrencilerin
çözüm yolu gösterilmiş problemlerin benzerlerini
SORU: çözmesi gerçekte problem çözme değil, sadece ez-
Öğretim sürecinde, bireyin gereksinim duyacağı
berdir. Çözüm yollarının ezberlenmesi de çağdaş
yararlı ve kullanılabilir bilgilerin öğretilmesi önemli bir
eğitimin amacı değildir. Öğrenilen bilgi ve becerilerin
yer tutar. farklı ortamlarda öğrencinin kendine özgü farklılığın-
Bu görüşte, aşağıdakilerden hangisinin önemi dan süzülmüş kişisel yorumlarıyla tekrar kullanabil-
vurgulanmaktadır? mesi, bunların ölçülmesi ve değerlendirilmesi aranılan
asıl kazançtır. Öğretimde bu durum göz önünde bu-
A) Yaşama yakınlık B) Sadelik
lundurulmalıdır. Bu soruda matematik dersinde öğre-
C) Düzeye uygunluk D) Bütünlük nilenlerin yaşamda uygulanamadığı görülmektedir.
E) Açıklık Bu nedenle sınıfta edinilen bilgilerin günlük yaşama
taşınamaması söz konusudur. Ayrıca öğrencilerin
ÇÖZÜM: okulda öğrendiklerini yaşama yansıtmayı öğrenmeleri
İçerikte ve öğrenme-öğretme sürecinde öğrenciye
ve okuldaki bilgilerin de yaşamda kullanılabilir ve
verilen bilgilerin öğrencinin günlük yaşamda kullana- yararlanılabilir nitelikte olması gerekir. Bu yaşama
bileceği ve yararlanabileceği türden olması yaşama yakınlık ilkesinin öğretimde uygulanması ile gerçekle-
yakınlık ilkesi ile ilgilidir.. şir.
CEVAP: A CEVAP: A

1.4 Somuttan Soyuta

2006
Bireyde zihinsel gelişim somuttan soyuta doğru olmakta-
KPSS
dır. Birey, somut olarak gördüğü ve dokunabildiklerini
SORU: daha kolay öğrenir. Bu nedenle, öğrenci ders konusu
Sınıfta matematik problemlerini çözmede başarılı olan eşya ve nesnelerle doğrudan karşı karşıya getiril-
olan bir öğrenci bakkaldan yaptığı alışverişlerde para meli; bu mümkün olmadığında o nesne veya olayın
üstünü hesaplamada güçlük çekmektedir. modeli, fotoğrafı veya başka bir simgesi gösterilerek
Aşağıdakilerden hangisi bu öğrencinin durumunu araç-gereçlerden etkili olarak yararlanılmalıdır. Özellikle
en iyi açıklamaktadır? ilköğretim düzeyinde yani Piaget’e göre somut işlemler
A) Sınıfta edinilen bilgilerin günlük yaşama taşı- döneminde olan öğrencilere, gözüyle görüp, eliyle tuttu-
namaması ğu gerçek eşyalar daha anlamlı gelir. Bu somutlaştırma
B) Sınıf-içi etkinliklerin öğrencinin düzeyine uygun işlemi, araç-gereçlerden yararlanılarak sağlanabileceği
olmaması gibi öğrencinin soyut konuları ve kavramları somutlaş-
C) Öğrencinin sayısal becerilerinin yetersiz olması tırmasını sağlayacak olan çarpıcı örneklerle de gerçek-
D) Sınıf-içi etkinliklerde öğrenci farklılıklarının dik- leştirilebilir. Görsel-işitsel araçlar ve özellikle bilgisayar
kate alınmaması teknolojisindeki son gelişmeler (bilgisayar destekli öğre-
E) Sınıf ortamının öğrenmeyi destekleyici bir şekil- tim, elektronik öğrenme), bu ilkenin, her öğretim kade-
de düzenlenmemesi mesinde uygulanmasını kolaylaştırmıştır.

583
 TEST I

ÖĞRETİM İLKELERİ VE 5. Hedef davranışlar bilişsel alanın bilgi basama-

ğında kazandırılacaksa hangi strateji seçilmeli-
STRATEJİLERİ
dir?

1. Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretimin A) Araştırma yoluyla öğretim

özelliklerinden değildir? B) Buluş yoluyla öğretim
C) Tam öğrenme-öğretim
A) Öğrencinin etkin katılımını sağlar. D) Sunuş yoluyla öğretim
B) Her konuyu öğretmede etkilidir. E) Bireysel öğretim
C) Bilgi yeni durumlara transfer edilebilir.
D) Daha fazla zaman almaktadır.
E) Tüm öğrenim düzeylerinde kullanılabilir.
6. Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretim
stratejisinin bir özelliğidir?
2. Ön öğrenmelerin yeterli olmadığı ve konunun
yeni öğrenilmeye başlandığı bir durumda aşağı- A) Önce ilke, genelleme ve kavramlar verilir, bunu
daki yaklaşımlardan veya modellerden hangisi ayrıntılı bilgilerin kazandırılması izler.
seçilmelidir? B) Öğrenci nitelikleri, öğretim hizmetinin niteliği ve
öğretim ürünlerinden oluşur.
A) Buluş yoluyla öğretim C) Tümüyle öğrencilerin araştırma ve inceleme
B) İşbirliğine dayalı öğretim yapmalarına dayanır.
C) Sunuş yoluyla öğretim D) Kavram, ilke ve genellemelerin açıklanmasında
D) Tam öğrenme kullanılır.
E) Araştırma yoluyla öğretim E) Öğretmenin temel görevi öğrenciyi yönlendir-
mek ve yanıtı öğrenciye buldurmaktır.

3. Hedef davranışlar bilişsel alanın uygulama, ana- 7. Sunuş yoluyla öğretim stratejisinde aşağıdaki
liz, sentez ve değerlendirme basamaklarında ka- yöntem ve teknik eşlemelerinin hangisinin kul-
zandırılacaksa hangi strateji seçilmelidir? lanılması uygundur?

A) Sunuş yoluyla öğretim A) Anlatma-gösteri

B) Buluş yoluyla öğretim B) Tartışma-benzetim
C) Bireysel öğretim C) Gösterip yaptırma-beyin fırtınası
D) Araştırma yoluyla öğretim D) Problem çözme-grup çalışması
E) Tam öğrenme-öğretim E) Örnek olay-beyin fırtınası

4. Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretim

8. Buluş yoluyla öğretme stratejisinde aşağıdaki
stratejisinde öğretmenin görevi değildir?
yöntem ve teknik eşlemelerinin hangisinin kul-
lanılması uygundur?
A) Öğrenciyi yönlendirmek ve yanıtı ona buldur-
mak.
A) Anlatma-beyin fırtınası
B) Çözüme götürecek örnekler vermek.
B) Tartışma-benzetim
C) Çözüm için farklı kaynaklar önermek.
C) Gösterip yaptırma-beyin fırtınası
D) Konuya ilişkin kavram ve genellemeleri açıkla-
D) Problem çözme-gösteri
mak.
E) Örnek olay-soru cevap
E) Hedef dışı etkinliklerde öğrenciyi uyarmak.

593
 TEST I

9. Araştırma-inceleme yoluyla öğretme stratejisin- 13. Sunuş yoluyla öğretim stratejisine ilişkin aşağı-
de aşağıdaki yöntem ve teknik eşlemelerinin daki önermelerden hangisi yanlıştır?
hangisinin kullanılması uygundur?
A) Öğretmenin bilgiyi aktarması esastır.
A) Anlatma-beyin fırtınası B) Genellemelere öğrenci varır.
B) Tartışma-benzetim C) Bilgi basamağındaki davranışların kazandırıl-
C) Gösterip yaptırma-beyin fırtınası masında etkilidir.
D) Proje-grup çalışması D) Tümdengelim yaklaşımı kullanılır.
E) Örnek olay-beyin fırtınası E) Aşamalılık ilkesi ile ders işlenir.

10. Buluş yoluyla öğretim yaklaşımının temel özel-

liklerine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi 14. Öğretmenin rehber, öğrencinin tümüyle etkin
yanlıştır? olduğu öğretim stratejisi aşağıdakilerden hangi-
sidir?
A) Bilgiyi öğrencinin araştırıp bulması hedeflenir.
B) Öğrencinin problem çözme yeteneğine dayanır. A) Sunuş B) Buluş
C) Öğretmen, öğretime dikkati çekecek bir prob- C) Araştırma D) Soru-cevap
lemle başlar. E) Tam öğrenme
D) Öğretmen, çözüme götürücü örnekler verir,
farklı kaynaklar önerir.
E) Zamandan tasarruf sağlar.

15. Öğretmenin yönlendirmesiyle öğrencinin genel-

11. Öğretim sürecinde hedefe ulaşmak için seçilen lemelere vardığı öğretim stratejisi aşağıdakiler-
en genel yola ne ad verilir? den hangisidir?

A) Strateji B) Yöntem A) Sunuş B) Buluş

C) Teknik D) Taktik C) Araştırma D) Soru-cevap
E) Stil E) Tam öğrenme

12. Araştırma stratejisine ilişkin aşağıdaki önerme-

lerden hangisi yanlıştır? 16. Ulaşılacak hedeflerin düzeylerine göre farklı öğretim
yolları seçilir.
A) Bilimsel araştırma yaklaşımındaki aşamalar iz- Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde hedef dü-
lenir. zeyi ile öğretim yolu yanlış eşleştirilmiştir?
B) Problem çözme becerisine dayanır ve problem
çözmeyi öğretir. A) Bilgi-sunuş
C) Bilgi basamağındaki davranışların kazandırıl- B) Kavrama-Buluş
masında etkilidir. C) Uygulama-Araştırma
D) Tümüyle öğrenci etkindir. D) Sentez-Sunuş
E) Üst düzey düşünme becerilerini kazandırır. E) Analiz-Araştırma

594
 TEST I

17. Bir öğretmen sınıfında öğretim etkinliklerini 21. Öğretimde bireyin ilgi ve ihtiyaçları, toplumun çıkar-
düzenlerken aşağıdakilerden hangisini öncelikle ları ve ihtiyaçları kadar bilginin yani konunun ihtiyaç-
yapmalıdır? ları da önemlidir.
Bu açıklamada sözü edilen konunun ihtiyaçları
A) Öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyinin göz üzerinde duran öğretim ilkesi aşağıdakilerden
önünde tutulması hangisidir?
B) Bilginin bütünlüğünün dikkate alınması
C) Konuların ayrıntılarına öncelik verilmesi A) Yaşama yakınlık
D) Seçilen öğretim stratejilerine uygun konuların B) Somuttan soyuta
seçilmesi C) Bütünlük
E) Uygulanan öğretim strateji, yöntem ve tekniğin D) Bilgi ve becerinin güvence altına alınması
ekonomikliğinin dikkate alınması E) Sosyallik

22. Bu ilkenin bir boyutu kurallara uymayı da içerir ve

18. Kalıcı öğrenmeler, yaparak yaşayarak öğrenme
yoluyla gerçekleşir. Verilen bilgiyi depolayan öğrenci
anlayışı, yerini; araştıran, sorgulayan, inceleyen,
bağlantılar kuran, sonuç ve genellemelere varan,
görüşlerini ifade eden öğrenci anlayışına bıraktı.
Bu durum aşağıdaki hangi öğretim ilkesiyle açık-
lanabilir?
otoriteye itaat ile açıklanabilir. Birey bu kurallara
uyarken, bireye, kendi kararlarını verebilme, kendi
kendini yönetme, kritik durumlarda özgür kalabilme,
hür kararlar verme mutluluğu ve sorumluluğunu da
kazandırmak öğretmenin ve okulun görevidir.
Açıklanan öğretim ilkesi aşağıdakilerden hangi-
sidir?

A) Ekonomiklik A) Ekonomiklik
B) Bilgi ve becerinin güvence altına alınması B) Sosyallik
C) Düzeye uygunluk C) Açıklık
D) Etkin katılım D) Bütünlük
E) Açıklık E) Bilgi ve becerinin güvence altına alınması

19. Öğretimde öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarının, psi- 23. İçerikte ve öğrenme-öğretme sürecinde öğrenciye
kolojik ve fizyolojik özelliklerinin ve verilen bilgiler öğrencinin günlük yaşamda kullanabi-
hazırbulunuşluğunun dikkate alınması aşağıdaki leceği ve yararlanabileceği türden olmalıdır.
hangi öğretim ilkesinin hayata geçirilmesiyle Bu açıklama hangi öğretim ilkesi ile doğrudan
olur? ilgilidir?

A) Etkin katılım A) Açıklık B) Bütünlük

B) Bütünlük C) Ekonomiklik D) Yaşama yakınlık
C) Ekonomiklik E) Yakından uzağa
D) Yaşama yakınlık
E) Düzeye uygunluk 24. Öğrenci ders konusu olan eşya ve nesnelerle doğ-
rudan karşı karşıya getirilmeli; bu mümkün olmadığı
zaman o nesne veya olayın modeli, fotoğrafı veya
20. Bir taşla iki kuş vurma olarak özetlenebilecek başka bir simgesi gösterilerek araç-gereçlerden etki-
olan öğretim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? li olarak yararlanılmalıdır.
Bunu dikkate alan bir öğretmen aşağıdaki hangi
A) Açıklık öğretim ilkesini uyguluyor demektir?
B) Bütünlük
C) Ekonomiklik A) Sosyallik B) Yaşama yakınlık
D) Yaşama yakınlık
C) Somuttan soyuta D) Bütünlük
E) Bilgi ve becerinin güvence altına alınması
E) Ekonomiklik

595
 TEST I

25. Eğitimde Program Geliştirme Dersi öğreticisinin, 28. Öğretmenin iletişim sürecinde kullandığı dilin,
programların aşamalı sınıflamasını kavrama davra- öğretim hedeflerinin, içeriğin ve kitapların, de-
nışını kazandırırken öğretmen yetiştirme programı ğerlendirme sorularının, anlaşılır ve anlamlı ol-
örneği ile öğretmen yetiştirme programlarına ve nite- ması aşağıdaki hangi öğretim ilkesi ile doğrudan
liklerine ilişkin kavramlar bilgisinin öğrenci tarafın- ilgilidir?
dan kazanılmasını sağlaması ...... ilkesi ile açıkla-
nabilir. A) Bütünlük
Yukarıdaki boşluğa gelebilecek en uygun ifade B) Ekonomiklik
aşağıdakilerden hangisidir? C) Açıklık
D) Sosyallik
A) Ekonomiklik E) Yaşama yakınlık
B) Sosyallik
C) Yaşama yakınlık
D) Açıklık
E) Bütünlük
29. Öğrencinin problem çözme becerisini kullanarak
bilimsel yöntemi izlemesini gerektiren bir öğretim yo-
ludur. Bu stratejide öğrenci konularla ilgili problemle-
26. Ortak özellikleri bulunan Fizik, Kimya ve Biyoloji rin çözümüne ulaşmakla kalmaz, karşılaşabileceği
derslerinin Fen Bilgisi Dersi olarak, Tarih ve benzer problemlerin çözüm yolunu da öğrenir. Öğ-
Coğrafya derslerinin Sosyal Bilgiler Dersi olarak retmen önbilgi dahi vermez, tümüyle öğrenci etkin-
geniş alanlı tasarlanması aşağıdaki hangi öğre- dir.
tim ilkesinin dikkate alınmasına örnek olabilir? Bu öğretim stratejisi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sunuş B) Buluş C) Araştırma

A) Bütünlük
D) Anlatım E) Keşfetme
B) Ekonomiklik
C) Sosyallik
D) Yaşama yakınlık
E) Bilinenden bilinmeyene

30. Ausubel, Anlamlı Öğrenme Modelinde, yeni bilgilerin

eski bilgi sistemleri içerisine yerleştirilerek öğrenile-
27. İçerik hazırlarken, öğrenme-öğretme süreci dü-
bileceğini, böylelikle bilginin anlamlandırılmasının ve
zenlenirken ve uygulanırken, öğrencinin daha
yapılandırılmasının daha kolay olacağını savunmuş-
önceki bilgi ve tecrübelerinin dikkate alınması,
tur.
yeni bilgi ve tecrübelerin bunlar üzerine kurul-
Bu düşünce aşağıdaki hangi öğretim ilkesine en
ması aşağıdaki hangi öğretim ilkesi ile doğrudan
yakındır?
ilgilidir?

A) Yaşama yakınlık
A) Yaşama yakınlık
B) Bütünlük
B) Bütünlük
C) Bilinenden bilinmeyene
C) Ekonomiklik
D) Ekonomiklik
D) Sosyallik
E) Sosyallik
E) Bilinenden bilinmeyene

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Test I B C D D D E A E D E A C B C B
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
D A D E C D B D C A A E C C C

596