Professional Documents
Culture Documents
ÖNSÖZ
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM-1 1-45
UZAKTAN ALGILAMAYA GİRİŞ
1. UZAKTAN ALGILAMA BİLİMİ 1
A. ENERJİ KAYNAĞI VEYA AYDINLATMA 1
B. YAYIM VE ATMOSFER 2
C. YER YÜZEYİNİN ENGELLEMESİ 2
D. SENSÖRÜN ENERJİYİ KAYDI 2
E. GÖNDERME, ALMA VE İŞLEME 2
F. KIYMETLENDİRME VE ANALİZ 2
G. UYGULAMA 2
2. UZAKTAN ALGILAMANIN GEÇMİŞİ VE GELİŞİMİ 2
3. UZAKTAN ALGILAMANIN ESASLARI 2
a. ELEKTROMANYETİK YAYIM 7
b. ELEKTROMANYETİK TAYF VE ÖZELLİKLERİ 7
(1) ULTRAVIOLE 8
(2) GÖRÜNEN IŞIK 9
(3) INFRARED 10
(a) YAKIN INFRARED 0.72-1.1 µm 11
(b) KISA DALGA INFRARED 1.1- 3.0 µm 12
(c) ORTA DALGA INFRARED 3.0- 5.0 µm 12
(d) UZUN DALGA INFRARED 5.0- 14.0 µm 12
(4) MICROWAVE 13
c. UZAKTAN ALGILAMAYI ENGELLEYEN FAKTÖRLER 14
(1) UZAKTAN ALGILAMAYA İLİŞKİN FİZİKSEL KURAMLAR 14
PLANCK KANUNU 15
WIEN KANUNU 16
STEFAN-BOLTZMAN KANUNU 17
TERS KARE KANUNU 17
LAMBERT’İN KOSİNÜS KANUNU 18
(2) ATMOSFERİN ETKİLERİ 18
(a) DAĞILMA 18
Rayleigh Dağılım 19
Mie Dağılım 19
Nonselective Dağılım 20
(b) Emme 20
(3) DÜNYA YÜZEYİNİN ETKİLERİ 23
(a) EMME 23
(b) GEÇME / AKTARMA 24
(c) YANSIMA 24
d. GÖRÜNTÜLERİN ÖZELLİKLERİ VE ETKİLEYEN UNSURLAR 28
(1) PIXEL 29
(2) TARAMA GENİŞLİĞİ (SWATH) 29
(3) BAND’LAR 30
(4) ÇÖZÜMLEME (Resolution) 32
(a) MEKANSAL ÇÖZÜMLEME 32
ÖLÇEK 33
ANLIK GÖRÜŞ SAHASI (IFOV) 33
UZAKTAN ALGILAMA
İÇİNDEKİLER
(b) TAYFSAL ÇÖZÜMLEME 35
(c) RADYOMETRİK ÇÖZÜMLEME 37
(d) ZAMANSAL ÇÖZÜMLEME 38
(5) PARLAKLIK VE TON (Brightness and Tone) 39
(6) KONTRASLIK ORANI (Contrast Ratio) 40
(7) DETAY AYIRT ETME GÜÇÜ (Resoving Power) 41
BÖLÜM-2 46-94
UZAKTAN ALGILAMA SİSTEMLERİ VE GÖRÜNTÜLER
1. SENSÖR SİSTEMLERİ 46
a. PASİF VE AKTİF SENSÖRLER 46
(1) PASİF SENSÖRLER 46
(2) AKTİF SENSÖRLER 46
b. KAMERA VE TARAYICI SİTEMLER 49
(1) KAMERA SİSTEMLERİ 49
(2) TARAYICI SİSTEMLER 50
(a) ACROSS-TRACK TİPİ TARAYICILAR 50
(b) ALONG-TRACK TİPİ TARAYICILAR 52
(c) CIRCULAR TİPİ TARAYICILAR 53
(d) SIDE TİPİ TARAYICILAR 54
2. MUHTELİF SENSÖRLER VE UYDULAR 55
a. METEOROLOJİ SENSÖRLERİ VE UYDULARI 55
(1) GOES 56
(2) NOAA AVHRR 57
b. YER SATHINI GÖZLEYEN SENSÖRLER VE UYDULARI 57
(1) LANDSAT 58
(2) SPOT 59
(3) IRS-1C / 1D 60
(4) IKONOS 61
c. RADAR SENSÖRLERİ VE UYDULARI 62
(1) UYDU - RADAR SENSÖRLERİ 64
(a) ALMAZ-1 SENSÖRÜ 65
(b) JERS-1 SENSÖRÜ 65
(c) ERS-1 ve ERS-2 SENSÖRÜ 65
(d) RADARSAT SENSÖRÜ 66
(e) SIR-A, B, C SENSÖRLERİ 66
(2) UÇAK VE İNSANLI UZAY VASITALARI - RADAR SENSÖRLERİ 67
(a) AIRSAR 67
(b) IFSAR 67
d. DENİZ ARAŞTIRMA SENSÖRLERİ VE UYDULARI 71
(1) CZCS SENSÖRÜ 71
(2) MESSR, VTIR VE MSR SENSÖRLERİ 72
(3) SeaWiFS SENSÖRÜ 72
e. GEZEGENLERE YÖNELİK SENSÖRLER VE UYDULAR 73
f. DİĞER SENSÖRLER 80
(1) VİDEO KAMERALARI 80
(2) FLIR SENSÖRÜ 80
(3) LASER FLUORO SENSÖRÜ 81
(4) LIDAR SENSÖRÜ 81
UZAKTAN ALGILAMA
İÇİNDEKİLER
3. UZAKTAN ALGILANAN GÖRÜNTÜ TİPLERİ 82
a. HAVA FOTOĞRAFLARI 82
(1) HAVA FOTOĞRAFÇILIĞINDA KULLANILAN FİLMLER 85
(a) SİYAH BEYAZ FİLMLER 85
(b) NORMAL RENKLİ FİLMLER 85
(c) INFRARED RENKLİ FİLMLER 86
(2) HAVA FOTOĞRAFLARININ TİPLERİ 86
(a) DİKEY FOTOĞRAFLAR 87
(b) MAİL FOTOĞRAFLAR 87
b. ÇOK BANDLI GÖRÜNTÜLER 88
(1) MULTISPECTRAL GÖRÜNTÜLER 89
(2) HYPERSPECTRAL VE ULTRASPECTRAL GÖRÜNTÜLER 89
DEVAMLI VERİ TİPİ GÖRÜNTÜLER 92
TEMATİK GÖRÜNTÜLER 92
PANKROMATİK (1 Bandlı) GÖRÜNTÜLER 94
MULTISPECTRAL (2 veya daha fazla bandlı) GÖRÜNTÜLER 94
BÖLÜM-3
95-129
GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRME VE ANALİZ
1. GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRME KRİTERLERİ VE UNSURLARI 96
a. GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRME KRİTERLERİ 96
(1) HAVA FOTOĞRAFLARI İÇİN YER ÇÖZÜMLEME HEDEFLERİ 97
(2) GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİ İÇİN CİSİMLERİN ASGARİ AYIRT
98
EDİLEBİLME ÖLÇÜLERİ VE ÖLÇEKLERİ
(3) GÖRÜNTÜLERİN KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SINIFLANDIRMA
103
SEVİYELERİ
b. GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMENİN UNSURLARI 110
(1) TON 110
(2) ŞEKİL 110
(3) EBAT 111
(4) PATERN 111
(5) DOKU 112
(6) GÖLGE 112
(7) ETRAFI İLE MÜNASEBET 112
2. SAYISAL GÖRÜNTÜLERİ İŞLEME 113
a. GÖRÜNTÜ İŞLEMENİN ÖN HAZIRLIKLARI 115
b. GÖRÜNTÜYÜ GELİŞTİRME 119
c. GÖRÜNTÜYÜ DÖNÜŞTÜRME 123
d. GÖRÜNTÜYÜ SINIFLANDIRMA VE ANALİZ 125
3. VERİYİ BÜTÜNLEME VE ANALİZ 127
BÖLÜM – 4
130-149
UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI
1. SİVİL AMAÇLI UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI 130
a. ZİRAATE YÖNELİK UYGULAMALAR 130
b. ORMANLARA YÖNELİK UYGULAMALAR 131
c. JEOLOJİK UYGULAMALAR 131
d. HİDROLOJİK UYGULAMALAR 131
e. DENİZLERDEKİ BUZ KİTLERİNE YÖNELİK UYGULAMALAR 131
f. ARAZİ ÖRTÜSÜ VE KULLANIMINA YÖNELİK UYGULAMALAR 131
UZAKTAN ALGILAMA
İÇİNDEKİLER
g. HARİTACILIK UYGULAMALARI 131
h. OKYANUS VE SAHİL YÖNETİMİNE YÖNELİK UYGULAMALAR 131
2. ASKERİ AMAÇLI UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI 137
a. HAREKAT VE İSTİHBARATA YÖNELİK GENEL UYGULAMA KATEGORİLERİ 137
b. ASKERİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ 137
(1) BATHMETRY UYGULAMASI 138
(2) KAMUFLAJ, GİZLEME VE ALDATMAYI TESBİT UYGULAMASI 139
(3) DEĞİŞİKLİKLERİ TESBİT UYGULAMASI 141
(4) GÖRÜNTÜ HARİTALARI UYGULAMASI 142
(5) GÖREV PLANLAMA UYGULAMASI 143
(6) PERSPEKTİF GÖRÜNÜŞ UYGULAMASI 144
(7) ARAZİ SINIFLANDIRMASI UYGULAMASI 145
(8) AFET DEĞERLENDİRMESİ VE KURTARMA HAREKATI UYGULAMASI 146
EK-A 1-8
TABİİ NESNELERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE TAYFSAL 1
YANSIMA DEĞERLERİ
TOPRAK, YERLEŞİM SAHASI VE SUYUN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE 1
TAYFSAL YANSIMA DEĞERLERİ
MİNERALLERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE TAYFSAL YANSIMA 2
DEĞERLERİ VE PROFİLLERİ
EK-B 1-7
ASKERİ AMAÇLI GÖRÜNEN BANDDAKİ MİLLİ GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE 1
YÖNELİK SEVİYELER
SİVİL AMAÇLI GÖRÜNEN BANDDAKİ MİLLİ GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE 2
YÖNELİK SEVİYELER
RADAR GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SEVİYELERİ 4
INFRARED GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SEVİYELER 6
EK-C 1-16
GENEL BİLGİ TİPLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN UZAKTAN ALGILAMA 1
UYGULAMALARI
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN GENEL BİLGİ TİPLERİ 6
UZAKTAN ALGILAMA
BÖLÜM-1
UZAKTAN ALGILAMAYA GİRİŞ
KOZMİK AC
IŞIN GÜÇÜ
Kısa Uzun
Dalga Dalga
Uzunluğu Uzunluğu
GÖRÜNEN
Şekil-1
Elektromanyetik tayf üzerindeki tayf görüntü bölgesi
Şekil-2
Uzaktan algılama işlemleri
Kameralar 150 yıldan daha uzun bir süre uzaktan algılama hizmetinde
kullanılmıştır. Bu kameralar, bir mercek vasıtasıyla elektromanyetik tayfın
görünen bandı kapsamındaki hedefleri gümüş tabanlı bir film ortamına
kaydeden techizatlardır. Filmler üzerindeki hedefler, siyah/beyaz parlaklık
farklarından veya renkli tonlardan istifade ile belirlenmiştir.
Balondan kullanılan kamera deneyimini takiben, 1882 yılında meteorolojik
bir uygulama için kamera ile donatılmış bir uçurtma uçurulmuştur. 1909
yılında uçaktan kullanılan bir kamera ile sinema filmi çekilmiştir. Birinci
dünya harbi esnasında, askeri amaçlı kameralar, uçaklara monte edilmiş ve
geniş yer satıhları fotoğraflanarak kıymetli bilgiler elde edilmiştir. Hava
fotoğraflarının askeri önemini anlayan ülkeler, sadece keşif görevi amaçları
için dizayn edilmiş uçakları envanterlerine ithal etmişler ve ikinci dünya
harbinde askeri istihbaratın %80’nini hava fotoğraflarından sağlamışlardır.
Keşif uçaklarının gelişmesine paralel olarak 1940’lı yıllarda Infrared’e
hassas elemanlar geliştirilmiş ve takiben 1950 yılında üretilen “False color
Infrared” filmler, askeri amaçlar ve bitki haritalarının çıkarılması için
kullanılmışlardır. Atmosferden yapılan uzaktan algılama konusu, uzay
cağının başlarında ortaya çıkmıştır. İkinci dünya harbinden sonra
Almanyadan ele geçirilen V-2 roketleri Viking olarak adlandırılan bir
proğram çercevesinde otomatik still ve sinema kamerası ile teçhiz edilerek
uzaya atılmıştır. Bu roket yörüngeye oturtulmadan 227 km.lik bir yüksekliğe
erişmiştir. Tırmanış esnasında çekilen görüntüler roketin düşmesini takiben
elde edilmiş ve uzaydan alınan ilk resimler olarak tarihe geçmiştir.
Şekil-3
V-2 roketine yerleştirilmiş K-12 kamerası ile çekilen
New Mexico, Arizona, Nevada ve California körfezinin görüntüsü
Şekil-4
İlk meteorolojik uydu görüntüsü
FOTOĞRAFİK METODLAR
1759 Lambert (Fransız) photogrammetry prensiplerine ilişkin ilk ifadeler
1839 Daguerre and Nepce (Fransız) ilk fotoğraf
1840 Totoğraf kullanarak topografik harita üretimi (Fransa)
1855 Trichromatic renkli görüş denemesi (Maxwell)
1858 Paris’in balondan kamera kullanımı ile fotoğrafının çekilmesi
1862 Single-lens beam splitter tekniği ile multispectral görüntünün analizi.
1860 American sivil harbi esnasında, balondan askeri amaçlı fotoğraf çekilmesi
1870 Basit kimyasal renkli projeksiyon sisteminin geliştirilmesi
1880 İngiltere, Fransa ve Rusya uçurtmadan kamera kullanımı
1895 Fotoğraf kullanımı ile Kanada da Topografik gözlem yapıldı (Seville)
1900 3 mercekli multispectral kamera icat edildi (Ives).
1903 Güvercinlere kamera bağlandı
1909 Uçaktan ilk sinema filmi çekildi (Wilbur Wright)
1915 Birinci dünya harbinde İngiliz kraliyet hava kuvvetleri (R.A.F.) tarafından çekilen
keşif fotoğrafları taktik değişliği çalışmalarında kullanıldı.
1917 ABD muhabere birliği tarafından Meksika harbinde hava fotoğrafları kullanıldı.
1920 Petrol jeoloğları petrol aramada hava fotoğraflarını kullandı.
1923 Zeiss tarafından Stereoplanegraph aleti üretildi.
1924 Çok katmanlı renkli (Multilayered color) film geliştirildi
1930 Yer sathının ilk hava spectrophotography’si çekildi Krinov–Rus)
1930 Yer bilmi ve ziraat amaçları için yoğun hava fotoğrafı kullanıldı.
1931 Stratospheric balonda Infrared’e hassas hava filmi test edildi.
1935 Kodachrome filmler piyasaya sürüldü.
1937 Hava keşfinde renli film kullanıldı.
1938 Multiplex photogrammetric plotter cihazı üretildi (Bausch and Lomb).
1940 Kelsh plotterları kullanılmaya başladı
1940-1943 Kamuflaj tesbiti ve pus’a nüfuz eden Siyah/Beyaz, renkli IR filmler gelişti.
1941 Eardley'in “Aerial Photos: Their Use and Interpretation” dokümanı yayınlandı.
1940-1945 İkinci Dünya Harbi gereksinimlerini karşılamak için hava fotoğrafcılığı ve
fotogrametri büyük gelişme gösterdi..
FOTOĞRAFİK OLMAYAN SENSÖR SİSTEMLERİ
1944 “Manual of Photogrammetry” dokümanının ilk baskısı yayınlandı.
1944 Askeri amaçlı olarak su derinliğinin tesbiti için 2 bantlı hava fotoğrafı kullanıldı.
1947 “Spectral Reflectance Properties of Natural Materials” dokümanı yayınlandı.
1950 Orthophoto haritacılık popular oldu..
1952 Jeolojik haritalama için renkli hava fotoğrafı kullanıldı.
1956 “Spectro-zonal photography for mapping soils”isimli soviet dokümanı
yayınlandı.
1960 Renkli filmler hava fotoğrafcılığı kapsamında kullanılmaya başladı.
1960 Colwell'ın “Manual of Photointerpretation and Ray's Aerial Photographs in
Geologic Interpretation and Mapping” dokümanı yayınlandı
1960 Çok bantlı (multispectral) fotoğrafcılıkta dikkate değer bir faaliyet başladı.
UZAKTAN ALGILAMA
1962 ABD ve Rusya 9 mercekli multispectral kamera üretti; Itek firması 1963 yılında
10 mercekli kamerayı üretti.
1964 NASA, dünya kaynaklarının çok bantlı fotoğrafcılıkla araştırılması proğramına
resmen başladı.
1967 Ultra Viole fotoğrafçılığının kullanılmasına başlandı.
1967 ABD Ordu istihkam Kolordusu tarafından 2 bölümlük “Earth Resources Surveys
from Space” dokümanı yayınlandı.
1968 ASP'nin “Manual of Color Aerial Photography” dokümanı yayınlandı.
1968 Apollo-9 ile çok bantlı fotoğrafcılık tecrübesi yapıldı.
1975 ASP'nin “Manual of Remote Sensing” dokümanı yayınlandı.
FOTOĞRAFİK OLMAYAN SENSÖR SİSTEMLERİ
1800 Sir William Herschel tarafından Infrared tayf bölgesi keşfedildi.
1879 Langley bolometer kullanarak elektriki cisimlerin oluşturduğu ısıyı ölçtü.
1889 Hertz, radyo dalgalarının katı cisimlerden yansımasını tecrübü etti.
1930 İngiltere ve Almanya uçakların bulundukları yerde geceleri meydana getirdiği
termal paternler üzerinde çalıştı.
1940 İngilte ve ABD ikinci dünya harbi esnasında uçakların ve gemilerin radarda
izlenmesi konusunu geliştirdi.
1950 Michigan Universitesi tarafından Infrared sistemler üzerinde geniş bir çalışma
yapıldı.
1954 Synthetic Aperture Radar (SAR) konsepti hazırlandı.
1950 Motorola, Philco, Goodyear, Raytheon firmaları tarafından SLAR ve SAR
sistemleri araştırma ve geliştirme çalışmaları yapıldı
1960 Non-imaging radiometers, scanners, spectrometers and polarimeters
cihazlarının görüntüyü oluşturan muhtelif dedektörleri geliştirildi.
UYDU GÖRÜNTÜLEME SİSTEMLERİ
1891 Rahrmann, foto platformu olarak bir roketin kullanılmasını teklif etti.
1908 Alman Maul, cyro-istikrarlı bir kameranın rokete monte edilmesini geliştirdi.
1946 V-2 rocketi, uzaya atıldı ve fotoğraf çekti.
1957 Rusya, Sputnik-1 uydusunu uzaya gönderdi.
1960 ABD, TIROS-1 uydusunu uzaya attı ve fotoğraf çekti.
1961 Yörüngedeki insansız “Mercury spacecraft MA-4” fotoğraf çekti ve dünyaya
gönderdi. Takiben MA-8 and MA-9 daki Astronotlar tarafından fotoğraflar
çakildi ve dünyaya gönderildi.
1964 TV and diğer sensorler ile donatılmış Nimbus meteorolojik arştırma uydusunun
proğramına başlandı.
1965 Gemini uydusu ile uzayda ilk insanlı uçuş gerçekleştirildi ve bazı renkli
fotoğraflar çekildi.
1965 Gemini uydusu fotoğrafik deneyimlerini geliştirdi.
1965 ABD iç işleri bakanlığı ve NASA, ERTS (Landsat) programına başladı.
1967 Apollo-6 ve 7 dünya yörüngesi etrafında uçuşlara başladı. multispectral
1968 Apollo-9 multispectral fotoğraf çekme deneyimlerine başladı.
1972 ERTS-1 (Landsat) (1972), Landsat-2 (1975) ve Landsat-3 (1978) uzaya atıldı.
1972-73 Astronotlu Skylab uzaya atıldı ve yer araştırma deneyimlerine başladı.
1975 Apollo-Soyuz uzayda uçmaya başladı bazı fotoğraflar çekti.
1978 Seasat-1 uydusu uzaya atıldı. 99 gün sonar düştü
1979 Nimbus-7 uydusu uzaya atıldı.
UZAKTAN ALGILAMA
Şekil-5
Elektromanyetik yayım
Elektromanyetik yayımın, “Dalga uzunluğu” (wavelength) ve
“Frekans” (frequency) olarak adlandırılan 2 özelliğinin tam olarak
bilinmesi önem taşımaktadır. Dalga uzunluğu, birbirini izleyen dalgaların
tepe noktaları arasındaki mesafe olup “λ” harfi ile tanımlanmıştır. Dalga
uzunluğu; Nanometers (nm: 10-9 m, 10-7 cm ), Micrometers (µm:10-6 m,
10-4 cm), Centimeters (cm: 10-2 m) ve Meters (m) cinsinden ifade edilir.
Frekans, dalganın saniyedeki devir sayısını belirtmekte olup “hertz”
cinsinden ifade edilir ve her bir saniyede geçen bir devire eşittir.
Dalga Uzunlukları
Nanometers Micrometers Centimeters Meters
1014 1013 1012 1011 1010 109 108 107 106 105 104 103 102 101 1
Şekil-6
c=λxv
GÖRÜNEN IŞIK I N F RA R E D
UV MICROWAVE
MAVİ YEŞİL KIRMIZI YAKIN IR KISA IR Orta IR Uzun IR
NWIR SWIR MWIR LWIR
Şekil-8
Elektromanyetik tayf bölgeleri
(1) ULTRAVIOLE:
Çok kısa dalga uzunluğundaki tayfın Ultraviole veya kısa bir deyişle
UV bölgesi, 0.2-0.4 µm dalga uzunluğunda yer almakta ve uzaktan
algılamaya olanak sağlamaktadır. Dünya sathındaki kayalar ve
mineraller gibi bazı materyaller, UV ışınları tarafından
aydınlatıldığında ışık saçma (Fluoresce) veya görünen ışığı yayma
özelliği bulunmaktadır. Bu özellikleri nedeniyle bu tip materyaller
sensörler tarafından algılanarak belirlenirler.
Şekil-9
Ultraviolet bölgesine ilişkin dalga uzunlukları ve frekanslar
UZAKTAN ALGILAMA
Şekil-10
Görünen Işık bölgesine ilişkin dalga uzunlukları ve frekanslar
Şekil-11
Prizmadan geçirilen güneş ışınları ve oluşan renkler
Şekil-12
Infrared bölgesine ilişkin dalga uzunlukları ve frekanslar
UZAKTAN ALGILAMA
(4) MICROWAVE:
Yakın zamanda, uzaktan algılamanın ilgi sahasına giren microwave
enerji bölgesi, elektromanyetik tayfın 0.1-100 cm dalga
uzunluğunda yer almaktadır. Bu bölge, kendi içinde muhtelif
gereksinimler için kullanılan 6 bandı içermektedir.
• Ka-Bandı (0.75-1.1 cm), K-Bandı (1.1-1.67 cm) ve Ku-Bandı
(1.67-2.4 cm): çok kısa dalga uzunluğundadır. Uçaklarda ilk
radar sistemi olarak kullanılmışlardır.
• X-Bandı (2.4-3.75cm): Askeri keşif ve arazi haritacılığı amaçları
için uçaklarda yaygın olarak kullanılmıştır.
• C-Bandı (3.75- 7.5cm): Bir çok uçakta, İnsansız hava araçınnda
ve uzay araçlarında (ERS-1 ve RADARSAT) kullanılmaktadır.
• S-Bandı (7.5-15 cm): Rusların ALMAZ uydusunda kullanılmıştır.
• L-Bandı (15-30cm): ABD’nin SEASAT, Japonların JERS-1
uyduları ve NASA’nın uçaklarında bulunmaktadır.
• P-Bandı (30-100 cm): NASA’nın deneyimsel araştırma sistemi
olarak uçaklarda kullanılmaktadır.
Şekil-13
Microwaves bölgesine ilişkin dalga uzunlukları ve frekanslar
Ortam 2
Ortam 1
Şekil-14 Yayım
• Sathın yapısına bağlı olarak (çok düzgün) aynı açı ile yansırlar
(Q1=Q2).
• Sathın üzerinde değişik yönde dağılırlar (scattering),
• Satıh tarafından emilir. Takiben oluşan enerji ise yayılır.
PLANCK KANUNU:
Planck, sıfır Kelvin derecesinin üzerinde sıcaklığa sahip cisimlerin
yaydıkları enerjinin dalga boyunun, sıcaklığa bağlı olarak değiştiğini
kanıtlamış ve buna ilişkin olarak aşağıdaki eşitliği ve ve dağılım
grafiğini hazırlamıştır. Grafiğin incelenmesi sonuçunda, 300 Kelvin
derecesinde, yani oda sıcaklığındaki cisimlerin yayımının, 9.6
mikron dalga boyunda olduğu ortaya çıkmaktadır. Dünya üzerinde
ortalama sıcaklık 300 Kelvin olduğuna göre, bu sıcaklığa sahip
cisimlerin görüntülenmesi, 9.6 mikron dalga uzunluğunu içeren 8-14
mikron band’ında sağlanmaktadır.
YAYIM WATTS CM-2
DALGA UZUNLUĞU,
Şekil-15
Planck Kanunu grafiği ve eşitliği
UZAKTAN ALGILAMA
WIEN KANUNU:
Sıcaklığı artan cisimlerin yaymakta olduğu enerji miktarında
meydana gelen değişiklikleri araştıran Wien, aşağıdaki grafik ve
eşitlik vasıtasıyla, sıcaklığın artması halinde dalga boylarında yayım
yoğunluğunun arttığını ve tepe noktasına karşıt gelen dalga
boyunun ise azaldığını ispatlamıştır. Sıcaklığı artan cisimlerin
yaymakta olduğu enerji miktarında meydana gelen değişiklikleri
araştıran Wien, sıcaklığın artması halinde dalga boylarında yayım
yoğunluğunun arttığını ve tepe noktasına karşıt gelen dalga
boyunun ise azaldığını ispatlamıştır.
Şekil-16
Wien Kanunu grafiği ve eşitliği
STEFAN-BOLTZMAN KANUNU:
Cisimlerin radyometrik sıcaklıkları üzerinde araştırma yapan
Boltzman; cisimin sıcaklığının 2 katına çıkması halinde, enerji yayım
kabiliyetlerinin 16 misli arttığını, bulundukları zemin ile hemen
hemen aynı sıcaklığa sahip olan ağaçlar gibi doğal bitkilerin yayım
kabiliyetlerinin farklı olduğunu ve bulundukları zemin ile farklı
sıcaklıklara sahip fabrika, uçak, gemi, tank ve araç gibi insan yapısı
olanların kontrastlık nedeniyle görüntülenebildiğini ispatlamıştır.
Infrared görüntüler üzerinde çalışanlara, hayati öneme haiz bilgileri
ortaya koyan Boltzman, bu amaç için aşağıdaki eşitliği meydana
getirmiştir.
W= σ T4
W= Radyometrik Sıcaklık
σ = Boltzman Sabiti (5.66961x10-8)
T = Cismin Mutlak Sıcaklığı
Bu eşitlik, gri cisimlere uygulanmak üzere Kirchoff’ kanununu
içerecek tarzda düzenlendiğinde eşitlik,
W= e T4 şekline dönüşmektedir.
Buradaki “e” sembolü cismin yayım kabiliyetini göstermektedir.
Şekil-17
Ters Kare Kanunu
UZAKTAN ALGILAMA
Şekil-18
Lambert’in Kosinüs Kanunu
(a) SAÇILMA:
Atmosferde mevcut olan partiküller ve gaz malekülleri enerji
yayımını etkileyerek onun orijinal istikemetini değiştirir.
Meydana gelen saçılma; yayımın dalga boyuna, partikül ve
gazların çokluğuna ve ışının atmosferde kat ettiği mesafeye
bağlı olarak değişmektedir. Atmosferdeki saçılma; “Rayleigh”,
“Mie” ve “nonselective” olarak adlandırılan tarzlarda
olmaktadır.
Şekil-19
Atmosferin dağılma etkisi
Rayleigh Saçılma:
Yayılan enerji, atmosferin üst kısımlarında, dalga boyundan daha
küçük partiküllerle karşılaştığında, meydana gelen bir saçılma
tipidir. Bu partiküller; toz zerrelerini, nitrojen ve oksijen
moleküllerini içermektedir. Bu bölgede kısa dalga enerjisi uzun
dalga enerjisine göre daha fazla dağılmaktadır.
Güneş ışını atmosferden geçerken görünen ışık bölgesinin en kısa
dayga boyuna sahip olan mavi renk, aynı bölgedeki daha uzun
dalga boylarını içeren yeşil ve kırmızı renklerden daha fazla
dağılma meydana getirmektedir. Bu özellik, gökyüzünün mavi
renkte görülmesini sağlamaktadır.
Güneş doğumu ve batımı zamanında ışık, öğle zamanı na göre
dünyanın küreselliği nedeniyle daha fazla yol kat etmekte ve kısa
dalganın hemen hemen tamamı dağılmaktadır. Böylece uzun
dalga kapsamındaki kırmızı renğin çok büyük bir kısmı atmosfere
nüfuz ederek gökyüzünün kızıl renkte görünmesini sağlamaktadır.
Dönüş Yönü
Gün batımı
Kuzey
Kutbu
Güneş
Gün doğumu
Şekil-20
Uzun dalga kapsamındaki kırmızı rengin atmosfere etkisi
Mie Saçılma:
Yayılan enerjinin dalga boyu, hemen hemen aynı ebatlardaki
partiküllerle karşılaştığında, meydana gelen bir saçılma tipidir.
Toz, polen, duman ve su buharı bu dağılmaya neden olan
unsurlardır. Uzun dalga boyunu etkileyen bu dağılım, atmosferin
alt kısımlarında, bulutlu hava şartlarında ve pek çok partikülün
bulunduğu yerlerde oluşmaktadır.
Nonselective Saçılma:
Yayılan enerji, dalga boyundan daha büyük partiküllerle
karşılaştığında meydana gelen bir saçılma tipidir. Su damlaları ve
büyük toz parçaları bu tip saçılmaya neden olmaktadır.
Dalga boyları takriben eşit olarak dağıldıklarından sis ve bulutlara
sebep olurlar. Mavi, yeşil ve kırmızı ışığın eşit miktarda dağılması
ve bunların birleşimi sonuçunda beyaz renk oluştuğundan, bulutlar
ve sis beyaz renkte gözükmektedir.
Şekil-21
Nonselective dağılım ve Atmosferin emmesi
(b) Yutulma:
Saçılmanın zıttı olan bu doğa olayı etkisiyle, muhtelif dalga
boylarındaki enerji, atmosferdeki moleküller tarafından emilir ve
sonuçda enerji belirli miktarda kaybolur.
Ozon, karbon dioksit ve su buharı atmosferin yutulma yapan 3 ana
öğesidir. Bu ana öğelerin yanısıra karbon monoksit,
diazotmonoksit ve metan da belirli oranlarda emme yapmaktadır.
Ozon, güneşin yayımladığı zararlı ultraviolet ışınları yutmakta ve
dünya üzerinde koruyucu bir katman meydana getirmektedir. Bu
katmanın olmaması halinde, güneş ışınlarının direk etkisi altında
kalan insan derisi yanmaktadır.
Bitkilerden kaynaklanan korbon dioksit, elektromanyetik tayfın
termal ısı ile ilgili olan uzun ınfrared bölgesinde güçlü bir tarzda
emilmektedir.
Atmosferdeki su buharı, uzun dalga Infrared ve kısa dalga
microwave bölgelerinde (22µm-1µm) oldukça fazla emilmektedir.
Alçak seviyelerdeki mevcut su buharı miktarı, senenin farklı
zamanlarına ve farklı coğrafik bölgelerine göre değişmektedir.
Örneğin çöl bölgelerinin üzerinde enerjiyi emen su buharı miktarı
oldukça az iken, tropik bölgelerde bu miktar oldukça yoğundur.
Emilen
MICROWAVE
GÖRÜNEN
INFRARED
uv
ENERJİ
Güneş
Dünya
Şekil-22
Muhtelif dalga uzunluklarındaki atmosferin emmesi
Aktarım Yüzdesi
Şekil-23
Elektronik tayfda muhtelif gazların ve su buharının yaptığı emme, atmosferik
aktarım ve algılamaya olanak sağlayan atmosferik pencereler
Yansıma
GELEN ENERJİ
Emme
Geçme
Şekil-24
Dünya yüzeyinin 3 tip engellemesi
I: Gelen eneji A: Emilen enerji
T: Geçen / aktarılan enerji R: Yansıyan enerji
(a) EMİLME:
Güneş ışınları hedefe çarptığında, materyalin kimyasal bileşimi
veya molekülleri kapsamındaki atomların çekimi nedeniyle
emilir. Elektromanyetik tayfın emilen bu kısmı algılayıcıya
dönmez. Emilen tayf (absorption spectra) olarak adlandılan bu
tip dalga uzunlukları, görüntülenen saha hakkında birçok bilgiyi
içermektedir.
Şekil-25
Düzgün ve dağınık yansıma
Yaprakların kimyasal yapısındaki klorofil, kırmızı ve mavi dalga
boylarında enerjiyi, güçlü bir tarzda emerken, yeşil rengi
yansıtmaktadır. Yaz aylarında yaprakların azami klorofili
içermesi nedeniyle bunlar bize, yeşilimsi renkte görünürler.
Sonbaharda yapraklardaki klorofil daha azdır ve daha az
emme ve kırmızı dalga boyunda daha fazla yansıma yaparlar.
Bunun sonuçu olarak kırmızı veya sarı renkte görüntü verirler.
Sağlıklı yapraklar dahili yapısı nedeniyle, yakın ınfrared dalga
boyunda mükemmel bir dağınık yansıtıcı işlevini yapmaktadır.
İnsan gözü yakın infrared bölgeye hassas ise, bu tip
yapraklara sahip ağaçlar, bize oldukça parlak bir görüntü
sunarlar. Bu özelliği göz önüne alan fen adamları, yakın
ınfrared bölgedeki bu yansımayı ölçerek ve analiz ederek
bitkilerin sağlıklı veya sağlıksız oluşunu belirlemişlerdir.
Yüksek
Kısmen sağlıklı
Bitkiler
Sağlıksız
bitkiler
YANSIMA ORANI
Alçak
Sağlıklı yeşil
bittkiler
Yakın IR Kısa dalga IR
Görünen
Şekil-26
Sağlıklı ve sağlıksız bitkilerin yaydığı tayf sinyalleri
Su; uzun dalga boyu görünen ışık ve yakın ınfrared bölgelerinde,
kısa dalga boyu görünen ışık bölgesine göre daha fazla emme
yapmaktadır. Böylece su, kısa dalga boylarında yaptığı güçlü bir
yansıma nedeniyle mavi veya mavi-yeşil renkte, kırmızı veya
yakın ınfrared dalga boylarında ise daha koyu renkte
görünmektedir. Su gövdesinin yukarı tabakalarında katı partiküller
veya tortusal maddeler (S) varsa, daha iyi yansıma yapmakta ve
daha parlak bir görüntü vermektedir. Su içinde asılı gibi duran bu
maddeler, birbirine benzer iki doğa olayının etkisi ile, sığ fakat
temiz suların karıştırılmasına sebep olmaktadır.
Su yosun içeriyorsa, yosundaki klorofil, mavi dalga boyunu daha
fazla emer ve yeşil dalga boyunu yansıtır. Bu özellik suyun daha
yeşil görünmesine neden olur. Su yüzeyi düzgün veya dalgalı
veyahutta yüzer maddeleri içeririyorsa, suyun rengi ve
parlaklığının değerlendirilmesi oldukça zordur.
Şekil-27
Yaprakların ve suyun muhtelif dalga boylarındaki
emme ve yansıma özellikleri
Bitki
Su
Şekil-28
Bitki ve suyun tayf tepkileri
Çam Ormanı
Otlak
Kırmızı Toprak
Çamurlu Su
Şekil-29
Çam ormanı, otlak, kırmızı toprak ve çamurlu suyun yansıma sinyalleri
Çam Kırmızı
Ormanı Toprak
Çamurlu
Şekil-30
0.55 ve 0.85 micrometer dalga uzunlukları üzerindeki yansıma oranı plotu
YANSIMA YÜZDESİ
DALGA UZUNLUĞU ÇAM KIRMIZI
(micrometer) ORMANI OTLAK ÇAMURLU SU
TOPRAK
0.55 25 35 53 15
0.85 57 80 43 5
DALGA UZUNLUĞU
MATERYAL TİPİ (micrometer)
ÇAM ORMANI 0.8-0.95 (*)
OTLAK 0.8-0.95
KIRMIZI TOPRAK 0.59
ÇAMURLU SU 0.57
Şekil-31
Görüntü ve yapısı
Sensörler, hedefden dağılan veya yayılan devamlı enerji verisini, analoğ
sinyaller olarak kaydetmektedir. Bu devamlı nümerik tarzdaki veri,
takiben birbirinden ayrı resimsel yapıdaki nümerik değerlere dönüşür.
Nümerik değerler sayısal numaralar (DN) olup, pixel olarak olarak
depolanır.
Fotoğraf ve görüntülerin özellikleri ve bunları etkileyen unsurlar; pixel,
tarama genişliği, band, çözümleme, parlaklık ve ton, kontraslık oranı,
mekansal çözümleme ve detay ayırt etme güçü ana başlıkları altında
açıklanacaktır.
(1) PIXEL:
Resim elemanı olarakta ifade edilen pixel, sayısal formatta sunulan
ve ekrana getirilen görüntünün eşit ebat ve şekildeki en küçük
kısmıdır. Diğer bir deyişle görüntü pixel gridlerinden oluşmuştur.
Pixeller, her bir sahanın parlaklığını nümerik değer veya sayısal
numara(DN) olarak belirtmektedir.
Her bir pixel için sensör tarafından ölçülen bir sayısal numara değeri
bulunmaktadır. Veri, sensör seviyesinde veya masa tipi bir techizat
tarafından taranarak pixellere bölünür ve her biri nisbi parlaklığını
temsil eden sayısal bir numaraya atanır. Bilgisayar farklı farklı
parlaklık seviyesindeki her bir sayısal değeri resim olarak
görüntüler. Sayısal değerlerin resimsel hale dönüşmesinde
süphesizki bazı detaylar kaybolmaktadır. Küçük ebatlardaki pixeller,
detayların daha kolay görünmesine olanak sağlamaktadır.
Şekil-32
Pixel
Şekil-33
Tarama genişliği
(3) BAND’LAR:
Kanal olarakta isimlendirilen band, yansıyan ışığı veya yayılan ısıyı
(mavi, yeşil, kırmızı, yakın ınfrared, ınfrared, termal vb.) gösteren
elektromanyetik tayfın özel bir kısmına ilişkin bir veri dosyası
değerleridir. Pixellerin bir araya gelmesinden bandlar, bir veya
daha fazla bandın bir araya gelmesinden görüntüler oluşmaktadır.
3 ana renği kullanan saysal bilgi bandları, birleştirilebilmekte ve
görüntülenebilmektedir. Her bir band bir ana renk tarafından temsil
edilmektedir.
Visible
Şekil-34
Bandlar
Şekil-35
Anlık Görüş Sahası (IFOV)
Şekil-36
Düşük veya kaba (sol) ve yüksek veya hassas çözümlemeli )sağ) görüntüler
KİREÇTAŞI
ARKOZ
BAZALT
DALGA UZUNLUĞU
Şekil-38
Farklı kaya tiplerine ilişkin tayfsal çözümleme
0.4 µm 0.7 µm
Şekil-39
Siyah / beyaz ve renkli filmlerin tayfsal çözümlemesi
Şekil-40
8 (sol) ve 2 bit’lik görüntüler
Mekansal Çözünürlük 79 m
1 pixel = 79 m x 79 m
Radyometrik Çözünürlük
8-bit (0-255)
Tayfsal Çözünürlük
0.52-0.60 µm
Gün 1
Şekil-42
Landsat TM uydusunun Band 2’ sine ilişkin 4 tip çözümleme
Mesafe
Şekil-43
Yüksek, orta ve düşük kontraslık
9
Yüksek kontrast: CR = = 4.5
2
5
Orta kontrast: CR = = 2.5
2
3
Düşük kontrast: CR = = 1.5
2
Şayet; asgari kontraslık (B min) sıfıra eşitse kontraslık oranı (CR)
sonsuz, asgari kontraslık (B min) azami kontraslık (B max) değerine
eşitse konrastlık oranı birimseldir.
Keza kontrastlık oranı, cismin parlaklığı ile bulunduğu zeminin
parlaklığı arasındaki oranıda belirtmekte olup cisimlerin
tanınmasında hayati rol oynayan önemli bir faktördür.
Ağ Tabaka Mercek
(Retina)
Saydam tabaka (Cornea)
Optik Sinir
Şekil-44
İnsan gözünün yapısı
Sarı noktadaki algılayıcı sinir hücrelerinden en büyüğünün çapı,
gözün detay ayırt etme güçünün belirlenmesinde rol oynayan
önemli bir faktördür. Gözdeki en büyük algılayıcı sinir hücresinin
çapı (AHÇ) yani görüş alanı 3 µm, saydam sıvının kırılma indisi
(SSKİ) n=1.3’dür. Algılayıcı hücrenin etkili çapı (AHEÇ) aşağıdaki
eşitlik kullanılarak hesaplanmaktadır.
AHEÇ = AHÇ x SSKİ
= 3 x 1.3
= 3.9 ≅ 4
Algılayıcı sinir hücrelerinin bulunduğu ağ tabaka ile mercek arası
yani görüntü mesafesi (GM) takriben 20 mm veya 20.000 µm.dir.
Algılayıcı hücrenin etkili genişliği diğer bir deyişle detay ayırt etme
güçü (DAEG) aşağıdaki eşitlik ile tesbit edilmektedir.
AHEÇ
DAEG =
GM
= 4 = 1
20.000 5.000
Gözden cisme kadar olan mesafe diğer bir deyişle cisim mesafesi,
görüntü mesafesi ile orantılıdır. Bir cismin genişliği, cisim
mesafesinin 1/5000’i ise görüntünün şekli algılayıcı hücrenin
genişliğini (çapını) tam olarak doldurur.
7 Hat-çifti. Cm-1
-1
6 Hat-çifti. Cm
-1
5 Hat-çifti. Cm
-1
4 Hat-çifti. Cm
3 Hat-çifti. Cm-1
Şekil-45
Yüksek kontrastlı hedef çözümleme ve tesbit panosu
Düşük kontrastlı olarak düzenlenmiş olan ve aşağıdaki şekilde
gösterilen panoya, 5 metre uzaklıktan bakıldığında; zeminin gri
tonda olması nedeniyle normal bir göz, 1 mm genişlikte siyah ve
beyaz hatlardan oluşan ve “A. HEDEFLERİ AYIRT ETME” kısmındaki
“3 hat-çifti. Cm-1” grubunu ayırt edebilmekte ve ”B. HEDEFLERİ
TESBİT” kısmındaki 0.6 mm genişliğindeki dikdörtgeni tesbit
edebilmektedir.
-1
7 Hat-çifti. Cm 0.2 mm
-1
6 Hat-çifti. Cm 0.4 mm
-1
5 Hat-çifti. Cm
0.6 mm
-1
4 Hat-çifti. Cm 0.8 mm
-1
3 Hat-çifti. Cm 1.0 mm
Şekil-46
Düşük kontrastlı hedef çözümleme ve tesbit panosu
Şekil-47
Açısal detay ayırt etme güçü
Yukarıdaki şekilde gözün anlık görüş sahasının, hedef
çözümlemesi ile olan ilişkisi gösterilmiştir. Buradaki açısal detay
ayırt etme güçünün ölçü birimi radyandır.
Dairedeki 57.290 derecelik bir açının gördüğü yay (BC veya L)
dairenin yarı çapı (r) ile eşittir Bir dairede 57.290 derecelik açı
360 / 57.29 = 6.28 değerini vermektedir. Daireni çevresi ise 2 π
yani 2 x 3.14 = 6.28 değerindedir. Her iki değerin birbirine bölümü
6.28 / 6.28 = 1 radyandır. Diğer tarafdan 1 radyan, 10-3 mrad’a
eşittir. Eğer dairenin yarı çapı (r) 1000 birim ise 57.29 derecelik
açının gördüğü yayın değeri 1 mrad’dır.
Özet olarak bir gözün detay ayırt etme güçü, ya hedef çözümleme
panosu veya anlık görüş sahası eşitliği kullanılarak
belirlenebilmektedir.
Detay ayırt etme ve mekansal çözümleme konusu için, hatırda
tutulması önem taşıyan husular, aşağıda belirtilmiştir.
• Bir sistemin detay ayırt etme güçü, teorik olarak gerçek
durumu nadiren yansıtmaktadır.
• Tek başına çözümleme, özel bir uygulama için uygun
görüntünün kararlaştırılmasında yeterli değildir.
• Çözümleme, iki cismin birbirinden ayırt edilebilmesi yani ayrı
ayrı görünebilmesi için cisimler arasındaki asgari uzaklıktır.
Görüntünün çözümlemesi ve ölçeği bilindiğinde, tesbit edilecek
en küçük cismin ebadı da tahmin edilebilmektedir.
BÖLÜM-2
UZAKTAN ALGILAMA SİSTEMLERİ VE GÖRÜNTÜLER
1. SENSÖR SİSTEMLERİ:
Sensör sistemleri algılama esaslarına göre “Pasif” ve “Aktif”, yapısı ve
işlevlerine göre de “Kamera” ve “Tarayıcı (scanner)” sistemler olarak
sınıflara ayrılırlar.
a. PASİF VE AKTİF SENSÖRLER:
Daha önce açıklandığı üzere güneş, enerjinin veya ışımanın temel
kaynağıdır. Güneş, uzaktan algılamanın gereksinim duyduğu enerjinin en
uygununu sağlamaktadır. Bu enerji; ya görünen dalga uzunluğundaki
bölgede yansıyan, ya da termal ınfrared dalga uzunluğundaki bölgede
emilen ve tekrar yayılan enerjinin tesbitine olanak sağlamaktadır.
(1) PASİF SENSÖRLER:
Pasif sensörler, tabii enerjinin mevcut olduğu zamanlarda algılama
yapma kabiliyetindedirler. Tüm yansıyan enerji, güneşin dünyayı
aydınlattığı sürelerde meydana gelmektedir. Diğer bir deyişle,
güneşin geceleri algılamaya uygun yansıyan enerjisi yoktur. Bu
özelliklerden istifade ederek algılama yapma kabiliyetine sahip olan
kameralar vb. Sensörler, pasif sensör sınıfına girerler.
Şekil-48
Pasif sensörün çalışma konsepti
Şekil-49
Aktif sensörün çalışma konsepti
Şekil-50
Pasif Microwave algılayıcı ve özellikleri
Şekil-51
Aktif Microwave algılayıcı
Objektif (B)
Boyca
bindirme
Uçuş istikameti
Şekil-52
Kamera sistemi
900
Tarama genişliği
(Swath) Açısal Yükseklik
görüs 10 Km
sahası
Tarama istikameti
Uçuş
Dedektör dizini
Odak sathı
Mercek
10m hucre -1
= = 5 x 10-2 sn hücre-1
200 m sn -1
Motor
Tarayıcı Ayna
Dedektör
Tarama istikameti
Şekil-55
Circular tipi tarayıcı
Anten
Gönderilen
enerji palsi
Tarama istikameti
Çözümlenen
yer hücresi
Uçuş istikameti
Şekil-56
Side tipi tarayıcı
(1) GOES:
Meteoroloji ve hava tahminleri için 1975 yılından beri kullanılan
GOES serisi uydular ve sensörleri, ekvatordan 36.000 Km.
yükseklikteki bir yörüngede uçmakta ve dünyanın hemen hemen
1/3’ nü gözetlemektedir. Atmosferik sıcaklık, rüzgar, nem ve bulut
örtüsüne ilişkin bilgileri ve görüntüleri sağlamaktadır. Gelişmiş en
son teknolojiyi içeren GOES-8 meteoroloji uydusu, dünyayı hemen
hemen gerçeğe yakın zamanlı olarak gözetlemekte ve bölgeleri 15
dakikada bir görüntülemektedir.
Şekil-57
Dünyanın ve florida sahillerindeki bir tayfunun görüntüsü
Band 1: Görünen 0.58-0.68 Sağlıklı bitkileri belirleme, bulut, kar ve buzu tesbit
Band 2: Yakın IR 0.72-1.1 Su, bitki ve ziraai araştırma
Band 3: Orta IR 3.55-3.93 Kar ve buzu belirleme, deniz sathı sıcaklığı, yanardağ ve
orman yangını faaliyetleri
Band 4: Termal IR 10.3-11.3 Deniz sathı sıcaklığı ve toprak nemi
Band 5: Termal IR 11.5-12.5 Deniz sathı sıcaklığı ve toprak nemi
Şekil-58
Hava durumu ve deniz sathı sıcaklıklarını içeren görüntüler
(1) LANDSAT:
ABD’nin NASA (National Aeronautical and Space Administration)
teşkili tarafından 1972 yılında başlatılan bir proğramla, yer sathını
gözetleme amaçlı Landsat-1, 2, 3 uyduları uzaya gönderilmiştir.
Bu uydular ömürlerini doldurduğundan yerlerini Landsat- 4, 5 ve 7
uyduları almıştır. Landsat 4 ve 5 uyduları; “Multispectral Scanner:
MSS” ve “Tematic Mapper: TM”, 1999 yılında hizmete giren
Landsat 7 uydusu ise, yer gözetlemesine ilaveten “Enhanced
Tematic Mapper: ETM” sensörleri ile donatılmıştır.
Genel olarak MSS görüntüleri; bitki tiplerinin ayırımı, sağlıklı
bitkileri belirleme, toprağın nemi, kar, bulut ve buzun ayırımı ve
kaya tiplerinin belirlenmesinde kullanılmaktadırlar. TM görüntüler
ise; yukarıda belirtilen kullanım alanlarının sınıflandırılması ve
değişikliklerin ortaya çıkarılmasını sağlamaktadırlar.
Şekil-59
Landsat uydusu Pan ve MSS görüntüleri
(2) SPOT:
Fransız uydusu SPOT-1, 1986 yılında uzaya atılmıştır. Along-track
tipi ve “High Resolution Visible” olarak adlandırılan tarayıcı sensörleri
içermektedir. Bu sensör, sıralı dizinli (linear array) dedektörleri
içermektadir. Pankromatik görüntüler 6000 dedektör tarafından, 3
banda sahip Multispectral görüntüler ise her bir bandına yönelik
olarak tahsis edilmiş 3000 dedektör tarafından sağlanmaktadır. En
son teknolojileri içerecek tarzda dizayn edilmiş ve “High Resolution
Visible Infrared: HR VIR” sensörünü içeren SPOT-4 uydusu ise 1998
yılında hizmete girmiştir. SPOT sensörleri ayrıca bindirmeli
stereoskopik (3 boyutlu) görüntü algılama kabiliyetine de sahiptir. Bu
özellikten istifade ile, arazinin topoğrafik durumunu yansıtan sayısal
yükseklin modelleri (DEM) üretilmektedir.
Şekil-60
SPOT uydusu pankromatik ve Multispectral görüntüleri
Şekil-61
IRS uydusu pankromatik ve Multispectral görüntüleri
(4) IKONOS:
ABD uydusu IKONOS, Eylül 1999 tarihinde Athena II roketi ile
uzaydaki yörüngesine oturtulmuştur. Pankromatik ve multispectral
görüntülerin 1 m. ve 4 m. Mekansal çözümleme sağlaması, büyük
ölçüde askeri amaçlara yönelik kullanımına yol açmıştır.
Şekil-62
IKONOS uydusu pankromatik ve Multispectral görüntüleri
Şekil-63
Stereo radar çifti görüntüsü
Çok gelişmiş olan Interferometry metodu ise, elektromanyetik
dalgaların “Phase difference” özelliğine dayalı mesafe ölçümünü
içermektedir. Daha açık bir ifade ile, “Phase difference (A)”, aynı
uzunlukta ve frekansda, başlangıç noktaları birbirinden hafifçe farklı
olan 2 dalga boyu arasındaki farktır.
Şekil-64
2 elektronik dalga arasındaki Phase difference özelliği
Şekil-65
Interferometric radar sisteminin esası
Şekil-66
3 boyutlu radar görüntüsü
Radar verisi; CBS amaçlarına yönelik olarak kendi başına veya
meteoroloji ve yer sathı görüntüleri ile birlikte de kullanılabilmekte ve
aşağıda belirtilen alanlarda uygulanmaktadır.
• JEOLOJİ: Kısmen arazi sathına nüfuz etme özelliğine dayanarak
jeolojik haritalama, mineral tesbiti ve arkeoloji.
• SINIFLANDIRMA: Görünen / Infrared veri ile birleştirilerek
kereste ve ürün rekoltesi, bitki örtüsünü sınıflandırma.
• BUZUL JEOLOJİSİ: Kutup böllgeleri ve okyanuslardaki buzul
değişiklikleri.
• OŞİNOGRAFİ: Okyanuslardaki rüzgarlar, dalgaların ölçümü,
hava durumu ve gel / git olayları.
• HİDROLOJİ: Topraktaki nemin ölçümü ve kar dağılımını
haritalama.
• GEMİ SEYRÜSEFERİ: Gündüz ve gece her havada, kutup ve
buzulları içeren okyanuslarda gemilerin emniyetli olarak hareket
etmelerini sağlama.
• DENİZLERDEKİ PETROL ARAŞTIRMALARI: Petrol arama
faaliyetleri için hava ve deniz durumunu belirleme.
• KİRLENME: Su sathındaki petrol sızıntılarını belirleme ve
yayılmayı izleme.
FAALİYETİ 1991-1992
YÖRÜNGE YÜKSEKLİĞİ -
ÇÖZÜMLEME 15 m.
ZAMANSAL ÇÖZÜMLEME -
TARAMA GENİŞLİĞİ 20-45 Km.
KAPLAMA GENİŞLİĞİ 40 x 100 Km.
SENSÖRLERİ Single polarization SAR, muhtelif IR,
Radyometrik ses tarayıcı
YER İSTASYONLARI Rusya
BANDLARI C (3.9-6.2 GHZ) Dalga Uzunluğu: 3.8-7.6 cm.
MİLLİYETİ Japon
FAALİYETİ 1992, Gayri Faal
YÖRÜNGE YÜKSEKLİĞİ 568 Km.
ÇÖZÜMLEME 18 m.
ZAMANSAL ÇÖZÜMLEME 44 Gün
TARAMA GENİŞLİĞİ 75 Km.
KAPLAMA GENİŞLİĞİ 75 x 100 Km
SENSÖRLERİ SAR ve 4 bandlı optik sistem
BANDLARI L (3.9-6.2 GHZ) Band1: 0.55-0.60 µm, Band21: 0.63-0.69 µm
Band3: 0.76-0.86 µm, Band4: 0.76-0.86 µm
Şekil-67
RADARSAT uydusu tarafından algılanan radar görüntüsü
(a) AIRSAR:
Uçaklarda kullanılan AIRSAR sensörü, NASA_JPL tarafından
1983 yılında üretilerek hizmete girmiştir. Bu sensör;
Microwave bölge kapsamındaki C, L ve P bandlarında
algılama yapmaktadır. Sensörün anlık görüş sahası (IFOV) 10
metre, tarama genişliği ise 12 Kilometredir. Kardaki nemi
ölçme, bitki örtüsünü sınıflandırma ve toprağın rutubetini
belirleme alanlarında kullanılmaktadır.
(b) IFSAR:
Bilim adamlarının bitkiler ve hayvanlar üzerindeki çalışmaları,
toprak tipleri, buzullar, nehirler ve erezyon nedeniyle
dünyadaki değişiklikleri tesbit, uygun inşaat sahalarının
bulunması, pilotların doğru ve sıhhatli seyrüsefer yapmaları ,
askeri hedeflerin ortaya çıkarılması ve yapılacak taarruzun
planlanması için, yükseklik bilgisini içeren topoğrakik
görüntülere gereksinim bulunmaktadır.
Bu ihtiyaçları karşılamak için; ABD NASA / NIMA, Almanya ve
İtalya müşterek bir proje oluşturmuş ve Interferometry
prensiplerine dayalı olarak çalışan IFSAR (Interferometric
Synthetic Aperture Radar) radar sensörleri ile donatılmış
“Shuttle Endeavour” isimli insanlı bir araçı uzaya göndermiştir.
Şekil-68
Shuttle Endeavour uzay aracı
Meridyenler
Kara Su
Şekil-69
Shuttle Endeavour uzay araçının dünya sathında kapsadığı alanların
Harita üzerindeki görünümü
Şekil-70
Shuttle Endeavour uzay araçının dünya sathında kapsadığı alanların
küresel görünümü
Harici Radar
antenleri
Kafes Direk
Ana Radar
antenleri
Şekil-71
Uzay aracı ana ve harici radar anten grubları
Şekil-72
Aynı sahayı gören anten grubları
C Band Radarı 5.6 Cm. 225 Km. Düşük Radar sinyallerini gönderme
X Band Radarı 3 Cm. 50 Km. Yüksek ve algılama
İrtifa ve yörünge Uzay araçının irtifa ve yörüngesini tesbit eder ve gerekli düzeltmeleri
elekronikleri sağlar.
Şekil-73
Ana radar anten grubu
C Band Radarı 5.6 Cm. 225 Km. Düşük Sadece ana radar anten
grubunun gönderdiği sinyalleri
X Band Radarı 3 Cm. 50 Km. Yüksek
algılar
GPS antenleri Grubda bulunan iki adet GPS, uzay vasıtasının konum bilgilerini sağlar.
Light Emitting
Diode (LED) Hedef izleme ve her iki anten grubunun birbiri ile ilgili durumlarını ölçme
Targets
Kafes Direk 60 metre uzunluğunda olup, ucuna yerleştirilmiş anten grubunu
uzay aracına bağlar.
Kafes direk
LED Targets
C Band radar anteni
GPS anteni
X Band radar anteni
Şekil-74
Harici radar anten grubu
Şekil-75
Denizdeki canlı bitki ve organizmalarının yoğunluğunu belirten
CZCS sensörü görüntüsü
MESSR VTIR
YÖRÜNGE YÜKSEKLİĞİ 900 Km. 900 Km.
ZAMANSAL ÇÖZÜMLEME (Temporal Resolution) 17 Gün 17 Gün
MEKANSAL ÇÖZÜMLEME (Spatial Resolution) 50 m. 900-2700 m.
TARAMA GENİŞLİĞİ (Swath) 100 Km. 1500Km.
MESSR SENSÖRÜ
BANDLAR DALGA UZUNLUĞU (µm) MEKANSAL ÇÖZÜMLEME TARAMA GENİŞLİĞİ
Band1 0.51-0.59 50 m. 100 Km.
Band2 0.61-0.69 50 m. 100 Km.
Band3 0.72-0.80 50 m. 100 Km.
Band4 0.80-1.10 50 m. 100 Km.
VTIR SENSÖRÜ
BANDLAR DALGA UZUNLUĞU (µm) MEKANSAL ÇÖZÜMLEME TARAMA GENİŞLİĞİ
Band1 0.50-0.70 900 m. 1500 Km.
Band2 6.0-7.0 2700 m. 1500 Km.
Band3 10.5-11.5 2700 m. 1500 Km.
Band4 11.5-12.5 2700 m. 1500 Km.
EKSENİNDEKİ
GÜNEŞE YÖRÜNGESEL ÇAPI (Km)
GEZEGEN DÖNÜŞ UYDULARI
UZAKLIĞI PERİYODU
PERİYODU
(Km) (Yıl)
(Gün)
MERCURY 58.050.000 0.24 58.6 4.880
VENUS 108.450.000 0.62 243R 12.105
DÜNYA 150.000.000 1.00 1.00 12.757 AY
MARS 228.600.000 1.88 1.03 6.786 DEIMOS, PHOBOS
JUPITER 780.450.000 11.86 0.41 143.797 IO, EUROPA, GANYMEDA,
CALLISTO
SATURN 1.430.850.000 29.46 0.43 120.659 MIMAS, ENCELADUS,
TETHYS, DIONE, RHEA,
TITAN, HYPERIOR,
LAPETUS, PHOEBE
URANUS 2.970.000.000 84.01 0.72 51.121 MIRANDA, ARIEL, UMBRIEL,
TITANIA, OBERON
NEPTUNE 4.605.000.000 164.80 0.73 49.560 TRITON, NEREID, 1889N1
PLUTO 5.916.000.000 247.68 6.4 2.288 CHARON
DÜNYA UYDUSU AY
ÜLKE TARİH UYDU / UZAY ARACI SENSÖR
1860 TELESKOP
SSCB 1959 LUNA 3 (İLK GÖRÜNTÜ) KAMERA
USA 1961-1965 RANGER TV KAMERA
SSCB 1. 4. 1966 LUNAR ORBITERS 2 x 70 mm KAMERA (S/B FİLM)
USA 20. 7. 1969 APOLLO 11 (İNSANLI İNİŞ) TV KAMERA
USA 1970 APOLO 12, 14, 15, 16, 17 YUKARIDAKİ TABLODAKİ TÜM SENSÖRLER
USA 1994 CLEMENTINE UV, GÖRÜNEN, YAKIN IR, LIDAR
Şekil-76
Dünya uydusu Ay yüzeyine ilişkin algılanan ilk görüntüler
Şekil-77
Apollo uzay araçları tarafından çekilen Ay yüzeyine ilişkin görüntüler
Şekil-78
Mercury gezegenine ilişkin görüntüler
Şekil-79
Venus gezegenine ilişkin görüntüler
Şekil-80
Venus gezegenine ilişkin topografik görüntü haritası
Şekil-81
Mars gezegenine ilişkin görüntüler
Şekil-82
Çok yakından algılanmış Mars gezegeni görüntüsü
Şekil-83
Jupiter gezegenine ilişkin görüntüler
Şekil-84
Saturn gezegenine ilişkin görüntüler
Şekil-85
Uranus gezegenine ilişkin görüntüler
Şekil-86
Neptune gezegenine ilişkin görüntüler
f. DİĞER SENSÖRLER:
Uzaktan algılamada yaygın olarak kullanılmayan muhtelif tipde sensörler
mevcuttur. Bunların belli başlıları özet olarak aşağıdaki parağraflarda
açıklanmıştır.
(1) VİDEO KAMERALARI:
Video kameraları, klasik hava fotoğraflarından veya sayısal
görüntülerden daha kaba mekansal çözümleme sağlamaktadır. Bu
kameralar ucuz olup, zamanlı ve kayıt edilmiş görüntüleri içerirler.
Bu özellikleri nedeniyle, yangın ve sel baskını gibi tabii afetlerde,
ürün değerlendirmesinde, çevresel hasarların kontrolunda ve polisin
gözetim ve araştırmalarında kullanılmaktadır. Video kameralar,
elektromanyetik tayfın görünen, yakın ınfrared bazen orta infrared
bölgelerinde kayıt yapmaktadırlar. Kasetlere kaydedilen görüntüler
süratle ekranlarda tekrar gösterilebilmektedir.
(2) FLIR SENSÖRÜ:
İleri bakışlı infrared (Forward Looking Infrared: FLIR) sensörler,
across-track termal görüntüleme sensörleri gibi çalışmaktadır. Yer
sathının mail görünüşünü sağlamak üzere dizayn edilmişlerdir.
İnsanlı veya insansız uçak veya helikoptepterlerin ön ilerisindeki
sahaları görüntülemek için genelde harici olarak payloadlar içine
yerleştirilmiş olarak bu vasıtaların ön tarafına monte edilirler. FLIR
sensörleri, oldukça yüksek mekansal çözümlemeli görüntü
sağladıklarından, askeri açıdan düşman derinliklerindeki riskli
Şekil-87
Insansız hava araçında kullanılan FLIR sensörü
H
Rg =
Rs x f
SİSTEMİN
FİLM ÇÖZÜMLEMESİ
-1
( RS, hat- çifti mm )
ODAK UZAKLIĞI ( f, mm )
MERCEK
UÇUŞ YÜKSEKLİĞİ
( H, m)
YER ÇÖZÜMLEMESİ
-1
( Rg , hat- çifti mm )
1.00 2
= = 0.25 m
2
Şekil-89
Siyah beyaz filmlerden basılan kaydedilen hava fotoğrafları
Şekil-90
Normal renkli ve ınfrared renkli filmlere ilişkin fotoğraflar
Şekil-91
Dikey ve mail hava fotoğrafları
(b) MAİL FOTOĞRAFLAR:
Mail kameralar, uçağa optik ekseni ufukla bir açı yapacak
şekilde takılır. Bu nedenle kamera, uçağın yanındaki araziyi
perspektif olarak görmektedir. Mail fotoğraflar ufuk
görüntüsünü içeriyorsa “Yüksek Mail”, içermiyorsa “Alçak Mail”
olarak adlandırılırlar.
Dalga uzunluğu
(micrometers)
Şekil-92
Multispectral, Hyperspectral ve Ultraspectral bandlar
ULTRASPECTRAL
YAPRAK SİNYALLER
PİGMENTLERİ HÜCRE YAPISI SU İÇEREN BÖLGE
YANSIMA (%)
MULTISPECTRAL
SİNYALLER
DALGA UZUNLUĞU
HYPERSPECTRAL
SİNYALLER
DALGA UZUNLUĞU
Şekil-93
Multispectral, Hyperspectral ve Ultraspectral yansıma farklılıkları
TOPRAK
DALGA UZUNLUĞU
SU
YANSIMA
DALGA UZUNLUĞU
BİTKİ
DALGA UZUNLUĞU
Şekil-94
Hyperspectral görüntüleme konsepti
Boş tarla
Arpa
Çayır
Patates
Çayır
Şekil-95
Bitki örtüsü ve mineral haritaları (Hyperspectral ve Ultraspectral)
Şekil-96
Devamlı veri tipi 3 bantlı görüntü
TEMATİK GÖRÜNTÜLER:
Tematik veri, bir görüntüdeki sınıflandırma bilgilerini belirtir. Farklı
toprak veya arazi örtüsü tiplerini içeren sınıf bilgileri, tematik veriye
örnek olarak gösterilebilir. Bu veri, görüntüyü oluşturan
sınıfandırılmış pixelleri veya bunların atanma sonuçlarını verir. Bir
görüntü sınıflandırıldığında, pixeller tayfsal benzerliğe dayalı olarak
gruplanırlar. Yeni gruplar veya pixellerin sınıfları, daha sonra arazi
örtüsünün ne olduğunu belirten bir sınıf ismine atanır. Tematik veri
genel olarak; arazi örtüsü sınıfları, toprak tipleri, sayım bilgileri ve
değişikliklerin tesbiti gibi devamlı değişen özellikler için
kullanılmaktadır.
Şekil-97
Tematik görüntü
Pankromatik
(1 band)
Multispectral
(2 veya daha fazla band)
Şekil-98
Band veya katman miktarına göre veri sınıfları
Şekil-99
Pankoromatik (siyah beyaz) görüntü
Şekil-100
3 renk bandından oluşturulmuş multispectral görüntü
BÖLÜM-3
GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRME VE ANALİZ
Uzaktan algılama verisinin çok iyi kullanımı, kıymetlendirme kriterlerinin
bilinmesi ve unsurlarının uygulanması ile, görüntülerden anlamlı bilgiler elde
edilebilmektedir. Uzaktan algılamanın 7 unsurundan birini ve en önemlisini teşkil
eden görüntünün kıymetlendirilmesi ve analizi sonuçunda muhtelif hedeflerin
tanınması ve / veya onlara ilişkin ölçümler yapılabilmektedir. Uzaktan algılanan
görüntüler kapsamındaki hedefler, aşağıda belirtilen niteliklere sahip herhangibir
özellik veya nesneden oluşmuştur.
• Hedefler nokta, çizgi veya alansal niteliktedir. Örneğin; bir kuyu nokta, uçak
pisti, köprü veya demiryolu çizgi ve bir göl alansal nitelikteki hedeflerdir.
• Hedefler, çevresindeki diğer özelliklere göre farklı kontrastlık meydana
getirdiklerinden birbirinden ayırt edilebilirler.
Foto kıymetlendirmeci; analoğ formattaki hava fotoğraflarındaki hedefleri, klasik
yöntemle yani el ile veya sayısal numaralarla (DN) temsil edilen, pixellerden
oluşan sayısal formattaki görüntülerdeki hedefleri ise, bilgisayar kullanımı ile
otomatik olarak değerlendirmektedir.
Şekil-101
Analoğ formattaki Siyah beyaz hava fotoğrafı ve
bilgisayar ekranındaki sayısal formattaki görüntü
Analoğ veya sayısal formattaki görüntüler, ya siyah/beyaz veya renkli olarak
elde edilmektedir. Uzaktan algılama verisi sayısal formatta ise, sayısal işlemler
ve analiz, kıymetlendirmecinin el ile müdahalesi olmaksızın bilgisayar kullanımı
ile otomatik olarak yapılmaktadır. Bununla beraber sayısal yöntem, klasik
yöntemle yapılan kıymetlendirmenin tamamiyle yerini alamamakta onun destek
ve yardımına ihtiyaç duymaktadır.
Klasik yöntemle yapılan kıymetlendirme ve analizin tarihi eski olup, uzaktan
algılanan hava fotoğrafları ile başlamıştır. Sayısal işleme ve analiz ise oldukça
yeni olup, uzaktan algılamaya sayısal kayıt tekniğinin girmesi ve
bilgisayarlardaki gelişmeler sonuçunda ortaya çıkmıştır. Klasik veya sayısal
tekniklerle yapılan kıymetlendirmeler, kendilerine özgü avantaj ve
dezavantajlara sahiptir. Genel olarak sayısal kıymetlendirmede özel ve ekseriya
pahalı teçhizata gereksinim duyulurken, klasik kıymetlendirmenin ihtiyaçı azdır
ve birkaç ucuz teçchizata dayanmaktadır.
Klasik kıymetlendirme ekseriya tek kanallı bir veri veya bir görüntünün analizi ile
sınırlı iken, çok bandlı görüntünün sayısal kıymetlendirmesinde, güçlükler
bulunmaktadır. Bilgisayar ortamında muhtelif tarihlerde algılanmış kompleks
veya birçok bandı içeren görüntülerin işlenmesi ve analizlerinin yapılması
olanak dahilindedir. Bu özellik nedeniyle sayısal analizler, klasik analizlere göre
daha hızlı ve gerçeğe yakın zamanlıdır. Klasik yöntemle yapılan kıymetlendirme
kişisel bir işlem olup, elde edilen sonuçlar değişiktir. Sayısal analizler, sayısal
numaralara dayandığından çok daha gerçekci ve sonuçları ise çok daha
doğrudur. Uzaktan algılanan görüntülerin analizinde kullanılan kıymetlendirme
yöntemleri birbirlerinin karşıtı değildir. Her iki yöntemin kullanılması daha doğru
sonuçların alınmasını sağlamaktadır.
2G
2G
5G
Sekil-102
Üç yatay ve üç dikey eleman grubu
• Bir dikdörtgen elemanın genişliği (G), üst ve altındaki boşluğun
genişliğine eşittir. Boyu ise genişliğinin 5 katıdır.
• Hedeflerin aydınlatılması; yüksek (Asgari 9:1) veya düşük
(Tercihen 1.6:1) oranında düzenlenir. Buradaki 1 değeri siyah
zemine işaret etmekte olup yansıma değeri 0.1’den daha büyük
olmamalıdır.
• Bir elemanın genişliği ile bir boşluğun toplam genişliği (2G),
milimetreye düşen hat olarak ifade edilir.
• Uçuş hattına ; yatay olan elemanlar dikey, dikey olanlar ise
yatay detay ayırt etme güçünü belirtir.
Şekil-103
Hedef Panosu
• Kameranın yerden yüksekliğine, odak uzaklığına ve hedefin
ebadına bağlı olarak kullanılacak filmin 1 milimetresinin içereceği
hat adedi tesbit edilir. Örneğin; 20.000 fit irtifadan, 24 inç odak
uzaklığına sahip bir hava kamerası ile çekilen hedef
panosundaki, 1 fit ebadındaki bir cismin (hedefin) net bir şekilde
görülebilmesi için, filmin sahip olacağı mm/hat aşağıdaki eşitliğin
kullanımı ile belirlenir.
X1 = U1
X U
X1= Görüntünün ebadı (mm. Hat)
X= Cismin ebadı ( 1 fit)
U1= Görüntü mesafesi (Odak Uzaklığı)
U= Cismin Mesafesi (20.000 fit)
1 fit = 304.8 mm, 1 inç = 25.8 mm
X1 24 x ( 25.4)
=
1 x (304.8) 20.000 x (304.8)
1 x 304.4 x 24 x 25.4 6096000
X1 = = = 32.8 = ∼ 33 hat milimetre
20.000 x 304.8 185806.08
TESBİT 6m • • •
KÖPRÜLER TANIMA 4.5 m • •
TEŞHİS 1.5 m •
TEKNİK ANALİZ 0.3 m
TESBİT 3m •
MUHABERE
TECHİZATI TANIMA 1m
(RADAR) TEŞHİS 0.3 m
TEKNİK ANALİZ 10 mm
TESBİT 3m •
MUHABERE
TECHİZATI TANIMA 1m •
(RADYO) TEŞHİS 0.15 m
TEKNİK ANALİZ 10 mm
TESBİT 3m •
İKMAL TANIMA 0.5 m
DEPOLARI
TEŞHİS 0.15 m
TEKNİK ANALİZ 25 mm
TESBİT 6m • • •
ASKERİ TANIMA 2 m •
BİRLİKLER
TEŞHİS 0.5 m
TEKNİK ANALİZ 150 mm
TESBİT 6m • • •
KARA YOLLARI TANIMA 4.5 m • •
TEŞHİS 1.5 m •
TEKNİK ANALİZ 0.4 m
TESBİT 60 m • • • • • • • •
İSKAN SAHALARI TANIMA 15 m • • • • •
TEŞHİS 3m •
TEKNİK ANALİZ 0.75 m
TESBİT -
ARAZİ TANIMA 91 m • • • • • • • •
TEŞHİS 3m •
TEKNİK ANALİZ 0.75 m
TESBİT 7.5 m • • •
DENİZALTILAR TANIMA 4m • •
(SU YÜZEYİNDE)
TEŞHİS 0.15 m
TEKNİK ANALİZ 25 mm
SEVİYE AÇIKLAMA VE
SINIFLANDIRMA TİPİ GÖRÜNTÜ TİPİ
ADEDİ YAYIN TARİHİ
GÖRÜNEN (V) NIIRS Görünen Band, Pankromatik 9 (1-9) Askeri amaçlı / 1994
SİVİL (C) NIIRS Görünen Band, Pankromatik 10 (0-9) Sivil amaçlı / 1995
RADAR (R) NIIRS SAR 10 (0-9) Radar amaçlı / 1992
INFRARED (IR) NIIRS Termal Infrared 9 (1-9) Infrared amaçlı / 1996
ÇOK BANDL (MS)I IIRS Görünen, yakın IR ve kısa dalga 7 (1-7) NIIRS standartlarına
IR bandları içeren Multispectral dayandırılmıştır / 1995
Şekil-104
Mekansal çözümleri aynı, kıymetlendirme seviyeleri farklı olan görüntüler
Çok bandlı görüntülerin kıymetlendirilmesine yönelik sınıflandırma
seviyeleri (MS IIRS), NIIRS standartlarına göre hazırlanmasına karşın
bazı farklılıkları içermektedir. Bunun nedeni; NIIRS’in elektromanyetik
tayfın 0.4-0.7 µm’lik görünen bandına, MS IIRS’in ise 0.4-2.5 µm’lik
bölgesine dayandırılmasıdır.
RGB: Kısa IR, Yakın IR, Kırmızı RGB: Yakın IR, Kısa IR, Kırmızı RGB: Yakın IR, Kırmızı, Kısa IR
RGB: , Kırmızı, Yakın IR, Kısa IR, RGB: , Kırmızı, Kısa IR, Yakın IR RGB: Kısa IR, Kırmızı ,Yakın IR
Şekil-105
3 tayfsal bandın farklı kombinasyonundan oluşan 6 seçenek
Görüntü kıymetlendirmesine ilişkin 5 tip sınıflandırma seviyesinden,
“Çok bandlı görüntülerin kıymetlendirilmesine yönelik sınıflandırma
seviyelerine (MS IIRS)” ait detaylar ve örnek görüntüler aşağıdaki
tabloda ve şekillerde gösterilmiştir. Diğer 4 tipe ilişkin detaylar ise
EK-B’deki tablolarda sunulmuştur.
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 2
• Çok hatlı otoyolları tesbit
• Şeritler halinde döşenmiş mayınları tesbit
• Su akış istikametini tesbit
• Kesilen ağaç kerestelerini tesbit
• Ekili araziyi tasvir etmek
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 3
• Bitki / toprak arasındaki nem farkını tesbit
• İskan sahalarındaki büyük cadde paternlerini teşhis
• Golf sahalarını teşhis
• Sahillerdeki su ceryanlarını teşhis
• İskan sahalarındaki ikamet, ticari ve endüstriyel sahaları ayırt etmek
• Su reservlerindeki azalmayı tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 4
• Tank, sahra topçusu ve kundağı motorlu topların mevzii durumunu tesbit
• 2 şeritli kaplanmış veya kaplanmamış yolları ayırt etmek
• Yol pistlerin bakım veya geliştirilebilme olanaklarını tesbit
• Toprak veya kaya kaymalarının tek şeritli yolları kapatma durumunu tesbit
• Açık sulardaki 15-20 fit uzunluğundaki küçük deniz vasıtalarını tesbit
• Cesna, piper Cub, Beechcraf tgibi hafif uçakların kullanabileleceği yol şeritlerini teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 5
• Park sahasındaki otomobilleri tesbit
• Amfibik çıkarma harekatı için uygun plajları teşhis
• Pancar tarlarındaki sulama arklarını tesbit
• Askeri tesislerde aldatıcı boya ile kaplanmış bina ve yapıları tesbit
• Askeri birlikleri, kereste kum ve çakıl gibi kullandığı inşaat materyalini tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 6
• Tanklarda kullanılan kamuflaj netlerini tesbit
• Uzun çimenler arasındaki ayak izlerini tesbit
• Seyrüsefer yapılan kanallardaki işaret ve dubaları tesbit
• Son zamanlarda yerleştirilmiş mayın tarlalarını tesbit
• Mülteci kampları veya iskan sahalarındaki münferit binaları saymak
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 7
• Tanklar ve sahte olarak yapılmış 3 boyutlu tankları ayırt etmek
• 55 galonluk varilleri münferit olarak teşhis
• plajlardaki kumlar veya çakıllar üzerindeki fok gibi küçük memeli hayvanları tesbit
• Su altındaki iskele ayayaklarını tesbit
• Tarladaki ekili mahsul sıaralarını ayırt etmek
Şekil-106
MS IIRS seviye 1
San Francisco, Amerika (10 Mayıs 1973), Landsat Multispectral Scanner (MSS)
False color infrared kombinasyonu
Şekil-107
MS IIRS seviye 2
Bimini adası, Bahama (30 Ocak 1983), Landsat Tematic Mapper (TM)
Sol görüntü: tabii renk kombinasyonu, Sağ görüntü: kısa dalga ınfrared kombinasyonu
Şekil-108
MS IIRS seviye 3
Phoenix, Amerika (3 Nisan 1986), SPOT
False color infrared kombinasyonu
Şekil-109
MS IIRS seviye 4
Detroit, Amerika (21 Agustos1991), M7
Sol görüntü: tabii renk kombinasyonu, Sağ görüntü: kısa dalga ınfrared kombinasyonu
Şekil-110
MS IIRS seviye 5
FT. Bragg, Amerika (23 Kasım1991), M7
Sol görüntü: tabii renk kombinasyonu, Sağ görüntü: kısa dalga ınfrared kombinasyonu
Şekil-111
MS IIRS seviye 6
NAS Mirimar, Amerika (17 Şubat1992), M7
Sol görüntü: tabii renk kombinasyonu, Sağ görüntü: kısa dalga ınfrared kombinasyonu
Şekil-112
Seviye 7
Sayısallaştırılmış hava fotoğrafları (Nisan 1986, Eylül 1992)
Sol görüntü: Red River Arsenal ABD Sağ görüntü: Massachusetts ABD
False color infrared kombinasyonu
Şekil-113
Farklı tonları (sol) ve şekilleri (sağ) içeren görüntüler
(3) EBAT:
Ebat veya ölçü, görüntüdeki bir cismin ölçeğe bağlı bir
fonksiyonudur. Hedefin belirlenen ebadları, görüntüdeki diğer
hedeflerden ayırt edilmesini sağlayan önemli bir unsurdur. Bir
iskan sahasında tesbit edilen büyük ebatlardaki yapılar, bir fabrika
veya depolama tesisidir. Küçük binalar ise insanların barındığı
evlerdir.
Şekil-114
İskan sahasındaki büyük ve küçük ebatlı yapıları (sol)
ve bina, caddelerin paternini (sağ) içeren görüntüler
(4) PATERN:
Patern, cisimlerin görünebilen ayırt edilebilme düzenini belirtir.
Tekrarlanmış benzer tonlar ve doku, cismin ayırtedilebilen
paternine yardımcıdır. Muntazam aralıklarla ekilmiş meyve
ağaçları, iskan sahalarındaki caddeler ve muntazam aralıklı
binalar paterne ilşkin örneklerdir. Diğer tarafdan bir güdümlü
mermi mevziinin arazideki yerleşim paterni, onun tipinin
belirlenmesini sağlayan bir ip uçudur.
(5) DOKU:
Doku, özel bir görüntü sahasındaki ton değişikliklerini ve tanzimi
ifade eder. Kaba doku benekli tondadır ve küçük sahalarda gri
tonların derecesi zıt tarzda değişir. Düzgün dokudaki ton
değişikliği çok azdır. Tarlalar, asfalt ve çimenlik sahalar gibi
özelliklerin dokusu, düzgün olup yeknesak bir görüntü sağlar.
Ormanlık sahalar gibi kaba satıhlı hedefler veya gayri muntazam
yapılar, kaba dokuda bir görüntü verirler. Radar görüntülerinin
kıymetlendirilmesinde doku, özelliklerin ayırt edilmesinde önemli
rol oynayan bir unsurdur
Şekil-115
Düzgün ve kaba dokudaki hedefleri (sol)
ve cisimlerin gölgelerini (sağ) içeren görüntüler
(6) GÖLGE:
Özellikle dikey görüntüler üzerindeki cisimlerin gölgesi, onların
nisbi yüksekliğini ve profil görüntüsünü sağladıkları için
kıymetlendirmeye yardım eden bir unsurdur. Örneğin dikey bir
görüntüdeki bir köprünün tipi, gölge yardımıyle kolayca tesbit
edilebilmektedir. Bununla beraber gölge, bazı durumlarda
cisimlerin görünüşünü kapattığı için kıymetlendirme olanağını
azaltmakta veya yok etmektedir. Özellikle radar görüntülerinde
topoğrafik yapının veya yeryüzü şekillerinin kıymetlendirilmesinde
fayda sağlayan bir unsurdur.
Şekil-116
Göl ve ilişkili olduğu cisim ve mahalleri içeren görüntü
Şekil-117
Görüntü analiz sistemi
Şekil-118
Orijinal (sol) ve geliştirme işlemi uygulanmış (sağ) görüntüler
Görüntünün dönüştürülmesi safhasındaki işlemler, görüntüyü geliştirme
safhasındaki işlemlere benzemektedir. Bununla beraber, görüntü
geliştirme sadece bir kanallı (bandlı) veriye uygulanırken, görüntünün
dönüştürülmesi işlemleri çok banlı görüntülere tatbik edilmektedir.
Çıkarma, ekleme, çarpma ve bölme gibi aritmetik işlemlerin icra edilmesi
sonuçunda, orijinal bandlar çok daha iyi görünüş veren veya bazı
özelliklerin ön plana çıktığı yeni bir görüntüye dönüşür.
Görüntüyü sınıflandırma ve analiz safhasında; sayısal tanıma ve verideki
her bir pixeli sınıflandırma işlemleri yapılır. Sınıflandırma çok bandlı veri
setlerine (A) tatbik edilir ve bu işlemle görüntüdeki herbir pixel parlaklık
değerlerinin istatistiki özelliklerine bağlı olarak özel bir sınıfa veya bir
konuya (B) atanır. Sayısal sınıflandırma için değişik metodlar mevcut
olup “Supervised” ve “Unsupervised” olarak adlandırılan sınıflandırmalar
yaygın olarak kullanılmaktadır.
Şekil-119
Veriyi sınıflandırma
Yukarıda özet olarak ifade edilen 4 safhaya ilişkin detaylı bilgiler
aşağıdaki parağlarda açıklanmıştır.
Şekil-120
Bir sensör tarafından algılanmış mozaik tipi görüntü
Şekil-121
Gözlenen parlaklık değerleri
Düzeltme işlemi, herbir banddaki tüm pixel değerlerinden, belirlenen
herbir bandın gözlenen asğari değerinin çıkarılması ile yapılmaktadır.
Bu metod, özelliklerin yapacağı yansıma faraziyesine dayanmaktadır.
Şayet atmosfer açık ise dağılma sıfır olmayacak bir değerde çok
küçüktür. Şayet gözlenen değerler sıfırdan çok büyükse, sorun
atmosferik dağılmadan kaynaklanmıştır.
Görüntüler üzerindeki parazitler (gürültüler), sensörün gayrimuntazam
algılama veya cevap verme kabiliyeti ve/veya veri kaydı ve
aktarımındaki hatalar nedeniyle meydana gelmektedir. Görüntüler
üzerindeki bu parazitler, şeritler (bandlar) ve düşen hatlar şeklindedir.
Bu parazitler, görüntünün geliştirilmesi veya sınıflandırma safhalarına
ilişkin işlemlere geçmeden önce giderilmelidir.
Şekil-122
Şeritler ve düşen hatlar şeklindeki parazitleri içeren görüntüler
Şekil-123
Geometric registration işlemleri
Düzeltilmiş görüntü
Orijinal görüntü
Şekil-124
Nearest neighbour metodu örneklemesi
“Bilinear ınterpolation” metodu örneklemesinde, orijinal görüntüden
alınan 4 pixelin ağırlıklı ortalaması alınır ve yeni pixel mevkiilerine
apadte edilir. Ortalama işlemleri sonuçunda orijinal pixeller değişir ve
görüntü çıktısının tamamiyle yeni olan sayısal değerleri üretilir. Bu
husus arzu edilmemekle beraber, tayfsal tabana dayalı sınıflandırma
gibi uygulama ve analizlerde en iyi sonuçu sağlar.
Düzeltilmiş görüntü
Orijinal görüntü
Şekil-125
Bilinear Interpolation metodu örneklemesi
Düzeltilmiş görüntü
Orijinal görüntü
Şekil-126
Cubic convulation metodu örneklemesi
b. GÖRÜNTÜYÜ GELİŞTİRME:
Geliştirme işlemleri, görüntünün daha anlaşılmasını ve klasik
kıymetlendirmesini kolaylaştırmak için yapılmaktadır. Sayısal
görüntülerin avantajı, görüntüdeki sayısal pixel değerlerinin ustalıkla
yönetilmesine olanak sağlamasıdır.
Her nekadar aydınlatma ve atmosferin etkileri ve sensörün özellikleri
radiometric düzeltme ile giderilse de, görüntü görerek yapılacak
kıymetlendirmeye tam olarak hazır değildir. Uydu platformlarındaki
uzaktan algılama sensörleri, hedef/zeminin yaydığı enerjiyi
birleştirecek tarzda dizayn edilmişlerdir. Orman, çöl, kar ve su gibi
muhtelif aralıklardaki hedeflere, elektromanyetik tayfın verdiği
cevaplar çok değişiktir. Bu sebepden tüm hedeflerin optimum
parlaklığını ve kontrastlığını sağlayan generik radiometric düzeltme
yoktur. Böylece, herbir görüntü için parlaklık değerleri aralığının ve
dağılımının ayrı ayrı ayarlanması gerekmektedir.
Ham görüntülerde, sayısal değerlere (umumiyetle 8 bit veya 256 renk
seviyeli) ilişkin uygun aralıkların küçük bir kısmını içeren faydalı
bilgiler bulunmaktadır. Kontrastlığı geliştirmek , orijinal değerlerin
değiştirilmesini kapsamaktadır. Daha uygun aralıkların kullanılması
ile hedef ve onun bulunduğu zemin arasındaki kontrastlık farkı
arttırılmaktadır. Kontraslığın geliştirilmesi konusunun daha iyi
anlaşılmasına ilişki anahtar, görüntülere ait histogram konseptinin
bilinmesidir.
Şekil-127
Görüntü ve histogramı
Histogram, görüntü kapsamındaki parlaklık değerlerini belirten bir
grafiktir. Parlaklık değerleri (0-255) grafiğin x ekseni, bu değerlerin
herbiri için oluşan frekanslar ise grafiğin y ekseni üzerinde
gösterilmiştir. Histogram üzerinde grafiksel olarak gösterilmiş
görüntüye ait sayısal değerlerin aralıkları, arzu edilen şekilde
düzenlenerek, görüntünün kontraslık durumu geliştirilmektedir.
Görüntünün kontrastlığını ve detaylarını geliştirmek için bir çok farklı
teknik ve metod mevcuttur. Bunlardan en basiti “Linear contrast
stretch” olarak bilinmektedir.
Linear contrast stretch metodu, görüntünün asgari ve azami parlaklık
değerlerine ait alt ve üst sınırların bir histogram üzerinde
gösterilmesini sağlamaktadır. Yapılan uygulama sonuçunda görüntü
tüm mesafeyi dolduracak tarzda esner. Aşağıdaki örnek histogramda
asgari değer 84 azami değer ise 153’dür. İkisi arasındaki 69 seviyelik
fark, 256 seviyelik tüm aralığın 1/3’ünden daha azdır. Linear stretch
uygulaması ile, bu küçük seviye farkı doğrusal olarak 0-255 değerleri
arasını tam dolduracak tarzda yayılır.
Orijinal
Stretched
Şekil-128
Linear contrast stretch
Şekil-129
Aşırı kontrastlıktaki orijinal görüntü (sol) ve
Linear contrast stretch uygulanarak kontraslık seviyesi geliştirilmiş görüntü (sağ)
Orijinal
Stretched
Şekil-130
Histogram-equalized stretch
“Spatial filtering”, görüntünün geliştirilmesi için kullanılan diğer bir
metoddur. Görüntüdeki özelliklerin kendilerine özgü mekansal
frekanslara dayalı olarak, göze batacak veya gizlenecek tarzdaki
görünümlerini sağlamak için mekansal filitreler (Spatial filtering)
kullanılmaktadır. Mekansal frekans , görüntünün dokusu konsepti ile
ilişkilidir.
Şekil-131
Filitreleme işlemi
“Low-pass filter” tekniği, radar görüntüleri gibi benzer tondaki tek düze
görüntü sahalarını geliştirmek ve görüntü üzerindeki parazit vb. küçük
detayları azaltmak için kullanılmaktadır.
Şekil-132
Low-pass filter uygulanmış görüntü
Şekil-133
Directional veya Edge detection filter uygulanmış görüntü
c. GÖRÜNTÜYÜ DÖNÜŞTÜRME:
Görüntüyü dönüştürme (Image transformation); çok bandlı bir
görüntünün veya farklı zamanlarda aynı bölgeyi içerecek şekilde
algılanan 2 veya daha fazla görüntü bandlarının yönetimini
kapsamaktadır. Her iki tarzda da, iki veya daha fazla kaynaktan alınan
verilerden yeni bir görüntü üretilir. Böylece, muhtelif özelliklerin veya ilgi
alanlarını kapsayan yeni görüntünün, orijinal görüntülerden daha iyi
olarak görünmesi sağlanır.
Temelde görüntünün dönüştürülmesi, aritmetik işlemlere dayanmakta
olup, “Image subtraction” olarak adlandırılmış bir teknikle yapılmaktadır.
Bu teknik, farklı tarihlerde algılanan görüntüler arasındaki meydana
gelmiş değişiklerin ortaya çıkarılmasını sağlar. Geometrik olarak
rektifiye edilmiş iki görüntüden birincisindeki pixelin parlaklık değeri,
ikincisindeki aynı pixelin parlaklık değerinden çıkarılır. Takiben 0-255
renk seviyesinin ortalaması olan orta gri tondaki 127 sabit değeri
eklenerek uygun farklıklıktaki yeni görüntü üretilir. Bu tip görüntü
dönüşümü, yerleşim sahalarındaki değişikliklerin ve yok olan orman
alanlarının belirlenmesinde kullanılmaktadır.
Şekil-134
Image subtraction
Şekil-135
Kanada (sol) ve Cebelitarık bölgesindeki (sağ) bitki örtüsü görüntüleri
(Cebelitarık görüntüsündeki parlak sahalar, sağlıklı bitkileri göstermektedir)
Şekil-136
Temel elemanların analizi (bandları indirgeme)
Şekil-137
Sayısal görüntüyü sınıflandırma ve thematic map (B)
Sınıflandırma ve analiz için, “bilgi sınıfları” ve “tayfsal sınıflar”
arasındaki farkın bilinmesi gerekmektedir. Bilgi sınıfları; farklı ürün
çeşitleri, orman tipleri ve kaya tipleri gibi jeolojik yapı bilgilerini
kapsamaktadır. Tayfsal sınıflar ise, verinin farklı tayfsal bandlardaki
parlaklık değerlerini temsil eden pixel gruplarını içermektedir.
Sınıflandırma, verideki tayfsal sınıflar ile ilgi duyulan özelliğe ait bilgi
sınıfının karşılaştırılması ile yapılmaktadır.
Görüntüyü sınıflandırmada; tek bir görüntü veri seti, muhtelif
zamanlarda algılanmış birçok görüntü veya yükseklik değerleri gibi
ilave bilgilerden istifade edilir. Sınıflandırma için yaygın olarak
kullanılan “Supervised classification” ve “Unsupervised classification”
olarak adlandırılmış 2 metod bulunmaktadır.
Supervised sınıflandırma, analizcinin kontrolunda uygulanan bir
metoddur. Bu metodda, analizci tarafından tanınan veya hava
fotoğrafları, yer bilgileri veya haritalar gibi diğer kaynaklardan
sağlanan bilgilerin yardımı ile tesbit edilen paternleri veya arazi örtüsü
özelliklerini temsil eden pixeller seçilir. Tesbit edilen paterne göre
bilgisayar benzer özellikleri ortaya çıkararak sınıflandırmayı yapar.
Birkaç özelliğin sınıflandırması istendiğinde bu metod kullanılmalıdır.
A= Su
B= Ziraat
C= Kaya
Şekil-138
Supervised sınıflandırma
Sayısal Numaralar
(DN)
Tanıma sınıfları
A= Su
B= Ziraat
C= Kaya
Algoritma
Tayfsal Sınıflar
Şekil-139
Unsupervised sınıflandırma
Supervised sınıflandırma, unsupervised sınıflandırma sonucunda
üretilen veri setlerini de kullanabilmektedir. Özellikle çok büyük veri
setlerinin sınıflandırılmasında her iki sınıflandırma metodunun
beraberce kullanılması en iyi neticeyi vermektedir. Müşterek
kullanımda unsupervised sınıflandırma ile temel sınıflar ortaya
çıkarılırken, takiben yapılacak supervised sınıflandırma ile
unsupervised sınıflandırma ile tesbit edilmiş sınıfların alt kısımları da
belirlenmektedir.
Şekil-140
Veri entegrasyonu
Farklı zamanlarda algılanan görüntülerin bütünleştirilmesi ile, dönem
içersinde meydana gelen değişiklikler tesbit edilmektedir. Muhtelif
çözümlemelere sahip görüntülerin biraraya getirilmesi ile, çeşitli
uygulamalara imkan sağlanmaktadır. Yüksek mekansal çözümlemeli bir
veri ile, düşük mekansal çözümlemeli bir verinin bir araya getirilmesi
sonuçunda; görüntüdeki mekansal detaylar keskinleşmekte ve
özelliklerin ayırımı kolaylaşmaktadır. Örneğin SPOT görüntülerinden 10
metre çözümlemeli pankromatik bir görüntü ile 20 metre çözümlemeli
çokbandlı bir görüntü bütünleştirildiğinde, elde edilen yeni görüntünün
mekansal çözümlemesi 10 metre olmakta ve detaylar gelişmektedir.
Şekil-141
Bütünleştirilmiş 10 ve 20 metre Bütünleştirilmiş çok bandlı optik veri
çözümlemeli SPOT görüntüsü ve radar görüntüsü
Şekil-142
3 boyutlu perspektif görünüş
Şekil-143
Coğrafik Bilgi Sistemi (GIS)
BÖLÜM – 4
UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI
Uzaktan algılama sensörleri, özel amaçlar için dizayn edilmiştir. Optik sensörler,
tayf bandlarındaki verileri algılarken, radar sensörleri microwave band
kapsamındaki verileri algılarlar. Herbir uygulamanın kendine özgü; tayfsal,
mekansal ve zamansal çözümleme gereksinimi bulunmaktadır.
Tayfsal çözümleme, elektromanyetik tayf üzerinde kaydedilen verinin band
aralığına veya mesafesine işaret eder. Bandların hassasiyeti hedeflere göre
değişmektedir. Örneğin bitkilere karşı, görünen dalga uzunluğundaki
pankromatik band hassas değilken, Infrared band hassastır.
Mekansal çözümleme, görüntüdeki detayların görünebilirliğini ifade etmektedir.
Sulak alan haritaları, fiziki coğrafyayı içeren bölgesel haritalardan daha hassas
mekansal çözümlemeye ihtiyaç gösterirler.
Zamansal çözümleme ise, görüntüler arasındaki algılama fasılasını
belirtmektedir. Tekrarlanan ve sık sık meydana gelen petrol sızıntısı, orman
yangını ve denizdeki buz kütlelerinin hareketi, zamansal veriye dayalı
uygulamalarla belirlenmektedir. Ürünleri tanıma ve sulak alanların yönetimi gibi
konuların uygulanması için mevsimsel görüntülere, jeolojik yapıyı haritalama
uygulamaları için ise sadece bir kere algılanan görüntülere ihtiyaç
duyulmaktadır. Diğer tarafdan, görüntünün işlenmesi ve süratle kullanıcıya
ulaştırılmasında zaman önemli bir kriterdir. Sensörlerin dünya üzerindeki aynı
noktayı tekrar algıladıkları zaman periyodu (revisit time) da uygulamaları
etkileyen diğer bir faktördür. Optik sensörler, hedeflerin görünüşünü etkileyen
bulutluluk şartları ile sınırlıdır. Dünya üzerindeki tropik bölgeler için bulutluluk
hemen hemen daimi bir etkendir. Diğer tarafdan kutup bölgeleri için solar
aydınlatmanın zamanı, göz önüne alınacak bir faktördür. Radar sensörü ise,
buluta ve sise nüfuz ettiğnden her hava şartında, gündüz ve gece görüntü
sağlayan güvenilebilir bir veri sağlamaktadır.
Uzaktan algılama verilerine dayalı muhtelif uygulamalar için genelde birden
fazla sensörün algıladığı görüntüye ihtiyaç duyulmaktadır. Muhtelif veri
kaynaklarının kombinasyonundan oluşturulan yeni veri, uygulamanın daha
başarılı olmasını sağlamaktadır.
Sivil ve askeri kesimin gereksinimlerine yönelik uzaktan algılama uygulamaları
birbirinden farklıdır. Bununla beraber askeri ihtiyaçlara ilişkin uygulamalar bazı
sivil uygulama konularını da içermektedir.
Şekil-144
Ürün tipleri haritaları (sol 2 şekil)
fırtına nedeniyle hasara uğramış ürün bölgesi (Sağ)
Şekil-145
Yol boyunca kesilen ağaçları gösteren radar ve optik sensör görüntüleri
Şekil-146
Orman örtüsünü içeren radar görüntüsü ve orman tipleri haritası
Şekil-147
Hyperspectral görüntü ve arazi örtüsü haritası
Şekil-148
Devam eden yangın ve yanmış ormanlar
Şekil-149
Radar görüntüsü üzerindeki taş tabakaları ve jeolojik yapı haritası
Hava NOAA
Fotoğrafı Görüntüsü
Radar
Görüntüsü
Şekil-150
Sel baskınına ilişkin muhtelif sensör görüntüleri
Şekil-151
Buz kütlelerini içeren görüntüler
ARAZİ ÖRTÜSÜ VE KULLANIMINA YÖNELİK UYGULAMA ÖRNEKLERİ
Şekil-152
Arazi kullanımına ilişkin görüntüler
Şekil-153
Arazi örtüsüne ilişkin görüntüler
Şekil-154
Kanadanın sınıflandırılmış arazi örtüsü haritası
HARİTACILIK UYGULAMA ÖRNEKLERİ
Şekil-155
Muhtelif haritacılık uygulamaları
Şekil-157
Muhtelif okyanus ve sahil yönetimi uygulamaları
TAHMİNİ
DERİNLİKLER
0-1 m 6-9 m
1-2 m 9-12 m
2-4 m >12 m
4-6 m
Şekil-158
İran’ın Bander Abbas bölgesine ilişkin olarak hazırlanmış bathmetry haritası
Şekil-159
Ağlarla kamufle edilmiş cisimlerin muhtelif bandlar ve
kombinasyonları üzerindeki görünüşleri
Şekil-160
Infrared yansıtıcı boya kullanılarak gizlenmiş bir tankı içeren
muhtelif bandlardaki görüntüler
Değişiklikleri içeren
görüntü
Şekil-161
Yol kavşağı ve Hava meydandaki değişiklikler
Şekil-162
Görüntü haritası
Bakış noktası
Şekil-163
Perspektif görünüşü de içeren Görev planlama uygulaması
Şekil-164
Sayısal arazi yükseklik verisi (DTED)
Şekil-165
Çok bandlı görüntü ve DTED’den oluşturulan Perspektif görünüş
GÖRÜNTÜ BİLGİLERİ
M7 çok bandlı
Mayıs 1993, GSD: 5m
Kırmızı : 0.91-1.02 micron
Mavi : 0.59-0.63 micron
Yeşili : 0.49-0.53 micron
YÜKSEKLİK BİLGİLERİ
DTED, Seviye 1
Şekil-166
Bir meydana ilişkin olarak hazırlanmış perspektif görünüş
Şekil-167
Arazi sınıflandırması yapılmış görüntü
Yangın
Sahası
Pasifik
Yangın
Sahası
Pasifik
Şekil-168
Yangın bölgesi hasar değerlendirmesi
Şekil-169
Petrol kuyuları yangınını içeren görüntüler
Vaca
Dağları
Sacramento
Nehri
Sel
kontrol
Bölgesi
Şekil-170
Sel baskını değerlendirmesine ilişkin görüntüler
EK-A
YANSIMA YÜZDESİ
Siyah Toprak
Dağ tepeleri
Kuru verimli
ORMAN YAPRAKLI ORMAN
Kalker, Kil
Dalga
Kuru kum
Kumlu tın
Taze Kar
İç Sular
Yaş Kil,
Uzunluğu
Toprak
(µm) KIŞ YAZ KIŞ YAZ
(1) (2) (3)
0.40 15.0 83.0 35.7 11.8 6.4 2.2 1.7 3.3 3.9 5.1
0.45 9.1 82.0 47.5 15.0 6.8 2.3 1.8 4.1 4.8 6.2
0.50 7.0 79.8 55.8 18.6 7.7 2.6 1.6 5.0 6.0 8.3
0.55 5.4 77.5 62.2 23.2 9.0 2.9 3.1 8.8 13.4 16.8
0.60 6.0 75.6 66.7 27.3 9.8 3.0 2.8 7.8 10.1 19.6
0.65 2.7 73.5 69.7 28.1 10.7 3.6 2.2 7.7 8.4 19.3
0.70 1.7 71.0 71.8 29.0 16.5 4.1 5.9 14.0 17.6 31.5
0.75 1.1 68.5 73.2 30.6 20.4 4.6 14.4 23.9 39.7 46.0
0.80 0.9 68.5 74.4 31.8 24.4 5.9 17.2 28.4 51.6 54.0
0.84 0.8 63.0 75.3 34.1 27.0 7.1 18.9 30.5 54.2 56.4
(1) Kuru çimenli çayırı da içerir (2) Islak çimeni de içerir (3) Olgunlaşmış tarla mahsüllerini de içerir
YANSIMA DEĞERLERİ
DALGA UZUNLUĞU YERLEŞİM
(Micron) TOPRAK SAHASI SU
0.485 71 103 67
0.56 30 45 22
0.66 33 51 17
0.83 64 42 10
1.65 104 58 4
2.215 39 35 3
11.45 144 146 128
EK-A
MİNERALLERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE
TAYFSAL YANSIMA DEĞERLERİ VE PROFİLLERİ
EK-A
MİNERALLERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE
TAYFSAL YANSIMA DEĞERLERİ VE PROFİLLERİ
EK-A
MİNERALLERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE
TAYFSAL YANSIMA DEĞERLERİ VE PROFİLLERİ
EK-A
MİNERALLERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE
TAYFSAL YANSIMA DEĞERLERİ VE PROFİLLERİ
EK-A
MİNERALLERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE
TAYFSAL YANSIMA DEĞERLERİ VE PROFİLLERİ
EK-A
MİNERALLERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE
TAYFSAL YANSIMA DEĞERLERİ VE PROFİLLERİ
EK-A
MİNERALLERİN MUHTELİF DALGA UZUNLUKLARINA GÖRE
TAYFSAL YANSIMA DEĞERLERİ VE PROFİLLERİ
EK-B
ASKERİ AMAÇLI
GÖRÜNEN BANDDAKİ MİLLİ GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SEVİYELER
( Visible National Imagery Interpretability Rating Scale (NIIRS)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 1
• Orta büyüklükteki liman tesisini tesbit ve/veya büyük bir hava meydanındaki pist ve
taksirutları belirlemek
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 2
• Hava meydanındaki büyük bir hangarı tesbit
• Büyük sabit radarları tesbit (AN/FPS 85, CUBRA, DANE, PECHORA, HENHOSE)
• Askeri talim sahalarını tesbit
• Yol paternine dayalı SA-5 güdümlü mermi mevziini teşhiş ve tüm mevziin
konfigurasyonunu belirlemek
• Deniz tesislerindeki büyük binaları tesbit (Atelyeler, İmalat binaları)
• Büyük binaları tesbit (Hastahane Fabrika)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 3
• Tüm büyük uçakların kanat yapısını teşhis (Düz, Ok, Delta) (707, CONCORD, BEAR)
• Radarları ve SAM mevzilerindeki güdüm sahalarını teşhis
• Helikopter iniş sahalarını tesbit
• Mobil güdümlü mermi üslerindeki destek vasıtaların varlığını/yokluğunu tesbit
• Limandaki büyük harp gmilerinin tipini teşhis (Kruvazör, yardımcı ve ticari gemiler)
• Trenleri veya demiryolu üzerindeki katarları tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 4
• Tüm büyük avcı uçak tiplerini teşhis (FENCER, FOXBAT, F-15, F-14))
• Büyük münferit radarları antenlerini tesbit (TALL KING)
• Paletli vasıtaları, sahra topcusu büyük nehir geçme techitatı grup halindeki tekerlekli
vasıtaların genel tiplerini teşhis
• Açık güdümlü mermi silo kapısını tesbit
• Orta büyüklükteki deniz altıların baş şeklini tesbit (ROMEO, HAN, Type 209, ECHOII)
• Demiryolu rayları, münferit vasıtaları, kontrol kulesi, makas kontrol noktalarını teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 5
• Vasıtaya veya treylere monteli radarları teşhis radarları antenlerini tesbit (TALL KING)
• Taktik SSM sistemlerini tipini teşhis (FROG, SS-21, SCUD)
• Kamufle edilmemiş SS-25 güdüm sistemlerindeki TEL ve ve güdüm destek venlerini
ayırmak
• KIROV, SOVREMENNY, KIEV, SLAVA, MOSKVA, KARA VEYA KRESTA sınıfı harp
gemilerindeki hava arama radarlarını (TOP STEER veyaTOP SAIL) teşhis
• Münferit demiryolu vasıtalarının tipini (Gondol, düz kutu) ve/veya lokomotif tiplerini
(buharlı, dizel) teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 6
• Küçük ve orta helikopter modellerini ayırmak (HELIX A/B/C, HIND D/E, HAZE A/B/C)
• EW/GCA/ACQ Radarlarının anten şekillerini teşhis (parabolik, dikdörtgen, köşeli)
• Orta ebatlardaki paletli vasıtaları teşhis
• SA-6, SA-11ve SA-17 güdümlü mermileri birbirinden ayırmak
• SA-N-6 ve SLAVA sınıfı harp gemilerindeki dikey lançerleri teşhis
• Otomobillerin sedan veya station wagon tiplerini teşhis
EK-B
ASKERİ AMAÇLI
GÖRÜNEN BANDDAKİ MİLLİ GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SEVİYELER
( Visible National Imagery Interpretability Rating Scale (NIIRS)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 7
• Av uçaklaarını teşhis (FULCRUM, FOXHOUND)
• Limanları gemilerdeki bordo iskelesini, elektronik venlerdeki havalandırma bacalarını
teşhis
• Vasıtalara monte edilmiş antitank güdümlü mermilerini tesbit ( BMP-1 üzerindeki
SAGGER)
• Güdümlü mermi depo kapılarındaki menteşe mekanizmasını ve kontrol silolarının
detaylarını tesbit
• KIROV, KARA, KRIOV tipi harp gemileri üzerindeki münferit torpito tüplerini teşhis
• Demiryolu bağlantılarını teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 8
• Bombarduman uçakları üzerindeki perçinleri teşhis
• Horn ve W tipi antenleri tesbit (BACKTRAP ve BACKNET)
• Elde taşınan SAM’ları teşhis ( SA-7/14, REDEYE, STINGER)
• Güverteye monteli vinçlerin kablolarını tesbit
• Vasıtaların ön çamındaki silecekleri teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 9
• Uçak gövdesine bağlanmış slotları ayırtetmek
• Anten kanopileri hat bağlantısını sağlayan küçük seramik izalator fincanlarını teşhis
• Vasıtaların plakalarını teşhis
• Güdümlü mermi kısımları üzerindeki vida ve civataları teşhis
• 1-3 inç çapındaki halatların örgüsünü teşhis
• Demiryolu bağlantı materyalini tesbit
SİVİL AMAÇLI
GÖRÜNEN BANDDAKİ MİLLİ GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SEVİYELER
(Civil National Imagery Interpretability Rating Scale (NIIRS)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 0
• Engeller veya çok zayıf çözümleme nedeniyle görüntü kıymetlendirilememektedir
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 1
• Arazi kullanımı sınıflarını birbirinden ayırt etmek (İskan, ziraii, orman, su ve çıplak arazi)
• Orta ebatlarladaki liman tesislerini tesbit
• Büyük meydanlardaki taksirut ve pisti ayırt etmek
• Büyük sahalardaki drenaj paternlerini teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 2
• 160 acre’den daha büyük sulama yapılan tarlaları teşhis
• Büyük binaları tesbit (Hastahane Fabrika)
• Büyük otoyol sistemleri üzerindeki yonca yaprağı gibi yol paternlerini teşhis
• Buz kırıcı deniz vasıtalarını tesbit
• 300 fitden daha büyük gemilerin dümen suyunu tesbit
EK-B
SİVİL AMAÇLI
GÖRÜNEN BANDDAKİ MİLLİ GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SEVİYELER
(Civil National Imagery Interpretability Rating Scale (NIIRS)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 3
• 160 acre’den daha büyük tarlalarda sürülme izlerini tesbit
• İskan bölgelerindeki münferit binaları tesbit
• Demiryolu hatları üzerindeki tren katar halindeki demiryolu araçlarını tesbit
• Seyrüsefer yapılabilen dahili su yolları üzerindeki mavunaları teşhis
• Tabii ormanları ve meyva bahcelerini birbirinden ayırt etmek
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 4
• Ambarlar, silolar ve evleri gibi çiftlik binalarını teşhis
• Demiryolu tasnif sahalarındaki demiryolu hatlarını saymak
• Yerleşim sahalarındaki basketbol, tenis ve voleybol sahalarını tesbit
• Demiryolu rayları, münferit vasıtaları, kontrol kulesi, makas kontrol noktalarını teşhis
• Çimenlik arazideki jip izlerini tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 5
• Münferit demiryolu vasıtalarının tipini (Gondol, düz kutu) ve/veya lokomotif tiplerini
(buharlı, dizel) teşhis
• Vasıta depolama binalarını tesbit
• Kamp ve eğlence mahallerindeki çadırları teşhis
• İğne yapraklı ve yayvan yapraklı ağaçları birbirinden ayırt etmek
• Otlaklardaki fil, gergedan ve zürafa gibi büyük hayvanları tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 6
• Narkotik madde içeren bitki örtüsünü tesbit
• Mısır, soya fasulyası ürünleri ve buğday, yulaf gibi küçük taneli tahılları ayırt etmek
• Otomobillerin sedan veya station wagon tiplerini teşhis
• Yerleşim sahalarındaki münferit telefon / elektrik direklerini teşhis
• Çıplak arazi üzerindeki ayak izlerini tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 7
• Pamuk tarlalarındaki yetişmiş pamuğu teşhis
• Münferit demiryolu bağlantılarını teşhis
• Merdivenlerdeki basamakları tesbit
• Orman kesimi sonuçundaki ortaya çıkan kütük ve kayaları tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 8
• Domuz yavrularını saymak
• Asfalt kaplı satıhlar üzerine çizilmiş işaretleri teşhis
• Otobüs/kamyonların plakalarını teşhis
• Münferit çam fidanlarını teşhis
• Su reservelerindeki münferit zambakları teşhis
• Vasıtaların ön çamındaki silecekleri teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 9
• Buğday, yulaf ve arpa gibi küçük ürünlerin başaklarını teşhis
• Tel örgü çitlerindeki münferit tel örğülerini teşhis
• Demiryolu bağlantı materyalini tesbit
• Çam ağaçlarındaki iğne yapraklı dalları münferiden teşhis
EK-B
RADAR
GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SINIF SEVİYELERİ
(Radar National Imagery Interpretability Rating Scale (IIRS)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 0
• Engeller veya çok zayıf çözümleme nedeniyle görüntü kıymetlendirilememektedir
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 1
• Park sahalarındaki uçakları tesbit
• Sık ağaçlık sahalarda büyük seyreltmeyi tesbit
• Liman tesisindeki iskele ve atelyeleri tesbit
• Birbirinden ayırt edimeksizin karayolu veya demiryolu gibi ulaşım şebekesini tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 2
• Büyük bombarduman ve nakliye uçaklarını tesbit (BLACKJACK, CAMBER, COCK,
707, 747)
• Büyük array tipi antenlere sahip radarları teşhis (HEN, HOUSE, DOG HOUSE)
• Askeri tesislerdeki bina paternlerini ve mevzii konfigurasyonunu tesbit
• SSM lançer mevzilerini tesbit (ICBM)
• Şilep veya tanker gibi büyük ticari gemileri tesbit
• Atletizm stadyumlarını teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 3
• Orta büyüklükteki uçakları tesbit (FENCER, FLANKER, CURL, COKE, F-15)
• Yuvarlak binaya monte edilmiş 12 metre capındaki çanak anteni içeren ORBITA
mevziini teşhis
• Askeri tesislerdeki araç koruma duvarlarını tesbit
• SAM, SSM veya ABM sabit güdümlü mermi mevzilerindeki araç ve techizatı tesbit
• Orta ebaddaki şileplerin güverte üstü yapısını tesbit
• Orta ebaddaki (6 hatlı) demiryolu tasnif sahasını teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 4
• Büyük ebatlı helikopter ve orta ebaddaki sabit kanatlı uçakları ayırt etmek HALO,
CRUSTY)
• Tesisler ve komuta postaları arasındaki kablo hatlarını tesbit
• Motor bakım tesislerindeki münferit vasıtaları tesbit
• Güdümlü mermi üstlerindeki yapılardaki kayar çatıların açık veya kapalı olduğunu ayırt
etmek
• Kare tarzında başı bulunan ROPUCHA sınıfı çıkarma vasıtasını (LST) teşhis
• Demiryolu / karayolu ilişkin tüm köprüleri tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 5
• Tüm orta sınıf helikopterleri ayırt etmek (HIND, HIP, HAZE, HOUND, PUMA, WASP)
• Gelişmiş TWIN EAR antenini tesbit
• Nehir gecme techizatını ve orta/ağır zırhlı araçları ayırt etmek (MTU-20, T-62 MBT)
• SS-25 RTP güdümlü mermi sistemindeki güdüm destek techizatını tesbit
• SSN tipi harp gemilerinin baş şekli, uzunluk / genişlik farkını ayırt etmek
• Demiryolu vagonları arasındaki mesafeyi tesbit ve vagon adedini belirlemek
EK-B
RADAR
GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SINIF SEVİYELERİ
(Radar National Imagery Interpretability Rating Scale (IIRS)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 6
• Sabit kanatlı av uçaklarını ayırt etmek (FENCER, FLANKER)
• BAR LOCK / SIDE NET radar mevziilerindeki antenleri ayırt etmek
• Kücük askeri destek vasıtalarını ayırt etmek (UAZ-69, UAZ-469 araçları ve T-72, T-80
tankları)
• KRESTA II (CG), KRESTA I (CG), YANKEE I, DELTA I, KIRAV II (FFG) sınıfı harp
gemilerinden havalanan helikopterleri ayırt etmek
• Düz veya gondol tipi vagonlar üzerindeki yükü tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 7
• Küçük avcı uçak tiplerini teşhis (FISHBED, FITTER, FLOGGER)
• Taretli, paletli Zırhlı personel taşıyıcı ve orta tankları ayırt etmek (BMP-1/2, T-64)
• SA-2 mevzilerindeki lancer üzerindeki güdümlü mermiyi tesbit
• KRIVAK I/II tipi harp gemilerinin baş tarafına monteli güdüm sistemini ve KRIVAK III
tipi harp gemilerini baş tarafına monte edilmiş silah taretlerini ayırt etmek
• Yerleşim sahaları veya askeri tesislerdeki sokak lambalarını tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 8
• HIND ve HIP tipi helikopterleri ayırt etmek
• FAN SONG E güdümlü mermi kontrol radarı ve FAN SONG F radarındaki parabolik
çanak antenleri ayırt etmek
• SA-6 güdümlü mermi mevziindeki techizatı teşhis
• Demiryolu tank tipi vagonları üzerindeki havalandırma kapaklarını teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 9
• Büyük uçaklara uygulanmış ana modifikasyonları tesbit ( Atış, pod)
• EW, GCA ve ACQ radarlarındaki anten şekillerini teşhis
• Tekerlekli veya paletli zırhlı personel taşıyıcıları üzerindeki taret ve silahları teşhis
(BTR-80, BMP-1/2, MT-LB, M-113
• SA-3 güdümlü mermisi üzerindeki ileri kanatçıkları teşhis
EK-B
INFRARED
GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SEVİYELER
(Infrared National Imagery Interpretability Rating Scale (NIIRS)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 1
• Büyük meydanlardaki pist ve taksirutları ayırt etmek
• Sık ağaçlık sahalarda 1 kilometre kareden daha büyük seyreltmeyi tesbit
• Açık denizlerdeki uçak gemisi, super tanker ve KIROV tipi gemileri tesbit
• 1 kilometre kareden daha büyük bataklıkları tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 2
• Büyük uçakları tesbit (C-141, 707, BEAR, CANDID, CLASSIC)
• Yerleşim sahalarındaki hastahane ve fabrika gibi büyük binaları tesbit
• Sık, seyrek ağaçları ve açık alanları ayırt etmek
• SS-25 üslerindeki bina ve yolları teşhis
• Askeri ve ticari limanları ayırt etmek
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 3
• Büyük ve küçük tip uçakları ayırt etmek (C-141, 707, BEAR, A300, AIRBUS / A-4,
FISHBED, L-39)
• Termik takat kaynaklarındaki kazan dairesi, baca faaliyetlerini teşhis
• Büyük hava erken ihbar radarlarını tesbit
• Büyük askeri garnizonlardaki eğitim sahalarında kullanılan vasıtaların izlerini tesbit
• SA-5 lgüdümlü mermi kompleksindeki tesisleri teşhis
• 200 metreden daha büyük şilep ve tankerleri ayırt etmek
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 4
• Küçük av uçaklarının kanat konfigurasyonunu teşhis (FROGFOOT, F-16, FISHBED)
• İskan sahalarındaki 50 metre çapından daha küçük transformotorleri tesbit
• Elektronik tesislerdeki 10 metre çapından daha büyük dome’ları tesbit
• Askeri garnizonlardaki vasıtaların termik faaliyetini tesbit
• Askeri garnizonlardaki SS-25 MSV’nin termik faaliyetini tesbit
• Büyük ticari gemilerdeki kapalı ambar kapaklarını teşhis
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 5
• Tek ve ikiz kuyruklu av uçaklarını ayırt etmek ( FLOGGER, F-16, TORNADO / F-15,
FLANKER, FOXBAT)
• Tenis kortlarını teşhis
• Büyük Radyo role metal kafes direklerini teşhis
• Koruma duvarları içindeki zırhlı vasıtaları tesbit
• SA-10 mevziindeki elektronik kuleyi tesbit
• 200 metreden daha büyük ticari gemilerin baca tipini teşhis (kare, yuvarlak, oval)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 6
• Dizel lokomotiflerinin termik faaliyetini teşhis
• FIX FOUR ve FIX SIX mevzilerindeki anten şekillerini ayırt etmek
• Tank ve zırhlı personel taşıyıcılardaki termik faaliyeti ayırt etmek
• 2 raylı ve 4 raylı SA-3 lançerlerini ayırt etmek
• Denizaltılardaki güdümlü mermi tüpü kapaklarını teşhis
EK-B
INFRARED
GÖRÜNTÜ KIYMETLENDİRMESİNE YÖNELİK SEVİYELER
(Infrared National Imagery Interpretability Rating Scale (NIIRS)
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 7
• MIG-23 FLOGGER uçaklarının yer taarruz ve önleme tiplerini ayırt etmek
• Otomobillerin sedan veya station wagon tiplerini teşhis
• Radyo role kulelerindeki 3 metre çapından daha küçük çanak antenleri teşhis
• SA-6 mevzilerindeki güdümlü mermi aktarma vinçlerini teşhis
• 2 raylı ve 4 raylı SA-3 lançerlerini ayırt etmek
• İskelelerdeki bağlama techizatını (baba) tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 8
• Radar antenlerinin dikey ve yatay desteklerini teşhis
• Tank taretleri kapalı kapılarını tesbit
SINIFLANDIRMA SEVİYESİ 9
• Av uçakları üzerindeki giriş panellerini teşhis
• BIRDS EYE ve BELL LACE antenlerini ayırt etmek
• Zırhlı vasıtalar üzerindeki taret kapaklarının menteşelerini teşhis
• SA-2/CSA-1 güdümlü mermileri sistemindeki komuta güdüm antenlerini teşhis
EK-C
GENEL BİLGİ TİPLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN UZAKTAN ALGILAMA
UYGULAMALARI
UYGULAMA GENEL BİLGİ TİPLERİ
1. ANTLAŞMALARI İZLEME • Kimyasl ve biolojik silah üretimi,
depolanması ve testi
• Klasik silah üretimi
• Klasik kuvvetler
• Güdümlü füzeler kolaylıkları
• Orta menzilli nüklear güdümlü mermiler
• Güdümlü mermi taşıyıcıları ve lançerler
• Nüklear denizaltılar
• Bombardıman üsleri nüklear başlık
depoları
• Nüklear silah üretimi, depolama ve test
• Stratejik güdümlü mermi üretimi
2. SİLAHLARIN KONTROLU • Kimyasal ve biolojik silahların üretimi,
depolanması ve testi
• Klasik silahların üretimi
• Güdümlü füzeler
• Orta menzilli nüklear füzeler
• Güdümlü füze taşıyıcıları ve lançerleri
• Nüklear enerji üretim merkezleri
• Nüklear başlık depolama sahaları
• Nüklear silahların üretimi, depolanması
ve testi
• Stratejik füze üretimi
• Silah sevkiyatı ve depolama
3. SİLAH ETKİNLİKLERİ • Endüstriyel tesisler
• Askeri techizat
• Askeri tesisler
• Oşinografik faktörler
4. BELİRTİ VE İKAZLAR • Askeri techizat
• Askeri tatbikatlar ve intikaller
• Askeri tesisler
5. İHTİMALİYET PLANLAMASI • İniş pistleri ve yol şeritleri
• Meydanlar
• Helikopter iniş ve atma bölgeleri
• Endüstriyel tesisler
• Ulaşım hatları
• Askeri tesisler
• Oşinografik faktörler
• Denizaltı ve satıh gemileri dağılma yerleri
• Topoğrafik faktörler
6. HEDEF TESBİT VE İSTİHBARAT • Meydanlar
• Endüstriyel tesisler
• Ulaşım hatları
• Askeri techizat
• Askeri tesisler
• Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
EK-C
GENEL BİLGİ TİPLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN UZAKTAN ALGILAMA
UYGULAMALARI
UYGULAMA GENEL BİLGİ TİPLERİ
7. MUHAREBE SAHASI • İniş pistleri ve yol şeritleri
İSTİHBARAT HAZIRLIKLARI • Helikopter iniş ve atma bölgeleri
• Ulaşım hatları
• Askeri techizat
• Askeri tesisler
• Oşinografik faktörler
• Demiryolu techizatı ve kolaylıkları
• Topoğrafik faktörler
8. TATBİKAT DESTEĞİ • Helikopter iniş ve atma bölgeleri
• Ulaşım hatları
• Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
9. HARİTALARI • Ulaşım hatları
GÜNÇELLEŞTİRME • Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
10. HARİTA DESTEĞİ • Ulaşım hatları
• Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
11. GÖRÜNTÜ HARİTALARI • Ulaşım hatları
ÜRETİMİ • Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
12. AMPİBİK TAARRUZ • Helikopter iniş ve atma bölgeleri
PLANLAMASI • Ulaşım hatları
• Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
13. TAARRUZ VE DARBE GÖREV • Meydanlar
PLANLAMASI • Endüstriyel tesisler
• Ulaşım hatları
• Askeri techizat
• Askeri tesisler
• Demiryolu techizatı ve depolama
14. HAVA ULAŞTIRMA GÖREV • İniş pistleri ve yol şeritleri
PLANLAMASI • Meydanlar
• Helikopter iniş ve atma bölgeleri
15. UÇUŞ EĞİTİM YARDIMCILARI • Helikopter iniş ve atma bölgeleri
• Ulaşım hatları
• Helikopter iniş ve atma bölgeleri
16. ELEKTRONİK VE MUHABERE • Topografik faktörler
PLANLAMASI
17. DENİZALTI VE SATIH • Askeri tesisler
MUHAREBE PLANLAMASI • Oşinografik faktörler
18. DENİZ SİLAH ATIŞ DESTEĞİ • Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
EK-C
GENEL BİLGİ TİPLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN UZAKTAN ALGILAMA
UYGULAMALARI
UYGULAMA GENEL BİLGİ TİPLERİ
19. DENİZ GÜDÜMLÜ FÜZE • Ulaşım hatları
DESTEĞİ • Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
20. OŞİNOGRAFİK • Oşinografik faktörler
ARAŞTIRMALAR
21. BARINAK, LİMAN VE DEMİRLEME • Ulaşım hatları
KAPASİTESİ ANALİZİ • Oşinografik faktörler
22. LOJİSTİK İSTİHBARATI • Ulaşım hatları
• Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
• Maden çıkarma sahaları
23. NÜKLEAR, BİOLOJİK VE • Kimyasl ve biolojik silah üretimi,
KİMYASAL SİLAH ANALİZLERİ depolanması ve testi
• Nüklear silah üretimi, depolanması
ve testi
• Stratejik füze üretimi
• Güdümlü mermi üretimi ve test
kolaylıkları
• Test kolaylıkları ve atış sahaları
24. MOBİL GÜDÜMLÜ MERMİ • Ulaşım hatları
SAHASI LİMİTLERİ • Topoğrafik faktörler
• Bitki analizi
25. ÖZEL HAREKATLAR VE • Uçak pistleri ve yol şeritleri
ÖZEL HARP DESTEĞİ • Meydanlar
• Helikopter iniş ve atma bölgeleri
• Ulaşım hatları
• Askeri techizat
• Askeri tesisler
• Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
26. ARAŞTIRMA VE TAHLİYE • Topografik faktörler
GÖREVİ PLANLAMASI • Helikopter iniş ve atma sahaları
27. BÜYÜKELÇİLİK TESİSLERİNİ • İniş pistleri ve yol şeritleri
KORUMA VE GİZLİLİK • Helikopter iniş ve atma bölgeleri
PLANLAMASI • Ulaşım hatları
• Oşinografik faktörler
• Koruyucu kamuflaj faaliyeti
• Topoğrafik faktörler
28. MUHARİP OLMAYAN • Uçak pistleri ve yol şeritleri
UNSURLARI TAHLİYE HAREKATI • Meydanlar
• Helikopter iniş ve atma bölgeleri
• Ulaşım hatları
• Oşinografik faktörler
• Topoğrafik faktörler
EK-C
GENEL BİLGİ TİPLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN UZAKTAN ALGILAMA
UYGULAMALARI
UYGULAMA GENEL BİLGİ TİPLERİ
29. EMNİYETLİ SAHA ANALİZİ • Uçak pistleri ve yol şeritleri
• Ulaşım hatları
• Nüfus dağılımı
• Topoğrafik faktörler
• Bitki analizi
30. ÖZEL FAALİYET BÜROLARI • Endüstriyel tesisler
DESTEĞİ • Ulaşım hatları
• Askeri tesisler
31. ZİRAAT ANALİZİ • Bitki sulama
• Bitkisel üretim
• Ürün depolama
• Bitki stresi
• Hastalık ve zarar yönetimi
32. ORMANCILIK • Kenevir üretimi
• Yangın analizi
• Orman envanteri
• Bitki haritacılığı
• Hastalık ve zarar yönetimi
• Tekrar ormanlaştırma
33. ÇEVRESEL PLANLAMA • Toprak yönetimi
• Ulaşım hatları
• Yağmur gölleri
• Topoğrafik faktörler
• Su yönetimi
34. ÇEVRESEL TAHRİP • Asit yağmuru
• Hava kirliliği
• Yağmur ormanları
• Yağmur gölleri
• Toprakları koruma
• Toprak harfiyatlı madencilik
• Termal kirlenme
• Toksit atıkları
• Su kirlenmesi
35. UYUŞTURUCUYA KARŞI KOYMA • Uyuşturucu hava koridorları
DESTEĞİ • Uyuşturucu ürün analizi
• Uyuşturucu ekim özellikleri
• Uyuşturucu üretim tesisleri
• Uyuşturucu nakli ve depolama tesisleri
36. FELAKETE YARDIM • Tabii felaket hasar değerlendirmesi
• Ulaşım hatları
EK-C
GENEL BİLGİ TİPLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN UZAKTAN ALGILAMA
UYGULAMALARI
UYGULAMA GENEL BİLGİ TİPLERİ
37. EKONOMİK ANALİZ • Meydanlar
• Su baskınlarını kontrol projeleri
• Endüstriyel tesisler
• Maden çıkarma sahaları
• Stratejik kaynaklar
• Ulaşım
• Su kaynakları
38. BÖLGESEL ETÜDLER • Endüstriyel tesisler
• Ulaşım hatları
• Maden sahaları
• Topoğrafik faktörler
• Bitki analizi
• Stratejik kaynaklar
39. LASER, MICROWAVE VE IŞIN • Test kolaylıkları ve menziller
HÜZMESİ ANAZİ
40. MÜHENDİSLİK ÇALIŞMALARI • Sel baskınlarını kontrol projeleri
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ KLASİK KUVVETLER
İLGİLİ UYGULAMALAR Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Silahların kontrolu ve antlaşmaları izleme ile ilgili özel askeri tesisleri
teşhis
• Stok seviyeleri ve seviyelerdeki değişiklikleri belrlemek için materyel
ve techizat stoklarını analiz
• Depolanan silahlar ve hasarları ile ilgili faaliyeti analiz
• Birlik hareketleri ve tesislere yerleşim faaliyetini analiz
• Taktik birliklerin toplanma sahalarını tesbit
GENEL BİLGİ TİPİ NÜKLEAR DENİZALTILAR
İLGİLİ UYGULAMALAR Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Denizaltı üslerinde ve inşaa tesislerindeki nüklear denizaltıların
adedini ve tipini teşhis
• Denizaltı inşaa ve tamir tesislerindeki termal sinyalleri analiz
GENEL BİLGİ TİPİ NÜKLEAR ÜRETİM
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Üçüncü Dünya ülkelerindeki Takat kaynakları dahil nüklear reaktörleri
ve ilgili tesisleri teşhis
• Nüklear tesisler ile ilgili yeni inşaatları tesbit
• Mevcut nüklear tesislerdeki göze batan faaliyeti tesbit
GENEL BİLGİ TİPİ SİLAH SEVKİYATI VE DEPOLAMA
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Klasik silah üretim tesislerini teşhis
• Silah üretim tesisleri ile ilişkili depolama sahaları ve ulaşım şebekesini
teşhis
• Depolama sahalarının depolama seviyesini analiz
• Depolama sahaları ile ilişkili demiryolu, gemi ve kara nakil vasıtalarını
teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ KİMYASAL VE BİOLOJİK SİLAH ÜRETİMİ, DEPOLANMASI VE TESTİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu, Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Kimyasal ve biolojik döküntüleri birimsel tayf sinyallerden tesbit
• Kimyasal ve biolojik tesislerin hacimli depolama kolaylıklarını teşhis
• Kimyasal ve biolojik harp materyani teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ KLASİK SİLAH ÜRETİMİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu, Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Tank, uçaksavar, zırhlı araç , cephane ve patlayıcı madde üreten
tesisleri teşhis
• Askeri silah depolama kolaylıklarını teşhis
• Depolama seviyesini belirlemek için depolama kolaylıklarını analiz
GENEL BİLGİ TİPİ GÜDÜMLÜ FÜZELER
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu, Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Füze üretim tesislerini teşhis
• Üretim tesisleri ile ilgili depolama kolaylıklarını teşhis
• Depolama kolaylıklarındaki depolama seviyesi analizi
• Depolama sahası ile ilgili nakliye kolaylıklarını teşhis
(Demiryolu, gemi, vasıta)
• İntikal sahaları ve bombarduman üslerindeki güdümlü füze faaliyetini
tesbit
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ ORTA MENZİLLİ NÜKLEAR FÜZELER
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu, Antlaşmaları izleme
BİLGİ • Gizlenmiş silah depolarının mevkiini tesbit
• Kamuflaj, gizleme ve aldatma önlemlerini tesbit
GEREKSİNİMLERİ • Nüklear başlık depolarını tesbit
• Güdümlü mermi üretim tesislerini teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ GÜDÜMLÜ MERMİ TAŞIYICILARI VE LANÇERLERİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu, Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Güdümlü mermi taşıyıcıları ve lançerlerin mevkii ve üretim
tesislerini teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ NÜKLEAR BAŞLIK DEPOLAMA (BOMBARDUMAN ÜSLERİ)
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu, Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ağır bombarduman üslerini teşhis
• Ağır bombarduman üslerindeki nüklear başlık depolama
sahalarını teşhis
• Depolama sahalarındaki faaliyetin seviyesini analiz
GENEL BİLGİ TİPİ NÜKLEAR SİLAH ÜRETİMİ, DEPOLAMA VE TEST
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu, Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Nüklear silah üretim ve ilişkili depolama tesislerini teşhis
• Askeri garnizonlar, üsler ve intikal birlikleri ile ilişkili nüklear
silah depolarını teşhis
• Nüklear ve nüklear ile ilişkili göze batan ve gizli faaliyetleri
teşhis
• Test sahalarındaki yeni kraterleri teşhis
• Test hazırlıklarını tesbit
• Test alanlarındaki nüklear radyasyon kirliliğini tesbit
GENEL BİLGİ TİPİ STRATEJİK GÜDÜMLÜ MERMİ ÜRETİMİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Silahların kontrolu, Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Özel sahalardaki roket motorları ve harp başlığı üretim
tesislerini teşhis
• Üretim tesisleri ile ilişkili depolama sahalarını teşhis
• Özel sahalar dışındaki diğer üretim faaliyetlerini tesbit
GENEL BİLGİ TİPİ ASKERİ TATBİKATLAR VE İNTİKAL
İLGİLİ UYGULAMALAR Belirti ve ikazlar, Antlaşmaları izleme
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Askeri tesislerde, demiryolu sahalarında ve meydanlarda artan
kıta toplulukları ve faaliyeti tesbit
• Garnizonlardaki techizat hareketlerini tesbit
• Eğitim ve manevra sahalarında artan faaliyetin seviyesini tesbit
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ ULAŞIM HATLARI
İLGİLİ UYGULAMALAR Amfibik taarruz planlaması, Taarruz ve darbe görev planlaması,
İhtimaliyet planlaması, Felakete yardım, Büyükelçilik tesislerini
koruma ve gizlilik planlaması, Tatbikat desteği, Çevresel planlama,
Görüntü haritaları üretimi, Muharebe sahası istihbarat hazırlıkları,
Lojistik istihbarat desteği, Haritaları günçelleştirme, Harita desteği,
Mobil güdümlü mermi sahası limitleri, Muharip olmayan unsurları
tahliye harekatı, Barınak/liman/ ve demirleme kapasitesi analizi,
Emniyetli saha analizi, Özel faaliyet büroları desteği, Deniz
güdümlü füze desteği, Özel harekatlar ve özel harp desteği,
Hedef tesbit istihbarat
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Kamuflaj faaliyetleri analizi
• İnşaat faaliyetleri analizi
• Otoyol küprülerini teşhis
• Demiryolu köprülerini teşhis
• Sular üzerindeki geçiş yerlerini teşhis
• Asli ve tali karayollarını teşhis
• Yol satıh malzemesinin analizi
• Demiryollarını teşhis
• Dahili su yolları ve kanalları teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ UÇAK PİSTLERİ VE YOL ŞERİTLERİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Hava ulaştırma görev planlaması, İhtimaliyet planlaması, Büyükelçilik
tesislerini koruma ve gizlilik planlaması, Ulaşım sahası istihbarat hazırlığı,
Uçuş eğitim yardımcıları, Muharip olmayan unsurları tahliye harekatı,
Emniyetli saha analizi, Özel harekatlar ve özel harp desteği
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Sınırları ve ebatları teşhis
• Değişimi analiz
• Buz ve kar analizi
• Toprağın içerdiği nem analizi
• Yüzeydeki gayri muntazamlıkları tanıma
• Satıh materyalini analiz
• Bitki analizi
• Giriş ve çıkış rotalarını tanıma
GENEL BİLGİ TİPİ MEYDANLAR
İLGİLİ UYGULAMALAR Hava ulaştırma görev planlaması, Taarruz ve darbe görev planlaması,
İhtimaliyet planlaması, Ekonomik analiz, Uçuş eğitim yardımcıları, Muharip
olmayan unsurları tahliye harekatı, Emniyetli saha analizi, Özel harekatlar
ve özel harp desteği, Hedef tesbit ve istihbarat
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Pistlerin, taksirutların ve park sahalarının adet, istikamet ve satıh
materyalini tanımak
• İnşaat faaliyetlerini tanıma
• Uçaksavar (AAA) ve satıhtan havaya atılan güdümlü mermi (SAM)
savunmasını tesbit
• Hangarlar, tamir kolaylıkları ve diğer ana binaları teşhis
• POL tanklarını ve yakıt kolaylıklarını teşhis
• Güç kaynaklarını teşhis
• Uçak dağılma sahaları ve sığınakları teşhis
• Hava trafik kontrol harekat binaları / bunkerleri, radar ve muhabere
elektroniğini de içeren komuta kontrol kolaylıklarını teşhis
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ HELİKOPTER İNİŞ VE ATMA SAHALARI
İLGİLİ UYGULAMALAR Hava ulaştırma görev planlaması, Ampibik taarruz planlaması,
İhtimaliyet planlaması, Büyükelçilik tesislerini koruma ve gizlilik
planlaması, Uçuş eğitim yardımcıları, Ulaşım sahası istihbarat hazırlığı,
Muharip olmayan unsurları tahliye harekatı, Araştırma ve kurtarma
görev planlaması, Özel harekatlar ve özel harp desteği
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Sınırları ve ebatları teşhis
• Değişimi teşhis
• Engelleri tesbit
• Satıh yoğunluğu analizi
• Yüzeydeki gayri muntazamlıkları tanıma
• Satıh materyalini analiz
• Bitki analizi
• Giriş ve çıkış rotalarını tanıma
GENEL BİLGİ TİPİ ASKERİ TESİSLER
İLGİLİ UYGULAMALAR Denizaltı ve satıh muharebe planlaması, Taarruz ve darbe görev
planlaması, İhtimaliyet planlaması, Belirtiler ve ikazlar, Muharebe
sahası istihbarat hazırlıkları, Özet faaliyet büroları desteği, Özel
harekatlar ve özel harp desteği, Hedef tesbit ve istihbarat, Silah
etkinlikleri
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Muharebe sahası analizi (patlama)
• Muharebe sahası analizi (termal ışın)
• Kamuflaj perdesini teşhis
• İnşaat faaliyeti analizi
• Aldatmayı teşhis
• Yanıltıcı boyayı teşhis
• Materyal tiplerini analiz
• Tabii bitki kamuflajını analiz
• Denizaltı inşaatı tamir alanlarına ilişkin termal sinyalleri teşhis
• Termal sinyalleri analiz
• Bitki analizi
GENEL BİLGİ TİPİ ASKERİ TECHİZAT
İLGİLİ UYGULAMALAR Taarruz ve darbe görev planlaması, Belirti ve ikazlar, Muharebe sahası
istihbarat hazırlıkları, Özel harekatlar ve özel harp desteği, Hedef tesbit
istihbarat, Silah etkinlikleri
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Hava muharebe konuş ve kuruluşu tesbit
• Muharebe sahası analizi (patlama)
• Kamuflaj perdesini teşhis
• Sahte tesisleri teşhis
• Yanıltıcı boyayı teşhis
• Elektronik konuş ve kuruluşu tesbit
• Harekli techizatı teşhis
• Kara muharebe konuş ve kuruluşu tesbit
• Güdümlü mermi konuş ve kuruluşu tesbit
• Tabii bitki kamuflajını analiz
• Deniz muharebe konuş ve kuruluşu tesbit
• Satıhdan havaya güdümlü mermi (SAM) konuş ve kuruluşu tesbit
• Uzay sistemlerini teşhis
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ ENDÜSTRİYEL TESİSLER
İLGİLİ UYGULAMALAR Taarruz ve darbe görev planlaması, Ekonomik analiz, Bölgesel etüdler,
Özel faaliyet buro desteği, Hedef tesbit ve istihbarat, Silahların etkinlikleri
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Muharebe sahası analizi (patlama)
• Muharebe sahası analizi (termal ışın)
• Kamuflaj faaliyeti analizi
• Kamuflaj perdesini teşhis
• İnşaat faaliyeti analizi
• Aldatmayı teşhis
• Yanıltıcı boyayı teşhis
• Materyal tiplerini analiz
• Maden çıkarma ve üretim tesislerini teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ GÜDÜMLÜ MERMİ ÜRETİM VE TEST TESİSLERİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Nüklear, Biolojik ve kimyasal silah analizi
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Atmosferik hareketi tesbit
• İnşaat faaliyetini analiz
• Yakıt lekelerini analiz
• Saha kraterlerini analiz
• Materyal tiplerini analiz
• Termal sinyalleri analiz
• Bitki stresini analiz
GENEL BİLGİ TİPİ DEMİRYOLU TECHİZATI VE KOLAYLIKLARI
İLGİLİ UYGULAMALAR Taarruz ve darbe görev planlaması, Muharebe sahası istihbarat
hazırlığı
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Tasnif sahaları, tamir kolaylıkları ve aktarma noktalarını teşhis
• Sahte ve kamufle edilmiş demiryolu vasıtalarını teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ OSİNOGRAFİK FAKTÖRLER
İLGİLİ UYGULAMALAR Amfibik taarruz planlaması, Denizaltı ve satıh muharebe planlaması,
İhtimaliyet planlaması, Büyükelçilik tesislerini koruma ve gizlilik planlaması,
Tatbikat desteği, Görüntü haritaları üretimi, Muharebe sahası istihbarat
hazırlıkları, Lojistik istihbarat desteği, Haritaları günçelleştirme, Harita
desteği, Deniz top atışı desteği, Muharip olmayan unsurları tahliye
harekatı, Oşinografik araştırma, Barınak/liman ve açık deniz kapasitesi
analizi, , Deniz güdümlü füze desteği, Özel harekatlar ve özel harp desteği,
Hedef tesbit istihbarat, Silah etkinlikleri
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Bathymetry analizi
• Plaj sınırları ve ebatları analizi
• Plaj kompozisyonunun analizi
• Plaj uyumluluk analizi
• Plajlardaki dağılım ve depolama sahalarını tesbit
• Plaja çıkış rotalarını teşhis
• Denizlerde ışın saçan canlıları analiz
• Akıntı ve girdap analizi
• Tabii ve insan yapısı engelleri teşhis
• Sahillerdeki mayınları tesbit
• Petrol sızıntılarını analiz
• Buz kütlelerinin mevkii, yapısı, kalınlığı ve sıcaklığını teşhis
• Su berraklığını tesbit
• Deniz suyu tuzluluğunu analiz
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ TOPOGRAFİK FAKTÖRLER
İLGİLİ UYGULAMALAR Amfibik taarruz planlaması, İhtimaliyet planlaması, Elektronik ve muhabere
planlaması, Büyükelçilik tesislerini koruma ve gizlilik planlaması, Tatbikat
desteği, Çevresel planlama, Görüntü haritaları üretimi, Muharebe sahası
istihbarat hazırlıkları, Lojistik istihbarat desteği, Haritaları günçelleştirme,
Harita desteği, Mobil güdümlü mermi sahası limitleri, Deniz top atışı
desteği, Muharip olmayan unsurları tahliye harekatı, Bölgesel etüdler,
Emniyetli saha analizi, Deniz güdümlü füze desteği, Araştırma ve kurtarma
görevi planlaması, Özel harekatlar ve özel harp desteği, Hedef tesbit
istihbarat
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Muharebe sahası analizi
• Bitki tiplerini teşhis
• Drenaj paternini teşhis
• İnsan yapısı toprak özelliklerini teşhis
• Yaprak tipi ve yoğunluğu analizi
• Yürüyerek geçilebilen yerleri tesbit
• Çimenleri teşhis
• Seviye ve Meyili teşhis
• Satıhdaki yer sularını teşhis
• Buz ve karı teşhis
• Giriş ve çıkış rotalarını teşhis
• Arazi şekillerini teşhis
• NBC kirliliğini tesbit
• Direk yangınları teşhis
• Meyvelik serbest aralıklı ağaçları teşhis
• Toprak kaymalarını tesbit
• Toprağın nemini analiz
• Toprak tiplerini analiz
• Stresli bitkileri analiz
• Ağaç tiplerini ve yoğunluğunu teşhis
• Su akışını ve gövdesini teşhis
• Sulak alanları teşhis
• Bitki analizi
GENEL BİLGİ TİPİ KORUYUCU KAMUFLAJ FAALİYETİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Büyükelçilik tesislerini koruma ve gizlilik planlaması
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Kamuflaj perdesinin etki analizi
• Bozucu boyanın etki analizi
• Kesilen tabii bitkilerin etki analizi
GENEL BİLGİ TİPİ TEST KOLAYLIKLARI, ATIŞ SAHALARI
İLGİLİ UYGULAMALAR Laser, microwave ve ışın analizi, NBC silah analizi
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ BİTKİ ANALİZİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Mobil güdümlü mermi sahası limitleri, Bölgesel etüdler, Emniyetli
saha analizi
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ağaçların tipi ve yoğunluğunu teşhis
• Yaprakların tipi ve yoğunluğunu teşhis
• Çimen, çalılık ve makileri teşhis
• Ürün tiplerini teşhis
• Meyvelik ve serbest aralıklı ağaçları teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ ÜRÜN SULAMA
İLGİLİ UYGULAMALAR Ziraat analizi
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Sulama metodlarını teşhis (sıralı veya merkezi gibi)
• Sulanan arazileri teşhis
• Su nakil sistemlerini teşhis (borular ve kanallar gibi)
• Sulama suyunun kaynağını teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ ÜRÜN İSTİHSALİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Ziraat analizi
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ürün tipi ve sahayı teşhis
• Toprak tipini teşhis
• Toprağın içerdiği nemi teşhis
• Meyvelikleri veya serbest aralıklarla dikilmiş bitkileri teşhis
• İstihsal analizi ve tahmini rekolte
GENEL BİLGİ TİPİ ÜRÜN DEPOLAMA
İLGİLİ UYGULAMALAR Ziraat analizi
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ürün tipi ve sahayı teşhis
• Ürün tipi ile ilgili depolama kolaylıklarını teşhis (silo, ambar,
açık saha)
GENEL BİLGİ TİPİ ÜRÜN STRESİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Ziraat analizi
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ürün tipini teşhis
• Toprak tipini teşhis
• Nemli toprağı teşhis
• Haşere istilasını teşhis
• Bitki stresi analizi
GENEL BİLGİ TİPİ BİTKİ ZARARLILARI ANALİZİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Ziraat analizi, Ormancılık
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ağaç tipleri ve yoğunluğunu teşhis
• Bitki stresi ve stres paternlerini analiz
GENEL BİLGİ TİPİ HAŞHAS ÜRETİMİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Ormancılık
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Yeni düzeltilmiş sahaları tesbit
• Milli ormanlar içindekdeki küçük ürün sahalarını teşhis
• Tabii bitki kamuflajını ve kamuflaj perdelerini tesbit
• Bitki analizi
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ YANGIN ANALİZİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Ormancılık
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ağaç tiplerini, yoğunluğunu ve sahayı teşhis
• Yangının sebep olduğu hasar sahasını teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ ORMAN ENVANTERİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Ormancılık
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ağaç tiplerini, yoğunluğu ve sahayı teşhis
• Stresli bitkileri teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ TOPRAK YÖNETİMİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Çevresel planlama
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Geniş alanlardaki arazi kullanımını teşhis
• Su ceryanlarını ve gövdesini teşhis
• Arazi formlarını teşhis
• Sulak alanları teşhis
• Ağaç tiplerini ve yoğunluğunu teşhis
• Yaprak tiplerini ve yoğunluğunu teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ SU YÖNETİMİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Çevresel planlama
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Buzul, buz kitleri ve su havzalarını teşhis
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ YAĞMUR ORMANLARININ TAHRİBATI
İLGİLİ UYGULAMALAR Çevresel tahrip
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Ağaçların tipi, yoğunluğu ve tropikal yağmur ormanlarını teşhis
• Arazi üzerindeki orman örtüsünü uzaklaştırmayı teşhis
• Arazi üzerindeki orman örtüsünü uzaklaştıran nedenleri analiz
GENEL BİLGİ TİPİ TOPRAKLARI KORUMA
İLGİLİ UYGULAMALAR Çevresel tahrip
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Toprak tiplerini ve içerdiği nemi teşhis
• Arazi şekillerini teşhis
• Drenaj paternlerini teşhis
• Sulama metodlarını teşhis
• Ürünleri ve ürün ziraati metodlarını teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ TERMAL KİRLİLİK
İLGİLİ UYGULAMALAR Çevresel tahrip
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ UYUŞTURUCU BİTKİ ANALİZİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Uyuşturucuya karşı koyma desteği
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Haşhas, Marijuana ve kokain ekim sahalarını teşhis
• Uyuşturucu bitkilerin üretim seviyesini analiz
• Yokedilen uyuşturucu ürün sahasını teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ UYUŞTURUCU MADDE NAKLİ VE DEPOLAMA SAHALARI
İLGİLİ UYGULAMALAR Uyuşturucuya karşı koyma desteği
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Uyuşturucu bitki ziraatinin yapıldığı sahalardaki hava koridoru
ve iniş yerlerini teşhis
• Uyuşturucu bitki ziraatinin yapıldığı sahalardaki, nehir yükleme
kolaylıklarını teşhis
• Hava koridorları ve nehir kolaylıkları civarındaki bina,
sundurma ve açık depolama sahalarını teşhis
• Hava koridorları ve nehir kolaylıkları ile ilişkili faaliyet seviyesini
teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ TABİİ AFET HASAR DEĞERLENDİRMESİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Felakete yardım
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Depremlerden kaynaklanan arazi çatlaklarını teşhis
• Sel sahalarını teşhis
• Yerleşim sahalarındaki hasarı teşhis
• Ulaşım şebekesindeki hasarı teşhis
• Su ve güç kaynaklarındaki hasarı teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ ULAŞIM
İLGİLİ UYGULAMALAR Ekonomik analiz
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Yolcu ve yük istasyonları, tasnif sahaları ve tamir kolaylıklarını
içeren demiryolu tesislerini teşhis
• Su yolları teminalleri, inşaa sahaları, kuru doklar, nehir ve
okyanus feribotları ve dahili su yollarını teşhis
• Yük ve yolcu otobüs terminalleri, ulaşım kolylıkları ve tamir
tesislerini teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ SU KAYNAKLARI
İLGİLİ UYGULAMALAR Ekonomik analiz
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Kuyu, pınar, nehir, dere, göl ve tuzlu su girişlerini içeren su
ikmal kaynaklarını teşhis
• Endüstriyel atık, toksit madde vb su kirliliği kaynaklarını teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ YERLEŞİM PLANLAMASI
İLGİLİ UYGULAMALAR Ekonomik analiz, Çevresel planlama
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Drenaj paternlerini teşhis
• Yabani hayatı teşhis
• Su akışı ve gövdesini teşhis
• Arıtma kolaylıklarını teşhis
• Arazi şekillerini teşhis
• Yaprak tiplerini ve yoğunluğunu teşhis
• Toprak tiplerini ve içerdiği nemi teşhis
EK-C
BİLGİ GEREKSİNİMLERİNE TATBİK EDİLEBİLEN
GENEL BİLGİ TİPLERİ
GENEL BİLGİ TİPİ MADENCİLİK
İLGİLİ UYGULAMALAR Ekonomik analiz, lojistik istihbaratı
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Demirli ve demirli olmayan cevheri çıkarma faaliyetlerini teşhis
• Kömür, linyit ve turba madencilik faaliyetlerini teşhis
• Metalik olmayan mineral cevheri, ve madencilik faaliyetini
teşhis
• Taş, kum ve çakıl çıkarma galerini teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ STRATEJİK KAYNAKLAR
İLGİLİ UYGULAMALAR Ekonomik analiz, Bölgesel etüdler
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Metalik ve metaelik olmayan minarellerin reservlerini ve
gelişmeleri teşhis
• Demirli olmayan metal üretim tesislerini teşhis
• Petrol reservlerini ve gelişmeleri teşhis
• Petrol rafinerilerini ve depolama sahalarını teşhis
• Kömür reservlerini ve gelişmeleri teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ SEL BASKINLARINI KONTROL PROJELERİ
İLGİLİ UYGULAMALAR Mühendislik çalışmaları
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Drenaj paternini teşhis
• İnsan yapısı toprak özelliklerini teşhis
• Yaprak tipleri ve yoğunluğunu teşhis
• Değişimi ve meyili teşhis
• Arazi şekilleri ve yerleşim sahalarını teşhis
• Ağaç tipleri ve yoğunluğu teşhis
• Topografik ve toprak tipi analizi
• Su cereyanını ve gövdeleri teşhis
GENEL BİLGİ TİPİ NÜFUS DAĞILIMI
İLGİLİ UYGULAMALAR Emniyetli saha analizi
BİLGİ GEREKSİNİMLERİ • Geniş sahalardaki arazi kullanımı analizi
• Yerleşim, banliyo ve kırsal alanlarını teşhis
• Yerleşim birimlerinin yoğunluk analizi