Dış Ticaret İşlemlerinde Karşılaşılan Sorunlar

1
İÇİNDEKİLER
A. DIŞ TİCARET UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR ...................... 5

A.1. GÜMRÜKLERDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR .................................................................. 5
1. Gümrüklerde Mesai Dışı Saatlerdeki Fazla Çalışma Ücreti ..................................... 5
2. Gümrüklerde İşlem Yavaşlığı ............................................................................................. 6
3. Gıda Ürünleri Taşıyan TIR’ların Gümrüklerde Uzun Süre Bekletilmesi .............. 6
4. Deniz Nakliyesinde Konteynırlar Liman Sahasına Girmeden İşlemlerin
Başlatılamaması ........................................................................................................................... 6
5. Gümrük Kapılarındaki Yığılma ........................................................................................... 7
6. Gümrükler Arasında Farklı Uygulamalar........................................................................ 7
7. Parsiyel Yüklemelerdeki Sorunlar..................................................................................... 7
8. ÖTV ve KDV İstisnası Tanınan Gümrük Sahalarına Doğu Karadeniz Bölge
Limanlarının Dahil Edilmemesi................................................................................................ 8
9. KDV İadesine Mesnet Olacak Gümrük Beyannamesi Nüshasının Geç Elde
Edilmesi ........................................................................................................................................... 8
10. Geri Gelen Eşya veya Tamir Amaçlı Geri Gelen Eşya............................................. 8
11. İç Gümrüklere 100 km’den Yakın Olan Sınır Kapılarının Gümrüklerin
İşlemlerinin İç Gümrüklerde Yapılması ............................................................................... 9
12. Gümrüklerden Gelen Kıymet Araştırma Talepleri.................................................... 9
13. Gümrük İdarelerinde Eleman Yetersizliği ................................................................. 10
14. Gümrük Personelinin Yabancı Dil Yetersizliği .......................................................... 10
15. Basitleştirilmiş Usul........................................................................................................... 10
16. İptal Edilen Beyannameler için Usulsüzlük Cezası ................................................ 10
17. Teyit Nüshalarının Gecikmesi ........................................................................................ 11
18. Beyannamelerdeki Hataların Usulsüzlük Olarak Kabul Edilmesi...................... 11
A.2. DAHİLDE İŞLEME REJİMİNDE YAŞANAN SORUNLAR................................................ 12
19. Dahilde İşleme Rejimi Otomasyon Projesinde Dahilde İşleme İzin Belgesi
Kopyası .......................................................................................................................................... 12
20. Dahilde İşleme Rejimi Otomasyon Projesinde Bilge Sistemi............................. 12
21. TEV Tablosunun Oluşturulması..................................................................................... 13
22. Taahhüt Hesaplarının Kapatılması............................................................................... 13
23. Hammadde Sarfiyat Tablosu ......................................................................................... 13
24. Altın İhracatında Fire Oranının Dikkate Alınmaması............................................. 14
25. Dahilde İşleme İzin Belgelerinin Yazılamayan Miktarları .................................... 14
26. Dahilde İşleme Rejimi Otomasyon Konusunda Bilgi Eksikliği ........................... 14
27. Haklı Sebep Hallerinin İspatı ve Uygulanması ........................................................ 15
28. Dahilde İşleme izin Belgesi Süresinin Yetersizliği ve Kapatmanın Zorluğu . 15
29. Dahilde İşleme İzni Kapsamında Ekspertiz/Ayniyat Tespiti............................... 16
30. Dahilde İşleme İzni Kapsamında İndirimli Teminattan Yararlanma Zorluğu16
31. Dahilde İşleme izin Belgesi Olan Mallarda Fiyat Araştırması ............................ 16
32. Gümrük Muayenesi Sırasında Malın GTİP’lerinin Değişmesi.............................. 17
33. Dahilde İşleme İzni Kapsamında Aksesuar İthalatında Aşırı Maliyetler ........ 17
34. İhraç Edilen Malın Geri Gelmesi ................................................................................... 18
35. Dahilde İşleme izin Belgesi Kapsamına Bazı Kuru Yemiş Türlerinin İlave
Edilmesi ......................................................................................................................................... 18
37. İthal Edilen Ürünlerin İhracatındaki Vergi ................................................................ 19
38. Dahilde İşleme izin Belgesi Kapsamındaki Kesintiler ........................................... 20
39. Dahilde İşleme izin Belgesi İşlemlerinde İndirimli Teminat Uygulaması ...... 20
40. Mevcut Dahilde İşleme Rejimi İthal Girdi Kullanımı Teşvik Ediyor ................. 21
A.3. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN DİĞER SORUNLAR..................................................... 22
2
41. Enerji Piyasası Denetleme Kurumu’ndan Alınan İzinlerde İşlemlerin Çok

Uzun Sürmesi.............................................................................................................................. 22
42. Borsa Tescil İşlemleri ....................................................................................................... 22
43. Tebliğ ve Genelgelerde Kullanılan Dil......................................................................... 22
44. TSE Prosedürü..................................................................................................................... 23
45. KDV İadelerinde Noter Tasdiki...................................................................................... 23
46. Geçici İhracat İşlemlerinde Darphane Ayar Tespiti............................................... 23
47. Otomotiv İhracatında Nisbi Aidat................................................................................. 24
48. Damga Resmi ...................................................................................................................... 24
49. Yabancı Plakalı Araçlara Sınırlı Sayıda Giriş İzni Verilmesi ................................ 24
50. Form A Menşe Belgelerinde Mesai Saatleri Sınırlaması....................................... 25
51. Dışarıda Ürettirilmiş El Halısında Referans Fiyat Uygulaması ........................... 26
52. İhracat Belgelerini Onaylayan Kurumların Mekansal Dağılımı.......................... 26
53. Mobilya Sektörünün Tek Elden Yürütülmesi ............................................................ 26
54. Meşe Palamudu Hülasasının Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları
Birliği Kapsamına Alınması..................................................................................................... 27
55. Tarımsal Ürünlerde Mahsup Sistemi Tebliği ............................................................ 27
56. Türk Akreditasyon Kurumu’na İşlerlik Kazandırılması ......................................... 27
57. Özel Faturaların İhracat Kayıtlarında Görünmemesi ............................................ 28
58. CE Uygunluk Belgesinde Makineler İçin Yerli Onaylanmış Kuruluş Yokluğu 28
59. Fındık Üzerine Ar-Ge......................................................................................................... 29
60. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Laboratuarlarında Yaşanan Analiz Sorunları... 29
61. Tahsil Edilemeyen İhracat Alacakları ......................................................................... 30
62. Sahte Bal Sorunu............................................................................................................... 30
63. Tütünlerde İlaç Kalıntısı................................................................................................... 31
64. Kuru İncir İhracatında Uzak Doğu Ülkelerinin Şart Koştuğu Kimyasalların
Piyasada Bulunmaması............................................................................................................ 32
65. Sanayinin İhtiyacı Olan Teknik Ara Eleman Yetersizliği ...................................... 32
66. Mükerrer Analiz .................................................................................................................. 33
B. VERGİ VE TEŞVİKLERE İLİŞKİN SORUNLAR.............................................................. 34
67. İşgücü Maliyetini Arttıran Yüksek Vergi Oranları ................................................... 34
68. İhracata ve Yatırıma Yönelik Teşviklerde Bölgesel Farklılaştırma ................... 34
69. Taze ve Dondurulmuş Su Ürünlerinin Tarımsal İhracat İadesi Kapsamına
Alınması......................................................................................................................................... 35
70. Halı Desen Faturalarında KDV Oranının Yüksekliği ............................................... 35
71. KDV’nin %8’e Çekilmesinden Doğan Sorunlar........................................................ 36
72. Kültür Balıkçılığında ÖTV’siz Mazot Desteği............................................................. 36
73. Taze ve Dondurulmuş Balıkların Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi
Kapsamına Alınması.................................................................................................................. 37
74. Taze Soğutulmuş Balıkların İhracatında Devlet Teşviki ...................................... 37
75. Orkinos Üreticilerinin Su Ürünleri Yetiştiricileri Desteğinden Yararlanması. 38
76. Tavukçuluğa Teşvik İhtiyacı........................................................................................... 38
77. Yem Maliyetlerinin Yüksekliği Nedeniyle Vergi İndirimi ...................................... 39
78. Türk Tütününün Pahalı Hale Gelmesi ......................................................................... 40
79. Biberiye’de KDV İndirimi................................................................................................. 40
80. Yabancı Sermayenin Teşviki .......................................................................................... 40
81. Makine Organize Sanayi Bölgelerinin Oluşturulması İçin Yer Tahsisi ............ 41
82. Organize Tarım Bölgeleri Oluşturulması İçin Yer Tahsisi.................................... 41
83. Fide ve Tohumlardaki KDV Çeşitliliği.......................................................................... 42
84. Sistemlerin Müsaade Ettiği Teşviklerin Sağlanması.............................................. 42
85. 5084 Sayılı Yasa ile Sağlanan Desteklerin Sona Ermesi..................................... 42
86. Fındığın Tümünün İhraç Edilememesi Nedeniyle Destek İhtiyacı.................... 43
87. Hazırlanan Çevre Yönetmelikleri Çerçevesinde Su Ürünleri Üreticilerine Yeni
Potansiyel Alanlar Belirlenmesi ............................................................................................ 43
C. LOJİSTİK VE NAKLİYE SORUNLARI ................................................................................ 45
3
88. İç Nakliye ve Liman Masrafları...................................................................................... 45

89. Kota Uygulaması ................................................................................................................ 45
90. Pilotaj ve Romorkaj Masrafları...................................................................................... 46
91. Schengen Vize Süresi....................................................................................................... 46
92. Eur–1 Belgesi ...................................................................................................................... 46
93. Rusya’da Geçiş Sorunları ................................................................................................ 47
94. Liman-Demiryolu Bağlantıları........................................................................................ 47
95. Alternatif Ulaşım Yollarının Yetersizliği ...................................................................... 47
96. Nakliye Maliyetleri ............................................................................................................. 48
97. Bazı Limanlarımızdaki Ekipman Yetersizliği ............................................................. 48
98. Taşımacılığımızın Balık Ürünleri Açısından Yetersizliği......................................... 49
99. Orkinos Balıklarının Nakliyelerinde Kabotaj Kanunu Engeli............................... 50
100. THY’nin Taşımacılıkta Diğer Ülkelere Oranla Pahalılığı...................................... 51
101. THY’nin Soğuk Hava Depo Ücreti .............................................................................. 51
102. Mermer Bloğu İhracatında Tonaj Ayarlaması...................................................... 52
103. Geçiş Belgelerinin Yetersizliği ve Dağıtımındaki Denge Sorunu .................... 52
D. MALİYETLERE İLİŞKİN SORUNLAR................................................................................. 53
104. Enerji Maliyetleri.............................................................................................................. 53
105. Genel İstihdam Maliyeti ................................................................................................ 53
106. Vasıfsız İşçi Maliyeti ....................................................................................................... 53
107. Aşırı Değerli YTL............................................................................................................... 54
108. Bağkur Primi Kesintilerinde Müteselsil Sorumluluk ............................................ 54
109. Doğal Arı Balı Analiz Belgesinin Yüksek Maliyeti ................................................. 55
110. Vadeli İthalatta Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) Uygulaması
.......................................................................................................................................................... 55
111. Çözücüler (Solvent) İçin ÖTV Alınması.................................................................. 56
E. İHRACATIN FİNANSMANINA İLİŞKİN SORUNLAR................................................. 57
112. Eximbank Kredileri.......................................................................................................... 57
113. Tarımsal İade Destekleri............................................................................................... 57
114. İhracat İadesi Alacakları............................................................................................... 58
115. Bankacılık Sisteminin Geliştirilmiş Kredi Enstrümanları Sağlayamaması .. 58
116. Su Ürünleri İhracatındaki Riskler .............................................................................. 59
117. İhracat İadelerinin Mahsubun Giderleri Düşük Olduğunda Atıl Bir Halde
Bekletilmesi.................................................................................................................................. 60
118. Eximbank Kredilerinin Cazipleştirilmesi .................................................................. 60
119. Ar-Ge Harcamalarının Fonlanması ............................................................................ 61
F. TANITIM VE FUARLARA İLİŞKİN SORUNLAR ............................................................ 62
120. Bireysel Katılımı Özendirilmesi................................................................................... 62
121. Fuar Teşvikleri Destek Oranları.................................................................................. 62
122. Teşvikli Fuarların Geç Açıklanması ........................................................................... 62
123. Fındık Tanıtımı .................................................................................................................. 62
124. BDT’de Türk Malı İmajının Yenilenmesi .................................................................. 63
125. Markalaşma ....................................................................................................................... 63
126. Fuarların Tanıtımı ............................................................................................................ 64
127. Serbest Bölgelerde Fuar Desteği Uygulanmaması ............................................ 64
128. Zeytinyağı Tüketiminde Öncü Ülkelerde Türk Zeytinyağının Tanıtımı ........ 64
G. HEDEF PAZARLARA GİRİŞTE YAŞANAN SORUNLAR ............................................. 65
129. Bazı Ülkelerde Bedel Ödenmeden Vesaik Mukabili Gönderilen Malın
Çekilmesi....................................................................................................................................... 65
130. Kuş Gribi Karantinasının Karar Dışı Sürdürülmesi............................................. 65
131. Ambalajlı Zeytinyağı İhracatında AB Ülkelerinin Yüksek Vergi Oranları..... 66
132. Aflatoksin Kontrolü ......................................................................................................... 66
133. Rusya ve Gürcistan’a İhracatta Ödenen Gümrük Tarifeleri............................. 67
4
134. Ortadoğu Ülkeleri Tarafından İstenilen Belgelerin Çokluğu ............................ 67

135. Polonya’da Transit Geçişlerdeki Zorluk ................................................................... 68
136. AB Uyumunda Plansızlık ............................................................................................... 68
137. Vize Sorunu ....................................................................................................................... 69
5
A. DIŞ TİCARET UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILAN

SORUNLAR
A.1. GÜMRÜKLERDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR
1. Gümrüklerde Mesai Dışı Saatlerdeki Fazla Çalışma Ücreti
Gümrük İdarelerince mesai saatleri dışında yapılan işlemler için 4458 sayılı Gümrük
Kanununun 220 ve 221 inci maddeleri ile Gümrük Yönetmeliği’nin “Fazla Çalışma
Ücretleri” ile ilgili 683’üncü maddesi (a) ve (b) bentleri gereği her türlü ihracat
işlemleri için alınan fazla çalışma ücretleri, maliyet artırıcı unsur olarak
ihracatçılarımızın karşısına çıkmakta ve ihracatçıların elinde olmayan nedenler
dolayısıyla varış ülkesi çalışma saatlerine göre mesai saati sonrası hareket etmek
zorunda olan Ro-Ro ve gemilerin mesai saatleri dışında kalkması nedeniyle her gün
için ihracatçının fazla mesai ücreti ödemek zorunda kalmaktadırlar. Bu fazla çalışma
ücretinin hem ihracatçıdan hem de nakliyeci acente firmasından ayrı ayrı tahsil
edilmesi büyük bir maliyetin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Ayrıca, fazla mesai
ücreti olarak Gümrük Müsteşarlığınca tahsil edilen ücretlerin % 50’sinin Maliye
Bakanlığına aktarılarak bütçeye irat olarak kaydedilmesi de, elde ettiği kazanç
üzerinden her yıl düzenli olarak vergisini ödeyen ihracatçıdan ikinci kez dolaylı
verginin tahsil edilmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında, ülkemizde her
kurum fazla çalıştırdığı personelin mesaisini kendi bütçesinden öder iken, Gümrük
İdarelerinde fazla çalışma ücretinin ihracatçıdan tahsil edilmesi de en çok şikayet
edilen konuların başında yer almaktadır.
Çözüm Önerisi: İhracatın teşviki amacıyla ihracat işlemlerinden alınan bu fazla

çalışma ücretlerinin kaldırılması veya daha makül düzeylere çekilmesi veya Maliye
Bakanlığına aktarılan % 50’lik tutarın kaldırılarak, bu sayede fazla çalışma
ücretlerinde % 50 oranında indirim sağlanması yararlı olacaktır.1
1
DKİB, İMMİB tarafından önerilmiştir.
6
2. Gümrüklerde İşlem Yavaşlığı
Gümrük işlemleri yavaş yürümekte ve gümrük sistemlerinde sık sık oluşan

arızalardan dolayı mesai uygulanmakta ve firmalardan çok yüksek tutarlarda mesai
ücreti alınmaktadır.
Çözüm Önerisi: Mesai sisteminde “vardiya” uygulanmalı ve mesai ücretleri

düşürülmelidir.2
3. Gıda Ürünleri Taşıyan TIR’ların Gümrüklerde Uzun Süre Bekletilmesi
Gıda ürünleri taşıyan TIR'lar, bazı gümrüklerde, özellikle Sarp Gümrük Kapısında
uzun süre beklemek zorunda bırakılmakta, bazan bu süre 3–4 günü bulmaktadır. Bu
da hem maliyeti artırıcı bir unsur olarak ortaya çıkmakta, hem de taahhütler
zamanında gerçekleştirilememektedir.
Çözüm Önerisi: Piliç eti ve yumurta gibi gıda ürünleri taşıyan frigofrik TIR’lara tüm
gümrüklerde geçiş önceliği tanınmalıdır.3
4. Deniz Nakliyesinde Konteynırlar Liman Sahasına Girmeden İşlemlerin

Başlatılamaması
Deniz nakliyesi ile yapılacak ihracatlarda konteynerlar liman sahasına girmeden

işlemlerin başlatılmaması, fazla mesai ödenmek zorunda kalınmasına yol açmakta
ve ihracatçılar üzerine ek maliyet getirmektedir.
Çözüm Önerisi: Kara nakliyesi işlemlerinde olduğu gibi deniz nakliyesi işlemlerinde
de konteyner liman sahasına girmeden önce beyanname açma işlemine izin
verilmesinin sağlanması gerekmektedir.4
2
İTKİB tarafından önerilmiştir.
3
İİB tarafından önerilmiştir.
4
EİB tarafından önerilmiştir.
7
5. Gümrük Kapılarındaki Yığılma
Kara Gümrük Kapılarında yaşanmakta olan yığılmaların özellikle Irak'a yapılan

çimento nakliyesinde olumsuz etkisi yapmaktadır. Demiryolu ağının da yetersiz
olması, ihracatta yaşanan taşımacılık sorununu artırmaktadır.
Çözüm Önerisi: Gümrük kapılarındaki geçişleri hızlandıracak mekanizmaların

devreye sokulması gerekmektedir.5
6. Gümrükler Arasında Farklı Uygulamalar
Gümrükler arasında zaman zaman farklı uygulamalara şahit olunmaktadır. Örneğin

borsa tescil belgesi Gemlik’te istenirken, İzmir’de istenmeyebilmektedir.
Çözüm Önerisi: Tüm gümrüklerde aynı şekilde uygulanacak belli bir

6
standardizasyon oluşturulması yararlı olacaktır.
7. Parsiyel Yüklemelerdeki Sorunlar
Parsiyel Yüklemelerde, nakliyeci firmanın gümrükleme işlemini Serbest Bölgelerde

yapmasının ardından, tırın Serbest Bölgeler Gümrüğünde tekrar açtırılamaması
nedeniyle Serbest Bölge üzerinden ihracat yapmak zorlaşmaktadır.
Çözüm Önerisi: Parsiyel Yüklemelerdeki bu sorunun giderilmesi gerekmektedir. 7
5
OAİB tarafından önerilmiştir.
6
İMMİB, UİB tarafından önerilmiştir.
7
DETKİB, İTKİB tarafından önerilmiştir.
8
8. ÖTV ve KDV İstisnası Tanınan Gümrük Sahalarına Doğu Karadeniz Bölge

Limanlarının Dahil Edilmemesi
26249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/10784 sayılı

Bakanlar Kurulu Kararı ile sadece Ambarlı, Pendik, İpsala, Tekirdağ, Kapıkule,
Hamzabeyli ve Çeşme sınır kapılarındaki gümrüklü sahaları bahse konu yasa
kapsamına alınmış, ancak Doğu Karadeniz Bölgesindeki çıkış kapılarının hiç biri
anılan yasa kapsamına dahil edilmemiştir.
Çözüm Önerisi: Mevcut yasanın, ihracatçılara daha fazla katkı sağlaması için
bölgelerin ve çıkış gümrük kapılarının fiziki şartları gözönünde bulundurularak revize
edilmesi gerekmekte olup, yıllık ortalama 20.000 adedin üzerinde aracın çıkış
yaptığı Bölgemizdeki Trabzon Limanı, Rize Limanı ve Sarp Sınır kapılarının da anılan
yasa kapsamına alınması talep edilmektedir.8
9. KDV İadesine Mesnet Olacak Gümrük Beyannamesi Nüshasının Geç Elde

Edilmesi
Gümrükler arasındaki KDV nüshalarının teyitlerinde gecikme olması nedeniyle

beyannamelerin vergi dairesine zamanında verilememesi ve KDV iadelerinin geç
alınması sorunları yaşanmaktadır.
Çözüm Önerisi: KDV belgelerinde işlemlerin çabuklaştırılarak otomasyon sistemine

geçilmesi yararlı olacaktır.9
10. Geri Gelen Eşya veya Tamir Amaçlı Geri Gelen Eşya
Tamir edilip tekrar gönderilmek veya iade dolayısıyla yurda geri getirilen eşyalarla
ilgili uygulamada prosedürün fazla olması gecikmelere neden olmakta, malların
aylarca antrepolarda beklemesine ve yüksek ardiye bedelleri ödenmesine yol
açmaktadır. Tamir amacıyla geri getirilen eşyalarda yoğun bürokrasi ve maliyet
ihracatçının müşterisi ile ilişkilerinin bozulmasına yol açmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu işlemlerin hızlandırılması gerekmektedir.10
8
DKİB tarafından önerilmiştir.
9
9
11. İç Gümrüklere 100 km’den Yakın Olan Sınır Kapılarının Gümrüklerin

İşlemlerinin İç Gümrüklerde Yapılması
24.03.2006 tarih 26118 sayılı Resmi Gazete’de yayımlan 2006/11 sayılı Başbakanlık
Genelgesi ile ihracat ve ithalata ilişkin gümrük işlemlerini kolaylaştırmak ve kara
sınır kapılarında yaşanan yoğunluk ve gecikmeleri önlemek amacıyla alınan tedbirler
arasındaki “En yakın iç gümrüğe uzaklığı 100 km’ den fazla olan sınır kapılarında
ihracat ve ithalata ilişkin gümrük işlemlerinin 31.12.2006 tarihine kadar devam
edeceği, bu tarihten sonra ise gümrük işlemlerinin iç gümrüklerde yapılacağı", söz
konusu genelgenin bu şekliyle yürürlüğe konulmasının ihracatçıyı ve ihracatımızı
büyük sorunlarla karşı karşıya getirecektir. Yıl sonundan itibaren sınır kapılarında
gümrükleme işlemi yapılmamasının özellikle Edirne’den çıkış yapan taze balık
ihracatçısı firmaların, çıkış işlemlerini Tekirdağ Gümrüğü’nden yapmak zorunda
kalacakları bunun da ihracatçının zaman ve maliyet açısından zararına olacağı
anlaşılmaktadır.
Çözüm Önerisi: Halen yürürlükte bulunan uygulamanın imkan dahilinde tüm

ürünleri kapsaması, ya da taze veya bozulabilir ürünler için devam ettirilmesine
imkan tanınması ve özellikle İpsala Çıkış Gümrük Müdürlüğü’nün bu uygulamadan
muaf tutulması faydalı olacaktır.11
12. Gümrüklerden Gelen Kıymet Araştırma Talepleri
Gümrük Müdürlükleri tarafından İhracatçı Birliklerine gönderilen ihraç ürünlerinin

Kıymet Bedellerinin araştırılmasına ilişkin prosedür ihracatçıları mağdur etmektedir.
Çözüm Önerisi: Gümrük memurları, evraklarda anlaşılamayan bir durum

gördüklerinde, konuyu kısa bir araştırma ile anlamak ya da çözmek yerine eşyayı
muayene veya kıymet tespitine göndermekte, bu durum ihracatçı firmaları sıkıntıya
sokmaktadır. Bu sorunların Gümrük memurları tarafından çözümlenmesi faydalı
olacaktır.12
10
İMMİB, İTKİB tarafından önerilmiştir.
11
12
10
13. Gümrük İdarelerinde Eleman Yetersizliği
Trabzon Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğüne bağlı Trabzon ve Rize Gümrük

Müdürlüklerinde yaşanan eleman eksikliği sorunu ihracat işlemlerinin aksamasına
sebebiyet vermektedir.
Çözüm Önerisi: Bu durumun telafisi açısından Gümrük idaresinin işlem hacmine

paralel olarak personel sayısının da yeterli hale getirilmesi gerekmektedir.13
14. Gümrük Personelinin Yabancı Dil Yetersizliği
Gümrük Personelinin yabancı dil eksikliği gümrük süreçlerini yavaşlatmaktadır.
Çözüm Önerisi: Söz konusu eksikliğin giderilmesi veya yeni personelin istihdam
edilmesi işlemleri oldukça hızlandıracaktır.14
15. Basitleştirilmiş Usul
İhracatta halen Basitleştirilmiş Usulden yararlanılamamakta ve de Kayıt Yoluyla

İhracat İşlemleri uygulanamamaktadır.
Çözüm Önerisi: Özellikle aktarma beyannamelerinin Basitleştirilmiş Kontrol (mavi

hat) kriterine benzer bir muayene şekli ile işleme alınması yararlı olacaktır.15
16. İptal Edilen Beyannameler için Usulsüzlük Cezası
İptal edilen beyannameler için Gümrük idareleri söz konusu ihracat gerçekleşmediği
gerekçesiyle usulsüzlük cezası ile birlikte Damga Resmi de tahsil etmektedir.
Çözüm Önerisi: Oysa böyle durumlarda ihracata konu fatura iptal olmamakta, bir
başka beyanname ile tescil edilerek aynı mallar yine ihraç edilmektedir. Dolayısıyla
ceza gerektiren bir durum oluşmadığı için, ceza kesilmemelidir.16
13
14
İMMİB tarafından önerilmiştir.
15
UİB tarafından önerilmiştir.
11
17. Teyit Nüshalarının Gecikmesi
Teyit Nüshalarının Gümrüklerden, özellikle Çıkış Kapılarından cok geç olarak gelmesi
tescili yapılan Gümrükle Çıkış kapıları arasındaki eksik iletişim ve ağır işleyen
bürokrasi nüshaların geç ulaşmasına ve KDV İstisnasından yararanılacak tutarın
düşük kalmasına neden olmaktadır. Yine beyan tescili kapama işlemleri de ağır bir
şekilde işlemektedir.
Çözüm Önerisi: Teyit nüshaları on-line olarak sisteme düşebilmesinin sağlanması

ve ilgili prosedürün sadeleştirilmesi gerekmektedir.17
18. Beyannamelerdeki Hataların Usulsüzlük Olarak Kabul Edilmesi
Gümrük Beyannamesinde beyan edilen miktar/değer ile gümrük muayene

esnasında tespit edilen miktar/değer arasında %10’u aşmayan beyan farklılıklarına
veya beyanname üzerinde hatalı yazılan alanların değiştirilmesine her defasında
Gümrük Kanunu’nun 241’nci maddesi hükmü gereği usulsüzlük cezası tatbik
edilmesi maliyet arttırıcı unsur olarak ihracatçıların mağduriyetine neden
olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu nedenle, kaçakçılık fiilleri hariç olmak üzere, ürüne bağlı doğal
firelere bağlı olarak veya ürün özelliğinden kaynaklanan durumlar ile kasıt olmayan
durumlarda beyan farklılıklarına cezai işlem uygulanmaması yönünde, Gümrük
Kanununda gerekli uyarlamanın yapılması gerekmekte olup, Gümrük İdarelerince;
fiili ihracattan önce Gümrük Beyannamesi üzerinde ihracatçılar tarafından sehven
yapılabilecek hataların düzeltilmesinde, tevsik edici belgelere istinaden ve sehven
yapıldığı anlaşılan hataların, herhangi bir Usulsüzlük cezası uygulanmadan
sonuçlandırılması ihracatçılarımızın ihraç maliyetlerinde azalmaya neden olacaktır.18
16
UİB, EİB tarafından önerilmiştir.
17
18
DKİB, İTKİB, EİB, İMMİB tarafından önerilmiştir.
12
A.2. DAHİLDE İŞLEME REJİMİNDE YAŞANAN SORUNLAR
19. Dahilde İşleme Rejimi Otomasyon Projesinde Dahilde İşleme İzin

Belgesi Kopyası
Dahilde İşleme Rejimi otomasyon projesi devreye girdiği halde, her beyannameye
Dahilde İşleme izin Belgesi kopyasının eklenmesi zaruri tutulmaktadır.
Çözüm Önerisi: Tüm gümrüklere, Dahilde İşleme İzin Belgesi kopyasının

istenmemesi yönünde tasarruflu yazı yazılması işlemleri oldukça kolaylaştıracaktır.19
20. Dahilde İşleme Rejimi Otomasyon Projesinde Bilge Sistemi
Dış Ticaret Müsteşarlığı-Gümrük bağlantısındaki sorun 2 saatten fazla sürdüğünde

Gümrük “Bilge” sisteminin tescile izin vereceği ve Birliklere beyanname bilgileri
ulaştırılırsa Dahilde İşleme Rejimi Otomasyonuyla ilgili problem yaşanmayacağı
belirtilmiştir. Ancak yapılan denemelerde Dış Ticaret Müsteşarlığı gümrük bağlantısı
kesikken, Bilge sisteminin de Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında tescile
kesinlikle izin vermediği görülmüştür.
Çözüm Önerisi: İhracat ve ithalat işlemlerinin aksamaması için herhangi bir

sebeple Dış Ticaret Müsteşarlığı-Gümrük bağlantısı kesildiğinde Bilge sistemi tescile
izin vermeli, beyannamelerin ihracatçı Birliklerine ulaştırılmasıyla sistemden gerekli
düşümlerin yapılması sağlanmalıdır.20
19
20
13
21. TEV Tablosunun Oluşturulması
Dahilde İşleme İzin Belgesinin kullanımı bittiğinde, tüm belge için oluşan Telafi Edici
Vergi (TEV) tablosunun oluşturulması ve TEV’in hesaplanması uzun süren bir
uğraştır.
Çözüm Önerisi: Dahilde İşleme Rejimi otomasyon projesi çerçevesinde, elektronik

ortamda TEV tablosunun oluşturulup TEV hesaplamasının yapılabilmesi için gerekli
alt yapının Dış Ticaret Müsteşarlığı bilgi işlem tarafından oluşturulması faydalı
olacaktır.21
22. Taahhüt Hesaplarının Kapatılması
Dahilde İşleme İzin Belgelerinin taahhüt hesaplarının kapatılması elektronik

ortamda gerçekleştirilemediğinden, tüm ithalat ve ihracat beyannameleri halen
İhracatçı Birliklerine gönderilmektedir.
Çözüm Önerisi: Taahhüt hesabını kapatma işleminin Dahilde İşleme Rejimi

Otomasyon sürecine en kısa sürede dahil edilmesi gerekmektedir.22
23. Hammadde Sarfiyat Tablosu
Dahilde İşleme Rejimi otomasyonu çerçevesinde, Elektronik ortamda oluşturulan

Hammadde Sarfiyat Tablosunun formatı kullanıcıyı zorlamaktadır.
Çözüm Önerisi: Kullanıcı için kullanımı daha kolay Sarfiyat tablosunun Dış Ticaret
Müsteşarlığı Bilgi İşlem tarafından hazırlanması yararlı olacaktır.23
21
22
23
14
24. Altın İhracatında Fire Oranının Dikkate Alınmaması
Gümrük idareleri tarafından, dahilde işleme izni kapsamında ithal edilen altının has
gramı miktarınca ihracat yapılması istenmekte, fire oranı dikkate alınmamaktadır.
Çözüm Önerisi: Altın işlemeciliğinde de fire mevcuttur ve İstanbul Ticaret Odası

ekpertiz raporlarına göre %2 - %10 aralığındadır. Söz konusu oranın Dahilde
İşleme Rejimi çerçevesinde dikkate alınması gerekmektedir.24
25. Dahilde İşleme İzin Belgelerinin Yazılamayan Miktarları
Dahilde İşleme İzin Belgelerinin Gümrük Beyannamelerinin üzerine yazılması

zorunluluğu nedeniyle, çeşitli sebeplerden dolayı yazılmayan miktarlar Dahilde
İşleme İzin Belgesi’ne saydırılamamaktadır.
Çözüm Önerisi: Eksik miktarların, aynı süreye ilişkin başka Dahilde İşleme İzin
Belgesine kaydırılması suretiyle ihracatın tamamının kullanılabilmesi
25
sağlanmalıdır.
26. Dahilde İşleme Rejimi Otomasyon Konusunda Bilgi Eksikliği
Dahilde İşleme Rejimi otomasyon sisteminde belge kapanması usul ve esasları

konusunda sağlıklı bilgilendirme yapılmamıştır. Hangi süreçlerden geçeceği
anlaşılmamıştır.
Çözüm Önerisi: Gerekli bilgilendirme yapılmalıdır. 26
24
25
26
15
27. Haklı Sebep Hallerinin İspatı ve Uygulanması
Mevzuatta yer alan haklı sebepler dolayısıyla Dahilde İşleme izin Belgesi
taahhüdünü yerine getiremeyen firmaların haklı sebeplerini ispat ederken çıkartılan
çeşitli zorluklar bulunmaktadır.
Çözüm Önerisi: Dahilde İşleme İzin Belgelerine 2005/1 sayılı tebliğin 23. ve 24.
maddesine istinaden haklı sebebe istinaden verilecek ek sürelerde sipariş iptallerine
ilişkin alıcı firma yazılarının Büyükelçilikler bünyesinde görevli Dış Ticaret
Müsteşarlığı temsilcisi veya Konsolosluktan tasdikinin istenmesi ve alıcı firmaların
tazminat davasına maruz kalacakları düşüncesiyle bu yazıları vermekten
çekinmeleri nedeniyle firma yazılarına istinaden işlem yapılabilmesine imkan
tanınması veya gerekli onayın Dış Ticaret Müsteşarlığı veya Birliklerce yapılması ve
ayrıca verilecek makul bir ek sürenin süre bitiş tarihi değil de, firmanın başvuru
tarihinden sonrasını kapsayacak şekilde verilmesi ve o güne kadar ihracat rejimine
göre yapılan ihracatların da bu eski belgelerin taahhütlerine (firma beyanına) göre
Dahilde İşleme izin Belgesi taahhüt hesaplarına sayılması faydalı olacaktır.27
28. Dahilde İşleme izin Belgesi Süresinin Yetersizliği ve Kapatmanın

Zorluğu
Dahilde İşleme izin Belgesi kapatma sürelerinin uzunluğu, Dahilde İşleme İzin
Belgesi geçerlilik süresinin kısa olması, ek süre alma şartlarının ağırlığı, kapama
işlemlerinde gramaj sorunu, malın alım satım ölçü cinsinden kapatılması gerekirken
başka birimlerden kapatma zorunluluğu ihracatçılara ek yükler getirmektedir.
Çözüm Önerisi: Dahilde İşleme izin Belgesine ilişkin prosedürlerin kolaylaştırılması

faydalı olacaktır.28
27
28
16
29. Dahilde İşleme İzni Kapsamında Ekspertiz/Ayniyat Tespiti
Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Genelge ile; Dahilde İşleme İzin
Belgesi ve Dahile İşleme İzni kapsamında ithal edilecek her türlü malın bir şekilde
ayniyat tespiti yapılmadan ithaline izin verilmemektedir. Bu durum, ihracatçının
etiket, kumaş, tela, boya, kimyevi maddeler vs ham ve ara mallarını getirmesi
durumunda ayniyat tespitlerinde çok zaman kaybetmesine neden olacaktır. Mal
işlenerek geri gönderilmesinde de gümrük kapılarının farklı olması nedeniyle
sorunlar çıkmaktadır.
Çözüm Önerisi: Ayniyat tespitlerinde farklı mal gruplarına göre çeşitli uygulamalar
getirilebilir.29
30. Dahilde İşleme İzni Kapsamında İndirimli Teminattan Yararlanma

Zorluğu
Dahilde işleme izni kapsamında yapılan ithalatta, ihracatçılara Dahilde İşleme izin
Belgesi de tanınan avantajların bir kısmı etkin olarak sağlanamamaktadır. Özellikle
teminat mektubunun %10 oranında verilmesi Dahilde İşleme izin Belgesi’ne göre
oldukça meşakkatli ve zaman kaybettiricidir.
Çözüm Önerisi: Dahilde işleme izni kapsamında yapılan ithalatta da indirimli

teminat uygulaması kolaylaştırılmalıdır.30
31. Dahilde İşleme izin Belgesi Olan Mallarda Fiyat Araştırması
Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yapılan ihracatlarda, belge ile ihracattaki
fiyat farkından dolayı fiyat araştırması mekanizmasının işletilmesi, işlemleri
geciktirerek zaman kaybına sebep olmaktadır.
Çözüm Önerisi: İşlemlerin daha hızlı olmasını sağlayacak bir yol bulunması faydalı
olacaktır.31
29
30
31
17
32. Gümrük Muayenesi Sırasında Malın GTİP’lerinin Değişmesi
Gümrüklerden çıkışlarda gümrük muayene memurlarınca yapılan fiziki muayene

sırasında beyannamede yer alandan farklı, ihraç konusu malla hiç bir şekilde
bağdaşmayan GTİP’lerin verilmesi, Dahilde İşleme izin Belgesi kapatmasında
sorunlara neden olmaktadır. Muayene dolayısıyla, özellikle parsiyel yüklemelerde
aracın komple bekletilmesi zaman ve para kaybına sebep olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu tespitlerde daha hassas davranılmasını teminen tedbir

alınması, ihracatçıların menfaatine olacaktır.32
33. Dahilde İşleme İzni Kapsamında Aksesuar İthalatında Aşırı Maliyetler
Fermuar, çıt çıt, tela, kayış gibi aksesuar ithalatında gereğinden fazla prosedür
mevcut olup, bu durum yüksek maliyetler oluşturmaktadır. Örneğin Etiketin kati
ithalatına Gümrük Kanunu’nun 56/2. maddesi gereğince izin verilmemektedir. Bu
nedenle, ancak bir üründe kullanıp ihraç etmek kaydıyla ithal edilebilmektedir.
Fakat ithalatçı firma, yabancı firmanın Türkiye distribütörü veya ortağı ise kati
ithalat yapabilir. Örneğin, Tofaş Fiat’ın etiketini ithal edebilmektedir.
Etiket ithalatına, Türkiye’de üretilip ihraç edilecek ürünlerin üretiminde kullanılmak

kaydıyla Dahilde İşleme İzin Belgesi veya Dahilde İşleme İzni kapsamında izin
verilmektedir.
Bu belgeler kapsamında, çok kalemden biri olarak etiket ithal edilirse, toplam işlem
maliyetleri içinde etiket ithal etmenin aşırı bir maliyeti yoktur. Ancak, ithalat konusu
ürün sadece etiket veya benzeri bir aksesuar ise (%90 üzerinde etiketler uçakla ve
müstakilen gelmektedir), o zaman küçük partiler için bile aşağıdaki maliyetler söz
konusu olmaktadır. Bu maliyetlerin dökümü aşağıdaki gibidir:
1- Etiketler çok büyük bir oranda (%90 üzerinde ) uçakla gelmektedir. Bunun
için 120 YTL ordino ücreti;
2- 65 YTL Ardiye ücreti;
3- Beyanname için 150 YTL;
4- Fatura bedelinin %18’i (KDV) teminat olarak;
32
18
5- Üçüncü bir ülkeden ithal edildiyse %8 gümrük vergisi (kağıt etiket için
gümrük vergisi alınmamaktadır);
6- Gümrükleme firmasına yapılan hizmet bedeli (ortalama 130 YTL
düzeyindedir).
7- Gümrük idarelerinde; tereddüt olması durumunda laboratuar tahlil ücreti.
Bir parti etiket ithal edildiğinde teminat hariç toplam maliyeti: 120+65+150+130
:465 YTL.
Çözüm Önerisi: Söz konusu maliyetlerin aşağı çekilmesi gerekmektedir.33
34. İhraç Edilen Malın Geri Gelmesi
Yurt dışında bir marka üreticisine mal üretmek için markaya ilişkin tüm aksesuarlar
Dahilde İşleme izni kapsamında ithal edilmekte ve nihai ürün ihraç edilerek taahhüt
hesabı kapatılmaktadır. Ancak üretim hatası nedeni ile yurt dışı edilen markalı
ürünlerin alıcı tarafından iadesi durumunda, markaya haiz tüm aksesuarların ürün
üzerinden çıkartılması şartı ile yurda girmesine izin verilmektedir. Bu da, ürünün
zarar görmesine sebep olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Markalı ürünlerin mahrece iadeleri sırasında, Gümrük İdarelerince

şartlı olarak malın Türkiye'ye sokulmasına izin verilmesi ve üretim yapan firma
tarafından aksesuarların sökülerek yeniden satışa hazır hale getirilmesi faydalı
olacaktır.34
35. Dahilde İşleme izin Belgesi Kapsamına Bazı Kuru Yemiş Türlerinin İlave
Edilmesi
Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamına yerfıstığı gibi diğer kuru yemiş türlerinin
ilave edilememesi nedeniyle küçük paket bazındaki kuru yemiş ihracatının çok sınırlı
kalmaktadır.
Çözüm Önerisi: Dış Ticaret Müsteşarlığı bünyesinde sektör temsilcilerinden görüş

alınarak mevcut mevzuatın bu doğrultuda değiştirilmesi gerekmektedir.35
33
34
35
19
36. Tütüne Dahilde İşleme Rejimi Olanağı Sağlanmaması
Ülkemizin önemli ihraç ürünlerinden olan ve en modern tesislerde işlenerek ihraç

edilen tütünlerimizin, işleme yerlerine tesliminden sonra işlenme süresinin toplam
3-4 ay gibi bir sürede tamamlanması ve bu tesislerin yılın geriye kalan aylarında atıl
durarak istihdam ve vergi geliri kayıplarına neden olmaktadır. Oysa tütünün Dahilde
İşleme Rejimi kapsamına alınmasıyla sağlanacak ek işler hem istihdam hem de
vergi gelirleri bağlamında ülkemiz için olumlu sonuçlar sağlayacaktır. Bundan başka
tütün işletmelerinin Dahilde İşleme Rejimi ile tütün getirip işleyebilmeleri, ülkemize
yatırım çekecek ve Yunanistan, Bulgaristan gibi ülkelerle rekabet edebilmemizi
sağlayacaktır. Son olarak Dahilde İşleme Rejimi kapsamında getirilecek tütünün
Türk tütüncülüğüne hiçbir olumsuz etkisi olmayacaktır zira bu tütünlerin tamamı
işlenmelerinden sonra ihraç edilecektir.
Çözüm Önerisi: Bu çerçevede, tütün işletmelerinin yılın her ayında tam kapasite
ile çalışmalarının önünü tıkayan yürürlükteki 4733 sayılı Kanunun 6. maddesinin 5.
paragrafının “İşlendikten sonra ihraç amacıyla olsa dahi tütün ithali, ancak üretim
ihtiyaçlarıyla sınırlı olarak bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen tütün mamülleri
üretenler tarafından yapılabilir” hükmü değiştirilerek, gerekli kapasiteye sahip
yaprak tütün işletmesi olan firmalarca da yapılabilmesine olanak verecek şekilde
yeniden düzenlenmesi halinde ülkemize ve sektörümüze büyük katkılar
sağlanacaktır.36
37. İthal Edilen Ürünlerin İhracatındaki Vergi
Üçüncü ülkelerden ithal edilen ve AB ülkelerine ihraç edilen ürünlerde ödenmesi

gereken telafi edici verginin fiyatı üzerinden beyanname açıldığı için verginin bu
bedel üzerinden ödenmesi karışıklık yaratmaktadır.
Çözüm Önerisi: Dahilde İşleme Rejimi kapsamında yapılan ithalatların her türlü
gözetim ve kısıtlamadan muaf olduğuna ilişkin olarak Gümrük Müsteşarlığı
tarafından ilgili gümrüklere yazı yazılarak konunun netleştirilmesi gerekmektedir.37
36
37
20
38. Dahilde İşleme izin Belgesi Kapsamındaki Kesintiler
Sektör ihracatında ağır rekabet şartları altında sürdürülebilir bir ihracat artışının
temini için Orman İşletme Müdürlüklerinden yapılan Dahilde İşleme İzin Belgesi
kapsamındaki yurtiçi alımlar esnasında, Orman İşletme Müdürlüklerine Karar Pulu,
Ağaçlandırma Fonu, Dellaliye, Şartname Pulu, Dosya Bedeli ve İlan Gideri adı
altında ödenen kesintiler ihracatçının üzerine ek yükler getirmektedir.
Çözüm Önerisi: Söz konusu kesintilerin, özellikle Dahilde İşleme İzin Belgesi
kapsamında yapılan ihracatta maliyetleri arttırdığı, ithalatta ise bu bedellerin
ödenmediği görülmektedir. Orman Bakanlığınca tahsil edilen bu bedellerin istisna
kapsamına alınması yerinde olacaktır.38
39. Dahilde İşleme izin Belgesi İşlemlerinde İndirimli Teminat Uygulaması
Dahilde İşleme izin Belgesi sahibi firmaların %10 indirimli teminat hakkı olmasına
rağmen, yurtiçi alım kapsamında Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğüne bağlı
şeker fabrikalarından yaptıkları alımlarda %10 indirimli teminat hakkının
kullandırılmaması firmaların mağduriyetine sebebiyet vermektedir.
Çözüm Önerisi: Bundan önceki uygulamalarda olduğu gibi, Dahilde İşleme

Tebliğinin 9’uncu maddesi hükmü kapsamında yurtiçi alım kapsamında Türkiye
Şeker Kurumunca tespit edilecek şeker fabrikalarından yapılacak alımlarda tekrar
%10 indirimli teminat hakkının tanınması yararlı olacaktır.39
38
39
21
40. Mevcut Dahilde İşleme Rejimi İthal Girdi Kullanımı Teşvik Ediyor
Mevcut Dahilde İşleme Rejimi, iplik ve kumaş ithalatını teşvik etmektedir. Bu

durumda, yerli üretim azalmakta, ülke ekonomisi de zarar görmektedir.
Çözüm Önerisi: İhracatçının ara ve/veya ana malları Türkiye’den temin etmeye
özendirmek için devlet tarafından destek verilmeli ve teşvik edilmesi. Bunun
neticesinde, ithalat azalırken, yerli üretim daha çok artacak ve ülke ekonomisine
olumlu katkıda bulunulacaktır. Belli oranlarda arttırılarak verilecek destekler, bu tip
malların Türkiye’den daha çok temin edilmesini sağlayacaktır.40
40
22
A.3. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN DİĞER SORUNLAR
41. Enerji Piyasası Denetleme Kurumu’ndan Alınan İzinlerde İşlemlerin Çok

Uzun Sürmesi
Hammadde olarak çok yaygın şekilde kullanılan ve genel olarak solvent adıyla
anılan muhtelif çözücülerin temininde Enerji Piyasası Denetleme Kurumu’ndan
alınan izinler uzun zamanlar gerektirmektedir.
Çözüm Önerisi: Bahse konu izinlerin daha kısa sürede verilmelidir.41
42. Borsa Tescil İşlemleri
Borsa tescil işlemleri ve özellikle gümrüklerin mamul mal ihracı sırasında istemiş
olduğu “borsa tescil belgesi” ihracatçılarımıza büyük zaman kaybettirmektedir.
Çözüm Önerisi: Ticaret Borsalarınca yapılan kotasyon işlemlerinin tatbikatta

Ticaret Borsalarına gelir sağlamaktan başka bir işlevi bulunmamaktadır. Bu nedenle,
işlenmiş tarım ürünleri ve buğday unu gibi ürünlerin ihracatında zorunlu olan borsa
tescil zorunluluğunun kaldırılarak, tescilin ihtiyari hale getirilmesi ihracatta
bürokratik işlemleri azaltacağı gibi ihraç maliyetlerinde önemli oranda da indirim
sağlayacaktır.42
43. Tebliğ ve Genelgelerde Kullanılan Dil
Tebliğlerde ve genelgelerde kullanılan dil oldukça karışık olduğundan, farklı

yorumlara yol açabilmektedir.
Çözüm Önerisi: Bu tür belgelerde kullanıla dil sadeleştirilmelidir.43
41
42
DKİB, UİB, EİB tarafından önerilmiştir.
43
23
44. TSE Prosedürü
İhracat amacıyla yapılan imalatta kullanılan ithal girdilerden denetime tabi olanları
için uygulanan TSE prosedürü finansman yükü ve zaman kaybına sebebiyet vererek
maliyetlerin artmasına neden olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Mevzuat dahilinde getirilecek bir istisna ile ihracatçının sahip
olduğu akredite belgelendirmenin kabul edilerek başka bir denetime gerek olmadığı
yönünde bir düzenlemeye gidilmelidir.44
45. KDV İadelerinde Noter Tasdiki
KDV İadelerinde Gümrük İdarelerinden alınan belgeler notere tasdik ettirilerek Vergi
Dairelerine verilmektedir.
Çözüm Önerisi: Gümrük İdarelerinden alınan belgelerin yeniden Noter tarafından

tasdik edilmesi para ve zaman kaybına neden olmaktadır.45
46. Geçici İhracat İşlemlerinde Darphane Ayar Tespiti
Geçici ithalat ve ihracat işlemlerinde, Darphane ayar tespitleri yapılmakta ve

Darphane her numune başına 24 YTL almaktadır. Bu durum ithalatta ve ihracatta
hem maliyeti yükseltmekte, hem de zaman kaybına yol açmaktadır.
Çözüm Önerisi: Geçici ithalat ve ihracat işlemlerinde, Darphane onayının

46
aranmaması ve firma beyanlarının yeterli olmasının sağlanmalıdır.
44
45
46
24
47. Otomotiv İhracatında Nisbi Aidat
UİB’e ödenen Nisbi Aidat oranı, taşıt araçları için binde 0,5 tutarındadır.
Çözüm Önerisi: Nisbi Aidat oranı Türkiye’nin otomotiv ihracatının önemli ölçüde
artmasına paralel olarak toplam gelir düşmeyecek biçimde indirilmeli; diğer bir
deyişle nisbi aidat oranının alt sınırının aşağı çekilmesi gerekmektedir.47
48. Damga Resmi
Geçici çıkış beyannamelerinden geçici çıkışın normal ihracat olmadığı ve çıkarılan

emtianın geri geleceği halde Damga Resmi alınmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu durumda yurt dışına ihracat gerçekleştirilmemiş olduğu için

Damga Resminin tahsil edilmemesi gerekmektedir.48
49. Yabancı Plakalı Araçlara Sınırlı Sayıda Giriş İzni Verilmesi
Ulaştırma Bakanlığınca, Ülkemize giriş yapacak yabancı plakalı otomobil, minibüs

ve kamyonet gibi hususi olarak tescil ettirilmiş taşıtlara haftada bir kez ve ayda da
toplam dört seferden fazla yurda giriş yapmalarına müsaade edilmemesi
uygulamasının başlatılması özellikle Doğu Karadeniz Bölgemiz ihracatını olumsuz
olarak etkilemektedir. Bu durum bölgemizin hemen sınır komşusu olan
Gürcistan’dan Ülkemize piyasa ihtiyaçları doğrultusunda günübirlik alışveriş yapmak
üzere gelen kesimin başka ülkelere yönelmelerine neden olmuş ve sonuçta da bu
durumdan ihracatımız büyük oranda olumsuz olarak etkilenmiştir.
Çözüm Önerisi: Doğu Karadeniz Bölgemizin en önemli potansiyel ihraç

pazarlarından olan ve sınır komşumuz olması hasebiyle de piyasalarında ihtiyaç
duyulan ürünlerin büyük bir kısmını Ülkemizden temin eden Gürcistan'a yönelik bu
şekilde bir kısıtlama getirilmesi iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesini
olumsuz olarak etkilemektedir. İddia edildiği gibi Gürcü plakalı taşıtlar Bölgemizde
gayrı resmi ticaret yapmamakta, belli bir miktarın üzerinde akaryakıt yurda
sokulması yasak olması ve Gürcistan’da da istenilen düzeyde akaryakıt olmaması
47
48
25
nedeniyle de akaryakıt ticareti yapılmamaktadır. Bu nedenle hiçbir ülkede örneği

görülmeyen bu tür uygulamanın Ulaştırma Bakanlığınca kaldırılarak, Bölgemizin
hemen sınır komşusu olan Gürcistan’dan Bölgemize mal almak üzere gelen gürcü
plakalı taşıtlara getirilen haftada 1 ve ayda 4 defadan fazla giriş yasağı
uygulamasının kaldırılması gerekmektedir.49
50. Form A Menşe Belgelerinde Mesai Saatleri Sınırlaması
Rusya Federasyonu’na yönelik ihracatımızda Genelleştirilmiş Preferanslar sistemi

kapsamındaki ürünler için Menşe Şehadetnamesi yerine düzenlenen FORM A
Belgeleri, Dış Ticaret Müsteşarlığımız Bölge Müdürlüklerince de onaylanması
gerekmektedir. Ancak, Dış Ticaret Müsteşarlığı Bölge Müdürlüklerinin Genel
Müdürlükleri talimatlarına istinaden mesai saatleri sonrası ve hafta sonları belgeleri
onaylamadıkları ve bu durum karşısında da ihracatla ilişkili bütün kamu
kurumlarının zorunlu hallerde mesai saatleri sonrası hizmet vermesine rağmen, Dış
Ticaret Müsteşarlığı Bölge Müdürlüklerince işlem yapılmaması ihracatçıların
mağduriyetine neden olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Form A Belgesi onay işlemlerinin İhracatçı Birliklerine

devredilmesi, bunun mümkün olmaması halinde ise istisnai olarak mesai saatleri
sonrası da anılan Bölge Müdürlüklerinin ihracatçılara yönelik hizmet vermelerinin
sağlanması veya sadece belge üzerinde belgeyi düzenleyen Ticaret ve Sanayi
Odaları ile Gümrük Müdürlüklerinin onayının yeterli kabul edilmesi konusunda ilgili
ülke yetkili makamları nezdinde girişimlerde bulunulması bu konuda yaşanan
mağduriyetleri önleyecektir.50
49
50
26
51. Dışarıda Ürettirilmiş El Halısında Referans Fiyat Uygulaması
Yurtdışında üretimi yaptırılarak ülkemize getirilip tekrar ihracatı yapılan halılar için
referans fiyat uygulanmaktadır. Bu durumda firmalar ürünleri Türkiye’ye
getirmeden, vergilerini diğer AB ülkelerine ödeyerek dağıtım yapma yolunu
seçmekte ve Türk KOBİ’leri bu sektörden çekilmek zorunda kalmaktadırlar.
Çözüm Önerisi: Yurt dışında üretimi yaptırılarak ülkemize getirilip tekrar ihracatı
yapılan halılar için referans fiyat uygulanmamalıdır.51
52. İhracat Belgelerini Onaylayan Kurumların Mekansal Dağılımı
İhracat işlemlerinde gerekli belgelerin kontrolü ve onaylanması için yetkili mercilerin

İstanbul’un farklı ilçelerinde olması zaman ve emek kaybına yol açmaktadır.
Örneğin Zirai Karantina Müdürlüğü Halkalı'’dayken, Tarım İl Müdürlüğü Erenköy'de
bulunmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu mercilerin tek bir yerde toplanması zaman ve düzenlilik

açısından oldukça kazançlı olacaktır. (Örneğin; Dış Ticaret Kompleksi)52
53. Mobilya Sektörünün Tek Elden Yürütülmesi
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçı Birlikleri ile Demir ve Demirdışı Metaller

İhracatçı Birlikleri iştigal alanında yer alan plastik ve metal mobilyaların, Ağaç
Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği iştigal alanına da dahil edildiği,
ancak, önceki duruma göre uygulamada hiçbir farklılık olmadığı gözlenmektedir.
Çözüm Önerisi: Mobilya Sektörü’nün tek elden yürütülmesi ve takip edilmesini

teminen, söz konusu maddelerin, adı geçen Birliklerin iştigal sahasından tamamen
çıkartılması ve sadece Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği’nden
işlem görmesi çok daha yararlı olacaktır.53
51
52
53
27
54. Meşe Palamudu Hülasasının Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri

İhracatçıları Birliği Kapsamına Alınması
1404.10.00.90.14 G.T.İ.P.li meşe palamudunun Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri

İhracatçıları Birliği’nin iştigal sahasında bırakılmasına karşın, 3201.90.20.00.12
G.T.İ.P.de yer alan meşe palamudu hülasasının, bu Birliğin uğraşı konusundan
çıkarılarak, Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği iştigal sahasına dahil
edilmiştir.
Çözüm Önerisi: Meşe palamudu gibi meşe palamudu hülasasının da, daha önceden
olduğu gibi yine Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği uğraşı
alanına dahil edilmesi daha faydalı olacaktır.54
55. Tarımsal Ürünlerde Mahsup Sistemi Tebliği
Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulunun Kararına istinaden çıkarılan Tarımsal

Ürünlerde Mahsup Sistemine ilişkin Tebliğinin zamanında çıkarılması sektör için
büyük önem taşımaktadır. Mahsup oranları yıl içinde kullanılan mahsup kalemi
girdilerin yarısını bile karşılayamaz duruma gelmiştir. Ayrıca anlaşmalı tarımda çiftçi
alacağını almak için malın ihracatını beklemekte, bu da bazen 12 ayı bulmaktadır.
Çözüm Önerisi: Mahsup miktarları kaybolan rekabet gücünü karşılayacak şekilde

arttırılmalı. Çiftçiden hammaddeyi alan ihracatçı malın ihraç edileceğine dair
taahhütname vermeli ve bununla çiftçiye ödeme yapılmalıdır.55
56. Türk Akreditasyon Kurumu’na İşlerlik Kazandırılması
Büyük çabalar sonucunda oluşturulan ve Avrupa Akreditasyon Birliği (AE) tarafından

da tam üyelik başvurusu onaylanan, Türk Akreditasyon Kurumu’na en kısa zamanda
işlerlik kazandırılması, test ve belgelendirme kurumlarının sektörel beklentiyi
karşılayacak düzeyde arttırılması ve Türk Akreditasyon Kurumu’nun işleyebilmesi
için bir uygulama yönetmeliğinin hazırlanması ihracatımız için büyük önem
taşımaktadır.
Çözüm Önerisi: Türk Akreditasyon Kurumuna işlerlik kazandırılması

56
gerekmektedir.
54
55
28
57. Özel Faturaların İhracat Kayıtlarında Görünmemesi
Özel fatura kapsamında yapılan ihracatın resmi ihracat rakamlarına yansıtılması

konusunda bir mecburiyet bulunmamaktadır. Bu yüzden firmalar ihracatlarını ilgili
ihracatçı birliklerine beyan etmemektedir. Bu durum ise Türkiye’nin ne kadar deri
ihracatı yaptığının tam olarak bilinememesine yol açmaktadır. Rakamların tam
gerçeği yansıtamıyor oluşu, sektör politikalarının oluşturulmasında zorluk
yaratmaktadır.
Çözüm Önerisi: Firmaların özel fatura kapsamında yaptıkları ihracatın resmi

ihracat rakamlarına yansıtmalarının sağlanması faydalı olacaktır.57
58. CE Uygunluk Belgesinde Makineler İçin Yerli Onaylanmış Kuruluş

Yokluğu
CE uygunluk normunu belgelendiren onaylı bir akredite kurumumuzun olmayışının

yarattığı maliyetli belgelendirme yöntemleri sanayici üzerinde bir külfet
yaratmaktadır. (TSE ve Türk Loydu dışında makine alt sektörlerine yönelik yeterli
sayıda onaylanmış kuruluş bulunmamaktadır.)
Çözüm Önerisi: AB’nin Türk makine imalatçılarına, üçüncü dünya ülkelerine

uyguladığı denetimleri uygulamak istemesi, yüksek riskli ürünler listesi dışında
kalan ürünlerde “Self Declaration”nın yeterli olduğu bilindiği halde, bu bildirimin
kabul edilmeyerek, üreticiden “akredite laboratuardan alınan test raporu” talebi gibi
dayatmaların tek taraflı bir teknik engel olarak uygulamaya konmasına resmi
makamlarımızca hukuki prosedürler uygulanarak engel olunmasının sağlanması ve
ihracatçılarımıza sahip çıkılması gerekmektedir.58
56
57
58
29
59. Fındık Üzerine Ar-Ge
Fındık ile ilgili olarak bugüne kadar yeterli seviyede Ar-Ge çalışması bulunmamakta
olup, fındığın yetiştirilmesi, geliştirilmesi ve özellikle kalitesinin belirli bir standartta
tutulması konusunda geniş çaplı bir araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu çerçevede, aflatoksin, mycotoksin, gizli ur (cimiciato) gibi

konularda çalışmalar yapılmalı, fındıkta kaliteyi geliştirme programı başlatılmalı,
kaliteyi etkileyen sorunlar tespit edilmeli, konu ile ilgili uygulama elemanları ve
üreticiler eğitilmelidir. Bu konuda AB ile müşterek bir çalışma da yapılabilir ve
AB’den bu program için finansal destek talep edilebilir.59
60. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Laboratuarlarında Yaşanan Analiz

Sorunları
Rusya Federasyonu’na yönelik yaş meyve sebze ihracatında, Tarım ve Köyişleri

Bakanlığınca yürütülen laboratuar analizlerinin sağlıklı bir prosedüre
oturtulamaması, ürünün yetişme aşamalarında etkin kontrol yerine toplandıktan ve
ihracatçı tarafından satın alındıktan sonra analize tabi tutulması, analizlerle ilgili
Tarım İl Müdürlüklerince döner sermaye ve analiz ücretleri adı altında alınan yüksek
ücretler ihracatçılarımızın büyük mağduriyetlerine neden olmaktadır. Bu nedenle,
analiz sisteminin sağlıklı bir sisteme kavuşturulması ve analiz ücretlerinin de makul
düzeylere düşürülmesi konusunun Tarım ve Köyişleri Bakanlığına intikal ettirilmesi
faydalı olacaktır.
Çözüm Önerisi: Yaş meyve sebze ürünlerinin en büyük ihraç pazarı konumunda
olan Rusya Federasyonu’na yönelik ihracatımızın sekteye uğramamsı ve sağlıklı bir
prosedüre oturtulması büyük önem ihtiva etmektedir. Bu nedenle, analiz sisteminin
sağlıklı bir sisteme kavuşturulması ve analiz ücretlerinin de makul düzeylere
düşürülmesi yanında, kalıntı analizlerinde kontrollerin üretim aşamasında
başlatılarak tarla ve seralarda da Tarım Bakanlığınca gerekli kontroller yapılarak
kalıntı sorunu görülen alanların önceden ihracatçıya bildirilmesi ve gerekli
önlemlerin yapılması, ilaçlama ve hasat kurallarına uymayan üreticilerin ürünlerinin
ihracatçıya tesliminin önlenmesi konusunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca ivedi
çalışmaların yapılması bu konuda yaşanan sorunları ortadan kaldıracaktır. Ayrıca,
59
KİB tarafından önerilmiştir.
30
Rusya Federasyonu ile Bitki Karantina sisteminin de müzakere edilerek, kalıntı

konusunda sıfır tolerans yerine Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi belli bir limite
kadar ülkemize tolerans tanımasının sağlanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.60
61. Tahsil Edilemeyen İhracat Alacakları
Ülkemizde özellikle KOBİ’ler yabancılarla sözleşme yapma konusunda henüz

istenilen yeterli düzeyde bulunmamaktadırlar. Bu yüzden sıklıkla ihracattan doğan
alacaklarını tahsil edememe sorunu ile karşılaşmaktadırlar. Bunun yanı sıra büyük
firmalar da zaman zaman alacak tahsil sorunu ile karşılaşmaktadır.
Çözüm Önerisi: Türk Eximbank’ın Kredi Sigortası Sistemi’nin geliştirilmesinin

alacak tahsil edememe sorununa önemli bir çözüm olacağı düşünülmektedir.
Özellikle sigorta şirketi ve avukatlar tarafından takibe uğrayacağını hisseden
yabancı alıcılar satın aldıkları ürünlerin bedelini ödememeye cesaret edemeyecektir.
Ayrıca riskli alıcılara mal kaptırma oranı da düşecektir. Eximbank’ın sigorta etmediği
alıcılar piyasadan silinecektir.61
62. Sahte Bal Sorunu
Ülkemiz balının esas sorunları üretimden kaynaklanmakla birlikte ihracatçı

üretimden kaynaklanan problemlerle karşı karşıya bırakılmaktadır. Bal doğal ve saf
bir gıda maddesidir. Üretiminde 22 Ekim 2000 tarih ve 24208 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanarak yürürlüğe giren "Türk Gıda Kodeksi 2000/39 sayılı Bal Tebliği"
hükümlerine uyulmalıdır. Yapay ve hileli bal üretimi (kısaca tağşiş), genellikle bala
göre daha ucuz olan şeker türevleri früktoz, glikoz kullanılarak yapılmaktadır. Yapay
şekerlerin sahte bal yapımında kullanıldığı veya bunun doğal bala karıştırıldığı
bilinen bir gerçektir. Ülkemizden doğal olmayan, ancak doğal bal GTİP ve etiketi
kullanılarak yapılan bal ihracatının gerçekleştirilmesi dolayısıyla da ülkemizin kalite
imajı yok edilmiş durumdadır. Diğer yandan arı sağlığını korumak amacıyla
kullanılan ilaçların balda kalıntı bırakması Türkiye’nin bal ihracatı şansını
azaltmaktadır.
60
61
31
Çözüm Önerisi: Ülkemizde fruktoz ve glukoz satışı denetlenmeli, doğal arı balı
üretimi yapılan işletmelerde sahte bal imalatında kullanılan şeker türevleri olan
früktoz ve glikoz kullanılmasına ve bulundurulmasına kesinlikle izin verilmemelidir.
Piyasadaki arı ilaçlarının etkinlikleri araştırılmalı, Türk Gıda Kodeksi uyarınca balda
kalıntı bıraktığı için yasaklanan tüm ürünlerin üretimi ve satışı yasaklanmalıdır.
Bilinçsiz ve gereksiz ilaç kullanılmamalıdır. Bal kaplarında arıcı kimlik bilgilerinin yer
alması ve Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’nde belirtilen kriterlerin uygulanması
sağlanmalıdır. Böylece üretimden kaynaklanan problemlerden dolayı ihracatçı yerine
üreticinin sorumlu olması sağlanmış olur. Ülkemizde özellikle bilinçsizce kullanılan
antibiyotikler, arılara verdiği zarar yanında balda kalıntı bırakmakta ve insan
sağlığına zarar vermektedir. Bunlar, uzman denetiminde ve tavsiyeleri
doğrultusunda kullanılmalıdır. Boş peteklerin saklanması sırasında petek güvesi
zararına karşı kullanılan naftalin uygulamasından kesinlikle vazgeçilmelidir.62
63. Tütünlerde İlaç Kalıntısı
Ülkemizde satın alımlardan önce yapılan analizler sonucu, tütünlerinde yüksek

miktarda ilaç kalıntısı saptanan üreticilerin tütünleri satın alınmamaktadır. Ancak
satın alınmayan bu tütünler, bir süre sonra üreticisinden çeşitli aracılar tarafından
yok pahasına satın alınmakta ve çeşitli yöntemlerle bir süre sonra bir şekilde
ihracatçılara satılmaktadır. İlaç kalıntısı bulunan tütünlerin bu şekilde elden
çıkarılıyor olması, tütüncülüğümüzü içinden çıkılamaz sorunların içerisine çekebilir.
Çözüm Önerisi: İlaç kalıntısı nedeniyle üreticisinin elinde kalan tütünün, Tütün
Kurumu tarafından satın alınarak imha edilmesi gerekmektedir.63
62
63
32
64. Kuru İncir İhracatında Uzak Doğu Ülkelerinin Şart Koştuğu

Kimyasalların Piyasada Bulunmaması
Kuru incir ihracatında halen Avustralya ve bazı Uzakdoğu ülkeleri tarafından Metil
Bromid ile fumigasyon şartı aranmakta ancak söz konusu maddenin piyasada
bulunması mümkün olmamaktadır.
Çözüm Önerisi: Firmalarımızın sıkıntı yaşamaması için, 2007 yılında kuru incir
ihracatımız için gerekli olan 1,5 librelik ambalajda yaklaşık 8’er (sekiz) ton Metil
Bromid tahsisatının yapılmasını ve piyasada Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca
belirlenen fiyatlardan satılması için gerekirse bu ürünlerin Zirai Karantina
Müdürlükleri vasıtasıyla da ihracatçılara dağıtımının sağlanması, bu sayede Metil
Bromidin karaborsaya düşmesinin önlenmesi gerekmektedir.64
65. Sanayinin İhtiyacı Olan Teknik Ara Eleman Yetersizliği
Meslek liseleri, Meslek Yüksek Okulları ve Üniversitelerden yetişen iş gücü

sanayimizin ihtiyacını karşılamaktan uzaktır. Sanayici istihdam amacı ile bu
okullardan aldığı işgücünü mesleğe adapte edebilmek için tekrar eğitim verme
yükünü de üstlenir hale gelmiştir.
Çözüm Önerisi: Sektörle barışık yaygın eğitimin dizaynı en kısa sürede hayata
geçirilmelidir. Meslek Liseleri, MYO ve Üniversitelerin müfredatlarının Türk Makine
Sektörü ihtiyaçlarına uygun olarak şekillendirilmesi, geçmiş teknolojilere dayanan
bilgilendirmelerin ayıklanarak temel dersler ve son 5 yıl içerisinde uygulamaya
geçilen teknolojilerle donatılmış bir müfredatın uygulamaya alınması ve bu bilgi
akışının sürdürülebilir kılınması sektörümüzdeki atılımın desteklenmesi için hayati
önem arz etmektedir. OSB’lerin içinde barındırdıkları sanayi kollarına yönelik eğitim
verecek meslek liseleri ve yüksekokulların bulundurulması için yaptırım uygulanmalı
yada yüksek oranlı teşvikler devreye sokulmalıdır. Bu radikal değişikliklerin
zamanında ve planlı devreye alınması halinde Türk Makine İmalat Sektöründe
zincirleme bir şekilde diğer sektörlere rekabet üstünlüğü sağlayacak özel makine
tasarımı ve imalatı gücü oluşturulabilecektir.65
64
65
33
66. Mükerrer Analiz
Tarım Bakanlığı’nca kontroller yapılarak ihraç edilen malların herhangi bir nedenle
yurda geri dönmesi durumunda, tekrar aynı şekilde analiz yapılması istenmekte,
sonuca göre de yurda girişine izin verilmemektedir.
Çözüm Önerisi: Yurda geri dönen malların iyileştirilerek ekonomiye geri

kazandırılabilmesini teminen mükerrer analize tabi tutulmadan ihracatçısına iade
edilmesi sağlanmalıdır.66
66
34
B. VERGİ VE TEŞVİKLERE İLİŞKİN SORUNLAR
67. İşgücü Maliyetini Arttıran Yüksek Vergi Oranları
Türkiye işgücü maliyetinde, küresel rekabette rekabet ettiği ülkeler arasında en

yüksek vergi ve prim yükünü taşıyan ülke konumundadır.
Çözüm Önerisi: Verimli ve etkin bir sosyal güvenlik sistemi ancak primlerin makul
seviyelere inmesiyle mümkün olacaktır. Kayıt dışılığa uygulanacak yaptırımların
ağırlaşması ile kayıt dışındaki istihdam frenlenmeli ve haksız rekabetin ortadan
kaldırılması sağlanabilmelidir. Aynı şekilde vergi oranlarını makul seviyelere çekerek
vergi tabanını genişletmek ve kayıt dışı faaliyetlerle kayıtlı işletmeler aleyhine
oluşan haksız rekabeti önlemek gerekmektedir.67
68. İhracata ve Yatırıma Yönelik Teşviklerde Bölgesel Farklılaştırma
Ülkemizde Bölgeler arası gelişmişlik farkından dolayı yatırım ve ihraç maliyetleri de

Bölgelere göre farklılık arz etmektedir. Doğu Karadeniz Bölgemizin gelişmişlik
endeks değeri en alt seviyedeki bölgeler arasındadır ve bölge ekonomisi büyük
oranda ihracata dayanmaktadır. Üretim merkezlerine uzaklığı, nakliye maliyetlerinin
yüksek oluşu, tedarik zincirinin yüksek maliyetle kurulması ve bölge gayrisafi yurt
içi hasıla düzeyi diğer bölgelerin büyük oranda altında oluşu ihracat ve yatırım
maliyetlerini arttırmakta ve bu yöndeki yeni yatırımların fiiliyata geçirilmesini ve
cazibesini önlemektedir.
Çözüm Önerisi: İhracata veya yatırıma yönelik verilen teşviklerin de Bölge

gelişmişlik kriterlerine göre düzenlenmesi ve bunun içinde Avrupa Birliği'nin
bölgesel düzeyde uyguladığı müktesebata uyum çerçevesinde belirlenen İstatistikî
Bölge Birimleri Sınıflandırmasının esas alınmasının faydalı olacağı ve bölgeler arası
gelişmişlik farkının daralmasına katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Ayrıca,
Ülkemizde yatırım ikliminin Anadolu’ya yayılmasını sağlayacak ve Bölgelerarası
gelişmişlik farklarını asgariye indirecek açıklanan ölçütlere uygun yeni bir yatırım
teşvik yasasına acil ihtiyaç duyulmaktadır.68
67
OAİB, İTKİB, DETKİB, EİB tarafından önerilmiştir.
68
35
69. Taze ve Dondurulmuş Su Ürünlerinin Tarımsal İhracat İadesi

Kapsamına Alınması
Ülkemiz su ürünleri üretimi yönünden önemli bir potansiyele sahip olunmasına

rağmen, üretim maliyetlerinin ve nakliye maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle deniz
ve iç sularda avlanan ve yetiştirilen balıkların yurtdışı piyasalara sunumunda ve
pazarlamasında sorunlar yaşanmaktadır. Hazırlanmış ve konserve edilmiş işlenmiş
balıkların teşvik sistemi kapsamında olmasına rağmen, taze ve dondurulmuş
balıkların tarımsal ürünlerde ihracat iadesi kapsamına alınmaması üretici ve
ihracatçıların yurtdışı piyasalarda rekabet etmesini ve rakipleri eşdeğerde fiyattan
piyasaya ürün sunmalarını engellemektedir.
Çözüm Önerisi: Su ürünleri imalatçı ve ihracatçılarının yurtdışı piyasalardan daha

fazla pay alabilmeleri ve rakipleri eşdeğerinde fiyattan piyasaya ürün
sunabilmelerinin sağlanası amacıyla, taze ve dondurulmuş balıklar ile diğer
yumuşakçaların da tarımsal ürünlerde ihracat iadesi kapsamına alınarak, Avrupa
Birliği destekleme miktarı eşdeğerinde ihracat iadesi ödenmesinin sağlanması
gerekmektedir.69
70. Halı Desen Faturalarında KDV Oranının Yüksekliği
Halı desen faturalarında KDV oranının yüksek olmasından dolayı özellikle freelance
desinatörlük yeterince gelişememektedir.
Çözüm Önerisi: Freelance desinatörlüğün desteklenmesi için desen faturalarında

KDV’nin %1’e düşürülmesi ve dolayısıyla desinatörlerin vergi mükellefiyetlerinin
azaltılması sağlanması yararlı olacaktır.70
69
70
36
71. KDV’nin %8’e Çekilmesinden Doğan Sorunlar
Petrol ve petrokimya ürünü niteliğindeki hammaddeler %18 KDV ile ithal edildiği
halde, iplik satışları %8 KDV ile yapılmaktadır. Aradaki %10’luk kısmın 2–3 ay
sonra tahsil edilebilmesi nedeniyle aradaki fark firmalara ciddi bir finansman yükü
oluşturmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu farklılığın giderilmesi firmalar üzerinden önemli bir finansman

yükünü kaldıracaktır.71
72. Kültür Balıkçılığında ÖTV’siz Mazot Desteği
Halen kültür balıkçılığında uygulanmakta olan ve teknelere günlük 5 – 6 saat

üzerinden verilmekte olan ÖTV’siz mazot desteğinin fiili duruma uyarlanarak günde
12 saate çıkarılmasının gerektiği, açık deniz kültür balıkçılığı işletmelerinde
kullanılmakta olan teknelerin her sabah 07.00’de göreve başladıkları ve akşam
yeminin verildiği 20.00 saatlerine kadar aralıksız çalıştıkları, bu konuda yetkinin
Maliye Bakanlığı ile Denizcilik Müsteşarlığı’ndan oluşan 7 kişilik bir komisyonda
olduğu, 01.01.2006 tarihinden itibaren kültür balıkçılığı ile iştigal eden gemi ve
teknelere günde 5 saatten aylık 25 saat ve 11 ay kriterlerinin esas alındığı, hâlbuki
balıkların haftanın 7 günü yemlendiği ve bu faaliyetin yılın 365 günü devam ettiği
ifade edilmiştir.
Çözüm Önerisi: ÖTV.’siz mazot desteği hesaplarının mutlaka revize edilerek,

günlük 10 saat haftada 70 saat aylık 300 saat ve 12 ay üzerinden belirlenmesi
gerekmektedir.72
71
72
37
73. Taze ve Dondurulmuş Balıkların Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi

Kapsamına Alınması
Ülkemiz su ürünleri üretimi yönünden önemli bir potansiyele sahip olmasına

rağmen, üretim maliyetlerinin ve nakliye maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle deniz
ve iç sularda avlanan ve yetiştirilen balıkların yurtdışı piyasalara sunumunda ve
pazarlamasında sorunlar yaşamaktadır. Hazırlanmış ve konserve edilmiş işlenmiş
balıkların teşvik sistemi kapsamında olmasına rağmen, taze ve dondurulmuş
balıkların tarımsal ürünlerde ihracat iadesi kapsamına alınmaması üretici ve
ihracatçıların yurtdışı piyasalarda rekabet etmesini ve rakipleri eşdeğerde fiyattan
piyasaya ürün sunmalarını engellemektedir.
Çözüm Önerisi: Su ürünleri imalatçı ve ihracatçılarının yurtdışı piyasalardan daha

fazla pay alabilmeleri ve rakipleri eşdeğerinde fiyattan piyasaya ürün
sunabilmelerinin sağlanması amacıyla, taze ve dondurulmuş balıklar ile diğer
yumuşakçalarında tarımsal ürünlerde ihracat iadesi kapsamına alınarak, Avrupa
Birliği destekleme miktarı eşdeğerinde ihracat iadesi ödenmesinin sağlanması
gerekmektedir.73
74. Taze Soğutulmuş Balıkların İhracatında Devlet Teşviki
Taze soğutulmuş olarak ihraç edilen balıklarda, tüketici tercihleri göz önüne alınarak
gerçekleştirilen karın temizleme, fleto çıkarma ve bunları isteğe göre ambalajlama
gibi katma değer yaratıcı çalışmalar, üretici ve ihracatçı için beraberinde karlılığı ve
rekabet gücünü de getirmektedir. Ancak bu işlemler, AB FVO yetkilileri tarafından
denetlenerek Onay Numarası verilen tesislerde yoğun emek ve teknoloji kullanılarak
yapılabilmektedir. Dolayısıyla bu tip faaliyetler yeni yatırım ve emek
gerektirmektedir. Zaten zarar ederek ihracata devam eden su ürünleri yetiştiricileri,
yatırım yapmaktan korkar hale gelmiş ve devletten de destek göremedikleri için bu
çalışmalara ve yatırımlara ağırlık vermemişlerdir. Devlet desteği olması halinde yeni
ürünler ile ilgili yatırım yapılabilecek, ülkemiz daha güçlü bir ihracat portföyüne
sahip olabilecektir.
Çözüm Önerisi: Karnı temizlenmiş ve /veya fileto edilmiş, taze veya donmuş
şekilde ihraç edilecek çipura, levrek, alabalık ve orkinos gibi yetiştiricilik ürünlerinin
ihracatında, firmalara ton başına dolaylı veya direkt teşvik uygulanmalıdır.74
73
74
38
75. Orkinos Üreticilerinin Su Ürünleri Yetiştiricileri Desteğinden

Yararlanması
Orkinos üreticileri, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından su ürünleri yetiştiriciliğine

yönelik verilen desteklerden yararlandırılmamaktadırlar. 2005/8503 sayılı
Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca; Su
Ürünleri Destekleme esasları yıllık olarak uygulamaya koyulmakta ve bu şekilde
üreticiler desteklenerek yurtdışı piyasalardaki rekabet gücü artırılmaktadır.
Ülkemizde 2002 Yılından itibaren faaliyet göstermekte olan olan orkinos
yetiştiriciliği sektörü; 2002–2004 yılları arasında, sektör temsilcisi sivil toplum
kuruluşu olan OYİD’in de katıldığı bir görüş olan “kar marjının yeterli olması”
nedeniyle bu destekten faydalanmamıştır. Ancak 2004 yılından itibaren; 1.
Akdeniz’deki Orkinos Çiftliği sayısındaki süratli artış nedeniyle arz-talep dengesi arz
aleyhinde bozulmuş ve satış fiyatları %40 oranında düşmüştür. 2. Türkiye’ye ICCAT
tarafından tahsis edilmiş olan haksız/yetersiz kota nedeniyle Türk Orkinos Çiftlikleri
yurdışından kota temin etmek zorunda kaldıklarından üretim maliyetleri kg. başına
1–1,5 € artmıştır. 3. Tüm bu olumsuz koşullara ilaveten, 2005 Yılı ICCAT
toplantısında Japon Heyetinin Türkiye’nin fazla orkinos yakaladığı yönündeki
iddiaları ile WWF-Japonya’nın bu konudaki menfi basın açıklamaları Japon
kamuoyunu etkilemiş olup, Türk orkinosunun fiyatında ikinci bir düşüş yaşanmıştır.
Çözüm Önerisi: Belirtilen nedenlerle orkinos yetiştiriciliği sektörü ciddi mali/pazar

sıkıntıları yaşamakta olup, bu sıkıntıların aşılması ve yurtdışı piyasalardaki rekabet
gücünün artırılabilmesi maksadıyla; Orkinos Balığı Yetiştiriciliğinin Su Ürünleri
Desteklemeleri içerisinde “Yeni Türler” kapsamına alınması talep edilmektedir.75
76. Tavukçuluğa Teşvik İhtiyacı
Ülkemizin tavuk eti üretiminde rakip ülkelere oranla maliyetlerinin oldukça yüksek
olması bu sektördeki ihracat gücümüzü azaltmaktadır.
Çözüm Önerisi: ABD piliç eti ihracatına ton başına 600 $, AB ise 430 € ihracat
desteği uygulamaktadır. Türkiye’nin uyguladığı ihracat iadesinin söz konusu
ülkelerle mukayese edildiğinde ne kadar yetersiz olduğu açıklıkla görülmektedir.
Rakibimiz konumundaki ülkelerde kanatlı eti ihracatına yüksek teşvikler verilmesine
karşın Türkiye’nin teşviklerinin düşük olması, sektör ihracatının rekabet gücünü
75
39
azaltmaktadır. Kuş Gribi nedeniyle tüketimin düşmesi sonucu oluşan stokların

eritilebilmesi, iç pazar arz talep dengelerinin korunabilmesi ve sektörün dünyadaki
durumunu koruyabilmesi ve geliştirebilmesi için aşağıdaki miktarlarda destek
verilmesi sektörü rekabetçi kılacaktır.
Kanatlı Eti --- 305 $/ton

Tavukayağı --- 150 $/ton
Civciv --- 25 $/1000 adet
Kuluçkalık Yumurta --- 20 $/1000 adet
Sofralık Yumurta --- 10 $/1000 adet
2007 yılı için verilecek ihracat iadesinin, 5 yıl süreyle her yıl dış pazar koşulları ve
üretim maliyetlerindeki değişiklikler tekrar gözden geçirilmek suretiyle %10
azaltılarak devam etmesinin sağlanması sektörün devamlılığı açısından son derece
etkili olacaktır. 76
77. Yem Maliyetlerinin Yüksekliği Nedeniyle Vergi İndirimi
Hayvancılık sektöründe yem ana maddesi olarak kullanılan Soya fasulyesi ve Soya
Küspesi ithalatında uygulanan vergi yem maliyetlerini artırmakta ve sektörün
küresel rekabet gücünü azaltmaktadır.
Çözüm Önerisi: Yem sanayine yönelik soya fasulyesi ve soya küspesi ithalatında
uygun vergi oranlarına gidilmelidir. Yerli mısır üretimimizin iç piyasaya yeterli
olduğu, ithalata gerek olmadığı düşünülmektedir. Fakat bu gerçekçi değildir. Kuş
gribi nedeniyle firmaların mısır kullanımı azaldığından bu yargıya varılmaktadır.
Sektör, çıkış noktası olarak mısır yerine buğday ve arpa kullanmıştır. Ülkemizdeki
toplam mısır üretiminin geçen seneye göre %20–29 civarında düşük olacağı tahmin
edilmektedir. Ayrıca Dünya piyasalarında daha önce 90–100 $/ton olan mısır
fiyatları, aşağıdaki grafikte görülen sebep üzerine şimdiden 135 $/ton'a
yükselmiştir. Sektörün karma yem üretimi için ihtiyacı olan 3,15 milyon ton ihtiyacı
göz önüne alırsak, TMO'nun bir an önce politikasını belirlemesinde fayda
görülmektedir. İthalat kararında geç kalınmaması hatta ithalatın 2007’nin ilk
çeyreğinden itibaren gerçekleştirilmesi yem maliyetlerini ve kanatlı eti maliyetlerini
ihracat açısından rekabetçi kılacaktır.77
76
77
40
78. Türk Tütününün Pahalı Hale Gelmesi
Özellikle son yıllarda değerlenen Türk Lirası ile alım yapan ihracatçının girdi
maliyetleri de doğal olarak yükselmekte, bunun sonucunda da birim ihraç fiyatları
eski yıllara oranla artış göstermektedir. İhraç fiyatının yükselmesi kısa vadede
ihracatçının lehine gibi görünse de, ileriki günlerde yabancı alıcının Türk tütününün
fiyatının yüksekliğini gerekçe göstererek alımlarını azaltması, ondan da öte şark tipi
tütün üreten ve fiyatı bize göre daha uygun olan rakip ülkelere yönelmesi
kaçınılmaz olacaktır. Bunun sonucunda birkaç yıl içerisinde tütün üretiminde ve
ihracatında önemli daralmalar meydana gelecektir.
Çözüm Önerisi: Bu itibarla uzun vadede kazanılmış olan bu pazarların

kaybedilmemesi ve rakip ülkelere kaptırılmaması için, Türk tütün üreticisinin
desteklenmesi gerekmektedir.78
79. Biberiye’de KDV İndirimi
Baharatlar arasında Defne Yaprağı, Sumak, Mahlep, Kekik ve Ada Çayında KDV
oranları % 1 iken, Biberiye’de bu oran % 18’dir ve bu durum ihracatımızı olumsuz
yönde etkilemektedir.
Çözüm Önerisi: Biberiye üzerindeki KDV oranının diğer ürünlerde olduğu gibi %
1’e çekilmesi faydalı olacaktır.79
80. Yabancı Sermayenin Teşviki
Makine sanayinde yerli üretimde ara malı olarak çok kullanılan Servo Motor
Sistemleri, PLC kontrol üniteleri, Doğrusal Yataklama Sistemleri, AC Motor
Sürücüleri gibi teknolojik bileşenler, yurt içinde üretimi yapılmaması sebebiyle ithal
edilmek zorunda kalınmakta ve bu durum ülkemize önemli oranda döviz
kaybettirmektedir.
78
79
41
Çözüm Önerisi: Bu ürünlerin teknolojilerini Türkiye’ye getirecek olan yabancı

sermayeye özel teşvik verilmesi suretiyle söz konusu fabrikaların kurulmasının
sağlanması gerekmektedir. Söz konusu teknoloji ve yatırımların Türkiye’ye
gelmesini sağlayana kadar ise, bu tarz bileşenlerdeki KDV oranını düşürerek makine
fiyatlarını iç piyasanın karşı koyamayacağı seviyelere çekmek, makine sektöründe
yerli üretimi arttırarak fabrikaların verimini ve ihracatta rekabet gücünü yükseltmek
mümkün olabilecektir.80
81. Makine Organize Sanayi Bölgelerinin Oluşturulması İçin Yer Tahsisi
Yatırım ortamının makine sektörü lehine iyileştirilmesi bu günkü teşvik

mekanizmalarıyla son derece zordur. Teknoloji üretebilme kapasitesine sahip bu
sektör lojistik destek, kalifiye eleman gereksinimi ve yan sanayi açısından
muhakkak gelişmiş yörelerde barınabilmekte ve gelişimini sağlayabilmekte
dolayısıyla, en ağır arazi bedelleriyle, en yüksek işçilik maliyetleriyle karşı karşıya
kalmaktadır.
Çözüm Önerisi: Sektörde arzu edilen gelişmenin sağlanmasını takiben yan

sanayileri ile birlikte bulunacağı Organize Sanayi Bölgeleri üretilerek makine
üreticilerinin makul sürelerde bu bölgelere intikali sağlanmalıdır. Organize Sanayi
Bölgeleri günümüz itibariyle rant merkezleri haline gelmiştir. Bu nedenle Makine
İmalatçılarının yoğunlaştığı 6–7 il özelinde makine üreticilerinin bir araya
toplanacağı Makine Organize Sanayi Bölgeleri oluşturularak buralardan makine
üreticilerine bedelsiz ya da düşük ücretli, uzun vadeli yer tahsisi yapılabilmelidir.81
82. Organize Tarım Bölgeleri Oluşturulması İçin Yer Tahsisi
Çeşitli kurumlar tarafından Organize Tarım Bölgeleri oluşturulmasına yönelik

çalışmalar yapılmasına karşın yer tahsisi sağlanamadığından bir ilerleme
kaydedilememektedir. Bu durum tarımsal üretimi ve tarım ürünleri ihracatımızı
olumsuz etkilemektedir.
80
81
42
Çözüm Önerisi: Sektörde büyük ölçekli modern sera yatırımlarının

desteklenmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çerçevede, üretici ile ihracatçıları bir
araya getirecek bir Organize Tarım Bölgesi kurulması ile yatırım maliyetleri
azaltılabilecek ve üretimde verimlilik artışı sağlanacaktır. Organize tarım
bölgelerinin kuruluşunun desteklenmesi ve Organize tarım bölgesi kuruluşu
82
projelerine yer tahsisinin kolaylaştırılması gerekmektedir.
83. Fide ve Tohumlardaki KDV Çeşitliliği
Sebze fide ve tohumlarında uygulanan KDV oranı % 8 iken, süs bitkileri üretiminin
ana maddesi olan fide ve tohumlarının KDV oranları % 18’dir. Bu durum süs bitkileri
üretim maliyetlerinde arttırıcı bir etki yapmaktadır.
Çözüm Önerisi: Süs bitkilerinin fide ve tohumlarının KDV oranlarının % 8’e

çekilmesi faydalı olacaktır.83
84. Sistemlerin Müsaade Ettiği Teşviklerin Sağlanması
İhracatta sistemlerin müsaade ettiği tüm teşviklerin sağlanmamakta ve verilmiş

olanların teşviklerin bazılarının da gerekleri yerine getirilmemektedir.
Çözüm Önerisi: Dahilde İşleme Rejim Belgesinde üçüncü ülke ithalatında, AB‘ye
İhracatta Telafi Edici Vergi uygulamasında fazla faiz ödenmesinin önüne
geçilmelidir. Ayrıca Ar-Ge teşviklerindeki desteklemelerde firmalara para iadeleri
bürokrasiden dolayı çok uzun vadelerde yapılmakta, süre kısaltılmalıdır.84
85. 5084 Sayılı Yasa ile Sağlanan Desteklerin Sona Ermesi
5084 sayılı yasa kapsamında sağlanan maliyet düşürücü desteklerin enerji, gelir
vergisi ve SSK primi ile ilgili olanların 2008 yılı sonu itibari ile kaldırılacak olması
ihracatımızı olumsuz yönde etkileyecektir.
82
AİB tarafından önerilmiştir.
83
84
43
Çözüm Önerisi: 5084 sayılı yasa kapsamındaki teşviklerin süresi 5 yıl daha
uzatılmalıdır.85
86. Fındığın Tümünün İhraç Edilememesi Nedeniyle Destek İhtiyacı
Fındıkta en önemli sorunu üretim fazlası teşkil etmektedir. Ülkemiz ve diğer ülkeler
rekolte miktarına göre değişmekle birlikte, hemen her yıl fındıkta önemli bir miktar
üretim fazlası elimizde kalmaktadır.
Çözüm Önerisi: Fındık % 90’ı ihraç edilen bir ürün olması bakımından üretim
fazlasının ihracat yoluyla ortadan kaldırılabilmesi için Devlet fiyatlara müdahalede
bulunmaması, fiyatların serbest piyasa ekonomisi kurallarına göre oluşması
sağlanması, ancak sosyal bakımdan gerekli görülürse, geçimini fındıktan sağlayan
üretici; üretim alanının bulunduğu bölge, bahçe büyüklüğü, elde edilen gelir ve
maliyetler göz önünde bulundurulacak şekilde Doğrudan Gelir Desteği ile
desteklenmesi yararlı olacaktır. Bu şekilde oluşacak piyasa fiyatları belli bir geçiş
döneminde düşük gerçekleşebilecek ancak, gerek bu politikanın bir sonucu olarak
dünyada tüketimin artması gerekse rakip ülkelerden alacağımız pazar payı ile
fiyatlar üreticiyi tatmin eder konuma gelecek ve hatta yeni dikim alanlarına ihtiyaç
duyulabilecektir.86
87. Hazırlanan Çevre Yönetmelikleri Çerçevesinde Su Ürünleri Üreticilerine

Yeni Potansiyel Alanlar Belirlenmesi
Çevre Kanunu Yönetmeliklerinin yakın bir gelecekte hazırlanacağı, bu aşamada

mevcut işletmelere yer gösterilerek taşınmasının sağlanması ve mutlaka yeni
potansiyel alanlar belirlenmesi, aksi halde birçok işletmenin kapanacağı ve işsizler
ordusuna binlerce üreticinin katılacağı, su ürünleri ihracatımızın bel kemiği olan
kültür balıkçılığının yok edilmesi sonucunda ihracat gelirimizin azalacağı
görülmektedir.
85
86
44
Çözüm Önerisi: Söz konusu Yönetmeliklerin çıkarılması aşamasında Çevre

Bakanlığı’nca mutlaka Birliklerimiz görüşünün almasının sağlanması ve anılan yasa
teklifi yürürlüğe konulmadan önce, yer gösterilmesi ve bunun bir takvime
bağlanması gerekmektedir.87
87
45
C. LOJİSTİK VE NAKLİYE SORUNLARI
88. İç Nakliye ve Liman Masrafları
150 km gibi kısa mesafelerde bile iç nakliye ve liman masrafları özellikle Avrupa gibi
yakın limanlara yapılan ihracatlarda deniz navlununu geçmiştir. Liman ücretlerinde
yükleme indirme, bindirme maliyetleri çok yüksek, bu nedenle çoğu Devlet Liman
İşletmeleri tarafından tahsil edilen bu ücretler tek bir konteyner için 250–350 doları
bulmaktadır. Bu yüzden İtalya ve İspanya gibi ülkelerde deniz yolu yeterince sık
kullanılamamaktadır.
Çözüm Önerisi: İhraç konteynerleri iç taşımasında teşvikli mazot verilmesi ve

liman hizmet tarifelerinin ihracatı destekleyici yönde uygun düzeye getirilmesinin
sağlanması yararlı olacaktır.88
89. Kota Uygulaması
Avrupa Birliği 2001 yılından itibaren, kendi taşımacılık sistemini korumak amacıyla
üçüncü ülke TIR’larına kota uygulayarak, yıllık belirli miktarlarda geçiş hakkı
sağlamaktadır. AB ile Gümrük Birliği Anlaşması olmasına rağmen Türkiye’ye kota
uygulanması, ihracatı ve nakliye potansiyelini olumsuz yönde etkilemektedir.
Çözüm Önerisi: Avrupa Birliği’ne, Gümrük Birliği Anlaşması imzaladığı Türkiye’ye

uyguladığı kotaları kaldırması yönünde gerekli baskının yapılması olumsuzluğun
giderilmesinde yardımcı olacaktır.89
88
UİB, İTKİB, EİB tarafından önerilmiştir.
89
46
90. Pilotaj ve Romorkaj Masrafları
Yeniköy iskelesinde pilotaj ve romorkaj masrafları Avrupa limanlarına göre 2–2.5

kat daha pahalıdır. Bu durum, Türk ihracatçılarının maliyetlerini artırarak, rekabet
gücünü azaltmaktadır. Ayrıca, Avrupa limanlarında sağlık resmi ücreti
ödenmemekte ya da çok cüzi bir miktar ödenmektedir. Türkiye’de ise, 2004 yılından
bu yana birim navlunda yüzde 20 artış yaşanmıştır. Körfez limanlarında toplam tüm
liman hizmetlerinin ihraç araçlarda araba başına tutarı 12 Euroyken Avrupa
limanlarında aynı hizmetlerin ortalama tutarı araç başına 6 Eurodur.
Çözüm Önerisi: Türkiye Limanlarındaki pilotaj, Römorkaj Masraflarının ve sağlık

resmi ücretinin, Avrupa’daki muadillerinin seviyelerine çekilmesi gerekmektedir.90
91. Schengen Vize Süresi
Türk tır şoförlerine uygulanan Schengen vizesi süresinin 90 günden 45 güne

düşürülmesi ilave maliyet, zaman kaybı ve işlem zorluğu getirmektedir.
Çözüm Önerisi: Vize süresinin yine eskisi gibi 90 güne çıkartılmasının sağlanması
oldukça yararlı olacaktır.91
92. Eur–1 Belgesi
Kamyon ihracatında en çok kullanılan yöntem olan sürülerek götürülmesi esnasında

Ulaştırma Bakanlığı nakliyecilerden Eur–1 belgesi ile birlikte araç ve plaka bilgilerini
faksla alarak izin verme sürecini başlatmaktadır. Eur–1 belgesi gümrük işlemlerinin
tamamlanmasından sonra tanzim edilebilmesi sebebiyle hazır olan bir araç 3–4 gün
beklemektedir.
Çözüm Önerisi: Eur–1 belgesine gerek kalmaksızın şasi numaraları (fatura

üzerinde gösterilecek) bazında izin alınabilmesinin sağlanması yararlı olacaktır.92
90
91
92
47
93. Rusya’da Geçiş Sorunları
Rusya'ya giden araçlarda, güzergâh ülkelerle ilgili geçiş güvenliği sorunları

yaşanmaktadır.
Çözüm Önerisi: Söz konusu ülkenin yetkili makamlarıyla görüşülerek sorunun

giderilmesi yararlı olacaktır. 93
94. Liman-Demiryolu Bağlantıları
Limanlarımızın demiryollarıyla tam anlamıyla entegre olmamış olması taşımacılıkta

çeşitli zorluklara neden olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Limanlarımızın demiryollarımızla entegre edilmesi gerekmektedir.

94
95. Alternatif Ulaşım Yollarının Yetersizliği
Doğu Karadeniz Bölgemizin Rusya Federasyonu, diğer BDT ülkeleri ve Türk

Cumhuriyetleri ile demiryolu bağlantısının bulunmaması nedeniyle, ihracatçılarımız
taşımacılıkta büyük sıkıntılarla karşılaşmakta ve ödenen yüksek nakliye ücretleri
nedeniyle de rekabet imkânları azalmaktadır. Bölgemiz bulunduğu coğrafi konum
itibariyle dış ticaret açısından çok önemli bir stratejik üstünlüğe sahip olmasına
rağmen, alternatif ulaşım yollarının yetersizliği nedeniyle bu potansiyelden yeterli
düzeyde faydalanılamamaktadır. Bu nedenle, kısa vadede Ülkemizi Bağımsız
Devletler Topluluğu ülkelerine bağlayacak olan 38 Km mesafeli Gürcistan/Batum
demiryolunun Sarp Sınır Kapısına ve Hopa Limanına bağlanması, bu coğrafyaya
yönelik ihracatımızın gelişmesine büyük katkı sağlayacaktır.
Çözüm Önerisi: Hopa Limanına sadece 38 Km mesafede bulunan ve Ulaştırma

Bakanlığınca 2000 yılında etüdü yapılarak fizibıl bulunan ancak kaynak yetersizliği
gerekçesiyle Devlet Planlama Teşkilatınca yatırım programlarına alınmayan
Gürcistan/Batum-Hopa demiryolu projesinin; Kars-Tiflis demiryolu projesine oranla
93
DETKİB tarafından önerilmiştir.
94
DETKİB tarafından önerilmiştir.
48
daha düşük maliyetle ve kısa sürede tamamlanma imkânının bulunması, politik

engellemeler ve riskler içermemesi nedeniyle kısa sürede yapılabilirlik imkanları ile
Ülkemizi Bağımsız Devletler Topluluğu, Türk Cumhuriyetleri ve Orta Asya ülkelerine
bağlayacak olması gibi stratejik üstünlükleri dikkate alınarak, projelendirilerek
hayata geçirilmesinin sağlanması gerekmektedir.95
96. Nakliye Maliyetleri
Ülkemizde nakliye maliyetlerinin rakip ülkelere oranla çok yüksek olması, nakliye
maliyetleri yönünden özellikle İran ve Suriye gibi rakip ülkelerin ihracatçılarını
sübvanse etmesi, bu ülkelerde akaryakıt fiyatlarının Ülkemize nazaran çok düşük
olması, yurtdışı piyasalarda ve özellikle başta Rusya Federasyonu olmak üzere
Bağımsız Devletler Topluluğu Ülkelerinde ihracatçılarımızın rekabet imkânlarını
olumsuz yönde etkilemektedir. Nakliye maliyetlerinin yüksekliğinden dolayı
Bölgemizin en önemli ihraç pazarları konumda bulunan başta Rusya Federasyonu,
Gürcistan ve Azerbaycan olmak üzere BDT Ülkeleri ve Türk Cumhuriyetlerine
yönelik ihracatımız ve bu Ülkelerin dış ticaretindeki payımız azalarak rakip Ülkelerin
eline geçmektedir.
Çözüm Önerisi: İhraç malı taşıyan taşıtlara yurda girişlerinde ihraç malını alacak
oldukları Bölgelere kadar ulaşmalarını sağlayacak miktarda, KDV ve ÖTV'den muaf
akaryakıt verilmesi nakliye maliyetlerinin rakip ülke eşdeğerine düşürülmesinde
büyük katkısı olacaktır.96
97. Bazı Limanlarımızdaki Ekipman Yetersizliği
Antalya limanında ekipman, teçhizat yetersizliği bir an önce giderilmelidir. Liman

imkânlarının yetersizliği nedeni ile çoğu zaman İzmir limanından yükleme
yapılmakta ve gereksiz taşıma ücreti ödenmektedir. Yine Liman yüklemelerinde
uygulanan tarifeler, mermer gibi yükte ağır ürünler için yükleme maliyetlerini
önemli ölçüde arttırmakta ve blok mermer ihracatı esnasında, özellikle konteynera
yükleme yapılması aşamasında, limanlardaki forklift, vinç ve yüklemede kullanılacak
diğer araçlar yetersiz kalmakta, zaman kaybına neden olmaktadır. İhracat yapılan
95
96
49
limanlardaki hizmetlerde farklı fiyat uygulanması, maden ürünlerinin farklı

aktarmalara dayalı (demiryolu, karayolu) yurtiçi nakliyesinin yapılması sırasında
veya ihracat aşamasında gemiye yükleme, gemide taşıma ve gemiden boşaltma
safhalarında, ürünlerin kimyasal ve fiziksel niteliklerinde yaşanan manipülasyona
bağlı olarak bozulması, taşımacılık esnasında ürünlerin muhteviyatına çeşitli
nedenlerle farklı bazı materyallerin karışması, sorun teşkil etmektedir.
Çözüm Önerisi: Bir an önce tüm limanlarımız çağımızın gerekliliklerine göre

donatılmalıdır.97
98. Taşımacılığımızın Balık Ürünleri Açısından Yetersizliği
Özellikle havayolu taşımacılığı olmak üzere, ürünün pazara sevk edilmesinde çeşitli
sorunlar yaşanmaktadır. Avrupa’da Yunanistan’dan sonra en büyük yetiştiricilik
kapasitesi ve büyüme potansiyeline ülkemiz sahiptir. Denizlerimizde yetiştirilen
çipura, levrek ve iç sularda alabalığın en büyük tüketicisi başta İtalya, İspanya ve
Fransa olmak üzere Akdeniz ülkeleridir. Yunanistan, pazarın içinde olması ve her
türlü lojistik olanaklara sahip olması nedeniyle aynı ürünü bu ülkelerde yaklaşık
%10 daha yüksek fiyat ile satabilmektedir. Çünkü ürün müşteriye yaklaşık 1 gün
önce ulaşmakta ve daha taze pisikolojisi ile daha kolay satılabilmektedir. Bu
nedenle, özellikle Avrupa’nın en büyük distribütör ülkesi İtalya’da Türk balığının
satış fiyatları zarar seviyelerine kadar inmiş ve şu anda benzer durum İspanya’da
da yaşanmaktadır.
Diğer taraftan, daha kısıtlı miktarlarda tüketimleri olmasına rağmen, diğer AB

ülkelerinde de ürünlerimize talep mevcut olup, bu ülkelerin taleplerini bizden aldığı
balıklar ile İtalya karşılamaktadır. Ancak bu ülkelerin taleplerine ne yazık ki olması
gereken şekilde cevap verilememektedir. Parsiyel frigorifik karayolu taşımacılığı ve
özellikle Havayolu Kargo taşımacılık fiyatlarının çok yüksek oluşu nedeniyle bu
ülkelere gereken şekilde cevap verilememekte ve pazarlarımızı rakiplerimize
kaptırmak durumunda kalmaktayız. Örneğin İngiltere’ye 1 kg balığın havayolu
taşıma fiyatı 1.80 Euro olup, bu tutar neredeyse 1 kg balık fiyatının %50’si
kadarıdır. Ayrıca, THY dışındaki diğer havayolu firmaları bu ürünleri taşımamakta;
ancak önceden rezervasyon ile 500 kg ile maksimum 1 ton arasında bir yükleme
yapılabilmektedir. Yüksek nakliye fiyatları bakımından, parsiyel karayolu
taşımacılığında da durum hemen hemen aynıdır. Diğer bir nakliye sorunu da,
97
İMMİB, İTKİB tarafından önerilmiştir.
50
Avrupa’da yaşanmaktadır. Avrupa’ya mal götüren TIR’lar, Yunanistan’da topluluğa

giriş yapmakta ve Yunanistan’dan feribota binerek Bari veya Ancona’ya
geçmektedirler. Bu durum ciddi zaman kayıplarına yol açmakta ve nakliye
maliyetlerini arttırmaktadır. Ayrıca ürünlerimizin rakibimiz olan bir ülkeden giriş
yapması başka riskleri de beraberinde getirmektedir.
Çözüm Önerisi: Ürünlerimizi AB ülkelerine zamanında ve uygun fiyatla

ulaştırabilmemiz durumunda daha fazla ürün, daha iyi fiyat ile satılabilecek ve
Yunanistan ile daha uygun koşullarda rekabet edebileceğimiz bir ortam oluşacaktır.
Bu itibarla, su ürünleri veya tarım ürünlerinin havayolu ile ihracatında, başta THY
olmak üzere havayolu firmalarının taşıma fiyatlarında bir indirim uygulaması veya
navlun farklarının ihracatçıya dolaylı teşvik olarak yansıtılması sağlanmalıdır.
Çanakkale veya İzmir’den İtalya’nın Bari veya Ancona Limanlarına direkt feribot
seferleri konulabilir veya başlatılan çalışmalar ile Birindizi’ye yapılması planlanan
seferler için yetkililer ile konuşularak bu limanda bir veterinerin görevlendirilmesi
sağlanmalıdır.98
99. Orkinos Balıklarının Nakliyelerinde Kabotaj Kanunu Engeli
Hasatı yapılarak ihracat işlemi tamamlanmış olan orkinos balıklarının yabancı

bandıralı orkinos işleme gemilerinden nakliye gemilerine transferine 815 sayılı
Kabotaj Kanunu gereğince müsaade edilmemekte ve bu nedenle de zaman ve döviz
kaybına sebep olunmaktadır.
Çözüm Önerisi: Ülkemizde mevcut orkinos çiftliklerinde yetiştirilen orkinos

balıkları, zamanı geldiğinde hasat edilerek çiftliğe gelen Japon işleme gemilerine
(Türkiye’de bu tip bir işleme gemisi mevcut değildir) verilmekte ve bu gemilerde
eksi 65 derecede dondurularak gemilerin azami kapasiteleri kadar
stoklanmaktadırlar. Kapasitesi dolan gemi dondurmuş olduğu yükünü uygun bir
limanda “Super Freezer Container”lere yükledikten sonra çiftliğin bulunduğu yere
dönerek işleme ve dondurma işlemine devam etmektedir. Ancak bu yük transferi
işlemi çiftliğin bulunduğu yere yakın bir limanda gerçekleştiğinden, dondurulmuş
olan balıkların çiftlik alanından limana transferi yapılması gerekmekte ve bu işlemin
815 sayılı Kabotaj Kanununun 1.nci maddesine uygun olmadığı mütalaa
edilmektedir. Bu nedenle, işleme gemisi yükünü başka ülkelerin (Malta, Yunanistan
98
51
gibi) limanına taşımakta ve transferi burada gerçekleştirmektedir. Bu uygulama

hem zaman kaybına sebep olmakta, hem ülkemiz limanlarının kazanacağı tahmil
tahliye ücretleri başka ülkelere gitmekte, hem de söz konusu transfer işleminin
maliyeti Türk orkinos üreticilerinin satış fiyatının düşmesine sebep olmaktadır.
Kabotaj Kanununun ilgili maddesinin, Türk ticaret gemilerinin Türk Limanları
arasındaki taşımacılık haklarını koruma esasına dayandığı ancak Türk Siciline kayıtlı
herhangi bir “Orkinos İşleme Gemisi” olmadığı, ayrıca söz konusu transfer işleminin
bir taşımacılık değil, ihracatı tamamlanmış olan transit malları nihai varış noktası
olan yurt dışına göndermek üzere transit konumunda olan bir eşyanın gemi ve kap
değişikliğinden başkaca bir işlem olmadığı hususu göz önüne alınarak zaman ve
döviz kaybına mani olmak üzere yukarıda açıklanan transfer işleminin yapılabilmesi
için gerekli yasal düzenlemenin yapılması talep edilmektedir.99
100. THY’nin Taşımacılıkta Diğer Ülkelere Oranla Pahalılığı
Sektörün pazar ülkelerine düzenli seferleri olan THY, rakip ülke havayollarına göre
yüksek tarife uygulamaktadır. THY kargo fiyatlarının yüksek olması nedeniyle,
ağırlıklı olarak karayolu ile taşınmaktadır. Bu durum, çiçeğin kalitesinde ve vazo
ömründe kayıplara neden olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Havayolu taşımacılığının yaygın kullanılmasını sağlamak için THY

kargo ücretlerinin düşürülmesi veya desteklenmesi gerekmektedir. 1990’lı yıllarda
uygulamada olduğu gibi kesme çiçek kargosu için genel kargo fiyatının altında bir
fiyat uygulanabilir100.
101. THY’nin Soğuk Hava Depo Ücreti
İthalat yapılan ürünlerde belli analizler yaptırılması için havaalanında birkaç günlük
bir bekleme süresi gerekmektedir. İthal edilen bu mallar bozulabilir ürün sınıfına
girdiği için bu süre içerisinde soğuk hava deposunda bekletilmesi gerekmektedir.
THY’nin Antalya’da soğuk hava deposu bulunmaması nedeniyle söz konusu ürünler
antrepoda bekletilmektedir. Ancak THY tarafından antrepoda bekletilen ürünlerden
alınan ücret normalde 0,25 $ /kg iken, bozulabilir ürün olması nedeniyle çiçeklerden
99
100
52
soğuk havada bekletilmemesine rağmen soğuk hava deposu için uygulanan 3 $/kg’
lık ücret alınmaktadır. THY’nin ihracatçı firmalarımızın ürünlerini soğuk hava
deposunda bekletmediği halde soğuk hava deposu ücretlerini uygulaması ihracatçı
firmalarımız üzerinde ağır bir yük oluşturmaktadır.
Çözüm Önerisi: THY tarafından alınan ücretlerde gerekli düzeltmenin yapılması

gerekmektedir.101
102. Mermer Bloğu İhracatında Tonaj Ayarlaması
İhraç edilecek mermer bloklar büyük ebatlı bloklar olduğundan tonaj ayarlaması
yapılamamaktadır. Karayolları Genel Müdürlüğü, Bölge Trafik Denetleme, Jandarma
Komutanlıkları ve Maliye Bakanlığı Denetmenleri gibi kurum ve kuruluşlar ile bu
tonajdan dolayı büyük bir sorun yaşanmaktadır.
Çözüm Önerisi: Mermer blok nakliyelerinin özelliğinden (blok ebatlarının dünya

standartları ile belirlenmesinden) dolayı özel taşıma römorklarının taşıyabileceği yük
miktarının arttırılması hususunun Karayolları Genel Müdürlüğüne, tonaj limitine belli
oranda marj koyulması konusunun da Maliye Bakanlığına iletilmesinin uygun olacağı
düşünülmektedir.102
103. Geçiş Belgelerinin Yetersizliği ve Dağıtımındaki Denge Sorunu
Ulaştırma Bakanlığınca TOBB kanalıyla dağıtılan geçiş belgeleri yetersiz olup, çıkış
kapılarına göre adil ve dengeli bir şekilde dağıtılmaması ihracatımızı engelleyici
unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çözüm Önerisi: Ulaştırma Bakanlığınca yapılan geçiş belgesi dağıtımlarının

kapıların çıkış istatistikleri ve ihracat rakamları ile orantılı bir şekilde dağıtılmasının
sağlanması gerekmektedir. Bu kapsamda, özellikle büyük sıkıntının yaşandığı başta
Rusya Federasyonu olmak üzere Rusya Federasyonu ve Gürcistan’a yönelik geçiş
belgesi sayısı arttırılarak, Bölgemiz illerine (Trabzon, Rize, Artvin) yeteri kadar geçiş
belgesinin tahsis edilmesinin sağlanması önem arz etmektedir.103
101
102
103
53
D. MALİYETLERE İLİŞKİN SORUNLAR
104. Enerji Maliyetleri
Tüm OECD ülkeleri arasında en yüksek enerji maliyetleri Türkiye’de bulunmaktadır.

Bu durum üretimin ana girdisi olan enerjinin yüksek maliyetinin, üretilen ürünlere
yansımasına neden olmakta ve küresel rekabette ülkemizi zor duruma
düşürmektedir.
Çözüm Önerisi: Fiyatların daha düşük seviyelere çekilmesinin sağlanması

104
gerekmektedir.
105. Genel İstihdam Maliyeti
İstihdam üzerindeki vergi yükü bakımından Türkiye, OECD ortalamalarının üzerinde

yer almaktadır. İhracatın artırılmasına ilişkin olarak ÖTV yükünün ve istihdamdaki
vergi yükünün ihracat girdi maliyetlerinden arındırılması önem taşımaktadır.
Ülkemiz ihracatçısı bu maliyetlerle fiyat tutturmada sorun yaşamakta olup, bu
husus ihracatın daha fazla arttırılamamasının temel nedenlerinden birisini
oluşturmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu maliyetlerin aşağı çekilmesi gerekmektedir. 105
106. Vasıfsız İşçi Maliyeti
Vasıfsız işçi maliyetlerinin (SSK, Gelir Vergisi) yüksek olması, uluslararası rekabet
gücümüzü zayıflatmaktadır.
Çözüm Önerisi: Makineli işlerde çalışmayan işçilere tarım işçisi statüsü

106
uygulanması yoluna gidilebilir.
104
UİB, DETKİB, İTKİB, OAİB tarafından önerilmiştir.
105
DETKİB, İTKİB tarafından önerilmiştir.
106
OAİB, UİB, İTKİB tarafından önerilmiştir.
54
107. Aşırı Değerli YTL
Son üç yılda YTL’nin aşırı değerlemesi ve döviz kurlarında yaşanan istikrarsızlık

imalata yönelik ara malı kullanan sektörleri ithal malı kullanmaya bağımlı hale
getirdiği gibi, ithalatın hızlı bir şekilde yükselmesine ve sonuçta da cari açığın her
geçen gün büyümesine sebebiyet vermesi, ülke ekonomisini kırılgan noktaya
taşımakta ve yaşanan bu istikrarsız ortamda ihracat yapmaya çalışan sektörlerin
karlılık ve rekabet imkânlarını yok etmektedir.
Çözüm Önerisi: Merkez Bankasınca döviz kurları üzerindeki baskı kaldırılarak,

döviz kurlarının ithalatı kısıtlayıcı ve ihracatı teşvik edici bir dengede oluşmasının
sağlanması, kur riskinden kaynaklanan zararların telafisi açısından da ülkemizde kur
riski sigorta sisteminin kurulmasını sağlayacak bir sistemin tesis edilmesi faydalı
olacaktır.107
108. Bağkur Primi Kesintilerinde Müteselsil Sorumluluk
Yaş meyve sebze ürünlerinin müstahsil makbuzu ile üreticiden alımında % 2 stopaj
kesintisi yanında üretici adına Bağ-Kur primi kesintisi yapılması ve bu kesintilerden
de ürünü satın alan ihracatçının müteselsil sorumlu olması, maliyet artırıcı unsur
olarak ihracatçının karşısına çıkmakta ve pratikte de bu kesinti ve primler üreticiye
yansıtılamamakta ve ihracatçı tarafından ödenmesi nedeniyle de ihraç maliyetlerini
artırmaktadır.
Çözüm Önerisi: Yaş meyve sebze sektöründe ihraç edilen ürünler üreticilerden
müstahsil makbuzu eşliğinde satın alınması nedeniyle, % 2 gelir vergisi stopajı
yanında, üreticinin ödemesi gereken Bağ-Kur primi kesintisi yapılarak, bu kesintiden
dolayı ihracatçının müteselsil sorumlu olması, pratikte üretici yerine ihracatçı
tarafından ödenen bu primler dolayısıyla ihraç maliyetleri artmakta ve ihracatçıların
mağduriyetine neden olmaktadır. Bu nedenle, yeni uygulamaya girecek Sosyal
Güvenlik mevzuatında bu durum düzeltilerek, ödenmesi gereken primlerden sadece
üreticinin sorumlu tutulması yararlı olacaktır.108
107
DKİB, İTKİB, EİB tarafından önerilmiştir.
108
55
109. Doğal Arı Balı Analiz Belgesinin Yüksek Maliyeti
Devlet Bakanlığı Makamı’nın 03.02.2005 tarihli onayı çerçevesinde ülkemizden ihraç

edilecek her parti balda doğal arı balı uygunluk analizleri Avrupa Birliği Gıda
Monitoring Kuralları, Avrupa Birliği Bal Yönergesi ve Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği
ile paralellik sağlayacak şekilde ARGEFAR tarafından yapılmaktadır. ARGEFAR
tarafından verilecek Doğal Arı Balı Analiz Belgesi’nin gümrük beyannamesinin ilgili
İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği tarafından kayıt meşruhatı düşülerek
onaylanması esnasında ibrazı zorunlu olup, analiz sonucu olumsuz olanların ihracına
izin verilmemektedir. Ancak, bu analizlerin maliyeti oldukça yüksektir.
Çözüm Önerisi: ARGEFAR’ın analiz fiyatları diğer laboratuvarlara oranla oldukça

düşük olmakla birlikte bir partiyi oluşturan 20.000 kg balın, ortalama olarak 4
üreticiden satın alındığı dikkate alınırsa analiz maliyetinin yüksekliği daha iyi
anlaşılabilir. Balda, üreticiden numune bazında alım aşamasından itibaren ihracat
aşamasına kadar 4–5 defa analiz yapılmaktadır. Böylece tahmini olarak bir parti
balın analiz maliyeti toplam 3.000–4.000-YTL’yi bulmaktadır. İhracatçı firmalara
analiz desteği sağlanması halinde ülkemiz balının yurtdışı piyasalarda rekabet gücü
artacak, böylece daha fazla ihracat şansı doğacaktır.109
110. Vadeli İthalatta Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Uygulaması
Vadeli Akreditifle ve Peşin İthalatta %3 KKDF alınmaya devam etmekte. KKDF’nin

iki türlü olumsuz etkisi bulunmaktadır. 1-Firmalarımızı peşin alıma zorlayarak,
yabancıların sunduğu finansman imkânından mahrum etmektedir. 2- İlave bir
maliyet getirmektedir. KKDF uygulamasında vadeli alımlarda alınan % 3 lük bir pay
üretim maliyetlerini arttırarak sektörel bazda nakit sıkıntısına neden olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu fonun imalatçı ihracatçılarda kaldırılması ihracat açısından

yararlı olacaktır.110
109
İİB, EİB tarafından önerilmiştir.
110
UİB, İTKİB tarafından önerilmiştir.
56
111. Çözücüler (Solvent) İçin ÖTV Alınması
Yurt içinde üretilen solventler için ÖTV ödenmekte, buna karşın aynı ürünün bitmiş
hali Türkiye’ye ithal edildiğinde bu ÖTV alınmamakta, bu durumdan dolayı yerli
üretim yabancı üretimlere karşı yüksek maliyetlere ulaşmaktadır.
Çözüm Önerisi: Yurtiçinde üretilen solventler için ÖTV uygulamasından

vazgeçilmesi.111
111
57
E. İHRACATIN FİNANSMANINA İLİŞKİN SORUNLAR
112. Eximbank Kredileri
Birçok banka halen Eximbank kaynaklarını grup şirketlerine kullandırmakta ve ne

yazık ki ihracatçılarımız bu fondan yeterince faydalanamamaktadır. Eximbank
firmalara teminat mektubu karşılığında kredi vermelidir. Bu kredileri de mektubu
veren bankanın limiti ile bağdaştırmamalıdır. Gerekli kaynak yoksa banka
limitlerinden kesinti yapılarak münferit firmaların kullanılacağı bir limit grubu
açılmalıdır.
Çözüm Önerisi: Bu limitlet münferit firmalara açılmalı ve bankalara aracılık

ettikleri Eximbank kredilerinin belli bir yüzdesi kadar münferit bankalara teminat
mektubu verme mecburiyeti konmalıdır.112
113. Tarımsal İade Destekleri
Zeytinyağı: Zeytinyağında şu anda 0 ile 5 kg arasında ton başına 100 USD; markalı
0 ile 1 kg arasında ton başına 350 USD, 1 ile 2 kg arasında ton başına 200 USD, 2
ile 5 kg arasında ton başına 150 USD destek verilmektedir. Ancak bu destek AB ile
kıyaslandığında yetersiz kalmaktadır. Her yıl zeytinyağı için AB Bütçesinden 2.25–
2,5 milyar Euro ayrılmaktadır. Bu tutarın %90'ı üretim desteklerine ayrılmaktadır.
Ayrıca AB zeytinyağının tonuna 1320 Euro üretim yardımı vermektedir.
Zeytin: Sofralık zeytinde şu anda 0 ile 18 kg arasında ton başına 68 USD; markalı 0
ile 1 kg arasında ton başına 150 USD, 1 ile 2 kg arasında ton başına 125 USD, 2 ile
5 kg arasında ton başına 100 USD destek verilmektedir. Ancak bu destek AB ile
kıyaslandığında yetersiz kalmaktadır.
Çözüm Önerisi: Yapılan tarımsal iade desteklerinin arttırılması gerekmektedir.113
112
113
EİB, DKİB tarafından önerilmiştir.
58
114. İhracat İadesi Alacakları
Ülkemizde tarımsal ürünlere ödenen ihracat iadeleri, Avrupa Birliği Ülkeleri

eşdeğerinde olmaması nedeniyle, Avrupa Birliği üyesi ülke firmaları ile
ihracatçılarımızın özellikle BDT ülkesi piyasalarında rekabet etmesi imkânsız hale
gelmekte ve pazar payımız işlenmiş tarım ürünleri sektörlerinde Avrupa Birliği üyesi
ülkelerin eline geçmektedir.
Çözüm Önerisi: İhracatçılarımıza büyük bir finansman imkânı sağlayacak mahsup

edilemeyen ve Merkez Bankası nezdinde bekleyen bu hak edişlerin 1 yıllık dönem
sonunda ihracatçılara nakit olarak ödenmesinin sağlanması finansman sıkıntısı
içinde olan ihracatçılara önemli oranda finansman imkânı sağlayacağı gibi rekabet
imkânlarının da gelişmesine büyük katkısı olacaktır. Bu nedenle, İhracatçılara
finansman yönünden bir rahatlama sağlaması açısından, bütün kamu kurumlarına
borcu olmadığını belgeleyen firmaların mahsup edilemeyen ve Merkez Bankası
nezdinde bekleyen bu hak edişlerin 1 yıllık dönem sonunda ihracatçılara nakit olarak
ödenmesi veya mahsup imkânının genişletilerek bu alacakların Eximbank’tan
kullanılacak kredi anapara ve faiz ödemelerine de mahsup edilebilme imkânının
sağlanması yararlı olacaktır.114
115. Bankacılık Sisteminin Geliştirilmiş Kredi Enstrümanları

Sağlayamaması
Ülkemizde bankacılık sektörü, bugüne kadar ihracatçılarımıza yeterli şekilde destek

olmamış, sadece yurtiçi bireysel tüketimi teşvik edici enstrümanlarla faaliyetini
sürdürür duruma gelmiştir. Ayrıca, ihracatçıdan sağladığı fon ve katkıları yine aynı
sektöre aktarması gerekirken, bilakis ihracatçıdan aldığı katma değeri tüketim
sektörlerine aktarmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bankacılık yasasında gerekli değişiklik yapılarak, bankaların bugün

konut kredilerinde yaptıkları faiz rekabeti gibi toplamış oldukları fonları veya yıllık
kredi hacimlerinin bir kısmını en azından Eximbank kredi maliyetleri eşdeğerinde
ihracatçıya kullandırmalarının zorunlu hale getirilmesinin sağlanması faydalı
olacaktır.115
114
115
59
116. Su Ürünleri İhracatındaki Riskler
İhracatının neredeyse tamamına yakın kısmı mal mukabili olarak yapılan su ürünleri
sigortalanmalı ve kredilendirilmelidir. Genel kabul görmüş bir sistem olarak ne yazık
ki su ürünleri ihracatı herhangi bir ödeme aracına bağlı olmaksızın mal mukabili
yapılabilmektedir. Bu durum karşısında ihracatçı çok büyük bir risk altına
girmektedir. İhracatlarımız ancak Eximbank sigorta sistemi ile garanti altına
alınabilmekte ve özel sigorta sistemleri ihtiyaca gerçek anlamda cevap
verememektedir. Ancak Eximbank’ın araştırma ve değerlendirme süreci oldukça
uzun zaman almakta, bu süreç sonunda ya müşteri kaybedilmekte ya da sigorta
yapılamamaktadır. Hatta Eximbank’dan onay almış bazı müşterilere yapılan
satışlarda dahi başlangıçta güncel bir enformasyona sahip olunamamasından dolayı
pek çok kayıp yaşanabilmektedir. Ne yazık ki bilgiler, ilgili ülke Ticaret
Müşavirliklerinden alındığı için bazen güncel olamamakta, dolayısıyla sistem doğru
çalışamamaktadır. Tazmin durumunda ise başka sıkıntılar yaşanabilmektedir.
Çözüm Önerisi: Sigorta, ihracatçıyı risklere karşı korumak amacıyla kurulmuş bir
sistemdir. Fiili ihracatın gerçekleşmiş olması ve vadesinde bu bedelin ödenmemesi,
ihracatçının kusurundan veya ürünün tanımına uymaması koşulundan
kaynaklanmıyorsa ki bu durum varsa taşıma senedinin üzerine zaten yazılır,
yazılmamışsa kaşelenip imzalanmışsa bir sorun yoktur ve sadece alıcıdan
kaynaklanan bir nedenle ödemeden imtina etmesi söz konusudur. İhracatçının
koşulları yerine getirmesi ve ithalatçının koşulları yerine getirmemesi anlamındadır
ve tazminatı doğurur. Bu durumda ihracatçının tazminatı yerine getirilir ve ondan
sonra Eximbank’ın bu parayı nasıl tahsil edeceği, kimin haklı kimin haksız olduğu
gibi konular değerlendirilir. Eğer ihracatçı tevsik ettiği tüm ihracat vesaiklerine
rağmen bu süreç sonunda haksız bulunur ise bu sefer ihracatçıdan faizi ile birlikte
bu para geri istenebilir. Böylece ihracatçı sahip olduğu kıt kaynakları kaybedip
bekleme sürecini yaşayıp daha fazla mağdur olmamış olur.116
116
60
117. İhracat İadelerinin Mahsubun Giderleri Düşük Olduğunda Atıl Bir

Halde Bekletilmesi
İhracatçı firmalara mahsup sistemi olarak tarımsal ürünlerde ihracat iadesi

kapsamında ödenen iadelerin, mahsubunun yapılabileceği giderlerin düşük olması
nedeniyle Merkez Bankası hesaplarında bu iadeler birikmekte ve mahsup
edilememektedir. Firmaların kanuni mükellefiyetlerinin düşüklüğünden dolayı,
Merkez Bankası nezdinde biriken alacaklar yıldan yıla devir olması nedeniyle,
işletmelerin bilânçolarında her yıl gelir olarak vergiye tabi tutulmakta ve bu
alacaklar Merkez Bankası nezdinde atıl olarak bekletilmektedir.
Çözüm Önerisi: İhracatçılara finansman yönünden bir rahatlama sağlaması

açısından, bütün kamu kurumlarına borcu olmadığını belgeleyen firmaların mahsup
edilemeyen ve Merkez Bankası nezdinde bekleyen bu hak edişlerin 1 yıllık dönem
sonunda ihracatçılara nakit olarak ödenmesi veya mahsup imkânının genişletilerek
bu alacakların Eximbank’tan kullanılacak kredi anapara ve faiz ödemelerine de
mahsup edilebilme imkânının sağlanması faydalı olacaktır.117
118. Eximbank Kredilerinin Cazipleştirilmesi
Hızla artan hammadde fiyatları ve zorlanarak yapılan uzun vadeli ihracat ve iç

piyasa satışları nedeniyle üreticilerin finansman ihtiyaçlarında önemli artış olmuştur.
Buna karşılık destek olarak verilen Eximbank kredilerinin, diğer banka kredilerine
göre hiçbir cazibesinin olmadığı da dikkate alınırsa ve diğer ülkelerin sağladığı
desteklerde dikkate alınırsa, rekabetçiliğimizin geliştirilmesine yeteri kadar destek
olunamadığı görülmektedir. Eximbank kredilerinin temini çok zordur ve faizleri cazip
değildir.
Çözüm Önerisi: Bu kredilerin daha uygun temini için gerekli düzenlemeler

yapılmalıdır.118
117
118
UİB, DKİB, EİB tarafından önerilmiştir.
61
119. Ar-Ge Harcamalarının Fonlanması
Sanayi üretiminde teknolojinin geliştirilmesi ve ürün geliştirme için Ar-Ge

harcamalarına fon ayrılması gerçeği küçük işletmeleri zorlamaktadır. Sektördeki
çoğu firma fason üretim yapmakta veya yaptığı ürünleri taşeron firma sıfatıyla
dağıtıma sokmaktadır. Bu firmalar düşük kar marjı ile çalıştıklarından uzun vadeli
plan yapamamakta ve Ar-Ge çalışmalarına esas olan alt yapı kurulamamaktadır.
Çözüm Önerisi: Sektördeki firmaların tek tek Ar-Ge çalışmalarına cirolarından pay
ayırmaları ve bunu Ar-Ge alt yapısını kurmakta harcamaları oldukça zordur. Ancak,
makine imalat sanayiiinin alt sektörleri içinde sinerji yaratarak, içinde Ar-Ge
çalışmalarının da yer alacağı ortak bir Merkez kurulması ve mamule, imalat sürecine
ilişkin projeler geliştirilmesi öncelikle ele alınmalıdır.119
119
İMMİB, OAİB tarafından önerilmiştir.
62
F. TANITIM VE FUARLARA İLİŞKİN SORUNLAR
120. Bireysel Katılımı Özendirilmesi
Bireysel fuar teşviklerinde milli katılımı özendirecek bireysel katılımı sınırlandıracak

uygulamalar bulunmaktadır. Bu durum fuarlara katılımı oldukça sınırlandırmaktadır.
Çözüm Önerisi: Teşviklerin arttırılarak ihracatçılara daha fazla destek sağlanması

gerekmektedir.120
121. Fuar Teşvikleri Destek Oranları
Fuar teşvikleri destek oranları 1 Ocak 2006 tarihi itibariyle %50'ye indirilmiştir. Fuar
destek oranının düşmesi, firmaların fuarlara katılımını olumsuz etkilemektedir.
Çözüm Önerisi: Fuar desteklerinin eski oranlara çekilmesi ve kapsamının

genişletilmesi yararlı olacaktır.121
122. Teşvikli Fuarların Geç Açıklanması
Teşvikli fuarlar listesi geç açıklanmaktadır.
Çözüm Önerisi: Yıl sonu açıklanan teşvikli fuarlar listesinin daha erken bir tarihte
açıklanması gereklidir.122
123. Fındık Tanıtımı
Fındığın tanıtımı yeterli değildir. İhracatımızın tek pazara olan bağımlılığının riskleri
ve pazar çeşitliliğinin gerekliliği göz önünde bulundurularak, yeni pazarlarda yer
edinilmesi büyük önem taşımaktadır.
120
121
DETKİB, DKİB, İTKİB, EİB, İMMİB tarafından önerilmiştir.
122
63
Çözüm Önerisi: Tanıtım faaliyetleri, halen Fındık Tanıtım Grubunun kısıtlı

imkânlarıyla yürütülmekte olup, reklâm ve tanıtım faaliyetlerinin daha geniş
kapsamlı olarak sürdürülmesi, aynı zamanda daha fazla ülkede tanıtım yapılabilmesi
için Fındık Tanıtım Grubu gelirlerinin artırılabilmesi gerekir. Fındık ihracatından
tahsil edilmekte olan DFİF kesintisinin belirli bir kısmının da fındık tanıtımında
123
kullanılması sağlanmalıdır.
124. BDT’de Türk Malı İmajının Yenilenmesi
Özellikle bavul ticareti yoluyla Rusya ve bazı BDT ülkelerine geçmiş yıllarda giden
bir takım kalitesiz ürünler, Türk ürünlerinin tümüne gölge düşürmüş ve bu bölgede
kalitesiz Türk Malı imajı bir önyargı konusu olmaya yüz tutmuştur. Anılan bölgede
kaliteli ürün pazarlamak isteyen ihracatçılarımız bu önyargıyla sık sık
karşılaştıklarını ve anlaşma yapmakta zorlandıklarını, kendi malımızdan çok daha
düşük spektlerde olan diğer rakip ülke ürünlerinin dahi daha fazla rağbet gördüğünü
ifade edilerek, özellikle Rusya Federasyonu ve Gürcistan piyasalarında bu kötü
imajın silinmesi amacıyla işlenmiş gıda ürünlerinde yapılacak bir program dahilinde
yoğun reklam ve tanıtım faaliyetlerinin yapılması talep edilmektedir.
Çözüm Önerisi: İşlenmiş tarım ürünlerinde özellikle Rusya Federasyonu ve

Gürcistan piyasalarında geçmiş yıllarda oluşan ve etkileri halen kısmen de olsa
devam eden kötü Türk Malı imajının bir an önce ortadan kaldırılması ve Türk malı
imajını olumluya çevrilmelidir. Bu anlamda fuar, sergi ve diğer tanıtım faaliyetlerine
ağırlık verilmesi, bu amaca yönelik yapılacak bir çalışma kapsamında etkin tanıtım
ve reklâm faaliyetleri sürdürülmesi büyük önem arz etmektedir.124
125. Markalaşma
Firmaların rekabet güçlerinin artırılması ve devamlılığının sağlanmasının bir yolu

markalaşmadır. Ancak, dünya çapında bir marka olmanın hem maliyeti yüksek hem
de uzun zaman almaktadır. Ayakta kalma çabası içinde olan firmalar markalaşmaya
yeterli kaynağı ayıramamaktadır.
123
124
64
Çözüm Önerisi: Markalaşmaya yatırım yapan firmaların özellikle de KOBİ’lerin

teşvik ve sübvansiyonlarla desteklenmesi gerekmektedir.125
126. Fuarların Tanıtımı
Uluslararası düzeyde yapılan fuarlarımızın tanıtımı yeterince iyi yapılamamaktadır.
Çözüm Önerisi: Bu konuda daha etkin bir tanıtım politikası izlenmelidir.126
127. Serbest Bölgelerde Fuar Desteği Uygulanmaması
Yurtdışı fuar desteklerinden serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmalar

yararlandırılmamaktadır.
Çözüm Önerisi: Yurtdışı fuar desteklerinden serbest bölgelerde faaliyet gösteren

firmaların da yararlandırılması yararlı olacaktır.127
128. Zeytinyağı Tüketiminde Öncü Ülkelerde Türk Zeytinyağının Tanıtımı
Başta Rusya olmak üzere, A.B.D., Japonya, Kanada gibi, özellikle tüketici ülkelerde
hedef pazarlar görülerek, bu ülkelerde ülkemiz zeytinyağı tanıtımının yapılması ve
ülkemiz zeytinyağı imajının yerleştirilmesi önem arz etmektedir. Bununla birlikte
ülkemiz siyah zeytin ihracatının yaklaşık %50’si Romanya’ya yapıldığı dikkate
alınarak, bu pazarda kaliteye önem verilerek pazardaki payımızı korumakla birlikte
hem siyah hem de yeşil sofralık zeytin de ihraç pazarlarımızın çeşitlendirilmesi
sektörün geleceği açısından büyük önem taşımaktadır.
Çözüm Önerisi: Yurtdışındaki tanıtım faaliyetlerinin arttırılmasına ihtiyaç

128
duyulmaktadır.
125
OAİB, İTKİB tarafından önerilmiştir.
126
127
128
65
G. HEDEF PAZARLARA GİRİŞTE YAŞANAN SORUNLAR
129. Bazı Ülkelerde Bedel Ödenmeden Vesaik Mukabili Gönderilen Malın

Çekilmesi
Avusturya, Ukrayna ve Rusya’da kayıt dışı işlemlerle ve bedel ödemeden malın

çekilmesi durumuyla karşılaşılmaktadır.
Çözüm Önerisi: Söz konusu ülkelerin yetkili makamlarıyla görüşülerek bu sorunun

giderilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. 129
130. Kuş Gribi Karantinasının Karar Dışı Sürdürülmesi
Ülkemizde görülen kuş gribi (Avian Influenza) salgını sonucunda uygulanan

karantina, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca alınan önlemlerin ardından kaldırılmış,
son kuş gribi vakası ise 2006 Mart ayında görülmüştür. OIE (World Organisation for
Animal Health/Organisation Mondiale de la Santénimale) kurallarına göre ise, son
vakanın görüldüğü tarihten itibaren 3 ay içerisinde vaka görülmemesi üzerine
karantina kaldırılmakta, buna göre ülkemizde 31 Mart 2006’dan sonra geçen 3 ay
içerisinde herhangi bir bulguya rastlanmaması üzerine, Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı’nın da başvurusu üzerine OIE’nin karantina 15 Ağustos 2006 tarihi
itibariyle kaldırılmıştır. OIE ve WHO’nun (World Health Organization) ülkemizden
tavuk eti ve yumurta ithalatının yasaklanmasına yönelik bir kararı olmadığı halde,
bazı ülkeler Türkiye'den kanatlı hayvan ve eti ithalatı yasağını sürdürmektedir.
Makedonya piliç eti ve yumurta taşıyan TIR’lara transit geçiş izni dahi
vermemektedir.
Çözüm Önerisi: Ülkemiz menşeli kanatlı eti ürünlerine ithalatçı ülkelerce

uygulanan yasağın kalkması için, karantinanın kalkmış olduğunun bu ülkelere
resmi olarak bildirilmesi gerekmektedir. Karantina yasağının kalkması halinde bazı
ülkelere kanatlı eti ihracatının gerçekleştirilmesi mümkündür. Bu ülkelerin başında
Çin, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk, Sırbistan, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri,
Lübnan, Mısır ve Karadağ gelmektedir. Konu, potansiyel arz eden ülkelerle olan ikili
ilişkilerde gündeme getirilmeli, ayrıca adı geçen ülkelerdeki Ticaret Müşavirliklerimiz
129
66
aracılığı ile bu ülkelerin resmi makamları nezdinde girişimlerde bulunulmalı; diğer

yandan, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından ithalat yasağının kaldırıldığının bu
ülkelerin resmi makamlarına iletilmesi gerekmektedir.130
131. Ambalajlı Zeytinyağı İhracatında AB Ülkelerinin Yüksek Vergi Oranları
AB ülkelerine ambalajlı zeytinyağı ihracatında yüksek vergi oranı karşılaşılmaktadır.

AB'ye yapılan ambalajlı zeytinyağı ihracatında ton başına oldukça yüksek bir
miktarda gümrük vergisi alınmaktadır. Bu ülkemizin ambalajlı zeytinyağı ihracatın
rekabet gücünü önemli ölçüde düşürmektedir.
Çözüm Önerisi: AB'ye aday üyelik sürecinde, Gümrük Vergisi olmadan ihracat
yapabilmek için kota alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır.131
132. Aflatoksin Kontrolü
AB’ ye fındık ihracatında yaşanan en büyük sorunlardan biri de aflatoksindir. 01

Mart 2002 tarihinden itibaren uygulamaya konan zorunlu aflatoksin kontrolleri
nedeniyle gümrük kapılarında TIR’lar bazen on beş güne kadar varan uzun
sürelerce bekletilmekte ve ihracatlar aksamaktadır. Ayrıca, “Gıda Maddelerinde
Resmi Kontroller” isimli Konsey Direktifinde bulunmasına ve AB Komisyonu
tarafından hazırlanarak üyesi bulunan ülkelerin ilgili gümrük birimlerine iletilen
kılavuzda yer almasına rağmen, ilk ölçümün yüksek çıkması halinde devreye
girmesi gereken ikinci analiz hakkı da kimi zaman kullandırılmamaktadır.
Çözüm Önerisi: AB mevzuatında yer alan ve mevcut 4 bbp olan aflatoksin limitinin
15 bbp’ ye yükseltilmesi çalışmaları son aşamasına gelmek üzeredir. Kodeks
Alimentarius nezdinde karar resmileşinceye kadar siyasi girişimler devam etmelidir.
Yurtiçinde yapılan aflatoksin analizlerinde her bir laboratuardan elde edilen sonuçlar
farklı çıkabilmektedir. Laboratuarlar arasında standardizasyonun sağlanması
doğrultusunda çalışma yapılması için Tarım Bakanlığı Koruma Kontrol Genel
Müdürlüğü’nün nezdinde gerekli girişimlerin yapılması sağlanmalıdır.132
130
131
132
67
133. Rusya ve Gürcistan’a İhracatta Ödenen Gümrük Tarifeleri
Başta Rusya Federasyonu ve Gürcistan olmak üzere, BDT ülkelerinde halen Gümrük
Tarifelerinin yüksekliği ihracatımızı olumsuz olarak etkilemektedir. Bu ülkelerin
kendi aralarında imzalamış oldukları gümrük birliği anlaşması çerçevesinde gümrük
vergilerini sıfırlamaları, fiyat avantajına yol açması nedeniyle ülkeleri arasında mal
dolaşımı hızlanmakta ve bu durumda her geçen gün pazar payımızın azalmasına
neden olmaktadır.
Çözüm Önerisi: Bölgemize olan coğrafi yakınlık gibi çok önemli potansiyele sahip
olduğumuz başta Rusya Federasyonu ve Gürcistan olmak üzere, bu ülkelerle
gümrük tarifelerinin düşürülmesi ve tarife dışı engellerin ortadan kaldırılmasını
sağlayacak serbest ticaret anlaşması türü ikili anlaşmaların bir an önce yapılması
ihracatımızın artmasına büyük katkısı olacaktır. Ayrıca, Rusya Federasyonu’ndan
alınan doğalgaz bedelinin bir kısmının malla geri ödenmesini sağlayacak sistemin de
devreye konulması veya doğalgaz alımı karşılığında belli bir miktar tarife indirimi
sağlanması da ihracatımıza olumlu katkı sağlayacaktır.133
134. Ortadoğu Ülkeleri Tarafından İstenilen Belgelerin Çokluğu
Suudi Arabistan başta olmak üzere çeşitli Ortadoğu ülkeleri tarafından istenilen
evrak, ihracat belgesi onay işlemleri zaman almakta ve istenilen ücretler ihracatçılar
için ilave bir mali yük getirmektedir.
Çözüm Önerisi: Söz konusu belgelerde kolaylık sağlanmasına ilişkin olarak ilgili
ülkelerin temsilcileriyle görüşülmesine ihtiyaç duyulmaktadır.134
133
134
68
135. Polonya’da Transit Geçişlerdeki Zorluk
Polonya gümrüklerinde ülkemiz gümrüklerinden onaylanmış geçiş belgeleri

konusunda sorunlar yaşanmaktadır. İhracatçılarımız, onaylanmış A.TR Dolaşım
belgelerinin üzerindeki kaşelerin bahane dilerek kimi zaman, bir kaç kez yeniden
kaşe vurulması talep edildiği için malların teslim tarihinde gecikmeler yaşandığı
belirtilmiştir. İhracatçılarımız bu durumun kasıtlı olarak yapıldığını ifade etmektedir.
Çözüm Önerisi: Polonya yetkili makamları görüşmeler yapılarak, mevcut durumun

değiştirilmesi faydalı olacaktır.135
136. AB Uyumunda Plansızlık
Önümüzdeki AB uyum sürecinde altyapı olarak hazır olmadığımız bazı konular

mevcuttur. Bunlardan en önemlisi, AB’nin; elektrikli ve elektronik eşya
üreticilerinin, pazara sundukları ürünlerden kaynaklanan atıkları toplayarak geri
dönüştürmesi yükümlülüğünü getiren WEEE (Waste Electrical and Electronic
Equipment) direktifidir. Pek çok AB ülkesinin yürürlüğe girişini ertelediği bu direktif,
Çevre Bakanlığı gündemine alınmış ve 2006’da yayımlanması hedeflenmiştir. Ancak
söz konusu direktifin ülkemize yıllık yaklaşık 100 milyon Euro civarında bir maliyet
getireceği düşünülmektedir. Bununla birlikte, konuya ilişkin olarak sektörde altyapı
eksiklileri bulunmaktadır. Üreticiler atıklar konusunda yeterli teknik bilgiye sahip
değildir. Ayrıca elektrikli ve elektronik eşya kullanım oranlarının düşüklüğü de söz
konusu direktif açısından ciddi bir engel teşkil etmektedir.
Çözüm Önerisi: Müzakereler esnasında maliyet konusu ortaya konulmalıdır. AB

için de çok yeni olan söz konusu WEEE direktifinin uyumu çalışmaları başlatılmadan
önce, müzakerelerde tüm boyutlarıyla görüşülmelidir. Ayrıca ülkemizdeki mecburi
yürürlülük tarihi en erken 2010 olmak üzere müzakere edilmelidir.136
135
136
69
137. Vize Sorunu
Birçok ülke tarafından uygulanan vize zorunluluğu ve işadamlarımızın vize alma

konusunda karşılaştıkları sıkıntılar, ihracatta pazarlama çalışmalarını engellemekte
ve bu durum ihracatımızı olumsuz yönde etkilemektedir. (Özellikle Almanya,
Fransa, İtalya)
Çözüm Önerisi: Söz konusu ülkelerin yetkili makamlarıyla görüşülerek bu sorunun

giderilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. 137
137
DETKİB, DKİB tarafından önerilmiştir.

Dış Ticaret İşlemlerinde Karşılaşılan Sorunlar

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dış Ticaret İşlemlerinde Karşılaşılan Sorunlar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

A. DIŞ TİCARET UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR ...................... 5

41. Enerji Piyasası Denetleme Kurumu’ndan Alınan İzinlerde İşlemlerin Çok

88. İç Nakliye ve Liman Masrafları...................................................................................... 45

134. Ortadoğu Ülkeleri Tarafından İstenilen Belgelerin Çokluğu ............................ 67

A. DIŞ TİCARET UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILAN

A.1. GÜMRÜKLERDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR

1. Gümrüklerde Mesai Dışı Saatlerdeki Fazla Çalışma Ücreti

Çözüm Önerisi: İhracatın teşviki amacıyla ihracat işlemlerinden alınan bu fazla

2. Gümrüklerde İşlem Yavaşlığı

Gümrük işlemleri yavaş yürümekte ve gümrük sistemlerinde sık sık oluşan

Çözüm Önerisi: Mesai sisteminde “vardiya” uygulanmalı ve mesai ücretleri

3. Gıda Ürünleri Taşıyan TIR’ların Gümrüklerde Uzun Süre Bekletilmesi

4. Deniz Nakliyesinde Konteynırlar Liman Sahasına Girmeden İşlemlerin

Deniz nakliyesi ile yapılacak ihracatlarda konteynerlar liman sahasına girmeden

5. Gümrük Kapılarındaki Yığılma

Kara Gümrük Kapılarında yaşanmakta olan yığılmaların özellikle Irak'a yapılan

Çözüm Önerisi: Gümrük kapılarındaki geçişleri hızlandıracak mekanizmaların

6. Gümrükler Arasında Farklı Uygulamalar

Gümrükler arasında zaman zaman farklı uygulamalara şahit olunmaktadır. Örneğin

Çözüm Önerisi: Tüm gümrüklerde aynı şekilde uygulanacak belli bir

7. Parsiyel Yüklemelerdeki Sorunlar

Parsiyel Yüklemelerde, nakliyeci firmanın gümrükleme işlemini Serbest Bölgelerde

Çözüm Önerisi: Parsiyel Yüklemelerdeki bu sorunun giderilmesi gerekmektedir. 7

8. ÖTV ve KDV İstisnası Tanınan Gümrük Sahalarına Doğu Karadeniz Bölge

26249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/10784 sayılı

9. KDV İadesine Mesnet Olacak Gümrük Beyannamesi Nüshasının Geç Elde

Gümrükler arasındaki KDV nüshalarının teyitlerinde gecikme olması nedeniyle

Çözüm Önerisi: KDV belgelerinde işlemlerin çabuklaştırılarak otomasyon sistemine

Çözüm Önerisi: Bu işlemlerin hızlandırılması gerekmektedir.10

11. İç Gümrüklere 100 km’den Yakın Olan Sınır Kapılarının Gümrüklerin

Çözüm Önerisi: Halen yürürlükte bulunan uygulamanın imkan dahilinde tüm

12. Gümrüklerden Gelen Kıymet Araştırma Talepleri

Gümrük Müdürlükleri tarafından İhracatçı Birliklerine gönderilen ihraç ürünlerinin

Çözüm Önerisi: Gümrük memurları, evraklarda anlaşılamayan bir durum

13. Gümrük İdarelerinde Eleman Yetersizliği

Trabzon Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğüne bağlı Trabzon ve Rize Gümrük

Çözüm Önerisi: Bu durumun telafisi açısından Gümrük idaresinin işlem hacmine

14. Gümrük Personelinin Yabancı Dil Yetersizliği

Gümrük Personelinin yabancı dil eksikliği gümrük süreçlerini yavaşlatmaktadır.

15. Basitleştirilmiş Usul

İhracatta halen Basitleştirilmiş Usulden yararlanılamamakta ve de Kayıt Yoluyla

Çözüm Önerisi: Özellikle aktarma beyannamelerinin Basitleştirilmiş Kontrol (mavi

16. İptal Edilen Beyannameler için Usulsüzlük Cezası

17. Teyit Nüshalarının Gecikmesi

Çözüm Önerisi: Teyit nüshaları on-line olarak sisteme düşebilmesinin sağlanması

18. Beyannamelerdeki Hataların Usulsüzlük Olarak Kabul Edilmesi

Gümrük Beyannamesinde beyan edilen miktar/değer ile gümrük muayene

A.2. DAHİLDE İŞLEME REJİMİNDE YAŞANAN SORUNLAR

19. Dahilde İşleme Rejimi Otomasyon Projesinde Dahilde İşleme İzin

Çözüm Önerisi: Tüm gümrüklere, Dahilde İşleme İzin Belgesi kopyasının

20. Dahilde İşleme Rejimi Otomasyon Projesinde Bilge Sistemi

Dış Ticaret Müsteşarlığı-Gümrük bağlantısındaki sorun 2 saatten fazla sürdüğünde

Çözüm Önerisi: İhracat ve ithalat işlemlerinin aksamaması için herhangi bir

21. TEV Tablosunun Oluşturulması

Çözüm Önerisi: Dahilde İşleme Rejimi otomasyon projesi çerçevesinde, elektronik

22. Taahhüt Hesaplarının Kapatılması

Dahilde İşleme İzin Belgelerinin taahhüt hesaplarının kapatılması elektronik

Çözüm Önerisi: Taahhüt hesabını kapatma işleminin Dahilde İşleme Rejimi

23. Hammadde Sarfiyat Tablosu

Dahilde İşleme Rejimi otomasyonu çerçevesinde, Elektronik ortamda oluşturulan

24. Altın İhracatında Fire Oranının Dikkate Alınmaması

Çözüm Önerisi: Altın işlemeciliğinde de fire mevcuttur ve İstanbul Ticaret Odası

25. Dahilde İşleme İzin Belgelerinin Yazılamayan Miktarları