T.C.

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ

METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ

Malzeme Analiz Teknikleri II

PİKNOMETRE

SAKARYA ‘09
PİKNOMETRE

Piknometre fransızca, pycnometr kelimesinden gelir. Katı veya sıvıların yoğunluğunu ölç-
mekte kullanılan şişe veya cihazın adıdır. Aynı zamanda ‘yoğunluk şişesi’ olarak da bilinir.

Deniz suyunun yoğunluğunu ölçmeğe yarayan piknometre, cam veya kuvarstan yapılmış, 40
ile 150 cm3′lük bir şişedir. Üst kısmında iki boru bulunur; geniş olanı şişeyi doldurmağa yarar
ve buradan şişeye bir termometre sokulabilir. Çok dar olan ikincisinde bir işaret çizgisi vardır.
Şişe önce deniz suyuyle doldurulur ve bir buz banyosuna konur, termometre de buz ban-
yosuna batırıldıktan sonra şişenin içine sokulur. Suyun seviyesi, dar borudaki işaret çizgisinin
hizasına gelinceye kadar şişe doldurulur ve tartılarak ağırlığı kaydedilir. Şişe alkolle
çalkalanıp kurulandıktan sonra, aynı işlem bu sefer damıtık su ile yapılır. Bu usulle yoğunluk,
üçüncü ondalığa kadar kesinlikle belirlenebilir(1).

Resim:Basit bir piknometre

cihazı (2).

Kullanımı hakkında çeşitli yerlerde çok çeşitli yorumlar bulunmakla birlikte, genel olarak
basit bir hesaplama ile katı ve sıvılara ait özgül ağırlık değerlerini elde edebileceğimiz bir
cihazdır. Hesaplama prensibi basit bir anlatımla kısaca şu şekilde izah edilebilir;
Belli bir ağırlıkta malzeme kalibre edilmiş piknometreye(Wa) konulur. Zemin içindeki
havayı çıkarmak için piknometrenin ağzından vakum uygulanır. Bu arada havanın çıkmasını
kolaylaştırmak için piknometre yavaş yavaş sallanır. Vakum işleminin sonuna doğru,
piknometreye ince boyun kesimindeki kalibrasyon çizgisinin yaklaşık 1- 1,5 cm altına dek
havası alınmış arı su eklenir Tamamen havası alınıncaya dek piknometreye vakum uygulanır.
Piknometreye havası alınmış su eklenir. Piknometre içindeki süspansiyon ile birlikte tartılır
Piknometre +numune + su ağırlığı (Wb) bulunur. Piknometredeki bütün malzeme bir
buharlaşma kabına dökülerek kuru ağırlığının saptanması için etüve konur ve kurutulur.(Wn).

Hesaplamaya ait formulasyon aşağıda verilmiştir, ayrıntılı bir piknometre deneyi için Ek’e
bakılabilir(3) .

Hesaplama;
Özgül Ağırlık: (TxoC/C) =Wn/[Wn+(Wa—Wb] Burada,
Wn = Fırında kurutulmuş numunenin ağırlığı, g
Wa = Suyla dolu piknometrenin TxoC’deki ağırlığı, g (Piknometre ve içindeki karışımın
ağırlığı Wb ve o andaki sıcaklık Tx olarak kaydedilir.)
Wb = Su ve toprakla birlikte piknometrenin Tx°C sıcaklıktaki ağırlığı, g
Tx = Wb ağırlığı ölçüldüğü sırada, piknometre İçindeki su - toprak karışımının sıcaklığı, °C
(4).

Endüstriyel Ürünler

Firma: Eylüllab Test Cihazları

İletişim: http://www.eylullab.com/eylullab-iletisim.aspx
Ürün Kodu : B067
Özellikler: ASTM D2041, AASHTO T209-283 standartlarına uygundur.
Valf ve saati ile birlikte transparan pleksi camdan imal edilmiştir.
Asfalt içeriği, agrega özgül ağırlığı, bitümlü sıkıştırılmamış yol karışımlarının
maksimum teorik özgül ağırlığı ve sıkıştırılmış karışımlardaki hava boşluğu
yüzdesitayini için kullanılır. 10 lt kapasitelidir.
Firma: Yüksel Kaya Makina

İletişim: http://www.yukselkayamakina.com.tr/adres.html

Ürün Kodu: YKM6-240

Özellikler: ASTM D2041, AASHTO T209 ve T283 standartlarında

Maksimum agrega tane boyu 19.1 mm olan bitümlü kaplama karışımlarının
maksimum özgül ağırlığının tespiti amaçlı kullanılmaktadır,
Set komple döküm 7 litre kapasiteli piknometre kabı,
Pleksi glas kapağı ve o-ringi, vakum manometresi ile bağlantı rekoru, vakum
hortumu ile birlikte temin edilmektedir.

Kaynaklar:

1. http://www.vik2.com/piknometre
2. http://www.ildam.com/estore/resimler/211.jpg
3. http://www.kalitekontrol.org/forum/index.php?action=dlattach;topic=678.0;attach=237
4. http://www.kalitekontrol.org/forum/piknometre-deneyi-t522.0.html