İ.T.Ü.

MİMARLIK FAKÜLTESİ
MİMARLIK BÖLÜMÜ 2010-2011 ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI
ŞEHİRCİLİK VE İMAR HUKUKU DERSİ
Doç.Dr. Özlem ÖZÇEVİK

DERS KONUSU: ŞEHİR PLANLAMA, ŞEHİR PLANLAMA İLKELERİ ŞEHİR PLANLAMA

SÜRECİ, ŞEHİRSEL ARAZİ KULLANIM İLGİLİ KAVRAMSAL AÇIKLAMALAR

• KENT VE ŞEHİR TANIMLARI

• ŞEHİR PLANLAMA ve PLANLAMADA ÖNEMLİ KAVRAMLAR
• PLANLAMA SÜRECİ
• PLANLAMA SÜRECİNİN AŞAMALARI

Aşama 1
• DOĞAL ÇEVRE ANALİZLERİ
• FİZİKSEL ÇEVRE ANALİZLERİ
• SOSYO-EKNOMİK ÇEVRE ANALİZLERİ
Aşama 2
Değerlendirme ve Sentez
Karar Alma
Aşama 3
Plan ve Uygulama

25.10.2010 1
 ŞEHİR NEDİR?

• BİR YERLEŞME TÜRÜDÜR

• YASAL BİR ÖRGÜTSEL BİRİMDİR
• YEREL YÖNETİME SAHİPTİR
• ÇEVRESİ İÇİNDE BİR MERKEZ
OLUŞTURUR
• TARIM DIŞI VE TARIMSAL
ÜRETİMİN DENETLENDİĞİ VE
DAĞITIMIN YAPILDIĞI YERDİR
• EKONOMİK FAALİYETLER
OLARAK TARIM DIŞI ÜRETİME
DAYALIDIR
• TEKNOLOJİK GELİŞME,
ÖRGÜTLENME, UZMANLAŞMA VE
İŞBÖLÜMÜNÜN OLDUĞU YERDİR.
• KENTSEL İŞLEVLER İÇİN YETERLİ
VE GEREKLİ NÜFUS
BÜYÜKLÜĞÜNE ULAŞMIŞTIR
• TOPLUMSAL HETEROJENLİK VE
BÜTÜNLEŞME DÜZEYİNE
ERİŞMİŞTİR.
• DOĞAL, BEŞERİ VE YAPILAŞMIŞ
ÇEVRE ÖGELERİYLE KENDİNE
ÖZGÜ KİMLİĞİNİ KAZANMIŞ BİR
İNSAN YERLEŞİMİDİR.
25.10.2010 2
 ‘kır, köy’ nedir?
Köy Kanunu: Nüfusu 2000 ‘den
aşağı olan, cami, mektep, otlak,
yaylak,bataklık, gibi ortak malları
bulunan ve toplu ya da dağınık
evlerde oturan insanlar bağ , bahçe
ve tarlalarıyla bir bütün teşkil ederler.
Köy-kent farkılığı
Nüfus büyüklüğü bakımından farklılık
Nüfus yoğunluğu bakımından farklılık
Göçün yönü bakımından farklılık
Ekonomik faaliyetlerde farklılık
Toplumsal tabakalaşmada farklılık
Toplumsal hareketlilikte farklılık
Kültürel çevrede farklılık

Nüfus ölçütü: 2000 kişi,

Yönetimsel bölünme:DİE(TUİK) il v eilçe merkezleir kent, nahiye-
bucak merkezleri ve köyler kırsal alan
İş gücü-istihdam bileşeni: çalışan nüfusun tarın dışı iş kollarında
olması
Sosyolojik ölçütler: heterojenlik,homojenlik, örgütlenme, bütünleşme,
uzmanlaşma
25.10.2010 3
 ŞEHİRCİLİK ve PLANLAMA NEDİR?

• SOSYAL VE EKONOMİK GEREKSİNMELER GÖZÖNÜNDE

BULUNDURULARAK, ‘KENT’LERİN FİZİKSEL GELİŞMELERİNİN
BİÇİMLENMESİNE YÖN VERMEKLE İLGİLİ BİR BİLİM, SANAT VE
FAALİYET ALANIDIR. (Thomas ADAMS)
• ŞEHİRCİLİK; ‘yaşama fonksiyonlarına cevap veren bir fizik planlamasıdır. Bu
yaşama fonksiyonları; BARINMA, ÇALIŞMA, ALTYAPI VE DONATIMLAR,
EĞİTİM, DİNLENME, ULAŞIM, HABERLEŞME

•ODAĞINDA İNSAN OLAN BİR DİSİPLİNDİR

•İNSAN/TOPLUM İLE ÇEVRESİ ARASINDA UYGUN VE DÜZENLİ İLİŞKİLER

KURULMASINI SAĞLAMAYA YÖNELİK BİR KARAR VERME SÜRECİ

•KAYNAKLARLA ÜRETİM VE TÜKETİM ARASINDAKİ DENGEYİ SOSYAL

ADALET ANLAYIŞI VE KAMU YARARI İLKESİ ÇERÇEVESİNDE SAĞLAMAK
İÇİN BAŞVURULAN BİR YÖNTEM, TEKNİK VE SÜREÇTİR.

•GELECEĞİN ÖNCEDEN KESTİRİLMESİ, ORTAYA ÇIKABİLECEK

GELİŞMELERİ DENETLEME VE RASYONEL HALE GETİRME YOLUNDA
HAZIRLANAN STRATEJİ VE POLİTİKALAR BÜTÜNÜDÜR.
25.10.2010 4
 PLANLAMA NEDİR ?

• PLANLAMA GENEL ANLAMDA GELECEK İÇİN GELECEĞE YÖNELİK

KESTİRİM İŞİDİR. PLANLAMA BİR ANLAMDA KARAR VERME SÜRECİDİR.
• PLANLAMA ARALARINDA KARŞILIKLI İLİŞKİLERİN MEVCUT OLDUĞU
BİR SİSTEMDE, BELİRLENEN AMACA ULAŞABİLMEK İÇİN, SAPTANMIŞ
OLAN HEDEFLERE VARABİLMEK ÜZERE GELİŞTİRİLECEK KARARLARIN
ALINMASIDIR.
PLANLAMA ÜÇ ANA ORTAM ARASINDA OLUŞUR:
1. DOĞA ( DOĞAL YAPI VE KAYNAKLAR)
2. İNSAN-TOPLUM BEŞERİ ÇEVRE-SOSYO-EKONOMİK ÇEVRE, KÜLTÜREL
ÇEVRE: toplumsal-hukuk-kültür-tarih-yönetim, ekonomik- ticaret sanayi
turizm vs
3. YAPILAŞMIŞ ÇEVRE – İnsan eliyle oluşmuş çevre
barınma-konut
Çalışma-çeşitli sektörlerdeki işyerleri
eğitim –okullar- meslek ve sanat okulları, kütüphane, halkevleri,kültür merkezleri
Dinlenme- ormanlar, parklar, çayırlar, spor alanları, güzel tabiat parçaları
Ulaşım-haberleşme şehir içi ulaşımı, ulaşım tesis alanları

25.10.2010 5
 PLANLAMA NEDİR?

• PLANLAMA ÖZELLİKLE İNSAN, DOĞA VE YAŞAM İLİŞKİLERİNDE; BEŞERİ ÇEVRE,

DOĞAL ÇEVRE VE YAPILAŞMIŞ ÇEVRE KARŞILIKLI İLİŞKİLERİNDE VE İLİŞKİ
SİSTEMİNDE BELİREN DURUMA VE ORTAYA ÇIKAN SORUNLARA SİSTEMLİ BİR
BİÇİMDE ÇÖZÜM GETİREBİLMEYİ AMAÇLAR.
• PLANLAMA HAREKETE- EYLEME ÖNCÜLÜK YAPACAK OLAN DÜŞÜNCE SİSTEMİNİ
OLUŞTURUR VE BÖYLECE EYLEME ÖNCÜLÜK EDEN KURAMSAL –TEORİK,
VARSAYIMSAL YAPIYI GETİRİR.
• PLANLAMA, FALUDİ VE CHADWICK’IN DEĞERLENDİRDİĞİ ŞEKİLDE ŞEHİR VE BÖLGE
PLANLAMASI İLE İLİŞKİ GÖSTERİR. ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA PLANLAMA
KARARLARINI MEKANA İNDİRGEYEN TEKNİKLERİ GETİRİR.
• PLANLAMA KARARLARI DOĞAL ÇEVRE, BEŞERİ ÇEVRE VE YAPILAŞMIŞ ÇEVRE
İLİŞKİLERİ İÇİNDE ALINIR VE UYGULANIR.
KENT PLANLAMA;
• UYGUN DÜZEN ARAMA EYLEMİDİR,
• HEM BİLİM YÖNÜ HEM SANAT YÖNÜ VARDIR
• TOPLUMSAL SORUNLARA ÇÖZÜM ARAMA VE GEREKSİNMELERİ KARŞILAMA
AMACINDADIR.
NİTELİKLERİ;
• TOPLUMSALDIR
• DİNAMİKTİR
• KARAR VERME SÜRECİDİR
• GELECEĞE DÖNÜKTÜR
• UYGULAMALI BİR BİLİMDİR

25.10.2010 6
 PLANLAMA SÜRECİNİN AŞAMALARI

CHADWICK’e göre süreç aşağıda gösterildiği gibi gelişir;

• Problemin tanımlanması, formule edilmesi
• Veriler ve değerlerin sistemsel analizi (amaç, hedef ve kriterler)
• Seçeneklerin ortaya konması
• Seçeneklerden arasından seçim- karar verme
• Uygulama
Bilimsel Yöntem ve Planlama Sürecinin Karşılaştırılması (Batty)
Bilimsel Yöntem Planlama Süreci
Varsayımlar Problem tanımı
Gözlem Alan araştırması
Deney Analiz
Doğrulama Değerlendirme
Genelleme Düzenleme- uygulama

25.10.2010 7
• Planlama var olandan daha iyiye doğru yönlenmeyi, yani bir tür
toplumsal iyileşmeyi hedefler. Toplumsal iyileşme kolektif hareket
etmeyi gerektirir. Bu da birlikte bilgi üretmeye ve üretilen bilginin
ışığında yine birlikte harekete geçmeye, varolan durumu daha iyiye
doğru değiştirmeye yönlendirir. Bu tür bir bilgi üretim ve eylem süreci
birlikte çalışmayı öğrenen, kendi geleceği ile ilgili kontrolü eline alan,
kendine ve birbirine güvenen, aktif ve kendi durumunu değiştirmek
için eyleme geçebilen bireyleri yetiştirir. Böylece demokratik ve
katılımcı bir toplumun oluşumu desteklenir.

• Tekeli (2006) kent planlamasında bireysel kararların ve küçük

grupların katılımcı pratiklerinin sorunlar yaratabileceğini ve bu
nedenle kararların bilimsel bilgiye dayalı olması gerektiğini
savunmaktadır. Tekeli’ye göre, doğal ve tarihi miras, kentin altyapı
sistemleri ve kent sisteminin varlığını sürdürmesi için gerekli
düzenler kısa erimli güdülere teslim edilmemesi gereken, bilimsel
kestirimlere ve teknik akıla dayanarak ele alınması gereken
konulardır. Bunu kabulle, sosyal bilimci demokratik planlama
sürecine kendi misyonu ile katılır ve yeni toplumsal bilgi üretilirken
terk edilmeyecek konuların dikkate alınmasını savunur.
 Planlama Süreci

Planlamada Karar Verme Sürecine İlişkin İzlenecek Yol

(Patrick Geddes)

AMAÇ
HEDEFLERİN BELİRLENMESİ
TANIMLAMA
PLAN GENELLEMESİ
SEÇENEK ÜRETİLMESİ
DEĞERLENDİRME-KARAR VERME
UYGULAMA
• Planlamaya hazırlık aşaması ‘TEDAVİDEN ÖNCE
TEŞHİS’

25.10.2010 9
 Planlama İlkeleri, Planlamada Önemli
Kavramlar ve Planlamayı Etkileyen Etmenler
• Planlama İlkeleri
1.Genellik İlkesi
2.Nesnellik İlkesi
3.Açıklık İlkesi
4.Zorunluluk İlkesi
5.Uzun vadelilik ilkesi
6.Geniş kapsamlılık ilkesi
7.Esneklik ilkesi
25.10.2010 10
 Planlama ilgili kavramlar
• Toplum Yararı-Kamu Yararı Kavramlar
• 18.YY öncesinde mülkiyet anlayışı: mülkiyet iye (sahip/malik) ile eşya
arasındaki ilişki-sorumluluk getirmeyen, sınırsız hak, mutlak kullanım
hakkı
• Sanayi devrimi sonrası mülkiyet anlayışı-kentsel sorunların yükselişe
geçmesi, devletin bu karışık sistem içinde özel mülkiyet alanına
düzenleme getirme çabaları: iye il eşya arasındaki mülkiyet ilişkisinin
yakın çevreyi de ilgilendirdiği kabul edilmiş ve bu ilişki içinde ‘toplum’
da yer almıştır.
• ‘Çağdaş mülkiyet kavramı’ toplum iyenin hak ve çıkarlarına saygı
gösterirken, iye de kendisine ‘hukuk düzen’ tarafından sağlanan
yetkileri toplum zararına kullanmaması .
• Günümüzde mülkiyet: iye-toprak-toplum arasındaki ilişki
• 1982 Anayasası 35.madde (mülkiyet ve miras hakkı- ancak kamu
yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir, mülkiyet hakkının kullanılması
toplum yararına aykırı olamaz.
25.10.2010 11
 Planlama ile ilgili kavramlar
• Toplum yararı*kamu yararı ?
Kamu yararı: teknik ve dar anlamda idari bir kavram, idarenin iyiliğini
ifade eder, geniş anlamda toplum yararını da içermelidir.
Kentsel arsa kullanıma toplum yararına (örnek: insanın doğadaki diğer
canlıların yaşamasına olanak vermesi, kentte yer alan işlevlerin
ekonomik olarak yürütülmesi,mülkün nitelikli ve estetik kullanılması
vb) getirilen sınırlamalar devletçe yapılan , idari işlem niteliğindeki
kent planları aracığıyla yapılmaktadır.
Bu amaçla planlama ile kentsel toprağın hem kullanımına düşeyde ve
yatayda yoğunluk, yükseklik ve işlevsel sınırlamalar getirilebilir.
Sonuç: mülkiyet kurumu planlama ile doğrudan ilişkilidir.
Kentsel rant: farklılık rantı +tekel rantı+mutlak rant
X1+X2+X3=Z (rant)=kentsel arsanın spekulatıf değeri
‘Kentsel toprak’ ve ‘Kentsel arsa’ kavramları : Kentsel arsa, imar planı
uyarınca üzerinde imar hakları belirlenerek imar parseli haline gelmiş,
kentin altyapı sistemine bağlanmış kentsel topraklardır.
25.10.2010 12
 Planlamaya etki eden etmenler
• Planlamaya girdi oluşturan etmenler
Doğal etmenler: zemin yapısı ve toprağın niteliği, topoğrafya, yönlenme,
iklim,arazinin silüeti,bakı noktaları,su kaynakları, yerüstü ve yer altı doğal
kaynakları(flora, fauna,yeraltısuyu,maden ve mineral rezervleri)
Yapay etmenler: yerleşmenin çevre yerleşmelerle ilişkisi, yerleşmenin mevcut
arazi kullanımı, yapı yoğunluğu ve yapıların niteliği,ulaşım sisteminin ve teknik
altyapının nitelikleri ve sınırları, mülkiyet dokusu, çevre
sorunları(gürültü,hava,su,toprak ve görsel kirlilik),kente ve kentin alt birimlerine
kimlik veren , verebilecek ya da yerleşmenin tarihinin günümüzdeki izlerini
oluşturan sembolik ifadeler, elemanlar
Sosyal ve ekonomik etmenler:nüfus büyümesi,demografik yapı,istihdam yapısı
ve değişimi, yaşam biçimleri,arazi değerleri ve emlak değerleri, belediye
kaynakları, toplumsal örgütlülük,toplumsal beklentiler ve öncelikler
Hukuksal etmenler ve siyasal tercihler: imar ile ilgili yasalar,yaşam kalitesini
arttırıcı normlar ve standartlar, ulusal ve uluslar arası deklerasyonlar,
Teknolojik etmenler: bilgiye erişme ve işleme teknolojileri, toplumun bilgiye
erişme ve işlemedeki teknolojik düzeyi, kent teknik altyapı ağı vb.

25.10.2010 13
 Planlama sürecinde kentsel tasarımın gelişimi
• İnsanoğlunun insan aklını değişimin öznesi olarak görmesi: planlama
• Yaşamın kendiliğindenliğine tavır alma, nesnel koşulların değiştirilme çabası
• Planlamanın gelişimi:Batıda 19.yy akadar tasarım ağırlıklı yaklaşım: büyük
meydanlar, büyük bahçeler, kenti güzelleştirme çabaları 18.yy sanayi
devriminden sonra akımlar: güzel kent akımları, bahçe kent şemaları, 18.YY
sonunda mülkiyet hakkının güçlenmesi , alt yapının , kamu alanlarının
öneminin artması, imar hareketleri yavaş yavaş tarihdeki yerini almaya başlar.
Bu gibi gelişmeler o tarihe kadar bir sanat dalı olarak görülen planlama, artık
hukuksal ve bilimsel bir boyut kazanmaya başlamıştır.

• Kentsel tasarımın İkinci Dünya Savaşından sonra hızlı imar hareketleri, kent
planlama ve kentsel tasarım buluşması.
• İnsan ile yaşadığı kenti barışık hale getirme süreci,planlama yaklaşımları ile
başlayan,kentsel tasarım uygulamaları ile de üçüncü boyutta yerini bulan bir
dizi çalışmayı içermekte, kent kimliğinin oluşmasında ve yaşatılmasında
kentsel tasarım önemli bir üstlenmekte.
• Ne neden niçin nasıl ?: kentsel planlama ve tasarım gerek ölçek, gerekse
kentsel konulara bakış açısıyla birbirini tamamlayan iki önemli olgu, imar
25.10.2010 14
planlarında hedeflenen yaşam alanları, kentsel tasarım projeleri ile
desteklenmelidir.
 Planlama türleri
Planlama paradigmaları 1945 den bu yana
• Normatif-Normatif planlamada karar vericiler toplum için en iyi olanı saptarlar, uzmanlar
mekanın objektif anlamına uygun bir tasarım üretirler. Bu paradigmayag öre plan girdisi
ve çıktısı bellidir, toplumsal bir araştırmaya ihtiyaç duyulmaz.
• Rasyonel-Bu ekonomik büyüme ve gelişimi teşvik eden akılcı planların üretilmesini
destekler. Akılcı paradigma, planlamanınodağını ideal form üretmekten en iyi seçimi
yapmaya kaydırmıştır. Bu da planlama sürecine hitap eder ve niceliksel modelleme
aracılığı ile mevcut sistemin nasıl en fazla beşeri refahı sağlayabileceğini bulmaya
çalışır (Faludi, 2000). Akılcı planlama sistemi ve akılcı görüşleri tanımlayan planlama
hipotezlerine, deneysel soruşturmaya ve hipotezlerin eleştiriyel değerlendirildiği bilimsel
araştırmaya dayanır. Bu araştırma yaklaşımı evrensel doğruları bulmaya yönelik olduğu
için güçlü olguculuk (positivism) ve akılcılık (rationalism) temelleri üzerine kuruludur

• Katılımcı -1980’lerden sonra hakim olan katılımcı ve işbirlikçi özellikleri vurgulayan

planlama paradigmasıdır. Bu paradigma demokrasi, eşitlik ve sürdürebilirlik gibi küresel
akımları izler. Sadece otoritenin veya uzmanların değil, tüm ilgili grupların karar verme
süreçlerine katılımı temeline oturan yeni bir sosyal görüş getirmiştir. Bu yaklaşımla
planlama politik bir boyut kazanmıştır. Katılımcı planlama yaklaşımı planlama pratiğinde
diğer yaklaşımlara kıyasla kolektif bir devinim yaratır. Kentin farklı ilgi gruplarını biraraya
getirerek deneyimlerini ve beklentilerini paylaşmalarını ve beraber ortak bir görüş
oluşturmalarını öngörür. Bu yaklaşımla planlama daha açık ve şeffaf bir sürece dönüşür.
Katılımcı planlama paradigmasının en yaygın yaklaşımı müzakereci ve işbirlikçi
planlamadır (Forester, 1999; Healey, 2004, 2003, 1997). Bunun yanında, pratik tepkisel
(Wong, 1998), taahhütçü (Burby, 2003; Godschalk et al., 1994; Innes, 1996; Tekeli and
Pınarcıoğlu, 2004) ve stratejik (Albrechts, 2004; Albrechts et al., 2003; Friedmann et al.,
2004) planlama yaklaşımları da vardır.
 Planlama süreci

• Analiz: verilerin toplanması ve değerlendirmeye hazır hale

getirilmesi

• Değerlendirme ve Sentez: Toplanan verilerin amaç

ve hedeflere uygun olarak değerlendirilmesi önceliklerin
belirlenmesi, alternatifli düşünme , senteze ulaşma.

• Karar ve uygulama: plan seçeneklerin üretilmesi ve

uygulama planına geçilmesi

25.10.2010 16
 DOĞAL, YAPILAŞMIŞ VE SOSYO-EKONOMİK ÇEVRE

VERİ KADEMELENMESİ
(Analitik hiyerarşi-
planlama hiyerarşisi)
Uluslararası bölge
ÜLKE
BÖLGE
İL
İLÇE
KÖY
MAHALLE
ADA
PARSEL
25.10.2010 17
 DOĞAL ÇEVRE
ANALİZLERİ

25.10.2010 18
 Doğal Çevre Analizleri
• Topografik Analiz arazinin eğim durumu
akar suları,
• Jeolojik Analiz bitki örtüsü
• Güneşlenme Analizi jeolojik sakıncalı alanlar
taşkın alanları
• Bitki Örtüsü Analizi toprak kabiliyeti
• İklimsel Analiz tarım alanları
rüzgar ve güneş alma durumları
• Toprak Kabiliyeti Analizi erozyon durumu,

25.10.2010 19
 Topografik Analiz (1/25000)

Egim 1.shp
%0-5
%5-1 5
>%1 5

25.10.2010 20
 Toprak Kabiliyeti Analizi (1/25000)

Toprak.shp
I.Sınıf
II.Sınıf
III.Sınıf
IV.Sınıf
VI.Sınıf
VII.Sınıf
VIII.Sınıf
Yerlesim Alanı

25.10.2010 21
 Jeolojik Analiz (1/5000)

G e o lo g y _ 5 0 0 0 . s h p
Yd
Sd
Qal
Ym
K sf
B af
Gn f
Çf
S bf
Ç m lf
Gü f
Cf
Sf
V
Bg
T rf
B lf
Tf
Kf
Df
Gf
Af
K uf
A s k e ri A la n
L a ke & S e a

25.10.2010 22
25.10.2010 23
25.10.2010 24
Arazi; iklim, toprak, su, mineral maddeler ve canlıların fonksiyonel etkisi altında, biyo-üretken
doğal bir varlık olup, hayatın sürdürülmesi veya kolaylaştırılması için ihtiyaç duyulan pek
çok şeyin üretildiği yegane doğal kaynaktır.

ARAZİNİN DOĞAL FONKSİYONLARI

Arazi kaynakları; iklim, topraklar, jeolojik oluşumlar, flora, fauna, mineral ve organik maddeler
tarafından karakterize edilen; hava ve su sirkülasyonundan önemli derecede etkilenen; kompleks
ve dinamik bir varlıktır. Arazi kaynaklarının belirlenebilmiş doğadaki fonksiyonlarından bazılarını
başlıklar halinde şöyle sıralayabiliriz.
-Arazi yaşamı destekleyen ona hayatiyet veren bir sistem olup insan, hayvan ve bitkiler için yaşam
ortamı ve zeminidir.
-Sanayi, inşaat ve imar işlerinin yürütüldüğü zemin ve bu faaliyetler için hammadde kaynağıdır.
-Toprak ve iklim özelliklerinin çeşitliliği ile bitkisel üretimin motoru olarak tarımsal üretimin kapasitesini
belirler. Besin maddeleri, yem, lif ve orman ürünlerinin elde edilmesi onun özellikleri ve kullanımıyla
sınırlıdır.
-Emek ve sermaye ile birlikte; üretim faktörü olup ekonomik ilginin merkezindedir.
-Kırsal alanı arazi kaynaklarının niteliği şekillendirir.
-Su ve gıda maddesi sirkülasyonunda ekosistemin önemli bir parçasıdır.
-Akarsu kaynaklarının korunmasında önemli fonksiyonları vardır.
-Tabii peyzajın temel elemanı olup bilimsel ve kültürel önemi vardır.
-Atık maddeler için depolama alanı, zararlı maddeler için filtre olarak hizmet verir.
-Doğanın korunması, güzelleştirilmesinde, dinlenme ve eğlence yerlerinin tanziminde önemli görevleri
yerine getirir.
-Ekonomik ve sosyal amaçlı ürün ve girdi nakli, çeşitli canlıların ve bunların gen kaynaklarının
ekosistemin bir parçası olarak bir yerden bir başka yere transferi arazinin mesafeleri birleştirilme
fonksiyonu sayesinde olmaktadır.
Sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleştirilmesinde ekolojik, ekonomik ve toplumsal birçok fonksiyonu
olan arazi, sınırlı bir kaynak olup onun kullanımı bulunduğu yerin iklim, toprak, jeolojik ve topoğrafik
yapısı ile sınırlıdır. Doğal olaylar ve insan aktivitelerine karşı hassas olup, dikkatsiz kullanıldığında
kolayca bozulmakta ve bir çok fonksiyonunu yitirmektedir
25.10.2010 25
• Arazi kullanım da doğal ve ekonomik
faaliyetlerin arazi üzerinde kapladığı alanın
gösterim şeklidir.

25.10.2010 26
• ARAZİ KULLANIM ÇEŞİTLERİ
• DOĞAL KAYNAKLAR IN ARAZİ ÜZERİNDEKİ KULLANIM ÇEŞİTLERİ
• Enerji Kaynakları: Kömür, Petrol, Jeotermal Sahalar
• Flora ve Fauna: Ormanlar, Çayır ve Mera, Sulak Alanlar, Endemik Bitkiler, Milli Parklar,Tabiat
Parkları, Tabiatı Koruma Alanları
• Su Kaynakları: İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar
• Mineral Kaynak Alanları: Sanayi Maden Alanı, Metalik Maden Alanı
• Ormanlar
• Çayır ve Meralar
• Hassas Yöreler Kapsamına Giren Alanlar. Ulusal mevzuat ve uluslararası anlaşmalarla koruma
altına alınan alanların bulunduğu bölgeler ile, planlanan bir faaliyetin gerçekleştirilmesi sırasında
fiziksel, biyolojik, sosyal ve ekonomik çevre unsurlarının daha duyarlı olduğu bilim ve eğitim
bakımından önemli seçkin örnekleri içeren mutlak korunması gerekli alanların bulunduğu bölgelere
hassas yöreler denir.
• Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları
• Sit Alanlar Tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünleri olup yaşadıkları
devirlerin sosyal, ekonomik, mimari vb. özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları, önemli tarihi
hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli alanlar
• Kentsel Sit Mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği bulunan ve bir arada bulunmaları
sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla olan, kültürel ve tabii çevre elamanlarının
(yapılar,bahçeler, bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar) birlikte bulundukları alanlardır.
• Tarihi Sit Önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve bu sebeple korunması gerekli yerlerdir.
• Arkeolojik Sit Antik bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu yer veya su
altında bilinen veya meydana çıkartılan korunması gerekli alanlardır.
• Doğal Sit İlginç özellik ve güzelliklere sahip olan ve ender bulunan korunması gerekli alanlar ve
taşınmaz tabiat varlıklarıdır.

• Kentsel alanlar

25.10.2010 27
 FİZİKSEL ÇEVRE
ANALİZLERİ

25.10.2010 28
 Yapılaşmış Çevre Analizi

• Arazi Kullanımı • Fotoğraf Paftası

• Bina Yapı Tarzları • Korunacak Yapılar
• Bina Katları • Mülkiyet Durumu
• Doluluk-Boşluk Oranı • Arazi Değerleri
• Ağaç ve Şehir
Mobilyaları • Trafik Yoğunluğu ve
Altyapı
• Çevresel İmaj
Elemanları • İskan ve İş Yeri
Yoğunluğu

25.10.2010 29
 Alansal Analiz

Servisler Otel, Lokanta, Berber, Kahvehane, Sinema,Gazino, Eczane, Doktor, Dişçi, vb.
İmalathaneler Gıda, Elektrikli Araç, Gereç,İçki, Kimyasal Ürünler,Dokuma, Plastik Malzeme İle Araç
Gereç,Konfeksiyon, Taş ve Toprak İle Araç Gereç,Deri Giyim,cam Eşya ve Diğerleri. Deri Eşya,Metal
Eşya,
Tamirhaneler Araç Gereç Onarımı, Oto Onarımı, vb.
Depolar Gıda, İnşaat Malzemesi, Kimyasal Madde, Yakıt Deposu, Vb
Korunacak Yapılar Tescil edilmiş olan binalar Tescil edilmemiş
Bina Yapı Tarzları ve Bina Katları
Ahşap Kagir (Yığma Betonarme Binalar
Doluluk-Boşluk Oranı Verilen şehirsel dokudaki binaların ve açık alanların renk ile ifadelendirilmesidir.
Ağaç ve Şehir Mobilyaları Mevcut Ağaçlar,Trafik İşaretleri, Aydınlatma araçları, Oturma yerleri,Açıklayıcı
tabelalar,Telefon kabinleri,Yol Kaplamaları, Duraklar,Sokakta yer alan plastikler vb.
Çevresel İmaj Elemanları Yörenin kimliğini belirleyen, şehirsel formu oluşturan bağlantılar, sınırlar,
bölgeler, odaklar ve nirengi noktaları gibi elemanların renk ve simge ile harita üzeride
ifadelendirilmesidir.
Fotoğraf Paftası
Mülkiyet Durumu Kişi mülkiyetinde olan arsa ve binalar , Kamu mülkiyetinde olan arsa ve binalar , vakıf
mülkiyetinde olan arsa ve binalar , Yabancı ülke ve gayri müslim din kuruluşları mülkiyetinde olan
arsa ve binalar (Özel Vakıf Mülkiyeti.)
Arazi Değerleri Arsa fiyatlarının parsel ölçeğinde tespit edilip harita üzerinde renk ve simge ile
ifadelendirilmesidir.
Ulaşım ve Altyapı Taşıt Ulaşımı YoğunluğuVerilen şehirsel dokudaki farklı kesitteki yollarda, trafik
akımının yönleri, trafik yoğunluğunun (araç/saat) (hareketliliğin en üst düzeye çıktığı saatlerde
yapılacaktır) ve duran trafiğin (otoparklar) çeşitli grafik anlatım teknikleri ile ifadelendirilmesidir. Yaya
yolları, yaya yoğunluğu, yaya geçitleri ve ana yaya akslarının çeşitli grafik anlatım teknikleri ile
ifadelendirilmesidir.
Teknik alt yapı durumu (elektrik, doğalgaz, telefon, kablolu TV, temiz su, pis su, yağmur suyu vb)

25.10.2010 30
 Arazi Kullanımı
• Konut Binaları (Kahverengi Tonları)
• Yönetim Binaları (Gri Tonları)
• Eğitim ve Kültür Binaları (Mavi Tonları)
• Sağlık Binaları (Mavi Tonları)
• Ticaret ve İş Yerleri (Koyu Kırmızı)
• Servisler, Otel, Lokanta, Sinema, Doktor vs. (Turuncu)
• İmalathaneler (Eflatun)
• Tamirhaneler (Mor)
• Depolar (Pembe)

25.10.2010 31
 -Ağaç ve Şehir Mobilyaları
Çizim, renk ve simge ile gösterilir
- Çevresel İmaj Elemanları
Çizim, renk ve simge ile gösterilir
- Fotoğraf Paftası
- Korunacak Yapılar
Yapıların konturları belirginleştirilir ve parseli ile taranarak
gösterilir
- Mülkiyet Durumu
Kişi mülkiyeti (Kahverengi tonları)
Kamu mülkiyeti (Gri tonları)
Vakıf mülkiyeti (Yeşil tonları)
Yabancı ülke ve gayri müslim din kuruluşları mülkiyeti (Sarı
tonları)
- Arazi Değerleri
Arsa fiyatlarının parsel ölçeğinde tesbit edilip harita
üzerine renk, simge ile ifadelendirilmesi)
- Trafik Yoğunluğu
Çizim, renk ve simge ile gösterilir
- İskan ve İş yeri yoğunluğu
25.10.2010 32
Çizim, renk ve simge ile gösterilir
 Yapılaşmış çevre

25.10.2010 33
 Yapılaşmış çevre

25.10.2010 34
 Yapılaşmış çevre

25.10.2010 35
25.10.2010 36
25.10.2010 37
 Yapılaşmış Çevre analizi - Arazi
Kullanımı
Konut binaları
Yönetim Binaları Merkezi yönetim, Dernek, Sendika, Yerel
yönetim, Özel yönetim,
Eğitim ve Kültür Binaları- İlkokul, Kültür Merkezi, Ortaokul, Lise,
Sağlık Binaları- Hastane, Dispanser, Sağlık ocağı, vb.Ticaret-İşyerleri
Bankalar, Bürolar, Ticarethaneler. Ticaret Alış-veriş yerleri (Perakende
ve toptanGıda, Kırtasiye, İçki, Tütün,
Gazete,Züccaciye,Dokuma, Kumaş, Elbiselik, Dayanıklı Tüketim
Malları,Dokuma, Kumaş, Mefruşat, Beyaz Eşya, Giyim Eşyası (İç,Dış),
Mobilya,Deri Giyim Eşyası, İnşaat Malzemesi,Ayakkabı, Oto Yedek
Parça Satış Yerleri,

25.10.2010 38
 Kentsel Arazi kullanım
Arazi kullanım paftası
Tarihi kent dokusu içinde yoğunluklu olarak geleneksel yapıların tanımladığı, özgün
karakterini koruyan tescilli yada tescilsiz tüm yapılar ile bu yapıların mimari öğeleri
(avlu, bahçe duvarları, kapı, çeşme, kuyu, müştemilat vb.) ve doğal öğeler (ağaç, bitki
türleri, ekili-dikili alan vb.) arasındaki ilişkileri sağlayan sokağın; mevcut durumunu
gösterir belgeleme, yol kaplamaları, eğimleri, cephe çizgisi, yapı-avlu-bahçe girişleri,
siluetlerin yönü alt yapıya ilişkin şematik gösterimler ve raporlar ada/parsel, envanter
ve kapı numaraları, mülkiyet sınırları (kadastral), mülkiyet durumları, son durum
sahiplilik sicil kayıtları yapıların konfor durumları belirlenecektir.
Alan Kullanım Paftası (Fonksiyon)
Konut, ticaret, ticaret- konut, kamu yapısı vb. açık alanlar, trafik fonksiyon ilişkilerinin
yakın çevresi ile irdelenmesi ( çalışma alanı sınırı, taşıt yolu, yaya yolu vb.
Yapısal (Fiziki) Durum Paftası
Harabe yapı, statik sorunu ve malzeme sorunu olmayan veya olan yapıların belirlenmesi.
Yapı Gruplandırması Paftası
-Geleneksel Yapı:
•Kalıntı halindeki geleneksel yapı.
•Özgün niteliklerini koruyan geleneksel yapı
•Değişikliğe uğramış geleneksel yapı.
•Sanatsal yönden zengin yapı.
-Yeni yapı:
•Uyumlu yeni yapı.
•Uyumsuz
25.10.2010yeni yapıların belirlenmesi 39
 Kentsel Arazi kullanım
c) Siluetler (1/100 Ölçekli)
Siluetlerde ada/parsel, envanter, kapı numaralarının belirlenmesi.
Çatının planlarda gösterimleri (1/200 ölçekli)
Çatı ve çatı kaplama malzemelerinin belirtilmesi, bacalar ile yapı, çatı ve
çıkma izdüşümlerinin belirtilmesi,
Zemin kat ve üst kat planları (1/200 ölçekli)
Mekan kullanımlarının ve kat kotlarının belirtilmesi,
Tarihsel ve tipolojik araştırma
•Plan ve cephe tipolojisi ile raporu , (cephe özellikleri, mimari elemanlara
ait özelliklerin nitelikli dönem yapıları ile karşılaştırmalı şematik çizimle
anlatılması,
•Özgün ve değişikliğe uğramış yol profillerinin şematik çizimle anlatılması,
•Çalışma alanında korumayı sağlayan faktörler
Rölöve

25.10.2010 40
25.10.2010 Arazi Kullanımı 41
25.10.2010
Bina Yapı Tarzı 42
 Doluluk-Boşluk Oranı
25.10.2010 43
25.10.2010 Bina Durumu 44
25.10.2010 Bina Kat Yüksekliği 45
25.10.2010 46
25.10.2010 47
25.10.2010 48
25.10.2010 49
25.10.2010 50
25.10.2010 51
25.10.2010 52
25.10.2010 53
25.10.2010 54
25.10.2010 55
25.10.2010 56
25.10.2010 57
25.10.2010 58
25.10.2010 59
 Kentin analiz edilmesi ve planlanması sürecinde önemli bir veri olan
“görsel algı”
ŞEHİRSEL İMAJ ÖĞELERİ
kenti algılamaya yönelik analiz yöntemi

planlama disiplininin gerektirdiği sistematik ilişkileri görsel algı becerileri ile

pekiştirmeleri beklenmektedir. Çevreyi algılama ve analiz etme sürecinde
önemli bir kavram olarak ortaya çıkan algı, ‘nesnel dünyayı duyular yolu ile
öznel bilince aktarma’ biçiminde tanımlanmaktadır. Çevreyi dönüştürme ve
yaşanabilir kılma eylemi olarak da tanımlanabilen planlama ve tasarım
sürecinde algılama doğru ipuçları elde edebilmenin ilk adımını
oluşturmaktadır.
Şehirsel mekanda bulunan öğeler, bireysel niteliklere ve
yaşantıya bağlı öğeler olabileceği gibi toplumsal değerlerin
ifade bulduğu mekanlar ve mekan öğeleri olabilir. Genelde
insanın ve insan topluluklarının içinde yaşadığı mekanı
algılaması ve kavrayabilmesinde etkinliği olan öğeler :

25.10.2010 60
 ŞEHİRSEL İMAJ ÖĞELERİ

1. Etkin şehirsel doku öğeleri

2. Şehirsel bölgeler
3. Sınırlar
4. Anıtsal öğeler
5. Düğüm noktaları
6. İşaretler
7. Yollar
25.10.2010 61
1. Etkin Şehirsel Doku Öğeleri

• Şehirsel yerleşmenin büyüklüğüne bağlı

olarak bu öğeler, merkez meydanları, ana
ulaşım aksları, şehirsel bölgeleri birbirinden
ayıran yeşil alanlar, su yolları vb. olarak
sıralanabilir.

• Şehirsel doku öğeleri olarak isimlendirilen

bu öğeler daha sonraki gruplar içinde de
görülebilen öğelerdir.

25.10.2010 62
 1-Etkin Şehirsel Doku Öğeleri -Örnekler

25.10.2010 63
 2. Şehirsel Bölgeler
• Şehirsel doku içinde bölgeler, belirli
nitelikleriyle içlerinde toplanan
işlevlere, sosyal öneme bağlı olarak
diğer bölgelerden ayrılabilen
bölgelerdir.

• Liman, sanayi yerleşme alanları, iskan

alanları, yeşil alanlar büyük parklar,
birbirlerinden belirli nitelikleri
dolayısıyla kolaylıkla ayrılabilirler.
25.10.2010 64
 2. Şehirsel Bölgeler -Örnekler

25.10.2010 65
 3. Sınırlar
• Sınırlar değişik şehirsel bölgeleri birbirinden ayıran
veya onları sınırlayan şehir dokusu içinde kolaylıkla
seçilebilen öğelerdir. Bu öğeler doğal öğeler
olabildiği gibi yapay da olabilir. Doğal sınırlar,
topografik yapıya bağlı olarak oluşan sınırlardır. Bir
akarsu, bir yamaç, yeşil alan vb. öğeler olabilir.
İstanbul boğazı, Haliç, doruklar vb.
• Yapay sınırlar, yerleşmede oturan insanlar
tarafından oluşturulmuş sınırlardır. Su kanalları, tren
yolları, büyük akslar, çitler, duvarlar, surlar, yeşil –
ağaç dizileri vb. bu öğeler, kendi öz niteliklerine
bağlı olarak, diğer niteliklere sahip alanlar arasında
ayırıcı bir görsel düzen oluştururlar.

25.10.2010 66
 3. Sınırlar -Örnekler

25.10.2010 67
 4. Anıtsal Öğeler
• Bu öğeler, mimari ve şehirsel boyutlarda,
mekan içinde kendi nitelikleriyle ayırt
edilebilen, yüksek yapılar, kuleler, meydanlar,
anıtlar, parklar, hatta ağaç grupları olabilirler,
yani bu öğeler genelde doku içinde
seçilebilen yapıtlardır. Bu yapılar şehirliler
nazarında şehre karakter veren, dolayısıyla da
o şehrin sevilmesinde benimsenmesinde
etkinliği olan yapılardır.

• “Benim Şehrim”, “Bizim Şehrimiz”

düşüncesinin oluşmasında etkinliği olan,
unutulması güç öğelerdir. Süleymaniye,
Selimiye, Topkapı Sarayı, Ayasofya, Galata
Kulesi vb.
25.10.2010 68
 4.Anıtsal Öğeler- Örnekler

25.10.2010 69
 5. Düğüm Noktaları
• Şehirsel mekanda düğüm noktaları, diğer
mekansal öğelerin bir araya geldiği noktalarda
oluşur.
• Düğüm noktalarını, genelde, yoğun insan veya
taşıt trafiğini taşıyan yol mekanlarının kesim
noktaları olarak da tanımlamak mümkündür. Bu
alanlar işlevsel olarak önem taşırlar. Bu alanlar
büyük ulaşım akslarının kesim noktası olarak
değişik kotlarda ve belirli formlarda oluşurlar.
• Bu alanlar, şehirsel aktiviteyi arttıran, yaşatan
alanlardır ve bazen bu alanlarda şehir
yaşantısının farklı anılarının toplandığı mekansal
ilişkiler kurulabilmektedir (Eminönü, Karaköy,
Kadıköy, Üsküdar vb.).

25.10.2010 70
 5. Düğüm Noktaları - Örnekler

25.10.2010 71
 6. İşaretler
• Bu öğeler, dominant anıt boyutundan küçük
öğelerdir. Şehirsel bölgeler içinde açık alanlarda
karşılaştığımız plastikler, heykeller, mimari
formlar, cumbalar, saçaklar, çeşmeler, çatılar
çeşitli renk ve biçimde ilginç reklamlar ve reklam
objeleri, bu grup içinde sayılabilir.

• Renkli bir bina cephesi, çiçekli bir pencere,

koruyucu bir saçak, rahat yürünebilen bir yol
kaplaması, rahat hareketlilik ve ulaşım imkanı
veren bir ulaşım aksı, bir telefon kabini, bir
gazete satış yeri, bir kapı tokmağı, huzur veren
bir su alanı, kulağı dolduran kuş sesleri vb., bu
mekan parçaları içinde yaşayan bireylerin
mutluluk ve üzüntü kaynakları olabilirler.
25.10.2010 72
 6. İşaretler -Örnekler

25.10.2010 73
 7. Yollar

• Yollar, şehirsel dokuda yer değiştirmeyen öğeler arasında

(yapı adaları) şehirliye ve şehre hareketlilik sağlayan
öğelerdir.
• Şehirsel dokuyu belirleyen onun içinde olan bir ana aks,
bu aksı belirleyen yapılarla vb. öğelerle, bu ana aksa
bağlanan yan yollarla, şehir sakinleri tarafından çok iyi
tanınan bir öğedir.
• Kendi yakın çevresi şehir sakinleri tarafından tanındığı
gibi, diğer belirli bazı şehirsel doku öğelerinin yerlerinin
tanımlanmasında da rol üslenirler. (İstiklal caddesi,
Barbaros Bulvarı, vb.) Bu ulaşım akslarına, değişik
araçlarla sağlanan ulaşılabilirlik düzeyi, aksın önemini ve
aktivitesini arttıran belirli, bir özel atmosferin oluşmasına
neden olur.

25.10.2010 74
 7. Yollar -Örnekler

25.10.2010 75
 SUNUŞ -Örnekler

25.10.2010 76
25.10.2010 77
25.10.2010 78
25.10.2010 79
 SOSYO- EKONOMİK ÇEVRE
ANALİZLERİ

25.10.2010 80
 Sosyo-ekonomik yapı analizleri
• Nüfus
• Yıllara göre gelişimi
• Artış hızları
• Göç
• Cinsiyet
• Doğum oranı
• Ölüm oranı
• sağlık
• Eğitim
• Okullaşma oranları
• Öğrenci öğretmen sayısı
• İş kolları ve iş gücü
• Tarım
• Sanayi
• Hizmetler

25.10.2010 81
 2.adım: Analizlerin ardından
değerlendirme aşamasına giriş:
sorun, potansiyel ve hedeflerin
belirlenmesi ve Sentez
çalışmasının üretilmesi

25.10.2010 82
Değişen planlama paradigmaları ile plancının ve
planmanın rolü

1992 BM Rio de Janerio

1996 Habitat Istanbul
Yerel Gündem 21, BM
Anahtar mesaj: sürdürülebilirlik,
kaynakların etkin kullanımı, katılım,
paydaşlık, yerel kalkınma ve global
düşünce

25.10.2010 83
 PLANLAMA SÜRECİ- DEĞERLENDİRME AŞAMASI

Sorunun
Tanımlanması Dar geçitlerin tanımlanması

Hedeflerin
Belirlenmesi

Stratejilerin
Geliştirilmesi

25.10.2010 84
 Sorun Analizi: Hedefler

• Sorunlar ve konular arasındaki bağlantıyı

aydınlatın
• Sorunlar ve hedefler arasındaki ilişkiyi
kurun
• Sorunların analizi için anahtar soruları
tanımlayın
• Sorunlar arasındaki ilişkileri netleştirin
25.10.2010 85
 Sorunlar bunaltıcı olabilir

25.10.2010 86
 Sorun Odağı

anahtar konuya odaklanmak gerekir

25.10.2010 87
 Sorun analizi: anahtar sorular
• neden bir sorun oluşturuyor?
• kimin sorunu?
• sorun nerde?
• ne zaman sorun oluşturuyor?
• ne kadar zamandır bir sorun oluşturuyor?
• çekirdek sorun, belirti ya da çözümle
uğraşıyor musunuz?
• bir şey yapmazsanız sonuç ne olur?
25.10.2010 88
 Sorun ağacı: Sorunlar arasındaki ilişkiler

Etkiler Etkiler Etkiler Etkiler

Etkiler Etkiler Etkiler

Çekirdek sorun

Kökler ya da Kökler ya da Kökler ya da Kökler ya da Kökler ya da

nedenler Nedenler nedenler nedenler nedenler

Kökler ya da Kökler ya da Kökler ya da

nedenler nedenler nedenler
25.10.2010 89
 Sorunlar ve projeler
• Etkin yöneticiler ve etkin profesyoneller enerjilerini
hakkında bir şey yapabilecekleri sorunlar üzerinde
yoğunlaştırırlar (sorunu tamamen çözmeleri gerekmez)

• Etkin olmayan (aktif) yöneticiler / profesyoneller

kendilerinin olmayan, fazla teorik, fazla büyük veya ele
almak için fazla karışık olup fon yaratılamayan vb. sorunlar
üzerinde çalışma eğilimindedir

• Etkin / etkin olmayan sorunlar bireysel düzeydedir; fakat bir

departman, organizasyon, yönetim düzeyine denktir

25.10.2010 90
 Sorunlarla ne yapmalı?

Hayır, etkisiz

Sorun hakkında
Sorunlar bir şey
nereden yapabilir misiniz?
geliyor?

Evet, etkin

25.10.2010 91
 Dikkat edilecek noktalar
• İyi sorun analizi etkin planın temellerini oluşturur
• Yaratıcı ve yenilikçi hareketlere yol açtığı için, sorun
analizini iyi yapmak için zaman harcamaya değer
• Problem ya da olanak analizlerini iyi yapmak kolay
değildir – düşünme şekillerinin değişmesini gerektirir
• Belden aşağı vurmayın! Çözümler sonradan
geliştirilecektir

25.10.2010 92
 Çözüm Odaklı Planlama: 2.
Adım
Sorunun
Tanımlanması

Hedeflerin Hedeflerin Belirlenmesi

Belirlenmesi

Stratejilerin Görevlerin ve
Güç Alanı
Geliştirilmesi Zamanlamanın
Analizi
ve Sınanması Belirlenmesi

25.10.2010 93
 odaklanmış strateji gereksinimi

strateji

sorun

01072

25.10.2010 94
 Sorunlar, hedefler ve amaçlar

• Planlama
• Hedef
sürecinin genel
SORUN
temeli HEDEF
amaca AMAÇ
uygun • Kuruluşun
olmalı misyonuyla ilintili

25.10.2010 95
 Hedeflerin Belirlenmesi
• Sorunlar ve hedefler arasındaki ilişki

Sorun ya da
Hedef Amaç
Fırsat

5,000’e kadar olan 2005 itibariyle Rs 5,000 2010 itibariyle Rs 5,000

grup resmi banka pm’e kadarki gelir pm’e kadarki gelir
kredisi alamaz grubunu hedefleyen, grubu için resmi
resmi olmayan bir olmayan bir dizi birikim
birikim bankası kurmak planı oluşturmak

25.10.2010 96
 Hedeflerin belirlenmesi kriterleri
• belirli bir zaman?
• belirli bir yer?
• ölçülebilen sayısal birimler açısından belirli mi?
• belirlenen zaman açısından yapılması gerçekçi mi?
• ilgili anahtar kişilerce desteklenebilir mi?
• gerçek yarar sağlamaya yatkın mı?
• bir hedeften çok bir çözüm mü?

25.10.2010 97
 “Smart” hedefleri

• Specific&stimulating Belirli & Teşvik edici

Hedefler
şöyle • Measurable Ölçülebilir
olmalıdır:
• Accetable Kabul edilebilir

• Realistic Gerçekçi

• Time frame Süreli

25.10.2010 98
 • Planlama ülkesel gelişme
hedeflerinin
gerçekleştirilebilmesinde en
3.adım: plan kararlarının plan önemli aracı oluşturmaktadır.
yoluyla ifadelendirilmesi Ayrıca yaşam kalitesinin
yükseltilmesi ve kentsel gelişme
planın uygulanabilmesi için hedeflerinin sürekliliği de
araç gereksinimi:plan planlama ile sağlanmaktadır

25.10.2010 99
 Planlamada uygulama araçları
• Plan
• Program
• Yönetmelik

25.10.2010 100
 Planlama kademeleri
1. Kalkınma Planları – ülkesel boyut strateji ve politika
2. Bölge Planları- ülke ve kentsel ölçek arasında
1/500.0001/100.000, 1/50.000
3. Çevre Düzeni Planı- Bölge ile kent planı arasında 1/25.000
4. Nazım İmar Planı – Kentin gelişme yönünü belirleyen ana plan
1/5000
5. Uygulama İmar Planı-Yapı adaları, yoğunluk

25.10.2010 101
 KAYNAKLAR
• Keleş,R. Kentleşme Politkası,1993
• Chadwick, A. A Systems View of
Plannig,1971
• Suher,H. Şehircilik, 1996.
• Ünal,Y. Türk Şehir Planlama Hukuku,
2003.
• Kentsel Alanların Planlaması ve Tasarımı,
Aydemir,Ş. ve diğerleri, İber
Yayınevi,2004,
25.10.2010 102
 Teşekkürler...

25.10.2010 103