GAZİ ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ

ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ

STAJ RAPORU
ASELSAN ELEKTRİK SANAYİ A.Ş.

HAZIRLAYAN
SERHAN ÇAĞRI ALTINOK
F 98112037

ANKARA-2001

1
 ASELSAN A.Ş. (ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ)

Kuruluş tarihi : 1975

Ödenmiş Sermayesi :4.900.500.000.000 TL
Kayıtlı Sermayesi :11.000.000.000.000 TL
Çalışan sayısı : 2882 1.ASELSAN
Genel Müdür : Necip Kemal BERKMAN
Genel Müdür Ayhan Gerçeker (Haberleşme
Yardımcıları : Cihazları Grubu)
Mahmut Karadeniz (Mikrodalga ve
Sistem Teknolojileri Grubu)
Cengiz Ergeneman (Mikroelektronik,
Güdüm ve Elektro-Optik Grubu)
Mehmet Kamiloğlu (Mali İşler)
ASELSAN A.Ş.(ASELSAN
Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.)
Macunköy:Mehmet Akif Ersoy
Mahallesi
Firmanın tam adı ve 16. Cad. No:16
Adresi: Macunköy - Yenimahalle -
ANKARA
**
Akyurt:PK.30 06011 Etiler /
ANKARA
Telefon : (312) 385 19 00
Faks : (312) 354 13 02, (312) 354 52 05
E-Posta : webmaster@venus.aselsan.com.tr
Internet : http://www.aselsan.com.tr
HAKKINDA GENEL BİLGİ

ASELSAN, Kıbrıs Barış Harekatında sıkıntısı çekilen taktik saha haberleşme

sistemlerine bir çözüm getirmek, telsiz cihazları üretmek için kurulmuştur. Bugün
haberleşme cihazlarından, elektronik harp sistemlerine, radarlardan alçak irtifa hava
savunma sistemlerine, gece görüş cihazlarından güdüm sistemlerine kadar geniş bir
yelpaze içinde ürettiği 99 sistemin 81'i kendi mühendislerinin özgün tasarımı olan,
büyük, yurtiçinde ve yurtdışında saygın bir elektronik sanayii kuruluşudur.

ASELSAN başlangıçtan beri üretimini askeri, sivil ürünler alanında yapmayı ve

ihracat olanaklarını araştırmayı hedeflemiştir. Bu hedef doğrultusunda da bugüne kadar
kümülatif olarak askeri satışlar; sivil satışlar ve yurtdışı satışların toplamı kadar
olmuştur.ASELSAN’ın yıllık satışları her yıl artarak 1999 yılı sonunda 200 milyon
dolar düzeyine ulaşmıştır.

2
 ASELSAN Ankara’da Macunköy ve Akyurt’ta yerleşik iki ayrı tesiste üretim
mühendislik, pazarlama ve satış faaliyetlerini sürdürmektedir.Macunköy tesisleri 75.000
metrekaresi kapalı olmak üzere 131.190 metrekarelik bir alanda, Akyurt tesisleride
36.000 metrekaresi kapalı olmak üzere 240.000 metrekarelik bir alan içine kurulmuştur.
Mevcut bu iki ana üniteye ek olarak, kendi bölgelerinde pazarlama, sistem kurma ve
bakım-onarım hizmetleri vermek üzere İstanbul ve İzmir’de Bölge Müdürlükleri
kurulmuştur.Bu illerin dışında kalan bütün büyük illerde de satış bayilikleri mevcuttur.

Askeri sistemlerde elektroniğin giderek daha ağırlıklı yer alması, lazerden

kızılötesi görüntüleme sistemlerine, elektronik harp ve istihbarat sistemlerinden dost
düşman ayırma sistemlerine kadar hemen tüm askeri sistemlerde bu elektroniğin
kullanılması ASELSAN’ın stratejik olarak çok önemli yeni sahalara açılmasına neden
olmuştur.

Faaliyet alanını ihtiyaçlar paralelinde ve bilinçli bir şekilde genişleten

ASELSAN; kendisini Türk Silahlı Kuvvetleri için stratejik olan ve milli olması gereken
elektronik ve elektro-optik teçhizatın imalatı konusunda sorumlu olarak görmektedir.
ASELSAN’ın ürettiği teçhizat ile Silahlı Kuvvetlerimiz bugün en ileri teknolojik
cihazları, ABD ve Avrupa ülkeleri ile aynı zamanda kullanıma almaktadır.

1.1 Aselsan Tarihçesi

ASELSAN, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun esaslarına göre 1975 yılında
10 milyon TL (625.000 ABD $ ) sermaye ile Kara Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı
öncülüğünde vakıf kuruluşu bir anonim şirket olarak kurulmuştur.1976 Ocak ayında,
Sn. Hacim KAMOY'un Genel Müdür olarak atanmasını takiben yatırım çalışmalarını
kısa sürede tamamlamış ve 1979 yılı başlarında Ankara Macunköy tesislerinde üretim
faaliyetine geçmiştir. ASELSAN kuruluş yıllarından bu yana ileri teknolojiye dayalı
olarak, programlı bir şekilde müşteri ve ürün yelpazesini genişletmiş olup, bugün
modern elektronik cihaz ve sistemler geliştiren, üreten, tesis eden, pazarlayan ve satış
sonrası hizmetlerini yürüten entegre bir elektonik sanayii kuruluşu haline gelmiştir.

ASELSAN, farklı yatırım ve üretim yapısı gerektiren proje konularına bağlı

olarak Haberleşme Cihazları Grup Başkanlığı (HC), Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri
Grup Başkanlığı (MST), Mikroelektronik, Güdüm ve Elektro-Optik Grup Başkanlığı
(MGEO) olmak üzere üç ayrı grup başkanlığı bünyesinde örgütlenmiştir. Ankara'da
Macunköy ve Akyurt'ta yerleşik iki ayrı tesiste üretim ve mühendislik faaliyetlerini
sürdürmekte olan ASELSAN'ın Genel Müdürlük teşkilatı Ankara Macunköy'de
bulunmaktadır. ASELSAN, İstanbul, İzmir Bölge Müdürlükleri ve yurt çapına yayılmış
olan satış bayilikleri ile satış sonrası hizmetlerini de başarıyla yürütmektedir. Çeşitli
ülkelerde temsilcilikleri bulunan ASELSAN, ilk yurtdışı şirketi olan ASELSAN-BAKÜ
şirketini, 1998 yılında Azerbaycan'da kurarak faaliyete geçirmiştir.
Macunköy tesislerinde faaliyetlerini sürdüren, Haberleşme Cihazları Grubunun
ana faaliyet alanı askeri ve profesyonel haberleşme sistemleri, Mikrodalga ve Sistem
Teknolojileri Grubunun ana faaliyet alanı ise radar, elektronik harp ve komuta kontrol
sistemleridir. Geniş makina-teçhizat parkı ve üstün teknolojik yapıya sahip Macunköy
tesislerinde "AR-GE bölümleri", "Elektronik Üretim Bölümleri" ile "Baskı Devre
Üretim", "Mekanik Üretim" ve "Kalıp Üretimi" bölümleri bulunmaktadır. Elektronik

3
üretim ünitelerinde askeri standartta ve ağır çevre koşullarını içeren üretim yöntemleri
kullanılmakta ve çağdaş teknolojik gelişmeler yakından izlenmektedir. Üretim
hatlarında; çok katlı ve esnek baskı devreler yüzey monte teknolojisi, bilgisayar destekli
tasarım-üretim teknolojileri başarıyla kullanılmaktadır.

Akyurt tesislerimizde faaliyetlerini sürdüren Mikroelektronik, Güdüm ve

Elektro-Optik Grubu ise hibrid mikroelektronik devreler, gece görüş cihazları, lazer
işaretleyici ve ataletsel seyrüsefer cihazları ana başlıkları altında, otomasyona dayalı en
modern üretim araçlarıyla donatılmış olarak, 2000'li yılların en kritik teknolojileri
arasında yer alan mikroelektronik teknolojili üretim ile elektro-optik alanında üretim
gerçekleştirilmektedir. Bütün gruplarda bilgisayar destekli tasarım (CAD), mühendislik
(CAE) ve üretim (CAM) teknolojileri askeri standartlar ve ISO-9001'e uygun olarak
başarıyla uygulanmaktadır.

1.2 Aselsan’ın Ortakları

ORTAKLAR Sermaye Oranı Toplam Sermaye Payı

(%) (TL)
Türk Silahlı Kuvvetlerini
81,15858 8.150.372.447.400
Güçlendirme Vakfı
Türk Polis Teşkilatını
Güçlendirme Vakfı 1,42396 139.562.676.000

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

0,27245 26.703.270.000
Axa OYAK Sigorta A.Ş.
0,11557 11.326.926.000
Diğer Ortaklar
15,02943 1.473.034.680.000
TOPLAM
100 9,801,000.000.000

1.3 Aselsan’ın İştirakleri

İŞTİRAKLER
İştirak Tutarı İştirak Oranı (%)

4
ROKETSAN Roket Sanayi ve Tic.
A.Ş. 1.650 Milyar TL. 15

ASPİLSAN Askeri Pil Sanayi ve

Tic. A.Ş. 1.5 Milyar TL. 0,5

TÜLOMSAŞ Türkiye Lok. ve

59.9 Milyar TL. 1
Motor San. A.Ş.
ASELSAN-BAKÜ Şirketi
500.000 $ 100
Havaalanı İşletme ve Havacılık
26 Milyar TL. 0.1
Endüstrileri A.Ş.

1.4 Aselsan Organizasyonu

ASELSAN, gündemindeki projeler ve sözleşmeler kapsamında daha etkin ve

verimli çalışabilmek amacıyla Genel Müdürlük teşkilatı altında;

 Haberleşme Cihazları ( HC ) Grup Başkanlığı : Askeri ve sivil haberleşme

alanlarında mevcut gereksinimleri karşılamanın yanı sıra en yeni teknolojiler
kullanılarak geleceğe yönelik ürünler geliştirilmektedir.Üretilmekte olan cihaz
ve sistemlere ilave olarak ; HC grubu sahip olduğu mekanik, baskı devre ve
kalıp konularındaki bilgisayar destekli tasarım/üretim(CAD-CAM) imkanları ile
ASELSAN’ın gereksinimlerini karşıladığı gibi dışarıyada hizmet vermektedir.

 Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri ( MST ) Grup Başkanlığı : Yoğun

mühendislik ve geniş kapsamlı teknolojileri bir arada kullanarak geliştirilen
sistem entegrasyonu ağırlıklı proje faaliyetleri yürütülmektedir.Bu projelere
örnek olarak Elektronik Harp, Radar, Komuta Kontrol projeleri ile merkezi
kontrolu uyarı ve alarm sistemlerini sayabiliriz.

 Mikroelektronik Güdüm ve Elektro-Optik ( MGEO ) Grup Başkanlığı :

Çağımızın en kritik teknolojileri olarak nitelendirilen mikroelektronik devre
üretimi ile elektro-optik, güdüm elektroniği ve navigasyon alanlarında araştırma
ve üretim faaliyetlerini sürdürmektedir.
3 gruba ayrılmıştır.

NOT: Organizasyon şeması ekte sunulmuştur. Sayfa 53.

1.5 Aselsan Ürünleri

1.HC Grubu Ürünleri:

 Trunch Telsiz Sistemleri ,

 VHF / UHF – FM Telsiz Cihazları ,
 VHF / FM Askeri Taktik Telsiz Cihazları ,
 VHF / FM Frekans Atlamalı Askeri Telsiz Ailesi ,

5
  Have-Quick II / Saturn VHF / UHF Hava Yer Telsizleri ,
 TV Vericileri ve Aktarıcı Cihazlar ,
 Sahra Telefonu ,
 HF Sarp Güvenilir Paket Data Haberleşmesi ,
 Ses Şifreleme Cihazları ,
 Elektronik İhtiraklı Tapalar ,

2.MST Grubu Ürünler:

 Radar Sistemleri ,
 Elektronik Harp Sistemleri ,
 Kısa Menzilli Mobil Savunma Sistemleri ,
 Komuta Kontrol ve Bilgi Sistemleri ,
 Batarya Atış İdare Computer Sistemleri ,
 Veri Terminal Cihazları ,
 Otoyol Acil Yardım Haberleşme Sistemleri ,
 Otoyol Ücret Toplama Sistemleri ,

3.MGEO Grubu Ürünleri:

 III.Nesil Gece Görüş Gözlükleri ,

 III.Nesil Gece Görüş Dürbünleri ,
 III.Nesil Gece Görüş Silah Dürbünleri ,
 III.Nesil Gece Görüş Şöför Periskopları ,
 Laser Hedef İşaretleme Cihazları ,
 Lazer Hedef Noktalayıcılar ,
 Laser Mesafe Ölçme / Hedef İşaretleme Cihazları ,
 Termal Kameralar ,
 Gündüz / Gece Termal Nişangah Sistemleri ,
 RLG Ataletsel Seyrüsefer Cihazları ,
 Hibrit Mikroelektronik Devreler,

NOT: Şirketin ürün yelpazesi ekte sunulmuştur. Sayfa 56.

1.6. Hammadde

ASELSAN ‘da hammadde olarak genellikle paslanmaz çelik , alüminyum

, saç levha , çubuk levha gibi metaller ile elektronik parçalar kullanılmakta ,
hassas hafif metal döküm , mekanik işleme , plastik pres işleri , metal işleme gibi
işler ise yan sanayiye yaptırılmaktadır .ASELSAN , asağıdaki sebeplerden dolayı
kullandığı hammaddelerin neredeyse hepsini ithal etmektedir.

Firmanın ürettiği ürünler savunma sanayine yönelik olduğu için , güvenilir

olmak zorundadır ve bu güvenilir cihazların üretilebilmesi için gerekli

6
hammaddelerin belirli kalite spesifikasyonlarını sağlaması gerekmektedir. Türkiye
‘deki birçok firma , ürünlerinin kalitesini belgelendirememekte ve bu konuda risk
almak istemeyen ASELSAN ithalata yönelmektedir. Özellikle nitelikli Alüminyum
gibi hammaddeler yurtiçinden temin edilemediği için, ithalat ile elde edilmektedir.

ASELSAN ‘ın ithal ettiği hammaddeler ve bu ithalatın yapıldığı ülkeler şunlardır;

Hammadde Ülke
---------------------------------- ------------------------
Alüminyum Plakalar Almanya
Hassas Dökümler Almanya
Kum dökümler İsrail , Portekiz
Vida , insert , segman vs. İsvicre
İp gerdirme halkası İngiltere
Mastlar İngiltere

1.7. Personel Dağılımı

Uyguladığı satış programları ile , satışlarının %50 ‘sinin Silahlı

Kuvvetlere, %50 ‘sinin ise sivil kuruluşlar ile yurtdışına gerçekleşmesini
sağlayan ASELSAN, bu başarısını büyük ölçüde yetişmiş ve konusunda
uzman olan personeline borçludur . ASELSAN , 26 yıldır Türk Mühendisliğine
yatırım yaparak , kendi mühendislik gücü ile özgün tasarım yapmakta ve
tasarladığı ürünlerin üretim tekniklerini de hazırlamaktadır.

(2001 yılı )
MGE
Kadro Durumu HC MST GY TOPLAM
O

Haziran Sonu
Gerçekleşen
Mühendis 306 384 239 21 950
İdari Personel 185 67 85 141 478
Teknik Eleman 670 159 260 30 1,119
Eleman 66 7 80 186 339
Geçici Eleman 80 45 6 26 157
Stajyer Öğrenci
1,2
Toplam 617 664 374 2,882
27
Not : Geçici elemanlar ve stajyer öğrenciler toplama dahil edilmemiştir.

Tablo 1.7. ASELSAN fabrikası personel dağılımını gösterir.

7
 Macunköy tesislerinde normal ve vardiyalı olmak üzere 2 tip çalışma
şekli uygulanmaktadır. Buna göre çalışma saatleri söyledir :
Normal çalışma : 8. 00 - 17. 30
Vardiyalı çalışma : 17. 00 - .01 .00
01. 00 - 8. 00

ASELSAN‘da cumartesi , pazar ve resmi tatil günlerinde çalışılmamakta

ve personelin dinlenebilmesi için , öğlen 1 saatlik yemek paydosu ile , sabah ve
öğleden sonra 15 dk ‘lık çay molaları verilmektedir.

1.8. Pazarlama ve Satış

ASELSAN’da mevcut müşterileri korumak, yurt içi ve dışında yeni müşteriler

kazanmak, pazar payını yükseltmek ve gelirini artırmak ana hedeftir. Bunun için
araştırma-geliştirme-tasarım-proje-üretim bölümleriyle pazarlama-satış birbirlerini
destekleyecek şekilde çalışmaktadır. Yıllık satış hasılatının bir önceki yıla göre reel
olarak %10 oranında artırılması ve ihracat hedefinde dış pazarın sürekli geliştirilerek,
yıllık ihracat tutarının $ olarak artması baz alınarak pazarlama planı hazırlamaktadır.

ASELSAN’da satış programları yapılırken, satışların %50’sinin Silahlı

Kuvvetlerine,%50’sinin kamu ve özel kuruluşlar ile yurtdışı satışlara ayrılması hedef
alınıyor. Böylelikle bir yandan ASELSAN’daki bilgi birikiminin,diğer kuruluşların
ihtiyaçlarınada cevap verecek şekilde kallanılması ve çeşitlendirilmesi sağlanır.

Milyon TL 1000 $
Net
Net Dönem
Net Satış Dönem Net Satış
Kârı
Kârı
1982 ve öncesi 292 2,598 2,073 19,283
1983 351 2,965 1,539 13,001
1984 1,283 8,139 3,486 21,561
1985 5,963 21,514 11,337 40,408
1986 8,308 38,266 12,236 56,153
1987 6,825 42,726 7,955 49,583
1988 229 63,778 161 43,172
1989 706 94,108 332 46,538
1990 15,374 181,495 5,884 69,142
1991 33,293 309,610 7,972 74,281
1992 61,686 759,370 8,966 108,472
1993 149,400 1,493,049 13,590 134,235
1994 298,601 3,860,592 10,071 129,863
1995 582,868 6,728,061 12,701 145,963
1996 1,350,967 12,583,876 16,576 156,347
1997 2,300,575 26,202,647 15,137 173,856

8
 1998 3,586,052 45,488,626 13,736 174,234
1999 6,314,818 82,053,106 15,067 196,518
2000 4,485,609 140,959,867 7,162 224,734

Tablo.1.8. Net Dönem Kârı ve Net Satışların TL değeri, 31 Aralık tarihli Gelir
Tablolarından alınmış olup, $ değerleri (satışlardaki ihracat hariç) yıllık ortalama dolar
kurları kullanılarak hesaplanmıştır.

Teslimatın Dağılımı (1980-2000)

Tablo 1.8.2. ASELSAN Teslimat Dağılımını gösterir.

1.9 ASELSAN’ın Rekabet Ettiği Diğer Firmalar Hakkında Bilgiler

ASELSAN , bugün , ileri teknolojiye dayalı , en modern tesis ve teçhizatla

donatılmış , dünyanın en iyi firmaları ayarında , kendi öz tasarımı ve üretimini
yapan , dünyada çok az firmanın gerçekleştirebileceği ürün yelpazesine sahip
bir Milli Elektronik Sanayi kuruluşu haline gelmiştir.

ASELSAN’ın faaliyet alanına giren konuların tamamına yakın bölümünde

rakipleri gelişmiş ülkelerdeki büyük firmalardır. Fiyat ve kalite yönünden rakipleriyle
benzer düzeyde olmasının yanısıra; Aselsan’ı onlardan ayıran en önemli husus, cihaz ve
sistemlerdeki yazılımlara hakimiyeti ve bu nedenle her türlü koşulda müdahale
edebilme imkanıdır.

Türk - Amerikan İş Konseyinin 25 - 28 Şubat 1998 tarihlerinde ABD ‘de

yapılan yıllık toplantısında , ilk defa bir Türk Savunma Sanayii şirketine verilen
“Savunma Sanayii Ödülü” nü alan ASELSAN , bu ödülle en büyük Türk
Savunma Elektronik Şirketi durumuna gelmiştir.

ASELSAN’ın tasarladığı ve ürettiği tüm ürünler Türkiye’de ilk kez

tasarımlanmış ve üretilmiş ürünlerdir. ASELSAN’ın gerçekleştirdiği ilkler olarak,
dünyadaki gelişmiş ülkeleri düşünerek aşağıdaki projelerden söz edilebilir.
ASELSAN’ın ileri teknoloji çalışmaları ile Türkiye’nin bugün dünyadaki yeri;

9
  Elektronik harp cihazları alanında kendi öz tasarımını yapan ilk 10 ülke
arasındadır.
 Frekans atlamalı VHF/FM Kriptolu telsiz sistemleri alanında kendi öz tasarımını
ve üretimini yapan en başarılı ilk 4 ülke arasındadır.
 Kestirme cihazları alanında ilk 4 ülke arasındadır.
 GSM cep telefonu alanında cihaz geliştirmiş bulunan ilk 9 ülke arasındadır.
 TASMUS Taktik haberleşme sisteminin ise aynı teknolojiyi kullanmayı düşünen
Avrupa ülkelerinden önce geliştirilip, hizmete sunulması planlanmış ve Milli
Savunma Bakanlığı ( MSB ) ile sözleşmesi imzalanmıştır.ASELSAN’ın 500
firma arasındaki yeri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

ÜRETİMDEN
SATIŞLARA CİROYA GÖRE SIRALAMA
GÖRE SIRALAMA

1983 300 319

1984 188 202 ÖZEL FİRMALAR SIRALAMASI

1985 107 118

ENDÜSTRİYEL
1986 84 96 FAALİYET
KOLLARINA
1987 128 140 GÖRE
SIRALAMA
1988 137 113 102
1989 169 180 128 ( Metal Eşya,
1990 124 146 96 Makina
ve Teçhizat ve Mesleki
1991 119 135 95
Aletler Sanayii)
1992 90 104 73
1993 77 88 62
1994 55 66 41
1995 61 70 48
1996 67 71 55
1997 65 84 54 12
1998 62 78 50 11

45 59 34 7
1999

Tablo 1.9.1. İstanbul Sanayi Odası (İSO), "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu - 1999" listesinde,
ASELSAN, ayrıca ekonomiye sağlanan katkıyı gösteren "katma değer" sıralamasında Türkiye'nin 9'uncu,
Ankara'nın 1'inci büyük özel sektör kuruluşu olmuştur.

Şirketin başlIca müşterileri şunlardIr :

• ABD • Almanya • Arnavutluk • Azerbaycan

• Bangladeş • Pakistan • Gürcistan • İsvicre
• Belçika • Suudi Arabistan • Hollanda • KKTC
• Cezayir • Sudan • İngiltere • Malezya
• Özbekistan • Güney Kore • İran • Nijerya
• Tunus • Ürdün

10
 ÜLKE BAZINDA İHRACAT DAĞILIMI ( 1000 $ )

2000
ÜLKE 83-90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 TOPLAM

ABD 2,226 2,221 1,184 1,374 59 0 1,489 3,512 4,080 3,092 5,908 25,146
Almanya 5,830 642 18,647 30,277 20,8 26,799 26,489 17,538 9,646 15,414 5,076 177,182
Arnavutluk 0 0 365 3 147 0 4 0 0 0 0 519
Avusturya 0 0 1 1 1 1 5 253 1 0 0 265
Azerbaycan 0 0 0 10,177 34 4,575 1,549 356 521 1,616 78 18,907
Bangladeş 74 0 1 0 0 0 4 0 0 0 0 79
Belçika 1,186 48 17 90 2 - 4 - - - - 1,347
Bosna-
- - - - - - - - - 571 - 571
Hersek
Cezayir 2,006 - - - - - - - - - - 2,006
Gürcistan - - - - - - 215 - - 365 167 747
Hollanda 24 23 - 12 4 70 26 22 22 43 - 248
İngiltere - - - - - - 49 210 152 - - 412
İran 65,580 3,077 588 39 553 113 4 77 651 711 - 71,393
İsviçre 831 - - - - - - 446 41 - - 1,318
Kırgızistan 0 0 0 0 0 0 0 677 0 3 - 680
Kuzey
2,938 345 562 631 469 691 135 387 860 1,396 2,606 11,019
Kıbrıs T.C.
Malezya - - - - - 2.100 - - - - - 2,100
Özbekistan - - - - - 48 133 1 57 378 - 617
Pakistan 5,234 2,225 407 193 368 109 301 282 7 - - 9,127
S.Arabistan
140 1.342 47 49 69 16 15 - - - 14 1,691
/ B.A.E.
Sudan 743 23 20 - 1 - - - - - - 787
Tunus 92 131 0 4 9 3 2 3 2 - - 246
Ürdün 266 0 16 4 - 30 - - - 3 - 319
Diğer 31 0 - - - 8 18 19 20 3 17 117
TOPLAM 87,201 10,078 21,855 42,854 22,54 34,564 30,443 23,784 16,062 23,596 11,685 326,84

Tablo 1.9.2. ASELSAN İhracat Dağılımını gösterir.Yukarıdaki 2000 yılı verileri

Temmuz ayına kadardır.

1.10. Şirket Stratejisi

ASELSAN' ın genel stratejik amaçları aşağıda sıralanmıştır :

Ülkemizin askeri ve sivil elektronik cihaz ve sistem gereksinimlerinin yerli
teknoloji-üretimle sağlanabileceği ortamı yaratmak,

1. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin büyük elektronik projelerinde ana yüklenici olarak

hizmet vermek ve bu konularda dışa bağımlılığı en aza indirmek,
2. Üretimi askeri ve profesyonel elektronik cihazlar arasında dengeleyerek
ASELSAN'ın her türlü şartlar altında devamlılığını ve gelişmesini sağlamak,

11
 3. Olağanüstü hallerde Silahlı Kuvvetlerimizin talebi doğrultusunda üretim
kapasitesinin tümünü askeri teçhizata döndürerek Silahlı Kuvvetlerimize azami
destek sağlamak,
4. Milli olması zorunlu olan elektronik harp, kripto ve kritik yazılımlar gibi
konularda gerekli potansiyeli sağlamak, üretimi gerçekleştirmek ve bu konuda
Silahlı Kuvvetlerimize destek olmak,
5. Uluslararası pazarlarda yüksek teknolojili gerekse fiyat bakımından rekabet
edecek düzeye gelerek ihracatı gerçekleştirmek.

 FAALiYET ALANLARI BELiRLEME HEDEFLERİ

Grup Başkanlıkları,faaliyet alanlarının belirlenmesinde aşağıdaki ilkeleri

gözönüne alır:

1. Rekabet gücünü artırıcı ve dışa bağımlılığı azaltıcı ileri teknolojik birikim ve

süreklilik sağlanmalıdır.
2. Kapsamdaki ürünler ve hizmetler ticari başarı kazandırmalı, kârlılığı artırmalı,
uzun vadeli araştırma çalışmalarını destekleyebilmeli, ASELSAN'ın genel hedef
ve çıkarlarına uygun olmalıdır.
3. Türk Silahlı Kuvvetlerinin gereksinimi olan ve milli önem taşıyan konulara
ağırlık verilmelidir.

 TEKNOLOJi VE AR-GE HEDEFLERi

Belirlenen faaliyet alanlarında askeri/profesyonel elektronik cihaz ve sistemi

üretecek ve tasarımlayacak bir teknoloji merkezi olmak temel hedeftir. AR-GE
çalışmalarına büyük önem verilmeli ve yıllık cironun en az % 8' i AR-GE faaliyetlerine
ayrılmalıdır, planlı ve sağlıklı büyüme esas alınmalıdır.

 PAZARLAMA SATIŞ HEDEFLERİ

Mevcut müşterileri muhafaza etmek, yurt içi ve dışında yeni müşteriler

kazanmak, pazar payını yükseltmek ve geliri artırmak ana hedeftir. Bunun için
araştırma-geliştirme-tasarım-proje-üretim bölümleriyle pazarlama-satış bölümlerinin
birbirlerini destekleyecek şekilde çalışması sağlanmalıdır. Yıllık satış hasılatının bir
önceki yıla göre reel olarak % 10 oranında artırılması amaçlanmıştır. İhracat hedefi de
dış pazarın sürekli geliştirilmesi ve yıllık ihracat tutarının $ olarak artırılmasıdır.Satış
programları, satışların % 50' sinin Silahlı Kuvvetlerimize, % 50' sinin ise sivil
kuruluşlar ile yurt dışına gerçekleşmesini sağlayacak şekilde yapılmalıdır.
 KALİTE, VERİMLİLİK VE YATIRIM HEDEFLERİ

Her ürünün müşteri memnuniyetini en üst düzeyde sağlamak ve uluslararası

kalite standartlarına uymak ana hedeflerdir.Tüm kaynaklar en verimli şekilde
kullanılmalı , en düşük maliyetle azami verim elde edilmeli; yapılan her işin, üretilen
her ürünün ve sunulan her hizmetin baştan doğru ve hatasız yapılması
sağlanmalıdır.Planlanan yatırımların yeni projelerin uygulanmasına yönelik olması ve
kalitenin iyileştirilmesi, maliyetlerin düşürülmesi, müşteriye daha iyi servis verebilmesi,
yurt dışındaki benzer kuruluşlarla rekabet edebilmesine yönelik idame yatırımı niteliği
taşıması esastır.Yan sanayide verimli ve ekonomik olarak yapılabilecek tüm işlerin

12
ASELSAN yerine yan sanayide yaptırılması, bu şekilde yurt çapında geniş bir yan
sanayi oluşmasına katkıda bulunularak Savunma Sanayinin güçlendirilmesi hedef
alınmalıdır.

FİNANSMAN ve KÂRLILIK HEDEFLERİ

Finansal yapısının güçlü olmasını sağlamak ana hedeftir. Kâr reel olarak her yıl
artırılmalıdır.

 İNSAN KAYNAKLARI

ASELSAN personelinin, huzurlu ve güvenli bir ortamda, ASELSAN kuruluş

amaçları yönünde çalışmaları sağlanmalıdır. Çalışanlar arasında verimliliği artırıcı,
katılımcı ve yaratıcı bir çalışma ortamı kurulmalıdır.

 SOSYAL SORUMLULUK

Şirket amaçlarını gerçekleştirirken toplumsal değerlere ve ticari ahlaka sadık

kalınmalı, tüketici haklarına ve doğal çevrenin korunmasına titizlik
gösterilmelidir.Katılımcı ve yaratıcı bir çalışma ortamı kurulmalıdır.

2. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNİN TEMEL ALANLARI

2.1. İmalat Mühendisliği

ASELSAN iki ayrı fabrika halinde üretimine devam etmektedir ve üretim

fabrikada çeşitlilik göstermektedir.

o Macunköy Tesislerindeki Üretim :

A ) Elektronik Üretim : Elektronik cihazların üretimi, askeri standartlarda ve ağır

çevre koşullarına dayanıklı olacak şekilde gerçekleştirilmektedir. Elektronik üretim
konusunda teknolojik gelişmeler yakından izlenmekte olup yüzey montaj teknolojisi
( SDM ) ve bilgisayar destekli tasarım-üretim teknolojileri ( CAD-CAM )
kullanılmaktadır.

B ) Baskı Devre Üretimi : ASELSAN’ca üretilmekte olan tüm cihazların 12 katlıya

kadar çok katlı devre ve çift yüzlü esnek devre üretimi gerçekleştirilmekte olup,
üretim süreçlerinin MIL_P_55110 standartlarına uygunluğu onaylanarak askeri
kalite belgesi almıştır.

C ) Mekanik Üretim : Elektronik Sanayinin gerektirdiği kalite ve hassasiyetle her

türlü torna, freze, sac ve levha içeren mekanik parçalar yüksek kapasiteli, modern,
nümerik kontrollü, otomatik tezgahlarda üretilmekte ve bu parçaların standartlarına
uygun kaplama boyama işlemleri yapılabilmektedir.

D ) Kalıp Tasarım ve Üretim : Askeri standartların öngördüğü hassasiyette ve

kalitede parçaları üretmek için küçük ve orta boy plastik enjeksiyon metal kesme,

13
 biçimlendirme ve alüminyum çekme kalıpları ile üretime yardımcı aparatların
tasarım ve üretimi yapılmaktadır.

2.2. Fabrikanın MGEO Grubunda Çalışan Endüstri Mühendisleri

A ) Üretim Bölümü : Kontrat hükümlerine uygun kalite ve maliyetde üretimi

gerçekleştirebilmek için detay planlama, imalat, montaj ve test işlemlerini yaptığı için
grup işletme ve stratejik planlarına uygun yetenekte bir üretim kapasitesinin
devamlılığını sağlamakla sorumludur.

B ) Kalite Bölümü : Grup, ürünlerin geliştirilmesinden üretimlerine ve kullanımlarına

kadar her safhada sözleşme ve kalite gereklerine uygun olmalarını sağlayan bir ürün
kalite güvenliği programının yürütülmesinde görev alıyor.

C ) Mühendislik Bölümü : Müşteri istekleri doğrultusunda mevcut teknolojileri

kullanarak grup için gerekli iş tanımı, geliştirme ve tasarım fonksiyonlarını yerine
getirip, mevcut olmayan teknolojiler için ürünlerin problemsiz bir biçimde mühendislik
bölümünden üretim bölümüne aktarılmasını sağlar.

D ) Mali İşler : Grup, aktif varlığını korumak amacıyla mali usul ve prosedürler
uygulayarak mali bilgilerin denetimini ve raporlanmasını ve bu bilgilerin kanunlara ve
ASELSAN kaidelerine uygun olmasını sağlar.

3. ASELSAN’DA ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ ÇALIŞMALARI

ASELSAN’da Endüstri Mühendisleri,Üretim Planlama ve Kontrol Müdürlüğü

(ÜPK), Ürün Planlama Müdürlüğü, Tasarım Müdürlüğü,Etüt Plan Müdürlüğü ve
Toplam Kalite Yönetimi bölümlerinde çalışmaktadır.Stajımı Üretim Planlama ve
Kontrol Müdürlüğü’nde yaptığımdan dolayı bölümdeki endüstri mühendislerinin
görevlerini aşağıda belirtmekteyim.

• Üretilecek veya satın alınacak malzeme veya parçaların analizini yapmak.

• Üretim ve yeni ürün maliyetleri konusunda optimizasyon çalışmalarının
yapılması.
• Tasarım bölümünce malzeme ve parçalardaki değişikliklerin ,modifikasyon ve
düzenlemelerinin analizi.
• MRP’yi kullanarak satın alınacak malzemelerin miktar ve tarih bilgilerini
planlamak, stoklar ile satış bölümü arasında malzeme akış bilgilerinin teminini
sağlamak.
• MRP’yi kullanarak üretim için iş emirlerinin planlanması, malzeme akış tarihleri
ve hareketlerinin kontrolü.
• Simülasyon çalışmaları ve yerleşim tiplerinin belirlenmesi.
• İş merkezleri ve bölümleri için performans raporlarının hazırlanması.
• MRP raporlarının analizi ve kapasite kontrollerinin yapılması.
• Stok kontrollerinin yapılması.
• Satış kararlarının analizi.

Stajın yapıldığı Haberleşme Cihazları grubu (HC) nun sunduğu iş olanakları ise

14
şöyledir;

♦ İş idaresi ♦ Üretim Mühendisliği

♦ Kimya Mühendisliği
♦ İnşaat Mühendisliği
♦ Bilgisayar Mühendisliği
♦ Elektrik Mühendisliği
♦ Elektronik Mühendisliği
♦ Endüstri Mühendisliği
♦ Bilgi Teknolojisi
♦ Pazarlama ve Satış
♦ Makina Mühendisliği
♦ GüçElektroniği Mühendisliği
♦ Yazılım Mühendisliği
♦ Haberleşme Mühendisliği
♦ CAD-CAM Mühendisliği

3.1 Araştırma & Geliştirme

ASELSAN’ın araştırma –geliştirme( Ar-Ge) çalışmaları; uluslararası rekabet

edebilirliğin sağlanabilmesi için gerekli olan özgün teknoloji üretilmesi bakımından en
önemli etkinlik olmaktadır. Bu nedenle ASELSAN’ın program yönetimi, sistem
mühendisliği ve diğer mühendislik metodolojileri konularındaki çalışmaları uluslararası
kabul görmüş standartlara uygundur. ASELSAN yıllık toplam satışının %8’ini AR-GE
için sarfederek bu konudaki dünya standartlarına erişmiş olup, Ar-Ge kaynaklı ürün
oranı toplam ürün sayısının %50’sini içermektedir. Sahip olunan “know-how”,
teknolojik altyapı ve uygulanan kalite anlayışı ASELSAN’ı komuta kontrol,
haberleşme, elektronik harp, mikrodalga, radar ve elektro-optik gibi stratejik ürünlerin
tasarlanıp, geliştirilerek üretilmesinde Türkiye’nin en büyük endüstriyel kuruluşu haline
getirmiştir. Aselsan sistem ve yazılım geliştirmedeki deneyim ve yeteneklerini
birleştirmek suretiyle müşterilerine optimum çözümleri/ürünleri önerebilme
konumundadır. ASELSAN Ar-Ge çalışmalarıyla günümüze kadar birçok ödül almış,
1999 yılında da Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) tarafından ilk kez
düzenlenen “Elektronikte Yenilikçilik Yaratıcılık Ödülü”nü kazanmıştır.

ASELSAN'da "Teknolojinin Edinilmesi" hedefi önceliklidir. Teknolojinin

edinilmesi süreci, gerek teknolojiye yönelik Ar-Ge çalışmaları yoluyla, gerekse lisans
transferi yoluyla, ilgili teknoloji alanına adım atılması ile başlamaktadır. Sürecin diğer
adımları, teknolojinin özümsenmesi, ürüne dönüştürülmesi, geliştirilmesi ve türev
ürünlerin tasarımı şeklinde özetlenebilir.

15
 Günümüzde "Teknoloji Transferi" veya "Teknoloji Alımı" gibi tanımlar sıkça
kullanılsa bile pratikte bunun anlamı çoğunlukla "Üretim Teknolojisinin Satın Alımı"
olmaktadır. Bunun nedeni açıktır: eğer özellikle bu amaçla bir girişimde
bulunulmuyorsa ki ülkemizde bilinen bir örneği yoktur. Uluslarası rekabetin acımasızca
yaşandığı bir alanda bir firmadan yıllar boyunca birikimini yaptığı ve geliştirdiği bir
teknolojinin, bir satın alım projesinin bütçesinin sınırları içinde alınması çok zordur. Bu
nedenle, bu tür girişimlerin sonucunda genelde, bilinerek veya bilinmeden "Üretim
Teknolojisi"nin alımı ile yetinilmek zorunda kalınmıştır.

ASELSAN ise bu konuya daha bilinçli yaklaşmakta ve teknoloji transferinden,

teknolojinin edinilmesi sürecini destekleyen bir alt unsur olarak yararlanmaktadır.
ASELSAN'ın bu kapsamdaki deneyimini "Neyi, nereden, nasıl ve kaça alacağını
bilmek" şeklinde özetleyebiliriz. Örneğin ASELSAN, edindiği teknolojileri gerek
bağımsız Ar-Ge teknoloji projeleri, gerekse türev ürün projeleri ile geliştirme hedefi
sayesinde, ilk askeri taktik telsiz üretimini lisans alarak başlatmış, ancak bugün kendi
askeri taktik telsizlerini geliştiren ve ihraç eden bir firma konumuna gelmiştir.

Bugün ASELSAN'ın sahip olduğu ve ilgili herhangi bir projede hemen

uygulamaya koyabileceği bilgi birikimi aşağıdaki alanlarda yoğunlaşmıştır:

♦ Radyo Frekans (RF) ve mikrodalga tasarım alanlarında: 20 GHz'e kadar devre

ve anten tasarımı.
♦ Analog tasarım alanında: Düşük frekans devreleri ve güç kaynakları tasarımı .
♦ Sayısal tasarım alanında: Çok mikroişlemcili devre, uygulamaya yönelik
tümleşik devre ve programlanabilir tümleşik devre tasarımı.
♦ Yazılım tasarımı alanında: Uygulamaya özel veya standart platformlar (DOS,
Windows, Unix, v.b.) için yazılım tasarımı.
♦ Veri haberleşmesi alanında: Haberleşme, haberleşme emniyeti, veri yönetimi ve
şebeke yönetimi algoritmaları tasarımı.
♦ İşaret işleme alanında: Geniş bantlı algılama ve analize yönelik sayısal işaret
işleme ve görüntü işleme teknolojileri.
♦ Elektro-optik alanında: Lazer, termal görüntüleme ve görüntü yoğunlaştırma
teknolojileri.
♦ Elektronik ve mekanik donanım için bilgisayar destekli modelleme, dinamik
analiz, simülasyon, otomatik üretim ve test teknolojileri.
♦ Yüksek düzeyde tümleştirmeye yönelik, yüzeye monte devre, hibrid devre, çok
katlı baskı devre ve esnek baskı devre teknolojileri.

16
 ♦ Sistem mühendisliği, sistem tasarım, geliştirme, entegrasyon ve test teknolojileri
ve proje yönetimi deneyimi.
AR-GE çalışmaları doğrultusunda HC bünyesinde Mühendislik Ve Ürün
Kalitesi Direktörlüğü oluşturulmuştur.

Mühendislik ve Ürün Kalitesi Direktörlüğü'nün temel görevleri;

• HC Grubunun araştırma-geliştirme-tasarım ve ürün kalitesi faaliyetlerinin

yönetimi,
• ASELSAN`ın tüm birimlerine dökümantasyon ve kütüphane hizmetlerinin
verilmesi,
• HC Grubu ve Genel Yönetim Bölümlerine hizmet verecek olan bilgisayar ağının
tesis edilmesi, yönetilmesi ve ağ kullanıcılarına çeşitli yazılım servislerinin verilmesidir.

Tasarımı ASELSAN’a ait bazı ürünler:

MİLKAR-3 Haberleşme EDT/EKT Sistemi (1988)
VHF/UHF telsiz haberleşme yayınlarının tespitini, analizini, dinlenmesini ve
karıştırılmak suretiyle engellenmesini sağlar. Türk mühendislerince geliştirilerek
üretilen ilk milli elektronik harp sistemi niteliğindedir.

MİLKAR-3A Haberleşme EDT/EKT Sistemi (1990)

MİLKAR-3 sisteminin geliştirilmiş ve daha geniş frekans bandında çalışan
modelidir.

MİLKAR-4 HF Haberleşme EDT/EKT Sistemi (1997)

Yüksek frekans (HF) telsiz yayınlarının tespiti, analizi, dinlenmesi ve

karıştırılmak suretiyle engellenmesi amacıyla geliştirilmiştir.

MİLKED-3 Mobil Kestirme ve Dinleme Sistemi (1992)

VHF/UHF telsiz haberleşme yayınlarının yakalanması, yerlerinin bulunması ve

dinlenmesi amacıyla geliştirilmiştir. Bu sistemle ülkemize, frekans atlamalı yayınlara
daha etkili, bir kestirme (DF) teknolojisi kazandırılmıştır.

MİLKED-3A Mobil Kestirme ve Dinleme Sistemi (1995)

MİLKED-3 sisteminden edinilen deneyimler sonucunda, daha üstün niteliklere

sahip olarak geliştirilmiş olan bir sistemdir.

17
MİLKED-3S Sabit Kestirme ve Dinleme Sistemleri (1996)

MİLKED-3 ve 3A sistemlerine dayalı olarak sabit istasyon şeklinde geliştirilmiş

olup, genişletilmiş dinleme kabiliyetleri ile tam bir istihbarat istasyonu niteliğindedir.

DFINT-3T Taşınabilir Kestirme Sistemleri (1998)

Helikopter ve/veya personel ile taşınabilecek yapıda olup, frekans atlamalı

yayınların dahi yönlerini ve yerlerini belirleme imkanı sağlayan 3T, dünyadaki
emsalleri arasında en hafif ve en küçük boyutlu sistemdir.

MİLKAR-1 Radar EDT/EKT Sistemi (1989)

Radar yayınlarının tespiti, yönlerinin bulunması, analizi ve karıştırılmak

suretiyle engellenmesi amacıyla geliştirilmiştir. Türk mühendislerince tasarımlanıp
geliştirilerek üretilen ilk milli radar elektronik harp sistemi niteliğindedir.

MİLKAR-2U Radar EDT/EKT Sistemi (1995)

MİLKAR-2 sisteminin imkan ve kabiliyetlerinin hava platformundan

kullanılabilmesi amacıyla C-160 nakliye uçağı içine monte edilip/sökülebilir yapıda
geliştirilmiştir.Türk mühendislerince tasarımlanıp geliştirilerek üretilen ilk ve tek milli
hava platformu radar elektronik harp sistemi olma özelliğine sahiptir.

Üretimi hala devam eden ASELSAN’a özgü projeler:

TASMUS Taktik Saha Muhabere Sistemi Entegrasyon Projesi
Tasmus Proje Müdürlüğü Ege ordusu için, taktik saha muhabere sisteminin
tasarımını, geliştirilmesini, üretim faaliyetlerinin koordinasyonunu ve planlanmasını
sağlar. Ordu ile tabur kademesi arasında kurulan ve ses, veri, görüntü nakli gibi her
türlü haberleşme ihtiyacını süratli, emniyetli ve güvenilir olarak karşılayan ana
muhabere sistemi olacaktır. TASMUS, haberleşme teknolojisinin günümüzde geldiği en
son noktadaki teknik olanak ve yetenekleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin hizmetine
sunmak üzere geliştirilmektedir. Tamamlandığında, Avrupa ülkelerinde bulunan
benzerlerinden daha ileri teknolojili bir sistem olacaktır. ASELSAN'ın ana yüklenici
olduğu projede sekiz şirket alt yüklenici olarak sorumluluk üstlenmiştir.

5100 TDMA Telsiz Ailesi (Paket Radyo)

Mobil kullanım için araç, sırt ve el telsizi olarak geliştirilmekte olan 5100
TDMA Telsiz ailesi 21. yüzyılın teknolojisini taktik kullanıcıların hizmetine sunacaktır.

Elektronik harp koruması, telsiz ağı oluşturma, rölesiz otomatik aktarmalar ile
ses ve data iletimi, gerçek zamanlı data iletimi, otomatik coğrafi konum bilgisi dağıtımı,
aynı anda ses ve veri data haberleşmesi gibi çok gelişmiş teknolojik özelliklere sahip
olacaktır.

18
Yönetim ve Kontrol Sistemleri (SİSKON)

TASMUS haberleşme şebekesinin planlamasından ve yönetiminden sorumlu ana

kontrol merkezidir. TASMUS şebekesinin frekans planlaması, trafik analizi, link analizi
gibi planlama işlevlerini gerçekleştirecektir. TASMUS sistemi içinde cihazların
konfigürasyonu, kripto anahtar dağıtımı, alarm toplama ve değerlendirme, performans
kontrolü gibi şebeke yönetim fonksiyonlarını yerine getirecektir.

GRC 5211 Bant III Radyolink Cihazı

GRC 5211 cihazı taktik alanda 2 Mbit/s hızında radyolink bağlantıları için
tasarlanmaktadır. Çalışma frekansı 1350-2690 MHz olup, gelişmiş ElektronikKarşı
Tedbir (EKOT) yetenekleri ile karıştırmaya ve kestirilmeye karşı özel önlemler
içermektedir. Zamanda dupleks çalışma özelliği ile birçok GRC 5211'in aynı yerde
birlikte çalışabilmesi mümkündür. Modüler bir yapıda tasarlanmakta olan GRC 5211
cihazında kendi kendini test (built in test) yeteneği bulunmaktadır.

2040 İşletmeci Kanalı (EOW) Kripto Cihazı

İşletmeci Kanalı (EOW-Engineering Order Wire) Kripto Cihazı Radyo röle

cihazları arasındaki işletmeci kanalının kriptolanması amacıyla tasarımlanmaktadır.
İşletmeci Kanalı Kripto Cihazı, 9600 bps veri hızında senkron veri iletişimi
yapmaktadır. Cihaz üzerinde 8 adet giriş, 8 adet çıkış olmak üzere toplam 16 adet
senkron data portu bulunmaktadır.

ERIKKS - Erken İkaz Komuta Kontrol Sistemi

ERİKKS Hava Savunma Erken İkaz ve Komuta Kontrol Sistemi, Silahlı

Kuvvetlerimizin ihtiyacını karşılamak üzere milli olarak geliştirilmekte olan bir
sistemdir. Projede ASELSAN ana yüklenici, AYESAŞ, HAVELSAN, STM ve
TÜBİTAK-BİLTEN kuruluşları alt yüklenici olarak çalışmaktadır.

Milli Monitör Sistemi

Türkiye genelinde kurulacak Milli Monitör Sistemi Projesi ile 10 KHz-2500

MHz Frekans bandında arama, inceleme, monitör, kestirme ve frekans yönetimi
yapılarak, yasal/yasadışı yayınları kontrol etme imkanı sağlanacaktır.Türkiye çapında 7
ayrı bölgesel merkezde bağımsız olarak yapılan frekans denetim işlemleri, Ankara'da
bulunan bir ana merkezde (NCC/RMC) değerlendirilecek ve sistem bu merkezden
yönetilecektir.

TSK Komuta Kontrol Bilgi Sistemi Tesisi Projesi

ATOS (ASELSAN, TÜBİTAK-MAM, ODTÜ, STM) konsorsiyumu tarafından

yürütülen Silahlı Kuvvetlerimizin stratejik seviyedeki Komuta Kontrol Bilgi Sistemleri
tesisi projesidir.

19
Entegre Gözetleme ve Güvenlik Sistemleri

Bilgisayar denetimindeki sensör sistemleriyle, kurulduğu bölgeye izinsiz

girişlerin ve müdahalelerin algılanması ve güvenlik birimlerinin uyarılması amacıyla
geliştirilmektedir.

Görüldüğü üzere savunma sanayinde Türkiye’nin önde gelen kuruluşu olan

ASELSAN AR-GE çalışmalarına çok önem vermektedir.

4.TESİS YER SEÇİMİ VE İŞYERİ DÜZENLEME

4.1. Tesis Yer Seçimi

Firmanin aktivitelerini en etkin biçimde yerine getirebilmesi için doğru yere

karar vermesi gerekir. Bu işi yaparken ulaşım, hammadde, pazara yakınlık, işgücü,
enerji sağlama gibi unsurlar göz önünde bulundurulur. ASELSAN için en önemli faktör
Ankara’nın stratejik önemidir.Firmanın en önemli müşterisi Türk Silahlı Kuvvetleridir
(TSK ).ASELSAN, TSK’ya gerekli teknolojik malzemeleri sağlamaktadır.Tüm askeri
kuruluşlar Ankara’da olduğundan ASELSAN’ın aynı şehirde olması büyük avantaj
sağlamaktadır.

Ulaşım ve taşıma ikinci önemli unsurdur. Çünkü hammadde genellikle yurt

dışından geliyor ve Akyurt’daki fabrika Türkiye’nin en büyük havaalanlarından biri
olan Esenboğa Havaalanına 3-4 km uzaklıktadır.Hava yoluyla Ankara’dan, yurt içi ve
yurt dışı tüm bölgelere ulaşmak mümkündür.Üretilen mallar son derece yüksek bir
teknolojiye,elektronik ve haberleşme hakkında yeni bilgilere ihtiyac duyar.Ankara
içindeki üniversiteler elektrik, endüstri, makine ve fizik alanlarında kaliteli mühendisler
yetiştirmektedir. Teknik liselerin çokluğu nedeniyle teknisyen bulmak çok kolay
olmaktadır. Bütün bunlara ek olarak ASELSAN üniversitelerin bilim adamlarından
danışman veya proje bazında uzman olarak yararlanılmaktadır. Akyurt fabrikası
1991’de 234.000 m2’lik bir alana kurulmuştur. Bu alan yeni bölümlerin kurulmasına
imkan sağlamaktadır. Akyurt fabrikası şehir dışında olduğu için insanların sağlığını
tehdit edecek ses ve gürültü kirliliği minimum boyuttadır.ASELSAN elektrik ihtiyaçını
Akköprü-Mürted 34.45 kW enerji hattından almaktadır.

o Macunköy Tesisleri: Macunköy tesisleri 58.000 m2 ‘si kapalı olmak üzere

131.190 m2’lik bir alana kurulmuştur.Genel Müdürlük, Haberleşme Cihazları
Grubu ve Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu bu tesislerde
bulunmaktadır.

o Akyurt Tesisleri: Akyurt tesisleri 23.000 m2’si kapalı 210.000m2’lik bir alan
içine kurulmuştur.Bu tesislerde Mikroelektronik, Güdüm ve Elektro-Optik
Grubu bulunmaktadır.

4.2 Tesis Yerleşim Düzenlemesi

20
 ASELSAN içinde hem ürüne hem de sürece göre yerleşim mevcuttur.
Mikroelektronik kısmında genel olarak sürece göre bir yerleşim yapılmıştır. Elektro-
optik kısmı ise tamamen süreç tipi yerleşim özelliği göstermiştir. Bu tip yerleşimlerin
avantaj ve dezavantajları aşağıdaki gibidir;

• Ürüne göre yerleşim için avantajlar:

 Düzgün, basit,mantıklı ve direkt akış hatları meydana gelir.

 Birim başına toplam üretim zamanı kısalır.
 Malzeme taşıma gerekleri azalır.
 Özel amaçlı ekipman kullanılabilir.
 Basit üretim kontrolu olasıdır.
 Personel için daha az yetenek gerekir.

• Ürüne göre yerleşim için dezavantajlar:

 Makine’nin durması hattı durdurur.

 Genel denetim gerektirir.
 En yavaş istasyon hattın hızını belirler.
 Ürün tasarımı değişiklikleri yerleşimin kullanılmaz hale gelmesine
neden olur.

 Süreç tipi yerleşimin avantajları:

 Genel amaçlı ekipman kullanılabilir.

 Personel görevlerinin farklılığı.
 Uzmanlaşmış denetim olasıdır.
 Artan makine kullanımı.

 Süreç tipi yerleşimin dezavantajları:

 Daha karmaşık üretim kontrolu.

 Daha uzun üretim zamanları.
 Artan proses içi stok.
 Artan malzeme taşıma gerekleri.
İstenen görevlerin farklılığına uyum sağlamak için daha yüksek yetenek gerekir.
Not: Tesis yerleşimi ekte verilmiştir. Sayfa 54.

4.2.1 Etkinlik İlişki Diyagramı

1.AMBAR

A
2.GEÇİCİ KABUL A
A A
U A

21
 3.GİR. KAL. KON. E
A U A
4.ÜRETİM I U
A I A

5.MONTAJ A A
A A
6.TEST A

A
7.BÜRO

YAKINLIK DERECESİ:

Derece Tanım

A Kesinlikle Gerekli

E Özellikle Önemli

I Önemli

U Önemsiz

O Sıradan Yakınlık

4.2.2 Malzemelerin Taşınması

Firmada malzemeler kutular içerisinde dört tekerlekli motorsuz araçlarla veya

çalışanlar tarafından elle taşınıyor. ASELSAN’da fabrika içerisinde otomatik sistem
kullanılmıyor. Buna ihtiyaç duyulmadığı söylenebilir.Üretim aralıklı olduğu için
genelde düşük hacimli gerçekleşiyor ve bu da otomasyonsuz giderilebiliyor. Ayrıca
gümrükten gelen veya müşteriye teslim edilen ağır malzemeler için forkliftler
kullanılmaktadır.

5. ÜRETİM SİSTEMİ

ASELSAN’da kesikli tip üretim ( Intermittent Process ) seçilmiştir. Nedeni ise

müşteri isteklerine göre çalışan bir firma olmasıdır. Ayrıca düşük üretim hacmi, genel
amaçlı teçhizat , intens işgücü operasyonları, sık program değişimleri, geniş ürün
yelpazesi ve isteğe göre yapılan ürünler bu tip bir üretim tipinin seçiminde önemli
faktörlerdendir.

Top-Shop imalat ASELSAN’nın her bölümünde görülen aralıklı üretimin üç

bölümünden biridir. Özelliği üretimin niteliğine , büyüklüğüne bağlı olmasıdır. Küçük

22
parçalar halindedir ve ürün çeşidi fazladır. Farklı ürünler üretmek için firmanın çok
esnek bir üretim kapasitesine sahip olması gerekir ve esnek teçhizat bu çeşitliliğine
karşılık esnekliliği sağlayabilmektedir.

Ayrıca temiz oda bölümünde üretim akış tipi usulüne göredir. Yani tek bir ürün
var ve daha büyük partiler halinde sürekli üretim yapılıyor.

6. İŞ ETÜDÜ

ASELSAN’nın kuruluş amaçları arasında her türlü askeri/ profesyonel cihaz ve

sistemi üretecek ve tasarlayacak bir teknoloji merkezi olma hedefini benimsemiştir.
ASELSAN teknolojiyi, keskin rekabet koşulları ortaya koyan pazarda pay sahibi
olabilmek ve varlığını sürdürebilmenin başlıca unsuru olarak kabul etmektedir.
Benimsenen teknoloji politikası, ileri teknolojiyi üretim programları ile özümsemeyi ve
kazanılan teknolojik birikimi daha üst düzeyde yeniden üretmeyi temel alır. Bu nedenle
ASELSAN yeni teknolojiye yüksek yatırımlar yapmaktadır.

ASELSAN gibi bir firma için malzeme verimliliği oldukça önemlidir. Çünkü,
alınan malzemelerin büyük bir çoğunluğu ileri teknoloji isteyen buna bağlı olarak çok
pahalı parçalardır. Bu parçaların zamanında teslim alınması, eksiksiz olarak üretime
girmesi oldukca önemlidir. Bu nedenle üretimde kullanılan malzemeler, etkin
kullanımları verimliliği yoğun şekilde yükseltecek kadar pahalı ve kaliteli olmaktadır.
Genellikle NATO standartlarına uygun askeri malzemeler kullanılmaktadır. Bunlarda
diğer ticari mallara oranla oldukça kaliteli ve pahalıdır.

ASELSAN açısından en yaşamsal öncelik endüstriyel bilgi ve uygulama

birikimidir. Zira insangücü ve yatırım öncelikleri gerekli ama tek başlarına yeterli
değildirler. Her iki unsur için istihdam edilen kaynakların beklenen verimi ve artı değeri
yaratmaları “doğru” ve “hedefe yönelik” biçimde yönetilmeleri ve çalıştırılmaları ile
olasıdır.

6.1. İş Ölçümü

Firmada işlemler için standart zamanlar belirlenmektedir.Bu zamanların

belirlenmesinde önemli olan ürünün nerede tasarlandığıdır. Lisans alınarak üretilen
parçaların standart zamanları belirlenmiş olup firma içinde bu sürelere uyulmaktadır.
( Bunlarda deneyimlere ve ölçümlere bağlı olarak belirleniyor ama lisans alınan
firmanın süreleriyle karşılaştırılıyor).Aselsan bünyesinde tasarlanan ürünler için
standart zamanlar deneyimlere ve kronometre ile yapılan zaman ölçümüne göre
belirlenmektedir. Standart zamanlar MANMAN sisteminde işlem çizelgelemede
görülmektedir.

Firmada standart zamanlar şu amaçlarla kullanılmaktadır;

 Birim maliyetleri hesaplamak.

 Üretim Planlaması yapmak.
 İş gücü Planlaması yapmak.

23
6.2. İş Değerlemesi

Firmada iş değerleme çalışmalarıyla , işçi alımları ve alındıktan sonraki

eğitimlerinin düzenlenmesi ve işlerin sınıflandırılması yapılmaktadır.

ASELSAN ücret yönetmeliği gereğince çalışanlar özelliklerine(eğitim, askerlik,

tecrübe vb.) göre standart bir ücretle işe başlamaktadırlar. Ücret yılda 3 veya 4 defa
yapılan zamlarla dengelenmekte ve yılda 2 defa kardan verilen paylarla
desteklenmektedir.Ayrıca temmuz ayı içerisinde çalışanların değerlendirildiği müdür
zammı denilen ücret ve kadro artışı bulunmaktadır. Bunun dışında firmada uygulanan
bir teşvik sistemi yoktur.

ASELSAN’da çalışanlar bazı sınıf ve derecelere göre

sınıflandırılır.ASELSAN’da üç çeşit iş gücü mevcuttur; normal, kalifiye( teknik
elemanlar), teknik(üniversite mezunları). Mühendisler “class A” kategorisinde ,(1-8)
dereceleri arasında sıralanırlar. Derecelemede akademik kariyer ve çalıştığı yıl sayısı
esastır. Yönetici personel “class B” kategorisinde ,(1-7) dereceleri arasında sıralanırlar.
“class C” teknisyenler kategorisi içindir. Diğer çalışanlar bilgisayar uzmanları,
muhasebeciler, sekreterler, part-time işçilerdeD,E,F,G ve H kategorilerinde
sınıflandırılırlar.

6.2.1. ASELSAN Prim Sistemi

Her yılın prim miktarını iki ana kriter belirler: Büyüme ve kardaki değişim. Prim
hesabı ve dağıtım şekli bu iki ana kriter ve aşağıdaki prensipler kullanılarak belirlenir.

a) Bir yıla ait değişimin etkisini azaltmak için, önceki iki yılın performans ortalaması ile
içinde bulunulan yılın performansının kıyaslanması,
b) Performans olarak ortalama ABD doları bazında net satış tutarının ve vergi öncesi
dönem kârının kullanılması,
c) Motivasyonun yıl içinde de canlı tutulması ve erken teslimatın teşviği için, Haziran
ve Aralık sonu değerlendirmelerine göre olmak üzere iki dönemde prim verilmesi.
d) Prim tutarları aşağıdaki formülle hesaplanır:

P= { 1+3 (Kn-Km)/Km + 3 (Sm-Sn)/Sm }* (t)M

P: Verilecek net prim tutarı.

Kn: Yıl sonu için n yılda elde edilen dönem karı, ortalama kur hesabıyla $ olarak
Haziran sonu için 6 aylık dönem karı, 6 aylık ortalama kur hesabıyla $ olarak.
Km: Aralık sonu değerlendirme için "n" yılından önceki 2 yılın ortalama dönem karı,
ortalama kur hesabıyla $ olarak Haziran sonu değerlendirme için "n" yılından önceki 2
yılın 6 aylık ortalama dönem karı, 6 aylık ortalama kur hesabıyla $ olarak.
Sn: Aralık sonu için n yılının net satış tutarı, ortalama kur hesabıyla $ olarak
Haziran sonu değerlendirme için "n" yılının Haziran sonunda 6 aylık net satış, 6 aylık
ortalama kur hesabıyla $ olarak.
Sm: Aralık sonu değerlendirme için "n" yılından önceki 2 yılın ortalama net satış tutarı,
ortalama kur hesabıyla $ olarak Haziran sonu değerlendirme için "n" yılından önceki 2
yılın 6 aylık ortalama net satış tutarı, 6 aylık ortalama kur hesabıyla $ olarak
t: Katsayı: Haziran sonu değerlendirme için "0.5", Aralık sonu değerlendirme için "1"

24
M: Değerlendirme yapılan aydaki aylık net ücret
n: İçinde bulunulan çalışma yılı

7. MALİYET ANALİZİ

Firmada maliyetler oluşturulurken iki yöntem kullanılıyor :

1 )İş Emri Maliyet Hesabı Sistemi : İş Emri ürün, alt takımlar bazında çalışır ve
üretim sürecinde kullanılan işçilik ve malzeme bu iş ermine kaydedilir. Böylece üretim
operasyonlarına bağlı olarak o iş emrinin ait olduğu parçanın maliyeti oluşur.

2 )Aktivite Bazlı Maliyet Hesabı Sistemi : Üretim ve ilgili servislerin

( planlama, bakım, onarım vb. ) prosesleri kademe kademe ele alınarak maliyet
hesapları çıkarılıyor operasyona göre maliyet hesaplanmış oluyor.

Bu iki sistemin hesaplanmaları arasında çok büyük rakam farklılıkları

oluşmuyor.Genelde çok benzer rakamlar ortaya çıkıyor ve ürünün satış fiyatı
hesaplanırken bu iki sistemle oluşturulan maliyet değerleri göz önüne alınıyor.

7.1. Maliyet Muhasebesi

Maliyet muhasebesinin başlıca amacı ürünlerin birim maliyetini sağlıklı bir

şekilde elde etmektir.Ürün ağaçları oluşturularak veriler biriktirilmektedir. Ayda bir
analizler yapılmaktadır ve bilgi akışı bilgisayarlar vasıtasıyla sağlanmaktadır.

Ürünlerin üretilmesi iş emri açılmasıyla başlar. Üretim planlamasına uygun

olarak üretimin başlaması için gerekli prosedür olarak iş emri açılır ve böylece maliyet
oluşmaya başlar. Maliyet hesaplaması yapılırken aşağıdaki örnekte olduğu gibi pek çok
maliyet unsuru göz önüne alınmalıdır.

Başlıca 3 maliyet unsuru vardır ;

 Malzeme ,
 İşçilik ,
 Genel Giderler,

Direkt Maliyet = Direkt Malzeme + Direkt İşçilik

Genel Üretim = Dolaylı Malzeme + Dolaylı İşçilik + Diğer Dolaylı Giderler
Dolaylı Malzeme = (Fabrika Şartları, Hatalı İş, Deneme )
Dolaylı İşçilik = (Yönetim, Kontrol, Mühendisler, Hatalı İş, Deneme)
Diğer Dolaylı Giderler = (Kiralar, Amortisman, Sigorta, Vergi, Patent, Bakım, vb.)
Üretilen Ürün Maliyeti = Direkt Maliyet + Genel Üretim
Ticari Masraflar = Pazarlama Masrafları + İdari Masraflar

Pazarlama Masrafları=(Satış Elem.Masrafları, Reklam Masrafları, Denemeler,

Haberleşme, Seyahat vb. Masraflar)

İdari Masraflar = ( Yöneticiler, Ofisler, Kira, Toplantı Masrafları, Haberleşme

Masrafları vb. )

25
 SATILAN ÜRÜN MALİYETİ=ÜRETİLEN ÜRÜN MALİYETİ+TİCARİ MASRAFLAR

Not: Birim maliyetler şirketin gizliliği ilkesi gereği verilmemektedir.

• Açıklanan maliyet yapısının ana unsurları şöyledir:

Direkt Malzeme ve Temin Gideri:

Üretime alınmış ürünler için direkt malzeme bilgileri, MRP-II sistemi olan ve
yabancı para birimi cinsinden cari satınalma değerinin saklandığı MANMAN
veritabanından alınır. Yeni tasarımlanacak ise, Pareto Analizine göre A ve B sınıfı
malzeme (malzeme gereksiniminin %80+%15'ine karşılık geleceği düşünülen) listesi
için birebir satınalım fiyat tahminleri, ilgili teknik ve satınalma personeli ile oluşturulur
(ayrıntılı hesaplama yöntemi kullanılarak), kalan kısım içinse tahmini olarak eklenir.
Lisans altında üretim/ortak üretim durumlarında ise genel olarak lisansör firmanın
vereceği bilgiler esas alınarak ASELSAN'ın üretim koşullarına uyarlanır.Malzeme
temin giderinin proje/ürün/hizmetlere yüklenmesi ise, satınalma personeli giderleri,
banka, nakliye, sigorta, gümrükten çekme giderleri gibi geçmiş dönem bilgileri dikkate
alınarak elde edilen parametre yoluyla yapılır. Ayrıca gümrük vergisi ödenecekse bu
vergiler, malzeme ve ithalat yapılan ülke bazında tek tek ya da ortalama bir oranla
değerlendirmeyealınır.

Direkt İşçilik:

Direkt malzeme maliyetinin hesaplanması yöntemine benzer aşamalardan

geçmektedir. Yönetimsel ve teknik açıdan kabul gören maliyet merkezi bazında,
işçilik/makina saat bilgisinin o birimin ortalama direk işçilik maliyeti ile çarpılmasından
elde edilen maliyet, proje/ürün yada hizmete direkt işçilik maliyeti olarak
yüklenmektedir. Ortalama direk işçilik maliyeti genellikle ABD Doları olarak
hesaplanmakta ve bir yıllık dönemde kararlı bir rakam elde edilmektedir. Personelin
yapısı ve buna bağlı olarak ücret ile vergi düzeyine ve kurların seyrine göre, dolar
bazında ortalama işçilik maliyeti değişmektedir.

Genel Üretim Gideri (GÜG):

Ürüne doğrudan gider yüklenemeyen,maliyet merkezi giderlerinin, bu

bölümlerin seçilen kapasite birimine bölünmesi ile(direkt işçilik kapasite veya makina
saat kapasitesi) GÜG ortalama maliyetleri yine yıllık bazda ve ABD Doları cinsinden
bulunur.GÜG,planlanan direk işçilik/makina saat ölçüsü ile proje/ürün/hizmetin satış
maliyetine yüklenir.Genel giderler kapsamında, yatırımların amortisman payı,üretim
endirekt personelin ücret ve vergileri gibi genel giderler dikkate alınmaktadır.

Genel Yönetim ve Pazarlama/Satış Giderleri:

26
 ASELSAN'da tasarım ve üretim birimleri dışında kalan fonksiyonel hizmet
birimlerinin giderlerinden, yıllık beklenen satış düzeyi dikkate alınarak,
proje/ürün/hizmetin satış maliyetine gerektiği kadar pay verilmektedir.

Finansman Giderleri:

Özellikle yıllara sari projelerde veya üretim süreci uzun olan ürünlerde
harcamaların çok erken oluşması (yurtdışından sipariş usulü malzeme alımında sürelerin
8-15 ay gibi gerçekleşmesi) nedeniyle önemli oranda finans yükü oluşmaktadır. Finans
yükü, harcama ve ödeme planlarına bağlı olarak hesaplanmakta, en az finans yüküne
ulaşmak için harcama ve ödeme planlarındaki bütün alternatifler denenmeye
çalışılmaktadır.Proje planına veya ürün üretim sürecinin uzunluğuna bağlı olarak bazı
projerde uygulanan %30 program/yıllık avans modeli yeterli olmakla birlikte, iki yılı
aşan tasarım-seri üretim programlarında %50'ye varan oranlardaki program/yıllık avans
modelinin gerekli olduğu, son projelerimizde ortaya çıkmıştır.
Savunma sistemleri tedariğinde bu maliyet unsurunun, tedarik süreleri nedeniyle kimi
zaman Dolar üzerinden %8-9 gibi önemli yüzdelere ulaştığı gözlenmektedir. Bu
nedenle, finans yükünün değerlendirmeye alınması kaçınılmaz olmaktadır. En iyi
çözüm, sıfır finans yükü oluşturacak harcama ve ödeme planlarının uygulamaya
alınması olacaktır.

Proje Özel Giderleri:

Yukarıda açıklanan maliyet unsurları dışında kalan maliyetleri diğer maliyetler,

ya da projeye özel durumlar içeriyorsa proje özel giderleri olarak tanımlamak maliyet
analizini kolaylaştırmaktadır. Her proje/ürünün aynı maliyet unsurları olmasa da en çok
dikkate alınan maliyet tipleri Ar-Ge/Tasarım maliyetleri, Lisans/Know-How/Royalti
teknoloji transfer maliyetleri, genellikle ürüne özel yatırım amortismanının tamamı,
sözleşme ve teminat mektubu vergileri, özel sigorta, projeye özel yurtdışı
eğitim/yolculuk ve garanti dönemi hizmet maliyetleri olmaktadır.Proje/ürünün bilinen
yada öngörülemeyen risklerine karşılık maliyetlere katılması gereken bir unsur da
beklenmeyen giderdir. Alıcı tarafından kabul görmediği için maliyet analizlerine dahil
edilememektedir.
Kar:

Satıcı açısından, ekonomi teorisine göre, üretim faktörleri arasında sayılan

sermayenin maliyeti/fiyatıdır. Diğer üretim faktörleri gibi sermaye maliyeti/fiyatı da
ürün maliyetini oluşturan bir unsur sayılır. Alıcı açısından ise, satınaldığı ürün/hizmet
fiyatının bir parçasını oluşturmaktadır.Her sektörde olduğu gibi savunma sektöründe de,
faaliyetlerden makul düzeyde bir kar marjı elde edilmesi gerekli bir unsurdur. Makul
düzeyde elde edilen kar, işletmelerin varlığını korumasında vazgeçilmez bir unsurdur.
Not: ASELSAN bilançosu ekte verilmiştir. Sayfa 58.

8. HABERLEŞME CİHAZLARI GRUBU(HC)

8.1. Organizasyon

Haberleşme Cihazları Grubu ASELSAN’ın üç grubundan biri olup, askeri ve

profesyonel haberleşme ile kripto, güvenlik, avionik ve raylı ulaşım sistemleri üzerine

27
tasarım, üretim pazarlama ve satış sonrası hizmetlerini gerçekleştirmektedir.Haberleşme
Cihazları Grubu’nun ürünlerinin tasarım, geliştirme, üretim tesis ve servis hizmetleri
TS-EN-ISO 9001 kalitesi ile belgelenmiş olup askeri sistemler için AQAP-110 kalite
belgesine de sahiptir.

8.1.1. Üretim Direktörlüğü

Grubun amaçlarında belirtilen üretim şekline uygun olarak, az sayıda üretim

yapabilme fonksiyonu için gerekli altyapıyı kurmak, geliştirmek ve bu fonksiyon ile
ilgili tüm çalışmaları yürütmek.Projelerin geliştirme safhasında kesinleştirilen duruma
göre, üretim planlamasını yapmak ve üretimi bu plana uygun gerçekleştirmek;
ASELSAN'ın diğer gruplarında ve / veya özel ve kamu sektöründe yaptırılması
planlanan üretim için gerekli araştırmaları yapmak ve alt kontratlarla ilgili işlemleri
yönetmek bu bölümün görevleri arasındadır .

8.1.2. Elektronik Üretim Müdürlüğü

Elektronik üretim müdürlüğü;Malzeme Hazırlama,Bobinaj,Kart Üretim,Yüzey

Monte (SMD) Üretim, Kablaj, Elektromekanik Montaj, Kart Test, Cihaz Test ve Üretim
Mühendisliği bölümlerinden oluşmakta ve birçok sivil ve askeri ürüne ait her türlü kart,
modül, kablo takımı, lazer etiket, bobin ve trafo üretimi ile elektromekanik montaj ve
test işlemlerini, uluslararası üretim standartlarına uygun olarak gerçekleştirmektedir.

8.1.3. Mekanik Üretim Müdürlüğü

Mekanik Üretim tesislerinde, elektronik sanayinin gerektirdiği kalite ve

hassasiyette, her türlü torna, freze, saç ve levha işlemlerini içeren, yaklaşık 1500 değişik
parça, yüksek kapasiteli, gelişmiş,
♦ Numerik Kontrollü, Universal ve Dikey İşleme Merkezleri,
♦ C ve Y Eksenli, Numerik Kontrollü Torna-Freze Merkezleri,
♦ Numerik Kontrollü Pres Tezgahı ve CAD/CAM sistemi,
♦ Otomat Tezgahları,
♦ Metal Levha İşleme Makinaları ve
♦ Kaynak Makinaları
kullanılarak üretilmektedir. Isı ve nem kontrollü metroloji odasında, 3-Boyutlu
Koordinat Ölçme Cihazı ve Video Kameralı Ölçme Cihazı ile hassas ve otomatik ölçü
kontrolleri yapılmaktadır. Parçalar, askeri standartlara uygun kaplama ve boya
işlemlerinden geçirilerek ağır çevre koşullarına dayanıklı hale getirilmektedir.

HC GRUBU ORGANİZASYONU

28
8.2. Üretim Planlama ve Kontrol Bölümü (ÜPK)

8.2.1. ÜPK Organizasyonu

MÜDÜR
Afşin Akkerman

Planlama Md. Yrd. Bilgi İşlem Analiz Hammadde Ambarı

Afşin Akkerman Md.Yrd. Md.Yrd.
Cemil Demir Cüneyt Çetinkaya

8.2.2. Üretim Planlama ve Kontrol Müdürü

Organizasyondaki Yeri:Üretim Planlama ve Kontrol Müdürü, Üretim Direktörüne

karşı sorumludur. Bölümde 23 tane Endüstri mühendisi bulunmaktadır.
Temel Görevi:

29
 Üretim Planlama ve kontrol müdürünün temel görevi;HC grubu üretim
direktörlüğü’nce yürürlüğe konulan ana üretim programlarındaki cihaz ve aksesuarların
Mekanik ve Baskı Devre Müdürlükleri sorumlulukları dışındaki alt birimlerinin ve
satınalınan malzemelerinin planlama ve kontrol sorumluluğudur.
Sorumlulukları:
Her MRP çalışması akabinde Elektronik Üretim için satınalma taleplerinin ve iş
emirlerinin ManMan/MFG de planlanması ,satınalma taleplerindeki değişikliklerinin
malzeme ikmal müdürlüğüne aktarılması ve takibi.Elektronik Üretim iş emirlerinin
açılması, malzemelerinin belirlenen önceliklerle Elektronik Üretim Müdürlüğüne
teslimi ve işin bitiminde iş emirlerinin kapatılması.Satın alınan malzemelerin geçici
kabul işlemlerinin yapılması.Giriş kalite kontrol için denetim önceliklerinin
belirlenmesi,belirlenen önceliklerle üretici bölüme malzemelerın teslım edılmesı.

Üretim direktörlüğüne bağlı birimlere ait performans istatistiklerinin tutulması ,

raporlanması. MIS (Management Information Systems) ve ERP (Enterprise Resource
Planning) sistemlerinin izlenmesi, bu konuda araştırmalar yaparak üretim için en uygun
sistemlerin kullanımının sağlanması.Servis ve yedek parça amaçlı talep edilen yarı
mamul ve malzemelerin incelenerek temin edilmeleri için gerekli koordinasyonun
sağlanması.Envanterde bulunan atıl ve üretim fazlası malzemelerin takip edilerek
raporlanması, ilgili malzemelerin değerlendirilmelerine ilişkin çalışmaların
koordinasyonu.Diğer grupların talep ettiği, HC Grubu standart üretimi olan alt takım ve
malzemeler için gerekli işemirlerinin planlanması ve takip edilmesi.
Hedefler
Yapılan her işte mükemmele ulaşmak için sürekli iyileştirme yapmak.
İlkeler
Tüm ÜPK çalışanları işi ile ilgili süreçleri en iyi şekilde tanır.
Tüm ÜPK çalışanları müşterilerini ve onların gereksinimlerini bilir ve bu gereksinimleri
karşılamak için düşünür, yaratır ve üretilir.
Tüm ÜPK çalışanları işinde yaratıcılığını kulanır, yenilikler ve iyileştirmeler için
öneriler sunar.
Not: ÜPK yerleşim planı ekte verilmiştir. Sayfa 55.

9. ÜRETİM PLANLAMA VE STOK KONTROL SİSTEMİ

9.1. Tahmin ( Forecasting )

Üretim sisteminin planlanması için öncelikle talep tahminlerinin bilinmesi

gereklidir. ASELSAN’da talep tahminlerinin yapılmasından Pazarlama ve Satış bölümü
sorumludur. Pazarlama bölümü bu verileri geçmiş yıllara ait satış miktarlardan ve direkt
tüketici anketlerinden temin eder. ASELSAN üretiminin büyük bir kısmını Türk Silahlı
Kuvvetleri, Devlet Kurumlarına yaptığından bu kurumların bütçeleri yılın son aylarına
doğru yaklaşık olarak bellidir. Bu da bu kurumların yapacağı talep miktarları hakkında
ön bilgi vermiş olur. ASELSAN’da tahminler 12 aylık dönemlerde yapılır.Satışlar yılın
ikinci altı aylık döneminde artış gösterir. Bazı ürünlerin üretim zamanı 5-6 ayı
bulabilmektedir. Böyle bir karışıklık tahminlerin planlamada nedenli önemli olduğunu
göstermektedir.

ASELSAN’da bütçe aralık ayında yapıldığından, tahminler ekim ve kasım

ayında önceden toplanır. Bu bilgiler toplanıp, gerekli düzenleme ve raporlar

30
hazırlanarak üretim bölümlerine sunulur. Üretim bölümü bu talep miktarına göre kaba
bir üretim planı ve ihraç edilecek malzemeler hakkında ön bilgi edinmiş olur.

9.2. Envanter Sistemi

Firmada var olan envanter tipleri:

1. Hammaddeler (raw material) : Bitmiş ürünlerin ara parçalarını yapmak için satın
alınan malzemelerdir.
2. Ara ürünler (subassembly) : Son ürünlerde kullanılacak olan ve fabrikada
üretilmiş yarı mamüllerdir.
3. Ara ürün stoğu (work in process) : Üzerinde işlem yapılan veya yapılmayı
bekleyen, ambardan üretime çekilmiş malzeme veya ara ürünlerdir.
4. Bitmiş ürünler (finished goods) : Müşteriye teslim edilecek durumda olan
üretimi tamamlanmış parçalardır

Firmada envanter tutulmasının amaçları;

Envanter herhangi bir anda üretim sistemi içinde bulunan hammadde, yarı
mamul,montajlar ve bitmiş ürünlerdir.Firmalar için sipariş vermek önemli bir
sorundur.Ne kadar sipariş verilmeli? Toplam maliyetleri en küçük olacak şekilde
siparişler ne zaman yapılmalıdır? Bu soruların cevabını vermek için envanter
tutulmalıdır.Ayrıca envanter tutulması ile firma üzerinde büyük etkisi olan aşağıdaki
sorunlar cevaplanmakta ve kontrol altına alınmaktadır.

• Beklenmedik talebi karşılamak,

• Üretim gereksinimlerini düzenlemek,
• Stok yokluklarını önlemek,
• İşlemlere olanak vermek.
Firmada kullanılan temel envanter kontrol sistemi MANMAN’dir.

9.3. Ana Üretim Planlaması (MASTER PRODUCTION SCHEDULING-MPS)

Firmada Ana Üretim Planı ( MPS ) satışı girilen ürünler için hazırlanmaktadır.
Bundan Ürün Planlama Müdürlüğü sorumludur.30 haftalık bir dönemi kapsar ve 15
günde bir çalıştırılır. Ürün ağacının üst dalları için üretime başlama tarihleri planlanır ve
üretime başlanması için FPO ( Firm Planed Order ) planlanan kesin iş emri açılır.
Periyodik kontrollerle üretime başlanıp başlanılmadığı, üretimin ne kadarının
gerçekleştiği kontrol edilir. (+)(-) üretim miktarları kontrol edilir. Toplu üretim
programları için MANMAN kullanılmaktadır.

Üretim Planlama ve Kontrol Mdl.’nün temel görevi,HC Grubu Üretim

Direktörlüğünce yürürlüğe konulan ana üretim programlarındaki cihaz ve aksesuarların
Mekanik ve Baskı Devre Mdl. ve Mekanik Tasarım Dir. sorumlulukları dışındaki alt
birimlerinin ve satın alınan malzemelerinin planlama ve kontrol sorumluluğudur.

 Her MRP akabinde Elektronik Üretim için satın alma taleplerinin ve

işemirlerinin planlanması (yaratılması, aktarılması, silinmesi,

31
 değiştirilmesi),satın alma taleplerindeki değişikliklerin Malzeme İkmal Mdl.’ne
aktarılması ve takibi;
 Elektronik Üretim işemirlerinin gerektirdiği malzemelerin Malzeme İkmal,
Mekanik Üretim, Baskı Devre Üretim Mdl.’nden ve Mekanik Tasarım
Direktörlüğü’nden zamanında temini için gerekli önlemlerin
alınması,gecikme/aksaklık halinde önlem /çözüm için gerekli koordinasyonun
sağlanması;
 Elektronik Üretim işemirlerinin açılması,malzemelerin belirlenen önceliklerle
Elektronik Üretim Mdl.’ne teslimi ve işin bitiminde işemrinin kapatılması;
 Satın alınan malzemelerin geçici kabul işlemlerinin yapılması;
 Hammadde ve yarı mamüllerin düzenli,emniyetli ve malzemelerin zarar
görmeyeceği sekilde stoklanması,ambar malzeme giriş-çıkışlarının optimum
kaynak kullanımı ile hatasız ve en kısa sürede gerçekleşmesinin sağlanması;
 Üretimin izlenerek, teslimatların zamanında yapılmasının sağlanması,sorunlar
için gerekli önlemlerin alınması;
 Ambar sayımlarının düzenli olarak yapılması, sonuçların ilgili makamlara
bildirilmesi,gerekli işlemlerin yapılması;
 Yeni geliştirilen/lisansı alınan ürünlerin doküman paketlerinin incelenmesi,ilk
kez kullanılacak malzemelerin belirlenmesi,satın alma/üretim kararının alınması,
temin kaynaklarının belirlenmesi;
 Üretim Direktörlüğü’ne bağlı birimlere ait performans istatistiklerinin tutulması,
raporlanması;
 Üretimden kalkan, temininde güçlük çekilen malzemeler için önlem alınması,
bölümler arası koordinasyonun sağlanması,gerekli mühendislik değişiklik
önerilerinin verilmesi;
 MIS (Management Information Systems) ve ERP (Enterprise Resource
Planning) sistemlerinin izlenmesi,bu konuda araştırmalar yaparak üretim için en
uygun sistemlerin kullanımının sağlanması;
 Servis ve yedek parça amaçlı talep edilen yarı mamul ve malzemelerin
incelenerek temin edilmeleri için gerekli koordinasyonun sağlanması;
 Envanterde bulunan atıl ve üretim fazlası malzemelerin takip edilerk
raporlanması,ilgili malzemelerin değerlendirilmelerine ilişkin çalışmaların
koordinasyonu;
 Diğer grupların talep ettiği,HC Grubu standart üretimi olan alt takım ve
malzemeler için gerekli işemirlerinin planlanması ve takip edilmesi.

9.4. Malzeme İhtiyaç Planlaması (MATERIAL REQUIREMENT PLANNING-

MRP )

ASELSAN 1989 yılından itibaren organizasyon çalışmalarının yanı sıra genel

bir yönetim felsefesi olarak MRP II “İmalat Kaynak Planlaması” anlayışıyla uygulama
programları yürütmüştür. Bilindiği gibi MRP II felsefesi, tüm işletme proseslerini
öncelikle faaliyet planı, stratejik planlar gereğince hazırlanan satış ve üretim planlarının
gerçekleştirilmesi odağında bütünleşmiş olarak çalışmasını öngörmektedir. MRP II
kaynaklarının yalnızca üretim proseslerini değil tüm işletme proseslerini kapsayacak
biçimde formel olarak planlanmasını temin etmektedir. Bu anlamda proseslere kapasite
ve yeteneklere iş yükünün optimum biçimde atanmasıyla başta kalite olmak üzere işlem
zamanları, verim istihdam düzeyleri, teslimat süresi konusunda ciddi verimlilik artışları
sağlanmaktadır.ASELSAN gerek MRP II felsefesinin önerdiği koşulların sağlanması

32
gerekse firma genelinde ortak bir “Bilgi Tabanı” üzerinde çalışmasını temin için
MANMAN Bilişim Sistemi çözümünüde MRP II geliştirme programına pararel
uygulamaya koymuştur.ASELSAN MRP II felsefesinin başarı ölçütü olarak Kabul
edilen “ A Sınıfı” kategorisinde bir uygulayıcı olmayı amaçlamaktadır.”A
Sınıfı”kategorisi kullanıcılar için başarı ölçütleri %99.0 stok bilgisi doğruluğu, imalat
içi stokların sıfırlanması %80 üzerinde kapasite kullanım oranı, toplam işlem süreleri
standart zamanlar arasında %90 olarak tutarlılık olması ve kalite veriminde %90
üzerinde başarı olarak verilmektedir.

9.5. İşlem Çizelgeleme ve Üretim Etkinlik Kontrolü

Üretim etkinlik kontrolü, detay üretim programının sağlanıp sağlanmadığını

kontrol etmektedir.Bu sayede üretim hattı içerisinde makine, malzeme ve işgücü
sağlanıyor ve üretim aralıksız devam ediyor.

9.6. Üretim Ortamı ( TEMİZ ODA )

Temiz oda Federal Standartlar 209’a göre sınıf 10.000 olarak belirlenmiştir.FS
209’a göre temiz odalar, temiz olma miktarına göre sınıflandırılmaktadır.”Temiz Oda”
kirliliğin mikroskobik düzeyde, belirli bir seviyenin altında tutulduğu kapalı alan olarak
tanımlanır. Sınıflandırma temiz odaların 1 ft3 (1 ft3=0.02832 m3 ) havasında olabilecek
çeşitli boyutlardaki kirliliklerin izin verilebilir maksimum miktarına göre yapılmaktadır.

Sınıf 1
Sınıf 10
Sınıf 100 Sınıf numarası küçüldükce oda
Sınıf 1000 temizliği artar
Sınıf 10000
Sınıf 100000

ASELSAN’daki Sınıf 10000 Temiz Oda, 1 ft3 havada boyutu 0.5 µ m’den
büyük olan parçacık sayısı 10000’den az, 5 µ m’den olan parçacık sayısı 70’den az olan
kapalı alandır.ASELSAN’daki Temiz Oda sistemi “Karışık Akış Odası” sistemiyle
çalışmaktadır.Burada hava tavandan veya tavana yakın yerden, HEPA filtrelerinden
temizlendikten sonra odaya girer ve döşeme seviyesinde duvarlar boyunca bulunan
dönüş kanallarından geri emilir.Aynı zamanda sıcaklık, göreli nem ve aydınlatma
kontrolü antistatik ve anti-titreşim taban sabit oda basıncı temiz odanın
özelliklerindendir.

9.7. Kapasite Planlaması

Üretimi kontrol edebilmek icin iyi bir şekilde yapılması gereken kapasite
planlaması , Üretim Planlama Müdürlüğü tarafından hazırlanmaktadır.

ASELSAN ‘da bir iş merkezinden geçecek planlı iş emirleri toplamı , o iş

merkezinin kapasite ihtiyacını belirlemektedir . Kapasite ihtiyacının mevcut
kapasitenin altında veya üstünde olması durumunda , yeniden düzenleme işlemine
girişilmektedir .Bir maliyet merkezinin yapabilecegi iş miktarı , maliyet

33
merkezindeki makina ve çalışan sayısı ile sınırlıdır. Bu nedenle kapasite ihtiyacı,
üretim planına uygun olarak üretim yapması planlanan iş merkezinin eleman
sayısının ,haftalık çalışma saati ile çarpılması sonucu bulunmaktadır.

Kişi sayIsI * 8 saat* 5 gün * tolerans payI

formülü bize maliyet merkezlerinin brüt kapasitesini vermektedir . Buradaki

tolerans payı ;

* Etkinlik *Verimlilik *Tezgah arızası

* İşçilik saat payı *Çalışanın performansı *Malzeme eksikliği
* Personel eksikliği *Personelin devamsızlığı

gibi kapasiteyi etkileyen faktörler dikkate alınarak hesaplanmış bir değerdir .

Hesaplanan brüt kapasitenin belirli bir kısmı AR - GE çalışmalarına

ayrılmakta , Brüt kapasiteden , AR - GE kapasitesi çıkarılınca iş emirlerine ayrılan
net kapasite bulunmaktadır . Daha sonra , hesaplanan bu değerlere göre iş
emirleri açılmakta , bir işemrine ayrılan max . süre bulunmakta ve maliyet
merkezleri bazında kapasite planlaması yapılmaktadır .

Planlanan bu kapasiteden sapmalar oldugunda genellikle fazla mesai

uygulamasına gidilmekte , cok nadir olarak da yan sanayiye iş yaptırılmaktadır.
ASELSAN ‘da 1997 yılı itibariyle gerçekleşen fazla mesai saatleri söyledir :

Gerçek süre (saat ) Gerçek tutar (milyon tl )

Ocak 21465 19777
Subat 24472 22703
Mart 28854 26729
Nisan 25142 25507
Mayıs 37340 41818
Haziran 32473 36065
Temmuz 37227 45522

9.7.1. Üretim Kapasitesi ve Kapasitenin Ne Kadarının Üretimde Olduğu

ASELSAN’da üretim planı, teknolojik gelişmeler ve alınan siparişler paralelinde

aylara göre değişken olarak yapılmaktadır.Üretim planında yer alan cihazlar ise gerek
işçilik,gerekse maliyetleri açısından birbirleriyle karşılaştırılamayacak kadar
farklıdırlar.Örnek olarak telsiz projelerinde bile el telsizi ile tank telsizi arasında 1/20
oranında maliyet farkı vardır. Bütün bunlar göz önüne alındığında sağlıklı bir kapasite
kullanım oranı vermenin mümkün olmadığı görülmektedir.Ancak geçmiş yıllarda
olduğu gibi bu yıl da mevcut kaynaklar tam kapasitede kullanılmaktadır.

34
10. STOK KONTROL VE STOKLAMA

Fabrikada stok kontrol işlemleri,fabrika genelinde kullanılan ve bir MRP-II

uygulaması olan MANMAN ile yapıldığını söylemiştim.Fabrikada kullanılan her
malzemeye ve üretilen her ürüne farklı bir stok numarası verilir ve bu stok numaraları
vasıtasıyla programın kullandığı veri tabanına parça ile ilğili bilgiler girilir.Bu bilgilere
tanım, kaynak kodu(SC),proje kodu(PC),parçanın alt malzemeleri,parçanın yer aldığı
üst takım ve birim üst takımdaki kullanım miktarı örnek verilebilir.Malzemenin temin
süreci pazarlama bölümü tarafından bir ürün veya herhangi bir parça için kesin satış
veya tahmini satışların sisteme girilmesiyle başlar.Bu girişlerin ardından once MPS
sonar da MRP programı çalıştırılarak bu ürünlerin yapılabilmesi için gerekli olan
malzeme miktarları sistemde otomatik olarak hesaplanır.Malzeme tedarik bölümü
hesaplanan bu miktarlara fire oranlarınıda katarak malzemeyi temin eder.Malzemeler
fabrikada ilk olarak Geçici Kabul Bölümü’ne gelir ve burada sisteme girişleri yapılır.Bu
noktadan sonra malzemelerin her hareketleri sisteme işlenerek,malzeme hareketlerinin
terminalden takibine olanak sağlanır.Malzemeler Giriş Kalite Kontrol’den geçtikten
sonra ambara gelir ve sayılarak teslim alınır.Bir malzemenin ambardan alınabilmesi
için,ilgili bölüm tarafından ya o malzemenin üst takımı için iş emri açılır veya
malzemenin kendisi için MR( Malzeme İstek ) formu doldurulur ve her hareket sisteme
kayıt edilir.Ambarda malzemeler büyüklüklerine göre ya kardex diye tanımlanan
bilgisayar destekli otomatik stoklama kabinlerine ya da klasik ambar sistemine göre
düzenlenmiş normal raflara konur.Eğer malzeme kimyasal bir malzeme ise saklanma
koşullarına göre ya oda sıcaklığındaki kimyasal ambarına ya da buzdolaplarına
konur.Yukarıda bahsedilen otomatik stoklama kabinlerinde 2 adet 22 raf ve her rafta 10
kutulu ve 4 adet 44 raf ve her rafta 12 kutulu olmak üzere toplam 6 adet mevcuttur.Bu
kabinlerin en büyük özelliği, yerden ve zamandan büyük kazanç sağlamalarıdır.Bu
kabinlerin veri tabanı farklı olmasına rağmen,bazı yardımcı programlar aracılığı ile iş
emirleri MANMAN sisteminden kabinlerin veri tabanına aktarılabilmekte,bu sayede iş
emirleri hızlı ve hatasız bir şekilde hazırlanmakta ve çıkışı yapılan malzemelerin bu
hareketleri de tekrar MANMAN sistemine kayıt edilmektedir.Bu kabinlerin kullanımı
hata olasılığını son derece azaltsada malzemelerin küçük olmasından ve daha büyük
parçaların konduğu raflardaki malzemelerin hareketinden dolayı bazı hatalar
oluşabilmektedir.Bu hataları belirlemek ve düzeltmek için yıl içinde periyodik sayımlar
ve kontrol sayımları,her yıl sonunda ambarlarda genel sayım yapılmaktadır.
Ambarlar:

ASELSAN’da dört çeşit ambar bulunmaktadır.

1_) Hammadde ambarı:Hammadde ve WIP stokları.
2_) Ürün ambarı:Bitmiş ürünler.
3_)Ayrıca her bölümde küçük ölçekli kendi üretiminde kullandığı, malzemeleri
depoladığı Koltuk Depo adlı ambarları mevcuttur.
4_)Market Depo:Müşterilerin yedek parça ihtiyaçlarını karşılıyor.

11. ÜRÜN KALİTESİ

11.1. ASELSAN Ürün Kalitesi Sistemi

ASELSAN’da pazara sunduğu ürün ve hizmetlerin müşteri isteklerini ve

sözleşme gereklerini fevkinde karşılamasını teminat altına almayı amaçlayan bir “Kalite

35
Sistemi” işletilmektedir. Kalite sistemi tasarım, geliştirme, dökümantasyon, satın alma,
imalat, montaj, denetim, test bakım, kalibrasyon, paketleme, sevkiyat, depolama gibi
faaliyet alanlarının tümünü kapsamaktadır.ASELSAN, oluşturulan kalite teminatı
sisteminin etkin ve verimli biçimde idamesini sağlamak amacıyla her grup bünyesinde
Ürün Kalitesi bölümleri kurmuştur. ASELSAN Ürün Kalitesi bölümleri,bağlı oldukları
grubun Pazar ve faaliyet yapısı içinde farklı biçimde örgütlenmiş olmakla birlikte kalite
sistemi konusunda ortak bir anlayışı benimsemiştir.ASELSAN Ürün Kalitesi Sistemi bu
anlayıştan yola çıkarak AQAP-1”NATO Endüstriyel Kalite Sistemi Gerekleri” ve MIL-
Q-9858A “Kalite Programı Gerekleri”ne bütünüyle uyumlu olarak
yapılandırılmıştır.ASELSAN Ürün Kalitesi Sistemi için kabul edilen AQAP-1 ve MIL-
Q-9858A standartları askeri nitelikte olup, NATO ülkelerince yapılan en gelişmiş,
karmaşık ve kritik sistem/donanım alımlarında yüklenicilerden yerine getirme
zorunluluğu talep ettikleri standartlardır.Her iki standart, firmalardan bütün unsurlarıyla
etkin biçimde yürütülen bir kalite programı gereklerini tanımlamaktadır.Askeri nitelikte
olan bu standartlar Uluslararası Standartlar Örgütü ( ISO ) tarafından gerçekleştirilen ve
günümüzde dünyada en geçerli kalite sistemi düzeyini tanımlayan ISO-9000 serisi
standartlarla eş değerde ve muadil niteliktedir.Bu açıdan, Ürün Kalitesi Sistemi ISO-
9001 gereklerini karşıladığı sertifikalandırılmıştır.

ASELSAN Ürün Kalitesi Sistemi, meşrutiyeti belirtilen standartlarda istendiği

gibi faaliyet ve kararlarında tam bir tarafsızlık ve özerklik arz edecek biçimde örgütsel
bağımsızlığı gözetilerek kurulmasını sağlamıştır.Ürün Kalitesi Sistemi; üst yönetimce
onaylanmış formel yapısını, politika ve çalışma ilkelerini açık biçimde tanımlayan yazılı
prosedürler hiyerarşisi toplamında dökümante edilerek yayınlanmıştır.Ürün Kalitesi
Sisteminde; kalite programının yönetimi ve yürütülmesi için gerekli genel kalite
politikalarını standart yönergelerde ve her bir kalite işleminin nasıl gerçekleştirileceğini
açıklaması ise iş yönergeleri düzeyinde dökümante edilmiştir. Onaylanmış kalite
dökümantasyonunun, ilgili tüm bölümlere dağıtılmış ve kullanım noktalarında güncel
ve geçerli nüshalarının bulundurulması sağlanmıştır.

ASELSAN kalite güvenilirlik standartlarının, müşteri isteklerinin ve sözleşme

gereklerinin fevkine karşılanmasını teminat altına almak için kurulmuş olan ürün kalite
sisteminin etkinliğini ölçmek, değerlendirmek, yeni gelişme olanaklarını belirlemek ve
gereken düzeltme önlemlerini almak için “Kalite Sistemi Sınama” programları
yürütülmektedir. “Kalite Sınama Programı”, kalite ve ilgili tüm fonksiyonların
sistematik biçimde irdelenmesini öngörür kalite sınamalarının temel amacı, sınanan
unsurun ASELSAN politika ve prosedürleri, sözleşme gerekleri ve genel kabul görmüş
endüstriyel standartlarla öngörülen performans düzeyine ne ölçüde uygun olduğunun
doğrulanmasıdır. Kalite sınamaları programı, en üst ürün kalitesi yönetim kademesi
tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetçilerle her yıl üst yönetim onayı ile
yayınlanan bir takvim uyarınca;

 Kalite Sistem Dökümantasyonu,

 Prosedürel Uygulamalar,
 Kalibrasyon Programı,
 Ürün Şemaları,

kategorilerinde uygulanır.Program,sınamalar sonucunda bulunan sorunların

çözümlenmesi ve yeniden oluşmamasını güvence altına alan düzeltme önlemi

36
mekanizmasını içerir. Yukarıda bahsedilen sınamalar, ayrıntılı olarak hazırlanan sınama
programına göre gerçekleştirilir.

Kalite Raporları: ASELSAN Ürün Kalitesi bölümünde sistem performansının

zaman içinde izlenmesini, sorun kaynaklarını ve hata eğilimlerinin belirlenmesini
sağlayan kalite kayıtlarını tutmakla ve programlar bazında hazırlanan periyodik
performans raporlarını yönetim kademelerine ve ilgili fonksiyonlara
yayınlamaktadır.Kalite ve hata verileri giriş kalite kontrol, üretim-iç denetim ve test
alanlarında başlatılan kalite raporlarından derlenmektedir.Programların kalite verileri
imalat prosesleri bazında verim, hata dağılımları düzeylerinde çözümlenir ve
raporlanır.Raporlarda ortaya konan hata eğilimleri ve kritik sorunlarla ilgili olarak
Düzeltme Önemi başlatılır. Kalite performans raporları, istenildiğinde hükümet ve
müşteri kalite temsilcileri incelenmesine açık olarak saklanır.

ASELSAN’da uygulanmakta olan bazı kalite ve çevre koşulları test methodları

aşağıda belirtilmiştir.

• Sıcak-Soğuk-Nem Test Kabini

• Düşük Basınçlı Soğuk-Sıcak Test Kabini
• Tuzlu Sis Test Kabini
• Titreşim Sistemi
• Toz Test Kabini
• Mekanik Şok Test Cihazı
• Taşıma Simülatörü
• Sızdırmazlık Testi
• Serbest Düşme Testi Sistemi
• Faraday Kafesi
• Vibrasyon Testi
• Korosyon Testi
• Automatic Radio Test System

11.2. Bakım Planlaması

ASELSAN’da bakım onarım 4 bölüme ayrılmıştır.

Yüksek Gerilim : Fabrikanın devamını sağlayacak bakım onarımı yapan bölüm.

Makina-Tesisat : Fabrika içindeki ürünleri üretmekle kullanılan makinelerin bakım ve

onarımıyla ilgilenen bölüm.

Temiz Oda İşleri Bakım-Onarım : Bunlar sadece temiz oda içindeki makinelerle
ilgilenir. Onların rutin bakımlarını ve yıl içindeki çıkabilecek olan arızaları gidermek
için ayrılan bölüm.

Bina ve Çevre Bakım-Onarım : Bu bölümde de binanın içinde ve dışında meydana

gelecek olayları arızaları gideriyorlar. Bu arızalar makineden ziyade binanın yapısında
ve çevresinde meydana gelebilecek arızalardır.

37
 Bakımlar düzenli periyotlarla ( Genellikle 3 veya 6 ay ) yapılıyor. Arıza
sıklığına göre bu süreler uzayıp kısalabiliyor.
Not:Bakım konusuyla ilgili ekler sayfa 67.

12. ALINAN ÖDÜLLER VE BAŞARI BELGELERİ

12.1. Ödüller

1984 yılında;
 1983 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-Başarılı
İhracatçı Ödülü
1985 yılında;
 1984 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-İhracat Ödülü
 1984 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yüksek Düzeyde
Kurumlar Vergisi Ödülü
1986 yılında;
 1985 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-İhracat Ödülü
 1985 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yüksek Düzeyde
Kurumlar Vergisi Ödülü
 Gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odası Ödülü
1987 yılında,
 1985 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-İhracat Ödülü
 ASO-Yüksek Düzeyde İstihdam Ödülü
 1986 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yüksek Düzeyde
Kurumlar Vergisi Ödülü
1988 yılında;
 1987 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-İhracat Ödülü
 1987 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yüksek Düzeyde
Kurumlar Vergisi Ödülü
 1987 yılında, yapılan sabit sermaye yatırımından dolayı ASO-Yüksek Düzeyde
Yatırım Ödülü
 ASO-Yüksek Düzeyde İstihdam Ödülü
1989 yılında,
 1988 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO- Yüksek Düzeyde
İhracat Ödülü

38
 1990 yılında;
 Gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odası Ödülü
 1989 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO - İhracat Ödülü
 1989 yılında, yapılan sabit sermaye yatırımından dolayı ASO- Yatırım Ödülü
1991 yılında,
 Trunk Telsiz Sisteminin yazılım paketi ile ODTÜ Prof. Dr. N. Mustafa Parlar
Eğitim ve Araştırma Vakfı, Araştırma ve Teşvik Ödülü
 1990 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO - İhracat Ödülü
 1990 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO - Yüksek Düzeyde
Kurumlar Vergisi Ödülü
 1990 yılında, yapılan yatırımlar nedeniyle ASO - Yüksek Düzeyde Yatırım
Ödülü
 Kimya Mühendisleri Odası – Ankara Şubesi tarafından Macunköy Arıtma
Tesisleri nedeniyle verilen Sanayide Çevre Korumayı Özendirme Ödülü
 Gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odası Ödülü
1992 yılında;
 ASO - Yüksek Düzeyde Kurumlar Vergisi Ödülü
 1992 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO - İhracat Ödülü
 ASO - Bir Önceki Yıla Göre Gösterilen İhracat Performansı Ödülü
 Elektronik Cihaz İmali konulu ASO – Ürün Geliştirme Ödülü
 Yapılan ihracatla en fazla döviz getiren firmalar arasına girerek Ankara Ticaret
Odası Ödülü

1993 yılında;
 “Trunk Telsiz Sistemi ve Frekans Atlamalı Telsiz Sistemi” geliştirme
projeleriyle ASO Ürün Geliştirme Ödülü
 ASO - İhracat Ödülü
 ASO - Verimlilik Ödülü
 “İhracat Yaparak Yurdumuza En Fazla Döviz Getiren” ve “En Çok Kurumlar
Vergisi Ödeyen” firmalar arasına girerek Ankara Ticaret Odası Ödülü
1995 yılında ;

39
  İhracat faaliyetleri kapsamında gerçekleştirdiği araştırma-geliştirme
çalışmalarıyla Dış Ticaret Müsteşarlığı Ar-Ge ödülü
 Aşağıda yer alan geliştirme projeleriyle ASO Ürün Geliştirme Ödülü
 Kısa Mesafeli Haberleşme-Manga Telsizi,
 Emniyetli Veri İletişim
 Kaideye Monteli Hava Savunma Sistemi
 Otoyol Ücret Toplama Sistemi

 ASO - Kurumlar Vergisi Ödülü

 ASO - İhracat Vergisi Ödülü
 Elektronik baskı devre kart takımları temizleme projesinden dolayı ASO - Çevre
Ödülü
1996 yılında, “Cep Telefonu” geliştirme projesi ile;
 “Cep Telefonu” geliştirme projesi ile ODTÜ Prof. Dr. N. Mustafa Parlar Eğitim
ve Araştırma Vakfı, Araştırma ve Teşvik Ödülü
 “Cep Telefonu” geliştirme projesi ile ASO - Ürün Geliştirme Ödülü
 ASO Yüksek Düzeyde Kurumlar Vergisi Ödeme Ödülü
 ASO İhracat Ödülü
 “En çok ihracat yapan” ve “En çok kurumlar vergisi ödeyen” firmalar arasına
girerek Ankara Ticaret Odası Ödülü
 Ayrıca, ASELSAN, LN-93 INS Cihazları için ABD Hava Kuvvetleri Onaylı
Bakım Merkezi belgesi
1997 yılında;
 E14000 tipi banliyö trenlerine ait yardımcı sistemlerin alternatif akım teknolojisi
ile sürülmesi amacıyla geliştirilen "3514 AA Sürücü Sistemi" projesi ile ASO Ürün
Geliştirme Ödülü
 ASO Yüksek Düzeyde Kurumlar Vergisi Ödeme Ödülü
 “En Çok İhracat Yapan” ve “En Çok Kurumlar Vergisi Ödeyen” firmalar arasına
girerek Ankara Ticaret Odası Ödülü
 Ayrıca, ASELSAN, LN-93 INS Cihazları için ABD Hava Kuvvetleri Onaylı
Bakım Merkezi belgesi
1998 yılında;

40
  Aşağıda yer alan geliştirme projeleriyle ASO Ürün Geliştirme Ödülü
 DFINT-3T Kestirme Cihazı
 Otomatik Geçiş Sistemi
 IDRS Tümleşik Sayısal Haberleşme Sistemi
 ASELSAN 1920 GSM Cep Telefonu

 ASO İhracat Ödülü

 ASO Yüksek Düzeyde Kurumlar Vergisi Ödeme Ödülü
 “En Çok İhracat Yapan” ve “En Çok Kurumlar Vergisi Ödeyen” firmalar arasına
girerek Ankara Ticaret Odası Ödülü
1999 yılında;
 DF-NT 3T sistemi ile TESİD/Elektronikte Yenilikçilik-Yaratıcılık Ödülü
12.2. Kalite Belgeleri

MSB / Endüstriyel Kalite HC Grubu ........... 30.12.2000

Güvence Belgesi

( AQAP-110 ) MGEO Grubu ....... 31.05.2001

TSE / Kalite Sistem Belgesi KG

22.11.2002
( ISO 9000 ) 055/96
Türk Telekomünikasyon A.Ş.

Uygunluk Belgesi (GSM

Mou anlaşması çerçevesinde CEPT
Belge tarihi :
tarafından yetkilendirilmiş BRITISH
15.11.1999
APPROVALS BOARD FOR
TELECOMMUNICATIONS (BABT) AG/U
(Yılda bir yapılan test
laboratuvarı 8.3.1999 tarih ve H-990308 sonucuna göre süre uzatımı
BABT/99/6694 sertifika numarası ile CEPT yapılır.)
Recommendation T/R 21-08'e (Madrid
1992) uygun olarak Type Examination
Certificate belgesi düzenlenmesini takiben
alınan belgedir.)

AQAP-Nato Endüstriyel
Kalite Güvence Seviye
Belgesi

Tablo 12.2. ASELSAN Kalite Belgeleri.

Not. ASELSAN kalite belgeleri ekte verilmiştir. Sayfa 63.

41
13. İNSAN ETMENLERİNİN İNCELENMESİ

13.1. İşbilim ( Ergonomi )

Isıtma ve soğutma sistemi oldukça hassas, fabrika içindeki sıcaklık sabit bir
derecede tutulmaktadır.Güneş engellemesi nedeniyle aydınlatma lambalarla
sağlanmaktadır.Fabrikada büyük oranda gürültü engellenmiş fakat belirli dönemlerde
çalışan makinelerle birlikte gürültü oluşmaktadır. Üretim temposu nedeniyle yorgunluk
ve gerilim fazla olmuyor.Çünkü belirli aralıklarla çay molaları veriliyor. Bu dinlenme
süreleri aşırı yorgunluk ve gerilimi engelliyor. Üretim ve montaj bölümlerinde işlemler
her çalışan için ayrı masalarda yapılıyor. Bu masa boyları sabit olup sandalyelerin
ayarlanmasıyla işçilere uygun duruma getiriliyor. Deneyim arttıkça işin süresi
kısalmakta ve el çabukluğu sağlanmaktadır.

14. EĞİTİM ÇALIŞMALARI

ASELSAN politikasına göre en değerli varlığı çalışanlarıdır.Çalışanlarının

bireysel olarak kendi yetenek ve potansiyellerini azami ölçüde ortaya koyabilmeleri ve
ASELSAN başarısına en yüksek düzeyde katkı sağlayabilmeleri ise; en uygun biçimde
eğitilmeleri, kuruluş politikaları hakkında bilgilendirilmeleri, çalıştıkları bölümler ve
yönetim düzeyleri ile iyi bir iletişim ortamı sağlanmasıyla mümkündür. Hepsinden
önemlisi, karşılıklı iş birliği ve katılımla, ortak amaçlara yönelik çalışmayı sağlayacak
bir iş ortamının kurulması şarttır. ASELSAN yöneticileri çalışanların katılımını
cesaretlendiren güven ortamını yaratmak ve bu ortamın sürekliliğini sağlamakla
görevlidir.Bu ilkeler doğrultusunda uygulanan eğitim programları aşağıdaki gibidir.
Toplam Kalite Yönetimi (TKY) Eğitimleri

ASELSAN’da çalışan tüm personeli TKY felsefesi konusunda bilgilendirmek

amacıyla verilen eğitimlerdir. TKY Felsefesi, Problem Çözme Teknikleri, Ekip
Oluşturma, Kıyaslama, Kalite Çemberleri, Kalite Ekonomisi, Temizlik ve Düzen,
İstatistiksel Proses Kontrol vb. konular bu kapsamdadır.

Yönetici Geliştirme Eğitimleri

Yöneticileri yeni yönetim teknikleri konusunda bilgilendirmek, yönetici

pozisyonlarına yeni atanmış personelin yöneticilik vasıflarını geliştirmek amacıyla HC
Eğitim Müdürlüğü tarafından ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında verilen ve
koordine edilen eğitim programlarıdır. Liderlik, Motivasyon, Hızlı ve Verimli Okuma,
Zaman Yönetimi, Toplantı Yönetimi, Performans Yönetimi vb. konular bu
kapsamdadır.

Beceri ve Meslek Geliştirme Eğitimleri

Beceri Eğitimleri, HC, MST ve GY Gruplarında malzeme hazırlama, cihaz ve

malzeme taşıma, kablaj, kalite denetimi vb. işlerde çalışan, lehimleme cihazlarını
kullanan personele verilen, belirli aralıklarla yenilenen ve sertifikalandırma gerektiren
eğitimlerdir. Genel Lehimcilik, J-STD-001 Lehimciliği, ESD, Güvenli Taşıma, Kablaj,
Konektör Kontaklarının Sıkıştırılması, Pimlere Tel Sarımı, Mekanik Montaj, Baskı
Devre Kartlarında Onarım, Atlama Kablolarının Takılması, Dikey Pimlere Tel

42
Lehimleme, Standart Onarım Yöntemleri, Lehimlenebilirlik Testi, Gömülü Pimlerin
Onarımı vb. konular bu kapsamdadır.Meslek Geliştirme Eğitimleri, personelin mevcut
bilgilerini tazelemek ya da gelişen teknolojinin gerisinde kalmamaları için HC Eğitim
Müdürlüğü tarafından ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında koordine edilen
eğitim programlarıdır.

İşbaşı Eğitimleri

Grup başkanlıklarının ilgili bölümleri tarafından planlanan ve uygulanan,

personelin doğrudan yaptığı işle ve bölüme ait özel proseslerle ilgili veya prosedür
gereklerinin yerine getirilmesi ile ilgili eğitimlerdir.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Eğitimleri

Personeli işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili olarak uyulması gerekli genel
kurallar, çalışma ortamına bağlı olarak kullanılması gereken cihazlar, çeşitli alet ve
cihazları kullanırken uyulması gereken kurallar, iş kazalarından korunma, iş kazası
olması durumunda yapılması gerekenler vb. konularda bilgilendirmek amacıyla HC
Eğitim Müdürlüğü tarafından ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında koordine
edilen eğitim programlarıdır.

Sistem/Cihaz İşletim ve Bakım Onarım Eğitimleri

Grup Başkanlıkları sorumluluğunda yürütülen projeler kapsamında üretilen

ürünlerin test ve bakım-onarım işlemlerini yapacak personeli bilgilendirmek amacıyla
grupların ilgili bölümleri tarafından düzenlenen eğitimlerdir.

Bilgisayar Eğitimleri

Personelin işini daha iyi yapabilmesi amacı ile donanım, yazılım ve işletim
konularında bilgilendirmek için HC Eğitim Müdürlüğü tarafından koordine edilerek
ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında düzenlenen eğitimlerdir.
Yabancı Dil Eğitimleri

Personelin yabancı dil bilgisini artırarak MANMAN, AutoCad, IDEAS, Mentor

vb. teknik yazılım ve uygulamaların kullanımını kolaylaştırmak, yabancı dilde
hazırlanan veya lisans altında üretilen projelere ait dokümanların / standartların daha iyi
ve kolay anlaşılmasını sağlamak ve konusuyla ilgili literatürü daha kolay izlemesini
sağlamak amacıyla HC Eğitim Müdürlüğü tarafından ASELSAN içinde veya
ASELSAN dışında koordine edilen eğitim programlarıdır.

Müşteri Eğitimleri

HC Grup Başkanlığı sorumluluğunda yürütülen projeler kapsamında üretilip

satışı gerçekleştirilen sistem ve cihazlarla ilgili olarak müşterinin ilgili personeline HC
Eğitim Müdürlüğü tarafından planlanan ve uygulanan işletme, programlama ve bakım-
onarım eğitimleridir.

43
Bayi / Yetkili Servis Eğitimleri

HC Grubu tarafından üretilip satışı gerçekleştirilen ve bakım-onarım yetki

sözleşmesi yapılan bayi / yetkili servislere verilen sistem ve cihazlarla ilgili olarak HC
Grubu bayi / yetkili servis personeline HC Eğitim Müdürlüğü tarafından verilen işletme,
programlama ve bakım-onarım eğitimleri ile HC Grubu bayi/yetkili servislerince talep
edilen ve HC Eğitim Müdürlüğü tarafından verilen ESD, Lehimcilik vb. beceri
eğitimleridir.

Diğer Eğitimler

Belirtilen eğitimler haricinde ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında HC

Eğitim Müdürlüğü tarafından koordine edilen eğitim programlarıdır.

15. ASELSAN’DA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ ( TKY ) UYGULAMALARI

ASELSAN'ın faaliyete başladığı 1976 yılından itibaren benimsenen ilke

"Prosesleri olduğu gibi kabul etmemek ve sürekli iyileştirmek" olmuştur. 1992 yılında
ise süregelen çalışmaların adı konmuştur: Toplam Kalite Yönetimi. ASELSAN
müşterilerin mevcut ve gelecekteki istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için her zaman
müşteriyle el ele çalışmış olup, tasarımdan teslimata her süreçte müşteri talep ve
ihtiyaçlarını temel belirleyici özellik olarak almıştır. Toplam Kalite Yönetiminin,
ASELSAN tarafından benimsenmesindeki temel etken de, iş dünyasında kalitenin
ödüllendirilmesi süreciyle başlayan moda eğilimin ötesinde, bu felsefenin müşteri
odaklı yaklaşımı olmuştur.Toplam Kalite Yönetimi'nin hayata geçirilmesindeki olmazsa
olmaz şartlardan biri üst yönetimin kararlılığıdır. ASELSAN üst yönetimi bu konudaki
desteğini, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcıları'nın imzaladığı ve çalışanlara ilan
edilen "Toplam Kalite Yönetim Taahhüdü"nde belirtmiştir.Görevini (misyonunu) yerine
getirmesinde ve hedeflerine (vizyonuna) ulaşmasında TKY felsefesinin yol gösterici
olacağı bu taahhütle belgelenmiştir. "Müşteri memnuniyeti, proseslerimizin sürekli
iyileştirilmesi, ekip çalışması, insan kaynaklarımızın geliştirilmesi, çevre ve topluma
katkı" olarak benimsenen temel ilkeler doğrultusunda TKY yaklaşımı ASELSAN
yaşam tarzı olarak benimsenmiş ve tüm kademelerde yaygınlaştırılmıştır.

15.1. İstatistiksel Proses Kontrol Uygulamaları

Ölçülemeyen şey iyileştirilemez; bu nedenle ölçüm ve istatistik, toplam kalitenin

vazgeçilmez parçalarıdır. Esasen TKY'nin çıkış noktası da Japonya'da Deming'in
İstatistiksel Proses Kontrol eğitimleri ile olmuştur. Süreçlerin en ekonomik ve müşteri
tatminini en yüksek ölçüde sağlayacak şekilde gerçekleşmesi için istatistiksel
tekniklerden yararlanmak, İstatistiksel Proses Kontrol olarak tanımlanmaktadır.

TKY yaklaşımında olduğu gibi İstatistiksel Proses Kontrol uygulamalarında da

müşteri ön plandadır. Amaç gerek iç gerekse dış müşteri taleplerinin en ekonomik
şekilde karşılanmasıdır. Bu nedenle tüm istatistiksel proses kontrol araçları tek kriter
kullanır: Müşteri Spesifikasyonları. İstatistiksel Proses Kontrol terimindeki "Kontrol"
kelimesi, tüm süreç çıktılarının müşterinin belirlediği spesifikasyon limitleri içinde

44
olmasını güvence altına almaktadır. Müşterinin belirlediği spesifikasyonlar dışında
kalan tüm veriler "Hata" olarak kabul edilir.TKY'de amaç hata kaynaklarını bulmak ve
hatayı meydana gelmeden önlemek olduğu için istatistiksel bilgiler önem
kazanmaktadır. Yalnızca istatistiksel bilgileri toplamak yeterli değildir, yorumlamak da
çok önemlidir. Dolayısıyla firmaların aylık veya yıllık kalite verilerini görmek için
kalite kontrol fonksiyonunun ötesinde DPU (ürün başına hata sayısı) ve DPMO (bir
milyon hata ihtimalindeki hata sayısı) bilgilerini izlemeleri ve yorumlamaları gereklidir.
ASELSAN tüm süreç çıktılarının sıfır hatayla gerçekleşmesi hedefiyle DPU ve DPMO
verilerini izleyen ve kontrol altında tutan bir sistem oluşturmuştur. Tüm hata tipleri ve
kaynakları kodlanmış ve kalite verilerinin ortak bir veritabanında oluşması sağlanmıştır.
Bu sistemde tüm hata ihtimalleri belirlenmekte ve her yeni ürün ve süreç için bu
çalışma tekrar yapılmaktadır. Spesifikasyon limitleri dışına çıkan kalite verileri anında
belirlenmekte ve ilgili birimlere ağ üzerinden uyarı mesajı gönderilmektedir. Doküman
alışverişine gerek kalmadan, bilginin hızlı ve güvenli erişimi sağlanmaktadır.
Böylelikle, oluşan kalite bilgisi üretici bölümlerce anında değerlendirilmekte, hataların
kaynağına inilerek düzeltici/önleyici tedbirler alınmaktadır.

15.2. Süreç İyileştirme Çalışmaları

Toplam Kalite Yönetiminin sürekli iyileştirme felsefesi sık ve küçük adımlara

dayalıdır. Aşamaların sık olması tüm örgütün bütünleşmesini ve bu oluşumun tabana
yayılmasını sağlar. ASELSAN'da da sürekli iyileştirme faaliyetleri ekip çalışmasıyla
gerçekleştirilmekte ve çalışanların katılımıyla sağlanan sık ve küçük iyileştirmelerin
toplam etkisi üzerinde durulmaktadır.

Sürekli iyileştirme için odaklanılması gereken husus; sonuçlar değil, bu

sonuçları yaratan süreçlerdir. Kurumumuzda sürekli iyileştirme kapsamında yürütülen
"süreç iyileştirme çalışmaları" tanımlanmış standart ve sistematik bir metodolojiyle
gerçekleştirilmektedir.

ASELSAN'da sürekli iyileştirme felsefesi doğrultusunda gerçekleştirilen pek

çok süreç iyileştirme çalışmasından bir tanesine aşağıda yer verilmektedir.

ÖRNEK UYGULAMA:Etiket Hazırlama Sürecinin İyileştirilmesi

a) Önceki Uygulama

Önceki uygulamada metal etiketler için film hazırlanmakta, metal seri-stok

etiketleri ise boş olarak getirtilmekte ve üretimdeki eski teknoloji etiket yazma
makinasında son aşamada yazılıp yapıştırıcı sürmek vasıtasıyla cihazların üzerine
yapıştırılmaktaydı. Bu etiketlerin farklı boyutlarda olması etiket planlaması, ambarda
stok olarak tutulması, yazma ve yapıştırma işçiliği önemli kayıplara neden olmaktaydı.

b) Yapılan Çalışmalar

Cihaz etiketlerinin hazırlanması süreci bir süreç iyileştirme ekibi tarafından

incelenerek, bu sürecin ilave bir yatırımla, doğruluk, hızlılık, esneklik ve kalite
açısından iyileştirilebileceği tespit edilmiştir. Bu amaçla gerçekleştirilen yatırım

45
sonucunda lazer ile işlenebilen akrilik etiketler kullanılmaya başlanmış, önemli oranda
zaman, işgücü ve maliyet tasarrufu gerçekleşmiştir.
c) Kazançlar

Aşağıda 500 etiket için önceki ve mevcut uygulamalar karşılaştırılmaktadır.

Mevcut uygulamayla etiket hazırlık süresi yaklaşık 12 kat azalmıştır.
Önceki Uygulama Süre Mevcut Uygulama Süre
1. Film hazırlanması 4 saat 1. Desen hazırlanması 1/2 saat
2. Serigrafi Eleği 2. Makinanın
3 saat 1 saat
hazırlanması hazırlanması
3. Metal kesme 10 saat 3. Baskı 1/2 saat
4. Baskı ve kurutma 4 saat
5. Kesim 2 saat
Toplam 23 saat Toplam 2 saat

15.3. Diğer TKY Uygulamaları

15.3.1. Eğitim

Her kademedeki çalışanlara hem temel konularda ( teknik, temel ve mesleki

bilgiler vb.)hem de TKY faaliyetlerini içeren konularda sürekli eğitim verilmekte ve
yöneticilerin çalışanları bizzat eğitmeleri sağlanmaktadır.Uygulanan kaskad
yönteminde,eğitimi alan personel bir alt kademedeki personele öğrendiklerini
aktarır.Aktardığı personel yine bir alt kademeye eğitim vererek,eğitimin hiyerarşik
yapıdaki en alt düzeye kadar ulaşmasını sağlar.

15.3.2. Müşteri Şikayet Yönetimi

Müşteri tatmini ve bunun da ötesinde müşteri sadakati, müşteri ihtiyaç ve

beklentilerinin doğru saptanması ve eksiksiz yerine getirilmesiyle mümkündür. Bu
amaçla ASELSAN'da kurulan sistemlerden biri de "Müşteri Şikayetleri Yönetim
Sistemi" dir. "Her şikayet bir armağandır" felsefesinden yola çıkan ASELSAN, tüm
müşteri şikayetlerinin sistematik bir şekilde değerlendirilmesi için gereken altyapıyı
kurmuştur.Mevcut müşteri şikayetlerinin ASELSAN'a ulaşması için ücretsiz arama hattı
(Müşteri Şikayet Hattı) kurulmuş ve bu telefon numarasının müşterilerce bilinmesi için
tanıtım yapılmıştır. Müşteri Şikayet Hattı'nın yanı sıra telefon, mektup, faks ya da
doğrudan müşteri ziyaretiyle gelen tüm müşteri şikayetleri dokümante edilerek Müşteri
Şikayetleri Yönetim Sistemine aktarılır.

Şikayeti alan personel Müşteri Şikayeti İzleme Formu'nu doldurur ve Müşteri

Şikayetleri bölümüne aktarır. Müşteri şikayetinin kaynaklandığı ve/veya sorunu
çözmekten sorumlu bölümler Müşteri Şikayetleri bölüm sorumlusu tarafından Müşteri
Şikayeti İzleme Formu'na yazılır ve form kopyaları bu bölümlere gönderilir. Şikayeti
değerlendiren bölüm, çözümü ve gerekiyorsa çözüm için tahmin edilen süreyi forma
yazar ve formun bir kopyasını alarak Müşteri Şikayetleri bölümüne iletir. Müşteri
Şikayetleri bölümü, formları değerlendirerek müşteriye faks ve/veya telefonla bilgi
verir.

46
 Müşteri şikayetlerini çözümlemekle sorumlu bölüm, müşteriye belirtilen süre
içerisinde çalışmalarını sonlandırmakla yükümlüdür. Müşteri memnuniyetinin
sağlanamadığı veya makul bir sürede sağlanamayacağı belirlendiğinde, müşterinin
şikayetine bağlı olarak cihaz veya hizmet ile ilgili şikayet tazmin edilir (para iadesi,
cihazların yenisiyle değiştirilmesi veya telafi yoluyla tazmin edilmesi gibi)

15.3.3. Tedarikçi İlişkileri

Tedarikçilerle karşılıklı güven ve ortak çıkarlara dayalı uzun vadeli ilişkiler

geliştirilmesi için çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. ASELSAN özellikle milli yan
sanayiinin geliştirilmesi misyonunu üstlenmiş durumdadır. Bu amaçla yan sanayide
verimli ve ekonomik olarak yapılabilecek tüm işlerin ASELSAN yerine yan sanayide
yaptırılması, bu şekilde yurt çapında geniş bir yan sanayii oluşmasına katkıda
bulunularak Savunma Sanayinin güçlendirilmesi amaçlanmaktadır. Tedarikcilerle ekip
çalışması niteliğinde işbirliği çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Özellikle fason işlerde
ASELSAN'la çalışan küçük ve orta ölçekli firmalara ASELSAN'ın deneyimli
mühendisleri tarafından eğitimler verilmekte ve ASELSAN'ın kullandığı kalite
standartları bu firmalarda da yaygınlaştırılmaktadır. Tedarikçi ve yan sanayicilerin
ASELSAN'la iş ilişkilerinin geliştirilmesi amacıyla ASELSAN içinde oluşturulan
çapraz fonksiyonlu ekipler bu firmaları ziyaret etmekte; böylelikle satın alım
bölümlerinin yanı sıra tasarım, kalite, planlama gibi fonksiyonlarda çalışanların da yan
sanayii ile diyaloğa girmesi sağlanmaktadır.

16. BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ

ASELSAN’da ortalama 30 tane server, 1000 tane PC mevcuttur.

ASELSAN’daki serverlardan 2 tanesi büyük kapasiteye sahiptir. Bunlar Alpha 1000 ve
Alpha 4100 Axp sunucu sistemleridir.Alpha 1000 serverda ManMan dışındaki tüm
programların kontrolü yapılmaktadır. Alpha 4100 serverda ManMan ( Manufacturing
Management ) paketi çalıştırılmaktadır.

Alpha Axp sunucu sistemleri Ethernet ağı ile birleştirilmiş olup, bu ağa aynı
zamanda gruplar bünyesinde kurulu kişisel bilgisayar yerel ağlarıda bağlanmıştır. Diğer
taraftan fiber optik iletişim hatlarıyla bağlanmak suretiyle Ankara Akyurt bölgesinde
kurulu fabrikanında bu sistemden online yararlanması sağlanmıştır. Turpak X.25 kiralık
hatları kullanılarak oluşturulan geniş alan ağ imkanlarıyla da İzmir, İstanbul bölge
müdürlükleri ile de online çalışılmaktadır.

Alpha Axp 4100’ün teknik özellikleri: Kullanılan işlemci tipi 300 Mhz hızında
64 bit’lik Alpha 21164 yongasıdır. Üzerinde halen mevcut 1 GB büyüklüğündeki ram
ana belleği 4 GB’a kadar artırılabilir. Dahili 180 GB’a kadar büyüyen disk bellek
kapasitesine sahiptir. Yüklü işletim sistemi Open VMS tir. Fakat istenildiği zaman Unix
ve Windows ile de çalışılabilmektedir.

ASELSAN’da fortran, basic, pascal, C, SQL server, RBD/BMS, VDMS

uygulamaları geniş olarak kullanılmaktadır. Ayrıca CAE/CAD ve CAM uygulamaları
olan ACAD ve SMARTCAD ürünlerin tasarım aşamasında kullanılan
uygulamalarındandır.

47
17. ASELSAN BİLGİ İŞLETİM SİSTEMİ

ASELSAN’da siparişin alınmasından itibaren mümkün olan en erken teslim

tarihinin, üretim maliyetinin ve üretim şeklinin belirlenebilmesi, bu sürecin teslimata
kadar izlenebilmesi, teslimat sonrası hizmetlerin takibi ve müşteri memnuniyetinin
sürekli ölçülebilmesi, modern bilgi teknolojileri altyapısı üzerinde yer alan ve
bütünleşik bilgi sistemleri sayesinde gerçekleştirilebilmektedir.Bu uygulamaları mevcut
diğer bilgi sistemlerinden ayıran en önemli unsur, bunların kuruluşun bütününe
yönelik, paylaşılır, aynı zamanda hayati öneme sahip ve kritik olması, diğer taraftan
çevrim içi kayıt işleme esasına dayanması ve bütünleşik olmasıdır.

Tüm Yönetim Bilişim Sistemlerinin amacı yönetime karar oluşturma, kararları

icra etme ve kararları kontrol etmede yardımcı olmaktır. ASELSAN Üretim Yönetim
Sistemi konusunda, çağdaşlaşma gerekliliğinden hareket ederek ASK Firmasının
geliştirdiği ManMan (Manufacturing Management) yazılım paketini 1987 yılı sonunda
tüm modülleri ile satın almıştır.

ManMan Sistemi üretim yapan kuruluşların üretim-mühendislik, pazarlama-satış

ve finansal işlemlerini düzenlemek ve yönetime raporlayabilmek için geliştirilmiş bir
yazılım paketidir. ManMan temelde bir MRPII (Manufacturing Resources Planning)
uygulamasıdır.

ManMan, üretim, pazarlama, tasarım, muhasebe vb. pek çok faaliyet alanını
kapsayan modüllerden oluşmuştur. Modüller, birbirine tamamen entegre olarak
çalışmaktadır. Aşağıda bu modüller kısaca anlatılmıştır.

MANMAN’ in Modülleri

♦ MFG (Manufacturing)- ÜRETİM

♦ OMAR (Order Management and Accounts Receiveables)- SATIŞLAR,
ALACAKLAR
♦ AP (Accounts Payable)- ÖDEMELER
♦ GL (General Ledger)- DEFTERİKEBİR
♦ DecisionMaker (Management Reporting)- YÖNETİM RAPORLARI
♦ Quality (Quality Management)- KALİTE YÖNETİMİ
♦ Engineer (Production Engineering)- MÜHENDİSLİK
♦ Planman (Forecast Maintenance)- SATIŞ TAHMİNLERİ YÖNETİMİ
♦ Repetitive (Repetitive Manufacturing)- BANT ÜRETİM

48
 ♦ Barscan (Bar Code Production)- BARKOD
♦ Tracker (Tracking)- PARTİ KONTROLÜ
♦ Serviceman (Field Service Maintenance)- SERVİS HİZMETLERİ
♦ Projects (Manufacturing Projects Management)- ÜRETİM PROJE YÖNETİMİ
♦ Payroll- BORDRO
♦ Fixed Asset (Fixed Asset Control and Management)- SABİT KIYMET
KONTROL ve YÖNETİMİ

ASELSAN HC Grubunda MFG, OMAR, AP, GL, ENGINEER, REPETITIVE,

PROJECTS, SERVICEMAN modülleri yoğun olarak kullanılmaktadır.

MFG modülü üretim, üretim planlama, pazarlama, tasarım bölümlerinde yapılan

işlemlerde kolaylaştırma ve destek sağlama ile kontrol faaliyetlerini sağlayan modüldür.

Tasarım bölümlerinde yeni tasarlanan ürünlerin hangi parçalardan oluşacağı

belirlendikten sonra kayıtlar ilgili bölümlerce ENGINEER modülünde oluşturulur
(Parça kayıtları ve malzeme listeleri hazırlanır). Tasarımı tamamlanmış bulunan bir
projenin üretime aktarılabilmesi için, bu projede kullanılan tüm parçaların Part Record,
Bill of Material ve Routing bilgilerinin ManMan Engineer modülünde yaratılmış olması
gereklidir. Bu bilgilere ilgili bölümlerce, üretilecek parçalar için üretim rotaları, satın
alınacak parçalar için üretici/ tedarikçi firma bilgileri eklendikten sonra, yeni ürünle
ilgili tüm bu kayıtlar MFG modülüne aktarılır. Bu aşamada ilgili ürünlerin tüm
dokümanlarının hazırlanmış, onaylanmış ve Dokümantasyon Bölümüne aktarılmış
olması şartı aranmaktadır.

Pazarlama bölümlerince, MFG modülünde yaratılmış olan ürünler için satışlar

ve satış tahminleri belirlenir. Bu bilgiler hangi üründen, ne zaman ve ne kadar
üretileceğinin belirlenebilmesi için (Ana Üretim Programı-MPS) MFG modülüne girilir.
Ana üretim programı oluşturulurken kaynak kullanımı dikkate alınmaktadır. Bu da yeni
yatırım kararları verilmesinde yöneticilere destek sağlamaktadır. Ana üretim programı
oluşturulduktan sonra, bu ana programa uyumlu “detaylı üretim ve satın alım planı”
oluşturabilmek için Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP) kullanılır. Hangi
malzemelerden, ne kadar ve ne zaman temin edileceği bilgileri belirlenir.Üretim
programına uygun olarak üretilen veya satın alınan ürünler siparişe veya stoğa aktarılır.
Siparişler OMAR modülü ile takip edilmektedir.

REPETITIVE modülü, seri halinde üretim yapılan 1919 GSM projesinin üretim
planlama ve kontrolünde kullanılmaktadır. Bu modülde de MPS ve MRP mantığı temel
olarak yukarıda anlatılan şekildedir.

AP modülü, satın alınan malzemelerin ödemelerle ilgili işlemlerini takip etmekte

kullanılır.

49
 SERVICEMAN modülü müşteriye satılmış olan ürünlerin bakım ve onarımı için
Servis bölümüne gelen ürünlerin takibi için kullanılmaktadır.

PROJECT modülü gerçekleşen maliyetler ile takip edilmek istenen işler için
kullanılabilen bir mödül'dür. Yapılacak iş sistemde bir "proje" olarak tanımlanır;
proje'nin altına yapılacak aktiviteler girilir. Şayet varsa bu aktivitelerin altına da "sub
aktiviteler" girilebilir.
Not: MANMAN’le ilgili ekler ekte verilmiştir.Sayfa 73.

MANMAN MFG-IŞ AKIŞ ŞEMASI

SATIŞ TAHMİNLERİ SATIŞLAR

ÜRÜN PLANI

MALZEME GEREKSİNİM VE ÜRETİM

PLANI

ÜRETİM, MALZEME
İŞ İKMAL,
SATIN ALMA
EMİRLERİ
EMİRLERİ
malzeme

Mamul ambar SATIŞ

Tablo 17. MANMAN İş Akışını Gösterir Tablo.

50
 Aşağıdaki tabloda, ManMan MFG modülü ile diğer modüllerin entegrasyonu
görülmektedir:

ManMan
ManMan/ /QUALITY
QUALITY ManMan
ManMan/ /OMAR
OMAR
Quality Management Order
Order Mang. / Acc.Rec.
Quality Management Mang. / Acc.
Kalite Rec.
KaliteYönetimi
Yönetimi Satışlar
SatışlarAlacaklar
Alacaklar

ManMan
ManMan
ManMan/ /ENGINEER
ENGINEER ManMan/ /GLGL
General
Production
Productionengineering
engineering GeneralLedger
Ledger
mühendislik Defterikebir
mühendislik Defterikebir

ManMan
ManMan/ /MFG
MFG
ManMan
ManMan/ /AP
AP ManMan
ManMan/ /SERVICEMAN
SERVICEMAN
Accounts
AccountsPayable
Payable MATERIAL
MATERIALCONTROL
CONTROL
Field
Field ServiceManagement
Service Management
Ödemeler Servis
Ödemeler ENGINERING ServisHizmetleri
Hizmetleri
ENGINERINGDATA
DATA
CONTROL
CONTROL
PRODUCT
PLANMAN
PLANMAN/ /MFG
MFG PRODUCTCOSTING
COSTING
ManMan
Forecast Maintenance MASTER
MASTERPLANNING
PLANNING ManMan/ /PROJECTS
PROJECTS
Forecast Maintenance
MATERIAL
Satış tahminleri yönetimi
Satış tahminleri yönetimi MATERIALAND
AND Manufact.
Manufact.Proj.
Proj.Man.
Man.
CAPACITY
CAPACITYPLANNING
PLANNING Üretim
ÜretimProje
ProjeYÖnetimi
YÖnetimi
PURCHASING
PURCHASING
SHOP
ManMan SHOPFLOOR
FLOORCONTROL
CONTROL
ManMan/REPETITIVE
/REPETITIVE ManMan
Repetitive ManMan/ /FIXED
FIXEDASSET
ASSET
RepetitiveManufacturing
Manufacturing COST
COSTACCOUNTING
ACCOUNTING
Fixed
Bant FixedAsset
AssetControl
Controland
and
Bantüretim
üretim PHYSICAL
PHYSICALINVENTORY
INVENTORY Management
Management
Sabit
SabitKiymet
KiymetKontrol
Kontrolve
ve
Yönetimi
Yönetimi
ManMan
ManMan/ /BARSCAN
BARSCAN
Bar Code Production
Bar Code Production
Barkod DECISIONMAKER
Barkod DECISIONMAKER
Management
ManagementReporting
Reporting
Yönetim
YönetimRaporları
Raporları

ManMan
ManMan/ /TRACKER
TRACKER
Tracking
Tracking ManMan/
ManMan/PAYROLL
PAYROLL
Parti
Partikontrolu
kontrolu Payroll
Payroll 51
Bordro
Bordro
18. SONUÇ

ASELSAN Elektronik Sanayi A.Ş.’de yaptığım stajımın çok faydalı geçtiğine

inanıyorum. Beş haftalık kısa sürede derslerde gördüğüm bilgilerin gerçek yaşamda
nasıl işlediğini anlamaya çalıştım. Derslerdeki teorik bilgilerin gerçek hayattaki
uygulamalarını görme, inceleme ve öğrenme imkanı buldum. Bunlarla birlikte MRP ve
MPS’in temel olarak nasıl işlediğini ve bunların MANMAN’deki uygulamalarının nasıl
olduğunu öğrendim.

Stajım süresince ambar simulasyonu projesinde görev aldım. Ambar içinde

veriler toplayıp bunları EXCEL’de düzenledikten sonra istatistiksel analizini yaptım.
Burda ARENA simulasyon programından yararlandım.

ASELSAN Elektrik Sanayi A.Ş. fabrikasındaki stajımın her aşamasında değerli

teşvik ve desteklerini sunan başta ÜPK Müd. Yrd. Sn. Cemil DEMİR olmak üzere Sn.
Sehun ARIKAN, Sn. Barış BAYAZIT ve diğer tüm ASELSAN personeline teşekkür
ederim.

52
53
54