You are on page 1of 38

T.C.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ
PROJESİ)

KİMYA TEKNOLOJİSİ

POLİMER SENTEZİ 1

ANKARA 2008
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak
yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.
 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ - 1 ................................................................................................... 3
1. POLİMER ............................................................................................................................ 3
1.1.Polimer Maddelerin Basit Maddelerden Farkları........................................................... 8
1.2. Polimerlerin Sınıflandırılması..................................................................................... 10
1.2.1. Kaynağına Göre Polimerler ................................................................................. 10
1.2.2. Yapılarına Göre Polimerler.................................................................................. 10
1.2.3. Makromolekül Zincirinin Şekline Göre Polimerler............................................. 12
1.2.4. Isısal Davranışlarına Göre Polimerler.................................................................. 14
1.2.5. Uzaydaki Yapılarına Göre Polimerler ................................................................. 14
1.2.6. Makromoleküldeki Mer Bileşimine Göre Polimerler.......................................... 14
1.2.7.Sentez Yöntemine Göre Polimerler ...................................................................... 15
1.2.8. Monomer Çeşitlerine Göre Polimerler ................................................................ 17
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 20
ÖĞRENME FAALİYETİ – 2 ................................................................................................ 22
2. POLİKONDENZASYON METODLA POLİMERİN SENTEZİ..................................... 22
2.1.Poliamid Reçineleri:..................................................................................................... 23
2.2.Polikarbonatlar............................................................................................................. 25
2.3.Poliüretanlar................................................................................................................. 26
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 28
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 29
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 31
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 33
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 34

i
AÇIKLAMALAR

AÇIKLAMALAR
KOD 524KI0162
ALAN Kimya teknolojisi
DAL Boya Üretim ve Uygulamaları
MODÜLÜN ADI Polimer Sentezi 1
Polimerlerin oluşumu, polimer maddelerin basit maddelerden
farkları, polimerlerin sınıflandırılması, polikondenzasyon
MODÜLÜN TANIMI
metodla polimerlerin sentezlenmesi ile ilgili bilgilerin
verildiği öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL
YETERLİK Polikondenzasyon metotla polimerlerin sentezini yapmak
Genel Amaç
Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak
polikondenzasyon metodla polimer sentezi yapabileceksiniz.
Amaçlar
1. Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak
MODÜLÜN AMACI
polimerlerin ateşe dayanıklılığını ölçebileceksiniz.
2. Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak
Anilin ile epiklorhidrin den epoksit reçinesini
polikondenzasyon metodu ile elde edebileceksiniz.

Ortam
Sınıf, atölye, laboratuar, işletme, kütüphane, ev, bilgi
teknolojileri ortamı ( İnternet ) vb, kendi kendinize veya
EĞİTİM ÖĞRETİM
grupla çalışabileceğiniz tüm ortamlar.
ORTAMLARI VE
Donanım
DONANIMLARI
Çeker ocak 250 ml balon, porselen kapsül, amyant tel, 9x12
cm ölçülü demir levha, Üç boyunlu balon, karıştırıcı,
damlatma hunisi, termometre, ayırma hunisi, su banyosu
Modülün içinde yer alan herhangi bir öğrenme faaliyetinden
sonra, verilen ölçme araçları ile kendi kendinizi
değerlendireceksiniz.
ÖLÇME VE
Modül sonunda öğretmeniniz tarafından teorik ve pratik
DEĞERLENDİRME
performansınızı ölçme teknikleri uygulayarak modül
uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek
değerlendirileceksiniz.

ii
GİRİŞ
GİRİŞ

Sevgili Öğrenci

Yüzlerce, binlerce atomun birbirine bağlanarak oluşturmuş oldukları çok büyük


moleküllere polimer denir. Temel zincirde binlerce atom ve bu atomlara bağlı yan gruplar
bulunur. Polimer maddeleri inceleyen bilim dalı polimer kimyası ve teknolojisidir.

Modern hayatın her safhasında doğal maddelerin yerini sentetik maddeler, özellikle
polimer maddeler almıştır. Elektrik teknolojisinden tıp ilmine, liflerin geniş bir aralığında,
ince levha malzemelerde, elastomerler ve bunlardan yapılan malzemelerde, reçinelerde
polimerler karşımıza çıkmaktadır. Polimerlerin mevcut olmadığı bir hayat düşünmek
oldukça zordur.

Bu modülle polimer kimyasının temel teorik bilgilerine giriş yapacak ve


polikondenzasyon metot ile polimerleşmeyi öğrenecek, sizin için seçtiğimiz uygulama
yapması kolay olan deneylerle, bu yöntemi kullanarak polimerler elde edeceksiniz.

Hayatınızda bilim adına hep yeni pencereler açılsın.

1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ–1

ÖĞRENME FAALİYETİ - 1
AMAÇ

Kuralına uygun olarak polimerlerin ateşe dayanıklılığını ölçebilecek bilgi, beceri ve


deneyime sahip olacaksınız.

ARAŞTIRMA

 Çevrenizde gördüğünüz maddeleri; polimer veya basit maddeler olarak


sınıflandırınız.

 Çevrenizde gördüğünüz polimerleri organik ve inorganik polimerler olarak


sınıflandırınız.

 Polimerlere neden ihtiyaç duyulmuştur?Araştırınız.

1. POLİMER
İnsanoğlu varoluşundan beri polimer maddelerle iç içedir. Örneğin; ağacın temelini
teşkil eden selüloz, buğdayın ve patatesin temelini teşkil eden nişasta gibi birçok örnek
verilebilir. Yine bugün saç tarağımızdan yatak süngerine, gömlekten diş fırçasına,
yapıştırıcıdan plastik torbalara, otomobildeki iç aksamlara kadar polimerler hayatımızın
içindedir.

Polimer adı ise "poli + meros (çok + parçalı)" olarak Greekçe'den gelmektedir.
Polimer molekülü içerisinde tekrarlanan küçük ve basit kimyasal birime mer (tekrarlanan
birim), polimeri elde etmek için başlangıçta kullanılan küçük moleküllü organik maddelere
de monomer denir. Çiftli bağ, üçlü bağ, iki ve daha fazla fonksiyonel gruplar içeren
monomerler vardır. Binlerce monomerin birleşip, büyük molekül meydana getirmesi sonucu
polimerler oluşur.
Polimerik ürünlerden biri olup, bugünde çok kullanılan maddelerden biri olan
kauçuğun kullanımı 5000 yıl öncesine dayanır. Başlangıçta sıvı olan kauçuğun özsuyu
(lateks) uzun zincirli moleküller içerir. Havadaki oksijenin etkisi ile bazı noktalardan bu
moleküller birbirlerine bağlanırlar. Bu bağlanmalar nedeniyle artık moleküller birbirlerinden
kolayca ayrılamazlar. Böylece sıvıdan katı duruma geçerler. Bu katı yapı içerisinde küçük
moleküller hareket edebilirler ve tüm yapı da hareketlidir. Yapının bir balık ağı gibi
davrandığı düşünülebilir. Bu nedenle bu yapı kısmen katı kısmen sıvı gibi davranır. Bu
madde kauçuk olarak adlandırılır. Kızılderililer bu özsuyu ile ayaklarını kaplarlarmış.
Bununla beraber bu kauçuk ayakkabı bir gün içerisinde dağılırmış. Çünkü havadaki oksijen
ilk olarak molekülleri birbirine bağlamasına karşın bir süre sonra oksijen, zincirleri kesmeye

3
başlar. 1849 yılında Charles Goodyear kauçuk ağacının özsuyunu kükürt ile kaynattığında
siyaha yakın, esnek ve sağlam bir madde elde etti. Goodyear'ın bu buluşu halen üretimdedir.
Polimerlerin ikinci büyük grubu olan plastiklerin ilk ürünü 1868’de Amerika'da John
Wesley Hyatt tarafından, pamuk selülozunu nitrik asit ve kamfor ile etkileştirilerek
hazırlanan yarı sentetik polimerdir.
Amerikalı bilim adamı Leo Hendrick Baekeland, 1907’de tamamen sentetik ilk
polimer olan fenol-formaldehit reçinelerinin üretimini başarmıştır.

1924 de ise Hermann Staudinger'in Makromolekül Hipotezini ileri sürmesiyle,


polimer teknolojisi önemli bir ufuk kazanmıştır. Bu teoriye göre, doğal kauçuk ve
polistirenin, küçük birimleri birarada bulunduran uzun zincirli moleküller olduğunu ileri
sürerek, polimer üretiminin deneme yanılma aşamasından kurtulmasını sağlamıştır.
Makromolekül Hipotezi sonraki yıllarda birçok polimerin üretimine ışık tutmuştur.

1930 Stiren-bütadien kauçuk


1936 Poli vinil klorid
1936 Polikloropren( neopren)
1936 Polimetasrileyt
1936 Polivinilasetat
1937 Polistiren
1939 66- Naylon
1941 Politetrafloroetilen
1942 Doymamış poliesterler
1943 Dallnmış Polietilen
1943 Bütil kauçuk
1943 6-Naylon
1943 Silikon
1944 Polietilentereftaleyt
1947 Epoksi
1948 ABS reçineler
1955 Düz zincirli Polietilen
1956 Polioksimetilen
1957 Polipropilen
1957 Polikarbonat
1964 İyonomer reçineler
1965 Poliimidler
1970 Termoplastik elostomerler
1974 Aromatik Poliamidler

Tablo 1.1: Bazı Önemli polimerlerin ilk üretim yılları

4
Resim1. 1. Yüzlerce atomdan oluşan Polivinilklorür (PVC) molekülü

Polimerleşme reaksiyonları, genellikle bazı maddeler ayrılmadan ve elementlerin


yerleşimleri değişmeden, monomer moleküllerinin biri diğeri ile birleşerek makromoleküller
meydana getirme reaksiyonudur.

Polimerin içinde tekrarlanan birim sayısına “polimerleşme derecesi” (Pn) adı verilir.
Polimerin molekül ağarlığı monomerin molekül ağarlığı ile polimerleşme derecesinin
çarpımına eşittir.
Mpolimer = n Mmonomer

Monomerlerin molekülleri birbirlerine kovalent bağlarla bağlanırlar. Polimer


maddenin molekülü aşağıdaki gibi gösterilebilir:
nM [— M— ] n veya ···−M−····−M−····

M: Tekrarlanan birimler

n: Polimerleşme derecesi

Polimerlerin adı genellikle makromolekülündeki tekrarlanan monomerlerin adına


“poli” sözü ilave etmekle okunur.

Polimerde tekrarlanan birimler aynı monomerlerden oluşursa böyle polimerlere


homopolimer denir. Örneğin; polipropilen, polietilen, polistiren, polivinilklorür gibi.

5
[ CH2 CH ]n
CH3 [ CH 2 CH 2 ]n
Polipropilen Polietilen

[ CH2 CH ]n

[ CH2 CH ]n
Cl
Polistiren Polivinilklorür

Şekil 1.1.Eten molekülünün polimerleşmesi

6
Polimerde tekrarlanan birimler iki yada daha fazla farklı monomerlerden oluşursa
böyle polimerlere kopolimer denir. Örneğin; Bütadienakrilonitril kopolimeri, bütadienstiren
kopolimeri gibi.

Bütadienakrilonitril kopolimeri:

7
H
[ C CH CH CH2 CH2 C ]n
H2
CN
Bütadienstiren kopolimeri:
H
[ C CH CH CH2 CH2 C ]n
H2

Genel olarak kopolimer şöyle yazılır:

─ M1 ─ M2 ─ M1 ─ M2 ─ ····

Kopolimerler adlandırılırken makromolekülündeki monomer birimlerinin adları


okunur.

Polimerlerin özellikleri, onları meydana getiren monomer birimlerinin kuruluşuna,


miktarına ve fonksiyonel grupların sayısına bağlıdır.

1.1.Polimer Maddelerin Basit Maddelerden Farkları

Basit Madde Polimer Madde

 Küçük moleküllü maddeler genellikle  Büyük moleküllere sahip olduğu için


gaz veya sıvı haldedir. katı ve genellikle serttir.
 Genellikle çözücülerde kolay  Polimerler zor çözünürler hem de
çözünürler. çözünme şekilleri tamamen farklıdır.
 Küçük moleküllü bileşiklerin çözeltileri  Yüksek moleküllü birleşmelerin
şeffaftır. çözeltilerinde ışığın dağılması gözlenir.
 Küçük moleküllü bileşiklerin  Yüksek moleküllü birleşmelerin
kristalleşmesi genellikle kolay ve belli kristalleşmesi çok zor ve geniş bir
bir sıcaklıktadır. sıcaklık aralığında olmaktadır.
 Küçük moleküllü bileşiklerin  Polimerler yüksek elastik kabiliyetine
elastikiyetleri yoktur. sahiptirler.
 Küçük moleküllü bileşiklerin  Yüksek moleküllü birleşmelerin
çözeltilerinden veya eriyik halinden ince çözeltilerinden veya eriyik halinden ince
tabakalar meydana getirilemez. tabakalar meydana getirebilirler.

8
Sıcaklık azaldıkça moleküller birbirine yakınlaşır ve sistemin hacmi azalır.Hacmin
böyle düz bir şekilde değişmesi maddenin ani olarak sıçrayışla sıvı halden kristal haline
dönüşümüne kadar devam eder. Bazı hallerde maddenin sıvı halinden kristal haline
dönüşümü bozulur ve camlaşma prosesi başlar. Bu amorf maddelerde görülen bir
değişikliktir. Şekil 1.2’de bu tür maddelerin camlaşma sıcaklığı ( Tg ) gösterilmiştir.

Şekil 1.2. Kristallenebilen polimerlerde hacim sıcaklık eğrileri (a) sıvı bölgesi,(b) bir miktar
esneklik gösteren sıvı, (c) kauçuksu bölge, (d) camsı bölge, (e) kauçuk, (f ) camsı bir matris
içindeki kristaller

Polimer maddeler küçük moleküllü bileşiklere, amorf maddelere göre zor olur. Bu
proseste sıcaklığın azalması ve sistemin viskozitesinin artması sebebiyle makromoleküller
kendi hallerini zor değiştirirler. Bunun için polimerler eriyik halinden katı haline
dönüştürdüklerinde amorf maddelerde olduğu gibi, camlaşma hali görülür. Bu camlaşma
sıcaklığı polimerik maddelerde önem taşır ve bunun üzerinde polimere şekil verilebilir.
Aşağıda bazı polimerlerin camlaşma sıcaklıkları ( Tg ) ve erime ( Tm ) sıcaklıkları
verilmiştir.

Tg ( K ) Tm ( K )

Polietilen 188 410

Polipropilen 253 447

Polistiren 373 _

Tablo1.2. Bazı Polimerlerin Camlaşma Sıcaklıkları ( Tg ) Ve Erime ( Tm ) Sıcaklıkları

Şekil 1.2’de polimerin sıcaklığa göre hacminin değişmesi gösterilmiştir. Şekilde


görüldüğü gibi, amorf basit maddelerden farklı olarak, yüksek moleküllü bileşiklerin
camlaşma hali geniş sıcaklık arasında olur. Yüksek moleküllü bileşikler zincir yapılarına
bağlı olarak tamamen amorf veya kısmen kristal halde olabilirler.

9
1.2. Polimerlerin Sınıflandırılması
1.2.1. Kaynağına Göre Polimerler
a)Doğal polimerler: Tabiattaki canlı varlıkların bünyelerinde olan polimerlerdir.
Örneğin; nişasta, selüloz, doğal kauçuk vb. biyolojik aktifliğe sahip protein gibi polimerlere
biopolimerler denir.

b) Sentetik polimerler: Monomerlerin birleşmesiyle oluşan polimerlerdir. Bunlar,


monomerlerden başlayarak endüstride sentez edilen polietilen, polipropilen, poliamidler gibi
polimerlerdir.
1.2.2. Yapılarına Göre Polimerler
a) Organik polimerler: Organik moleküllerden oluşmuş polimerlerdir. Sentetik ve
doğal olabilirler. Organik polimerler zincirin yapısına göre karbon zincirli ve heterozincirli
olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Karbon zincirli polimerler: Yüksek moleküllü doymuş, doymamış ve aromatik


hidrokarbonlar bu polimerlere aittir. Polimer zincirinin temelini C atomları oluşturur.

Polipropilen

( CH2 CH2 )n
Polietilen

Polivinilasetat

Polivinilalkol

10
Polivinilamin

Poliakrilnitril

Polivinilklorür

Polifenilen

Polimer zincirinde çift bağ olursa, böyle polimerlere doymamış polimerler denir.

Polibütadien

Heterozincirli polimerler: Bunların temel zincirinde C ve H atomlarının yanında N,


O, S, P, F, Cl gibi hetero atomlarda bulunur.

...... [ ] .......
CH2 O CH2 O
n

Polioksimetilen (polieter)

Poliamid
S S
....... (CH2) (CH2) .......
S S
n m

Polisülfürler

11
b) İnorganik polimerler: Bunlar metal ve ametallerden oluşmuş polimerlerdir.

CH3 CH3 CH3

..... O O ........
Si Si Si O

CH3 CH3 CH3


Silikon Polimeri

H H H H
....... Si Si Si Si ......
H H H H

Polisilan

1.2.3. Makromolekül Zincirinin Şekline Göre Polimerler

Polimerler doğrusal düz zincirli ( lineer ), dallanmış ve çapraz bağlı ( ağ örgülü )


olabilirler. Düz zincirli polimerlerde polimer zinciri üzerinde dallanma ve çapraz bağlanma
yoktur. Örneğin; polipropilen

Dallanmış polimerlerde temel zincir boyunca dallanmalar vardır.

CHCN

CH2

CH2 C CH CH2 CH2 C CH CH2 CH2 C CH CH2

CH3 CH3 CH2 CH3

CHCN

CH2

CHCN

12
Çapraz bağlı polimerlerde, temel zincirler birbirleriyle bağlı olurlar. Mesela fenol ile
formaldehitin polikondenzasyonundan çapraz bağlı polimer elde edilir.
OH OH OH

CH2 CH2

CH2 CH2

CH2

OH OH

Doğrusal (Lineer) Polimer

(A)

Dallanmış (Branched) Polimer

(B)

Ağ (Network) Polimer

(C)

Resim 1.2: Polimer Moleküllerinde ortaya çıkabilecek dallanma tipleri

13
1.2.4. Isısal Davranışlarına Göre Polimerler

Termoplastik ve termoset (termoreaktiv) olarak ikiye ayrılırlar.Termoplastikler düz


zincirli polimerlerdir. Isıtıldıklarında önce yumuşarlar, sonra erirler. Isıtılarak kalıplarda
şekillendirilebilirler. Örneğin; polietilen

Termosetler, çapraz bağlı poimerlerdir. Isıtıldıklarında şekil değiştirmezler,


yumuşamazlar, kalıplanamazlar. Daha fazla ısıtıldıklarında yanarlar. Örneğin; Fenol-
formaldehit reçinesi

1.2.5. Uzaydaki Yapılarına Göre Polimerler

Polimer zincirindeki yan grupların uzaydaki yönelişlerine göre polimerler izotaktik,


sindiotaktik ve ataktik olmak üzere üçe ayrılırlar. Örneğin; polipropilen polimerinin
yapısında bulunan metil grupları uzayda polimer zincirinin hep bir tarafında bulunur ya alt
tarafında ya da üst tarafında dizilirler. Bu şekildeki polimerler izotaktiktir.
H H H H H H H
H H H H H H H

H H H H H H H
CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 CH3

Sindiotaktik polimer de ise yan grup bir altta, bir üstte dizilidir.
H H H H H H H
H CH3 H CH3 H CH3 H

H H H H H H H
CH3 H CH3 H CH3 H CH3
Ataktik polimerde ise yan grup polimer zinciri boyunca altta ve üstte dağınık halde
dizilir.
H H H H H H H
H H CH3 H CH3 CH3 H

H H H H H H H
CH3 CH3 H CH3 H H CH3

1.2.6. Makromoleküldeki Mer Bileşimine Göre Polimerler

Polimerler meydana geldikleri monomerlere göre poliolefinler, poliakrilatlar,


poliesterler, poliamidler, poliüretanlar, v.b. şeklinde sınıflandırılır.

Poliolefinler, çift bağlı monomerlerden oluşan polimerlerdir. Örneğin; polietilen,


polistiren

14
Poliesterler, alkollerle karboksilli asit grupları arsındaki esterleşme reaksiyonları
sonucu elde edilen ürünlerdir.
nHOOC R COOH + nHO R' OH HO (OC R COO R' O) + (2n-1) OH2
n

Poliüretanlar, izosiyonatlarla glikollerin katılma reaksiyonundan oluşan polimerlerdir.


O

nOCN R NCO + nHO R' OH OCN ( R NH C O R' ) OH


n

Poliamidler, aminlerle karboksilli asitlerin reaksiyonuna dayalı amidleşme


reaksiyonları üzerinden oluşan polimerlerdir.
nNH2 (CH6) NH2 + nHOOC (CH2)4 COOH

....... NH (CH2)6 NHCO .......


(CH2)4 CONH

Poliakrilatlara örnek olarak poliakrilik asit verilebilir.

nCH2 CH ( CH2 CH )n

COOH COOH

1.2.7.Sentez Yöntemine Göre Polimerler


Polimerler sentez yöntemlerine göre kondensasyon ( kademeli) ve katılma polimerleri
olarak ikiye ayrılırlar.

Kondenzasyon polimerleri en az iki fonksiyonlu grup (- COOH, -NH2, -OH ) içeren


monomerlerin aralarından küçük bir molekülün (H2O, HCl, NH3 gibi) ayrılmasıyla oluşurlar.
Örneğin; poliester polimerleri,

Resim 1.3: Poliesterin elektron mikroskobu görüntüsü

Katılma polimerleri ise serbest radikal, anyonik, katyonik, koordinasyon


polimerleşmesi ile elde edilebilirler. Bu reaksiyonlarda oluşan polimerin temel molekülünün
kaba formülü ile monomerin kaba formülü aynıdır.

15
Serbest radikal polimerleşmesi ısı ve ya ışık yardımıyla serbest radikal üreten
başlatıcılar kullanılarak gerçekleştirilir. Bu yolla vinil monomerleri polimerleştirilir. En çok
bilinen serbest radikal polimerleşmesi başlatıcıları peroksitler, hidroperoksitler ve bazı azo
bileşiklerdir.
O O

C O C

Benzoil peoksit

CH3

C O OH

CH3

Kümülhidroperoksit

CN CN

CH3 C N N C CH3

CH3 CH3

α , α’- azobisizobutironitril (AIBN)

Katyonik polimerleşmede katalizör olarak karbonyum katyonu oluşturan sistemler,


Friedel-Grafts katalizörleri ( BF3, AlCl3, SnCl4 ) kuvvetli asitler ( HClO4, H2SO4, H3PO4 )
kullanılır.

CH3
H3C
+
CH2 +
+
C H CH3 C
H3C
CH3

izobütilen trimetil karbonyum


(karbokatyon)
16
CH3 CH3 CH3 CH3 CH3

+ +
CH3 C n CH2 C CH3 CH3 CH2
+ C* C n -1 CH2 C

CH3 CH3 CH3 CH3

Anyonik polimerleşmede, karbonyon oluşturmak üzere Na, NaH, KH, LiH, KNH2 gibi
tipik anyonik katalizörler kullanılır. Örneğin; Stiren, akrilonitril

+ -
NaNH2 Na + NH2

+ - -
Na NH2 NH2 CH2 CH X
CH2 CH
+
Na
X

- -
NH2 CH2 CH X + n CH2 CHX NH2 CH2 CH* C CH CH
n -1 2 CH X
H2
+ +
Na X X Na

Koordinasyon polimerleşmede ise Ziegler-Natta ( TiCl4-(C2H5)3Al, (C2H5)2AlCl-TiCl3,


(C2H5)2Mg-VCl3 katalizörleri kullanılır. Örneğin; Propilen

CH3
TiCl4-Al(C2H5)3
n CH2 CH CH3 CH2 CH CH2 CH n
CH3
1.2.8. Monomer Çeşitlerine Göre Polimerler
Polimerler tek bir monomerden veya birkaç çeşit monomerden meydana gelişlerine
göre homopolimerler ve kopolimerler olarak ikiye ayrılırlar.

Homopolimerler, tek bir cins monomerin polimerleşmesiyle elde edilen polimerlerdir.


Örneğin; polietilen, polipropilen, polistiren, polivinilklorür gibi polimerler
homopolimerlerdir.

Kopolimerler, iki veya daha fazla cinsten olan monomerlerin beraberce


polimerleşmesinden oluşan polimerlerdir. Bunlar monmerlerin diziliş sırasına göre dörde
ayrılırlar.
 Blok kopolimerler, yani A monomerinden oluşmuş polimer bloklarının B
monomerinden oluşmuş polimer bloklarına bağlanması ile oluşan
polimerlerdir.

A-A-A-A-A-A-B-B-B-B-B-B
17
 Blok polimerleşmesinin özel bir şekli de aşı polimerizasyonudur. A
monomerlerinden oluşan makromolekül zincirine, B monomerlerinden
oluşmuş oligomerlerin aşılanmasıdır. Böylece dallı kopolimer meydana gelir.

B B
B B B B
A A A A A A A A A A A A
B B B B
B B B

 A ve B monomerlerin polimer zinciri boyunca ardı ardına düzenlenerek


oluşturduğu polimerler:

A-B-A-B-A-B-A-B-A-B

Böyle düzenli polimer zincirleri genellikle poliadisyon ve polikondensasyon


reaksiyonlarında oluşur.
 İki ayrı cins monomerin zincir boyunca dağınık sıralanmasıyla oluşmuş
kopolimer:
A-B-B-B-A-A-B-A-B-A-A-A

 Aşı kopolimerler oluşurken aynı zamanda çapraz bağlı polimerlerde meydana


gelebilir.

B B
B B B B
A A A A A A A A A A A A
B B B B
B B B

18
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Öneriler
 İş önlüğünüzü giyerek çalışma
 Analiz için standart (125x15x10 mm) masanızı düzenleyiniz.
ölçülü polimer numuneler alınız.
 Çalışma ortamınızı hazırlayınız.
 Isıtma işlemini yaparken bekin hava ve
 Beki hazırlayınız.
gaz ayarını uygun şekilde yapınız.
 Analiz yaparken alevin yüksekliğini 10
cm olarak ayarlayınız.
 Numuneleri sırayla 1 dakika alevde
tutunuz.
 Numuneyi 450 lik açı ile bek alevine
yaklaştırınız.
 Gözlemlerinizi not etmeyi
unutmayınız.
 Kronometre ile yanma süresini ölçünüz.
 İşiniz bittikten sonra tüm malzemeleri
yıkayıp yerlerine kaldırınız.
 Amacınızı, işlem basamaklarınızı,
 Sonuçları rapor ediniz. sonucunuzu içeren bir rapor
hazırlayınız.

19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen soruların doğru cevap şıklarını işaretleyiniz, verilen cümleleri doğru
veya yanlış olarak değerlendiriniz, boşluklu cümleleri uygun terimlerle tamamlayınız.

1. Aşağıda verilen polimerlerden hangisi kopolimerdir?

A)Polietilen B)Polipropilen C)Polistiren D)Bütadien-Stiren

2. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi polimerin özelliğidir?

A) Genellikle çözücülerde kolay çözünürler.


B) Bileşiklerinin elastikiyetleri yoktur.
C) Zor çözünürler hem de çözünme şekilleri tamamen farklıdır.
D) Çözeltilerinden veya eriyik halinden ince tabakalar meydana getirilemez.

3. Polietilen aşağıda verilen sıcaklıkların hangisinde sıvı halde bulunur?

A) 100 oC B) 189 oC C)290 oC D)450 oC

4. Isıtıldıklarında şekil değiştirmezler, yumuşamazlar, kalıplanamazlar, çapraz bağlı


polimere ________________denir.

5. Tek cins monomerin polimerleşmesiyle elde edilen polimerlere


________________denir.

6. Polimerler sentez yöntemlerine göre kondensasyon ve katılma polimerleri olarak ikiye


ayrılırlar.

( ) DOĞRU ( ) YANLIŞ

7. Tabiattaki canlı varlıkların bünyelerinde oluşmuş ürünlere doğal polimerler denir.

( ) DOĞRU ( ) YANLIŞ

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek


kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

20
UYGULAMALI TEST

Polimerlerin alkol, benzin ve yağlara karşı dayanıklılığını ölçmek için aşağıda verilen
uygulama faaliyetini yaparak, raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol
listesini doldurunuz. Cevabı hayır olan soruları öğretmeninize danışınız.

Gerekli malzemeler:

1. Beher 5.Yağ
2. 120x15x10 mm ölçülü standart çubuklar 6. Süzgeç Kâğıdı
3. Alkol 7. Hassas Terazi
4. Benzin

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır


1 İş önlüğünüzü giyip çalışma masanızı düzenlediniz mi?

Dayanıklılığını ölçeceğiniz polimerden 120x15x10 mm


2
ölçülü standart çubuklar hazırladınız mı?

3 Bu çubukları hassas olarak tarttınız mı?

4 Üç adet temiz beher hazırladınız mı?


Beherlerden birine alkol diğerine benzin üçüncüsüne yağ
5
koydunuz mu?

6 Beherleri 24 saat 20 oC ‘de beklettiniz mi?


Numuneleri beherlerden çıkartıp süzgeç kâğıdıyla
7
kuruttunuz mu?
Hassas terazide numuneleri dikkatli bir şekilde tarttınız
8
mı?
Numune kütlesinin değişimini gerekli hesaplamalar
9
yaparak % olarak buldunuz mu?

10 Sonuçları rapor ettiniz mi?

DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız


veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız.
Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu
düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız.

21
ÖĞRENME FAALİYETİ–2

ÖĞRENME FAALİYETİ – 2
AMAÇ

Kuralına uygun olarak anilin ile epiklorhidrin den epoksit reçinesini elde edebilecek
bilgi, beceri ve deneyime sahip olacaksınız.

ARAŞTIRMA

 Polimerler nasıl elde edilir? Araştırınız.

 Sanayide elde edilen belli başlı polimerlerin nasıl elde edildiğini araştırınız.

 Doğal ve sentetik polimerler nerelerde kullanılır? Araştırınız.

2. POLİKONDENZASYON METODLA
POLİMERİN SENTEZİ
Polikondenzasyon reaksiyonları yüksek moleküllü bileşiklerin sentezi için çok
kullanılan bir metoddur. En az iki fonksiyonlu grup ( COOH, NH2, OH vs.) içeren
monomerlerin küçük bir molekül ayrılmasıyla ( H2O, NH3, HCl gibi) oluşturduğu polimerler
polikondenzasyon polimerleridir. Poliesterler, poliamidler bu tür polimerlerdir.

Polikondensleşme reaksiyonu kademeli olur, her kademede oluşan madde, karışımdan


çok kolay ayrılır. Polikondensleşme reaksiyonlarında bir veya iki farklı fonksiyonel gruplu
monomerler kullanılır. Örneğin;

HOOC R COOH HO R COOH

Dikarboksilli Asit Oksiasit

HO R OH H2N R NH2

Diol Diamin

22
Polikondenzasyon reaksiyonunu aşağıdaki gibi gösterebiliriz:

O O

HOCH2 (CH2)n CH2OH + HO C (CH2)m C OH


-H2O

O O

HO (CH2)n O C (CH2)m C OH
Bu reaksiyon ortamından su ayrılır.Oluşan uzun zincirin bir tarafında hidroksil grubu,
diğer tarafında karboksil grubu olur. Sonra zincirin hidroksil grubu asitin diğer bir molekülü
ile veya zincirin karboksil grubu yeni bir alkol ile reaksiyona girerek zincirin büyümesine
sebep olur.

Aynı monomer moleküllerinin polikondenzasyonuna homopolikondenzasyon denir.

Değişik monomerler arasında olan polikondenzasyon reaksiyonuna


heteropolikondenzasyon reaksiyonu denir.
Bifonksiyonelli monomerlerin polikondenzasyonundan lineer ( düz zincirli) polimer
meydana gelir. İkiden fazla fonksiyonel grubu olan monomerlerin polikondenzasyonundan
dallanmış ve çapraz bağlı polimerler oluşur.
Böylelikle, fonksiyonel gruplu monomerlerin polikondenzasyonundan sanayide çok
büyük önemi olan polimer maddeler meydana gelir.

2.1.Poliamid Reçineleri:
Poliamid reçineleri amin ve karboksil gruplu monomerlerin polikondenzasyonundan
meydana gelir. Bu fonksiyonel gruplar hem aynı bir monomerin, hem de muhtelif
monomerlerin içinde olabilir. Onun için fonksiyonelli monomerlerin yapısına göre
polikondenzasyon reaksiyonları muhtelif metodlarla yapılabilir.
1) Aminoasitlerin polikondenzasyonu:

nNH2 (CH2)n COOH ( nNH2 (CH2)n CO )n + nH2O

2) Diaminlerin ve dikarboksilli asitlerin polikondenzasyonu:

xNH2 (CH2)n NH2 + yHOOC (CH2)m COOH

[ NH (CH2)n NH CO (CH2)m ] + (x+y) H2O


CO (x+y)
23
3) Diaminlerin dikarboksilli asitlerin esterleri ile polikondenzasyonu:

O O
xNH2 (CH2)n NH2 + xROC (CH2)n C OR

[ N (CH2)n NH CO (CH2)n CO ]x + 2 xROH


H

4) Diaminlerin dikarboksilli asitlerin anhidritleri ile polikondenzasyonu:

O
C O O

xNH2 (CH2)n NH2 + x(CH2) O [ N (CH2)n N C (CH2)n C ]x + xH2O


H H
C
O

5) Diaminlerin dikarboksilli asitlerin klorürleri ile polikondenzasyonu:

xNH2 (CH2)n NH2 + xCl C (CH2)n C Cl

O O
[ N (CH2)n N C (CH2)n C ]x + 2 xHCl
H H

Sanayide polikondensasyon reaksiyonu ile tekstil endüstrisinin temel ürünü olan ve


büyük bir ticari öneme sahip olan poliamidler sentezlenir.
Naylon adı verilen poliamidler ilk defa 1928’de H. Carothers ve arkadaşları tarafından
keşfedildi. İlk poliamid, adipik asit ve heksametilen daiminden Naylon 6,6 olarak üretildi.

nNH2 (CH2)6 NH2 + nHOOC (CH2)4 COOH

C (CH2)4 C NH (CH2)6 NH
naylon-6,6
24
Naylonlar (poliamidler) aşınmaya ve çekmeye karşı yüksek direnç gösterirler. Çok az
nem çekicidirler. Kimyasal çözücülere, asit ve bazlara karşı dayanıklıdırlar. Poliamidler,
elbiselik kumaş yapımında kullanılan iplerin (kord bezi) üretiminde ve metal parçaların
yerini alabilen malzemelerin yapımında, elektirik tellerin izalasyonunda, sıvılar ve yağlarla
peynir ve et ürünlerinin vakumlu ambalajında kullanılırlar. Sentetik iplik olarak ameliyat
ipliği, kord bezi gibi çok çeşitli kullanım alanları vardır. Tekstil elyafı olarak paraşüt elbise
yapımında kullanılır.

Ayrıca epoksi reçineleri ile yapılarında bulunan amin gruplarının reaksiyonundan


çapraz bağlı malzemeler elde edilebilir. Bu da araba kaplama, endüstriyel malzemeler
yapımında kullanılır.

Resim 2.1: Mavi Köpük

2.2.Polikarbonatlar
İlk polikarbonat çalışmaları 1898’de A.Einhorn tarafından, hidrokinon ve fosgen
arasındaki reaksiyonla gerçekleştirildi. 1956’da polikarbonatlar ticari olarak üretilmeye
başlandı. Bisfenol-A’nın keşfiyle polikarbonat üretimi de gelişerek arttı. Bisfenol-A, fenol ve
asetonun reaksiyonundan elde edilir. Difenil karbonat ile Bisfenol-A’dan elde edilen
polikarbonat en bilinen polikarbonattır.

CH3 O C6H5
NaOH
nHO C OH + nC O

CH3 O C6H5

OH
CH3 O

[ O C O C ]n + ( 2n-1)

CH3

25
Bisfenol-A fosgen ile de reaksiyona girerek polikarbonat verir:

CH3 O

nHO C OH + Cl C Cl

CH3

CH3 O

[ O C O C ]n + ( 2n-1) HCl

CH3

Polikarbonatlar sert, dielektirik özelliklere sahip plastiklerdir. Sulu çözeltilere yeteri


kadar dayanıklıdır. Darbeye ve yüksek sıcaklığa dayanıklıdırlar. Elektirik malzemesi,
otomobil malzemesi, inşaat malzemesi olarak geniş çapta kullanılırlar. TV tüpleri, batarya
kutu ve kapakları, hesap makinaları, buzdolapları, mutfak eşyaları gibi çok çeşitli alanlarda
kullanılırlar. Ayrıca polikarbonat borularda kullanılırlar.

Şekil 2.2.Polimer

2.3.Poliüretanlar
Diizosiyanatlarla dialkollerin verdiği polimerlerdir.

nO C N R N C O + nHO R' OH [ O C NH R NH C O R' ]n

26
Poliüretanlar, mobilya sanayinde, koltuk minderlerinde ve yatak yapımında kullanılır.
İki levha arasında iyi yapışma özelliğine sahiptir.

Pratik olarak polikondensleşme metodu ile elde edilen polimerin molekül ağırlığı
polimerleşme metodu ile elde edilen polimerlerin molekül ağırlığından az olur. Bunun
sebepleri şunlardır.

 Polikondenzasyon reaksiyonu için kullanılan fonksiyonel gruplu monomerlerin


içinde safsızlıklar olur ki, bunlar büyümekte olan polimer zincirinin durmasına
sebep olur.

 Polikondenzasyon prosesinde yan reaksiyonlar meydana gelir, bu reaksiyonlar


esnasında fonksiyonel grupların miktarı azalır ve polimer zincirinin büyümesi
engellenir.

 Reaksiyonda oluşan küçük moleküllü bileşikleri reaksiyon ortamından ayırmak


zor olur ve bunlar reaksiyonun ilerleyişini engeller.

 Meydana gelen makromoleküller ortamdaki monomerlerle tekrar reaksiyona


girebilir ve neticede polimer zincirinin büyümesi zorlaşır.

27
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Öneriler
 İş önlüğünüzü giyerek çalışma
masanızı düzenleyiniz.
 Çalışma ortamınızı hazırlayınız.
 Reaksiyon balonuna yeni destillenmiş 9,1 ml
 Reaksiyon balonunu önce
anilin alınız.
çeşme suyu sonra saf su ile
temizleyip kurumasını
sağlayınız.
 Reaksiyonu 60-65 0C ye kadar ısıttıktan sonra
23,5 ml epiklorhidrini damlatma hunisi ile 1,5
saatlik sürede yavaş yavaş damlatınız.

 Polimerler reaksiyon aygıtı ile


gerçekleştirilir.

 Karışımı bu sıcaklıkta 4 saat daha ısıtınız. Daha


sonra sıcaklığı 50-55 0C ye kadar düşürünüz,
 Üzerine 1-1,5 saat müddetince 25 g (%40)
NaOH çözeltisi damlatınız.
 Karıştırma işlemine 30 dakika daha devam
ediniz.
 Reaksiyonu soğumaya bırakınız ve soğuduktan
sonra ayırma hunisinde su tabakasını ayırınız.

 Kalan kısmı balona dökünüz.

 Üzerine 100-120 ml distile su ilave ediniz.

 60-65 0C kadar ısıtınız, nötralleşene kadar bu


işleme devam ediniz.
 İşiniz bittikten sonra tüm
 Sonra kurutunuz. malzemeleri yıkayıp yerlerine
kaldırınız.
 Amacınızı, işlem
 Sonuçları rapor ediniz. basamaklarınızı, sonucunuzu
içeren bir rapor hazırlayınız.

28
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen soruların doğru cevap şıklarını işaretleyiniz, verilen cümleleri doğru
veya yanlış olarak değerlendiriniz, boşluklu cümleleri uygun terimlerle tamamlayınız.

1. Aşağıda verilen monomerlerden hangisi polikondensleşme reaksiyonuna girmez?

A)Dikarboksilli Asit B) Oksiasit C) Diol D)Selüloz

2. Aşağıda polikondenzasyon metodu ile elde edilmiş sanayide çok önemli olan
polimerler verilmiştir. Aşağıda verilen polimerlerden hangisi bu guruba girmez?

A) Poliamid reçineleri B) Polietilen


C) Poliüretanlar D)Polikarbonatlar

3. En az iki fonksiyonlu grup ( COOH, NH2, OH vs.) içeren monomerlerin küçük bir
molekül ayrılmasıyla ( H2O, NH3, HCl gibi) oluşturduğu polimerler
________________ polimerleridir.

4. Değişik monomerler arasında olan polikondenzasyon reaksiyonuna


____________________ reaksiyonu denir.

5. Poliamid reçineleri amin ve karboksil gruplu monomerlerin polikondenzasyonundan


meydana gelir.
( ) DOĞRU ( ) YANLIŞ

6. Polikarbonatlar sert, elektiriği iyi iletmeyen özelliklere sahip plastiklerdir.

( ) DOĞRU ( ) YANLIŞ

7. Bifonksiyonelli monomerlerin polikondenzasyonundan düz zincirli polimer oluşur.

( ) DOĞRU ( ) YANLIŞ

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek


kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

29
PERFORMANS TESTİ

Aşağıda verilen malzemeler ile polikondenzasyon yöntemi polimer oluşturunuz.


Ardından raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol listesini doldurunuz.
Cevabı hayır olan soruları öğretmeninize danışınız.

Gerekli malzemeler;
1. Balon 4.Huni 7. Mantar 10. Isıtma düzeneği
2. Porselen Kapsül 5. Anilin 8.Alkol 11. Asetik Asit
3. Süzgeç Kâğıdı 6. Formalin 9. Saf su 12.Demir Levha

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır


1 İş önlüğünüzü giyip çalışma masanızı düzenlediniz mi?
Balona 18,6g taze destillenmiş anilin, 22,5 ml % 40’lık formalin
2
aldınız mı?
Oda sıcaklığında balonun ağzı kapalı olarak 1,5- 2 saat aralıksız
3
karıştırdınız mı?
4 Bu süre içinde oluşan amorf tozu porselen kapsüle döktünüz mü?

5 Su ve etil alkolle yıkadınız mı?

6 Tozu süzdünüz mü?

7 Süzdükten sonra tozun üzerine 4 ml asetik asit döktünüz mü?


Kapsülü amyant tel üzerinde önce yavaş, sonra 130-140 oC ‘de 2
8
saat süreyle sarı veya turuncu renk oluşana kadar ısıttınız mı?
9 Oluşan kütleyi, demir levha üzerine döküp soğuttunuz mu?

10 Demir levha üzerinden ayırdınız mı?

11 İşi biten malzemeleri temizlediniz mi?

12 Sonuçları rapor ettiniz mi?

DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız


veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız.
Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu
düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız.

30
MODÜL DEĞERLENDİRME

MODÜL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen soruların doğru cevap şıklarını işaretleyiniz, verilen cümleleri doğru
veya yanlış olarak değerlendiriniz, boşluklu cümleleri uygun terimlerle tamamlayınız.

1. Aşağıda polimerlerin uzaydaki yapılarının isimleri verilmiştir.Hangisi polimerin


uzaydaki yönelişini göstermez?
A)Termoset B) İzotaktik C) Sindiotaktik D) Ataktik

2. Aşağıdakilerden hangisi sentetik polimer değildir?


A)Polietilen B) Poliamid C) Polipropilen D) Nişasta

3. Aşağıdaki polimerleşmelerden hangisi katılma polimeri değildir?


A) Anyonik Polimerleşme C) Termoplastik
B) Katyonik Polimerleşme D) Serbest Radikal

4. Diizosiyanatlarla dialkollerin verdiği polimerin ismi aşağıdakilerden hangisidir?


A)Poliamid reçineleri B) Polietilen C)Poliüretanlar D)Polikarbonatlar

5. Monomerlerin molekülleri birbirlerine ………. …….. bağlanırlar.


6. Poliolefinler, …….. …….. monomerlerden oluşan polimerlerdir.
7. Polimerde tekrarlanan birimler iki yada daha fazla farklı monomerlerden oluşursa
böyle polimerlere ……………. denir.
8. Polikondensleşme metodu ile elde edilen polimerin molekül ağarlığı polimerleşme
metodu ile elde edilen polimerlerin molekül ağarlığından az olur.
( ) DOĞRU ( ) YANLIŞ

9. Epoksi reçineleri ile yapılarında bulunan amin gruplarının reaksiyonundan çapraz


bağlı malzemeler elde edilebilir.
( ) DOĞRU ( ) YANLIŞ

10. Polikondenzasyon prosesinde yan reaksiyonlar meydana gelir, bunlar esnasında


fonksiyonel grupların miktarı azalır ve polimer zincirinin büyümesi engellenir.
( ) DOĞRU ( ) YANLIŞ

DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.
31
PERFORMANS TESTİ

Aşağıda verilen malzemeler ile polikondenzasyon yöntemi polimer oluşturunuz.


Ardından raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol listesini doldurunuz.
Cevabı hayır olan soruları öğretmeninize danışınız.
Gerekli malzemeler;
1. Balon 4.Fenol 7. H2SO4
2. Geri Soğutucu 5.Formaldehid 8.Sıcak Su Banyosu
3. Porselen Kapsül 6.Saf Su

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır


1 İş önlüğünüzü giyip çalışma masanızı düzenlediniz mi?
Reaksiyon Balonuna 22,6g (0,24 mol)fenol ve 9,2 g formaldehit
2
aldınız mı?
3 Oda sıcaklığında iyice çözünene kadar karıştırdınız mı?
4 Karışıma 1N H2SO4 çözeltisi (fenole göre %3’lük) ilave ettiniz mi?
Balona geri soğutucu yerleştirerek su banyosunda yavaş yavaş
5
ısıttınız mı?
Karışımı kaynayan su banyosunda birbirinden farklı iki faz (katran-
6
su) olana kadar ısıttınız mı?
7 Reaksiyon karışımı porselen kapsüle döküp, soğuttunuz mu?
8 Kapsülde üst kısımda biriken suyu döktünüz mü?
9 Kapsülde kalan reçineyi 60-70 oC de vakumda kuruttunuz mu?
10 İşi biten malzemeleri temizlediniz mi?
11 Sonuçları rapor ettiniz mi?

DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız


veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız.
“Hayır” cevapları için öğretmeninize danışınız.

32
CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ – 1’İN CEVAP ANAHTARI

1 D
2 C
3 D
4 Termoset
5 Homopolimer
6 DOĞRU
7 DOĞRU

ÖĞRENME FAALİYETİ – 2’NİN CEVAP ANAHTARI

1 D
2 B
3 Polikondenzasyon
4 Heteropolikondenzasyon
5 DOĞRU
6 YANLIŞ
7 DOĞRU

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

1 A
2 D
3 C
4 C
5 Kovalent bağlarla
6 Çift bağlı
7 Kopolimer
8 DOĞRU
9 YANLIŞ
10 DOĞRU

33
KAYNAKÇA

KAYNAKÇA
 BADOS, Pierre-Gilles de Gennes Jacques, çev. Anahid Hazaryan Kırılgan
Nesneler, Tübitak Popüler Bilim Kitapları, 2.Basım, Ocak 1999)

 BAYSAL B., Polimer Kimyası (Genişletilmiş 2. Baskı), Orta Doğu Teknik


Üniversitesi, Ankara, 1994

 BILMEYER F. W. ve E.A. Collins, Experiments in Polymer Science,


Wiley,1973

 KURBANOVA Refiga, Polimer Kimyası, Selçuk Ünversitesi, Konya,1995

İnternet Adresleri

 www.balıkesir.edu.tr

 www.pslc.ws

 www.nanoscience.unimo

 www.ocpdev.dept.shef.ac.uk

 www.amrita.edu

 www.esf.edu

 www.ipt.arc.nasa.gov

 www.chemsoc.org

34

You might also like