KONUM:

Caan Tekstil ve Turizm San. Tic. A.Ş

Velimeşe Tren Yolu Altı Mevkii
Çorlu/Tekirdağ

1985’ten beri faaliyette olan Caan Tekstil bir üretim ve ihracat

şirketidir. Şirket üç ayrı bina halinde çalışmaya devam etmektedir.
Tekirdağ Çorlu’daki Baskı ve Boya bölümü binası, İstanbul
Kağıthane’deki Örme Bölümü binası, İstanbul Yenibosna’daki nakış ,ütü
taş ve triko bölümü binası arasında sürekli bir iletişim vardır ve şirket bu
bağlantıyı sürdürerek müşterilerine hizmet vermektedir.
Genellikle bayan giyim üzerine yoğunlaşan Caan Tekstil, Almanya
Rusya, Kuveyt ve Yünanistan ülkelerine ihracat yapmaktadır. Caan
Tekstilin, yurtiçi ve yurtdışında birçok firm tarafından tercih edilmesinin
sebebi bünyesinde iplik alımı dışında her aşamada uzmanlaşması ve
üretimdeki kalite politikasıdır.

ÜRETİM:

Caan Tekstil Ürün ve Türleri:

*Reaktif Baskı(pamuklu için)
*Asit baskı(daha çok ipek için)
*Dispers (polyester için)
*Ronjan (aşındırma: kumaşın rengini tahrip ederek),
*Pigment ronjan
*Pigment
*Plastik baskı

1
2
KAPASİTE:

Filmdruck makinesi: Filmdruck makinası rotasyonla karşılaştırma yapılırsa

boydan raporlamada sınırlaması olmadığından dolayı avantajlı konumdadır.
Filmdruckda bu yüzden genel olarak pano desenler ve geniş raporlu desenler
basılmaktadır. Rotasyonda tek bir noktadan pres vererek yapılan baskıya
karşılık filmdruckta raklelerin kumaş üzerinde gidip gelmesi sureti ile
yapılan baskı daha iyi sonuçlar vermektedir. Ende rapor kısıtlaması yoktur.
Yapabildiği baskı türleri, Reaktif (viskon ve karışımları için) , ronjan
(aşındırma, sadece viskon mallarda), pigment, dispers (polyester mallar
için), devore (yakma), glitter (altın veya gümüş rengi), yaldız baskıdır.

Firmanın Filmdruck makinesinin günlük kapasitesi: 6.000 mt’dir.

3
Rotasyon Makinesi: Rapor boyu kumaşın boyuna doğru fix rapor 64,2
cm.'dir. Enine doğru bir rapor sınırlaması yoktur. Baskı yapılabilecek max.
Kumaş eni 185 cm’dir. Ortalama hızı: 1800 m./dak.Yapabildiği baskı türleri,
Reaktif (viskon ve karışımları için) , ronjan (aşındırma, sadece viskon
Firmanın Rotasyon makinesinin günlük kapasitesi: 19.000 mt’dir.

Parça Baskı Makinesi: ahtapot baskı makinası sistemi ile firmanın Parça
baskı makinesinin günlük kapasitesi 10.000 adettir.

4
Günlük numune işleminde veya desenlerin kiloları düşükse yahut desen
değiştirme sorasında zaman kaybı dolayısıyla günlük kapasitede oynamalar
olabili

HAM DEPO VE MAL AÇMA

Ham Depoya gelen iç piyasanın ya da ihracat firmalarının
işlem görmemiş ürünlerinin alınması için gerekli işlem
aşamaları şunlardır:

• İrsaliye: Ham depo ve ekip elemanı, malın sevk

edildiği araçtan gelen malların irsaliyesini alır.
İrsaliyede Top adet ve kiloları belirtilir.

• Teslim alma fişi: Ham depo elemanı irsaliyenin

adresini, müşteri ismini, malın cinsi , top sayısı ve
kilosunu kontrol eder. İrsaliyedeki bilgilerin doğruluğu
onaylanınca, bilgiler teslim alma fişine kayıt edilir.
Stok numarası alındıktan sonar tüm bilgiler ait olduğu
firma kartına yazılır.

• Malın işletmeye kabulu: Firma kartları, planlama

birimindeki kumaş Kabul elemanına ve firmayla
ilgilenen müşteri temsilcisine teslim edilir. Böylece
malın işletmeye kabulu sağlanır.

• Sentez programı: İrsaliye, Kumaşın gördüğü işlem

sırasıyla ham depodan sevkiyata kadar olan iş akışını
teknolojik olarak monitörlemeye yarayan SENTEZ
isimli bilgisayar programına aktarılır.

• Refakat kartı: Malın işletmede göreceği işlem

basamakları planlama bölümü tarafından
belirlendikten sonar refakat kartına işlenir ve refakat
kartıyla birlikte işletmede göreceği işleme gore ilgili
birime iletilir.

5
 • Barkod: Her işlem basamağında operator, refakat
kartı üzerindeki barkodu sentez programına okutur.
Bu malın hangi işlem basamağında olduğunu
göstererek müşteriye bilgi verir.

MAL AÇMA
Mal açma makinesi:
Malın top halinden pafta haline getirilmesi , aynı partiye
ait topların bir araya getirilmesi, birleştirilmesi ve malların
göz ile, kontrolü için mal açma makinesi kullanılır.
Birleştirme makinenin önündeki overlook makinesi ile
yapılır. Toplar belirlenen parti büyüklüğüne gore
birleştirilir. Malın cinsine ve göreceği işleme gore tek iplik
veya çift iplikle dikiş yapılır. Mal açma makinesi elemanı ,
kumaş kalemiyle top başlarına topun hangi partiye ait
olduğunu yazar.

PLANLAMA

Planlama Bölümü Elamanları:

Planlama bölümü , kumaş Kabul elemanları, partileme
elemanları, müşteri ilişkileri elemanları, işletme ve
sevkiyat takip elemanlarından oluşur.
Görevleri
Planlama bölümü, malın ham depodan sevkiyata kadar
geçtiği her işlemin takibi ve yönlendirilmesinden
sorumludur.

Planlama Bölümünde Sırasıyla:

• İşletmeye Kabul edilecek malların partilenmesi
• Termofikse işlemi görecek malların ram programının
yapılması

6
 • Baskıaltı ö işlemleri görecek malların kazan
programının yapılması
• Günlük baskı makinelerinin programlanması
• Baskı programına gore kumaşların teslim programının
yapılması
• Sevkiyatta öncelik sırasının yapılması
Işlemleri uygulanır.

RAM
Boyanmış kumaşların baskıya hazır hale getirilmesi
işlemidir.Ramlamada amaç kumaşı kurutmak, kenar kola yapıp
kenar kesmek, en önemlisi de çekmezlik değerlerini yakalamaktır.
Çekmezlik değerleri kötü olan kumaş üzerine yapılan baskının
motifleri, finish işlemlerinde istenilen boyuttan sapar. Ram işlemleri
tamamlanmış ve çekmezlik değerleri OK lenen kumaş, arabalara
sallama olarak alınır ve arabalar da baskıya sevk edilir.
Ronjan Baskı Uygulanacak Kumaşın RAM işlemi: RAM’da ilk
kurutmasını görüp arkasından arabalara alınmış ronjan baskı altı
kumaş yeniden ram girişine çekilir. Ram fuların 20 gr/lt. Ludigol
ilave edilerek kumaş ramdan geçirilir. 130 C’de kumaşa ramda
kenar kola yapılır. Kurutulur ve kenar kesilerek baskıya hazır hale
getirilir.

MAKİNE PARKURU
Boya makineleri:
ADET KG
3 25 DMSHT Boya
3 50 DMSHT Boya
1 100 DMSHT Boya
1 60 THISEE Rotastrim HT

7
1 160 THISEE Rotastrim HT
1 300 THISEE Rotastrim HT
1 480 THISEE Rotastrim HT
2 200 DMSHT
1 300 DMSHT
2 400 DMSHT
2 600 DMSHT
1 1000 DMSHT

BASKI MAKİNELERİ
1 Adet BUSER ROTASYON
1 Adet BUSER FILMDRUCK
1 Adet MHM Parça Baskı
1 Adet MİMAKİ INKJET

DESEN VE KALIP ÇEKME MAKİNELERİ

3 ADET RAMSETE PROGRAMI ÇALIŞAN SİSTEM
3 ADET PHOTOSHOP PROGRAMI KULLANAN SİSTEM
1 ADET FİLM PLOTTER (ST)
1 ADET FİLM BANYO MAKİNESİ (DUPONT)
1 ADET INKJET DİJİTAL BASKI MAKİNESİ (DGS)

8
1 ADET FIMAT ROTASYON ŞABLONU EMİSYON ÇEKİM
MAKİNESİ
1 ADET ŞABLON KURUTMA DOLABI (BUSER)
1 ADET ŞABLON POLİMERİZE FIRINI (BUSER)
1 ADET ŞABLON POZLAMA CİHAZI (BUSER)
1 ADET ŞABLON YIKAMA MAKİNESİ (FİMAT)
1 ADET ŞABLON BAŞLIK YAPIŞTIRMA MAKİNESİ (LUSCHER)
1 ADET KALIP GAZE BEZİ GERME MAK. (HARLAGER)
1 ADET FIRIN (HARLAGER)

TERMOFİKSE İŞLEMİ:
Termofikse işlemi, kumaşın boyut stabilitesinin sağlanması
ve sonraki ısıl ve ıslak işlemlerde korunması amacıyla
yapılır. Termofikse işlemi görmemiş polyester kumaşı ıslak
veya kuru ısıtıldığı zaman çeker. Islak ısıtmada çekme
daha fazla olur.
Sentetik liflerin elde edilmeleri ve diğer işlemler sırasında
oluşan iç gerilimlerinin, kaynar su içinde çekme ve kalıcı
kırık oluşumuna sebep olmaması için yapılan bir ısıl
işlemdir. Yani bir ön terbiye işlemi olarak, sonraki
işlemlerde oluşabilecek büzülmelere, kırıklara ve
çekmelere karşı bir önlemdir. Isı fiksajı yapılan kumaş,
daha sonraki işlemlerde kullanım sırasında çekmez,
büzülmez ve örgü yapısında karışıklıklar oluşmaz.
Kontrollü koşullarda uygulanan ısıl işlemle, elyafa,
dolayısıyla kumaşa oluşabilecek boyutsal değişikliklere
karşı direnç gösterme kabiliyeti kazandırılır. Termofiksaj
işlemi boyamadan önce ya da boyamadan sonra
yapılabilir.

Bu işlem, gerekli ısıda, nemli ya da kuru sıcak hava ya da

sıcak su ile, elyafın ısınma esnasında kazandığı
gevşemesini, takip eden soğuma aşamasında stabil hale
getirerek yapılır. Bu işlemle yalnız boyutsal stabilite değil
buruşmalara karşı bir direnç de sağlanmış olur. Ayrıca
termofiksaj işleminin boya alımına da olumlu katkısı vardır.
9
Bu nedenle boyama öncesi fiksaj (Ön Fiksaj) daha çok
tercih edilir.

Fikse edilecek elyafın türüne bağlı olarak fikse süresi ve

fikse sıcaklıkları değişiklik gösterir. Elyafın ısıya karşı
dayanıklılığı daha yüksek sıcaklıkta ve daha uzun sürede
fiksaj yapılmasına olanak tanır.

Termofikse işlemi sadece lycralı kumaşlara

uygulanan, en-gramaj sabitlemek, boyama sırasında
oluşabilecek lycra kırıklarını önlemek için kullanılan ısıl bir
işlemdir.

Lycra çekimi sırasında, fikse işleminde amaç

maksimum esnekliği sağlamaktır. Kumaş içinde
maksimum esnekliğe sahip olan lycranın esnekliği,
termofikse işlemiyle istenilen en ve gramaj doğrultusunda,
ısıl işlemle azaltılarak müşterinin talep ettiği özelliklere
çekilir.

10
 Maksimum hız ve Isı ayarı:
• İstenilen en ve gramaj değerlerine
• Kullanılan lycranın türüne ve oranına
• Kumaş kalitesine

göre değişir.

Ortalama değer, yuvarlak örgü kumaşlarda 180° C de 25

mt/dk., rachel örgü kumaşlarda (genelde iç giyim ve
mayoda kullanılır) 190°C de 14 mt/dk’dır. Lycra oranı %20
- 30 oranında, lycra denyanları 40-70 dny. oranında
değişir. Lycralı dokuma kumaşlarda ise, lycra oranı düşük
olduğundan(%3) daha uzun sure işlem görmesi gerekir.
Ayrıca fikse işlemleri örgü kumaşlara gore daha hızlı
yapılır. (45 mt/dk.). Görüldüğü gibi kumaş içerisindeki
lycra oranı, hız ve ısı ayarlamalarında en belirleyici öğedir.

11
İşleme uğrayacak kumaş üzerinde termofikse
standartlarını oluşturmak için, tüm parti işleme
sokulmadan once ön denemeler yapılır.

Deneme işleminde dikkate alınan noktalar:

• Lycranın denyesi
• Lycranın oranı
• İplik numarası
• Kullanılan örgü makinesi
• Elyaf türü

*Denemelerden sonra yakalanan termofikse

standartlarından emin olduktan sonra işlem görecek
kumaşa bir kalite numarası verilir. Aynı kalite
numarasıyla boyahaneye sevk edilen kumaş , kayıtlı
olan standartla işleme alınır. Bu sayede her kalitede
yeniden numune almaya gerek kalmaz. Böylce hem
zamandan kazanılır hem de kumaş israfı yapılmaz.

DESEN DAİRESİ

Desen Çalışmasında Dikkat Edilecek Hususlar:

Müşteriden gönderilen koleksiyon desenleri desen bölümü
şefi tarafından teslim alınır. Müşteri ile temasa geçilerek desen
üzerindeki vasra renk ve şekil değişiklikleri konuşulduktan sonra
desen çalışma aşamasına geçilir.
12
 Desen çalışma aşamasının ilk basamağı, desenin, baskı
makine parkurundan hangi makine tekniğine uygun olduğunun
seçimidir. Desene en uygun baskı makinesi seçildikten sonra
desenin raport sistemine karar verilir.

Raport Sistemi
3 Çeşit Raport sistemi kullanılır:
➢ Düz raport
➢ Soter raport
➢ Diagonel raport

13
Düz Raport: Düz raportlama sisteminde, desenin en küçük birim
biçim ya da biçimleri kndi ekseninde sağa-sola ve yukarı-aşağı
olacak şekilde sıralanır. Birim biçimler arasındaki mesafe, varsa
müşterinin talep ettiği ölçüde, yoksa desenin genel görünüşünü
bozmayacak ve estetik görüşe uyacak şekilde ayarlanır.

Soter Raport: Soter raportlamada desenin en küçük birim ya da

biçimleri istenilen ölçüde ( 1/2 , 1/3, 1/4, …1/16 gibi) desenin
boyuna doğru ölçü sıralanır.

Diagonal Raport: Diagonal Raportta oran sınırlaması yoktur. Sabit

oranlar dışında, serbest ölçüyle ama seçilen ölçü sabit tutularak,
desenin boyuna doğru kaydırılarak sıralanır.

BASKI MAKİNESİNİN SEÇİMİ

Filmdruck Desenleri

Desen çalışma sistemleri daha soft, tramlı desenler, ince kontürlü

desenler, raport ölçüleri serbest desenler, kendi içinde tekrarı
olmayan pano desenler, trigrami denilen matbaa baskısına uygun
desenler filmdruck makinesine uygun şekilde çalışır.

14
Trigrom Baskı: Matbaa sistemindeki gibi 4 ana renkle (Siyah, Mavi,
Kırmızı, Sarı) üstüste basıldığında, ana renkleri oluşturarak yapılan
baskı türüdür. Fotoğraf görüntülü desenlerle, renk sayısı makine
kapasitesinden fazla olan desenlerde trigromi baskı sistemi
kullanılır.

Rotasyon Desenleri

Desen çalışma sistemleri daha lap ağırlıklı desenlerle, raport

ölçüleri rotasyon makinesi ölçülerine (642 mm – 914 mm) uyan ya
da uydurulabilen desenler, rotasyon makinesiyle uygun biçimde
çalışılır.

Parça Baskı Desenleri

15
Pano şeklinde çalışılmış ama desen ölçüleri 70x100 boyutundan
küçük ve pigment boyaya uygun desenler parça baskı makinesiyle
basılır.

DESEN ÇALIŞMASI

Uygulanacağı Baskı ve Raport sistemi belirlenmiş olan desenin

çalışılacağı desen programı belirlenir. Kullanılan çizim programları
2 çeşittir.

➢ Ramsete çizim programı

➢ Photoshop grafik programı

16
RAMSETE ÇİZİM PROGRAMI

Bu tekstil desen çizim programında daha çok basit ve lap

desenler tercih edilir. Ramsete programı desenin raportlamasını ve
çizilen motifin raport tekrarına taşınmasını otomatik olarak yapar.
Ramsete programında renk ayrımı aşamasında, yani desenin kaç
renkten oluştuğunun belirlenmesi sırasında, desenin herhangi bir
yerinden okutulan rengi diğer bölümlerde de kendi ayırır. Tüm
desenin taranmasına gerek yoktur.

PHOTOSHOP ÇİZİM PROGRAMI

Bu grafik programı daha tram ağırlıklı ve geçişli desenlerde

tercih edilir. Photoshop programında renk seçimi Ramsete
programına göre çok daha duyarlı ve yumuşak geçişlidir.
Photoshop programının Ramsete’e göre dezavantajı otomatik
raportlama sisteminin olmaması, motiflerin raport ölçülerine göre
taşınarak raportun tamamlanmasıdır.
Her iki programda da raport ölçüleri ayarlanmış desenin renk
ayrımında seçilen renkleri, her biri ayrı olarak ekranda görülecek
17
şekilde renk panosuna yerleştirilir. Çizilmek için seçilen rengi
oluşturan motifler bilgisayar kalemiyle çizilir. Tüm renkler
çizildiğinde desen çalışma işlemi tamamlanmıştır.

NEGATİF ÇIKTISI ALMA İŞLEMİ

CTS FİLM PLOTTER

Desen çalışmasının tamamlanmasının ardından, seçilen her
ayrı renk bilgisayar ortamında, CTS film Plotter’na gönderilir.
Plotter karanlık oda ortamında çalışan ve lazer pozlama yapan
makinadır. Her renk, kendi renk ismi film kenarında yazılı olarak ve
raport ölçüsüyle çeşitine göre oturtma aksi işaretleri alınmış olarak,
sanayi tipi film üzerine gümüşe basılır. Plotter’dan banyo
makinesine alınan film üzerindeki, pozlama sırasında ışık almayan
desensiz kısımlar dökülerek, deseni oluşturan gümüş kısımlar
siyah görüntü halinde negatif üzerinde kalır. Banyo işlemi 3
aşamalıdır.
Filmdruck kalıpları genellikle 115 cm boy ve 220 cm eni olan
40x40 mm, profilden imal edilmiş çerçevelerdir. İstenilen
durumlarda 165x220 , 180x220 cm boyutlarına büyütülebilir.
Hazırlanmış çerçevenin üzerine 12 den başlayıp 36,48,61,77,90 ve
120 mesh gözeneklerine sahip faze bezi(ipek) gerilmektedir.
Gerginlik maksimum derecede olmalıdır. Iyi gerilmemiş kalıpta
desenlerin üstüste oturtulmasında problem yaşanır. Gerilmesi
tamamlanmış ve 15 gün boyunca dinlendirilmiş kalıp üzerindeki dış
etkenlerden kaynaklanan yağ yıkanarak atılır. Kurutulan filmdruck
kalıba üzerine ışık hassaslığını arttırıcı emülsiyon, ragle yardımıyla
çekilip fırına atılarak emülsiyon kurutulur. Bundan sonraki işlem
pozlama işlemidir. Kalıp pozlama makinasına takılır. Pozlama
makinasının üzerine yerleştirilen negatif, desenin raportuna gore
otomatik olarak yürüyerek ilerler. Bu sırada kuvvetli ışık kaynağı
yardımıyla, desen kalıp üzerine pozlanır. Pozlaması tamamlanmış
kalıp tazyikli suya tutularak, ışık görmeyen desen bölgelerindeki
emülsiyon tabakası dökülür. Kalıbın çerçeveye yakın kısımlarına
spatula yardımıyla yeniden emülsiyon çekilir. Bu işlemde amaç
çerçeve kenarlarından kumaş üzerine boya sızmasını önlemektir.
Sürülen yeni emülsiyon yeniden 15 dk. pozlama işlemine tabi
tutulur ve rötüş yapılır. Rötüş sonrası profil (çerçeve) kısmına ,
çerçevenin paslanarak deforme olmasını önlemek ve daha kuvvetli
18
hale getirmek için, suya dayanıklı özel bir lak ile boyanır.
Kuruduktan sonra emülsiyonlu kısımlara sertleştirici sürülüp
kuvvetlendirildikten sonra baskıya hazır hale gelir. Rotasyon
şablonları ambalaj halindeyken silindir şeklinde değildir.

Şekil itibarıyle daha amorf olan şablonlar, paket içinde

birbiriyle içiçe bulunur. Kullanılacağı zaman kutudan zarar
verilmeden alınan şablon fırınlama işlemine tabii tutulur. Fırın
içerisinde 160 derecede bir saat Polimerize edilen şablon kendi
kendine silindir şeklini alır. Fırınlama işleminden sonra, şablon
üzerindeki dış koşullardan kaynaklanan yağın giderilmesi sağlanır.
Kuruduktan sonra şablon üzerine, şablonun ışığa karşı
hassaslaşmasını sağlayacak olan emülsiyon makine yardımıyla
çekilir. Kurutma dolabında kurutulan şablon, desen çekimine
hazırdır.
Çalışılan desenin her rengi için ayrı bir şablona ihtiyaç vardır.
Bu yüzden desendeki renk sayısı kadar şablon hazırlanır. Şablon
pozlama makinasına takılır. Üzerine sarılacak filmin bir tarafı
emülsiyonludur. Şablonun emülsiyonlu tarafıyla filmin emülsiyonlu
tarafı birbirine değecek şekilde, film şablon üzerine sarılır. 15 dk.
pozlanır. Bu işlem sırasında desenin olduğu bölümler ışık almaz.
Desen olmayan yerler ışık alarak bu bögedeki emülsiyonu
sertleştirerek mukavemet sağlar. Pozlama işlemi biten şablon, su
dolu bir havuzda 15 dk. bekletilip tazyikli suyla yıkanarak ışık
görmeyen desenli bölgeler üzerindeki emülsiyonun dökülmesi
sağlanır. Desensiz alanlar sabit kalır. Yeniden kurutma dolabına
alınan şablon, kuruduktan sonra sertleştirilmek için 160 derecede
fırınlama işlemine girer. Bu işlem 1 saat sonra sonlanır. En son
işlem olarak, başlık takma makinesiyle başlıkları takılır ve rötüş
kontrolünden sonra şablon baskıya hazır hale gelir.

1. BANYO : Developerli banyodur. Developer, pozlanan

kısımların meydana çıkmasını sağlar.

2. BANYO: Fikserli banyodur. Pozlanmayan kısımların

gümüşünü dökerek, motiflerin açığa çıkmasını sağlar
ve filmi sabitler.

3. BANYO: Su banyosudur. Film üzerinde kalan artıkların

temizlenmesini sağlar.
19
 Banyosu tamamlanmış olan negatiflerin ışıklı masada son
kontrolleri yapıldıktan sonra, kalıp akslarının çizimine geçilir. Işıklı
masa üzerine yatırılmış negatif üzerine, mavi mürekkepli 0,1
numaralı rapido kalemi ve temiz bir cetvel yardımıyla çekim orta
aksı çekilir. Mürekkebin mavi oluşunun sebebi, negatif üzerindeki
gümüşün siyah rengine karışıp desen gibi görünmesini önlemektir.
Bu aksın çizilmesindeki amaç, kalıp üzerinde 2 ya da 3 defa enine
ya da boyuna çoğaltılacak desenin kaymasını önlemek ve her
rengin birbiri üzerinde kayma yapmadan oturmasını sağlamaktır.
Bu aksa teksir aksı da denir. Bu işlemden sonra negatifler kalıp
çekim gravür dairesine gönderilir. Gönderilen her desen için bir
numara verilir. Bu numaralar sene ve sezon olarak basılacağı
baskı makinesine göre sınıflandırılarak dosyalanır, kopyası da CD
ortamında saklanır.

KALIP ÇEKME İŞLEMLERİ

Rotasyon Kalıbı Çekim İşlemleri
Rotasyon şablonu nikelden yapılmış, 642 mm veya 914 mm
çapında değişik boyutlu gözeneklere sahip ( mes) silindir bir
şablondur. 25 mes’ten başlayıp 40,60,80,100,125,135,155,165 ve
195 mes’e kadar devam eden gözenek farklılığı olan şablonlar
kullanılmaktadır. Mes numarası büyüdükçe gözenek boyutları
küçülür. Yani boyanın kumaşa geçirgenliği azalır. Bu yüzden gliter,
sim, yaldız gibi büyük parçalı baskılarda 25 mes şablon tercih
edilirken, yumuşak geçişli ve ince kontürlü desenlerde 195 mes
kullanılır. Ara meslerin seçimi kumaş cinsine ve desenin
hassasiyetine gore değişir.

20
BASKI ÖN HAZIRLIK İŞLEMLERİ
Baskıaltı kumaşı müşteri talebine göre hazırlanmış ve deseni
çalışılıp, uygulanacağı baskı makinesine göre şablonu hazırlanmış
olan desen baskı bölümüne teslim edilir. Aynı zamanda
planlamanın müşteri ilişkileri bölümünden desenin hangi kumaşa
uygulanacağı kilo ya da metre cinsinden miktarı, firma adı, parti
numarası ve müşteriye verilen temrin tarihi baskı bölümüne
bildirilir. Bu bilgiler doğrultusunda kumaşın baskıya alınacağı tarih
belirlenir ve hazırlık işlemleri başlatılır.

1- Kart açılma işlemi

2- Negatif incelenmesi
3- Kumaş cinsine göre kullanılacak boya grubunun seçilmesi
4- Reçete yazımı
5- Reçete yazımı ve kumaş bilgilerinin işletmeye devri
6- Palaska çalışması

1-KART AÇILMA İŞLEMİ:

Baskı yapılacak desenin işlendiği baskı ana kartıdır.
Arşivleme için kullanılır. Kesinlikle işletmeye verilmez. Kartın ön
yüzüne firma ismi, firmanın desen numarası, işletmenin desen
numarası, kalıp (renk) sayısı yazılır ve desenin renkli fotokopisi
yapıştırılır. Ön işlemler bitip reçete belirlendikten sonra geriye
dönülüp, ana kartın içine her renk için kullanılan reçeteler
kaydedilir.
2- NEGATİF İNCELENMESİ
21
 Desen hazırlanmasından sonra çıkarılan negatifler, desen
dairesinden istenerek incelenir ve hangi rengin hangi negatiflere
bağlı olduğu belirlenerek, o renk ismine çekilmiş kalıp için orjinal
numunede istenilen renklere göre renk çalışması başlatılır.

3- KUMAŞ CİNSİNE GÖRE KULLANILACAK BOYA GRUBUNUN

SEÇİLMESİ
Baskı sırasında kullanılacak boya grubu kumaşın elyaf
cinsine göre belirlenir. Buna göre boya gruplarının kullanıldığı
kumaş cinsleri şöyledir:

Asit Boyalar: Naylon kumaşlar(Polyamid) , tül (lycralı ve

lycrasız ), ipek şifon, crepe de chine, saten, yün
Reaktif Boyalar: Viskon, Pamuk, Süprem, Ribana, Pike,
Poplin, Gabardin, mat Floş, parlak Floş, Modal
Dispers Boyalar: Polyester kumaşlar
Pigment ve Plastik Boyalar: Her türlü kumaşa uygulanır. Ama
sert tutumlu boyalar olduğundan ince kumaşlara uygulandığında
hoş görünmez.
Devore boyalar: Naylon-Polyester, Pamuk Naylon, Viskon
Naylon, Pamuk Polyester, Viskon Polyester, Floş Polyester gibi çift
katlı kumaşlara uygulanır. Devore patı karışımına göre naylon ya
da polyestere etki etmeyip diğer elyaf cinsini yıpratarak parçalar.
Yıkama esnasında parçalanan kısım dökülerek deseni oluşturur.
Parçalanmayı sağlayan kimyasal alüminyum sülfattır.su ile
birleşince sülfirik asite dönüşerek parçalanmayı sağlar.
Pigment Ronjan Boyalar ve Ronjan Boyalar: Koyu renkli
desenlerde fon düzgünlüğünü korumak için kullanılan baskı
türüdür. Kumaş cinsinden çok desene göre seçilir.

4- REÇETE YAZIMI

22
 Kumaş cinsine göre, seçilen boya grubuna göre, müşteriden
gelen, orjinal numune üzerindeki renkleri yakalama işlemidir.
Boyalar gruplarına göre işletme içerisindeki iletişimi kolaylaştırmak
için kodlanmıştır. Asit boyalar renk isimleriyle, reaktif boyalar yüzlü
numaralarla, pigment boyalar ikiyüzlü numaralarla, dispers boyalar
ise dörtyüzlü numaralarla anılır.

Asit Boya Renk Skalası: Yellow, G.Yellow, Oranj, Kırmızı, Bordo,

Brown, Türkiş, Blue, Lacivert, Red NBG, Siyah
Reaktif Boya Renk Skalası: 101-Yellow, 102-G.Yellow, 103-Koyu
Sarı, 104-Oranj, 105-Kırmızı, 106-Pembe, 107-Violet, 108-
Turkuaz, 109-Lacivert, 110-Mavi, 111-Mor, 112-Siyah, 114-Bordo,
115-Kahve
Pigment Boya Renk Skalası: 203-Sarı, 204-Oranj, 205-Kırmızı,
206-Pembe, 207-Violet, 208-Mor, 209-Lacivert, 210-Mavi, 211-
Yeşil, 212-Kahve, 213-Antrasit, 215-Siyah
Ronjan Boya Renk Skalası: 301-Sarı, 302-Koyu Sarı, 303- Kırmızı,
306- Yeşil, 307- Violet, 308-Mor, 309-Lacivert, 311-Siyah, 312-
Oranj, 313-Kahve
Dispers Boya Renk Skalası: 401-Sarı, 402-Oranj, 403-Bordo, 404-
Kırmızı, 405-Oranj, 406-Mor, 407-Kahve

İşletmenin içinde kullanılan reçetelerden oluşturulmuş

arşivlerden, kullanılacak boya grubunun dosyası alınarak,
23
arşivlenen renklerin içine, istenilen renge en uygun reçete seçilir.
Reçete tek bir boyadan oluştuğu gibi ikili, üçlü, nadiren de dörtlü
kombinasyonlardan oluşabilir. Reçetede, içerdiği boyaların kod
numaraları ve boya karışımı içindeki oranların yanında koyuluk ve
açıklığı belirleyen açılım kısmı bulunur. En koyudan açığa doğru
gidildikçe rengin tonu aşağıdaki ifadelerle anlatılır.

2,5 kat kök, 2 kat kök, 1,5 kat kök, %25 koyu kök, 4/1, 3/1, 2/1,
1/1… gibi.

Pay büyüdükçe renk koyulaşırken, payda büyüdükçe renk yonu

açılır.

5- REÇETE VE KUMAŞ BİLGİLERİNİN İŞLETMEYE DEVRİ

Reçete ve kumaş bilgileri iki ayrı karta işlenerek işletmeye

verilir. Reçete kartlarında firma ismi, desen numarası, kumaş cinsi,
kumaş miktarı bilgileri doldurulduktan sonra her kalıp ismi
karşısına uygun görülen reçete yazılır ve bu kart boyaları
hazırlamak için boya mutfağına gönderilir. Kumaş refakat kartına
ise firma ismi, desen numarası, kumaş cinsi ve kumaş miktarına
ilave olarak hangi boya grubuyla baskı yapılacağı ve hangi baskı
makinesinin kullanılacağı bilgisi verilir. Bu kart da işletmede
vardiya şefine ya da baskı makinesi ustasına gönderilir. Kumaş
refakat kartı, baskının tüm işlemleri bitirilip sevkiyat aşamasına
gelinceye kadar kumaşla beraber işletme içinde dolaşır. Reçete
kartı ise baskı işlemi bitip reçeteler kesinleşince baskı bölümüne,
ana karta işlemek için geri gönderilir.
6-PALASKA ÇALIŞMASI

İşletmeye verilen reçete kartı üzerindeki reçeteler, baskı

öncesi renk kontrolü için, boya mutfağında birer kg hazırlanır.
Palaska kalıbının üzerine tüm istenilen reçetelerdeki boyalar
dökülür. Palaska kalıbı sağ, sol yukarı ve aşağı aralarında 5’er cm
boşluklar bulunan 4x9 cm ebatında dikdörtgenler oluşur. Parça
baskı kalıbına çekilen palaska kalıbı üzerinde, her dikdörtgene ayrı
boya dökülerek, elle ragle kullanımıyla, basılacak kumaş parçasına
24
bırakılırken, istenilen rengin yakalanmadığı reçeteler üzerinde
boya oranlarıyla oynanarak iyileştirmeler yapılır. Bu değişiklikler,
reçete kartına işlenerek kart yeniden boya mutfağına teslim edilir.
Baskı aşamasına gelindiğinde, hazırlanacak boyalar değişiklikler
gözönüne alınarak hazırlanır.

BASKI VE PAT BOYALARI

1- Reaktif Baskı Pat ve Boyaları
2- Asit Baskı Pat ve Boyaları
3- Dispers Baskı Pat ve Boyaları
4- Ronjan Baskı Pat ve Boyaları
5- Pigment Baskı Pat ve Boyaları

1-Reaktif Baskı Pat ve Boyaları:

Selüloz, Rejenere Selüloz ve bunların karışımlarına uygulanır.
(Viskon, Pamuk, Süprem, Ribana, Pike, Popolin, Gabardin, Floş,
Modal)

25
2-Pigment Baskı Pat ve Boyaları:

Pigment Baskı Pat Reçetesi:

100 kg için:
Binder trn 17 30kg
Softal pp 10kg
Fixal pp 2 kg
Suprapol pp 1 kg
Liquid sl 4 kg

Pigment Baskı Patının Şişirilmesi: Pigment boyada baskı patı

şişirme işlemi yoktur. Tüm kimyasallar ve boya karıştırılır. Pat
yerine Binder, yumuşatıcı olarak Soft pp, fiksatör olarak Fixal pp,
kaynaştırıcı olarak Liquid sl, kıvamlaştırıcı olarak da Suprapol pp
kullanılır.

Hazırlanan boyaların bozulma süreleri: Her boya tipi hava ile

temas ettiğinde oksitlenme problemi yaşar. Bu problem de boyanın
nozulmasına neden olur. Boyaların gruplarına göre kullanılabilme
süreleri şöyledir:

Boya Grubu: Bozulma Süresi:

Pigment Boya 4 gün
Reaktif Boya 3 gün
Asit Boya 3 gün
Dispers Boya 3 gün
Ronjan Boya 2 gün
26
Pigment Ronjan Boya 1 gün

LABARATUVAR

Islatıcılar:

Kumaşa hidrofillik kazandırır. Bu kimyasal noniyonik ve

anyonik olarak ikiye ayrılır. Anyonik olanlar seri ıslatıcılar
denen ıslatıcı türüdür. Noniyonik ıslatıcılarsa genellikle
çektirme yöntemiyle boyamada tercih edilir. Halat
(çektirme) boyalarda tercih edilmesinin sebebi daha düşük
maliyette olması ve seri ıslatmaya ihtiyaç duyulmamasıdır.

Anyonik ıslatıcıların moleküler yapısı, noniyonik olan

ıslatıcılara göre daha düşük olduğundan , lifler arasına
nüfusu kolay olur ve ıslatma işleminin daha kısa sürede
gerçekleşmesini sağlar. Halat boyamada anyonik ıslatıcılar
özel durumlarda tercih edilir. Kullanılan boya büyük
moleküllüyse, örneğin turkuaz boyalarda olduğu gibi,
noniyonik safsızlıklar yaşanabileceğinden(boya çekmesi
gibi) bu istenmeyen görüntüyü engellemek için anyonik
ıslatıcılar kullanılır. Kullanılmadığı taktirde, boya çekmesi
sebebiyle noniyonik safsızlığı olan bölgede boya
yoğunlaşması olur. Bu da kumaş yüzeyinde, daha koyu
tonlu boya noktaları halinde görülür.

Yağ Sökücüler:

Özellikle örme aşamasında , örme makinelerinden kumaş

üzerine bulaşan yağları temizlemek için kullanılır. Bu tür
kimyasallar, yağ moleküllerini çözüp yağ asitlerine
dönüştürerek onları kumaş yüzeyinden ayırır. Banyo

27
içerisindeki yağ sökücü oranı yağ sökücünün teknik
kapasitesine ve kumaştaki yağ oranına gore değişir.

Kırık Önleyiciler: Kumaşta kırık oluşumunu önlemek

amacıyla kullanılır. Iki tür kırık önleyici vardır:

• Yağ kökenli kırık önleyiciler

• Polimer yapılı kırık önleyiciler
Yağ kökenli kırık önleyiciler kumaş lifleri arasına
yerleşerek ısıyla şişer ve liflerin de kendiyle beraber
şişmesini sağlar. Bu sayed kırık oluşumunu önler.
Polimer yapılı kırık önleyiciler, kumaş yüzeyini
kayganlaştırarak, makinenin metal aksamlarında ve
kumaşın kendi içindeki sürtünmelerinde oluşabilecek
kırılmaları önler.

İyon Tutucu: Kumaştan ve sudan gelen metalleri( Demir,

Mangan, Magnezyum, Bakır…) tutmak için kullanılır. İyon
tutucularda aranan en önemli özellik, Fe+2 ve Fe+3
iyonlarını maksimum düzeyde tutabilme yeteneğidir.
Demir, kumaş üzerinde lifleri kopararak minik delikler
oluşturur. Diğer metallerse boya ve ekolojik olarak
istenmemesi sebebiyle iyon tutucu tarafından tutulur.

Hidrojen Peroksit: Kumaş üzerinde bit olarak anılan

safsızlıkları okside ederek parçalar ve kumaşı ağartır.
Oranı, kumaş üzerindeki safsızlıkların miktarına ve istenen
beyzalığa gore değişir.

Alkali(Soda – Kostik): Kumaşın ağartma işleminde

kullanılır. Alkali, yani bazik ortamda, hidrojen peroksit ve
yağ sökücünün verimliliği artar. Soda zayıf alkali, kostik
kuvvetli alkalidir. Viskon ve floş gibi rejenere
selülozlarda(kansim elyaflarda) kumaşın zarar görmemesi
için daha zayıf alkaliler tercih edilir.
28
Stabilizatör: Hidrojen peroksidi stabilize ederse kumaş
üzerindeki oksidasyonunu yavaşlatır.

Katalaz enzimi: Kumaş üzerinde kalan hidrojen

peroksidi gidermek için kullanılır. Hidrojen peroksit
kuvvetli yükseltgen olduğu için kumaş üzerinde kalırsa,
kasar sonrası yapılacak baskı ya da boyada, boya
veriminin düşmesine neden olur.

Anti Peeling Enzimi: Kumaş yüzeyindeki, elyaftan gelen

tüycükleri kesmek için kullanılır. Kumaş çok tüylü kalırsa,
baskı sonrası yıkanıp solmuş gibi gözüken bir görüntü alır.

BASKI MAKİNELERİ

1- Filmdruck Baskı Makinesi

29
Caan Tekstilin Baskı Makine alanı içerisinde 1 adet Buser
marka filmdruck baskı makinesi bulunur. Filmdruck baskı
makinesi, girişte silindirleri, makine boyunca hareketli blanket
ve blanket sonundaki kurutma bölümünden oluşur. Saatte
ortalama 350-400 m baskı yapar. Makine girişinde 3 adet
kumaş silindiri bulunur. Kumaş blankete yapıştırılmadan
önce bu 3 silindirden de geçmek zorundadır. Kumaşın ilk
atıldığı silindir kumaş düzgünlüğünü sağlamak için kullanılır.
Ikinci silindir kumaşın tam olarak açılmasını sağlayan açıcı
silindirdir. Son silindir ise kumaşın blanket üzerine
yapışmasını sağlayan yapışturma silindiridir.

Blanket: uzunluğu 66,60 m, eni 2.5 m boyutunda hareketli

yüzeydir. Makine üzerinde ve makine altında kesintisiz olarak
döner. Yüzeyi yapışkan bir malzemeyle kaplı yapışkan
blanket, kumaşı girişten kurutmaya kadar makine üzerinde
ilerletir. Raglenin gidiş-geliş hareketi sırasındabaskı işlemi
boyunca durmaksızın döner. Makinenin enine doğru her iki
kenarda sıralanmış kelepçelerle giriş doğrultusu
sabitlenmiştir. Bu sayede baskı yapılırken blanketle beraber
kumaşın kayması önlenir. Blanket üzerinde, blankete
sabitlenmiş, makinenin kenar metal aksamlarına tutunan
kalıp yuvaları bulunur. Baskı esnasında kalıp yuvalarına

30
takılmış olan kalıplar, baskı için durmuş blanket üzerine
inerek raglenin hareketinin başlamasını sağlar.

Kurutma: baskı makinesinin çıkış kısmında bulunan

kurutmanın kumaş kapasitesi 18 m dir. Kurutmada kumaşın
baskılı alandaki boya yaşlığını azaltarak, birbirine değme
durumunda boyanın kumaşın herhangi bir yerine
bulaşmasını, stampa yapmasını önlemektedir. Kurutmadan
çıkan kumaş arabaya aktarılarak fikseye gönderilir.

Raport ayarları: desenin raport ayarı, müşterinin talep ettiği

doğrultuda belirlenir. Makine raportlarını bilgisayarda
otomatik olarak ayarlar. Filmdruck baskı makinesinde
minimum rapor ölçüsü 50 cm, maksimum 3 m dir.

31
Ragle çeşitleri: Ragle boyutuna göre ragle isimleri belirlenir.
Ragle sabit, yuvalı bir metal aksam ve bu yuvaya yerleştirilen
ragle lastiğinden oluşur. Kalıbın bir ucundan diğer ucuna
boyayı çekerek ragle taşıyıcı zincirleri üzerinden gidip gelme
hareketi yapar. Bu hareket sırasında boyayı kalıp yüzeyine
sıyırarak kumaşa geçmesini sağlar.

Pres sistemi: Pres ayarı, ragle lastiğinin kalıba uyguladığı

basıncın oranıdır. 0-5-10-15-20 ve 25 lik pres ayarları
desene ve kumaş cinsine göre seçilir. Tramlı desenlerde ve
ince kumaşlarda pres ayarı düşük tutulurken, lap desenlerde
ve kalın kumaşlarda pres ayarı yükseltilir. Pres ayarı
yükseldikçe, raglenin kalıp üzerine uyguladığı basınç
artacağından, boyanın geçişi de artar.

Blanket temizliği: makine üzerinden ilerleyen blanket, makine

altına indiğinde yıkama fırçaları ve plastik bıçağı tarafından
temizlenir. Bu işlem baskı süresince devam eder.

2-Rotasyon Baskı Makinesi

Caan Tekstilin Baskı makine alanı içerisinde 1 adet 16 renkli

Buser marka rotasyon baskı makinesi bulunur. Rotasyon
baskı makinesi girişte, kumaş silindirleri, makine boyunca
hareketli blanket ve blanket sonundaki kurutma bölümünden
oluşur. Saatte ortalama 1000-1200 m baskı yapar.

Kumaş silindirleri: makine girişinde 3 adet makine silindiri

bulunur.

• Kumaş silindiri
• Açıcı silindir
• Yapıştırma silindiri

Silindirlerin amaç ve özellikleri filmdruck baskı makinesiyle

aynıdır.
32
Blanket: Uzunluğu 22 m, eni 2 m boyutlarında hareketli
yüzeydir. Makine boyunca, makine üzerinden ve makine
altından kesintisiz olarak döner. Yapışkan yüzeyi, kauçuk
blanket kumaşı makine boyunca taşır. Baskı işlemi
sırasında dönüş hareketine hiç ara vermez. Makine enine
doğru her iki kenarda sıralanmış kelepçelerle gidiş
doğrultusu sabitlenmiştir. Bu sayede baskı yapılırken
blanketle beraber, kumaşın kayması önlenir. Blanket
üzerinde, blankete sabitlenmiş makineni metal aksamına
bağlı kalıp başlıkları bulunur. Baskı esnasında kalıp
başlıklarına her iki ucundan takılmış olan silindir şablonlar,
blanket üzerine inerek silindir içindeki sabit raglenin döner
silindiri sıyırmasıyla baskı işlemini sağlar.

Kurutma: Baskı makinesinin çıkış kısmında bulunan

kurutmanın kumaş kapasitesi 28 m dir. Kurutmanın amacı
filmdruck baskı makinesiyle aynıdır.

Raport ayarları: Desenin raport ayarları silindir şablonun

çapına göre belirlenir.

Ragle çeşitleri: filmdruck makinesinin tersine sabit

pozisyonlu rotasyon raglelerinde bıçaklı sistem kullanılır.
Ucu plastik ya da çelik olabilen ragleler, et kalınlığına göre
33 lük, 35 lik ve 40 lık ragle olarak isimlendirilirler. Tramlı
desenlerde plastik ragle, lap desenlerde çelik ragle
kullanılır.

33
 Pres sistemi: 3 çeşit pres sistemi vardır.

• Pres ayarı
• Yükseklik ayarı
• Hava yastığı ayarı

Pres ayarı raglenin şablon ile olan açısını anlatır. 0’dan 20’ye
kadar numaralandırılır. Raglenin dik konumunda pres ayarı 20’dir.
Hassas desenlerde ve ince kumaşlarda pres ayarı düşük
tutulurken lap desenlerde ve kalın kumaşlarda pres ayarı
yükseltilir. Yükseklik ayarı raglenin şablon üzerine yaptığı basınç
ayarıdır. 0-10 rakamları arasında değişir. Basınç ters orantılı
olarak, 0 konumunda en yüksek değerindedir. Hava yastığı ayarı
blanketin şablon üzerine uyguladığı basınçtır. Blanket yüzeyi,
altındaki hava yastıkları 120-200 değeri arasında ayarlanır. Kalın
kumaşlarda ve lap desenlerde hava yastıklarının şişkinliği
arttırılırken, ince kumaşlarda ve tramlı desenlerde hava
yastıklarının şişkinliği azalır.

Blanket temizliği: Filmdruck baskı makinesiyle aynıdır. Yıkama

fırçaları ve plastik sıyırma bıçağıyla temizlenir.

3- Parça Baskı Makinesi

34
Kaan Tekstilin Baskı makine alanı içerisinde 1 adet 10 renkli
MHM marka parça baskı makinesi bulunur. Parça baskı
makinesi sabit orta etrafında dönen 10 adet birbirine
bağımsız 70x100 boyutlarında dikdörtgen tablolarından
oluşur. Parça baskı makinesinin yanında 1,5 m ye 5,5 m
ebatlarında parça baskı fikse makinesi bulunur. Saatte
ortalama 100-1500 adet baskı yapar.

Tablalar: kumaşın sabit orta aksamı etrafında dönen 10 adet

tablası bulunur. Blanketteki yapıştırma işlemini karşılamak
için, baskı öncesi tabla yüzeyine spreyle yapıştırıcı sürülür.

Desen ayarları: tablalar üzerinde asılı bulunan ve tablalarla

sabitlenmemiş olan kalıp yuvalarına takılan kalıp, kalıp
yuvası üzerindeki ileri-geri ve aşağı-yukarı yön tuşlu
düğmelerle müdahale edilerek desen ayarı yapılır.

Ragle çeşitleri: ragle çeşitleri, ragle boylarına göre 40’lık,

55’lik ve 70’lik olarak isimlendirilir.

Pres Sistemi: ragle yuvası üzerindeki vidalı düğmenin sağa

veya sola çevrilerek vida sistemini yukarı veya aşağı
hareketlendirmesiyle pres ayarı yapılır. Yukarı
hareketlendiğinde raglenin kalıp üzerindeki basıncı
azaltılmış, aşağı doğru hareketlendiğinde ise çoğaltılmış olur.

Blanket temizliği: Bası sonrası tabla üzerinde kalan kumaş

havı ve boya kalıntıları tiner ve temiz bir bez yardımıyla
35
 silinir. Yeterli gelmiyorsa spatula yardımıyla sıyırarak
temizlenir.

4- Inkjet Baskı Makinesi

Caan Tektilin Baskı makine alanı içerisinde 1 adet sınırsız renkli
Mimaki marka inkjet baskı makinesi bulunur. Inkjet baskı makinesi
kumaşın direct üzerine yapıştırıldığı 1,5 m ye 3 m boyutlarındaki
blanket, blanket çıkışında blanket altına gelecek bir kurutma ve
kurutma önüne yerleştirilmiş top sarma silindirinden oluşur. Inkjet
makinesi sisteminde kalıp çalışması yoktur. Blanket makinesi
üzerine yerleştirilmiş sabit metal aksam üzerinde, blanket eninde
gidip gelen, boya püskürtülen kafalar yardımıyla printer sisteminde
baskı yapılır. Yalnız asit ve reaktif boya grubuyla baskı yapabilen
inkjet makinesi, saatte 5 m baskı yapabilen bir numune baskı
makinesidir. Inkjet makinesinin girişinin her iki yanında birinde asit
diğerinde reaktif boyalar bulunan 2 boya kutusu bulunur. Bu
kutular içinde, boya sıcaklıklarını sabitlemek amacıyla, sabit bir
seviyede su bulundurulur. Asit ve raktif boya kutuları, içerisinde
hava ve su almayacak şekilde kapatılmış 1’er kg lık plastik
şişelerde su içinde yüzer konumda yer alır. Plastik şişelerin ağız
kısmından çıkan plastik borular, blanket üzerindeki kafanın boya
filtrelerine, her bir boya filtresine gelecek şekilde bağlanır. Iki kafalı
inkjet baskı makinesi aynı anda bir kafadan asit, diğer kafadan da
reaktif boya olmak üzere hazırda bekletilir. Makine, baskı
sırasında, pantone kataloğundan verilmiş renk numarasına göre
boya karışımını kendi hazırlayıp kumaş üzerine püskürtür. Desen
dairesinde çalışılmış desen bilgisayar ortamında inkjet makinesine
aktarılır. Istenilen renkler pantone kataloğundan belirlenip renk
numaraları bilgisayara girilir ve baskı işlemi başlamış olur.

NUMUNE İŞLEMİ VE RENK OKEYİ

36
Baskı programına alınıp makineye takılan desenin okeyi
verilmeden önce, tüm işletme basamaklarından, kısa metrajlı
geçilerek renk ve desen kontrolü yapılır. Bu işleme numune işlemi
adı verilir.

1-Filmdruck Baskı Makinesinde Numune İşlemi

Baskı için işletmeye verilmiş olan kumaş takip kartındaki parti

kumaş numarasına göre baskısı yapılacak kumaş makine önüne
alınır. Blanket üzerindeki kalıp yuvalarına takılmış olan kalıpların
önüne de renk kartlarında belirtilen reçetelere göre hazırlanmış
boyalar yerleştirilir. Baskı yapılacak kumaştan 3-6 m kesilerek
numune işlemini başlatmak için makine girişindeki silindirlerden
geçirilerek blankete yapıştırılır. Kalıplar blanket üzerinde istenilen
raport ölçüsünde otomatik olarak sıralanmıştır. Sıralama sırasında
koyu renkler başta alınmak üzere, en açık renge doğru gidilir. Kalıp
üzerinde ragleler yerleştirildikten sonra, büyük bidonlar içerisinde
hazırlanmış olan boyadan, maşrapa yardımıyla alınan boya ragle
önüne dökülür ve makine çalıştırılır. Blanket üzerindeki kumaş ilk
kalıbın altına geldiğinde blanket durur ve raglenin ileri-geri
hareketiyle sıyrılan boya kumaşa geçirilir. Bu işlem her renk için
uygulandıktan sonra kumaş kurutmaya gider. Kurutma sonrası
fikseye gönderilir.

1- Rotasyon Baskı Makinesinde Numune İşlemi

Parti numarasına göre makine önüne alınan kumaştan 3-6 m
kesilerek numune işlemini başlatmak için, makine girişindeki
silindirlerden geçirilip blankete yapıştırılır. Şablonların önüne
getirilmiş olan boyalar pompa motorlarıyla otomatik olarak silindir
şablonların içine çektirilir. Silindir şablon içindeki ragle sabit,
silindir, döner hareketlidir. Kumaşın altına geldiği şablon blanket
üzerine indirilerek baskı işlemi başlatılır. Kurutma çıkışı, numune
fikseye gönderilir.

2- Parça Baskı Makinesinde Numune İşlemi

Kasalar içerisinde parça kesilmiş olarak gelen mallardan bir
tane alınarak, yapıştırıcı sprey sıkılmış tablalardan biri üzerine
yapıştırılır. Her renk ayrı ayrı tabla üzerine inen kalıplarla raglenin
37
ileri-geri hareketiyle kumaşa geçirilir. Tüm renkler basıldıktan
sonra tabla üzerinden çekilip alınan kumaş parça, fiksesine
gönderilir. Fikse işlemi seçilen baskı makinesine göre değil
kullanılan boya grubuna göre değişir. Amaç bol buharla, baskılı
alanlardaki boya ve patı doyurup, lifler arasına geçerek fikse
olmasını sağlamaktır. Bu asit, reaktif ve dispers boyalar için
geçerlidir. Pigment boyalarda ise yüksek sıcaklıkta liflerin açılıp
boyanın lifler arasına girmesini sağlayarak boyayı fikseler.
Boya grubuna göre fikse değerleri :

BOYA GRUBU ISI DEĞERLERİ ÇIKIŞ SÜRESİ

Asit boya 105 C 30dk
Reaktif Boya 105 C 12-19 dk
Ronjan Boya 105 C 12-15 dk
Dispers Boya 180 C 8-9 dk
Pigment Boya 155 C 5 dk
(Parça Baskıda)
Pigment Boya 170 C 1 dk

Numune işleminden gelen kumaş, fikse içerisinde dönen 600 m lik

kılavuz dokuma kumaşın ucuna, overlook makinesiyle dikilir ve
makineye girer, makine boyunca devam eden zincirlere takılı
kumaş, sopalar üzerinde ilerleyerek fikse makinesinden çıkar.
Fikse işlemi bitten kumaş yıkama işlemine tabi tutulur.

Yıkama İşlemleri: yıkama işlemi asit dispers, ronjan boyalar ile

basılmış kumaşlara uygulanır. Pigment baskı işlemi sonrasında
yıkama işlemi yoktur.

38