Soru-1) Eğimi 12°, uzunluğu 150 m olan desandre ye bant konveyör kurularak

bununla saatte 300 ton tüvönan taş kömürü taşınacaktır. Bant konveyörü
boyutlandırınız.

Kabuller: Bant hızı : 1,5 m/s

Kömür yoğunluğu : 0,9 ton/m3
Kömür parça boyutu : Elenmemiş, max 30 cm

Gerekli olan net taşıma alanı:

Qh 300
A= = = 0,062 m 2
3600 ⋅ v ⋅ ρ 3600 ⋅ 1,5 ⋅ 0,9

Çalışma ve yükleme şartlarının zor olduğu yer altı bantlarında teorik taşıma alanının
ancak % 75’ inden yararlanılabilir. Ayrıca, eğimi 12° olan yolda kesit daralması
nedeniyle yatay bantlar için belirlenen teorik alanın % 93 ‘ünden kullanılabilir. Bunlar
dikkate alındığında seçilecek bantın brüt taşıma alanı:

0,062
A= = 0,088 m 2
0,93 ⋅ 0,75

DIN 22101 ‘e göre 1000 mm genişliğindeki bant 25° tekneleşme açısı ile yukarıda
hesaplanan brüt taşıma alanını sağlamaktadır.

DIN 22101 ‘e göre ayrıca; 1000 mm ‘lik bant ile parça büyüklüğü 40 cm olan
elenmemiş malzeme taşınabilir. Dolayısıyla parça büyüklüğü açısından da
belirlenen bant genişliği uygundur.

Ders notlarındaki ilgili çizelgeye göre; kömür için üst kaplama kalınlığı 4 mm, alt
kaplama kalınlığı 2 mm olarak seçilmiştir.

Hesapları yürütebilmek için bant kalitesi ve tabaka sayısının bilinmesi gerekir. Bu

safhada bu bilgiye sahip değiliz. Dolayısıyla şimdilik kabuller yapmak ve daha
sonra bu kabulümüzü kontrol ederek hesaplarımızı yenilemek durumundayız.
Hesaplarda şimdilik ders notlarımızda verilmiş olan bant kataloğundaki 5 tabakalı
RP200 bantı verilerinden yararlanacağız. Bu bantın birim ağırlığı 15 kp/m2 dir.

Ders notlarımızdaki rulolara ait çizelgeden 1000 mm genişliğindeki bantlar için

çapı 133 mm olan ruloların uygun olacağı anlaşılmaktadır. Bu çaptaki üst rulo
takımının ağırlığı 23,5 kp, alt rulo takımının ağırlığı ise 17,5 kp ‘tur.

Rulolar arası mesafe notlarımızdaki çizelgeden üst rulolar için 130 cm, alt rulolar
için 260 cm alınacaktır.

Tambur çapı Dmin = m ⋅ z = 125 ⋅ 5 = 625 mm ; tambur genişliği ise bant

genişliğinden 10 – 20 cm daha geniş olarak alınırsa 1200 mm olarak seçilebilir.
Şimdilik tamburun çıplak yani kaplamasız olması öngörülebilir.
Birim ağırlıkların hesabı:

q m hesabı:

Qh 300
qm = = = 55,56 kp
3,6 ⋅ v 3,6 ⋅ 1,5

q b hesabı:
Şimdilik seçilen 5 tabakalı RP200 bantının birim ağırlığı 15 kp/m2 dir. Bir metre bant
ağırlığını bulmak için bu değerin bant genişliği ile çarpılması gerekir.

kp kp
q b = 15 ⋅ 1 m = 15
m2 m

qR

Bir rulo takımının ağırlığını rulolar arası mesafeye bölerek ruloların birim ağırlıkları
hesaplanır.

23,5 kp kp
q R -üst = = 18,08
1,3 m

17,5 kp kp
q R -alt = = 6,73
2,6 m m

Bant uzunluğu 150 m olduğunda C katsayısı yer altı bantları için notlardaki
çizelgeden 2,2 olarak alınmıştır. Rulo yatağındaki sürtünme katsayısı 0,02 olarak
alınacaktır.

F Çekme kuvveti hesabı:

F = C ⋅ µ ⋅ l ⋅ [(q m + 2 ⋅ q b ) ⋅ cos α + q R - üst + q R − alt ] + l ⋅ sin α ⋅ q m

F = 2,2 ⋅ 0,02 ⋅ 150 ⋅ [(55,56 + 2 ⋅ 15,0 ) ⋅ cos 12 + 18,08 + 6,73] + 150 ⋅ sin 12 ⋅ 55,56

F = 2449 kp
 Motor gücü hesabı:

F ⋅v 2449 ⋅ 1,5
P = = = 38 kW
102 ⋅ η 102 ⋅ 0,96

Gerdirme Kuvveti hesabı:

Bant konveyörün tahrik tamburuna ağırlık asılarak gerdirildiği, sarılma açısının 180°
olduğu ve tamburla bant arasındaki sürtünme katsayısının 0,2 olduğu kabul edilmiştir.

µ ⋅α 0, 2⋅3,14
G
e = 2,718 = 1,874

µ ⋅α
G
e +1 1,874 + 1
F = k⋅F ⋅ µ ⋅α
= 1,3 ⋅ 2449 ⋅
G G 1,874 − 1
e −1

F = 10469 kp
G

Bant mukavemet hesabı:

Bant malzemesi, geometrik sarılma açısı ile F çekme kuvveti üretilirken, banttaki
maksimum gerilme kuvvetini belli bir emniyet katsayısıyla taşıyacak mukavemete
sahip olmalıdır. Meyil yukarı çalışan bant konveyörde maksimum gerilme kuvveti
tahrik tamburunun girişindeki F1 gerilme kuvvetidir. Bu kuvveti, F çekme kuvveti ve
geometrik sarılma açısı ile hesaplayacak olursa;

µ ⋅α
G
e 1,874
(F ) =F⋅ µ ⋅α
= 2449 ⋅ = 5251 kp
1 k =1
e G
−1 1,874 − 1

Yapay elyaflı bantlarda birim mukavemet değeri,

ζ ⋅ (F ) 9,8 ⋅ 5251 kp
1 k =1
σ = = = 129
(z - 1) ⋅ B (5 − 1) ⋅ 100 cm ⋅ tabaka

Bu durumda yapay elyaflı RP160 bantı yeterli olacaktır. Problemin başında RP200
bantı birim ağırlığı hesaplar için esas alınmıştı. Şimdi tüm hesabın RP160 verileri ile
yenilenmesi gerekir.
Soru - 2 Bant alt koluna 3,2 ton'luk beton blok F1
asılarak gerdirilmiş olan bir bant taşıyıcı F
=1900 kp 'luk çekme kuvveti uyguluyor.
Tambur ile bant arasındaki sürtünme
katsayısı µ = 0,2 ise fiili sarılma açısı F F2
(tambur üzerindeki sürtünme bölgesini
gören merkez açı) ne kadardır. F2 F2

FG
* Daima sabit kalan büyüklük F2 veya FG dir

FG 3200
2 ⋅ F2 = FG ⇒ F2 = = = 1600 kp
2 2

F1 = F + F2 = 1900 + 1600 = 3500 kp

F1 3500
= e µ ⋅α F = = 2,1875
F2 1600

α
0,2⋅ F ⋅π
e 180
= 2,1875

αF
0,2 ⋅ ⋅ 3,14 = ln 2,1875 ⇒ α F = 224 O
180

Soru - 3 Tahrik tamburuna 3,2 ton'luk beton blok

asılarak gerdirilmiş olan bir bant taşıyıcı F
F1
=1900 kp 'luk çekme kuvveti uyguluyor.
FG
Tambur ile bant arasındaki sürtünme
katsayısı µ = 0,2 ise fiili sarılma açısı F F2
(tambur üzerindeki sürtünme bölgesini FG
gören merkez açı) ne kadardır.

Daima sabit kalan değer FG 'dir.

F +F =F ⇒ F + F = 3200
1 2 G 1 2
F = 2550 kp , F = 650 kp
1 2
F −F =F ⇒ F − F = 1900
1 2 1 2
 F µ ⋅α 2500 Bir önceki problemde α = 224 <
1 F
=e = = 3,923 230° olduğu için tek tahrik
F 650
2 tamburu yeterli olurken bu
problemde çift tahrik tamburu
α gerekli olmaktadır.
0, 2⋅ ⋅π
180 o
e = 3,923 ⇒ α = 392
F

Soru - 4 Bant alt koluna 3,2 ton'luk beton blok asılarak gerdirilmiş olan bir bant taşıyıcı F
=1900 kp 'luk çekme kuvveti uyguluyor. Bantın tahrik tamburuna sarılma açısı
360° , tambur ile bant arasındaki sürtünme katsayısı µ = 0,2 ise bantın kaymaya
karşı emniyet katsayısı ne kadardır.

F 3200
G
F = = = 1600 kp (Daima sabit kalan değer)
2 2 2
360
µ ⋅α 0,2⋅ ⋅π
G 180
e =e = 3,5136

F µ ⋅α µ ⋅α
1−Max G G
=e ⇒ F = F ⋅e
F 1−Max 2
2

F = 1600 ⋅ 3,5136 = 5621,7 kp

1−Max

F =F − F = 5621,7 − 1600 = 4021,7 kp

Max 1−Max 2

F 4021,7
Max
k= = = 2,12 > 1 Kaymaya karşı emniyetli
F 1900

Soru - 5 Tahrik tamburuna 3,2 ton'luk beton blok asılarak gerdirilmiş olan bir bant taşıyıcı F
=1900 kp 'luk çekme kuvveti uyguluyor. Bantın tahrik tamburuna sarılma açısı
360° , tambur ile bant arasındaki sürtünme katsayısı µ = 0,2 ise bantın kaymaya
karşı emniyet katsayısı ne kadardır.

Daima sabit kalan değer FG 'dir. Buna göre;

 µ ⋅α
G
e −1 3,5136 − 1
F =F ⋅ µ ⋅α
= 3200 ⋅ = 1782 kp
max G G 3,5136 + 1
e +1

F 1782
max
k= = = 0,94 < 1 olduğu için bant tambur üzerinde kayar.
F 1900

Soru - 6 Bir bant taşıyıcının motor gücü 40 kW, hızı 4 m/s 'dir. Bu bant taşıyıcı tahrik
tanburuna 3 ton'luk kütle asılarak gerdirilmiştir. Bantın tambura sarılma açısı 180°
ve tamburla bant arasındaki sürtünme katsayısı 0,2 dir.
a) Taşıyıcı kaymaya karşı yeterli güvenliğe sahipmidir.
b) Gerdirme kuvveti değiştirilmeden kaymaya karşı yeterli güvenlik nasıl
sağlanabilir.
Motorun uygulayacağı kuvvet;

F ⋅v 102 ⋅ P ⋅ η 102 ⋅ 40 ⋅ 0.97

P= ⇒ F= = = 989,4 kp
102 ⋅ η v 4

µ ⋅α
G
Mevcut sarılma açısı ile, e = 1,874

Kayma sınırında emniyet katsayısı :

µ ⋅α
G
e +1 2,874
F = F ⋅k ⋅ µ ⋅α
⇒ 3000 = 989,4 ⋅ k ⋅ ⇒ k = 0,92 < 1,3 yeterli değil
G G 0,874
e −1

µ ⋅α µ ⋅α
G G
e +1 e +1 µ ⋅α
G
F = F ⋅k ⋅ µ ⋅α
⇒ 3000 = 989,4 ⋅ 1,3 ⋅ µ ⋅α
⇒ e = 2,332
G G G
e −1 e −1

ln2,332
Yeni sarılma açısı : µ ⋅ α = ln 2,332 α = = 4,235 radyan = 243°
0,2

Soru - 7 Kopma mukavemeti 120 kp/cm⋅tabaka olan 80 cm genişliğindeki 5 tabakalı yapay

elyaflı bantın mukavemet değerine uygun olarak boyutlandırılacak bant
taşıyıcının;
a) Bant hızı 2,5 m/s olacak ise motor gücü,
b) Gerdirme amacıyla bant alt koluna asılacak ağırlık ne kadar olmalıdır.
Geometrik sarılma açısı 210° dir.
 120 ⋅ 80 ⋅ (5 − 1)
(F ) ⋅ ζ = σ ⋅ B ⋅ ( z − 1) ⇒ (F ) = = 3918 kp
1 k =1 1 k =1 9,8

210
µ ⋅α 0,2⋅ ⋅π
G 180
e =e = 2,081

µ ⋅α
G
e −1 2,081 − 1
F = (F ) ⋅ µ ⋅α
⇒ F = 3918 ⋅ = 2035 kp
1 k =1
e G 2,081

Motor Gücü :

F ⋅v 2035 ⋅ 2,5
P= = = 50 kW
102 ⋅ η 102 ⋅ 0,98

Gerdirme kuvveti :

F  µ ⋅α 
F ⋅k = ⋅  e G − 1
GR
2  

F
2035 ⋅1,3 = GR
⋅ ( 2,081 − 1) ⇒ F = 4895 kp
2 GR

Soru - 8 Bir bant taşıyıcıyı 2 m/s hızla hareket ettirebilmek için gereken çekme kuvveti
3750 kp 'dur. Bant taşıyıcı baştan çift tahrik tamburuna sahiptir. Bantın birinci
tambura sarılma açısı 180°, aralarındaki sürtünme katsayısı 0,25; ikinci tambura
sarılma açısı 210° , aralarındaki sürtünme katsayısı 0,35 tir. Her iki tambura
bağlanacak motorların güçleri ne kadar olmalıdır.

180 210
0,25⋅ ⋅π 0,35⋅ ⋅π
µ 1⋅α 1 µ 2⋅α 2
e = e 180 = 2,193 e =e 180 = 3,607
 F1

Fx 1

2
F2
F µ1⋅α 1 µ 2⋅α 2
1
=e ⋅e = 2,193 ⋅ 3,607 = 7,91
F
2
F = 4292,7 F = 542,7
1 2
F − F = F = 3750 kp
1 2

F µ1⋅α 1
F 4292,7
1 1
=e ⇒ F = µ1⋅α 1
= = 1957,5 kp
F x
e 2,193
x

2335,2 ⋅ 2
F = F − F = 4292,7 − 1957,5 = 2335,2 ⇒ P = = 62,3 BG
A 1 x A 75

1414,8 ⋅ 2
F = F − F = 1957,5 − 542,7 = 1414,8 ⇒ P = = 37,7 BG
Y x 2 Y 75