TR21 Trakya Bolge Plani Taslagi 15 09 10

TR21 TRAKYA
BÖLGE PLANI TASLAĞI

2010-2013
EYLÜL 2010
EYLÜL 2010
TR21 TRAKYA
BÖLGE PLANI TASLAĞI
2010-2013
Eylül 2010
SUNUġ
TR21 Trakya Bölgesinin 2010-2013 planlama dönemi içerisinde iktisadi, sosyal ve kültürel
alanlarda gerçekleĢtireceği kalkınma stratejilerini ortaya koyan bir belge niteliğindeki bu
Plan, Bölgede yer alan kamu kesimi, özel sektör ve sivil toplum kuruluĢu temsilcilerinin
katılımı ile baĢta Dokuzuncu Kalkınma Planı olmak üzere ulusal strateji belgelerindeki
öncelikler göz önünde bulundurularak hazırlanmıĢtır.
TR21 Trakya Bölgesinde, Bölge planı hazırlama görevi 3194 sayılı Ġmar Kanunu‟nun ilgili
maddesi çerçevesinde, T.C BaĢbakanlık Devlet Planlama TeĢkilatı tarafından Trakya
Kalkınma Ajansı‟na verilmiĢtir. TR21 Trakya Bölge Planı Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ
illerinin kalkınma stratejileri dâhilindeki önceliklerini belirleyen bir çalıĢma niteliği
taĢımaktadır. Bu çalıĢma ile Bölge vizyonu, bir baĢka deyiĢle TR21 Trakya Bölgesinin
geleceğinin nasıl Ģekilleneceğine dair tasavvur ortaya konmaktadır.
Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerindeki kaynakların kalkınmaya ne Ģekilde hizmet

edeceği konusu, TR21 Trakya Bölge Planının odak noktasını oluĢturmaktadır. Planda,
bölgenin her kesiminden yerel aktörlerin görüĢleri doğrultusunda Bölge ihtiyaçlarının
tespiti ve bunlara yönelik çözümlerin geliĢtirilmesi ön planda tutulmuĢtur. Amaç,
ihtiyaçların yerel kaynaklarla, bölgeye özgü yerel çözüm teknikleri kullanılarak
karĢılanması ve bölgede sürdürülebilir bir kalkınmanın sağlanmasıdır.
Trakya Kalkınma Ajansı koordinasyonunda hazırlanan TR21 Trakya Bölge Planı, Bölge
aktörlerinin katılımının esas alındığı bir süreç neticesinde oluĢturulmuĢ olup, bölgesel
kalkınmada kılavuz iĢlevi görmesi hedeflenmektedir. Bu çalıĢmanın TR21 Trakya
Bölgesinin kalkınmasına ve ülke ekonomisine katkıda bulunması, çalıĢmada emeği geçen
tüm kesimlerin ortak temennisidir.
Üye BaĢkan Üye

Zübeyir KEMELEK Gökhan SÖZER Muammer MUġMAL
Tekirdağ Valisi Edirne Valisi Kırklareli Valisi
Üye Üye Üye

Adem DALGIÇ Hamdi SEDEFÇĠ Cavit ÇAĞLAYAN
Tekirdağ Bel. BĢk. Edirne Bel. BĢk. Kırklareli Bel. BĢk.
Üye Üye Üye

Münür KARAEVLĠ Tacittin ÇALIM Mehmet Tuna SOYKAN
Tekirdağ Ġl Gen. Mec. BĢk. Edirne Ġl Gen. Mec. BĢk. Kırklareli Ġl Gen. Mec. BĢk.
Üye Üye Üye

Mustafa YURDANUR Cemil GÜLER Ertuğrul Ziya ÇETĠNTAġ
Tekirdağ TSO BaĢkanı Edirne TSO BaĢkanı Kırklareli TSO BaĢkanı
YÖNETĠCĠ ÖZETĠ
Ġstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırmasına göre, TR21 Trakya Bölgesi Tekirdağ

(TR211), Edirne (TR212) ve Kırklareli (TR213) illerini kapsamaktadır. Bölgede toplam 83
belediye, 26 ilçe ve 678 köy bulunmaktadır. Yüzölçümü (göller hariç) 18.665 km2‟dir.
Nüfusu 2009 yılı itibariyle 1.511.952‟dir.
TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye‟nin Avrupa kıtası üzerindeki toprakların büyük bir
bölümünü oluĢturmaktadır. Bu özelliği ile Bölge, Türkiye‟nin Avrupa‟ya açılan kapısı
konumunda olup, Avrupa ile geliĢtirilecek sosyo-ekonomik iliĢki ve etkileĢimler için
uygun bir zemin sunmaktadır. Türkiye‟nin Avrupa‟ya eriĢimini sağlayan tüm karayolu
ağının ve son dönemde yapımı hız kazanan bazı enerji nakil hatlarının Bölgede yer alması,
TR21 Trakya Bölgesine stratejik bir önem kazandırmaktadır.
Demografik göstergeler bakımından, Türkiye toplam yüzölçümünün %2,4‟üne sahip olan

TR21 Trakya Bölgesinin Türkiye nüfusundan aldığı pay, 1965 yılında %2,7 iken 2009
yılında bu oran %2,1‟e düĢmüĢtür. Bölge, Türkiye geneline kıyasla daha düĢük nüfus
yoğunluğuna sahiptir. Bununla birlikte, sanayinin geliĢtiği bölgelerde ve Ergene havzasının
içinde nüfus yoğunluğu artarken, sanayinin görece daha az yoğun olduğu Batı ve Kuzey
bölgelerinde nüfus yoğunluğu düĢmektedir.
Bölgedeki iĢgücü arzının sanayinin talebinden daha az olması, diğer bölgelerden göç
alınmasına neden olmuĢtur. Sonuç olarak Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz gibi sanayi
bölgelerinde çeĢitli bölgelerden gelen farklı kültürlere sahip bir nüfus oluĢmuĢtur. GeliĢen
sanayinin yarattığı istihdamın neden olduğu göçler sonucunda, 1995-2000 döneminde
Tekirdağ ‰96,8‟lik bir oran ile Türkiye genelinde en yüksek net göç hızına sahip il
olmuĢtur.
Mevcut durum itibariyle, TR21 Trakya Bölgesi eğitim altyapısı açısından çeĢitli
yeterliliklere ve potansiyellere sahip bir bölge olarak karakterize edilebilir. Ancak, eğitim
altyapısının geliĢtirilmesi açısından, özellikle dezavantajlı grupların bu hizmetlere
eriĢiminin sağlanması, eğitimdeki donanım eksikliklerinin giderilmesi ve göçle gelen
nüfusun baskıladığı altyapı imkânlarının iyileĢtirilmesine yönelik tedbirlerin göz önünde
bulundurulması gerekmektedir.
TR21 Trakya Bölgesinin sağlık altyapısı, Bölge içinde homojen özellikler taĢımamaktadır.
Edirne ve Kırklareli illeri, sağlık altyapısına iliĢkin veriler açısından Türkiye
ortalamalarının üzerinde değerlere sahipken, Tekirdağ ilinin sağlık altyapısının
iyileĢtirilmesine yönelik adımlara ihtiyaç olduğu görülmektedir. Bununla birlikte,
dezavantajlı grupların sağlık hizmetlerine sürekli ve sorunsuz eriĢimi öncelik arz
etmektedir.
Ġstihdamın yapısı incelendiğinde, yakın dönemde Bölgede yapısal değiĢimlerin söz konusu
olduğu görülmektedir. TR21 Trakya Bölgesinde 2004 yılında tarımdaki istihdamın payı
TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 v

%34,2 iken 2008 yılında bu oran %20,2‟ye düĢmüĢtür. Ġstihdamda tarımın azalan payı
sanayi ve hizmet sektöründeki artıĢ ile karĢılanmıĢtır. ĠĢsizlik, ekonomik krizlere de bağlı
olarak TR21 Trakya Bölgesinin en önemli sorunlarından birini oluĢturmaktadır. Uzun
dönemli iĢsiz sayıları Türkiye için yıllar itibari ile azalma eğiliminde olmasına rağmen,
TR21 Trakya Bölgesi için istikrarlı bir Ģekilde artmaktadır. Bölgede, özellikle son üç yıl
içerisindeki iĢsizlik artıĢ hızı Türkiye ortalamasının üzerinde kalmıĢtır.
Sanayinin Bölge içinde Çorlu ve Çerkezköy‟den baĢlayıp Muratlı ve Lüleburgaz‟a kadar

uzanan D-100 Karayolu etrafında yoğunlaĢması ve bu belirtilen Bölge dıĢındaki yerlerde
tarımsal üretimin önemini koruyarak devam etmesi, bölgede ikili bir heterojen sosyo-
ekonomik yapının oluĢması ile sonuçlanmıĢtır.
Devlet Planlama TeĢkilatınca 2003 yılında yapılan “Ġllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik

GeliĢmiĢlik Sıralaması AraĢtırması”na göre TR21 Trakya Bölgesi 2. kademe geliĢmiĢlik
düzeyine sahip bir bölge konumundadır. Bir bölgenin rekabet avantajlarını belirleyen
unsurlar bağlamında TR21 Trakya Bölgesi; güçlü ulaĢım, enerji, haberleĢme ve lojistik
altyapıları açısından çeĢitli üstünlüklere sahip bulunmaktadır. Ancak sözü edilen altyapı
unsurları, Bölge genelinde homojen bir dağılım göstermemektedir. Bölgenin Ġstanbul
hinterlandı içerisinde kalan Çerkezköy, Çorlu, Lüleburgaz ilçeleri arasında kalan bölümü
sanayi için güçlü bir altyapı imkânı sunarken, Bölgenin Batı ve Kuzey aksı içerisinde yer
alan organize ve diğer sanayi alanlarının özellikle ulaĢım, enerji ve arıtma tesis altyapısı
yönünden geliĢtirilmeye ihtiyacı bulunmaktadır.
Bununla birlikte Bölge illerine tek tek bakıldığında, illerin rekabetçilik düzeyleri arasında
dikkate bir değer farklılık bulunmaktadır. Tekirdağ‟ın geliĢiminde sanayi yoğunlaĢmasının
belirleyici faktör olduğu görülürken; Edirne açısından -genel geliĢmiĢlik sıralamasında
göreli olarak üst sıralarda yer almasına rağmen- sanayi dıĢı sektörlerin daha belirleyici
olduğu görülmektedir.
Tekirdağ, ticaret ve üretim açısından önemli bir potansiyeli barındırmakla birlikte, beĢeri
sermaye alanında alt dilimlerde yer almaktadır. Öte yandan, TR21 Trakya Bölgesinde
Edirne ilinin beĢeri sermaye açısından göreli olarak daha iyi bir konumda olduğu
görülmektedir.
Bölge ekonomisi genel olarak analiz edildiğinde, 2006 yılında Bölgenin yarattığı gelirin
içinde tarımın payının %12.5, sanayinin payının %34 ve hizmet sektörünün payının ise
%53.5 olduğu görülmektedir. Tarımda ve sanayide Türkiye ortalamasının üzerinde
bulunan Bölge, hizmetler sektöründe %10 oranında altta yer almaktadır. Bölgede tarım
üretiminden elde edilen gelir, 2004-2006 dönemi arasında sabit kalırken sanayiden elde
edilen gelir %46 büyümüĢ, hizmet sektöründen elde edilen gelir ise %50 artıĢ göstermiĢtir.
Türkiye ekonomisinde ve dünyada yaĢanan ekonomik krizler -diğer bölgelerle

karĢılaĢtırıldığında- TR21 Trakya Bölgesini oldukça olumsuz yönde etkilemektedir.
TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 vi

Nitekim, son yaĢanan küresel kriz döneminde Bölgedeki iĢsizlik oranı ile kapanan iĢyeri
sayısındaki artıĢ Türkiye ortalamalarının üzerinde seyretmiĢtir.
Bununla birlikte, tarım ve hayvancılıktan elde edilen gelirlerin azalması, tarımsal

iĢgücünün özellikle genç çalıĢanların sayısındaki düĢüĢ, tarıma dayalı sanayinin hammadde
ihtiyaçlarının Bölge içindeki hammadde üretimi ile karĢılanamaması, Bölgenin yaĢadığı
bazı makroekonomik istikrarsızlıkların nedenleri arasında gösterilebilir.
Bölgedeki kamu yatırımlarının büyüklük ve yeterliliği incelendiğinde, Bölgenin milli

gelire yaptığı katkıya kıyasla yatırımlardan daha az yararlandığı müĢahede edilmektedir.
Özel yerli ve yabancı yatırımlar açısından ise, TR21 Trakya Bölgesi sahip olduğu coğrafi
konum ve Ġstanbul gibi bir dünya metropolü ve ticaret merkezine yakınlığı dolayısı ile
yatırımlar için bir cazibe merkezi konumundadır. Ancak, coğrafi ve lojistik üstünlüklere
sahip olunmasına rağmen, sosyal yapıdaki eksiklikler ve yatırım teĢviklerinden yeterince
yararlanamamak gibi unsurlar, Bölgenin çekebildiği yatırımları sınırlandırmaktadır. Bölge
genelinde özellikle tarıma dayalı sanayide yüksek bir yatırım potansiyeli dikkat çekmekte
olup, bunu sırasıyla konfeksiyon sektörü, makine sanayi ve elektrik-elektronik sektörü
takip etmektedir.
Bu doğrultuda, sanayi alanında tekstil, gıda ve deri iĢlemenin öne çıkan sektörler olduğu
söylenebilir. Ayrıca, tarım ve tarıma dayalı sanayi açısından da Bölge, doğal bir
kümelenmeye ev sahipliği yapmaktadır. Bölgenin önemli tarım ürünleri olan buğday,
ayçiçeği, çeltik ve süte karĢılık un ve unlu ürünler, yağ, pirinç ve süt ve süt ürünleri
sanayileri Bölgede geliĢmiĢtir.
TR21 Trakya Bölgesindeki iĢletme yapısı incelendiğinde ise, KOBĠ‟lerin rekabetçilik

güçlerinin yeterli düzeyde olmadığı görülmektedir. Bu noktada kurumsallaĢma, verimlilik
artıĢı ve inovasyon KOBĠ‟lerinin rekabet güçlerinin arttırılmasında önemli bir fırsat
sunmaktadır.
Bölge iĢletmelerinin (tarımsal ve endüstriyel) temel sorunlarından bir diğeri markalaĢma

eksikliğidir. ĠĢletmelerin ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet güçlerini arttırmalarını
sağlayacak en önemli tedbirlerden biri inovasyon faaliyetlerinin hız kazanması olacaktır.
Bölgede çevreye duyarlı, ileri teknoloji kullanan ve katma değeri yüksek üretim yapan bir
iĢletme yapısı öncelikli hedefleri teĢkil etmektedir.
TR21 Trakya Bölgesindeki tarımsal üretim incelendiğinde ise, Bölgenin gerek iklim ve
toprak koĢullarına gerekse sulama olanaklarının geliĢtirilmesine bağlı olarak, her tür
tarımsal faaliyete olanak tanıyabileceği görülmektedir. Mevcut durum itibariyle, TR21
Trakya Bölgesi ayçiçeği ve çeltikte ülke üretiminin yarısından fazlasını karĢılamaktadır.
Ayrıca, stratejik bir ürün olan buğday üretiminde de yüksek verimiyle dikkat çekmektedir.
Katma değeri yüksek ürünler ile üretim çeĢitliliğine gidilmesi, Bölge üreticisinin gelir
düzeyini iyileĢtirmede önemli bir potansiyel sunmaktadır.
TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 vii

TR21 Trakya Bölgesi, büyükbaĢ hayvancılıkta Türkiye açısından özel bir öneme sahiptir.
Bölgede yıllardır baĢarı ile uygulanan suni tohumlama sonucu, genotip özellikler açısından
büyükbaĢ hayvan varlığında önemli ilerlemeler sağlanmıĢ olup, kültür ve kültür melezi
hayvan varlığının toplam hayvan varlığına oranı çok yüksektir. Bu durumun sonucu olarak
Bölge, Türkiye‟nin damızlık ambarı olma özelliğine sahip bir bölge olarak
değerlendirilmektedir.
Bölgenin tarımsal üretim iĢletmeleri incelendiğinde, aile fertlerinin ücretsiz olarak istihdam
edildiği küçük, yarı-geçimlik ve bitkisel–hayvansal karıĢık üretim yapan aile iĢletmelerinin
baskın olduğu görülmektedir. Çok ve küçük parçalı tarım arazilerinde toprak iĢleme,
sulama ve diğer temel tarımsal uygulamalar yetersiz kalmakta ve bu durum özellikle kuru
tarım yapan Bölge üreticilerinin gelirlerinin düĢük olmasına neden olmaktadır. Bölgedeki
tarımsal kooperatif ve birliklerin sayısı oldukça yüksek olmakla birlikte, bu üretici
örgütlerinin iĢlevsel açıdan daha etkin hale gelebilmesi için kurumsallaĢma düzeylerinin
geliĢtirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır.
Ekonomik faaliyetlerin bir diğer alanı olan hizmetler sektörü açısından TR21 Trakya
Bölgesi önemli bir potansiyel sunmaktadır. Bölgenin özellikle turizm ve lojistik
sektörlerinde geliĢime çok açık olduğu müĢahede edilmektedir. ġöyle ki, TR21 Trakya
Bölgesi kültürel çeĢitliliği, tarihi zenginliği ve doğal güzellikleri ile kültür ve turizm
sahasında kültür turları, doğa sporları, deniz turizmi, agro-turizm ve benzeri aktivitelerin
yapılmasına uygun koĢullar sunmaktadır. Ayrıca, lojistik merkez olma potansiyeline
paralel olarak, TR21 Trakya Bölgesi farklı taĢıma modlarının kesiĢtiği bir geçiĢ bölgesi
hüviyetine sahiptir. Avrupa ve Ġstanbul‟a yakınlık, Bölgenin lojistik üs olarak hizmet
vermesini sağlayacak önemli avantajlar sunmaktadır.
TR21 Trakya Bölgesinde enerji kullanımındaki verimliliğin arttırılması ve yenilebilir

enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaĢtırılması önemli bir gereksinimdir. Yenilebilir
enerji kaynaklarından rüzgâr enerjisi potansiyeli oldukça yüksektir. Bölgenin yeraltı
zenginlikleri açısından ise linyit ve doğalgaz ön plana çıkmaktadır. Bölgede var olan
yüksek kaliteye sahip linyit rezervleri, enerji üretimine katkı sağlayabilecek niteliktedir.
Çevrenin ve doğal kaynakların korunması, TR21 Trakya Bölgesinin en önemli gündem

maddelerinden birini oluĢturmaktadır. 1980 sonrası plansız olarak yaĢanan sanayileĢme
çevresel sorunlarını ortaya çıkarmıĢ, mevcut durum itibariyle söz konusu yapı ekolojik
olarak sürdürülemez hale gelmiĢtir. TR21 Trakya Bölgesinde yaĢanan en önemli çevre
sorunları sırasıyla su kirliliği, hava kirliliği ve atık yönetimidir. Bu çerçevede kentlerin atık
su arıtma tesisi, katı atık depolama ve bertaraf tesisi gibi altyapı eksikliklerinin
giderilmesine; su kaynaklarını ekonomik kullanan, çevresel duyarlılığı yüksek
sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaĢtırılmasına; enerji konusunda ise bir yandan
enerji verimliliğinin arttırılarak enerji talebinin azaltılması diğer taraftan Bölgede
yenilebilir enerji kaynakları potansiyelini değerlendiren enerji üretim sistemlerinin
geliĢtirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır.
TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 viii

Sonuç olarak, gelecekte tarım ve sanayi sektörlerinin birbirlerini engelleyen değil,
tamamlayan bir iĢleyiĢe kavuĢturulması sonucunda TR21 Trakya Bölgesi, çevreye duyarlı
sürdürülebilir bir kalkınma süreci içine girecektir. Bunun yanı sıra Bölgedeki mevcut
potansiyelinin hareket geçirilmesi sonucu tarım ve sanayi ile birlikte Bölgenin geliĢim
lokomotiflerinden biri olarak turizm sektörü ön plana çıkmaktadır.
Bu öngörülerin gerçekleĢebilmesi için Bölgeye yönelik etkin ve uygulanabilir planların

hayata geçirilmesi gerekmektedir. Su kaynaklarının ilgili olan tüm aktörlerin eĢgüdümünde
etkin olarak yönetilmesi, bölgenin doğal hazinelerinden biri olan tarım arazileri ile sanayi,
konut ve turizme yönelik arazi kullanımlarının etkin ve birbirlerini tamamlayıcı bir Ģekilde
planlanması ve etkin tarımsal ürün planlamalarının hayata geçirilmesi, sürdürülebilir
kalkınma açısından öne çıkan gereksinimlerdir.
Mekânsal geliĢim senaryoları itibariyle, TR21 Trakya Bölgesinin Doğusu sanayi ve hizmet
alanları olarak değerlendirilebilecek iken, Batısı verimli tarım toprakları ile karakterize
edilebilir. Dolayısıyla, Bölgenin geleceğe dönük yapılanmasını; Kuzey ve Güneybatı
kısımlarında yer alan koruma alanları ve ortasındaki geliĢme alanları üzerine kurgulamak
mümkündür.
Tekirdağ, Kırklareli, Çorlu, Lüleburgaz ve KeĢan yerleĢmelerinin farklı kriterler baz

alınarak hizmet fonksiyonlarında ihtisaslaĢmaları önerilmektedir. Bununla birlikte,
Çerkezköy‟ün Bölgenin sanayi merkezi konumunda olması öngörülmektedir. Ayrıca,
Edirne baĢta olmak üzere Bölgenin doğal ve kültürel varlıkları açısından zengin olan
yerleĢim alanları turizm merkezleri olarak kurgulanmaktadır.
Yukarıda özetlenmeye çalıĢılan mevcut durum yapısına bağlı olarak, Bölge paydaĢları ile
yapılan odak grup toplantıları, yüz yüze görüĢmeler ve uygulanan anketler sonucunda
Bölge Planı Stratejisi dört temel eksen üzerinde oluĢturulmuĢtur. Bunlar; rekabet
gücünün arttırılması, Bölgenin yatırımlar için cazibe merkezi haline getirilmesi,
çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması ve beĢeri sermayenin geliĢtirilmesidir.
TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 ix

TR21 DÜZEY-2 TRAKYA BÖLGE PLANI (2010 – 2013)
ĠÇĠNDEKĠLER
SUNUġ ................................................................................................................................. iii

YÖNETĠCĠ ÖZETĠ ................................................................................................................ v
ĠÇĠNDEKĠLER ...................................................................................................................... 1
TABLOLAR .......................................................................................................................... 5
ġEKĠLLER ............................................................................................................................ 7
KISALTMALAR .................................................................................................................. 8
GĠRĠġ ................................................................................................................................... 10
1. PLANA GENEL BAKIġ ............................................................................................. 11
1.1. Vizyon ve Temel Ġlkeler ........................................................................................... 11
1.2. Amaç ve Kapsam ...................................................................................................... 11
1.3. Hazırlık Süreci ve Yöntem ....................................................................................... 12
1.4. Bölge Planının Hazırlanmasında Dikkate Alınan Belgeler ...................................... 14
2. MEVCUT DURUM ANALĠZĠ .................................................................................... 16
2.1. TR21 Trakya Bölgesinin Dünyadaki ve Türkiye‟deki Konumu .............................. 16
2.1.1. Bölgenin tanımlanması ......................................................................................... 16
2.1.2. KüreselleĢme ve TR21 Trakya Bölgesi ................................................................ 16
2.1.3. Bölge ekonomisinin genel yapısı .......................................................................... 17
2.1.4. Bölgedeki insan kaynakları ................................................................................... 19
2.1.5. Bölgedeki üretim teknolojisi ................................................................................. 20
2.1.6. Bölgede kurumsallaĢma yapısı ............................................................................. 21
2.1.7. Piyasalar ve bölgede pazarlama ............................................................................ 22
2.1.8. Bölgenin kalkınması ve inovasyon ....................................................................... 25
2.1.9. Bölgenin geleceğe yönelik projeksiyonu .............................................................. 26
2.2. Bölge Ekonomisinin Analizi .................................................................................... 29
2.2.1. Sektörel analizler .................................................................................................. 32
2.2.1.1. Sanayi sektörü ................................................................................................... 32
2.2.1.2. Tarım ve hayvancılık sektörü ............................................................................ 44
2.2.1.3. Hizmetler sektörü .............................................................................................. 53
2.2.1.4. Diğer sektörler ................................................................................................... 63
2.2.2. Bölgede yatırımlar ................................................................................................ 65
2.2.2.1. Kamu yatırımları ............................................................................................... 65
2.2.2.2. Özel sektör yatırımları ....................................................................................... 66
TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 1

2.2.2.3. Yatırım teĢvik belge sayı ve tutarları ................................................................ 66
2.2.2.4. Yabancı yatırımlar ............................................................................................. 67
2.2.2.5. Yatırım ortamı ................................................................................................... 67
2.2.3. GiriĢimcilik ve iĢ demografisi............................................................................... 70
2.2.3.1. Bölgede giriĢimciliğin durumu.......................................................................... 70
2.2.3.2. Proje geliĢtirme kapasitesi ve desteklerden yararlanma durumu ...................... 71
2.2.3.3. Kurulan ve kapanan Ģirket sayıları .................................................................... 72
2.2.3.4. ĠĢgücü ve iĢsizlik ............................................................................................... 73
2.2.4. Teknoloji, Ar-Ge ve yenilikçilik ........................................................................... 74
2.2.4.1. Üniversitelerin Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri ............................................... 75
2.2.4.2. Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım .................................................... 76
2.2.4.3. Teknoloji, Ar-Ge ve yenilikçilik kapasitesi genel değerlendirmesi .................. 77
2.2.5. Bölgesel rekabetçilik ve sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik .......................................... 78
2.3. BeĢeri Sermaye ......................................................................................................... 80
2.3.1. Nüfus ve demografik yapı..................................................................................... 80
2.3.1.1. Nüfus büyüklüğü, yoğunluğu ve artıĢ hızı ........................................................ 80
2.3.1.2. YaĢ grubu ve cinsiyete göre nüfus .................................................................... 82
2.3.1.3. YerleĢim yerlerine göre nüfus ........................................................................... 83
2.3.1.4. Göç .................................................................................................................... 84
2.3.2. Eğitim.................................................................................................................... 85
2.3.3. Sağlık .................................................................................................................... 86
2.3.4. ĠĢgücü, istihdam ve iĢsizlik ................................................................................... 87
2.3.4.1. ĠĢgücü ................................................................................................................ 87
2.3.4.2. Ġstihdam ............................................................................................................. 88
2.3.4.3. ĠĢsizlik ............................................................................................................... 89
2.3.5. Sosyal uyum .......................................................................................................... 90
2.3.6. Kültür .................................................................................................................... 92
2.3.6.1. Kültür varlıkları ................................................................................................. 93
2.3.6.2. Müzeler.............................................................................................................. 94
2.3.6.3. Kütüphaneler ..................................................................................................... 95
2.3.6.4. Sinema ve tiyatro ............................................................................................... 96
2.3.6.5. Kültürel etkinlikler ve festivaller ...................................................................... 96
2.4. Sosyal Sermaye ve Kurumsal Yapı .......................................................................... 97

2.5. YaĢam Kalitesi, Çevre, Altyapı, EriĢebilirlik ve Mekânsal Organizasyon .............. 99
2.5.1. UlaĢtırma ............................................................................................................... 99
2.5.1.1. Karayolları ......................................................................................................... 99
2.5.1.2. Demiryolu........................................................................................................ 102
2.5.1.3. Denizyolu ........................................................................................................ 104
2.5.1.4. Havayolu ......................................................................................................... 107
2.5.2. HaberleĢme ......................................................................................................... 108
2.5.3. Enerji Altyapısı ................................................................................................... 109
2.5.3.1. Elektrik ............................................................................................................ 109
2.5.3.2. Yenilenebilir enerji kaynakları ........................................................................ 111
2.5.3.3. Doğalgaz.......................................................................................................... 113
2.5.3.4. Petrol ............................................................................................................... 114
2.5.3.5. Madenler.......................................................................................................... 114
2.5.3.6. Enerji Verimliliği ............................................................................................ 116
2.5.4. Kentsel ve kırsal altyapı ...................................................................................... 116
2.5.4.1. Ġçme ve kullanma suyu .................................................................................... 116
2.5.4.2. Kanalizasyon ................................................................................................... 118
2.5.5. Doğal kaynaklar ve çevresel sürdürülebilirlik .................................................... 119
2.5.5.1. Su ve atıksu yönetimi ...................................................................................... 119
2.5.5.2. Katı atık yönetimi ............................................................................................ 123
2.5.5.3. Hava kalitesi .................................................................................................... 125
2.5.5.4. Akarsu kirliliği ................................................................................................ 126
2.5.5.5. Göl-gölet ve baraj kirliliği ............................................................................... 126
2.5.5.6. Deniz kirliliği .................................................................................................. 126
2.5.5.7. Ormanlar ve tabiat varlıkları ........................................................................... 127
2.5.5.8. Çevre sorunlarının genel değerlendirmesi....................................................... 127
2.6. Güçlü-Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler Analizi ................................................ 128
3. VĠZYON, STRATEJĠK AMAÇLAR, ÖNCELĠKLER VE EYLEMLER ................. 134
3.1. Vizyon ve Strateji ġeması ...................................................................................... 134
3.2. Stratejik Amaçlar .................................................................................................... 135
3.2.1. Stratejik Amaç 1: Rekabet gücünün arttırılması ................................................. 135
3.2.2. Stratejik Amaç 2: Bölgenin yatırımlar için cazibe merkezi haline getirilmesi ... 143
3.2.3. Stratejik Amaç 3: Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması ................................ 147

3.2.4. Stratejik Amaç 4: BeĢeri sermayenin geliĢtirilmesi ............................................ 151
4. BÖLGE MEKÂNSAL GELĠġME ġEMASI ............................................................. 154
4.1. Merkez Kademelenmesi ......................................................................................... 154
4.2. Hizmet Merkezleri .................................................................................................. 156
4.3. Sanayi Merkezleri ................................................................................................... 157
4.4. Turizm Merkezleri .................................................................................................. 158
5. FĠNANSMAN ............................................................................................................ 161
6. PERFORMANS GÖSTERGELERĠ .......................................................................... 162
7. KOORDĠNASYON-ĠZLEME-DEĞERLENDĠRME ................................................ 168
DĠZĠN ................................................................................................................................ 175

TABLOLAR
Tablo 1: Sanayi Siciline Kayıtlı ĠĢletmelerin Sektörel Dağılımı (2010) ............................. 32

Tablo 2: Sanayi Göstergeleri ............................................................................................... 32
Tablo 3: ĠĢletme Sayıları...................................................................................................... 35
Tablo 4: Organize Sanayi Bölgeleri (2010) ......................................................................... 43
Tablo 5: Küçük Sanayi Siteleri (2010) ................................................................................ 43
Tablo 6: KiĢi BaĢına Gayri Safi Katma Değer (2006)......................................................... 54
Tablo 7: Ekonomik Faaliyetlerine Göre Rekabet Gücü Yüksek Sektörler (2010) .............. 61
Tablo 8: Bölgeye Yönelik Kamu Yatırımları (2010) .......................................................... 65
Tablo 9: Sektörlere Göre Kamu Yatırımları ........................................................................ 65
Tablo 10: Kamu Yatırımlarının Ġller Genelinde Sırası ........................................................ 66
Tablo 11: TOBB‟a Kayıtlı Firma Sayıları (2010) ............................................................... 67
Tablo 12: TR21 Trakya Bölgesinde Yatırım Potansiyeli Olan Sektörler ............................ 69
Tablo 13: AB Programları Kapsamında Finanse Edilen Projelerde Bölgenin Durumu ...... 71
Tablo 14: Kurulan ve Kapanan ġirket, Kooperatif ve Ticari ĠĢyeri Sayısı (2009) .............. 72
Tablo 15: 2004-2006 Yılları Arasında Sektörler Bazında ĠĢgücünün GeliĢimi (%) ........... 73
Tablo 16: TR21 Trakya Bölgesi Ġllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firma Sayısı ....... 74
Tablo 17: TR21 Trakya Bölgesindeki Firmaların Teknoloji Yoğunluk Sınıflandırması .... 74
Tablo 18: Ar-Ge ve Ġnovasyon Faaliyetlerinde Bulunabilecek Üniversite Birimleri .......... 75
Tablo 19: Öğretim Üyesi BaĢına Öğrenci Sayısı ................................................................ 75
Tablo 20: Yıllara Göre TR21 Trakya Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları (2010) .......... 76
Tablo 21: Patent, Faydalı Model ve Endüstriyel Tasarım BaĢvuru ve Tescil Sayıları ........ 77
Tablo 22: GeliĢmiĢlik Endeksleri ........................................................................................ 79
Tablo 23: TR21 Trakya Bölgesi Nüfusu (1965 – 2009)...................................................... 80
Tablo 24: 2023 Nüfus Projeksiyonu .................................................................................... 80
Tablo 25: YaĢ Gruplarına Göre Nüfus, YaĢ Bağımlılık Oranı ............................................ 82
Tablo 26: TR21 Trakya Bölgesinde Göç (2007-2008 / 2008-2009) ................................... 84
Tablo 27: Yıllara Göre TR21 Trakya Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları (2010) .......... 86
Tablo 28: Kurumsal Olmayan Sivil Nüfusun ĠĢgücü Durumu [15+ YaĢ] (1000 KiĢi) ....... 87
Tablo 29: Ġstihdam Edilenlerin Sektörlere Göre Dağılımı [15 YaĢ ve Üzeri] (2009) ......... 88
Tablo 30: ĠĢsiz Sayısı, ĠĢsizlik Oranı ve Uzun Dönemli ĠĢsizlik ......................................... 89
Tablo 31: Engelli Rakamları................................................................................................ 91
Tablo 32: Engellilere Yönelik Eğitim Kurumları ve STK‟lar ............................................. 92
Tablo 33: Ülkemizde ve Bölgemizdeki Tescilli TaĢınmaz ve Kültür Varlıkları (2010) ..... 93
Tablo 34: Türkiye ve Bölgemizde ÇeĢitlerine Göre Sit Alanları (2010) ............................ 94
Tablo 35: Vakıflara Ait Eski Eser Sayısı (2008) ................................................................. 95
Tablo 36: Kütüphane, Kitap, Yararlanma ve Ödünç Alınan Kitap Sayısı (2008) ............... 95
Tablo 37: TR21 Trakya Bölgesindeki Dernekler ................................................................ 97
Tablo 38: Esnaf ve Sanatkâr Odası Üyelikleri (2009) ......................................................... 98
Tablo 39: TR21 Trakya Bölgesindeki Karayollarının Türü ve Uzunlukları ....................... 99
Tablo 40: Demiryolu Hat Uzunlukları .............................................................................. 103
Tablo 41: TR21 Trakya Bölgesi Demiryolu ile TaĢınan Yolcu Sayıları ........................... 104
Tablo 42: Bölgede Bulunan Limanlar ve Teknik Özellikleri ............................................ 105

Tablo 43: Bölgede Bulunan Limanların Teknik Kapasiteleri ........................................... 105
Tablo 44: Liman BaĢkanlıkları Bazında Yük Elleçleme (Ton) ......................................... 106
Tablo 45: Tekirdağ-Çorlu Havalimanının Yıllık UçuĢ Trafiği ......................................... 107
Tablo 46: Tekirdağ-Çorlu Havaalanı‟nın Yıllık Yolcu Trafiği ......................................... 107
Tablo 47: Tekirdağ-Çorlu Havaalanı‟nın Yıllık Yük Trafiği (Ton) .................................. 107
Tablo 48: KiĢi BaĢına Elektrik Tüketimi (2008) ............................................................... 110
Tablo 49: TR21 Trakya Bölgesinde Kullanım Yerine Göre Elektrik Tüketimi (kWh) .... 110
Tablo 50: TR21 Trakya Bölgesi Maden Rezervleri, 2008 (ton)........................................ 115
Tablo 51: DSĠ XI. Bölge Müdürlüğü‟nün Ġçme ve Kullanma Suyu Tesisleri (hm3/yıl) ... 117
Tablo 52: TR21 Bölgesinde Belediye Ġçme ve Kullanma Suyu Temel Göstergeleri ........ 117
Tablo 53: TR21 Trakya Bölgesinde Kanalizasyon Altyapısı ............................................ 118
Tablo 54: TR21 Trakya Su Kaynakları Potansiyelinin Ġllere Göre (2008) ....................... 119
Tablo 55: TR21 Trakya Belediyeleri Atıksu Yönetimi (2008) ......................................... 121
Tablo 56: Bertaraf Yöntemine Göre Katı Atık Yönetimi (2008) ...................................... 124
Tablo 57: TR21 Trakya Bölgesinde Çevre Sorunlarının Öncelik Sırası (2007-2008) ...... 127
Tablo 58: TR21 Trakya Bölgesinde Nüfusa Göre Merkezler Kademelenmesi................. 154
Tablo 59: TR21 Trakya Bölgesi Nüfusunun Hizmet Sektörü ÇalıĢan Sayısına Oranı ..... 155
Tablo 60: TR21 Trakya Bölgesi Öneri Merkez Türleri ve Öne Çıkan Fonksiyonlar........ 160

ġEKĠLLER
ġekil 1: Bölge Planı Hazırlık Sürecinde Ġzlenen Yöntem ................................................... 12

ġekil 2: Bölge Planı Hazırlık Süreci .................................................................................... 15
ġekil 3: 1987 Fiyatları ile Gayri Safi Yurt Ġçi Hâsıla (Milyon TL) ..................................... 30
ġekil 4: Çerkezköy, Çorlu, Muratlı D-100 Aksı Mevcut Sanayi Alanları .......................... 41
ġekil 5: TR21 Trakya Bölgesi Arazi Kullanım Durumu ..................................................... 44
ġekil 6: TR21 Trakya Bölgesi Arazi Sınıfına Göre Toprak Dağılımı ................................. 45
ġekil 7: Tarım Sektörlerinin Üretim Değerlerinin Yıllara Göre DeğiĢimi (Bin TL) ........... 46
ġekil 8: Ġllerdeki Bitkisel Üretim Miktarlarının Bölge Üretimine Oranları (*) .................... 47
ġekil 9: Tarla Bitkileri Üretiminde Ġllerin Bölge ve Bölgenin Ülke Ġçindeki Payları (*) ..... 47
ġekil 10: Sebze Üretiminin Hasat Alanları ve Üretim Miktarları Açısından Payı (*) .......... 49
ġekil 11: Meyve Üretiminin Hasat Alanları ve Üretim Miktarları Açısından Payı (*) ........ 50
ġekil 12: Süt ve Et Miktarının Bölge Üretimindeki Payı (*) ................................................ 51
ġekil 13: KiĢi BaĢı Mevduatın Ġllere Göre Dağılımı (TL) .................................................. 55
ġekil 14: KiĢi BaĢı Kredilerin Ġllere Göre Dağılımı (TL) ................................................... 56
ġekil 15: TR21 Trakya Bölgesi Ġllerinde Ticaret Hacmi (Milyon TL) ............................... 57
ġekil 16: Bölgede Ticaretin Gayri Safi Yurt Ġçi Hâsıla Ġçindeki Payı................................. 58
ġekil 17: TR21 Trakya Bölgesi Ġçin Yıllara Göre Ġhracat ve Ġthalat Miktarları .................. 59
ġekil 18: Bölgede Yatırım TeĢvik Belge Sayılarının ve Yatırım TeĢvik Belgesine Bağlı
Sabit Yatırım Tutarlarının Yıllara Göre DeğiĢimi ............................................................... 66
ġekil 19: Ġllerarası GiriĢimcilik Sınıflaması ........................................................................ 71
ġekil 20: TR21 Trakya Bölgesinde Nüfus ArtıĢı (1965 – 2009) ......................................... 81
ġekil 21: TR21 Trakya Bölgesi YaĢ Piramidi ..................................................................... 82
ġekil 22: ġehir ve Köy Nüfusu Oranları .............................................................................. 83
ġekil 23: YerleĢim Yerlerine Göre Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü .................................. 84
ġekil 24: TR21 Trakya Bölgesi ve Türkiye‟de Kadın Ġstihdam Oranları............................ 89
ġekil 25: Ticaret ve Sanayi Odası Üyelikleri ...................................................................... 97
ġekil 26: Karayollarında BölünmüĢ Yol ve Otoyolların Payı (2010) ................................. 99
ġekil 27: TR21 Trakya Bölgesindeki BölünmüĢ Yol Ağı ................................................. 100
ġekil 28: Otoyol Trafik Değerleri ...................................................................................... 101
ġekil 29: Bölgedeki Mevcut ve Planlanan Demiryolu Hatları .......................................... 103
ġekil 30: TR21 Trakya Bölgesi Demiryolu ile TaĢınan Yükün Yıllara Göre DeğiĢimi.... 104
ġekil 31: Akport Limanı Marmara Bölgesi Ro-Ro Bağlantıları ....................................... 106
ġekil 32: Türkiye Rüzgâr Atlası ........................................................................................ 112
ġekil 33: Bölgedeki Doğalgaz Boru Hatlar ve Nabucco Doğalgaz Hattı .......................... 114
ġekil 34: TR21 Trakya Bölgesi Merkez Kademelenmesi ve Etki Alanları....................... 156
ġekil 35: TR21 Trakya Bölgesi Ġçin Öngörülen Hizmet Merkezleri ve Etki Alanları ...... 157

KISALTMALAR
A.H.L. Atatürk Hava Limanı

A.ġ. Anonim ġirket
AB Avrupa Birliği
ABĠGEM Avrupa Birliği Türkiye ĠĢ GeliĢtirme Merkezleri Ağı
AÖF Açıköğretim Fakültesi
ARDEB AraĢtırma Destek Programları BaĢkanlığı
Ar-Ge AraĢtırma GeliĢtirme
ASB Avrupa Serbest Bölgesi
BĠDEB Bilim Ġnsanı Destekleme Daire BaĢkanlığı
BS ERA NET Karadeniz Bölgesi Bilim ve Teknoloji Ağı (Networking on Science and
Technology in the Black Sea Region)
BTK Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu
CE Serfikalı Ekipman (Certified Equipment)
DG SANCO Avrupa Komisyonu Sağlık ve Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü
(European Public Health Alliance)
DHMĠ Devlet Hava Meydanları ĠĢletmesi
DPT Devlet Planlama TeĢkilatı
EDAM Ekonomi ve DıĢ Politikalar AraĢtırma Merkezi
EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
GSĠS Genel Sanayi ĠĢyerleri Sayımı
GSKD Gayri Safi Katma Değer
GZFT Güçlü-Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler
IPA Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı
IPARD Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı Kırsal Kalkınma Programı
ISI-Web Bilgi Bilimleri Enstitüsü Bilgi Ağı (Information Sciences Institute Web of
Knowledge)
ISIC Tüm Ekonomik Aktivitelerin Uluslararası Standardı Endüstri Sınıflaması
(International Standard Industrial Classification of All Economic Activities)
ĠGEME Ġhracatı GeliĢtirme Etüd Merkezi
ĠġBAP Bilimsel ve Teknolojik ĠĢbirliği Ağları ve Platformları Kurma GiriĢimi
Destekleme Programı
KDO Kapasite Doluluk Oranı
KGM Karayolları Genel Müdürlüğü
KOBĠ Küçük ve Orta Büyüklükte ĠĢletme
KSS Küçük Sanayi Sitesi
MEB Milli Eğitim Bakanlığı
MTA Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
NACE Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin Ġstatistikî Sınıflandırması
(Nomenclature Statistique des Activités Economiques dans la Communauté
Européenne)
NKÜ Namık Kemal Üniversitesi
OIE Dünya Hayvan Sağlığı TeĢkilatı
ORTGSM Ortalama Mobil Telefon Abone Sayısı
ORTĠNT Toplu Ġnternet Kullanım Sağlayıcısı BaĢına DüĢen Kullanıcı Sayısı
ORTKA Ortak Kullanım Atölyeleri
OSB Organize Sanayi Bölgesi
OSBUK Organize Sanayi Bölgesi Üst KuruluĢu
ÖSYM Öğrenci Seçme ve YerleĢtirme Merkezi

ÖSYS Öğrenci Seçme ve YerleĢtirme Sınavı
SAGM T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Ar-Ge Genel Müdürlüğü
SANTEZ Sanayi Tezleri Programı
STH Sabit Telefon Hattı
STK Sivil Toplum KuruluĢu
TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları
TEU Twenty-foot Equivalent Unit
TEYDEB Teknoloji ve Yenilik Destek Programları BaĢkanlığı
TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği
TMO Toprak Mahsulleri Ofisi
TOB Tarımsal Organize Bölge
TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
TPE Türk Patent Enstitüsü
TTGV Türkiye Teknoloji GeliĢtirme Vakfı
TÜ Trakya Üniversitesi
TÜBĠTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik AraĢtırma Kurumu
TÜĠK Türkiye Ġstatistik Kurumu
TÜSĠAD Türk Sanayicileri ve ĠĢadamları Derneği
URAK Uluslararası Rekabet AraĢtırmaları Kurumu

GĠRĠġ
Dünyadaki ve Türkiye‟deki köklü dönüĢümlere paralel olarak bölgesel planlama anlayıĢı

da dönüĢüme uğramıĢ, Bölge planları bir yandan bölgesel geliĢmiĢlik farklarının
azaltılmasına odaklanırken, diğer yandan bölgelerin küreselleĢen dünyada rekabet gücünün
arttırılmasına katkı sağlamayı amaçlamıĢlardır.
Bölgesel geliĢme, IX. Ulusal Kalkınma Planı‟nda ülkemizin beĢ temel geliĢme
eksenlerinden biri olarak yer almaktadır. Bu amaca ulaĢabilmek öne çıkan hususlardan biri,
yerel dinamiklerin harekete geçirilmesi, yerel ihtiyaçların ve politikaların belirlenmesinde
ve uygulanmasında âdem-i merkeziyetçi karakterin baskınlık kazanmasıdır.
Kalkınma ajansları söz konusu yerel dinamik ve potansiyelleri harekete geçirmek üzere
önemli bir fırsat sunmaktadır. Bu bağlamda Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerinden
oluĢan TR21 Bölgesi için 2010-2013 yıllarını kapsayacak Ģekilde “TR21 Düzey-2 Trakya
Bölge Planı” hazırlanmıĢtır.
Bilindiği üzere, 3194 sayılı Ġmar Kanunu‟na göre “Bölge planları; sosyo-ekonomik
geliĢme eğilimlerini, yerleĢmelerin geliĢme potansiyelini, sektörel hedefleri, faaliyetlerin
ve altyapıların dağılımını belirlemek üzere hazırlanmaktadır”. Bölge planlarının plan
hiyerarĢisi içinde ölçeğine bağlı olarak ulusal planların hemen altında yer aldığı
görülmektedir. Dolayısıyla, TR21 Düzey-2 Trakya Bölge Planı, IX. Ulusal Kalkınma Planı
ile Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası 1/100.000 Ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planı
arasında yer almaktadır.
TR21 Düzey-2 Trakya Bölge Planı ile, gelecek hakkında Bölge aktörlerinin düĢüncelerini
olabildiğince uzlaĢtıran bir vizyon çerçevesinde, TR21 Trakya Bölgesinin kalkınması için
sosyal, ekonomik ve çevresel alanlarda temel stratejik amaçlar ortaya konulmuĢtur.
Ayrıca, iletiĢim ve iĢbirliği ağlarına dayalı olarak temel stratejik amaçlara bir adım daha
yaklaĢılmasına rehberlik edecek öncelikler belirlenmiĢtir. Ülkenin AB‟ye açılan kapısı
niteliğindeki Bölgenin, sahip olduğu yerel potansiyelleri etkin, çevreye duyarlı ve
sürdürülebilir bir Ģekilde değerlendirebilmesi üzerine odaklanan Plan‟da, Bölgenin kendi
içindeki sosyal ve ekonomik dengesizlikler göz önüne alınmıĢ, yaĢam kalitesinin
iyileĢtirilmesi noktasında özellikle fırsat eĢitliği, kültürel geliĢim, ekonomik ve sosyal
hayata katılım açısından dezavantajlara sahip gruplar öncelikler arasında yer almıĢtır.
Plandaki stratejiler ve öncelikler mevcut durum ile ilgili nesnel verilere, objektif bilgilere
ve somut saptamalara dayanmaktadır. Hazırlık çalıĢmalarının tüm safhalarında birbirinden
çok farklı hatta birbirleri ile çatıĢan çıkarlara ve fikirlere sahip olan Bölge aktörlerinin
görüĢleri, beklentileri ve talepleri tek bir potada eritilmeye çalıĢılmıĢtır.

1. PLANA GENEL BAKIġ
1.1. Vizyon ve Temel Ġlkeler
Vizyon
TR21 Trakya Bölgesinin mevcut ekonomik ve sosyal yapısı dikkate alınarak, uluslararası
ve ulusal geliĢmeler doğrultusunda 2010-2013 dönemine iliĢkin hazırlanan Bölge Planında
vizyon, “sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde, çevreye duyarlı, potansiyellerini
değerlendiren, küresel ölçekte rekabet edebilir bir Trakya” olarak belirlenmiĢtir.
Temel Ġlkeler
Bu vizyona ulaĢılırken aĢağıdaki ilkeler temel alınacaktır:
 Ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda bütüncül bir yaklaĢım esastır.

 Katılımcılık güçlendirilerek, toplumsal katkı ve sahiplenmenin sağlanması esastır.
 Ġnsan odaklı bir geliĢme ve yönetim anlayıĢı esastır.
 Doğal ve kültürel varlıklar ile çevrenin gelecek nesilleri de dikkate alan bir anlayıĢ
içinde korunması esastır.
 Toplumsal yapımızın ve bütünlüğümüzün ortak miras ve paylaĢılan değerler
çerçevesinde güçlendirilmesi esastır.
 Kamusal hizmet sunumunda; Ģeffaflık, hesap verebilirlik, katılımcılık, verimlilik ve
vatandaĢ memnuniyeti esastır.
 Projeler hazırlanırken kaynak kısıtı göz önünde bulundurularak önceliklendirme
yapılacaktır.
 Uygulamanın vatandaĢa en yakın birimlerce yapılması esastır.
1.2. Amaç ve Kapsam
Gerek ilgili mevzuat gerekse geçmiĢ tecrübe ve uygulamalar, Bölge planlarının genel
amaçlarına iliĢkin temel nitelikler hakkında çeĢitli fikirler sunmaktadır. Bu doğrultuda,
Bölge planlarından Bölge ihtiyaç ve sorunlarına yönelik olarak belli bir iĢbirliği ve
eĢgüdüm çerçevesinde stratejik çözümler üretmeyi amaçlaması beklenmektedir.
Bölge planlarının yakın dönemde Düzey-2 bölgelerinde faaliyet gösteren Kalkınma

Ajanslarınca hazırlamasına yönelik uygulamalar çerçevesinde ortaya çıkan bölgesel
planların genel olarak, stratejik amaçlar ve öncelikler temelinde ilgili bölgenin sosyo-
ekonomik geliĢmesine katkıda bulunma amacında olduğu görülmektedir.
Bu bağlamda, TR21 Düzey-2 Trakya Bölge Planı bölgenin rekabet gücünün arttırılması,
yatırımlar için bir cazibe merkezi haline gelmesi, çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması
ile beĢeri sermayenin geliĢtirilmesi amacıyla hazırlanmıĢtır.
Bu amaçlara ulaĢmak için Plan‟ın Bölge aktörlerince sahiplenilmesi en önemli unsurların

baĢında gelmektedir. Bunun yanı sıra, Planın temel stratejik amaçları paralelinde Bölgenin

sahip olduğu kısıtlı kaynakların etkin ve verimli bir Ģekilde değerlendirilmesi, Bölgenin
karĢılaĢtırmalı üstünlüğe sahip olduğu sektörlerin ve Bölge içinde homojen olmayan
geliĢmiĢlik düzeyinin göz önünde bulundurulması diğer amaçsal unsurları teĢkil
etmektedir.
TR21 Düzey-2 Trakya Bölge Planı, TR21 Düzey-2 Bölgesini oluĢturan Tekirdağ, Edirne
ve Kırklareli il sınırları bütününü kapsamaktadır. Ayrıca, IX. Ulusal Kalkınma Planı‟na
paralel olarak 2010-2013 yılları için hazırlanmıĢtır.
Plan, yedi bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde vizyon, temel ilkeler, amaç, kapsam,
hazırlık süreci ve yöntem genel olarak ele alınmaktadır. Ġkinci bölümde, mevcut durum ile
ilgili veri ve bilgilerden hareket ederek yapılan analizler yer alırken; üçüncü bölümde
stratejik planlama yaklaĢımının öngördüğü esaslar dahilinde oluĢturulmuĢ vizyon, stratejik
amaçlar ve öncelikler belirtilmektedir. Planın dördüncü bölümü, Bölgenin mekânsal
geliĢme Ģemasını göstermektedir. BeĢinci bölümde, finansman kaynakları gösterilirken;
altıncı ve yedinci bölümler sırasıyla performans göstergeleri ve koordinasyon-izleme-
değerlendirme ile ilgilidir.
1.3. Hazırlık Süreci ve Yöntem
TR21 Düzey-2 Trakya Bölge Planı hazırlık çalıĢmaları, 10 Mayıs 2010 tarihinde personel
istihdamının tamamlanmasını takiben baĢlatılmıĢtır. Plan hazırlığı sürecindeki tüm
çalıĢmalar Trakya Kalkınma Ajansı uzmanları tarafından yürütülmüĢ olup, çalıĢmalarda
DPT MüsteĢarlığı tarafından hazırlanan “Bölge Planı Kılavuzu Taslağı” referans alınmıĢtır.
Hazırlık sürecinin baĢında, Bölgede öne çıkan/potansiyeli olan 8 çalıĢma alanı tespit
edilmiĢ ve bu alanları kapsayacak aynı sayıda çalıĢma komisyonu teĢkil edilmiĢtir. Söz
konusu komisyonların çalıĢma alanları Ģu Ģekildedir: Altyapı (Fiziki Altyapı, Eğitim ve
Sağlık Altyapısı), BiliĢim ve Teknoloji, Çevre ve Orman, Enerji ve Tabii Kaynaklar,
Kültür ve Turizm, Sanayi ve Ticaret, Tarım ve Hayvancılık, UlaĢtırma ve Lojistik.
ġekil 1: Bölge Planı Hazırlık Sürecinde Ġzlenen Yöntem
Vizyon
Stratejilerin ve Programlama
Sorun Analizi
Önceliklerin Belirlenmesi ve Uygulama
Mevcut Durum
Analizi

26 Ağustos 2009 tarihindeki ilk Kalkınma Kurulu toplantısının ardından, 27 Mayıs 2010
tarihinde ikinci Kalkınma Kurulu toplantısı gerçekleĢtirmiĢtir. Söz konusu toplantıda,
vizyon belirleme ve GZFT analizi ile ilgili olarak komisyonlar bazında atölye çalıĢmaları
yapılmıĢtır. Bu toplantıya, 79 Kalkınma Kurulu üyesi katılmıĢtır.
Kalkınma Kurulu ikinci toplantısı sonrasında, komisyonlar Bölge Planının dayanağını

oluĢturacak olan mevcut durum raporlarını hazırlamaya baĢlamıĢlardır. Farklı komisyonlar
tarafından hazırlanan raporlar konsolide edilerek oluĢturulan “TR21 Trakya Bölgesi
Mevcut Durum Raporu” ilk taslağı, Yönetim Kurulu üyelerinin ve odak grup
çalıĢmalarında ise paydaĢların görüĢ ve önerilerine sunulmuĢtur.
Komisyonlar bazında GZFT analizlerinin geniĢletilmesine ve stratejik amaç, öncelik ve

eylemlerin belirlenmesine yönelik olarak organize edilen odak grup çalıĢmaları ise, Bölge
planının hazırlanmasında katılımcılığın üst seviyede gerçekleĢmesine katkıda bulunmuĢtur.
26 Temmuz-10 Ağustos 2010 tarihleri arasında, komisyonların teĢkil edildiği alanlara

iliĢkin sorunların ve çözüm önerilerinin Bölge paydaĢları ile birlikte belirlenmesi amacı ile
Ajansın faaliyet gösterdiği Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerinde 26 odak grup çalıĢması
gerçekleĢtirilmiĢtir. Odak grup çalıĢmalarına toplamda 277 kiĢi iĢtirak etmiĢtir. Söz konusu
toplantılara Kalkınma Kurulu üyelerinin yanı sıra kamu kurumlarından, valiliklerden, il,
ilçe ve belde belediyelerinden, ticaret ve sanayi odalarından, Bölge üniversitelerinden,
üretici örgütlerinden, sivil toplum kuruluĢlarından ve özel sektörden temsilciler davet
edilmiĢ ve planlama sürecine katılımları sağlanmıĢtır.
Toplantı programı itibariyle Ajansın tanıtımını içeren bir sunumu takiben, hazırlanan
“Mevcut Durum Raporları”nda ortaya çıkan bulgular paydaĢlara iletilmiĢtir. Grup
çalıĢmasında izlenecek yöntemin ve elde edilmesi beklenen çıktıların açıklandığı, örnekli
bir sunumun ardından ise, GZFT ve sorun analizi çalıĢmalarına geçilmiĢtir.
Toplantılarda “kart tekniği”nden yararlanılmıĢtır. Her katılımcıya en az 2 kart verilmiĢ ve

yazılan benzer ifadeler birleĢtirilerek ilgili sektörün güçlü ve zayıf yönleri ile fırsat ve
tehditler belirlenmiĢtir. Sorun analizinde ise, sebep-sonuç iliĢkilerine göre sorunlar ana
gruplar halinde birleĢtirilmiĢ ve problem grupları stratejik amaç baĢlıklarına çevrilmiĢtir.
Belirlenen stratejik amaçlar altında alt öncelikler ve bu önceliklerin hayata geçirilmesine
yönelik eylemler tespit edilmiĢtir. Odak grup toplantılarına ait raporlar, çalıĢmaya iĢtirak
eden tüm katılımcılara, görüĢ ve önerilerinin alınması amacı ile bilahare gönderilmiĢtir.
Odak grup toplantılarının paralelinde, hazırlık sürecinde görüĢlerinin alınmasına ihtiyaç

duyulan kiĢi ve kuruluĢlar ile yüz yüze görüĢmeler gerçekleĢtirmiĢlerdir. Bu bağlamda,
farklı komisyon alanlarında çalıĢan toplam 92 kiĢi ile görüĢülmüĢtür. Bununla birlikte
Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illeri Ġl Genel Meclislerinde toplamda 60 il genel meclisi
üyesinin iĢtirak ettiği toplantılar gerçekleĢtirilmiĢtir.

Ayrıca, toplantılara katılamayan ya da ziyaret edilemeyen kiĢi, kurum ve kuruluĢların da
görüĢ ve önerilerinin alınabilmesi amacı ile Ajans internet sitesi üzerinden doldurulabilen
bir anket çalıĢması yapılmıĢtır. Söz konusu anketler, odak grup toplantılarına katılım
gösterenlerce de doldurulmuĢ, toplamda 171 paydaĢın görüĢü alınmıĢtır.
Bölge Planı hazırlık çalıĢmalarının her aĢamasında Yönetim Kurulu‟nun görüĢ ve

önerilerine baĢvurulmuĢ, stratejilerin belirlenmesinin ardından 2010 yılı için öncelik
verilecek alanlar ve alt öncelikler, Yönetim Kurulu‟nun tavsiye ve önerileri doğrultusunda
nihai halini almıĢtır. Bölge Planı çalıĢmaları sonunda elde edilen Taslak metin ise, Ajansın
internet sitesinde yayınlanarak, tüm kamuoyu ile paylaĢılmıĢtır.
1.4. Bölge Planının Hazırlanmasında Dikkate Alınan Belgeler
Hazırlanan planların diğer stratejik belgeler ile uyum içerisinde olması büyük önem
taĢımaktadır. Bu kapsamda, aĢağıda sıralanan belgeler TR21 Düzey-2 Trakya Bölge Planı
çalıĢmalarında istifade edilmiĢ, uyum gözetilmiĢ ve çeĢitli konularda kaynak teĢkil etmiĢ
belgelerdir: Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013, Ön Ulusal Kalkınma Planı 2004-2006,
Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi, Tarım Stratejisi 2006-2010, KOBĠ Stratejisi ve Eylem
Planı 2004, Türkiye Turizm Stratejisi 2023 – Eylem Planı 2007-2013, 15199 sayılı
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar, 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi
Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı.
___

ġekil 2: Bölge Planı Hazırlık Süreci

2. MEVCUT DURUM ANALĠZĠ
2.1. TR21 Trakya Bölgesinin Dünyadaki ve Türkiye’deki Konumu
2.1.1. Bölgenin tanımlanması
Avrupa ile Asya kıtaları arasındaki coğrafi, kültürel ve ticari bir geçiĢ bölgesi olan
Türkiye‟nin topraklarının büyük bir kısmı Asya kıtasında, küçük bir kısmı ise Avrupa
kıtasında yer almaktadır. TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye‟nin Avrupa kıtası üzerindeki
toprakların büyük bir bölümünü oluĢturur. Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerinden
meydana gelen TR21 Trakya Bölgesinin yüzölçümü (göller hariç) 18.665 km2‟dir. Bölgede
toplam 83 belediye, 26 ilçe ve 678 köy bulunmaktadır. Karadeniz, Marmara Denizi ve Ege
Denizi olmak üzere üç deniz ile sınırı vardır.
Bölgenin dikkat çeken üç temel karakteristiği söz konusudur. Bunlardan birincisi, tarıma
elveriĢli arazi oranının oldukça yüksek olmasıdır. Ġkincisi, Bölgede tarımsal faaliyetlerin
yoğun olmasıdır. Üçüncüsü ise, Kocaeli-Ġstanbul-Çorlu-Lüleburgaz hattı üzerinde D-100
karayolu etrafında yerleĢmiĢ olan sanayi bölgesinin önemli bir kısmının Bölge içinde yer
almasıdır.
TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye‟nin Avrupa‟ya açılan kapısı olarak değerlendirilmektedir.

Bu özellik, kültürel ve ticari etkileĢimlerin yanı sıra Bölgenin coğrafi konumuna bağlı
olarak sınır ötesi iĢbirlikleri açısından önemli bir potansiyeli barındırmaktadır. Ayrıca,
Türkiye‟nin Avrupa‟ya eriĢimini sağlayan tüm karayolu ağının ve son dönemde yapımı hız
kazanan bazı enerji nakil hatlarının Bölgede yer alması, TR21 Trakya Bölgesine stratejik
bir önem kazandırmaktadır.
2.1.2. KüreselleĢme ve TR21 Trakya Bölgesi
Sanayinin Ġstanbul ve çevresinde aĢırı yoğunlaĢmasının bir sonucu olarak, bu bölgedeki

sınaî üretim yerleri giderek çevreye yayılmıĢ ve TR21 Trakya Bölgesi içindeki Çorlu,
Çerkezköy ve Lüleburgaz‟a kadar geniĢlemiĢtir. Bu hızlı geniĢlemeyle ortaya çıkan çevre
kirliliği ve su yetersizliği sorunu, o zamana kadar tarım bölgesi kimliği ile öne çıkan TR21
Trakya Bölgesinde tarımsal üretimi olumsuz yönde etkileyen bir faktör olmuĢtur.
Hızlı geliĢmenin beraberinde getirdiği bu sıkıntıların azaltılması ve daha iyi bir sanayi
altyapısı sağlanması için Bölgede organize sanayi bölgelerinin (OSB) kurulmasına hız
verilmiĢtir. Bu süreçte kurulmuĢ olan 6 adet OSB‟nin günümüzde %50‟den fazlasının atıl
olması ve yeni OSB‟lerin kurulması için uygun alanların bulunması, Bölgeye yeni yerli ve
yabancı yatırımların gelmesini sağlayacak koĢulları oluĢturmaktadır. Özellikle AB‟nin
beĢinci geniĢleme dalgasının ardından, Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinin Birliğe dâhil
olması ile birlikte ücretlerde ve diğer bazı üretim maliyetlerindeki artıĢlar, nitelikli
çalıĢanları barındıran bir emek piyasasına sahip Türkiye‟yi ve özelde TR21 Trakya
Bölgesini yabancı yatırımcılar için cazip hale getirmiĢtir.

Sanayi yatırımlarının artması, bölgedeki üretim yapısının değiĢmesi ile birlikte çevresel ve
sosyo-ekonomik yapının dönüĢümüne neden olmuĢtur. Sanayinin üretim içindeki payının
artması ve tarımsal üretimden elde edilen gelirlerin göreceli olarak düĢük kalması
neticesinde tarım kesiminde çalıĢan genç nüfus ve diğer üretim kaynakları sınaî üretime
kaymıĢ, bu da Bölge içinde köklü bir geçmiĢe sahip olan tarımın güç kaybetmesine sebep
olmuĢtur. Bunun yanı sıra Bölgedeki iĢgücü arzının sanayinin talebinden daha az olması,
Bölgenin diğer bölgelerden göç almasına neden olmuĢtur. Sonuç olarak Çorlu, Çerkezköy
ve Lüleburgaz gibi sanayi bölgelerinde çeĢitli bölgelerden gelen farklı kültürlere sahip bir
nüfus oluĢmuĢtur.
Sanayinin Bölge içinde Çorlu ve Çerkezköy‟den baĢlayıp Muratlı ve Lüleburgaz‟a kadar

uzanan D-100 Karayolu etrafında yoğunlaĢması ve bu belirtilen Bölge dıĢındaki yerlerde
tarımsal üretimin önemini koruyarak devam etmesi, Bölgede ikili bir heterojen sosyo-
ekonomik yapının oluĢması ile sonuçlanmıĢtır.
2.1.3. Bölge ekonomisinin genel yapısı
TR21 Trakya Bölgesinin tarımda öne çıkan birçok özelliği bulunmaktadır. ġöyle ki Bölge,
ayçiçeği ve çeltikte ülke üretiminin yarısından fazlasını karĢılamaktadır. Ayrıca, stratejik
bir ürün olan buğday üretiminde de yüksek verimiyle dikkat çekmektedir. Türkiye‟nin
yaĢadığı yağ açığı sorununun giderilmesine yönelik tedbirlerden biri olarak gündeme gelen
kanola üretiminde de TR21 Trakya Bölgesi Türkiye‟nin en önde gelen bölgesidir. Bahsi
geçen tüm bu ürünler bölgede kuru tarım yöntemi ile üretilmektedir ve bu da toprakların
verim açısından potansiyelinin yeterince değerlendirilememesi anlamına gelmektedir.
Verimi olumsuz yönde etkileyen bir diğer olgu ise, Bölgede uygulanan mono-kültür
tarımdır. Buna ek olarak, Bölge çiftçisinin tarımda verimliliği arttırmak için yoğun bir
Ģekilde kimyasal girdi kullanması, Bölgedeki tarımsal faaliyetler açısından bilimsel
yönlendirmelere ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.
Ġklim ve toprak koĢulları, sulama olanaklarının geliĢtirilmesi ile hemen hemen her çeĢit
ürünün Bölgede yetiĢtirilebilmesine olanak verecek özelliktedir. Katma değeri yüksek
ürünler ile üretim çeĢitliliğine gidilmesi Bölge üreticisinin gelir düzeyini iyileĢtirmede
önemli bir potansiyel sunmaktadır.
Bölgenin diğer bir özelliği, kökeni eskilere dayanan Ģarapçılık kültürüdür. Coğrafya,
toprak ve iklim özellikleri göz önüne alındığında, Bölge bağcılık ve Ģarap üretiminde
kullanılan üzüm yetiĢtiriciliği açısından çok Ģanslı bir bölgedir. Ancak, özel tüketim
vergisinin (ÖTV) yüksek olması sebebi ile Bölge Ģarap üreticileri, yabancı Ģarap üreticileri
ile rekabette zorlanmakta ve ayakta kalabilmek için hammadde maliyetlerini
kısmaktadırlar. Bu durum Bölgedeki üzüm üreticilerinin gelirini etkilemekte ve üreticiler
gelir getirmediği için Ģaraplık üzüm üretiminden vazgeçme eğilimine girmektedirler.
TR21 Trakya Bölgesi, büyükbaĢ hayvancılıkta Türkiye açısından özel bir öneme sahiptir.
Trakya'ya yapılan canlı hayvan sevklerine getirilen kısıtlamalar ve uygulanan aĢı

programları sonucunda Kasım 2007‟den beri Trakya'da Ģap hastalığı görülmemiĢ olup
Dünya Hayvan Sağlığı TeĢkilatı (OIE), Mayıs 2010‟da Bölgede gerçekleĢtirilen
incelemeler sonucunda Ģap hastalığının TR21 Trakya Bölgesinde bulunmadığını tescil
etmiĢ, yani Bölgeyi “Ģap hastalığından aĢılı ari” olarak tanımıĢtır. Bu özelliğinin yanı sıra,
TR21 Trakya Bölgesinde mevcut büyükbaĢ hayvanların 2006–2008 dönemi verilerinin
ortalamalarına göre %97‟sinin kültür ve melez sığırlardan oluĢtuğu görülmektedir. Bu iki
durumun sonucu olarak da Bölge, Türkiye‟nin damızlık ambarı olma özelliğini
kazanmaktadır. Bununla birlikte, Anadolu‟ya gönderilen büyükbaĢ sayısının yüksekliği ve
hastalıktan ari hayvan ithalatının maliyetli olması, büyükbaĢ hayvan sayısında bir azalma
riski meydana getirmektedir.
TR21 Trakya Bölgesinde küçükbaĢ hayvan sayısı, büyükbaĢ hayvan sayısına oranla daha
yüksek olmasına rağmen küçükbaĢ hayvancılığın Bölgede geliri nispeten düĢük bir faaliyet
olduğu görülmekte ve küçükbaĢ hayvan sayısı azalmaktadır.
TR21 Trakya Bölgesi, ülkemizin sahip olduğu beĢ adet bal arısı ırkından biri olan “Trakya
Arısı”na ev sahipliği yapma özelliğine sahiptir. Söz konusu ırk, Bölge iklim Ģartlarına
uyum sağlamıĢ bulunan “Karniol” ırkına (api mellifera carnica) genetik yakınlık
göstermektedir. Trakya arısının ırk özelliklerinin korunmasını sağlamak amacıyla, Tarım
ve KöyiĢleri Bakanlığı tarafından verilen 30.06.2010 tarih ve 29 sayılı olur doğrultusunda
Demirköy – Kofçaz – Vize – Istırancalar ile sınırlanan bir alan, gezici arıcılığa
kapatılmıĢtır. Ayrıca, söz konusu alanın tarımsal ve endüstriyel kirlilikten uzak olması,
organik arıcılık potansiyelini arttırmaktadır.
TR21 Trakya Bölgesinde sanayileĢme 1980‟li yıllardan itibaren baĢlamıĢ ve ivme

kazanarak, D-100 Karayolu etrafında büyük bir kısmı Tekirdağ ili sınırları içinde olmak
üzere (%74) sanayi bölgeleri oluĢmuĢtur. 1.809 adet toplam sanayi kuruluĢunun 271 tanesi
bölgede bulunan 6 adet OSB içinde faaliyet göstermektedir. Yeni OSB‟lerin kurulma
çalıĢmaları devam etmektedir. Bölgedeki bazı OSB‟lerin altyapılarının iyi olmasının
yanında altyapısı henüz oturmamıĢ OSB‟ler de bulunmaktadır.
Bölgedeki sanayinin OSB‟lerde toplanması, ekolojik sisteme verilen zararın minimize

edilmesi, firmaların altyapısı hazırlanmıĢ ortamlarda maliyetlerini daha etkin Ģekilde en
düĢük seviyeye çekebilmeleri, tecrübe ve bilgi paylaĢımına bağlı olarak üretim
faaliyetlerinde verimliliğinin artması gibi açılardan büyük önem taĢımaktadır. Ayrıca,
Bölgede yer alan Avrupa Serbest Bölgesi yatırımcıların üretim faaliyetlerini vergi ve dıĢ
ticaret kolaylıklarının yanı sıra, geliĢmiĢ bir altyapı çerçevesinde sürdürmelerine imkân
tanımaktadır. Aynı sektör grubunda ve bu sektör grubuna dâhil alt sektörlerde faaliyet
gösteren iĢletmelerin yer aldığı “ihtisas OSB”lerin ise kümelenmeye birinci elden katkı
sağlaması beklenmektedir. Bölgede kurulmuĢ bulunan “Malkara Gıda OSB” ve kurulması
planlanan “Tekirdağ Lojistik OSB” gibi ihtisas OSB‟lerin kümelenme kültürünün
geliĢmesine ve buna bağlı olarak daha verimli ve yenilikçi bir üretim yapısının oluĢmasına
katkı sağlaması beklenmektedir.

TR21 Trakya Bölgesindeki iĢletmelerin büyük bir bölümünün OSB‟lerin dıĢında yer
alması çevresel kirlilik, altyapı yetersizliği, bilgi ve tecrübe paylaĢımdaki eksiklik gibi
olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bölgede kurulacak “ıslah OSB”ler ile sanayinin OSB ve
benzeri yapılar içinde toplanması planlanmaktadır. Ayrıca, hali hazırda faal olan
OSB‟lerde ve kurulacak olan yeni OSB‟lerde firmalar arası bilgi ve tecrübe paylaĢımını
sağlayacak eğilimlerinin güçlendirilmesi, yenilikçilik ve Ar-Ge kültürünün
yaygınlaĢmasının desteklenmesi ve sanayi kümelerinin ortaya koyduğu avantajların
arttırılması önemli bir gereksinimdir. Bölgedeki sanayinin organize edilmesi, yerüstü
sularındaki kirliliğin önlenmesi, enerji kullanımındaki verimliliğin arttırılması ve
yenilebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaĢtırılması temel ihtiyaçlara iĢaret
etmektedir.
Sanayide kullanılan enerji, en önemli maliyet kalemlerinden birini oluĢturmaktadır. Bu

konuda yenilebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaĢtırılması ve enerji
kullanımında verimliliğin artırılması bu maliyetin en aza indirilmesi için önem arz
etmektedir.
Yenilebilir enerji kaynaklarından rüzgâr enerjisi potansiyelinin yüksek olması, Bölge‟nin

önemli bir karakteristiğini oluĢturmaktadır. Yasal düzenlemedeki bazı sıkıntılar ve
altyapının yeterli olmaması nedenleri ile bu potansiyelden günümüzde istenilen düzeyde
istifade edilememektedir.
Bölgenin önemli hizmet sektörlerinden olan turizm ve lojistik sektörlerinde de altyapı

bakımından geliĢime açık yanlar bulunmaktadır. Turizm ele alındığında, TR21 Trakya
Bölgesinde tesis, oda ve yatak sayısının çevresindeki diğer bölgelere göre daha az olduğu
görülmektedir. Bölgede kültür ve eğlence merkezlerinin ve alt hizmet sektörlerinin turizmi
yeterli derecede destekleyememesi de mevcut potansiyelin harekete geçmesine engel olan
etmenler arasındadır. Bununla birlikte, bölgede turizmi etkileyen en önemli “altyapı”
sorunu olarak çevre kirliliğini göstermek mümkündür. Yeterli sayı ve düzeyde yetiĢmiĢ
insan kaynağı bulma konusunda ise gerek turizm gerekse lojistik alanında sıkıntı
gözlemlenmektedir.
2.1.4. Bölgedeki insan kaynakları
Bölgede üretim yapan firmalar, karĢılaĢtıkları önemli bir sorun olarak kalifiye çalıĢan ve
ara eleman sayısının yeterli olmamasını belirtmektedirler. Ġstanbul‟a yakınlık, nitelikli
iĢgücünün bölgeye çekilebilmesi konusunda bir avantaj sağlamaktadır. Öte yandan,
nitelikli iĢgücünün öncelikle sosyal yaĢam ve iĢ çevresi daha geliĢmiĢ durumda olan
Ġstanbul‟u tercih etmeleri, ikinci seçenek olarak Bölgedeki sanayi alanlarında çalıĢmaya
gelmeleri, TR21 Trakya Bölgesi için iĢgücü bakımından sorun oluĢturmaktadır. Çorlu ve
Çerkezköy gibi Ġstanbul‟a yakın olan sanayi bölgelerinde bu durum çok hissedilmemesine
rağmen göreceli olarak daha uzaktaki sanayi bölgelerinde daha fazla hissedilmektedir.
Benzer Ģekilde, Bölge üniversitelerinde eğitimlerini tamamlayan öğrencilerin büyük bir
kısmı öncelikle Ġstanbul‟da iĢ aramayı tercih etmektedir.

Bölgenin çalıĢanlar açısından ikinci tercih olmasının önemli nedenlerinden biri olarak Ģehir
merkezlerinin sosyal ve fiziki altyapısının yeterince geliĢmemiĢ olması gösterilmektedir.
Diğer önemli sorun ise Bölgede mesleki eğitim veren lise ve üniversitelerin istenilen
düzeyde kalifiye olan bir iĢgücünün oluĢturulmasına verdiği katkının yeterli olmamasıdır.
Bölgedeki eğitim kurumlarının sanayi ile iĢbirliğinin yeterince geliĢtirilememiĢ olması, staj
programlarının etkin olarak organize edilememesi, üniversitelerinde sanayinin sorunlarını
çözecek uygulanabilir projeler ve tezler üretiminin yetersiz olması bu sorunun önemli
nedenleridir.
Bölgede faaliyet gösteren 3 üniversiteden sadece bir tanesi (Trakya Üniversitesi) kurumsal
yapısını tamamlamıĢ durumdadır. Namık Kemal Üniversitesi ve Kırklareli Üniversitesi
henüz kurumsal yapısını tamamlama aĢamasındadır.
2.1.5. Bölgedeki üretim teknolojisi
Günümüzde firmaların kullandıkları üretim teknolojileri ve bunu etkin kullanma

yetenekleri üretimde kullandıkları girdilerin bolluğu ya da maliyetlerinin düĢük
olmasından çok daha önemli bir konudur. Üretim sürecinde iĢgücü yerine makine-
teçhizatın kullanılması üretim surecinin daha hatasız olmasına yardımcı olmakta ve üretim
maliyetleri düĢebilmektedir1
Bölgenin baĢat sektörlerinden biri olan tarım sektöründe (bitkisel ve hayvansal üretim),
özellikle de bitkisel üretimde görülen yüksek mekanizasyon bölgenin tipik özelliklerinden
biri olup, bu durum TR21 Trakya Bölgesinin tarımsal mekanizasyon istatistiklerinde 26
Bölge arasında üçüncü konumda yer alması ile de resmilik kazanmaktadır.
Bu durumun altında yatan nedenler incelendiğinde, bölgenin göreceli olarak temel eğitim
seviyesi yüksek ve yeniliklere açık üretici profilinin etkin olmasının yanı sıra, tarımsal
üretimin sanayi karĢısındaki rekabet gücünü arttırmak için mekanizasyon kullanımını
refleks olarak geliĢtirdiği söylenebilir. Buradaki “refleks” kavramı önemlidir, zira Bölge
tarımında karĢılaĢılan bir takım yanlıĢ uygulamalar da üreticideki yüksek mekanizasyon
eğiliminin aslında bilimsel ve teknolojik temelli olmadığını göstermektedir.
Bölgedeki yoğun tarımsal mekanizasyon ile oluĢan karĢılıklı etkileĢim sonucu bitkisel
üretime mekanizasyon sağlayan sanayi de TR21 Trakya Bölgesinde geliĢmiĢ olup, henüz
çok baĢlarında olsa da bu durum kümelenmeye güzel bir örnek oluĢturmaktadır.
TR21 Trakya Bölgesindeki sanayi, çoğunlukla düĢük ve orta teknoloji yoğunluğuna

sahiptir. DüĢük teknoloji kullanımı verimsizlik ve yüksek enerji tüketimi sorunlarının yanı
sıra, bölgenin hassas olduğu konuların baĢında gelen çevre kirliliğine de yol açmaktadır.
1
Altay, A. ve Pazarlıoğlu, M. V. (2007). “Uluslararası Rekabet Gücünde BeĢeri Sermaye: Ekonometrik
YaklaĢım”. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, 12: 96-108.

Bu durum “1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni
Planı” kapsamında da ele alınmıĢ, çevreye daha duyarlı, yoğun teknoloji kullanan ve
yüksek katma değer yaratan sanayilerin teĢviki ile sanayide gerçekleĢtirilecek yapısal
dönüĢümün gerekliliği ortaya konulmuĢtur. Tüm bunların yanında, sayıları çok az da olsa
bölgede ileri teknoloji kullanan firmaların olması, sanayide gerçekleĢtirilmesi planlanan bu
dönüĢümle beraber çıkacak olan gereksinimlerin sanayi gözü ile önceden belirlenmesine ve
sürecin hızlandırılmasına yardımcı olacaktır.
2.1.6. Bölgede kurumsallaĢma yapısı
Bölgenin tarımsal üretim iĢletmeleri incelendiğinde, aile fertlerinin ücretsiz olarak istihdam
edildiği küçük, yarı-geçimlik ve bitkisel – hayvansal karıĢık üretim yapan aile
iĢletmelerinin baskın olduğu görülmektedir. Buna ek olarak, Türkiye‟nin genelinde olduğu
gibi TR21 Trakya Bölgesinde de kırsal kesimde artan nüfusa paralel olarak arazilerin
artmaması, miras paylaĢımı, alım-satım, kiracılık ve ortakçılık arazilerin küçülmesine ve
parçalanmasına neden olmaktadır. Çok ve küçük parçalı tarım arazilerinde toprak iĢleme,
sulama ve diğer temel tarımsal uygulamalar yetersiz kalmakta2 ve bu durum özellikle kuru
tarım yapan Bölge üreticilerinin gelirlerinin düĢük olmasına neden olmaktadır. AB
ülkelerindeki tarımsal iĢletme yapısı ile Türkiye‟deki iĢletme yapısının büyüklüğü ve
yapısı çok farklıdır. AB‟de ortalama iĢletme büyüklüğü 174 dekar iken, TR21 Trakya
Bölgesindeki iĢletmelerin %66‟sı 100 dekar altı iĢletmelerdir. Türkiye‟deki ve de dolayısı
ile bölgedeki tarımsal iĢletmeler ölçek ekonomisinin altında bulunan yapıları ve
sağlayamadıkları sermaye birikimi ile çağın gerektirdiği profesyonel yönetimin
uzağındadırlar.
Tarımsal üretim faaliyetinde bulunan üreticilerin; var olan üretim kaynaklarını daha etkin
kullanabilmeleri, tarımsal girdileri uygun koĢullarda temin edebilmeleri, modern tarım
teknolojilerini uygulayabilmeleri, ürünlerini en iyi Ģekilde değerlendirerek
pazarlayabilmeleri ve kamu hizmetlerinden daha etkin yararlanabilmelerinin bir diğer yolu
da örgütlenmektir. Bölgedeki tarımsal kooperatif ve birliklerin sayısı oldukça yüksek
olmakla birlikte, bu üretici örgütlerinin iĢlevsel açısından daha etkin hale gelebilmesi için
kurumsallaĢma düzeylerinin arttırılmasına ihtiyaç vardır. Zira AB ülkelerindeki ekonomik
ve mesleki çiftçi örgütlenmesine bakıldığında, bu örgütlerin en ileri düzeye ulaĢmıĢ ve
ulusal boyutları aĢan yatay ve dikey entegrasyonlarını birlik bazında gerçekleĢtirerek AB
karar alma sürecinde aktif bir rol üstlenmiĢ oldukları görülmektedir3.
Bütün dünyada olduğu gibi, Türkiye‟de de ekonominin temel direği küçük ve orta ölçekli
iĢletmelerdir. KOBĠ‟lerin çoğunluğunu ise aile Ģirketleri oluĢturmaktadır. TR21 Trakya
Bölgesinde öne çıkan sektörler tekstil, gıda ve deri iĢleme olup; Tekirdağ, Edirne ve
Kırklareli‟den sorumlu KOSGEB Tekirdağ Hizmet Merkezi Müdürlüğü verilerine göre
bölgedeki KOBĠ statüsündeki iĢletmelerin oranı %99,9‟dur. Türkiye genelinde olduğu gibi
2
1/100.000 Ölçekli Trakya Alt bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Analitik Raporu,
Ağustos 2009
3
Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı TR 2 Batı Marmara Bölgesi Tarım Master Planı, 2007.

Bölgede de KOBĠ‟lerin rekabetçiliği önündeki en büyük engellerden biri
kurumsallaĢamamaktır. KurumsallaĢma eksikliği KOBĠ‟lere, yönetim, planlama ve strateji
belirlemede yetersizlikler, yenilik ve finans kaynaklarını takip edememe ve pazarlama
sorunları olarak geri dönmektedir. Aile Ģirketleri açısından bu zafiyet, yönetim yeni
kuĢaklara geçtikçe daha da belirgin bir hale gelmektedir, bunun en çarpıcı göstergesi
olarak ise 2. nesilden sonra ayakta kalan aile Ģirketi oranının Türkiye‟de %5 olması
gösterilebilir.
KOBĠ‟lerin esnek ve dinamik yapıları ile iç kaynaklarını kullanarak rekabet üstünlüğü

sağlamak konusunda oldukça baĢarılı oldukları kabul edilebilir. Ancak kurumsallaĢma ve
profesyonel yönetim eksikliği sonucu dıĢ kaynak fırsatlarını kullanarak firmalarına
sağlayabilecekleri fırsatlar konusunda KOBĠ‟lerin oldukça geride oldukları görülmektedir.
Yapılan analizler, aynı sektörde olan firmaların beraber iĢ yapma kültürlerinin çok zayıf
olduğunu ve bu firmaların aralarında ciddi bir güven sorunu olduğunu ortaya koymaktadır.
ĠĢte firmaların içlerinde bulunduğu sektörün olanaklarını kullanmak için gerekli iĢbirliği
ortamının oluĢturulmasında kullanılan kümelenme yaklaĢımı verimlilik ve inovasyon
yoluyla KOBĠ‟lerinin rekabet güçlerinin arttırılmasında önemli bir fırsat yaratmaktadır.
Bölgedeki kümelenme çalıĢmalarına örnek olarak; Hayrabolu Ticaret ve Sanayi Odası,

Trakya ABĠGEM, KOSGEB ve Namık Kemal Üniversitesi ortak çalıĢması sonucu 2008
yılında AB - Türkiye ĠĢ GeliĢtirme Merkezleri Ağının YaygınlaĢtırılması Projesi Lot 2
kapsamında “Hayrabolu ORTKA Tarım Makineleri Sanayi ve Ticaret Limited ġirketi” adı
altında Hayrabolu‟da faaliyet gösteren 11 adet küçük ölçekli tarım makinesi üreticisinin bir
araya getiren Ģirket kurulmuĢ olması gösterilebilir. Bu yolla ORTKA‟ya dâhil olan
Ģirketlerin tek baĢlarına sahip olamayacakları makinelere sahip olması sağlanmıĢ,
maliyetler minimum seviyelere indirilmiĢ, standart parçaların ve ara ürünlerin üretimine
baĢlanarak çeĢitlendirilmiĢtir.
TR21 Trakya Bölgesi, tarım ve tarıma dayalı sanayi açısından da doğal bir kümelenmeye
ev sahipliği yapmaktadır. Bölgenin önemli tarım ürünleri olan buğday, ayçiçeği, çeltik ve
süte karĢılık un ve unlu ürünler, yağ, pirinç ve süt ve süt ürünleri sanayileri bölgede
geliĢmiĢtir. Ancak planlama ve yönlendirme stratejilerinde görülen eksiklilere bağlı olarak,
doğal olarak geliĢen bu sanayi yapısında da talep – hammadde tedariki – üretim kapasitesi
denkleĢtirmesi ve geleceğe yönelik projeksiyonlar göz önüne alınmamıĢ, bu da bölgedeki
tarıma dayalı sanayi iĢletmelerinin hâlihazırda kurulu kapasitelerinin çok altındaki bir
düzeyde faaliyet göstermeleri ile sonuçlanmıĢtır.
2.1.7. Piyasalar ve bölgede pazarlama
Bölgenin ikili yapısı göz önüne alındığında pazarlama durumunu da tarım ve sanayi olarak
ayrı baĢlıklarda incelemek uygun bir yaklaĢım olacaktır.
Türkiye'de tarımsal ürünlerin pazarlanmasında doğrudan ve dolaylı olarak çok fazla sayıda
kiĢi, kurum ve kuruluĢ faaliyette bulunmaktadır. Bunlar arasında Tarım ve KöyiĢleri

Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, ĠGEME, ticaret ve sanayi odaları ve borsalar
birliği, ziraat odaları, Türkiye ġeker Fabrikalar A.ġ., ticaret borsaları, semt pazarları,
toptancı ve perakendeci meyve ve sebze halleri, Tarım SatıĢ Kooperatifleri ve Birlikleri,
Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ile Su Ürünleri Kooperatifleri, TMO ve özel giriĢimciler
sayılabilir. Bu yapı içinde görev ve yetkiler, aralarında yeterli iĢbirliği ve eĢgüdüm
bulunmayan çok sayıda kurum ve kuruluĢa dağıtılmakta ve pazarlamacıların sayısal
çokluğu ve dağınık yapıları, pazarlama organizasyonunun etkinliğini azaltmaktadır.
Mevcut örgütlerin etkin rol almaması nedeni ile üreticiler ürünlerini bireysel olarak
pazarlamakta ve fiyat oluĢumunda etkisiz kalmaktadırlar. Tarımsal ürünlerin çabuk
bozulabilir nitelikte olması nedeniyle, üretici ekonomik problemlerinden dolayı ürününü
bekletememekte ve hemen pazarlamaya çalıĢmaktadır. Bu durumda ürününü düĢük fiyattan
pazarlamak zorunda kalmakta ve çoğu zaman da parasını geç almaktadır. Tarımsal
pazarlamada en büyük problemlerden biri de standardizasyon eksikliğidir. Üreticilerin bu
konuda tam olarak bilinçli olmaması ve gerekli tesislerin (boylama, iĢleme, ambalajlama
vb.) olmaması ürün değerini düĢürmektedir. Tarımsal ürünlerin büyük kısmı çabuk
bozulabilir nitelikte olması nedeniyle hasattan pazara olan zincirde kalite ve miktar
açısından kayıplar oluĢmaktadır. Üretim planlamasının olmaması nedeniyle arz fazlası
olduğu dönemlerde ürünlerin depolamasında yaĢanan sıkıntılar fiyat düĢüklüğüne neden
olmaktadır. Tarımsal ürünlerde aracı sayısı çok fazladır. Bu da bazı tarımsal ürünlerde
pazarlama marjının, ürünün 3-4 katına yükselmesine neden olmaktadır. Özellikle tarımsal
ürünlerin ihracatında, katkı ve kalıntı analizi yapan laboratuarların yaygın ve yeter sayıda
olmaması ve mevcut laboratuarların da akredite olmaması sorunlara neden olmaktadır.
Bölgede üretilen tarımsal ürünlerin ihracatı yok denecek kadar azdır. Bölgede üretilen
buğday ve ayçiçeği yine bölgede bulunan un ve yağ fabrikalarında iĢlenmektedir. Un
sanayi bölgenin geliĢmiĢ sektörleri arasında yer almakta ve yurt dıĢından buğday ithal
edilerek karĢılığında un ihracatı da yapılmaktadır4. Yağ sektöründe olduğu gibi, bölgenin
bir diğer stratejik ürünü olan çeltikte de iç talebin karĢılanması için her yıl belirli
miktarlarda pirinç ithal edilmekte, buna paralel olarak bölgede üretilen pirinç de iç
piyasada tüketilmektedir. TR21 Trakya Bölgesinde elde edilen süt ve süt ürünlerine
yurtdıĢından ciddi bir talep bulunmamaktadır. TR21 Trakya Bölgesinde elde edilen süt ve
süt ürünlerine yurtdıĢından ciddi bir talep bulunmamaktadır. Bu konudaki en büyük sıkıntı
bölgede üretim yapan büyük iĢletmelerin üretim koĢullarının iyi olmasına karĢın AB‟nin
Türkiye‟den süt ve süt ürünleri ithalatı yapmamasıdır. Avrupa Komisyonu Sağlık ve
Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü (DG SANCO) tarafından 2006 – 2007 yıllarında
Türkiye‟de gerçekleĢtirilen misyon incelemeleri sonucu hayvan sağlık kontrolleri, ham
materyal kontrolleri (ham süt ve süt ürünleri), Ģap hastalığının görüldüğü ülkelerde üretilen
süt ürünleri için gerekli olan uygulama koĢulları (örn. ısı uygulaması) ve uygunsuz ya da
sahte uygulamaların etkili bir Ģekilde gösterilmesi için yetkili otoritelerin kapasitesi
alanlarında AB koĢullarının sağlanmadığını tespit edilmiĢtir5.
4
KubaĢ, A., “Industry and Environmental Problems in Thrace Area”, World Newspaper, 05.06.2003
5
http://www.beslenme.saglik.gov.tr/content/files/yayinlar/sunumlar/sut_ve_osteoporoz/9.pdf (EriĢim tarihi:
22.08.2010)

Bununla birlikte, 30 Haziran 2010 tarihinde Türkiye'nin AB katılım müzakerelerinde "Gıda
Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı" faslı açılmıĢtır. Müzakerelerin altı adet açılıĢ
kriterinden biri “Ģap hastalığından arî olmaktır”. TR21 Trakya Bölgesi, Dünya Hayvan
Sağlığı TeĢkilatı (OIE) tarafından “aĢılama suretiyle Ģap hastalığından arî bölge” olarak
tanınmıĢtır. Bu durum, müzakere sürecine olumlu katkılar sağlamıĢtır.
TR21 Trakya Bölgesi tarımsal stratejilerinden biri olarak ürün çeĢitliliğine gidilmesi
gerekliliği uzun zamandan beri gündeme getirilen bir konudur. Gerek alternatif ürünler
olan sebze ve meyvenin, gerekse bölgenin güçlü bir potansiyele sahip olduğu süt ve süt
ürünlerinin gelecekte değerlendirilmesine yönelik planlar yapılırken AB Ortak Tarım
Politikası önemli bir belirleyici etken olarak yer almaktadır. AB Ortak Tarım Politikası‟nın
üye ülkelerde de iĢleyebilmesi, çiftlik muhasebe sistemi veri ağının oluĢturulması, ortak
pazar ürünlerine entegrasyon, kırsal kalkınma, hayvan sağlığı, gıda kalitesi ve gıda
güvenliğinin korunması gibi konularda bir takım yükümlükler altına girilmesini
gerektirmektedir. Bu açıdan bakıldığında, TR21 Trakya Bölgesindeki mevcut ve kurulması
planlanan iĢletmelerin üretim ve pazarlama süreçlerindeki bu yükümlülükleri yerine
getirebilmelerini sağlayacak tedbirler alınmadığı sürece bu süreçten olumsuz etkilenmeleri
kaçınılmazdır.
TR21 Trakya Bölgesinin öne çıkan diğer sektörü olan sanayideki pazarlama durumuna
bakılacak olursa, dünya tekstil ihracatı içinde Türkiye‟nin önemli bir payı bulunduğu
görülmektedir. Türkiye kurulu kapasite açısından da dünyada sayılı ülkeler arasına
girmiĢtir. Türkiye‟deki tekstil iĢletmelerinin önemli bir bölümü Tekirdağ ili sınırları
içerisinde faaliyet göstermektedir. Benzer Ģekilde, bölgede üretim değeri ve ihracat
olanakları açısından deri sanayi çok önemli bir sektör olup, en fazla döviz sağlayan
iĢletmelerin baĢında gelmektedir. Deri ve tekstil sektörlerindeki Bölge firmalarının ihracat
yaptığı ülkelerin baĢında AB ülkeleri, Rusya ve Ukrayna gelmektedir.
KüreselleĢen dünyada, ekonomilerin daha fazla entegre hale gelmesiyle hız unsuru ön
plana çıkmıĢ ve lojistik faaliyetlerin sanayi ürünlerinin iç ve dıĢ piyasalara
pazarlanmasında önemi artmıĢtır. Farklı taĢıma modlarını entegre eden modlar arası
taĢımacılık sistemleri, lojistik faaliyetler için önemli olmaya baĢlamıĢtır. Coğrafi anlamda
Avrupa‟yı Asya‟ya bağlayan bir köprü niteliğinde olan TR21 Trakya Bölgesi farklı taĢıma
modlarının kesiĢtiği bir geçiĢ bölgesidir. Bunun yanı sıra, Türkiye‟nin toplam ihracatının
%46‟sı ve toplam ithalatının %40‟ını AB üyesi 27 ülke ile gerçekleĢtirmekte olup, dıĢ
ticaretimizde Avrupa‟nın payının bu kadar büyük olması ve bunun yanında Ġstanbul gibi
bir pazara yakınlığı da TR21 Trakya Bölgesinin pazarlama açısından jeo-ekonomik
konumunu daha önemli hale getirmektedir. Tüm bu potansiyeline karĢın bölgede lojistik
sektörünün yeterince geliĢmemiĢ olmasının altında çeĢitli sebepler yatmaktadır. Bunlar
arasında en önemlileri olarak bölgede lojistik sektöründe görülen firma eksikliği, lojistik
hizmetine ihtiyaç duyan iĢletmelerdeki yanlıĢ lojistik algısı sebebiyle bu konuda
profesyonel çözüm arayıĢına girmemeleri ve bölgede lojistik konusunda yaĢanan
koordinasyon eksikliği sayılabilir.

Bölgede gerekirse yeni gümrük açarak Bölge ihtiyacını karĢılayacak Ģekilde gümrükleme
iĢlemlerinin yapılabilmesinin sağlanmasına yönelik çalıĢmaların yapılması gerekmektedir.
Mevcut gümrüklerin kapasitesinin arttırılması ve iĢlemlerin hızlandırılması sayesinde
Ġstanbul‟dan buraya kaydırılacak iĢlemlerle birlikte sanayinin geliĢmesi için önem arz ettiği
kadar lojistik sektörünün bölgede geliĢmesinde de önemli rol oynayacaktır.
Bölge iĢletmelerinde (tarımsal ve endüstriyel) pazarlama sorunlarından biri markalaĢma

eksikliğidir. ĠĢletmeler ağırlıklı olarak üretime odaklandıkları için pazarlama ayağına
yeterince önemi vermemektedirler. Günümüzde tüketicinin belirlediği pazar koĢullarında
rekabet edebilmek ve tüketicinin ürüne bağlılığını sağlamak ürün-tüketici iliĢkisinin
pazarlama stratejisinde yer alması ile mümkündür. Marka, tüketici için önemli bir bilgi ve
kalite kaynağı iken, imalatçı için de pazar payını koruyan, geliĢtiren ve bağımlı bir tüketici
grubu yaratarak istikrar sağlayan bir faktördür6. TR21 Trakya Bölgesinde, özellikle
tarımsal üretimin çıktısı olan birçok ürün (hardaliye, Edirne/Kırklareli peyniri, Trakya
pirinci, ayçiçeği yağı vb.) bölgeye has olmasına karĢın iĢletmelerin bu özelliği avantaja
çeviremedikleri görülmektedir. MarkalaĢmada sıkıntı yaĢayan bir baĢka gıda sektörü de
Ģarap üreticileridir. Türkiye‟nin ve bölgenin aslında markalaĢmıĢ Ģarapları olduğu halde
dünya piyasasındaki yeri oldukça kısıtlıdır. Birçok firmanın yurtdıĢı satıĢı bulunmakla
birlikte bunlar hacim olarak çok düĢüktür ve çoğu kendi markaları yerine baĢka markalar
altında bu ihracatı gerçekleĢtirmektedir. Genelde Türk Ģarabı, özelde bölgeye ait Ģaraplar
için ciddi bir markalaĢma ve bölgesel farklılaĢma çalıĢmaları gerçekleĢtirilmesi ve dünya
pazarındaki bölge/ülke payının arttırılması gerekmektedir. Tüm bu olumsuz örneklerin
yanında bölgede Trakya Birlik gibi markalaĢma konusunda baĢarılı örnekler de mevcuttur.
TR21 Trakya Bölgesinde önemli bir potansiyele sahip olan turizm sektöründe de
pazarlama sorunları yaĢanmaktadır. Bu sektörde en önemli pazarlama sorunu etkin tanıtım
yapılamamıĢ olmasıdır. TR21 Trakya Bölgesi kültürel çeĢitliliğin, tarihi yapıların ve doğal
güzellikleri barındıran yapısı ile kültür turlarının, doğa sporlarının, deniz turizminin, agro-
turizmin ve benzeri aktivitelerin yapılmasına uygun koĢullara sahiptir. Sektörde tanıtım ve
pazarlamaya etkin hale getirecek markalaĢma eksikliği bulunmaktadır. Örneğin Edirne ili
sahip olduğu tarih turizmi potansiyeli, sağlık hizmetleri ve önemli stratejik konumu sebebi
ile küresel ölçekte geliĢtirilecek “marka kent” fonksiyonuna sahiptir.
Sahip olduğu tüm bu avantajlara rağmen bölgenin ulusal ve uluslararası düzeyde

tanıtımının yeterince yapılamaması bölgede turizm sektörünün sanayi ve tarım
sektörlerinin gölgesinde kalması sonucunu doğurmuĢtur.
2.1.8. Bölgenin kalkınması ve inovasyon
TR21 Trakya Bölgesinin ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet gücünü arttırmasının en

önemli yolu, bölgede inovasyon faaliyetlerine hız verilmesi ile gerçekleĢtirilebilecektir.
Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı Analitik Raporu‟nda bölgeye çevreyi
6
Albayrak, M. ve Dölekoğlu C. (2006). “Gıda Perakendeciliğinde Market Markalı Ürün Stratejisi”. Akdeniz
İ.İ.B.F. Dergisi, (11): 204-218.

kirleten yeni firmaların gelmesinin uygun olmadığını belirterek eski teknoloji kullanan bu
tür üretimlerin bölgeye gelmesini engellemektedir. Bu Plan, Bölgede çevreye duyarlı olan,
ileri teknoloji kullanan ve katma değeri yüksek olan üretimlerinin bölgede geliĢtirilmesi
gerektiğinin altını çizmektedir.
Bölgesel kalkınmanın inovasyondan geçtiğinin öngörülmesine rağmen bölgede üretim

gösteren firmaların büyük bir kısmı düĢük teknoloji kullanan üretimlerle iĢtigal etmektedir.
Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım baĢvurularında ve tescillenen baĢvuru
sayısında artan bir eğilim görülse de TR21 (Trakya) bölgesinden yapılan baĢvurular
Türkiye toplamının çok küçük bir bölümünü teĢkil etmektedir. Bu göstergelerin yanı sıra
bölgeden TEYDEB, ARDEB gibi TÜBĠTAK programlarına ve SANTEZ proje
desteklerine yapılan baĢvurular az sayıdadır. KOSGEB‟in Ar-Ge desteklerinden
yararlanmak için yapılan baĢvuru sayısı sadece dörttür. Bu olumsuz göstergelerin yanı sıra
bölgede 5 firmanın Ar-Ge Merkezi Belgesi‟ne sahip olması, Bölgede yeni ve ileri teknoloji
kullanan KOBĠ‟lerin varlığı önemlidir. Bölgede Trakya Üniversitesi‟nin
koordinatörlüğünün içinde faaliyet gösteren Trakya Teknopark‟ın varlığı ve Namık Kemal
Üniversitesi bünyesinde bir inovasyon merkezinin kurulmasına iliĢkin çalıĢmaların
baĢlatılmıĢ olması ümit verici geliĢmelerdir. Bu olumlu geliĢmelerin yanı sıra tarımsal
üretimin yoğun olduğu TR21 Trakya Bölgesinde 3 adet tarımsal araĢtırma enstitüsü
faaliyet göstermektedir.
Ġleri teknoloji kullanan ve katma değeri yüksek olan üretiminin bölgeye çekilebilmesi için
bölgede inovasyonun kültürünün oluĢturulması ve inovasyon merkezlerinin oluĢturulması
gereklidir. Yüz yüze görüĢme tekniği ile yapılan çalıĢmalar bölgedeki üreticilerin
inovasyon kültürüne ve proje hazırlama bilgi ve tecrübesine sahibi olmadıkları ve konu ile
ilgili desteklerden haberdar olmadıkları sonuçlarını ortaya çıkarmıĢtır. Ayrıca üniversite –
sanayi iĢbirliğinin inovasyon faaliyetlerine istenilen etkinlikte olmadığı, sosyal iĢbirliği
ağlarının zayıf olduğu ifade edilmiĢtir.
2.1.9. Bölgenin geleceğe yönelik projeksiyonu
Gelecekte tarım ve sanayi sektörlerinin birbirlerini engelleyen değil, tamamlayan bir

iĢleyiĢe kavuĢturulması sonucunda TR21 Trakya Bölgesinin çevreye duyarlı sürdürülebilir
bir kalkınma sürecine gireceği öngörülmektedir. Bunun yanı sıra mevcut potansiyelinin
hareket geçirilmesi sonucu turizm sektörü de tarım ve sanayi ile birlikte bölgenin geliĢim
lokomotiflerinden biri haline geleceği düĢünülmektedir.
Bu öngörülerin gerçekleĢebilmesi için bölgeye yönelik etkin ve uygulanabilir planların

hayata geçirilmesi gerekmektedir. Bölgede hassas bir konu olan su kaynaklarının ilgili olan
tüm aktörlerin eĢgüdümünde etkin olarak yönetilmesi, bölgenin doğal hazinelerinden biri
olan tarım arazileri ile sanayi, konut ve turizme yönelik arazi kullanımlarının akılcı ve
tamamlayıcı bir Ģekilde planlanması ve buna bağlı olarak bölgedeki toprak, su, iklim ve
altyapı özellikleri göz önüne alarak hazırlanmıĢ tarımsal ürün planlaması bölgenin
sürdürülebilir kalkınmasında öne çıkan planlama gereksinimleridir.

Söz konusu bu planlar eĢliğinde bölgenin tarım sektöründe sahip olması öngörülen belli
baĢlı nitelikler aĢağıdaki Ģekilde özetlenebilir:
 Arazi toplulaĢtırma çalıĢmalarının baĢarıya ulaĢmıĢ olması,

 Ortak bitkisel ve hayvansal üretim uygulamalarının yaygınlaĢmıĢ olması,
 Etkin sulamanın gerçekleĢtirildiği altyapıların kurulmuĢ olması,
 Katma değerli ürün çeĢitliliğinin sağlanmıĢ olması,
 Tarımsal örgütlerin üreticilerin rekabet edebilirliğini arttıran iĢlevselliğe kavuĢmuĢ
olması,
 Tarımsal üretimde nitelikli genç nüfusun etkin olarak yer alması,
 Bölge üreticilerinin Ġyi tarım uygulamalarını içselleĢtirip uygulamaya baĢlamıĢ
olmaları,
 Tarım-sanayi-tüketici entegrasyonunun gerçekleĢtirilmiĢ olması,
 Tarım ve gıda sektörünün çiftlikten çatala gıda güvenilirliği bilinci ile üretim
yapmaya baĢlamıĢ olmaları,
 Bölge üreticilerinin teknoloji ve yenilikleri takip etmeye ve biliĢim teknolojilerini
kullanmaya baĢlamıĢ olmaları,
 Bölgenin nitelik açısından Türkiye'nin büyükbaĢ ve küçükbaĢ hayvancılık merkezi
haline dönüĢmüĢ olması,
 Tarımsal ürünlerde ve geleneksel gıda ürünlerinde markalaĢmanın gerçekleĢtirilmiĢ
olması,
 Trakya arısı ve ürünlerinin ulusal ve uluslararası arenada tanınır ve talep edilir hale
gelmiĢ olması,
 Bölgenin su ürünleri üretim ve iĢlemede Türkiye'nin sayılı bölgelerinden biri haline
gelmesi.
Sanayi sektörünün ise gelecekte kazanması beklenen özellikleri;
 OSB‟lerin güçlü bir arıtım altyapısına ve etkin bir iĢleyiĢine kavuĢmuĢ olması
 OSB‟lerin tam doluluk oranına kavuĢmuĢ olmaları,
 Bölgedeki tüm sanayinin OSB‟ler bünyesinde faaliyet göstermeye baĢlamıĢ olması,
 Bölgede kirlilik yaratmayan yoğun teknoloji kullanan sanayinin ağırlık kazanmıĢ
olması
olarak belirtilebilir.
Tarım ve sanayi ile birlikte bölgenin önde gelen üçüncü sektörü olmaya aday turizm
konusunda bölgenin gelecekteki projeksiyonu;
 Turizmin TR21 Trakya Bölgesinde baĢat sektörlerden biri haline gelmiĢ olması,
 Turizm alt hizmetlerinin geliĢmiĢ olması,
 Trakya‟nın turizm markası haline gelmiĢ olması,
 Bölge ekonomisinde ve istihdam yaratmada turizmin vazgeçilmez bir sektör haline
gelmiĢ olması,

 Trakya‟nın yerli ve yabancı turistlerin uğrak ve konaklama yeri olarak tercih
ettikleri bir bölgeye dönüĢmüĢ olması,
 Bölge halkının turizmle ilgili farkındalığının artmıĢ ve bu sektörü sahiplenmiĢ
olması,
 Bölgenin turizm altyapısının tamamlanmıĢ olması,
 Turizm sektörünün bölgede çeĢitlenmiĢ olması
Ģeklinde öngörülmektedir.
Bölgenin hem ulusal hem de uluslararası yatırımlar için cazibe merkezi haline getirilmiĢ
olması tarım, sanayi ve turizm sektörlerinin yukarıda belirtilen nitelikleri kazanması için
bir ön Ģart durumundadır. Bunun içinse bölgenin ulaĢım ve lojistik altyapısının
güçlendirilmiĢ olmasının yanı sıra ulusal ve uluslararası platformlarda tanınırlığının
arttırılmıĢ olması gereklidir. Bölgeden çıkacak markalaĢmıĢ ürünler de bu tanınırlığın
sağlanmasında etkin rol oynayacaktır.
Oldukça uzun bir süredir çevre sorunları ile iç içe yaĢayan Bölge için en ağır basan
kavramlardan biri de çevresel sürdürülebilirliktir. Çevresel sorunların en önemli kaynakları
olan sanayi ve tarımda çevre dostu teknolojilerin ve yenilenebilir enerjilerin kullanımının
yaygınlaĢması bölgede kalkınmanın sürdürülebilirliğinin sağlanmasında önemli
etmenlerden biri olacaktır.
Bölgenin en önemli sermayesi, sahip olduğu insan kaynağıdır. Dezavantajlı grupların

ekonomik hayata kazandırılmıĢ olması hem bölgenin yaratacağı katma değere hem de bu
gruptaki vatandaĢların yaĢam standartlarının artması yönünde önemli katkılar
sağlayacaktır. Bölgede eksikliği görülen birlikte hareket etme bilincinin arttırılmıĢ olması
özellikle örgütlenme ve sosyal dayanıĢma etkinliklerinin iĢlevsel hale gelmesini
sağlayacaktır. Bölge insanının giriĢimcilik kültürünü edinmesiyle atıl büyük bir kapasite
ekonomik hayata kazandırılmıĢ olacaktır. Gerek tarım ve sanayi, gerekse turizm
sektöründe bölgenin ihtiyaç ve potansiyellerine hâkim nitelikli elemanların sahada yer
alması bölgenin bu alanlarda daha hızlı bir atılım içine girmesine önemli katkılarda
bulunacaktır.
Bölgenin günümüze kadar çeĢitli yollarla sağlanan fon kaynaklarını kullanmada yetersiz
kaldığı görülmektedir. Fon/yatırım kaynaklarını takip edip değerlendirmeye yönelik
eylemleri kaliteli ve zamanında gerçekleĢtirecek etkin mekanizmaların kurulması bölgenin
bundan sonra söz konusu finans kaynaklarını değerlendirmesinde katalizör görevi
üstlenecektir.

2.2. Bölge Ekonomisinin Analizi
GeliĢmiĢ ülkelerde tarımsal üretimin önemini kaybetmesi, sanayi üretiminin bir zirveye
ulaĢtıktan sonra büyüme hızının düĢmesi ve hizmetler sektörünün milli gelir içindeki
payının büyümesi eğilimi, Türkiye ekonomisinde de görülmektedir. TÜĠK‟in 2006 yılı
gayri safi katma değer verileri tarım sektörünün milli gelir içindeki payının %9‟a
gerilediğini, sanayi sektörünün payının %28 civarında bir zirvede sabit bir seyir izlediğini
ve hizmetler sektörünün payının %62,4 seviyesine ulaĢtığını göstermektedir. Türkiye
genelindeki üretimin teknolojik seviyesi geliĢmiĢ ülkeler düzeyinin altında kalmaktadır.
Bununla beraber orta ve düĢük teknoloji kullanan bazı sektörlerde üretimin doğu ülkelerine
doğru kaydığı, Avrupa‟daki bazı üretimlerin ise nitelikli ve Avrupa Birliği üyesi
ülkelerine göre daha ucuz emeğe sahip olan Türkiye‟ye doğru kaydığı görülmektedir.
TR21 Trakya Bölgesi küresel boyutta yaĢanan bu genel eğilimlerden etkilenmektedir.

1980‟lerde baĢlayan yoğun sanayileĢme döneminde Ġstanbul ve çevresindeki sanayi
üretiminin bölgeye doğru yayılması sonucunda D-100 Karayolu aksı üzerinde bir sanayi
bölgesi oluĢmuĢtur. Bu aksın haricinde kalan bölgede ise tarımsal üretim göreceli olarak
önemini kaybetmesine rağmen devam etmektedir. 2006 yılı milli gelir istatistiklerine göre
bölgedeki üretimin milli gelir içindeki payı %2,6‟dır; bölgenin toplam tarımsal üretimden
elde edilen gelir içindeki payı %3,5, hizmetler üretiminden elde edilen toplam gelir
içindeki payı %2,3 ve toplam sanayiden elde edilen gelir içindeki payı ise %3,2 olarak
gerçekleĢmiĢtir.
2006 yılında bölgenin yarattığı gelirin içinde tarımın payı %12,5, sanayinin payı %34 ve
hizmet sektörünün payı ise %53,5‟tir. Tarımda ve sanayide Türkiye ortalamasının üzerinde
bulunan bölge, hizmetler sektöründe %10 kadar altında bulunmaktadır. Bu durum hizmet
yoğun olan turizm sektörünün bölgede sınaî ve tarım üretiminin çok ardında kalmasının,
kent merkezlerinde ve deniz kenarında bulunan beldelerde sosyal yaĢamın geliĢiminin
yeterince baĢarılamamasının önemli bir göstergesi olarak görülebilir.
26 Düzey-2 bölgesi arasında milli gelire en fazla katkıda bulunma kriterine göre yapılan
sıralamada TR21 Trakya Bölgesi tarımsal üretimde 15‟inci, sanayi üretiminde 9‟uncu ve
hizmetler sektöründe ise 12‟inci sıradadır. Bütün sektörlerin toplamında yapılan sıralamada
ise Bölge 11. sırada yer almaktadır. Bölgede sanayi üretiminde bir yoğunlaĢmanın olduğu
ve Bölge topraklarının büyük bir bölümünün tarıma elveriĢli olduğu düĢünüldüğünde,
Bölgenin potansiyelinin altında bir gelir yarattığı görülmektedir.
Bölgede tarım üretiminden elde edilen gelir 2004-2006 dönemi arasında sabit kalırken
sanayiden elde edilen gelir %46 büyümüĢ, hizmet sektöründen elde edilen gelir ise %50
büyüme göstermiĢtir. Ürün fiyatlarındaki artıĢlar da göz önüne alındığında, tarım
sektöründen elde edilen reel gelirin küçüldüğü, hizmet ve sanayi sektöründen elde edilen
reel gelir artıĢlarının belirtilen rakamlardan daha düĢük olduğu görülmektedir.

ġekil 3: 1987 Fiyatları ile Gayri Safi Yurt Ġçi Hâsıla (Milyon TL)
3.500.000
3.000.000
2.500.000
2.000.000 Edirne
1.500.000 Kırklareli
1.000.000 Tekirdağ
TR21 Trakya
500.000
0
Kaynak: TÜĠK Gayri Safi Yurt Ġçi Milli Hâsıla Verileri 1987-2001.
Bölge illeri içinde sanayi üretiminin daha yoğun olduğu Tekirdağ ilinin yarattığı milli
gelirin Edirne ve Kırklareli‟ne göre daha fazla olduğu ve göreceli olarak daha hızlı büyüme
eğilimine sahip olduğu Ģekilde görülmektedir. Edirne ve Kırklareli illerinin dıĢarıya göç
vermesi, Tekirdağ ilinin ise dıĢarıdan göç alması bu istatistikle birlikte anlam
kazanmaktadır.
Hali hazırda daha önce bahsedilen handikaplara sahip olan Bölge, “Yatırımlarda Devlet
Yardımları Hakkında Karar” hükümleri çerçevesinde sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik kriterleri
baz alınarak hazırlanmıĢ dört Bölge sınıflaması içerisinde en geliĢmiĢ Bölge olarak kabul
edilen 1. sınıf bölgeler arasında yer almıĢtır. Bu sebeple, Bölgeye gelecek sanayiciler ilgili
kanun çerçevesinde verilen teĢviklerden diğer bölgelerde yatırım yapan sanayicilere oranla
daha az yararlanmakta, bu da bölgenin rekabetçilik unsurlarını olumsuz etkilemekte ve
bölgenin ekonomik kalkınması yolunda önemli bir dezavantaj oluĢturmaktadır.
Bölgedeki nüfusun büyük bir bölümünün tarımsal üretimde olmasına rağmen tarımdan elde
edilen gelirin giderek küçülmesi tarımsal üretimindeki genç nüfusun sanayi bölgelerine
doğru kaymasına ve dolayısıyla da emek gücünün tarımdan sanayiye geçmesine neden
olmaktadır. 2004-2009 yılları arasında tarımda çalıĢan emek gücünün toplam içindeki payı
%34,2‟den %22,2‟ye gerilemiĢ, aynı dönemde sanayide çalıĢan emek gücünün toplam
içindeki payı %26,5‟ten %32,6 gibi Türkiye ortalamasının da (%25,3) üstünde bir rakama
ulaĢmıĢtır. Hizmet sektöründe çalıĢan emek gücünün oranı ise daha az bir artıĢ göstererek
%21,2‟den %24,7‟ye yükselmiĢtir.
Ġstihdam sayıları Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli ili toplamları olarak incelendiğinde 2005-
2006 yıllarında yaĢanan düĢüĢ haricinde genel bir artıĢ trendi olduğu gözlenmektedir.
Ġstihdam sayı ve oranları TR21 Trakya Bölgesi için ekonomik faaliyetlere göre
incelendiğinde ise, 2008 yılına kadar sürekli artan sanayi alanındaki istihdam payının 2009
yılında %2 oranında gerilediği, 2004-2008 yılları arasında azalan tarım alanındaki

istihdamın da 2009 yılında %2 oranında arttığı görülmektir. Buradan küresel ekonomik
krizin TR21 Trakya Bölgesinde sanayi alanını olumsuz etkilediği anlaĢılmaktadır.
ĠĢsizlik, 2008 yılı sonunda baĢlayan ve 2009 yılı boyunca en zor zamanları yaĢatan küresel
ekonomik kriz süresi ve sonrasında TR21 Trakya bölgesinin en önemli sorunlarından birini
oluĢturmaktadır. 2005 ve 2006 yıllarında 47.000 olan iĢsiz sayısı 2007 yılında azalarak
45.000‟e düĢmüĢ; ancak 2008 ve 2009 yıllarında toplamda %80 artarak 83.000 kiĢiye
ulaĢmıĢtır. Aynı Ģekilde 2007 yılında %8,22 ile Türkiye ortalaması %10,23‟ün altında olan
TR21 Trakya Bölgesi iĢsizlik oranı 2008 yılında %11,26 ile Türkiye ortalamasının üzerine
çıkmıĢ; 2009 yılında da %13,06‟ya yükselmesine rağmen Türkiye iĢsizlik oranı %14,03‟ün
altında kalmıĢtır. Bu karĢılaĢtırmalardan son ekonomik krizin Tekirdağ, Edirne ve
Kırklareli illerini Türkiye genelinden çok daha olumsuz yönde etkilediği sonucuna
varılmaktadır.
Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli genelinde uzun dönemli iĢsizlik de önemli bir sorun teĢkil
etmektedir. Uzun dönemli iĢsiz sayıları Türkiye için yıllar itibari ile azalma eğiliminde
olmasına rağmen, TR21 Trakya Bölgesi için sürekli artmaktadır. TR21 Trakya
Bölgesindeki sürekli iĢsiz sayısının Türkiye toplamı içindeki oranı %1,2‟den %2,41‟e
çıkmıĢtır. Aynı dönemdeki değiĢim incelendiğinde, Türkiye genelinde uzun dönemli iĢsiz
sayısı %5,2 azalarak 919.000 kiĢiden 871.000 kiĢiye düĢmüĢ; TR21 Trakya Bölgesinde ise
%91 oranında artarak 11.000 kiĢiden 21.000 kiĢiye çıkmıĢtır.
Türkiye ekonomisinde ve dünyada yaĢanan ekonomik krizler -diğer bölgelerle

karĢılaĢtırıldığında- TR21 Trakya Bölgesini oldukça olumsuz yönde etkilemektedir.
Nitekim, son yaĢanan küresel kriz döneminde Bölgedeki iĢsizlik oranı ile kapanan iĢyeri
sayısındaki artıĢ Türkiye ortalamalarının üzerinde seyretmiĢtir.
Bölgenin tarım ve sanayi eksenli ikili bir yapıya sahip olması, sanayi üretiminin Bölge
üzerinde giderek artan bir Ģekilde baskı yaratmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte,
tarım ve hayvancılıktan elde edilen gelirlerin azalması, tarımsal iĢgücünün özellikle genç
çalıĢanların sayısındaki düĢüĢ, tarıma dayalı sanayinin hammadde ihtiyaçlarının Bölge
içindeki hammadde üretimi ile karĢılanamaması, Bölgenin yaĢadığı bazı makroekonomik
istikrarsızlıkların nedenleri arasında gösterilebilir.

2.2.1. Sektörel analizler
2.2.1.1. Sanayi sektörü
TR21 Trakya Bölgesi genelinde tarımsal ürünlerin iĢlendiği küçük iĢletmelerle baĢlayan
sanayileĢme, özellikle yakın bölgenin sanayi ve cazibe merkezi konumunda olan
Ġstanbul‟un sanayi yükünün çevre kentlere kaymaya baĢlaması sonucu, 1980‟li
yıllardan itibaren ivme kazanmaya baĢlayarak, 2010 yılı itibariyle bünyesinde 1.809
sanayi kuruluĢunu barındırır hale gelmiĢtir.
Bölgede sanayi siciline kayıtlı 1.809 iĢletmenin 1.277 adedi Tekirdağ, 265 adedi
Edirne ve 267 adedi Kırklareli illerinde yer almaktadır. Tekirdağ bölgede sanayinin
%70‟ini bünyesinde barındıran yoğunlaĢması noktası olarak ön plana çıkmaktadır.
Tablo 1: Sanayi Siciline Kayıtlı ĠĢletmelerin Sektörel Dağılımı (2010)

Plastik, Makine, Orman
Gıda, Ġçki TaĢ,
Dokuma, Giyim Kâğıt ve Kimya, teçhizat, Ürünleri
ve Tütün Toprak, Diğer To lam
ve Deri Sanayi Ambalaj Boya ve Otomotiv ve
Sanayi Maden
Cam Sanayi Yan San. Mobilya
TR21 600 407 207 0 184 80 38 163 1.809
Tekirdağ 511 162 115 28 169 157 21 114 1.27
Edirne 23 152 55 0 0 0 0 35 265
Kırklareli 6 93 37 2 15 23 7 14 267
Kaynak: Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ Ġl Sanayi ve Ticaret Müdürlükleri
Devlet Planlama TeĢkilatınca 2003 yılında yapılan “Ġllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik

GeliĢmiĢlik Sıralaması AraĢtırması”na göre TR21 Trakya Bölgesi 2. kademe geliĢmiĢlik
düzeyine sahip bir bölge konumundadır. Bu görece geliĢmiĢ sosyo-ekonomik yapıdaki en
önemli unsurlardan biri sanayi varlığıdır.
Tekirdağ, Bölge genelinde sahip olduğu bu güçlü sanayi varlığı ile “Türkiye Ġmalat
Sanayi GeliĢmiĢlik Sırasında” 5. sırada yer alırken, Kırklareli 14. sırada, Edirne ise
30. sırada yer almaktadır. URAK tarafından yapılan “Ġller Arası Rekabet Endeksinde”
de Tekirdağ ülke genelinde 7.sırada yer alarak bölgenin en rekabetçi ili iken, 25. ve
Kırklareli 28. sırada yer almaktadır.
Tablo 2: Sanayi Göstergeleri

TR 21 Trakya Tekirdağ Edirne Kırklareli
Ġller Arası Rekabet Endeksi Sırası1 - 7 25 28

2
Ġller Arası Rekabet Endeksi - 29,81 22,14 20,11
Ġmalat Sanayi GeliĢmiĢlik Sırası2 5 5 30 14
Kaynak: URAK, DPT

Sanayinin sektörel yapısı
“TOBB Sanayi Veritabanı” kayıtlarına göre bölgede ağırlıklı olarak tekstil ve gıda
sanayi ön plana çıkmaktadır. Tekstil, örme, konfeksiyon ve deri sanayinde bölgede
toplam 680 iĢletme yer alırken gıda, içki ve tütün sanayinde toplam 675 iĢletme
faaliyet göstermektedir. Bölgede sanayi siciline kayıtlı firmaların dağılımına göz
atıldığında ise yine tekstil, dokuma, giyim ve deri sanayi %33‟lük pay ile ilk sırada
yer alırken onu, %23‟lük payla gıda, içki ve tütün sanayi, %11‟lik payla taĢ, toprak ve
maden sanayi, %10‟luk paylarla makine, teçhizat, otomotiv yan sanayi ile plastik,
kimya, boya ve cam sanayi takip etmektedir.
Türkiye, kurulu kapasite açısından tekstil sektöründe dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer
almaktadır. Türkiye‟deki tekstil iĢletmelerinin önemli bir bölümü ise, %3,32‟si, TR21
Trakya Bölgesi özelinde Tekirdağ ilinde yer almaktadır. Bölgede tekstil sanayi ağırlıklı
olarak; iplik, dokuma ile örme sanayi alt sektörlerine yoğunlaĢmıĢ durumda olup, sektör
ileriki dönemde yapılabilecek olan kümelenme çalıĢmaları ile çevreye duyarlı olarak
geliĢtirilebilir bir yapıdadır.
Ülke genelinde olduğu gibi, Bölge özelinde de iĢgücü maliyetleri tekstil ve özellikle
konfeksiyon sektöründe üretim maliyetleri içinde önemli pay almaktadır ve geliĢmiĢ
ülkelerin geliĢmekte olan ülkeler karĢısında rekabet avantajını kaybetmesinin en önemli
nedenlerinden biri iĢgücü maliyetleridir. Çin, Hindistan ve Endonezya gibi ülkeler geliĢmiĢ
ülkeler ve Türkiye‟ye karĢı iĢgücü maliyeti bakımından önemli bir avantaja sahip olup, bu
avantajın önümüzdeki yıllarda devam edeceği açıktır. Bunun için öncelikle, sektördeki tüm
mesleklerin iĢ tanımları yapılarak, iĢgücü ihtiyacı duyulan ve/veya iĢgücü ihtiyaç fazlası
olan alanlar belirlenmelidir. Aynı zamanda, meslek liselerinde gereğinden fazla açılmıĢ
olan çeĢitli tekstil ve hazır giyim programları gözden geçirilmeli, bu programlarda görev
alan meslek dersi öğretmenlerinin nitelikleri iyileĢtirilmeli, ders programları
güncelleĢtirilmelidir. Bölge üniversiteleri tekstil sektörü ile yakın iĢbirliği içinde olmalı ve
bu Ģekilde bilgili, becerikli teknik elemanlar yetiĢtirilmelidir. BaĢta Ar-Ge olmak üzere
kaliteli hammadde ve iĢgücünün verimliliğini artıracak eğitim yatırımları gibi alanlarda,
gerek devletin gerekse sektör oyuncularının bugünkünden daha fazla kaynak aktarması
zorunludur.
Tekstil sektörünün en çok katma değer sağlayan süreçleri tasarım, marka üretme ve
pazarlama süreçleridir. Bu itibarla, dünya çapında modacı ve tasarımcıların ülke dıĢından
istihdam edilmesi ve yerli tasarımcıların yetiĢtirilmesi, dünya çapında büyük mağazalar
zincirlerinin oluĢturulması ve mevcutlarla ortaklıklar kurulması gibi konularla ilgili
stratejiler geliĢtirmelidir. Bu vesile ile bölgedeki oyuncuların da sinerjik bir etkileĢim
içinde olacakları ve bu durumun rekabet güçlerine olumlu yansıyacağı kaçınılmazdır.
Bölgede tekstilden sonra hâkim sanayi sektörü konumundaki gıda sektörü içerisinde
ağırlıklı payı un sanayi ile süt ürünleri sanayi almaktadır. Bölgede üretilen buğday ve
ayçiçeği yine Bölgede bulunan un ve yağ fabrikalarında iĢlenmektedir. Bölgede; gıda, içki

ve tütün sanayi sektörü içinde un sanayi %36,44, süt mamulleri sanayi ise %16,32‟lik bir
paya sahiptir.
Bölge içindeki illerin tarımsal sanayi yapıları incelendiğinde, Tekirdağ ilinde et ve et

ürünleri, süt ve süt ürünleri, hazır yemek, un ve unlu mamuller, Ģarap iĢleyen tesislerin öne
çıktığı söylenebilir. Edirne ilinde ise çeltik, süt ve süt ürünleri, yağ, un ve unlu mamuller
iĢleyen iĢletmeler ön plana çıkmaktadır. Edirne‟de bulunan sanayi iĢletmelerinin %63‟ü
gıda sanayi iĢletmeleridir. Bu oranın yaklaĢık %30‟u çeltik iĢleme fabrikaları olup, geriye
kalan %70‟in büyük kısmı ise ilde yetiĢtirilen tarımsal ürünlerin iĢlendiği un ve yağ
fabrikalarıdır. Ayrıca ilde hayvancılığın yaygın olması süt üretimini de artırmıĢtır. Buna
bağlı olarak ilde süt ürünleri iĢleyen çok sayıda mandıra bulunmaktadır.
Kırklareli ilinde süt ve süt ürünleri iĢleyen imalathaneler et ve et ürünleri iĢleyen

iĢletmeleri öne çıkmaktadır. Kırklareli‟de gıda ürünleri ve içecek imalatı sektörü, TÜĠK
2002 Genel Sanayi ĠĢyerleri Sayımı (GSĠS) il içi yüzde, özel sektör iĢgücü verimliliği,
yabancı sermaye, Ġl Sanayi ve Ticaret Odalarının tercihleri ile ihracat il içi yüzde ve
yoğunlaĢma göstergelerinin her birinde öne çıkan sektör olmuĢtur.
Bölgede genel anlamda tarımsal sanayi tesislerinin kapasitelerinin kullanım oranlarının

düĢük olduğunu söylemek mümkündür. Örneğin Tekirdağ ilinde kapasite kullanım
oranları; et ve et ürünleri iĢleyen iĢletmelerde %16, süt ve süt ürünleri iĢleyen iĢletmelerde
%54, hazır yemek ve yemek fabrikalarında %31, un ve unlu mamuller iĢleyen iĢletmelerde
%40 ve alkollü içkiler üreten iĢletmelerde %31‟dir. Bunun en büyük sebebi olarak ise
plansız sanayileĢme ile düĢük teknoloji kullanımı söylenebilir.
Geleneksel gıdalar, dünyada önemi son yıllarda artan bir alandır. TR21 Trakya Bölgesi de
geleneksel gıdalar açısından zengin bir bölgedir. Hardaliye, Tekirdağ köftesi, Hayrabolu
tatlısı, Edirne peyniri akla ilk gelen geleneksel ürünlerdir. Bu ürünlerin markalaĢmasının
önünü açacak tedbirlerin geliĢtirilmesi ile Bölge ekonomisine ve tanıtımına önemli katkılar
sağlanacaktır.
Bölgenin tarıma dayalı sanayi altyapısı güçlü olmasına rağmen, tarım–sanayi–tüketici

entegrasyonunda yaĢanan sıkıntılar bu potansiyelin etkin olarak kullanılamamasının
nedenleri arasında yer almaktadır.
Bölge tekstil ve gıda sanayi dıĢında beyaz eĢya, ilaç ve kimya sanayinde küresel ölçekte
güçlü Ģirketlere ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle Çerkezköy OSB sahip olduğu stratejik
konum ve güçlü altyapısı ile birçok dünya markasını barındırmakta buda bölgenin
rekabetçiliğine katkı sağlamaktadır. Nitekim Çerkezköy OSB ve Avrupa Serbest Bölge
içerisindeki yeni yatırımlarda bu tezi doğrulamaktadır.

Sanayi altyapısı
Bir bölgenin rekabet üstünlüğü unsurlarının baĢında gelen altyapı, Bölgenin göreli olarak
sahip olduğu güçlü ulaĢım, enerji, haberleĢme ve lojistik gibi yönler itibariyle çeĢitli
üstünlükleri barındırmaktadır. Ancak sözü edilen altyapı unsurları, Bölge genelinde
homojen bir dağılım göstermemektedir. Bölgenin Ġstanbul hinterlandı içerisinde kalan
Çerkezköy, Çorlu, Lüleburgaz ilçeleri arasında kalan bölümü sanayi için güçlü bir altyapı
imkânı sunarken, Bölgenin Batı ve Kuzey aksı içerisinde yer alan OSB ve diğer sanayi
alanlarının özellikle ulaĢım, enerji ve arıtma tesis altyapısı yönünden geliĢtirilmeye ihtiyacı
bulunmaktadır.
Yine bölgede özellikle Çerkezköy-Çorlu-Lüleburgaz aksı üzerinde OSB dıĢında yer alan
sanayi varlığının özellikle arıtma tesisi konusunda altyapı eksikleri bulunmaktadır. Bu
bölgede yer alan plansız sanayi varlığının kontrollü bir yapıda muhafaza ve geliĢimine
imkân vermek üzere bir planlama çalıĢması sanayi altyapısının güçlendirilmesi amacıyla
yürütülecek öncelikli konular arasındadır.
ĠĢletme büyüklükleri
Tekirdağ KOSGEB Bölge Müdürlüğü verilerine göre bölgede kayıtlı iĢletmelerin

tamamına yakını, ülke geneli ile örtüĢen bir Ģekilde küçük ve orta büyüklükteki
iĢletmelerden oluĢmaktadır. Bölgede yer alan iĢletmelerin büyük çoğunluğunun KOBĠ
niteliğinde olması, KOBĠ‟lerin sahip olduğu ekonomik ve teknolojik geliĢmelere karĢı
daha esnek ve hızlı cevap verebilme yeteneği dolayısıyla, bölgeye bir rekabet avantajı
sunmaktadır. Ancak küçük ve orta ölçekli iĢletmelerin büyük bölümünün kurumsallaĢma
süreçlerini tamamlayamamalarından dolayı rekabet edebilirlikleri düĢük seviyededir. Bu
sebeple KOBĠ‟lerin bölgenin rekabet gücünü artırmaları amacıyla üretim ve yönetim
süreçlerini uluslararası standartlara taĢımaları ve bu kapsamda, Ar-Ge ve inovasyon
çalıĢmaları, kalifiye personel istihdamı, kurumsallaĢma ve markalaĢma konularında
öncelikli olarak desteklenmesi gerekmektedir.
Tablo 3: ĠĢletme Sayıları

ĠĢletme Sayısı KOBĠ Sayısı (%)
Tekirdağ 38.436 38.395 99,89
Edirne 20.135 20.131 99,98
Kırklareli 16.566 16.558 99,95
Kaynak: Tekirdağ KOSGEB Ġl Müdürlüğü
Sanayi alt sektör yoğunlaĢmaları
TR21 Trakya Bölgesinin tarımsal üretim açısından zenginliği ve hayvancılığın geliĢmiĢ

olması, bölgede gıda sektörünü tekstil ve deri sanayinin ardından ön plana çıkarmaktadır.
Gıda sanayinin içinde; özellikle bölgenin tarım ürünü olan ayçiçeği, buğday ile sütü
değerlendirmeye yönelik olan bitkisel yağ, süt ürünleri, un ve yağ alt sektörleri yer

almaktadır. Emek yoğun bir sektör olmasının yanı sıra firma sayısı açısından da Bölgede
öne çıkan sektörler tekstil ve deri olarak gösterilebilir. Bu sonucun ortaya çıkmasında,
Ġstanbul‟un sanayiinin yayılma eğilimi ve Tekirdağ ilinde uzmanlaĢma gösteren deri ve
tekstil ağırlıklı OSB‟lerin varlığı etkili olmaktadır. Gıda ve tekstil sektörleri dıĢında, 2002
iĢyeri sayımına göre yoğunlaĢan sektörler; ana metal ve fabrikasyon metal ürünleri imalatı
ve ağaç ürünleri imalatıdır.7
Ġllerin 2002 yılı verilerine göre Türkiye içerisinde imalat sanayinde yoğunlaĢma
katsayılarına bakıldığında Edirne ilinin, gıda ürünleri, içecek ve tütün imalatı, tekstil ve
tekstil ürünleri imalatı ve ağaç ürünleri imalatında; Kırklareli ilinin gıda ürünleri, içecek ve
tütün imalatı, tekstil ve tekstil ürünleri imalatı ve metalik olmayan diğer mineral ürünlerin
imalatında; Tekirdağ ilinin ise tekstil ve tekstil ürünleri imalatı, deri ve deri ürünleri imalatı
ve elektrikli ve optik donanım imalatı sektörlerinde yoğunlaĢma katsayısının daha yüksek
bir değer aldığı görülmektedir.8
Bölge illerinde öne çıkan sanayi sektörleri
Devlet Planlama TeĢkilatı‟nın “Ġllerde Öne Çıkan Sanayi Sektörleri” araĢtırması sonuçları
Bölge illeri ölçeğinde incelendiğinde;
Edirne ilinde “gıda ürünleri ve içecek imalatı”, “tekstil ürünleri imalatı”, “giyim eĢyası
imalatı”, “kürkün iĢlenmesi ve boyanması” ile “madencilik ve taĢocakçılığı” sektörleri ön
plana çıkmaktadır. Ġldeki bu sektörlerde alt sektör bazında öne çıkan alanlar;
Gıda ürünleri ve içecek imalatı alt sektöründe;

 Unlu mamuller ve öğütülmüĢ tahıl ürünleri sektörü
 Süthane iĢletmeciliği ve peynir imalatı
 Rafine sıvı ve katı yağların imalatı
 Ham, sıvı ve katı yağların imalatı
Tekstil ürünleri imalatı alt sektörlerinde;
 Pamuklu dokuma
 Doğal ve sentetik pamuk elyafının hazırlanması ve eğrilmesi
 Hazır tekstil imalatı
Giyim eĢyası imalatı ve kürkün iĢlenmesi ve boyanması alt sektörlerinde;
 Ġç ve dıĢ giyim eĢyaları imalatı
 Deri giyim eĢyası imalatı
Madencilik ve taĢ ocakçılığı alt sektörlerinde;
 Linyit madenciliği ve briketlenmesi
 TaĢkömürü madenciliği ve briketlenmesi
 Kum ve çakıl ocakçılığı
7
2002 Sanayi ve ĠĢyerleri Sayımı, DĠE
8
1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı

Kırklareli ilinde “gıda ürünleri ve içecek imalatı”, “tekstil ürünleri imalatı”, “kimyasal
madde ve ürünleri imalatı”, “metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı” sektörleri
ön plana çıkmaktadır. Ġldeki bu sektörlerde alt sektör bazında öne çıkan alanlar;
Gıda ürünleri ve içecek imalatı alt sektöründe;

 Unlu mamuller ve öğütülmüĢ tahıl ürünleri sektörü
 Süthane iĢletmeciliği ve peynir imalatı
 Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı
 Rafine sıvı ve katı yağların imalatı
 Kakao, çikolata ve Ģekerleme imalatı
Tekstil ürünleri imalatı alt sektöründe;
 Pamuklu dokuma
Kimyasal madde ve ürünleri alt sektöründe;
 Farmasötik preparat imalatı
 Boya, vernik benzeri kaplayıcı madde imalatı
 Matbaa mürekkebi ve macun imalatı
Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imaları alt sektöründe;
 Cam imalatı
 Süsleme ve yapı taĢının kesilmesi
 Briket, kiremit, tuğla ve inĢaat malzemeleri imalatı
Tekirdağ ilinde “gıda ürünleri ve içecek imalatı”, “tekstil ürünleri imalatı”, “giyim eĢyası
imalatı ve kürkün iĢlenmesi ve boyanması”, “derinin tabaklanması ve iĢlenmesi”, “makine
ve teçhizat imalatı” sektörleri ön plana çıkmaktadır. Ġldeki bu sektörlerde alt sektör bazında
öne çıkan alanlar;
Tekstil ürünleri imalatı alt sektöründe;

 Hazır tekstil ürünleri imalatı
Giyim eĢyası imalatı, kürkün iĢlenmesi ve boyanması alt sektörlerinde;
 Giyim eĢyaları imalatı
 Ġç giyim eĢyası imalatı
 Aksesuar imalatı
Derinin tabaklanması ve iĢlenmesi alt sektöründe;
 Bavul, el çantası, saraçlık, koĢum takımı imalatı
 Ayakkabı, terlik imalatı
Makine ve teçhizat imalatı alt sektöründe;
 Elektrikli ev aletleri imalatı
 Tarım ve ormancılık makineleri imalatı

Bölgedeki sektörlerin rekabetçilik unsurları
Elektrik-elektronik sektörü
Bölgede elektrik-elektronik sektörü özellikle Çerkezköy OSB‟de yoğunlaĢmıĢtır. Elektrik-

elektronik sektörünün bir alt kolu olan beyaz eĢyanın iki önemli küresel firması olan BSH
ve Arçelik‟in Çerkezköy OSB‟de olmasında bunun büyük katkısı vardır.
TR21 Trakya Bölgesi elektrik-elektronik sektörü incelemesinde, sektörün beyaz eĢya alt
sektörü dıĢında kalan kısmı ile ilgili kayda değer bir yapıya rastlanmamıĢtır. Girdi
koĢulları, nitelikli iĢgücünün hem ucuz hem de nicelik ve nitelik olarak yeterli olması ve
hammadde tedarikinde sorun yaĢanmaması, Avrupa‟ya yakınlık ve yeterli altyapı
avantajlarının yanında hammaddede dıĢa bağımlı olunması, gibi dezavantajlara sahiptir.
Talep koĢulları elektronik sektörünün en güçlü yanını oluĢturmaktadır. Yüksek küresel
talep, AB ve Ġstanbul pazarlarına yakınlık sektörün üretim ve ihracat performansını
tetikleyen önemli değiĢkenlerdir.
Ġlgili ve destekleyici kuruluĢlar analiz edildiğinde, Bölgede tedarikçilerin yetersiz oluĢunun

yanı sıra sanayiye destek olabilecek üniversite ve yüksekokullarının yeterli olmaması
sektörü olumsuz etkilemektedir.
Sektörde dıĢsal bir faktör olarak yer alan devlet, yüksek vergi oranları, denetim zaafları,
karıĢık mevzuat ve bürokrasi nedeni ile sektörü olumsuz yönde etkilemektedir. Bununla
birlikte yeni Ar-Ge Kanunu sektör açısından umut vermektedir; ayrıca Ġstanbul BüyükĢehir
Belediyesi‟nin Ġstanbul‟daki sanayiyi il dıĢına çıkarma projesi, Bölgeyi bu sanayinin bir
kısmının taĢınması muhtemel yerlerden en caziplerinde biri haline getirmiĢtir.
Bölgede elektrik-elektronik sektörü rekabetçiliğini artırabilmek için Arçelik ve BSH örnek

gösterilerek diğer büyük küresel oyuncuların bölgeye çekilmesi ilde özellikle beyaz eĢya
segmentinde baĢlayacak hızlı bir geliĢmenin önünü açabilecektir. Aynı zamanda Arçelik ve
BSH‟ya tedarikçi olabilecek firmaların da bölgeye çekilmesi için uygun stratejilerin
belirlenip hayata geçirilmesi Çerkezköy OSB merkezli baĢlayan elektrik-elektronik
sektöründe bölgenin rekabet gücünü artıracaktır.
Otomotiv sektörü
Otomotiv sektörü, bölgede son yıllarda öne çıkan sanayilerden birisi olarak göze
çarpmaktadır. Günümüzde, baĢta HEMA Endüstri A.ġ. olmak üzere 20‟ye yakın farklı ürün
imalatı gerçekleĢtiren otomotiv yan sanayii firması faaliyet göstermektedir.
Otomotiv ve yan sanayi sektörü Bölge genelinde orta düzey rekabetçiik arz etmekte olup,
sektörde rekabetçiliğin artırılabilmesi için, sektör özelinde KOBĠ tarzı firmaların
faaliyetleri teĢvik edilmeli ve bölgeye çekilmelidir.

Coğrafi konum, Bölgeye önemli bir rekabet avantajı kazandırmaktadır. Bu bağlamda, bu
özellik özellikle Tekirdağ özelinde rekabet avantajına dönüĢtürülmeli ve büyük
oyuncuların yatırım yapmaları için gerekli düzenlemeler ve giriĢimler yapılmalıdır.
Bölgeye muhakkak devlet teĢviği ve desteği yanında bölgeye özel teĢviklerin sağlanmasına
çalıĢılmalıdır.
Her ne kadar bölgede bulunan oyuncu sayısı az görülse bile, sektörün otomotiv
kümelenmesi içinde yer alması ve önemli altyapı özelliklerini bünyesinde barındırması,
son yıllarda küresel otomotiv oyuncularının yeni üretim üssü olarak Türkiye‟yi tercih
etmesi, bölgenin mühendislik iĢgücüne dayalı kültüre sahip olması, aynı zamanda Ġstanbul
metropolitan alanına ve Avrupa‟ya olan coğrafi yakınlığı (talep açısından) önemli rekabet
avantajı sağlamaktadır.
Süt ve süt ürünleri sektörü
TR21 Trakya Bölgesinde hayvancılık homojen bir yapıda bulunmamaktadır. Bölgede

hayvancılığın en yoğun yapıldığı yerler bölgenin batı ve iç alanlarıdır. Bölge genellikle
kültür ırkı olan “Holstein” hayvanlar yetiĢtirilmektedir. Bunlar daha önce ithal edilen
hayvanların yavrularından elde edilen ve suni tohumlama yöntemi ile genetik olarak
geliĢtirilen hayvanlardır.
Bölgede hayvancılığın en önemli yapısal sorunlarından birisi, hayvancılığın genel olarak

aile iĢletmesi modeli ile yapılmasından kaynaklanan ölçek sorunudur. Büyük sektörel
iĢletmelerin oranı %1 civarında olduğu dikkate alındığında sorun daha belirgin hale
gelmektedir. Bölgede faaliyet gösteren hayvancılık iĢletmelerinin genelde küçük ölçekli
geleneksel aile iĢletmeleri olmaları, hem üretim maliyetlerini artırmakta hem de üretimin
kalitesini iyileĢtirmeye yönelik giriĢimleri sıkıntıya sokmaktadır. Bu sorunun çözümü
ancak verimi artıran geniĢ ölçekte modern üretim yapan iĢletmelere geçiĢ ile mümkün
olabilir. Bölgede süt pazarlama ve satıĢ konusunda gerekli birlik ve kooperatif bazında
yapılanma ileri bir seviyede bulunmaktadır.
Genel olarak sektörde AB mevzuatına uyum sürecinde sorunlar yaĢanmaktadır. Özellikle

gıda güvenliği konusunun önem kazanmasıyla birlikte sektörde ilgili düzenlemelerin
yapılması gerekmektedir. Sütün sağımından, toplanmasına ve iĢlenmesine kadar olan
süreçte süt iĢletmelerinin dikkat etmesi gereken birçok konu bulunmaktadır.
Bölgede süt ve süt ürünleri sektöründe faaliyet gösteren iĢletmelerin ürün çeĢitlendirme ve
fiyatlandırma çabaları bulunmakla birlikte yetersiz seviyededir. Bu durumda bölgede
faaliyet gösteren süt ve süt ürünleri iĢletmelerinin sektörün bir bütün olarak rekabetçilik
gücünü artırması, yeni iĢletme stratejileri, yapısal değiĢiklikler, devlet politikalarında
ileride meydana gelebilecek olumlu değiĢmeler, girdi koĢullarının iyileĢtirilmesi, süt ve süt
ürünleri ile ilgili diğer faaliyet ve destekleyici kuruluĢların çabalarıyla mümkün olabilir.
Bu kapsamda ildeki tüm paydaĢların iĢbirliği yapmaları ve birlikte hareket etmeleri önem
arz etmektedir.

Tarım makineleri sektörü
TR21 Trakya Bölgesinde Tekirdağ ili Türkiye‟de tarım makineleri üretiminde öne çıkan
Ģehirlerden birisidir. Bölgenin tarım kültürüne bağlı olarak tarım makineleri üretimi ve
tüketimi bulunmaktadır. Ġlde sektörün rekabetçilik düzeyi yüksek seviyedir. Ancak
sektörün gücünün artırılması amacıyla; üreticilerin öncelikle üretim ve ekipman sürecine
yönelik teĢviklere ihtiyacı bulunmaktadır.
Bölge için tarım makineleri sektörüne yönelik özel bir stratejinin belirlenmesi ve stratejiyi
hayata geçirecek yol haritası ile birlikte özel yerel bir mali paket oluĢturularak rekabet
gücünün geliĢtirilmesi büyük önem taĢımaktadır.
Et ve et ürünleri sektörü
Bölge genelinde et ve et ürünleri üretiminde hayvancılığın daha çok geleneksel anlamda

yapıldığı sanayileĢmemiĢ ilçeler ön plana çıkmaktadır. Ancak bölgede daha çok süt ineğine
yönelik bir yetiĢtirme faaliyeti bulunduğundan dolayı et üretimi geri planda kalmaktadır.
Ayrıca bölgede hayvan yetiĢtiricilerinin karĢı karĢıya olduğu en önemli sorun girdi
maliyetlerinin artmasına yol açan yem bitkileri üretiminin, çayır ve mera alanlarının ilde
yetersiz olması ve bu yüzden et ve süt verimini olumsuz etkileyen kalitesiz hayvansal
yemlerin kullanılmasıdır. Bölgede faaliyet gösteren hayvancılık iĢletmelerinin genelde
küçük ölçekli geleneksel aile iĢletmeleri Ģeklinde olması, hem üretim maliyetlerini
artırmakta hem de üretimin kalitesini iyileĢtirmeye yönelik giriĢimleri sınırlamaktadır.
Tüm bu sebeplerle sektörün rekabetçilik gücü düĢük olmakla birlikte, son dönemde sektöre
talebin artıĢ eğiliminde olması sektörün geliĢmeye açık bir yapıda olduğunu
göstermektedir.
Bağcılık-şarapçılık sektörü
TR21 Trakya Bölgesinde Tekirdağ ili özelinde ġarköy ilçesi ön plana çıkmaktadır.
Öncelikle Bölge bağcılık açısından dünyanın üzüm ve Ģarap üretimine en elveriĢli coğrafi
ve iklimsel Ģartları barındırmaktadır. Tekirdağ bölgesinde bağcılık ve Ģarapçılık kültürü,
tarihi ve ekonomik yapı içerisindeki etkin konumu ile önemli bir rekabet gücüne sahiptir.
Bölge deniz kenarında verimli bağ arazilerine, en ideal eğitim ve iklimsel özelliklere
sahiptir. Bölge gerek tarihi dokusu ve bölgesel kültürü ile gerek de Ġstanbul gibi dev bir
metropole ve Avrupa‟ya olan yakınlığı ile strateji oluĢturmada büyük önem taĢıyan
eriĢilebilirlik-yakınlık kriterlerinin hepsini yerine getirmektedir. Özellikle ġarköy ilçesinde
konuĢlanmıĢ olan Ģarap üretim tesisleri de bu tezi doğrular niteliktedir.

Sanayi yoğunlaĢma alanları
TR21 Trakya Bölgesinde mevcut planlı sanayi alanlarının dağılımı incelendiğinde,

Tekirdağ, Bölge genelindeki toplam sanayi alanının %74‟üne, Kırklareli %19‟una ve
Edirne ise %7‟sine sahiptir. Sanayi alanlarının en yoğun olduğu ilçeler ise sırasıyla Çorlu,
Çerkezköy, Lüleburgaz ve Kırklareli Merkez olarak ön plana çıkmaktadır. Planlı sanayi
alanları, Çorlu-Edirne D-100 Karayolu aksı üzerinde yerleĢmiĢ durumdadır.
Bölgede sanayinin yoğunlaĢma alanları9;

 Çorlu-VelimeĢe-Veliköy-Çerkezköy aksı
 Çorlu-Marmaracık-UlaĢ-Vakıflar-Misinli-BüyükkarıĢtıran-Lüleburgaz
 Çorlu-Türkgücü Köyü
 Çorlu-Tekirdağ yolu
 D-100 Karayolu-Evrensekiz-Ahmetbey
 BüyükkarıĢtıran-Muratlı
 Uzunköprü-KeĢan
olarak ön plana çıkmaktadır.
ġekil 4: Çerkezköy, Çorlu, Muratlı D-100 Aksı Mevcut Sanayi Alanları
Kaynak:1/100.000 ölçekli Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı
Tekirdağ ili, (Çorlu ve Çerkezköy sanayi alanları dolayısı ile) yukarıda da bahsedildiği gibi
mevcut sanayi potansiyeli ve eğilimi açısından diğer iki ilden ayrılmaktadır. Özellikle
9
1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı

Çorlu-Edirne D-100 Karayolu aksı üzerinde geliĢmiĢ plansız sanayi alanları tüm Trakya
mevcut sanayi alanlarının yaklaĢık %70‟ini oluĢturmaktadır.
Kırklareli ili içinde Lüleburgaz ilçesinde de yine Edirne D-100 Karayolu aksı üzerinde
yoğunlaĢan sanayi alanları görülmektedir. Özellikle BüyükkarıĢtıran mevkiinde
yoğunlaĢan mevcut sanayi alanları, Kırklareli ilinin en yoğun sanayi bölgesini
oluĢturmaktadır. Merkez ve Babaeski ilçeleri, Lüleburgaz‟dan sonra en yoğun sanayi
faaliyetinin görüldüğü ilçelerdir.
Edirne ili sınırları içinde ise Havsa ve Merkez‟de yoğunlaĢan sanayi faaliyetlerinin yanı
sıra, güneyde KeĢan ilçesi sınırları içinde de yoğun sanayi faaliyeti görülmektedir. Plansız
geliĢen bu sanayi faaliyetlerinin yanı sıra KeĢan ilçesi sınırları içinde bir Organize Sanayi
Alanı geliĢmektedir.
Planlı sanayi bölgeleri
Organize Sanayi Bölgeleri
TR21 Trakya Bölgesinde 4 tanesi Tekirdağ, 1‟i Edirne ve 1‟i Kırklareli‟de olmak üzere
toplam 6 adet Organize Sanayi Bölgesi faaliyet göstermektedir. Mevcut OSB‟lerin toplam
sanayi parsel alanı 2.033 ha olup, mevcut OSB‟ler içinde toplam 271 iĢletme faaliyet
göstermektedir. Bunun yanında bölgede henüz faaliyete geçmemiĢ biri KeĢan Organize
Sanayi Bölgesi diğeri ise Kırklareli Asrey ĠnĢ. Aslan Özel Organize Sanayi Bölgesi olmak
üzere iki OSB daha bulunmaktadır.
Doluluk oranları açısından Çerkezköy OSB ve Çorlu Deri OSB sınırları içindeki tüm
parsellerin tamamına yakınının tahsis edildiği görülmekle birlikte aktif ya da inĢaat
halindeki firma sayısının mevcut parsellere oranı incelendiğinde; Çerkezköy OSB‟nin
%53, Çorlu OSB‟nin ise %33‟lük bir doluluk oranına sahip olduğu görülmektedir.
Çerkezköy OSB Ġstanbul‟a yakınlığı, ana ulaĢım aksları üzerinde olması, karma OSB
yapısı ile uzun yıllardır Bölge içinde çeĢitli firmalar tarafından tercih edilmektedir.
Malkara ve Hayrabolu‟da bulunan diğer planlı alanlar ise yaklaĢık 100 ha büyüklüğünde ve
Bölge için yeni faaliyete geçen organize sanayi bölgeleridir. Kırklareli OSB mevcut
durumda üretimdeki 11 ve inĢa halindeki 9 firma ile birlikte %12‟lik bir doluluk oranı
gösterirken; Kırklareli Asrey ĠnĢ. Aslan Özel OSB‟nin yaklaĢık 100 ha‟lık alanının tamamı
boĢtur. Edirne ili içerisinde bulunan 107 ha büyüklüğündeki Edirne OSB ise üretimdeki 2
ve inĢasına baĢlanmıĢ 9 firma ile birlikte %39‟luk bir doluluk oranına sahiptir. Bölgedeki
mevcut OSB‟ler içinde düĢük doluluk oranlarına rağmen mevcut sanayinin yaklaĢık
%70‟inin OSB dıĢında konuĢlanmıĢ olması, bölgede planlama yaklaĢımında geçmiĢte
yaĢanan sorunlara iĢaret etmektedir.

Tablo 4: Organize Sanayi Bölgeleri (2010)
Firma Sayısı Kapasite (parsel) Doluluk
OSB Adı OSB Büyüklüğü
Üretimdeki ĠnĢa Hal. Toplam Kullanılan Oranı
Çerkezköy OSB 187 22 1.234(ha) 391 388 53%
Çorlu Deri OSB 70 1 120(ha) 210 210 34%
Edirne OSB 2 14 107 (ha) 41 32 39%
Hayrabolu OSB 4 6 100(ha) 100 45 10%
Kırklareli OSB 8 5 367(ha) 105 29 12%
Malkara OSB 0 0 105(ha) 69 0 0%
Kaynak: OSBUK
Avrupa Serbest Bölgesi (ASB)
Tekirdağ‟ın Çorlu ilçesinde 1999 yılında kurulan ve toplam 214 ha büyüklüğe sahip olan
Avrupa Serbest Bölgesi (ASB); stratejik konumu itibariyle Türk ihracatçısının, özellikle
Avrupa ile olan ticari iliĢkilerinde merkezi bir rol üstlenmiĢ durumdadır. Bu durumu
ASB‟nin 2008 yılında yakaladığı 2 milyar dolarlık ticaret hacmi de doğrular niteliktedir.
Bölge sahip olduğu stratejik konum yanında güçlü altyapı olanakları ile bölgede
yatırımcılar için bir cazibe merkezi konumundadır.
Küçük sanayi siteleri (KSS)
Bölge genelinde 8‟i Tekirdağ, 7‟si Edirne ve 3‟ü Kırklareli‟de olmak üzere toplam 18
küçük sanayi sitesi bulunmaktadır. Küçük Sanayi Sitelerinin toplam büyüklüğü 2.571,2 da
olup toplam 5.013 firma faaliyet göstermektedir. Bölgede yer alan küçük sanayi
sitelerinde; Tekirdağ‟da 4.967, Edirne‟de 4527 ve Kırklareli‟de 1.752 kiĢi olmak üzere
toplam 11.246 kiĢi istihdam edilmektedir.
Küçük sanayi siteleri içinde küçük iĢletmelerin toplu ve organize bir Ģekilde faaliyet
göstermeleri, daha verimli üretim yapabilmeleri, ana sanayi-yan sanayi iliĢkisinin
geliĢtirilmesi gibi yönlerden, sanayide etkinliği arttırıcı bir rol üstlenmektedir. Bölgenin
sahip olduğu bu değer özellikle yan sanayiye gereksinim duyan büyük yatırımcıların
bölgeye çekilmelerinde önemli bir unsur olarak göze çarpmaktadır.
Tablo 5: Küçük Sanayi Siteleri (2010)

KSS Sayısı Alan (da) ĠĢyeri Sayısı Toplam ÇalıĢan Sayısı
TR21 Trakya - 2.527,1 5.013 11.246

Edirne 7 696 1.828 4.527
Tekirdağ 8 1.639,1 2.340 4.967
Kırklareli 3 192 845 1.752
Kaynak: Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ Ġl Planlama Müdürlükleri

2.2.1.2. Tarım ve hayvancılık sektörü
Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde önemli gelir kaynaklarından biri tarımdır. TÜĠK
2008 yılı verilerine göre, bölgenin tarımsal üretim değerinin yaklaĢık olarak %77,4‟ü
bitkisel üretimden, %22,6'sı ise hayvansal üretimden elde edilmiĢtir (hesaplamada canlı
hayvan değerleri dikkate alınmamıĢtır). Bölgede en önemli ürünler buğday, ayçiçeği ve
çeltiktir. 2008 yılı verilerine göre Bölge, Türkiye buğday üretiminin %12‟sini, ayçiçeği
üretiminin %61‟ini, pirinç üretiminin de %54‟ünü karĢılamaktadır.
Bölgede yıllardır baĢarı ile uygulanan suni tohumlama sonucu, genotip özellikler açısından
büyükbaĢ hayvan varlığında önemli ilerlemeler sağlanmıĢ olup, kültür ve kültür melezi
hayvan varlığının toplam hayvan varlığına oranı çok yüksektir. Bu durumun sonucu olarak
da Bölge, Türkiye‟nin damızlık ambarı olma özelliğine sahip bir Bölge olarak
değerlendirilmektedir.
Tarımsal yapı
Arazi kullanım durumu
Bölge arazilerinin %55‟i tarım alanı olarak kullanılırken, %24‟ü orman ve fundalık alan,
%10‟u çayır ve mera olarak kullanılmaktadır.
ġekil 5: TR21 Trakya Bölgesi Arazi Kullanım Durumu
12%
24% Tarım Alanı

55% Çayır-Mera
Orman-Fundalık
10%
Tarım Dışı Alan
Kaynak: Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı, TR2 Batı Marmara Tarım Master Planı, 2007
İşletme büyüklükleri
Artan nüfusa paralel olarak arazilerin artmaması, miras paylaĢımı, alım-satım, kiracılık ve
ortakçılık arazilerin parçalanmasına neden olmaktadır. Bölgedeki iĢletmelerin %66‟sı 100
dekar altı iĢletmelerdir. Bunun %37‟si 0-50 dekar arazi büyüklük grubunda yer almakta
olup, ortalama iĢletme büyüklüğü 25,3 dekardır. 51-100 dekar arasında yer alan
iĢletmelerin oranı %29 olup, ortalama iĢletme büyüklüğü 70,7 dekardır. Bölge, ülke

geneline göre her iki grup içerisinde de iĢletme büyüklükleri açısından ortalamanın
üzerindedir (19,5 da; 68,1 da).
Çok ve küçük parçalı tarım arazilerinde toprak iĢleme, sulama ve diğer temel tarımsal
uygulamalar yetersiz kalmakta10 ve bu durum özellikle kuru tarım yapan üreticilerin
gelirlerinin düĢük olmasına neden olmaktadır.
Bölgede faaliyet gösteren mevcut tarım iĢletmelerinin faaliyet konularına göre dağılımına
bakıldığında, 2001 Genel Tarım Sayımı sonuçlarına göre Bölgede faaliyet gösteren tarım
iĢletmelerinin genellikle bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte yaptıkları görülmektedir.11
Arazi sınıfları
Tarıma elveriĢli toprakların (ilk dört toprak sınıfı) Türkiye ortalaması yalnızca %33,6‟dır.
Bölge, bu açıdan ülke geneli ile karĢılaĢtırılacak olursa tarıma uygun arazilerin oranının
Türkiye ortalamasının yaklaĢık iki buçuk katı olduğu görülür (%81,9). Tarıma elveriĢli
araziler içerisinde toprak dağılımına bakıldığında, toprakların büyük bir çoğunluğunun II.
grup arazilerde yoğunlaĢtığı görülmektedir (%47,0).
ġekil 6: TR21 Trakya Bölgesi Arazi Sınıfına Göre Toprak Dağılımı
Kaynak: Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı, TR2 Batı Marmara Tarım Master Planı, 2007
Tarımsal ekonomik göstergeler
2008 yılında ülkemiz genelinde 66 milyar TL bitkisel üretim değeri yaratılmıĢtır. Bunun
%3,9‟u TR21 Trakya Bölgesi tarafından sağlanmıĢtır. Ġller bazında bir değerlendirme
yapılacak olursa, Edirne ilinin bitkisel üretim değerinin diğer illerden daha fazla olduğu
görülür. Bölgede cari fiyatlarla sektörlerin katma değeri incelendiğinde, 2006 yılında tarım
sektörünün payının %12,5 olduğu görülmektedir. Bölgede %53,5 ile en yüksek pay hizmet
sektörüne ait olup, bunu %34,0 ile sanayi takip etmektedir. Tarım sektörünün üretilen
10
1/100.000 Ölçekli Trakya Alt bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Analitik Raporu, Ağustos
2009
11
Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı, Tekirdağ ili Tarım Master Planı, 2004

bölgesel gayrisafi katma değer içerisindeki oranı diğer sektörlere göre daha az pay alırken,
tarım sektöründe istihdam edilen nüfus oranı diğer sektörlere yakındır.
Bitkisel üretim ve hayvancılık gelirleri incelendiğinde ise, bitkisel üretim değerlerinin

bölgede canlı hayvan ve hayvansal ürün değerlerine göre daha fazla ve yıllar bazında da bir
artma eğilimi içinde olduğu görülmektedir. Hayvansal ürünlerin değeri, bölgedeki gelir
getiren en düĢük tarımsal gelir kalemini oluĢturmakta ve üç yıllık veriler göz önüne
alındığında, canlı hayvan değerlerinde olduğu gibi, çok az bir artma eğilimi
göstermektedir.
ġekil 7: Tarım Sektörlerinin Üretim Değerlerinin Yıllara Göre DeğiĢimi (Bin TL)
3.000.000
2.500.000
2.000.000
1.500.000
1.000.000
500.000
0
2006 2007 2008
Bitkisel Üretim Değeri Canlı Hayvanlar Değeri Hayvansal Ürünler Değeri
Kaynak: TÜĠK, Bölgesel Göstergeler TR21, 2009
Tarımsal üretim ve verimlilik
Bitkisel üretim
Ġkliminin elveriĢli olması sebebiyle TR21 Trakya Bölgesi bitkisel üretimin her alanında
ürün verebilirken, üretim miktarı açısından bölgedeki tarla bitkileri üretiminin üstünlüğü
göze çarpmaktadır.

ġekil 8: Ġllerdeki Bitkisel Üretim Miktarlarının Bölge Üretimine Oranları (*)
32,5%
27,5%
35,0%
30,0%
19,7%
25,0%
20,0%
8,9%
15,0%
4,9%
2,6%
10,0%
2,0%
1,3%
0,5%
5,0%
0,0%
Tarla Bitkileri Sebze Meyve
Edirne Ortalaması Kırklareli Ortalaması Tekirdağ Ortalaması

(*) 2006-2008 yılları verilerinin ortalamaları alınmıĢtır.
Tarla Bitkileri Üretimi ve Verimi
TR21 Trakya Bölgesinin önemli tarla bitkileri, ekim alanları ve üretim miktarları göz
önüne alındığında, sırasıyla tahıllar (alan ve üretim %62), yağlı tohumlar (alan %34,
üretim %14), yem bitkileri (alan %3, üretim %17) ve endüstri bitkileridir (alan %0,4,
üretim %4,4).
ġekil 9: Tarla Bitkileri Üretiminde Ġllerin Bölge ve Bölgenin Ülke Ġçindeki Payları (*)
42,5%
44,7%
44,8%
43,6%
34,5%
45,0%
33,7%
31,9%
30,0%
40,0%
25,3%
24,5%
35,0%
23,0%
22,8%
21,5%
30,0%
25,0%
20,0%
7,9%
15,0%
3,4%
1,0%
10,0%
5,0%
0,0%
Tahıllar Endüstri Bitkileri Yağlı Tohumlar Yem Bitkileri
Edirne/TR21 Kırklareli/TR21 Tekirdağ/TR21 TR21 Ort./Türkiye Ort.


Üretim miktarları göz önüne alındığında bölgenin ISIC Rev3 Sınıflamasına göre öne çıkan
tarla bitkileri;
 Tahıllarda buğday (ekmeklik), çeltik ve arpa (diğer),

 Yağlı tohumlarda ayçiçeği (yağlık) ve kanola12,
 Yem bitkilerinde silajlık mısır,
 Endüstri bitkilerinde Ģekerpancarı ve
 Yumrulu bitkilerde kuru soğandır.
TR21 Trakya Bölgesinde, Türkiye buğday ekim alanının sadece %7‟si kadar bir alanda
buğday tarımı yapıldığı halde, yüksek verim oranı sayesinde ülke üretiminin %12‟si bu
bölgeden karĢılanmaktadır. TR21 Trakya Bölgesinin ortalama buğday verim değeri (390
kg/da) Türkiye ortalamasından (230 kg/da) oldukça yüksektir.
Çeltik, bölgenin Türkiye düzeyinde önemli katkı sağladığı bir üründür. Türkiye ekim
alanının %48‟i TR21 Trakya Bölgesinde yer almaktadır ve üretiminin %54‟ü Bölge
tarafından karĢılanmaktadır. TR21 Trakya Bölgesinde üretilen çeltiğin %90‟ı da Edirne ili
sınırlarında gerçekleĢtirilmektedir. 2000–2008 yılları ortalamasına göre dekar baĢına düĢen
verim dünyada 402 kg iken13, Bölgede bu oran 2006–2008 yılı verileri ortalamasına göre
796 kg/da‟dır. Buna rağmen, çeltik üretimi ulusal ihtiyacımızı karĢılayamamaktadır.
Türkiye üretim miktarı olarak dünyadaki Çin, Hindistan, Endonezya, BangladeĢ gibi
ülkeler arasında yer alamamasına karĢın, çeltik verimi açısından önde gelen ülkelerden
birisidir.14
TR21 Trakya Bölgesindeki arpa üretimi ülke üretiminin yaklaĢık %3‟üne karĢılık
gelmektedir. 2006–2008 yılları ortalamaları itibariyle Tekirdağ, bölgedeki arpa üretiminin
yarısını karĢılamakta, bunu %35 ile Kırklareli takip etmektedir. Edirne‟nin bölgedeki arpa
üretimindeki payı %14 ile sınırlıdır. TR21 Trakya Bölgesinde hayvancılığın geliĢmesi ve
arpanın ekmeklik buğdaya göre erkenciliği sebebiyle sulu alanlarda, arpadan sonra silajlık
mısır gibi bitkiler ile ikinci ürün ekiminin yaygınlaĢması sonucu, arpa ekim alanlarındaki
artıĢın devam edeceği tahmin edilmektedir15. Bölgedeki arpa verimi (467 kg/da) Türkiye
ortalamasının (233 kg/da) iki katıdır.
TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye ayçiçeği ekim alanının ve üretiminin %61‟ini

karĢılamaktadır. Bununla birlikte, yağ açığını kapatmak için alternatif olarak ele alınan
bitkilerden biri kanoladır. TR21 Trakya Bölgesinde kanola üretimi yaygınlaĢma
eğilimindedir. Ekim dönemi göz önüne alındığında kanolanın buğdaya alternatif bir bitki
12
Stratejik öneminden dolayı listeye alınmıĢtır.
13
IRRI World Rice Statistics (WRS) (EriĢim: Haziran 2010)
14
IRRI WRS
15
Öztürk, Ġ. Ö., Avcı ,R. Ve Kahraman, T. (2007). Trakya Bölgesinde YetiĢtirilen Bazı Arpa (Hordeum
vulgare L) ÇeĢitlerinin Verim ve Verim Unsurları Ġle Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. U. Ü. Ziraat
Fakültesi Dergisi, 21 81): 59-68.

olabileceği görülmektedir. 2008 yılı verileri incelendiğinde, Türkiye‟nin kanola üretiminin
%59‟unun TR21 Trakya Bölgesi tarafından sağlandığı görülmektedir.
Sebze Üretimi
TR21 Trakya Bölgesinde yetiĢtirilen sebzelerin Bölge üretimindeki oranları

incelendiğinde, üç yıllık ortalama üretim miktarına göre (2006-2008 yılları) baĢı %27,3 ile
karpuzun çektiği, bunu %7,1 ile kavun, %5,1 ve %4,1 ile sofralık ve salçalık domatesin
izlediği görülmektedir.
Bölgede pazarlama güçlüklerinin olması, fiyat ve pazar garantisinin olmayıĢı, sebze grubu
ürünlerin üretiminin fazla iĢgücü istemi, sulama tesislerinin yeterli düzeyde olmayıĢı
yanında, ilde üretilen diğer ürünlerden görece yüksek randıman alınmasına ilave olarak
sebze iĢleme sanayinin olmayıĢı da sebzeciliğin geliĢmesini engellemektedir.16
ġekil 10: Sebze Üretiminin Hasat Alanları ve Üretim Miktarları Açısından Payı (*)
27,3%
30,0%
20,0%
7,1%
10,0% 5,1% 4,1%
1,0% 0,9% 0,8% 0,5% 0,2%
0,0%
TR21 Ürün Miktarı/TR21 Toplam Sebze Miktarı

Meyve Üretimi ve Verimi
TR21 Trakya Bölgesinde meyvecilik göreceli olarak daha az yapılmaktadır. ġaraplık ve

sofralık üzüm, sofralık zeytin, kiraz, elma ve ceviz bölgenin öne çıkan meyveleridir. TR21
Trakya Bölgesi, Türkiye Ģaraplık üzüm üretiminin %10‟unu karĢılamakta olup, sofralık
üzüm üretiminde ise bölgenin payı %1,5 oranında kalmaktadır.
16
Edirne Tarım Ġl Müdürlüğü, 2008 Yılı ÇalıĢma Raporu

ġekil 11: Meyve Üretiminin Hasat Alanları ve Üretim Miktarları Açısından Payı (*)
34,8%
40,0%
24,1%
22,9%
20,7%
30,0%
11,4%
10,6%
20,0%
4,3%
3,0%
2,9%
2,8%
1,8%
1,6%
1,6%
1,2%
1,1%
1,0%
0,9%
0,7%
0,6%
0,2%
10,0%
0,0%
TR21 Ürün Alanı/TR21 Toplam Meyve Alanı TR21 Ürün Miktarı/TR21 Toplam Meyve Miktarı

Hayvansal Üretim
TR21 Trakya Bölgesinde kanatlı sayısının küçükbaĢ ve büyükbaĢ hayvan sayısına oranla
fazla olmasına rağmen pazarlanan canlı hayvan değerleri türlere göre karĢılaĢtırıldığında,
büyükbaĢ hayvancılığın TR21 Trakya Bölgesinde %84,8‟lik bir oranla önemli bir yere
sahip olduğu görülmektedir. Bunu %14,4 ile küçükbaĢ hayvancılık takip etmektedir.
Kanatlı pazarının oranı ise çok düĢüktür (%0,7). TR21 Trakya Bölgesinin pazarlanma
değerine göre önemli hayvansal ürünleri et, süt, yumurta ve baldır.
Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık
TR21 Trakya Bölgesi büyükbaĢ hayvancılıkta Türkiye‟de ayrı bir öneme sahiptir.
Trakya'ya yapılan canlı hayvan sevklerine getirilen kısıtlamalar ve uygulanan aĢı
programları sonucunda Kasım 2007‟den beri Trakya'da Ģap hastalığı görülmemiĢ olup,
Dünya Hayvan Sağlığı TeĢkilatı (OIE), Mayıs 2010‟da Bölgede gerçekleĢtirilen
incelemeler sonucunda ġap hastalığının Trakya Bölgesinde bulunmadığını tescil etmiĢ,
yani bölgeyi ġap hastalığından aĢılı ari olarak tanımlamıĢtır. Bu özelliğinin yanı sıra, TR21
Trakya Bölgesinde mevcut büyükbaĢ hayvanların 2006–2008 dönemi verilerinin
ortalamalarına göre %97‟sinin kültür ve melez sığırlardan oluĢtuğu görülmektedir. Bu iki
durumun sonucu olarak da Bölge, Türkiye‟nin damızlık ambarı olma özelliğini
kazanmaktadır. Ancak Anadolu‟ya gönderilen büyükbaĢ sayısı yüksek, hastalıktan ari
hayvanların ithalatı da pahalı olduğu için Bölge, büyükbaĢ hayvan sayısında azalma riski
ile karĢı karĢıyadır.
Bölgedeki büyükbaĢ hayvan besiciliği daha çok süt üretimine yönelik olup, TR21 Trakya
Bölgesinde kültür ve melez hayvanların kökenini ağırlıklı olarak (%73,8) Holstein tipi
ırklar oluĢturmaktadır17. Bölge üreticilerinin sahip olduğu hayvan varlığı potansiyel olarak
17
Azabağaoğlu, Ö., Gaytancıoğlu, O., KubaĢ, A., Oraman, Y. (2001). Süt Hayvancılığının KarĢılaĢtığı
Sorunlar ve Süt Ürünlerinin Pazar Durumu: Trakya Bölgesi Örneği, Türkiye-Hollanda Besi ve Süt
Hayvancılığı Sempozyumu, Ankara: Tarımsal Ekonomik AraĢtırma Enstitüsü

yüksek verimli kültür ve melez ırklardan oluĢmasına rağmen yeterli bakım ve besleme
koĢullarının olmaması, Bölge hayvancılığının önemli sorunları arasında yer almaktadır.
Bölgede yapılan hayvancılık daha çok küçük ölçekli olup, aile iĢletmeciliği Ģeklindedir.
TR21 Trakya Bölgesinde küçükbaĢ hayvan sayısı, büyükbaĢ hayvan sayısına oranla daha
yüksek olmasına rağmen küçükbaĢ hayvancılığın bölgede gelir getiren bir faaliyet olmadığı
görülmekte ve günden güne küçükbaĢ hayvan sayısı azalmaktadır.
ġekil 12: Süt ve Et Miktarının Bölge Üretimindeki Payı (*)
29,5%
27,1%
22,8%
24,6%
25,0%
30,0%
20,0% 25,0%
16,6%
11,3%
15,0% 20,0%
11,2%
10,9%
5,9%
10,0% 15,0%
3,6%
4,9%
4,4%
4,1%
4,0%
3,3%
10,0%
1,0%
2,9%
0,9%
2,8%
0,8%
2,5%
0,6%
0,4%
0,3%
0,3%
0,2%
0,1%
0,1%
0,0%
0,0%
1,7%
1,7%
1,3%
5,0%
0,7%
0,5%
0,4%
0,4%
0,2%
0,2%
0,1%
0,0%
0,0%
5,0%
0,0%
0,0%
Edirne Türün Süt Miktarı/TR21 Toplam Süt Miktarı

Edirne/TR21 Toplam Et miktarı Kırklareli/TR21 Toplam Et Miktarı
Kırklareli Türün Süt Miktarı/TR21 Toplam Süt Miktarı
Tekirdağ/TR21 Toplam Et Miktarı
Tekirdağ Türün Süt Miktarı/TR21 Toplam Süt Miktarı

Bölgede, 2009 yılında toplam 617.792 ton süt üretildiği kayıtlarda yer almaktadır.
KüçükbaĢ hayvanlardan elde edilen süt oranı ise çok düĢüktür (%3,6). Bölgenin küçükbaĢ
hayvancılık potansiyeli kullanamadığını gösteren en çarpıcı örneği olarak, Bölgenin önemli
ürünlerinden biri olan Edirne peynirinin günümüzde yeterli miktarda koyun ve keçi sütü
bulunamamasından dolayı geleneksel içeriği ile üretilemediğinin Bölge yetkilileri
tarafından ifade edilmesidir. KüçükbaĢ hayvancılıkta bölgenin sorunlarının altında yatan en
önemli sebeplerden biri, bölgede küçükbaĢ hayvancılıkta et ve süt ırkları olarak ıslah
çalıĢmasına gidilmemiĢ olmasıdır. Örneğin kıvırcık koyununun eti, Türkiye koyunları
içinde lezzet ve kalite bakımından ilk sıralarda yer almaktadır. Trakya‟da ise kıvırcık,
peynir ve yoğurt yapımı sebebiyle daha çok sütü için yetiĢtirilmektedir.18 Hedefe yönelik
ırklarla üretim yapılmadığından dolayı da küçükbaĢ hayvancılıkta verim düĢük olmaktadır.
Süt üretimine yönelik küçükbaĢ hayvancılıkta bölgenin bir diğer sorunu ise yeterli ve
kaliteli süt sağım tesislerinin bulunmamasıdır.
Canlı hayvan sevkiyatlarının kontrol altına alınması, piyasanın kontrollü, üreticinin

ürününün değerini bulması ve hayvan sevkiyatının daha az maliyetli ve basit hale gelmesi
açısından canlı hayvan pazarları ve borsaları çok büyük bir öneme sahiptir. Bölge
illerinden Edirne ilinde de modern bir Ģekilde iĢletilen bir “Canlı Hayvan Borsası” ve “Et
18
Altın T., Yılmaz, M., 2002. YetiĢtirici KoĢullarında Kıvırcık Koyunlarının Süt ve Yapağı Verim
Yetenekleri. Yükseklisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.

ve Et Ürünleri Entegre Tesisi” bulunmaktadır. Ayrıca, KeĢan ve Havsa ilçelerinde “Canlı
Hayvan Pazarları” bulunmaktadır.
Hayvansal üretimde en önemli girdiyi oluĢturan kaliteli kaba yemin en ucuz ve en kolay
temin edildiği kaynaklar çayır ve meralardır. Mera vasıflı araziler, TR21 Trakya
Bölgesinin %10‟luk bir kısmını oluĢturmaktadır. Ot kalitesini yitiren meralar yem bitkisi
ihtiyacını karĢılamaktan oldukça uzaktır. AĢırı otlatma ve mera ıslah projelerinin yeterli
düzeylerde yapılamaması meraların cazibesini azaltmıĢtır. Yem bitkisi ihtiyacının
karĢılanabilmesi için, çayır ve mera alanlarının ıslahı ve yem bitkileri ekiliĢ alanlarının
artırılması gereklidir.
Kümes hayvancılığı
TR21 Trakya Bölgesinin Türkiye kanatlı (tavuk, hindi, ördek, kaz) üretimindeki payının
genelde çok küçük olduğu, sadece ördek üretiminde %10,6‟lık payı ile bu eğilimi biraz
olsun kırdığı görülmektedir.
Arıcılık
TR21 Trakya Bölgesi, ülkemizin sahip olduğu beĢ adet bal arısı ırkından biri olan ve
Trakya‟da iklim Ģartlarına uyum sağlamıĢ Karniol ırkına (Api mellifera carnica) genetik
yakınlık gösteren “Trakya Arısı”na ev sahipliği yapma özelliğine sahiptir. Gezici arıların
konaklaması sonucu Trakya arısının ırk özelliklerinin muhtemel bozulmalarının
önlenebilmesi amacıyla, Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı tarafından verilen 30.06.2010 tarih
ve 29 sayılı olur doğrultusunda; sınırları belirlenen alanlarda Bölge gezici arıcılığa
kapatılmıĢ olup, “Trakya arısı” genetik kaynaklar yönünden koruma altına alınmıĢtır.
Bu avantajına rağmen, bölgedeki arıcılık profili incelendiğinde, Bölge arıcılarının, ayçiçeği

bitkisinin tozlanmasında bal arısının oynadığı rol dolayısı ile yan uğraĢ olarak arıcılık
yaptıkları ve ticari teknik arıcılığı uygulayan arıcı sayısının az olduğu dikkati çekmektedir.
Bölgedeki arıcıların arı sütü, polen, propolis gibi katma değeri yüksek ürünlere
yönelmemiĢ olması da bu durumun bir sonucu olarak görülmektedir.
Su Ürünleri
TR21 Trakya Bölgesi üç tarafı Karadeniz, Marmara ve Ege Denizleri ile çevrili olmasına
ve akarsu, göl ve gölet açısından oldukça zengin olmasına rağmen sahip olduğu su ürünleri
potansiyelini yeterince değerlendiremeyen bir bölgedir.

2.2.1.3. Hizmetler sektörü
Finansal sistem ve etkinliği
Hizmetler sektörünün önemli kalemlerinden bir tanesi finansal sistemin sunduğu

hizmetlerdir. Ġdeal bir finansal sistem bireylerin tasarruf yapmalarına teĢvik edici mevduat
hizmetleri ve sermaye ihtiyacı olanlara kredi sağlama hizmeti ile tasarrufların artmasını ve
finansal kaynakların yeni giriĢimlere aktarılması mekanizması ile yatırımların artmasını
teĢvik etmektedir. Finansal sistem içinde belirlenen mevduat ve kredi faiz oranları,
yatırımcılar ile fon sahiplerinin buluĢtuğu fon piyasasındaki üzerinde anlaĢmaya varılan
fon kullanma fiyatlarıdır. Bireylerin yeterince tasarruf etmelerini sağlayan yükseklikte ve
yatırımcılar için en önemli maliyetlerden biri olan sermaye maliyetlerinin yatırımlarının
önünü kesmeyecek kadar düĢük bir seviyede olması istenilen durumdur. Piyasalarda fon
sahipleri ile yatırımcıların buluĢmasına aracılık eden ise bankalar, kredi kooperatifleri ve
diğer finansal kuruluĢlardır.
2000 yılında ve sonrasında Türkiye ekonomisinde bankacılık sektöründen kaynaklanan

ekonomik kriz sonrasında bankacılık sistemi yeniden düzenlenmiĢ ve ülkede genelinde
finansal istikrar sağlanmıĢtır. Makroekonomik düzeyde sağlanan bu istikrarın ülke
genelinde finansal sistemin etkinliğini artırması, yatırım ortamını iyileĢtirmesi ve
yatırımların artması sonuçlarını getirmesi beklenmektedir. 2000 yılı sonrası dönemde
önceki döneme göre daha hızlı bir ekonomik büyümenin sağlanması ve Merkez
Bankası‟nın yeni dönemde bağımsız olması sayesinde güçlü duruĢu ve beklentilerin iyi
yönetilmesi sayesinde fiyat istikrarının sağlanmıĢ olması bu yönde olumlu göstergelerdir.
Finansal sistemin değerlendirilmesinde bölgenin tarım ve sanayinin yoğunlaĢtığı iki kısma

sahip ikili bir yapıya sahip olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Sermaye yoğunluğunun
göreceli olarak daha yüksek olduğu sanayi bölgelerinin ve yüksek bir mekanizasyona sahip
olmasına rağmen emeğin daha yoğun kullanıldığı tarımsal üretim bölgelerinin finansal
ihtiyaçları farklılıklar göstermektedir. Ayrıca bölgedeki firmaların birçoğunun KOBĠ
sınıfında olması ve tarımsal üretimde kurumsallaĢmanın istenilen düzeyde olmaması
finansal ihtiyaçları belirleyen önemli karakteristiklerdir.
Makroekonomik düzeyde sağlanmıĢ olan bu finansal istikrarın TR21 Trakya Bölgesi

üzerindeki etkilerini incelemek için bölgede üretilen gelir, tasarrufların bir gösterimi olarak
bankalardaki mevduatlar ve kredi kullanım istatistiklerinden istifade edilecektir. Bu
bölümde sırası ile bölgede yaratılan gelir, mevduatlar ve kredi kullanımı konularında
bahsedilerek bölgenin finansal kaynak oluĢturma ve kullanma potansiyeli ortaya
konulmaya çalıĢılacaktır.
Gayri safi katma değer
Topraklarının büyük bir kısmı ekilebilir alanlardan oluĢan ve Doğu kısmında sanayi
üretiminin yoğunlaĢmıĢ olduğu Bölge, bazı yerleĢim alanları itibariyle göreceli olarak

sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik özellikleri göstermektedir. Bölge ortalaması alınarak bir
değerlendirme yapıldığında, kiĢi baĢına gelirin kıyasla daha iyi durumda olduğu
düĢünülebilir.
KiĢi baĢına düĢen gayrisafi katma değer açısından, TR21 Trakya Bölgesi 2006 yılı
verilerine göre 12.504 TL ve 8.680 ABD $‟ı ile Türkiye genelinde Düzey-2 bölgeler
arasında 5‟inci sıradadır. 2005 ve 2006 yılları için bu değerler sürekli artıĢ göstermiĢtir.
Bu olumlu görünüme rağmen bölgede bulunan daha önce açıklanmıĢ olan ikili yapıda
tarım sektöründe yaĢanan gerileme ile birlikte tarımda istihdam edilmiĢ bireylerin
gelirlerinde de bir gerileme yaĢanmıĢtır. Bölgede dengeli bir ekonomik büyümenin
sağlanması ve sonucunda bu büyümenin toplumsal kalkınmaya dönüĢtürülebilmesi için
tarımsal üretiminin geliĢtirilmesi ve böylelikle tarımdan elde edilen gelirlerin artırılması
gerekmektedir.
Tablo 6: KiĢi BaĢına Gayri Safi Katma Değer (2006)

2004 2005 2006
KiĢi baĢına KiĢi baĢına KiĢi baĢına KiĢi baĢına KiĢi baĢına KiĢi baĢına
GSKD (TL) GSKD ($) GSKD (TL) GSKD ($) GSKD (TL) GSKD ($)
Türkiye 7.306 5.102 8.336 6.185 9.628 6.684
TR21 Trakya 9.164 6.399 10.734 7.965 12.504 8.680
Kaynak: TÜĠK, Gayri Safi Katma Değer Ġstatistikleri
Mevduat
Ekonomik büyümenin ve bunun toplumun tüm kesimlerine olumlu etkilerinin yayılmasının

sonucunda kalkınmanın gerçekleĢebilmesi için önemli koĢullardan biri tasarrufların
artırılabilmesi ve sermaye birikiminin sağlanabilmesidir. TR21 Trakya Bölgesinin ikili
yapısı içinde değerlendirildiğinde, bölgedeki sanayinin büyük bir bölümünün Bölge
dıĢındaki firmalardan oluĢmasının yanı sıra yabancı yatırımlarının bölgedeki yatırımlarını
artırması bölgedeki istihdamı olumlu etkilemesine rağmen yerel halkın tasarruflarını ve
sermaye birikimi üzerindeki etkisi istenilen düzeyde değildir. Tarımsal üretimden elde
edilen gelirlerin artıĢ göstermemesi yine bu dezavantajlı durumu güçlendirmektedir.
Bu dezavantajlı durum bölgedeki yerel halkın tasarruflarının istenilen düzeyin altında

olduğunu gösteren mevduat istatistiklerinde görülmektedir. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ
illeri içine alan TR21 Trakya Bölgesindeki toplam mevduat incelendiğinde, mevduatın
TR21 Trakya düzeyinde 2007 yılından 2009 yılına kadar yıllık yaklaĢık %20 büyüdüğü
görülmektedir. 2009 yılı itibarıyla üç il arasında en yüksek mevduata sahip olan il
Tekirdağ‟dır. Tekirdağ‟ı Edirne ve Kırklareli illeri takip etmektedir. TR 21 Trakya
Bölgesindeki toplam mevduatın Türkiye‟deki toplam mevduat (467.350.330.000 TL)
içindeki payı %1,34‟dür. Türkiye‟nin toplam mevduatı içindeki bu pay düĢük

görünmektedir. Nitekim fert baĢına mevduat verileri incelendiğinde de TR21 Trakya
Bölgesinin Türkiye ortalamasının altında kaldığı görülmektedir.
Sanayi üretiminin daha yoğun olduğu Tekirdağ ilinde tasarrufların diğer iki ilden daha
yüksek olduğu görülmektedir. Bölgenin tümü düĢünüldüğünde tasarruf artıĢının istenilen
düzeyin altında kalması dezavantajlı durumu açık olarak istatistikler tarafından
sergilenmektedir. Tasarruflarda en iyi durumda olan Tekirdağ ili‟nin dahi Türkiye
ortalamasının altında kaldığı illere göre kiĢi baĢına mevduat dağılımına iliĢkin istatistikler
sayesinde gözlenmektedir.
KiĢi baĢı mevduatın illere göre dağılımı incelendiğinde, TR21 Trakya Bölgesinde kiĢi
baĢına düĢen mevduat tutarı 4.143 TL‟dir, Türkiye ortalaması ise 6.441 TL‟dir. Tekirdağ,
toplam mevduat açısından TR21 Trakya Bölgesi içinde 1. sırada yer almasına karĢın, kiĢi
baĢı mevduat bakımından son sırada yer almaktadır. KiĢi baĢı mevduat sıralamasında
Edirne 1. sırada yer alırken, Kırklareli çok az bir farkla 2. sırada bulunmaktadır.
ġekil 13: KiĢi BaĢı Mevduatın Ġllere Göre Dağılımı (TL)

7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
Edirne Kırklareli Tekirdağ TR 21 TR
2007 3038,9 3255,1 2880,3 3009,1 4695,0
2008 3924,1 4008,7 3160,0 3551,1 5852,0
2009 4.637 4.627 3.688 4143,3 6.441
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
Gelir kısmında bahsedildiği üzere bölgede dengeli bir kalkınmanın oluĢturulması için
sanayi üretiminin artırılmasının gerekliliğinin yanı sıra tarımdan ve tarıma dayalı
sanayiden elde edilen gelirlerin artırılması ve yerel giriĢimciliğin oluĢturulması yolu ile
yerel halkın tasarruflarını artırma imkânının oluĢturulması gereklidir.
Krediler
Bölgedeki ikili yapı üzerinden yapılan değerlendirme sonucu gelirin üretimi ve tasarruflar
konularında görülen dezavantajlı durum kredi kullanım miktarlarında da görülmektedir. Bu
durum bölgeye ait kredi kullanımı istatistikleri açıkça sergilemektedir.

Ġl bazında kredileri incelendiğinde; TR21 Trakya Bölgesi düzeyinde 2008 yılında
kredilerde 2007 yılına göre %30‟luk bir artıĢ olduğu gözlemlenmektedir. 2009 yılında ise
çok küçük miktarda bir artıĢ meydana gelmiĢtir. Tekirdağ, TR21 Trakya Bölgesi içinde
kredilerin toplam tutarı bakımından 2009 yılı itibarıyla 1. sırada yer almaktadır. Tekirdağ‟ı
Edirne ve Kırklareli takip etmektedir.
TR21 Trakya Bölgesinin mevduat bakımından Türkiye‟deki payı %1,34 olmasına karĢın
kredilerden %1,52 ile daha büyük bir pay aldığı görülmektedir (Türkiye‟de 2009 toplam
kredi tutarı: 314.652.065.000TL).
Toplam kredi tutarında Tekirdağ, TR21 Trakya Bölgesi içinde 2009 yılı itibarı ile ilk sırada
yer alsa da kiĢi baĢına düĢen kredilerde 2. sırada yer almaktadır. KiĢi baĢı kredilerin illere
göre dağılımı grafiğine bakıldığında, Edirne‟nin kiĢi baĢı mevduatta olduğu gibi kiĢi baĢı
kredi tutarında da ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ kiĢi
baĢı kredi tutarı bakımından Türkiye ortalaması olan 4.336 TL‟nin altında kalmaktadır.
ġekil 14: KiĢi BaĢı Kredilerin Ġllere Göre Dağılımı (TL)

5.000
4.500
4.000
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
Edirne Kırklareli Tekirdağ TR 21 TR
2007 2.373,0 2.142,5 2.673,7 2.471 3.254,0
2008 3.140,7 2.782,1 3.206,3 3.094 4.023,0
2009 3.344 2.948 3.146 3.154 4.336,4
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
KiĢi baĢına mevduat tutarı ile kredi tutarı arasındaki fark incelendiğinde, bu farkın en
düĢük olduğu ilin Tekirdağ (542 TL) olduğu görülmektedir. Bu farkın en yüksek olduğu il
ise 1.680 TL ile Kırklareli‟dir. Türkiye‟de kiĢi baĢına toplam mevduat tutarı ile toplam
kredi tutarı farkının 2.104 TL üzerinde iken bu rakam TR21 Trakya Bölgesi için 989
TL‟dir. Bölgede kredi kullanımının yetersiz düzeyde olduğunu gösteren istatistikler
ıĢığında, bölgede yerel giriĢimci sayısının artırılması ve bölgeye özel finansal kaynaklar
arzının artırılması ile ekonomik kalkınmaya hız verilmesi gerekmektedir.

Ġç ve dıĢ ticaret
Ticaret hizmet sektörü içinde üretilen malların pazarlanması ve parasal değere

dönüĢtürülmesini sağlayan önemli bir alt sektördür. Üretimin artırılmasının yanı sıra
pazarlarla iletiĢimin kurulması, pazarlama tekniklerinin oluĢturulması ve geliĢtirilmesi,
markalaĢma ve ürün çeĢitliliği artırılarak bölgedeki üretimin katma değeri yüksek ürünler
ortaya koyması gibi stratejilerle üretilen malların daha fazla gelir getirmesini sağlamak
ekonomik kalkınmanın önemli saç ayaklarından birini oluĢturmaktadır.
TR21 Trakya Bölgesi sanayi ve tarım üretiminin yoğun yapıldığı, ayçiçeği yağı, kanola
yağı, tekstil malları gibi bazı üretimlerde Türkiye‟nin toplam üretimi içinde önemli bir
konuma sahip olmasına rağmen bölgede elde edilen gelir istenilen düzeyde değildir.
Bölgedeki illerin ticaret istatistikleri incelendiğinde 1980-2001 döneminde ticaretten elde
edilen nominal gelirin sürekli yükseliĢ göstermektedir. Ticaret hacminin büyüklüğüne göre
yapılan sıralamada Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli sıralaması görülmektedir.
ġekil 15: TR21 Trakya Bölgesi Ġllerinde Ticaret Hacmi (Milyon TL)
250.000.000
200.000.000
150.000.000
Edirne
100.000.000 Kırklareli
Tekirdağ
50.000.000
Kaynak: TÜĠK, Gayri Safi Yurt Ġçi Hâsıla Ġstatistikleri
Ticaretten elde edilen nominal gelirin logaritmik artıĢ göstermesine rağmen reel ticaret
gelirlerinin artıĢının daha düĢüktür. Bölgeye özel ticarete konu olan mallara iliĢkin bir fiyat
endeksinin olmaması nedeni ile bu durum istatistikî verilerle gösterilememiĢtir. Ancak
Türkiye genelinde kullanılan fiyat endekslerinin kullanılması ile bu durum kolaylıkla
gösterilebilir.
Ticaret hacmi istatistiklerinin yanı sıra ticaret hacminin gayri safi yurt içi hâsıla içindeki
payına iliĢkin istatistikler, Bölge yapısının ve temel karakteristiğinin sergilenmesi
açısından anlamlıdır. Bu durumda, sanayi üretiminin en az yoğun olduğu il olan Edirne‟de
ticaretin payı en yüksek değere ulaĢmaktadır. Sanayi yoğun bir kimliğe sahip olan
Tekirdağ‟da ise ticaretin payının daha düĢük rakamlara sahip olduğu görülmektedir. Ayrıca

her üç ilde de söz konusu oran, farklı yıllarda aĢağı doğru hareket etmiĢ olmasına rağmen
uzun dönem trendi istikrarlı bir seyir izlemiĢtir.
ġekil 16: Bölgede Ticaretin Gayri Safi Yurt Ġçi Hâsıla Ġçindeki Payı
20
18
16
14
12
Edirne
10
8 Kırklareli
6 Tekirdağ
4
2
0
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Kaynak: TÜĠK, Gayri Safi Yurt Ġçi Hâsıla Ġstatistikleri
Üç il içinde dıĢarıya göç veren ve üretilen gelir açısında diğer iki ilden geride bulunan
Edirne ili‟nde ticaretin toplam gelir içinde daha fazla pay almıĢ olması, tarihi ve kültürel
bir altyapıya ve tarımsal üretim yoğunluğuna sahip olan ilin kalkınmasında ticaretin önemli
bir rol oynayabileceğini göstermektedir. Benzer Ģekilde tarımsal üretimi ve turizm
potansiyeli ile Kırklareli içinde ticaretin önemli olduğundan bahsedilebilir. Tekirdağ içinse
durum daha farklıdır. Sanayi üretimi yoğunluğunun giderek arttığı ilde ticaretin toplam
gelir içindeki payının uzun dönemde sabit bir seyir izlemesi ve kısa dönemde ciddi
denilebilecek dalgalanmalar göstermesi, üretilen sanayi mallarının pazarlanmasında
istikrarın sağlanması ve ticaret hacmine uzun dönemde artan bir trende sahip olmasını
sağlayacak tedbirlerin alınması elzem bir ihtiyaçtır. Bu tür tedbirler diğer iki il için de
önem arz etmektedir. Kısa dönemde istikrarlı bir geliĢim ve uzun dönemde ise artan bir
trend bölgenin ürettiği mallardan daha fazla katma değer elde etmesini sağlayacaktır.
Bölgede kurulu bulunan ticaret borsaları ticaretin bugüne kadar geliĢiminde önemli bir rol
oynamıĢtır ve gelecekte de ticaretin geliĢtirilmesi kullanılabilecek önemli kurumsal
yapılardır. TR21 Trakya‟da Tekirdağ, Çorlu, Hayrabolu, Malkara, Edirne, Babaeski,
Ġpsala, KeĢan, Kırklareli ve Lüleburgaz Ticaret Borsası olmak üzere toplam 10 adet ticaret
borsası mevcuttur. Tekirdağ genelinde mevcut ticaret borsaları 2008 yılı verilerine göre
toplamda 2.019.033.350 TL ile en yüksek iĢlem hacmini gerçekleĢtirmiĢtir ve bu değer
Kırklareli‟de mevcut ticaret borsaları iĢlem hacimleri toplamının üç katından fazladır.
Edirne Ticaret Borsalarının iĢlem hacimleri toplamı 1.562.380.900 TL ile Türkiye
toplamının %2,26‟sıdır. TR21 Trakya genelinde iĢlem hacimleri toplamı 2008 itibari ile
4.275.688.040 TL ile Türkiye toplamının %6,19‟unu oluĢturmaktadır.
2004-2008 yılları arasında Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerimizde mevcut ticaret

borsaları iĢlem hacimleri sürekli artıĢ eğilimindedir. Bu artıĢ toplam olarak Tekirdağ için
yaklaĢık %98 ile göze çarpmaktadır.

Ticaret hacim büyüklükleri ile Türkiye ortalamasının altında kalmıĢ olan bölgedeki ticaret
borsalarının geliĢtirilmesi ticaret hacminin artırılmasına ve daha yüksek gelir yaratılmasına
önemli bir katkı sağlayacaktır.
TR21 Trakya Bölgesi özellikle yabancı yatırımcıların bölgede yeni yatırımlar yapmaları,
kapasitelerini artırmaları ve ayrıca büyük ölçüde üretimini ihraç eden yerli firmaların
bulunması, Bölgenin dıĢ ticaret konusunda öncü bir Bölge olma potansiyeline sahip
olduğunu göstermektedir. Bu potansiyelin tam olarak kullanılamadığı dıĢ ticaret
verilerinden anlaĢılmaktadır.
Bölgede dıĢ ticaret rakamları ekonomik kriz öncesi 2008 yılı için değerlendirildiğinde,
ihracatta yılda 745.783.000 dolar ve %0,56 oran ile Türkiye‟de 16. sırada, ithalatta ise
yılda 936.477.000 dolar ve %0,46 oran ile Türkiye‟de 13. sırada yer almaktadır. Global
ekonomik kriz sonrası 2009 yılında bölgenin ihracatı 645.161.000 dolara, ithalatı
619.038.000 dolara gerilemiĢtir.
Bölgede Çorlu, Çerkezköy, Lüleburgaz ve Marmara Ereğlisi gibi sanayi bölgelerinin

bulunmasına rağmen dıĢ ticaret rakamlarının düĢük gözükmesinde söz konusu verilerin
firma vergi kimlik numaralarının bağlı olduğu ile göre hesaplanmıĢ olmasının etkisi vardır.
Ġhracatın ithalatı karĢılama oranı TR21 Trakya Bölgesi için yıllar itibari ile farklılık
göstermektedir. 2005 ve 2008 yıllarında ithalat ihracattan daha fazla; 2006, 2007 ve 2009
yılları içinse ihracat ithalattan daha fazladır. Özellikle 2009 yılı Bölge dıĢ ticareti
ekonomik krizin ülke genelinde atlatılmasına pozitif etki sağlamaktadır.
ġekil 17: TR21 Trakya Bölgesi Ġçin Yıllara Göre Ġhracat ve Ġthalat Miktarları
1.000.000
900.000
800.000
700.000
ABD $
İhracat
600.000
İthalat
500.000
400.000
300.000
2005 2006 2007 2008 2009
Kaynak: TÜĠK
2009 yılı verilerine göre TR21 Trakya ihracatının % 74,90‟ı ve ithalatının % 76,52‟si,
bölgede dıĢ ticaret hacmi en geliĢmiĢ il olan Tekirdağ‟da gerçekleĢmektedir. GeçmiĢ
yıllara göre Tekirdağ‟ın Bölge ihracatındaki payı azalma, ithalatındaki payı da artma

eğilimdedir. Son iki yılın verilerine göre küresel ekonomik krizin Bölge dıĢ ticaretini
ihracatta %13,5; ithalatta %33,9 oranlarında azalttığı gözlemlenmektedir.
TÜĠK 2008 verilerine göre Bölge dıĢ ticaretinin sektörlere göre dağılımında imalat sanayi
ihracatta %92,99; ithalatta %78,09 ile ilk sırada yer almaktadır. Ġkinci sıralardaysa
ihracatta %6,02; ithalatta %20,53 ile tarım ve ormancılık sektörü yer almaktadır. TR21
Trakya Bölgesinin elektrik, gaz ve su ile gayrimenkul kiralama ve iĢ faaliyetleri faaliyet
alanlarında kayda değecek bir dıĢ ticareti yoktur.
Turizm
TR21 Trakya Bölgesi, Asya ile Avrupa arasında bir geçit konumunda olmanın yanı sıra bir
dünya metropolü olan Ġstanbul‟a yakınlığı ile sahip olduğu coğrafi avantaj ile birlikte köklü
tarihi ve kültürel zenginlikleri ile güçlü bir turizm potansiyeline sahiptir. Ancak Bölge
sahip olduğu bu turizm potansiyelini istenilen ölçüde ekonomik değere dönüĢtürememiĢtir.
Bölgenin Karadeniz, Marmara ve Ege Denizi‟ne kıyısı bulunduğundan Ġstanbul‟da ikamet
eden yerli turistler için TR21 Trakya Bölgesi, baĢta kıyı Ģeridi olmak üzere yazlık ve hafta
sonu kaçıĢ bölgesi olarak görülmektedir. Ancak yaĢanan bu yazlıkçı ve günübirlikçi yerli
turist akınına rağmen bölgede profesyonel turistik hizmetleri istenilen seviyede değildir.
Bölge, AB ülkelerinden Bulgaristan ve Yunanistan‟la sınırı olduğundan yurtdıĢı transit

geçiĢ noktası konumundadır. Özellikle bu yönü ile Edirne ili Yunanistan ve
Bulgaristan‟dan yoğun turist çekmekte ancak yetersiz turizm altyapısı dolayısı gelen turist
çoğunlukla günübirlik konaklamasız olarak ilden ayrılmaktadır. Bölgedeki 3 ilde, oda ve
yatak kapasitesi bakımından Türkiye ortalamasının altında bir arz sunmaktadır. Bölgedeki
kurulacak turizm tesisleri, günübirlikçi bu turizm potansiyelinin bölgede tutularak
ekonomiye girdi sağlaması açısından önemli bir fırsata sahiptir.
Bölge, üç denize kıyısı olması avantajı ile birlikte deniz turizmi açısında da önemli fırsatlar
sunmaktadır. Özellikle Saroz, ġarköy ve Ġğneada sahip olduğu bakir doğası ve temiz denizi
ile bölgede önemli bir cazibe merkezidir. TR21 Trakya bölgesinin 751 km olan kıyı
uzunluğu Türkiye‟nin 7.816 km olan kıyı uzunluğunun %9,6‟sını oluĢturmaktadır
ancak kıyı turizminde geldiği nokta bu potansiyelin altında yer almaktadır .
Turizm tesisine giriĢ ve konaklama sayıları arasındaki farka bakıldığında, TR21

Trakya Bölgesi Türkiye ortalamasının oldukça altında bir değere sahiptir. Bu durum,
Bölgede yeterli ve nitelikli konaklama tesiselerinin azlığının, Bölgeye çekilen turistin
transit yolcu ya da günübirlikçi olduğunun, turisti Bölgede tutacak, ekonomik değer
üretecek faaliyetlerin yeterli olmadığının bir göstergesidir.
Bölge genelinde özellikle Marmara denizinde yaĢanan kirlilik ile çevre sorunları
yanında yukarıda özetlenen temel sorunların giderilerek sektörün geliĢtirilmesi için;
öncelikli olarak bölgede kıyı Ģeridi boyunca uzanan yazlık yerleĢmeleri planlı bir
statüye alınmalı ve kıyı Ģeridi ile denizi kirleten nitelikleri ortadan kaldırılmalı, var

olan kültür ve turizm varlıkları korunmalı, geliĢtirilmeli ve bu varlıkların tanıtımı
konusunda ulusal ve uluslararası medya kuruluĢlarının ile tur operatörlerinin desteği
alınmalıdır.
Turizm Sektöründe İstihdam ve Rekabet Gücü
Edirne Ģehri Traklar, Romalılar ve Bizanslıların egemenliğinden sonra 1365 yılından

Ġstanbul‟un fethine kadar geçen süreçte Osmanlılara baĢkentlik yapmıĢtır, bu nedenle
Ģehirde pek çok tarihi eser bulunmaktadır. Sahip olduğu tarihi zenginliklerden dolayı hem
Ġstanbullu yerli turistlerin hem de hem de komĢu ülkelerden gelen turistlerinin ziyaret ettiği
bir Ģehirdir. Bu tarihi zenginlikler Ģehrin turizmde rekabet gücünü artırmaktadır.
Tablo 7: Ekonomik Faaliyetlerine Göre Rekabet Gücü Yüksek Sektörler (2010)

I. Rekabet II. Rekabet III. Rekabet
TR21
Gücü Yüksek Gücü Yüksek Gücü Yüksek
Trakya
Öncelikli Sektör Öncelikli Sektör Öncelikli Sektör
Edirne Tarım Turizm Tekstil
Kırklareli Orman Ürünleri Petrol Kimya TaĢ Toprak
Tekirdağ Tarım Makineleri Lojistik ġarapçılık ve Bağcılık
Kaynak: ĠġKUR
Kırklareli ilinde turizm sektörü güçlü bir yapıya sahip olmamakla birlikte, Ġl sahip olduğu
Yıldız Dağları ve Karadeniz kıyı Ģeridi ile deniz ve doğa turizmi potansiyeline sahiptir.
Bölge özellikle dağ yürüyüĢü (trekking), ekolojik turizm ile alternatif köy turizmi
konusunda ciddi bir potansiyele sahiptir.
Tekirdağ ili ise sahip olduğu kıyı Ģeridi ile deniz, yelkenli ve yamaç paraĢütü konusunda
turizm sektörüne fırsatlar sunmaktadır.
Yukarıdaki verilere bakıldığında, Edirne ili haricinde bölgedeki diğer illerin turizmde
rekabet gücü orta veya düĢük seviyededir. Bununla birlikte genel olarak Trakya Bölgesi
sahip olduğu çok çeĢitli turizm dalları ile önemli bir turizm potansiyele sahiptir. Devletin
bölgede turizm sektörüne sağladığı teĢvik ile ilgili olarak ise 1‟inci bölgede yer alan Bölge
illeri (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) yapılacak olan turizm yatırımlarını teĢvik kapsamına
alınmamıĢtır. Bununla beraber bölgenin sahip olduğu turizm potansiyelinin ekonomik
değerlere dönüĢümü ile birlikte bölgede ciddi bir yatak kapasitesi artıĢına ve var olan
turizm tesislerinin de modernizasyona ihtiyacı vardır.

Lojistik sektörü
Ekonomik alanda hız, maliyet ve esneklik kavramlarının ön plana çıkmasıyla lojistik daha
önemli hale gelmiĢtir. Farklı taĢıma modlarını entegre eden intermodal taĢımacılık
sistemleri, lojistik faaliyetler için önemli olmaya baĢlamıĢtır. Coğrafi anlamda Avrupa‟yı
Asya‟ya bağlayan bir köprü niteliğinde olan Trakya Bölgesi mevcut havaalanı, limanları,
demiryolu ve denizyolu bağlantıları ile güçlü bir ulaĢım altyapısına sahiptir. Güçlü ulaĢım
altyapısı ile birlikte bölgenin Avrupa ile Asya arasındaki birleĢtirici konumu ve Ġstanbul‟un
ard bölgesi olması, bölgeyi lojistik sektörü açısından avantajlı duruma getiren
nedenlerdendir.
DıĢ ticaretimizde Avrupa‟nın büyük payının olması Tekirdağ‟ın jeo-ekonomik konumunu

daha önemli hale getirmektedir. DıĢ Ticaret MüsteĢarlığı‟nın 2009 yılı verilerine göre
yapılan 102.129 milyon dolarlık ihracatın %46‟sı AB üyesi 27 ülkeye, %11‟i ise diğer
Avrupa ülkelerine yapılmıĢtır. Ġthalatta da benzer oranlar söz konusudur. AB üyesi 27
ülkeden yapılan ithalat toplam ithalatın %40‟ını oluĢtururken, diğer Avrupa ülkelerinden
yapılan ithalatın oranı %19‟dur.
Tekirdağ‟ı lojistik açısından avantajlı kılan bir diğer unsur ise güçlü bir ulaĢtırma
altyapısının olması ve bu altyapının intermodal taĢımacılık sistemlerine uygun olmasıdır.
Tekirdağ‟da bulunan Akport Limanının demiryolu hattı ile bağlantısı tamamlanmıĢtır.
Marmara denizindeki RO-RO seferleri, Bandırma – Tekirdağ, Gemlik – Tekirdağ, Derince
– Tekirdağ, ile Ġstanbul bypass edilerek, yük taĢıyan taĢıtların Ġstanbul trafiğine girmeden
Tekirdağ‟a ulaĢabilmeleri mümkündür. Tekirdağ – Bandırma arasında düzenli RO-RO
seferleri vardır. Bu RO-RO seferleri Tekirdağ – Bandırma arasındaki mesafeyi yaklaĢık
400 km kısaltmaktadır. Marmaray projesi kapsamında Gebze – Halkalı hattındaki tren
seferleri 2 yıl süre ile durdurulacak ve yük trafiği Derince – Tekirdağ arasındaki Trenferi
seferleri ile sağlanacaktır. Yükler Tekirdağ Akport limanına indikten sonra, Tekirdağ –
Muratlı arasındaki demiryolu ile Ġstanbul – Kapıkule demiryoluna aktarılacaktır. 300
metreden daha uzun gemilerin Ġstanbul boğazından geçemiyor olması, Tekirdağ
limanlarının aktarma liman olarak kullanılabilmesi büyük önem taĢımaktadır. Yapım
çalıĢmalarına yeni baĢlanacak olan 1 milyon TEU kapasiteli aktarma limanı niteliğindeki
Asyaport, bölgenin lojistik potansiyelin büyük katkı yapacaktır.
Trakya Bölgesi, Ġstanbul‟a olan yakınlığı, tarım ve sanayi sektörlerindeki dinamikleri,

uluslararası karayolu güzergâhlarında bulunan karayolu ağı, uluslararası bağlantıları olan
limanları ve yeni kurulacak Asyaport limanı ile lojistik açıdan rekabet gücü sağlayabilecek
potansiyeli vardır.
Marmara bölgesinden orta vadede özellikle deniz taĢımacılığında oluĢacak fazla yük için
Tekirdağ ili önemli bir merkez olarak ön plana çıkmakta ve bu unsur çeĢitli lobi faaliyetleri
ile ekonomik değere dönüĢtürülmelidir.

2.2.1.4. Diğer sektörler
Enerji sektörü
GeliĢmekte olan bir ülke olarak Türkiye‟nin enerji ihtiyacı sürekli olarak artmaktadır.
Büyüyen nüfus ve geliĢen sanayisiyle her yıl yeni yatırımların yapılması gereken enerji
sektörü dinamik bir yapıya sahiptir. Türkiye, tükettiği enerjinin yalnızca dörtte birine
yakınını yerli kaynaklardan karĢılayabilmektedir (2008 yılında %27,2)19. Bundan ötürü
enerji konusu, sürdürülebilir kalkınmaya giden yolda çözülmesi gereken öncelikli konular
arasında bulunmaktadır.
Bölgemizde EPDK verilerine göre toplam 48 adet lisanslı üretici bulunmaktadır.

Bunlardan 29 tanesi otoprodüktör, 19 tanesi ise üretici lisansına sahiptir. Türkiye‟de
yürürlükte olan otoprodüktör lisanslarının %15‟i bölgemizde bulunmaktadır.20
TR21 Trakya Bölgesinde, 2008 yılında kiĢi baĢına elektrik tüketiminin 4.907 kWh olarak
gerçekleĢmiĢ olduğu görülmektedir. Bu oran Türkiye ortalamasının iki katından fazla olup,
26 adet Düzey-2 bölgesi arasında görülen en yüksek değerdir. Tekirdağ, Türkiye‟de kiĢi
baĢına elektrik tüketimi kullanımında Kocaeli‟nin ardından ikinci sırada gelmektedir.
Tekirdağ, Türkiye‟deki elektriğin %3‟ünü, Edirne ve Kırklareli ise %0,5 ve %1‟lik
kısımlarını tüketmektedir. Tüketilen elektrik enerjisindeki artıĢ ileriki vadede yenilenebilir
enerji tesisleri baĢta olmak üzere yeni elektrik üretim tesislerinin kurulması ihtiyacına
iĢaret etmektedir.
Potansiyelin azami ölçüde kullanımının sağlanabilmesini teminen yüksek verim ve birim

enerji baĢına düĢük emisyon elde edilecek çevrim teknolojilerinin kullanılması ayrı bir
önem arz etmektedir. TR21 Trakya Bölgesi üretilen enerjinin kaynakları açısından fazla bir
çeĢitliliğe sahip değildir. Bu itibarla yenilenebilir enerji kullanımının arttırılması için
özellikle rüzgâr ve biyogaz potansiyelinin değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bölgemiz rüzgâr potansiyeli bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. 2007 yılında
EPDK tarafından açılan rüzgâr enerjisi santrali lisans baĢvurularına bölgemizde kurulmak
üzere 7.609 MW‟lık 77 adet lisans baĢvurusu yapılmıĢtır.21 Bölgemizde mevcut durumda
iki adet rüzgâr enerji santrali bulunmaktadır. Bu santrallerden üretilecek elektrik miktarı
2010 yılı için tahminen 153 MWh‟dir.
TR21 Trakya Bölgesi sınırları içerisinde nehir ve su kaynaklarının eğimlerinin düĢük

olması sebebiyle su enerjisinden yararlanılamamaktadır. Bölgede çalıĢan herhangi bir
hidroelektrik santrali bulunmamaktadır. Bölgenin ilk hidroelektrik santrali olacak olan
Tunca barajı Edirne ilinde Türk-Bulgar sınırında kurulması planlanmaktadır.
19
Dünya Enerji Konseyi, Türk Milli Komitesi, 2007-2009
20
http://www.epdk.gov.tr/lisans/elektrik/lisansdatabase/verilentesistipi.asp, (EriĢim tarihi:01 Temmuz 2010)
21
www.epdk.gov.tr, (EriĢim Tarihi: Haziran 2010)

Bölgemizde özellikle hayvancılığın önemli bir yer tutması nedeniyle hayvan gübrelerinden
biyogaz enerji üretme potansiyeli bulunmaktadır. Ancak, mevcut durumda çalıĢan bir tesis
bulunmamaktadır.
Son olarak, Bölgede küçük kapasiteli evsel su ısıtma sistemleri dıĢında güneĢ enerjisi ile
çalıĢan tesis ve jeotermal enerji kaynağı ise bulunmamaktadır.
Madencilik sektörü
Günümüzde geliĢmiĢliğin göstergeleri olarak nitelendirilen demir çelik, enerji ve tarım

ürünleri üretimindeki devamlılık, büyük ölçüde madencilik ürünleri ile sağlanmaktadır.
Ayrıca, tüm sanayi dallarının ürünlerinde veya kullandıkları araç ve gereçte, doğrudan
veya dolaylı olarak maden ürünlerine gereksinim duyulmaktadır.
Bölgedeki illerin yeraltı maden zenginlikleri genel olarak incelendiğinde; linyit ve

doğalgaz ön plana çıkmaktadır. Bölgede var olan linyit rezervleri genel itibari ile yüksek
kaliteli olmamakla birlikte, kalori artırma çalıĢmalarının yanında çevreye duyarlı yüksek
teknolojili yakma sistemlerinde kullanılmalarıyla yüksek enerji üretimi sağlayabilecek
seviyededir.
Bölge genelinde verilen maden iĢletme ruhsatları incelendiğinde; Tekirdağ‟da 92,

Edirne‟de 77, Kırklareli‟de ise 66 olmak üzere Bölge genelinde toplam 235 maden
iĢletmesi bulunmaktadır. Kömür ocakları bölgedeki ağırlıklı maden ocaklarını
oluĢturmaktadır. Kömürden sonra 34 maden ocağı ile kalker ve 16 maden ocağı ile kuvars
kumu maden ocakları gelmektedir.
TR21 Trakya Bölgesi ülkemizin önemli doğalgaz kaynaklarına ev sahipliği yapmaktadır.

Ancak, doğalgaz miktarı ve üretimi rakip ülkeler ile kıyaslanmayacak düzeydedir. Bölgede
üretilen doğalgaz Türkiye toplam üretiminin %77‟sini oluĢturmakla birlikte, Türkiye‟deki
toplam üretimin tüketimi karĢılama oranı %2‟de kalmaktadır.22
22
Türkyılmaz,O., Türkiye‟nin Enerji Görünümü ve Sanayi Enerji Maliyetleri, Haziran 2010

2.2.2. Bölgede yatırımlar
2.2.2.1. Kamu yatırımları
2010 yılı Haziran ayı itibari ile TR21 Trakya Bölgesine yönelik 960 adet kamu yatırımı
projesi olup, proje bedelleri toplamı 6.078.760.781TL‟dir. Toplamda en fazla %59,4 ile
ulaĢım sektörüne ve %23,2 ile tarım sektörüne yönelik kamu yatırım projeleri mevcuttur.
Ġller ve sektörler bazında Bölgeye yönelik kamu yatırımları incelendiğinde, Tekirdağ ve

Kırklareli‟nde ulaĢtırma, Edirne‟de tarım sektörünün önde geldiği görülmektedir. Kamu
yatırımlarının ülke genelinde dağılımı incelendiğinde ise, Bölgenin yatırımlardan
yararlanmada milli gelire yaptığı katkı ile kıyaslandığında gerilerde kaldığı görülmektedir.
Tekirdağ, Bölge içinde en fazla kamu yatırımı alan il olup, onu Edirne ve Kırklareli takip
etmektedir.
Tablo 8: Bölgeye Yönelik Kamu Yatırımları (2010)

TR21 Trakya Tekirdağ Edirne Kırklareli
Sektör
Bedeli (TL) Adedi Bedeli (TL) Adedi Bedeli (TL) Adedi Bedeli (TL) Adedi
Tarım 1.407.838.053 249 24.453.213 50 1.291.632.206 114 91.752.634 85
Madencilik 74.896.968 10 30.000 1 - 74.866.968 9
Ġmalat 22.000 2 - - - - 22.000 2
Enerji 473.384.822 178 185.091.000 68 107.331.000 51 180.962.822 59
UlaĢtırma 3.614.572.474 213 2.230.404.819 65 763.389.105 99 620.778.550 49
Turizm 2.368.000 2 - - - - 2.368.000 2
Eğitim 262.123.858 144 107.112.845 30 98.546.105 89 56.464.908 25
Kültür 8.946.031 24 225.000 2 8.721.031 22 - -
Sağlık 133.806.427 21 55.422.405 8 15.051.259 5 63.332.763 8
Diğer Kamu
100.802.149 117 61.983.686 27 17.751.197 59 21.067.265 31
Hizmetleri
Toplam 6.078.760.781 960 2.664.722.968 251 2.302.421.903 439 1.111.615.910 270
Kaynak: Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Ġl Planlama ve Koordinasyon Müdürlükleri
Tablo 9: Sektörlere Göre Kamu Yatırımları

Sektör Tekirdağ Edirne Kırklareli
UlaĢtırma Hızlı tren projesi, bölünmüĢ BölünmüĢ yol yapımı, BölünmüĢ yol yapımı,
yol yapımları, köylere yönelik yol stabilize otoyol iyileĢtirmeleri, köprü
Mevcut yolların onarımları kaplama ve onarımları yapımları
Tarım Orman koruma, iĢletme ve Meriç taĢkın projeleri, Orman koruma, iĢletme ve
yangın koruma projeleri, Ġpsala sulama projeleri, yangın koruma projeleri,
taĢkın koruma, sulama Tunca, Hamzadere ve taĢkın koruma, sulama
ağaçlandırma ve erozyon Çakmak barajları inĢaat ve ağaçlandırma ve erozyon
kontrol projeleri, sulama projeleri kontrol projeleri,
Kaynak: DPT

Tablo 10: Kamu Yatırımlarının Ġller Genelinde Sırası
2006 2007 2008
Edirne 59 54 48
Kırklareli 66 59 67
Tekirdağ 44 34 30
Kaynak: DPT, Kamu yatırımlarının illere göre sektörel dağılımı
2.2.2.2. Özel sektör yatırımları
TR21 Trakya Bölgesi sahip olduğu coğrafi konum ve Ġstanbul gibi bir dünya metropolü ve
ticaret merkezine yakınlığı dolayısı ile yatırımcılar için bir cazibe merkezi konumundadır.
Ancak bir bölgeye yatırımların gelmesini sağlayan coğrafi ve lojistik üstünlükler yanında
hiç Ģüphesiz sosyal yapı ve yatırım teĢviklerinin rolü büyük önem arz etmektedir.
Bu yönü ile bakıldığında, bölgenin sosyo-kültürel imkânlarının genel itibari ile Ġstanbul‟a
yakın bölgeler dıĢında Türkiye‟den çok da farklılaĢmadığı görülmektedir. Bunun en bariz
kanıtını özel sektör yatırımlarının bölgenin Ġstanbul sınırına yakın bölgelerinde
konuĢlanmasıdır. Hatta bu bölgedeki pek çok iĢletme çalıĢanı özellikle nitelikli iĢgücü
Ġstanbul‟da ikamet etmekte ancak bölgede çalıĢmaktadırlar.
Yatırım teĢvikler açısından ise bölgenin yatırımlara devlet yardımları hükümleri gereğince
I.sınıf geliĢmiĢ Bölge olarak görülmesi dolayısı ülke genelinde bu teĢviklerden az
yararlanan bölgelerden biri olmuĢtur.
2.2.2.3. Yatırım teĢvik belge sayı ve tutarları
ġekil 18: Bölgede Yatırım TeĢvik Belge Sayılarının ve Yatırım TeĢvik Belgesine Bağlı
Sabit Yatırım Tutarlarının Yıllara Göre DeğiĢimi
190
140
Yatırım
90 Teşvik
Belgesi
40 Sayısı
Bölgede yatırım teĢvik belgelerinin dağılımı incelendiğinde; verilen belge sayısında yıllara
göre bir azalma görülmekte olup, bu düĢüĢ sabit yatırım tutarlarında da kendisini
göstermektedir. Bölgede yatırım teĢvikleri sonucu oluĢturulan sabit yatırım tutarları
incelendiğinde ise; Tekirdağ ili yıllar itibari ile iniĢli çıkıĢlı bir yapı göstermesine karĢın,
Edirne ve Kırklareli illerinde yıllar itibari ile bir düĢüĢ görülmektedir.

TR21 Trakya Bölgesinin ülke genelinde yatırım teĢvik sabit yatırım tutarları içerisindeki
payı %5,26‟dır. 2009 yılı içerisinde bu pay içinde Tekirdağ‟ın oranı; 91,27, Edirne‟nin
payı; 4,09, Kırklareli‟nin payı; 4,64 olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu yönü ile Tekirdağ ili
yatırımcılar için bölgedeki bir cazibe merkezi konumundadır.
2.2.2.4. Yabancı yatırımlar
Bölgede yabancı yatırımların tüm yatırımlara oranı % 1,89‟tur. Bölgedeki toplam yabancı
sermayeli yatırımın ülke geneline oranı ise % 7,88‟dir. Bölge içinde Tekirdağ ile 38,
Edirne 1, Kırklareli ise 4 yabancı sermayeli iĢletmeye sahiptir. Bu yönü ile yabancı yatırım
sermayesinin Bölge içinde ağırlıklı olarak Tekirdağ ilinde oluĢtuğu görülmektedir. Hiç
Ģüphesiz bu sonuçta Tekirdağ ilinin Ġstanbul‟a yakınlığının yanı sıra sahip olduğu lojistik
avantajların büyük payı bulunmaktadır.
Tablo 11: TOBB’a Kayıtlı Firma Sayıları (2010)

Türkiye TR21 Trakya Tekirdağ Edirne Kırklareli
Yabancı Sermayeli 546 43 38 1 4
Kaynak: TOBB Sanayi Veritabanı
Bölgede özellikle geliĢmiĢ altyapısı ve lojistik üstünlükleri dolayısı ile Çerkezköy OSB ve
Avrupa Serbest Bölgesi yabancı yatırımcılar için bir cazibe merkezi konumundadır. BSH
firmasının 2010 yılında aldığı yatırım kararı ile bölgedeki üretim üssünü dünyadaki en
büyük üst haline getirmesi ve Foxconn ile Flextronix firmalarının ise bölgede yeni yatırım
kararı almaları bölgenin yabancı yatırımcıların ileriki dönemlerde de en büyük tercihi
olacağının göstergesidir.
2.2.2.5. Yatırım ortamı
Bölge temel olarak güçlü bir ulaĢım altyapısına sahip olmakla birlikte, bölgenin iç ve batı
kısımlarında sanayi alanları ile otoyol bağlantılarının güçlendirilmesi gerekmektedir. Söz
konusu bölgelerde ulaĢım altyapısında yapılması gereken güçlendirmelerin enerji
altyapısında da yapılması gerekmektedir.
UlaĢtırma Bakanlığının yürüttüğü, “Çanakkale-Ġstanbul Otoyol Projesi” ile “Halkalı-Edirne

Hızlı Tren Projesi”nin hayata geçirilmesi ile Bölge, eriĢilebilirlik alanında rekabet
üstünlüğünü önemli derecede artıracaktır. Aynı Ģekilde Tekirdağ ilinde yapılmaya baĢlanan
2.500.000 TEU kapasiteli Asyaport limanının tamamlanması ile Bölge önemli bir lojistik
üst konumuna gelecektir.
Bölgede mevcut altı organize sanayi bölgesi ile Çorlu‟da yer alan Avrupa Serbest Bölge
yatırımlara hazır durumda bir altyapı sunmaktadır. Özellikle bölgenin sanayi odağı
durumunda olan Çorlu ve Çerkezköy ilçelerinde yer alan iki OSB sanayi kuruluĢlarına
altyapısı hazır parseller yanında üstün lojistik imkânlar sunmaktadır. Bu iki OSB içindeki
mevcut parseller üzerindeki yapılaĢmanın %50‟ler seviyelerinde olduğu düĢünüldüğünde,
bölgenin yeni yatırımcılar için bir cazibe merkezi olacağı aĢikârdır.

Ancak Bölge, “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” hükümleri çerçevesinde
sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik kriterleri baz alınarak hazırlanmıĢ dört Bölge sınıflama
içerisinde en geliĢmiĢ Bölge kabul edilen 1. sınıf Bölge içerisinde sınıflanmıĢtır. Bu
sebeple, bölgeye gelecek sanayiciler ilgili kanun çerçevesinde verilen teĢviklerden diğer
bölgede yatırım yapan sanayicilere oranla daha az yararlanılmakta, bu da Bölgenin
rekabetçilik unsurlarına olumsuz etki yapmaktadır.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve AraĢtırma Genel Müdürlüğünce 2004 yılında

illerde yapılan “Sanayi Potansiyeli ve Yatırım Alanları AraĢtırması” raporunda yatırım
potansiyeli; “potansiyeli değerlendirmeye yönelik yatırımlar”, “talebi karĢılamaya yönelik
yatırımlar” olarak iki bölümde incelenmiĢtir. AraĢtırma bulgularına göre, Bölge genelinde
özellikle tarıma dayalı sanayide yüksek bir yatırım potansiyeli dikkat çekmekte olup,
tarımı sırasıyla konfeksiyon sektörü, makine sanayi ve elektrik-elektronik sektörü takip
etmektedir.

Tablo 12: TR21 Trakya Bölgesinde Yatırım Potansiyeli Olan Sektörler
Edirne Kırklareli Tekirdağ
Su ürünleri, meyve ve sebze
Seracılık Seracılık
konserveleri üretim tesisi
Meyve ve sebze yetiĢtiriciliği Sebze konservesi üretimi Salamura zeytin üretim tesisi
Kültür mantarı yetiĢtiriciliği DondurulmuĢ sebze üretimi Süttozu üretim tesisi
Damızlık (hibrit) tohum üretim
Arıcılık Besicilik
tesisi
ġekerleme, çikolata ve çiklet
Bağcılık Balık üreticiliği
üretim tesisi
Konfeksiyon yan ürünleri üretim
Yem bitkileri üretimi Su ürünleri üretimi
tesisi
Tekstil ve deri iĢleme makineleri
Su ürünleri üretimi Doğrama ve mobilya
üretim tesisi
Arıcılık Yonga levha Boncuk tutkal üretim tesisi
Besicilik Bisküvi üretim tesisi Galvanizli sac üretim tesisi
Buhar ve kızgın su kazanı üretim
Et ve yumurta tavukçuluğu Karma yem üretim tesisi
tesisi
Suni tohumlama ve damızlık Katı Atık Ayırma ve Geri
Hazır üretim tesisi
üretimi DönüĢüm Tesisi
Elektronik malzeme ve elektronik
Turizm tesisi Örme giyim tesisi
cihazlar üretim tesisi
Konaklama tesisi (motel) Çorap üretim tesisi
RES ile enerji üretimi Ev tekstili üretim tesisi
Pastörize süt ve süt mamulleri
Otomotiv yan sanayi
üretim tesisleri
ĠĢlenmiĢ su ürünleri üretim tesisi Elektrik motorları
Sebze ve meyve konserveleri

Tarım alet ve makinaları
üretim tesisi
Bisküvi ve gofret üretim tesisi Elektronik malzeme
Makarna üretim tesisi
Karma yem üretim tesisi
Çorap üretimi
Örme eĢya üretimi
PVC profil doğrama, PVC ve PE
boru üretimi
Plastik eĢya ve ambalaj
malzemeleri üretimi
Hidrolik ve pnömatik cihazlar
üretimi
Ambalaj makineleri üretimi
Toprak iĢlemeye yönelik tarım
aletleri üretim tesisi
Soğuk hava deposu
GüneĢ kollektörü üretim tesisi
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Sanayi AraĢtırma ve GeliĢtirme Genel Müdürlüğü

2.2.3. GiriĢimcilik ve iĢ demografisi
KüreselleĢme sürecinde Türkiye bir yandan sanayileĢmesini tamamlamaya çalıĢırken diğer

yanda da sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiĢ sürecini planlamaktadır. Ancak bilgi
toplumuna geçiĢ süreci ile birlikte süratli teknolojik değiĢmelerin yaĢandığı dünyada
esneklik, yani yeniliğe hızla adapte olabilen üretim modeli, uluslararası pazarlara hâkim
olmuĢtur. Bu değiĢim bütün dünyada küçük ve orta boy iĢletmelerin önemini yeniden
ortaya çıkarmıĢtır. Geleceğe yönelik olarak oluĢturulacak ekonomik geliĢme modellerinde
bu denli öneme sahip iĢletmeler, özellikle KOBĠ‟ler çok önemli sorunlarla karĢı karĢıya
bulunmaktadır. Bu sorunların en büyüğü ise giriĢimciliğin ilk aĢamasını oluĢturan ancak
çok az iĢletmenin baĢvurduğu ön fizibilite çalıĢmasıdır. GiriĢimcinin kuruluĢ öncesi
fizibilite araĢtırması yapmaması veya gereğince önem vermemesi, iĢletmeyi sonradan
telafisi zor durumlar ile karĢı karĢıya bırakabilmektedir. Özellikle iĢletme büyüklüğü,
faaliyet konusu ve yer seçimi konusundaki hataların düzeltilmesi ya mümkün olmamakta
veya çok ağır maliyetlere yol açmaktadır.
Nitekim, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca illerde yapılan yatırım alanları araĢtırma

bulgularından elde edilen bilgilerde de, iĢletmelerin yapacakları mal ve hizmet üretimi
konusunda piyasa, talep yapısı ve hedef kitleyi belirlemeden karar vermesi önemli bir
sorun olarak öne çıkmaktadır. Bu itibarla bölgede giriĢimcilere yönelik destek
mekanizmalarının kurulması iyi örnek sayısını artırarak yeni giriĢimcilerinde bölgeye
çekilmesine katkı sağlayacaktır.
2.2.3.1. Bölgede giriĢimciliğin durumu
Bir bölgenin giriĢimcilik performansını etkileyen temel unsurlar; teknoloji, insan

kaynakları ve eğitim, finans, yasal düzenlemeler ve altyapı olarak incelendiğinde; Bölge
Türkiye geneli ile benzer bir yapı gözetmektedir. Bölgenin giriĢimcilik performansına
farklılık yaratan unsurlar olarak ise geliĢmiĢ ulaĢım ve enerji altyapı imkânları ile insan
kaynaklarına ulaĢabilirliği ön plana çıkmaktadır.
Türkiye genelinden Ģehirlerin giriĢimcilik performansı incelendiğinde, bölgede giriĢimcilik

performansı en geliĢkin olan il olarak Tekirdağ ön plana çıkmaktadır. Tekirdağ listede 2.
sınıf giriĢimcilik performansına sahip il olarak gözükürken Edirne ve Kırklareli ise 4. sınıf
giriĢimcilik performansına sahip olan iller olarak görülmektedir.
Ancak Bölge, genel itibari sahip olduğu bu giriĢimcilik üstünlükleri ile Bölge dıĢındaki
giriĢimcileri cezbederken, Bölge yerleĢik halkının ağırlıklı olarak tarım ve hizmetler
sektöründe faaliyet gösterdiği ve giriĢimciliğin yerleĢik halkta kısıtlı olduğu görülmektedir.
Bu yönü ile bölgede giriĢimcilik açısından iyi örnekler oluĢturularak, giriĢimcilik
kültürünün oluĢturulmasına yönelik faaliyet yürütülmesi önem arz etmektedir.

ġekil 19: Ġllerarası GiriĢimcilik Sınıflaması
Kaynak: TÜSĠAD Basın Bülteni, 27 ġubat 2003.
2.2.3.2. Proje geliĢtirme kapasitesi ve desteklerden yararlanma durumu
TR21 Trakya Bölgesinin proje geliĢtirme kapasitesi, yürüttüğü Avrupa Birliği ya da diğer
hibe ve fon kaynakları bazlı incelendiğinde oldukça düĢüktür. Özellikle, AB kaynaklı hibe
programlarında Edirne ve Kırklareli illeri 81 il içerisinde orta sıralarda yer alırken,
Tekirdağ ili 81 il içerisinde 75. sırada yer almaktadır. Ancak, bu sonucun ortaya
çıkmasında merkezi idarelerce yürütülen AB finansmanlı operasyonel programlardan
bölgenin yararlanamaması büyük rol oynamaktadır. Bölge bu yanı ile AB hibe
kaynaklarına ulaĢabilirlik açısından oldukça fakir durumdadır. Bölge içinde AB hibe
kaynaklı olarak yürütülen tek program “Bulgaristan-Türkiye Sınırötesi ĠĢbirliği Programı”
olup, bu fon kapsamında Edirne ve Kırklareli illeri yer almaktadır. Bu yönü ile Edirne ve
Kırklareli illerinde özellikle sivil toplum örgütlerinin proje üretme kapasiteleri Tekirdağ
iline göre geliĢmiĢ durumdadır.
Tablo 13: AB Programları Kapsamında Finanse Edilen Projelerde Bölgenin Durumu

Tekirdağ Edirne Kırklareli
TR 21 Bölgesinin 81 Ġl Ġçindeki Sıralaması 75 33 24
Proje Sayısı 2 24 33
Hibe Tutarı (€) 240.700,95 1.072.436,96 1.401.406,54
Pay (%) 0,10 0,45 0,58
Kaynak: Merkezi Finans ve Ġhale Birimi, 2010
Bölgedeki TÜBĠTAK, ARDEB, SAN-TEZ, KOSGEB ve AB topluluk programlarına

üretilen proje sayıları incelendiğinde ise Bölge genelinde potansiyelin yeterince harekete
geçirilemediği gözlenmekle birlikte, Tekirdağ ilinin bu tür programlarda yakaladığı
performans Edirne ve Kırklareli ilinin üzerindedir. Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik
Programları kapsamında 2009 yılında TR21 Trakya Bölgesinde hayata geçen 18 proje için
sağlanan ödenek Türkiye genelinde gerçekleĢtirilen projelere sunulan toplam ödeneğin
%1,4‟ünü oluĢturmaktadır. TÜBĠTAK TEYDEB tarafından 2007–2009 yılları arasında
toplamda 24 projeye destek verilmiĢtir. Bu desteklerden 18 farklı KOBĠ faydalanmıĢtır.
Bölge genelinde 2007/2 – 2010/1 dönemleri arasında ise sadece Namık Kemal Üniversitesi
tarafından 4 adet SAN-TEZ proje baĢvurusu yapılmıĢtır.
Bu verileri ıĢığında, bölgeler arası geliĢmiĢlik farklarını azaltmayı hedefleyen hibe ve

fonların ülke geneline göre Bölgede son derece yetersiz kaldığı görülmektedir. Bu amaçla,
Bölgenin özellikle Batı aksında kalan yerleĢim yerlerinin AB hibe kaynaklarından
yararlanan bölgeler kapsamına alınması ve Bölge genelinde kamu, sivil toplum ve özel
sektörün mevcut fon ve hibeler etkin yararlanmasının sağlanması amacıyla politikalar ve
eylemler üretilmesi öncelik kazanmaktadır.
2.2.3.3. Kurulan ve kapanan Ģirket sayıları
Tablo 14: Kurulan ve Kapanan ġirket, Kooperatif ve Ticari ĠĢyeri Sayısı (2009)
ġirket ve Kooperatif Sayısı Ticaret Unvanlı ĠĢyeri Sayısı
Yıl Bölge Adı Kurulan/ Kurulan/
Kurulan Kapanan Kurulan Kapanan
Kapanan Kapanan
Türkiye 44.472 10.395 4,3 44.050 32.419 1,4
TR21 Trakya 663 79 8,4 1.260 607 2,1
2009 yılı
Tekirdağ 417 44 9,5 748 330 2,3

Edirne 151 24 6,3 242 183 1,3
Kırklareli 95 11 8,6 270 94 2,9
Türkiye 49.003 9.578 5,1 46.401 37.343 1,2
TR21 Trakya 741 81 9,1 1.246 794 1,6
2008 yılı
Tekirdağ 482 48 10,0 765 278 2,8

Edirne 140 23 6,1 275 405 0,7
Kırklareli 119 10 11,9 206 111 1,9
Türkiye 55.350 9.954 5,6 48.673 23.595 2,1
TR21 Trakya 800 75 10,7 1.304 475 2,7
2007 yılı
Tekirdağ 496 44 11,3 809 250 3,2

Edirne 172 21 8,2 282 149 1,9
Kırklareli 132 10 13,2 213 76 2,8
Türkiye 52.699 9.471 5,6 52.523 23.342 2,3
TR21 Trakya 770 99 7,8 1.436 526 2,7
2006 yılı
Tekirdağ 474 68 7,0 831 241 3,4

Edirne 154 24 6,4 377 177 2,1
Kırklareli 142 7 20,3 228 108 2,1
Türkiye 47.401 8.886 5,3 48.657 17.556 2,8
TR21 Trakya 601 71 8,5 932 405 2,3
2005 yılı
Tekirdağ 393 43 9,1 485 202 2,4

Edirne 116 26 4,5 266 135 2,0
Kırklareli 92 2 46,0 181 68 2,7
Kaynak: TÜĠK ĠĢ Demografisi Verileri

Kurulan ve kapanan Ģirket ve kooperatif ile ticaret unvanlı iĢyerleri sayılarını kapsayan iĢ
demografisi 2009 yılı verilerine göre, TR21 Trakya Bölgesi genelinde ve illerinde kurulan
Ģirket, kooperatif ve ticaret unvanlı iĢyeri sayıları, kapanan Ģirket, kooperatif ve ticaret
unvanlı iĢyeri sayılarından yüksek seyretmektedir. Bu durum bölgenin yeni yatırımcılar
için bir cazibe merkezi olduğunu gösterirken makroekonomik yapıdaki istikrarsızlığı da
iĢaret etmektedir. Ayrıca kurulan/kapanan Ģirket oranları Türkiye verileri ile
karĢılaĢtırıldığında, Bölge ortalamasının 2005 yılı hariç her zaman Türkiye oranından
yüksek olduğu gözlenmektedir.
Kurulan ve kapanan Ģirket ve kooperatif ile ticaret unvanlı iĢyeri sayılarında en büyük
değiĢim sırasıyla; perakende, inĢaat, otel, lokanta ve kahvehane, imalat ve gayrimenkul
kiralama ekonomik faaliyet alanlarında görülmektedir.
2.2.3.4. ĠĢgücü ve iĢsizlik
TR21 Trakya Bölgesinde 2009 yılı verilerine göre kurumsal olmayan sivil nüfus 15 yaĢ ve
üzerinde yaklaĢık 1.191.000‟dir ve bu nüfusun yaklaĢık 643.000‟i iĢgücüne aittir. ĠĢgücüne
katılma oranı Bölge için %54 ile Türkiye oranı olan %48‟in üzerindedir.
Ġl bazında temel iĢgücü göstergeleri 2008 yılı TUĠK verilerine göre iĢgücüne katılma oranı
Tekirdağ‟da %57,3, Kırklareli‟nde %52 ve sanayi açısından daha az geliĢmiĢ olan Edirne
ilinde %47‟dir.
“Hanehalkı ĠĢgücü”nün sektörel dağılımı incelendiğinde, Bölgede sanayi ve hizmet

sektöründeki istihdamın arttığı ancak tarımdaki istihdamın ise düĢtüğünü görülmektedir.
ĠĢgücünün dağılımına bakıldığında ise bu durumun sanayi ve hizmetlerin geliĢimden
ziyade iĢgücünün tarımı terk etmesinden kaynaklandığı gözlenmektedir.
Bölgede iĢsizlik oranı yaklaĢık %13 ve tarım dıĢı iĢsizlik oranı %16 ile Türkiye oranlarının
altındadır. Ancak bölgedeki son 3 yıl içerisindeki iĢsizlik artıĢ hızı Türkiye ortalaması
üzerindedir. Bu itibarla bölgedeki tarım sektöründen, sanayi ve hizmet sektörüne yönlenen
iĢgücünün kontrollü bir seyir izlemesi için önlemler alınması gerekmektedir.
Tablo 15: 2004-2006 Yılları Arasında Sektörler Bazında ĠĢgücünün GeliĢimi (%)
Sektörler Gerçek ArtıĢ Oransal ArtıĢ Görünen ArtıĢ
Hizmetler 21,60 26,95 10,00
Sanayi 13,79 18,58 4,70
Tarım -41,67 -39,10 -14,70
Toplam ĠĢgücü -4,18 - -
Kaynak: TÜĠK, ĠĢgücü Verileri, 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı

2.2.4. Teknoloji, Ar-Ge ve yenilikçilik
Bu bölümde, Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerinin gerçekleĢtirilmesine destek olan kurumsal

kaynakların ve destek programlarının bölgesel varlığı analiz edilmiĢtir. Ancak analiz
ölçütlerden „risk sermayesi‟ veri ulaĢılabilirliğinde yaĢanan sorun nedeniyle kapsam
dıĢında bulunmaktadır.
Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri için mevcut sermayeyi finansal rakamlarla tespit

edebilmek mümkün olmamıĢtır. TÜĠK tarafından sunulan bir veri olmadığı gibi kurumlar
da gizlilik prensipleri doğrultusunda finansal bilgilerini kamuoyu ile paylaĢmamaktadır. Bu
nedenle Bölgedeki sermayeyi temsil etmesi açısından Ar-Ge merkezi belgesi almıĢ
firmaların sayısı ile firmaların mal ve hizmet üretimlerinde kullandıkları teknoloji/bilgi
yoğunluğuna göre sınıflandırması verilmektedir. Teknoloji yoğun sektörlerin varlığı, Ar-
Ge ve inovasyon faaliyetlerine destek verecek bir sermayenin mevcudiyetine iĢaret
etmektedir.23
Tablo 16: TR21 Trakya Bölgesi Ġllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firma Sayısı
Türkiye Trakya Tekirdağ Edirne Kırklareli
65 5 4 0 1
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Sanayi AR-GE Genel Müdürlüğü (SAGM)
Türkiye‟de Ar-Ge merkezi belgesi alan 65 firmadan 5 tanesi TR21 Trakya Bölgesindedir.
Mal ve hizmet üretiminde teknoloji/bilgi yoğunluğu yüksek firmaların sayısı baz alınarak
Düzey-2 bölgeleri arasında bir mukayese yapıldığında Ġstanbul, Ankara, Ġzmir ve Doğu
Marmara bölgelerinden sonra TR21 Trakya Bölgesi gelmektedir.
Tablo 17: TR21 Trakya Bölgesindeki Firmaların Teknoloji Yoğunluk

Sınıflandırması24
Edirne Kırklareli Tekirdağ TR21 Trakya
TR21
Firma İl Oranı Firma İl Oranı Firma İl Oranı Firma
Trakya
Sayısı (%) Sayısı (%) Sayısı (%) Sayısı
Oranı (%)
DüĢük 258 73 275 68 970 65 1.503 66
Orta DüĢük 72 20 78 19 292 19 442 19
Orta Yüksek 23 7 53 13 234 15 310 14
Yüksek 0 0 2 0 15 1 17 1
Kaynak: Edirne ve Tekirdağ Ġl Brifingleri (2009), TÜĠK
23
http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/tarih/tr/saygilis/bilgieko.pdf
24
OECD'nin 1999 yılında yaptığı "Science, Technology and Industry Scoreboard" çalıĢması temel alınarak
yapılmıĢtır.

2.2.4.1. Üniversitelerin Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri
TR21 Trakya Bölgesi üniversitelerinin kurumsal kapasiteleri Ar-Ge ve inovasyon

faaliyetlerinde ihtiyaç duyulan uzmanlık alanlarının kurulu olduğu üniversiteler, öğretim
görevlisi baĢına öğrenci sayısı ve üniversitelerin uluslararası dergilerde yayınlanmıĢ
bilimsel yayın sayısı incelenerek değerlendirilmiĢtir.
Bölgede üç adet kamu üniversitesi bulunmaktadır. Trakya Üniversitesi (TÜ) 1982 yılında,
Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) 2006 yılında ve Kırklareli Üniversitesi 2007 yılında
kurulmuĢtur. Bölgenin köklü üniversitesi Trakya Üniversitesi haricindeki diğer iki
üniversite kurumsallaĢma süreçlerini tamamlama aĢamasına gelmiĢlerdir.
Tablo 18: Ar-Ge ve Ġnovasyon Faaliyetlerinde Bulunabilecek Üniversite Birimleri

TR21 Trakya Bölgesindeki Üniversiteler
Bölümler Trakya Üniv. Namık Kemal Üniv. Kırklareli Üniv.
Bilgisayar Mühendisliği X
Elektronik ve HaberleĢme Mühendisliği X
Biyomedikal Mühendisliği X
Makine Mühendisliği X X
Ziraat Mühendisliği X X
Kimya X X
Biyoloji X X
Fizik X X X
Tıp Fakültesi X X
Teknopark X
Kaynak: Trakya, Namık Kemal ve Kırklareli Üniversiteleri Ġnternet Sayfaları
Tablo 19: Öğretim Üyesi BaĢına Öğrenci Sayısı

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Türkiye 62 59 64 62 63 67 66 62 70
TR21 Trakya 53 52 55 58 63 62 60 56 62
Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu
Bölgedeki üniversitelerin henüz geliĢimlerini sürdürdüklerini gösteren diğer bir veri ise
öğretim görevlisi baĢına öğrenci sayısıdır. Yükseköğretim kurumlarının sunduğu eğitim
hizmetlerine artan talebin de etkisi ile TR21 Trakya Bölgesinde öğretim görevlisi baĢına
öğrenci sayısı giderek artmaktadır. Türkiye geneline benzer bir eğilim görülmesine
rağmen, özellikle geliĢmiĢ ve geliĢmekte olan üretim yerlerine (Ġstanbul-Kocaeli-Çorlu-
Çerkezköy) yakınlığı nedeniyle bölgedeki öğrenci sayısında hızlı bir artıĢ görülebilir. Bu
durumda öğretim görevlisi sayısının da paralel olarak artırılması gereklidir. Üniversitelerin
bilimsel verimliliklerinin önemli ölçütlerinden birisi de bilimsel yayınlardır. TR21 Trakya
Bölgesi üniversitelerinin imzasını taĢıyan yayın sayısında 2005‟ten günümüze artan bir
eğilim görülmektedir. Bu yayınlar, konularına göre sınıflandırıldığında tıp ve mühendislik
bilimlerine ait çalıĢmaların çoğunlukta olduğu görülmüĢtür. Namık Kemal ve Kırklareli

Üniversiteleri‟nin kuruluĢ aĢamasında olmaları nedeniyle bu konuda istenileni
veremedikleri görülmektedir.
Tablo 20: Yıllara Göre TR21 Trakya Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları (2010)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 (*)
Türkiye 16.713 18.917 21.943 22.738 26.614 8.684
TR21 Trakya 232 258 376 349 410 142
TR21 Trakya/Türkiye oranı (%) 1,39 1,36 1,71 1,53 1,54 1,64
Namık Kemal Üniversitesi 0 3 26 45 87 42
Trakya Üniversitesi 232 254 350 299 317 98
Kırklareli Üniversitesi 0 1 0 5 6 2
Kaynak: ISI Web of Knowledge, (*) 30.04.2010
Ġnovasyon kapasitesini geliĢtirmek için ilgili bölgesel kaynakların ticari ve bilimsel

faaliyetlerle etkinleĢtirilmesi gerekmektedir.
Trakya Teknopark bünyesinde 2009 yılında yapılan Ar-Ge harcaması, Türkiye‟de yapılan
toplam Ar-Ge harcamasının %1‟ine bile karĢılık gelmemektedir. Fakat sadece Trakya
Teknopark kapsamındaki Ar-Ge harcamasını dikkate almak Ģüphesiz yanıltıcı olacaktır.
Daha önceden de belirtildiği üzere, Türkiye‟deki 65 Ar-Ge merkezinden 5 tanesi TR21
Trakya Bölgesinde faaliyet göstermektedir.
Üniversitelerin Ar-Ge yatırımları da en az özel sektörün yapacağı yatırımlar kadar

önemlidir. Kırklareli Üniversitesi bünyesinde 2009 yılında bilimsel araĢtırma projesi
yürütülmemiĢtir. 2010 yılında merkezi araĢtırma laboratuarı projesinin baĢlaması
planlanmaktadır.25 KuruluĢ aĢamasını uzun süre önce tamamlamıĢ olan Trakya Üniversitesi
ise Ar-Ge için planladığı bütçeyi 2008–2010 yılları arasında düzenli olarak artırmıĢtır26.
2.2.4.2. Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım
Endüstriyel yeniliklerin mülkiyet hakkına sahip olmak için yapılan patent, faydalı model
ve endüstriyel tasarım baĢvuruları bölgede sürdürülen yenilikçi faaliyetlerin yoğunluğu
hakkında fikir verici olacaktır.
Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım baĢvurularında ve tescillenen baĢvuru

sayısında artan bir eğilim görülse de, TR21 Trakya Bölgesinden yapılan baĢvurular
Türkiye toplamının çok küçük bir bölümünü teĢkil etmektedir. Bölge içinden yapılan
baĢvurularının büyük bir bölümü Tekirdağ ilinden yapılmıĢtır. Tescillenen baĢvuru
sayısında da Tekirdağ ili Edirne ve Kırklareli illerinin önündedir.
25
Kırklareli Üniversitesi Strateji GeliĢtirme Daire BaĢkanlığı, 2010, 2009 Yılı Faaliyet Raporu, s. 72
26
http://sgdb.trakya.edu.tr/Performans/2010/TU_2010_Performans_Programi.htm

Tablo 21: Patent, Faydalı Model ve Endüstriyel Tasarım BaĢvuru ve Tescil Sayıları
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Başvuru 490 685 935 1.090 1.838 2.268 2.588
Patent
Tescil 93 68 95 122 318 338 456
Faydalı Başvuru 1.206 1.479 1896 2.424 2.972 2.949 2.842
Türkiye
Model Tescil 704 678 964 1.665 2.148 1.833 2.151
Endüstriyel Başvuru 21.461 23.211 26.716 28.237 29.109 28.749 26.312
Tasarım Tescil 16.767 24.200 25.473 28.877 28.698 28.027 23.765
Başvuru 3 7 26 24 47 56 87
Patent
Tescil 0 0 0 3 1 3 12
TR21 Faydalı Başvuru 4 3 8 15 31 33 17
Trakya Model Tescil 2 3 3 5 12 33 27
Endüstriyel Başvuru 20 21 29 12 28 20 17
Tasarım Tescil 16 19 22 13 21 22 12
Kaynak: TPE
2.2.4.3. Teknoloji, Ar-Ge ve yenilikçilik kapasitesi genel değerlendirmesi
TR21 Trakya Bölgesinin insan kaynakları profili yenilikçilik faaliyetlerinin verimli Ģekilde
gerçekleĢtirilmesi için yeterli görünmese de Çorlu ve Çerkezköy ilçeleri Ġstanbul‟a
yakınlıkları nedeniyle kalifiye iĢgücüne ve akademik desteğe eriĢimin kolay
sağlanabileceği sanayi bölgeleridir. Ġstanbul‟a yakınlık bölgeye avantajlar sağlamasına
rağmen, diğer taraftan Ġstanbul‟un cazibesi Çorlu ve Çerkezköy dıĢındaki yerleĢim
merkezlerinde kalifiye iĢgücüne eriĢimin güç olmasına sebep olmaktadır.
Bölgedeki akademik kurumların yenilikçi üretim ve giriĢimlere katkısı istenilen düzeyde

değildir. Ayrıca üniversite-sanayi iĢbirliği geliĢmemiĢ durumdadır. Bu durumun bölgedeki
üç üniversiteden iki tanesinin kurumsallaĢma aĢamasında olması yanında, Edirne‟de 1982
yılında kurulmuĢ olan Trakya Üniversitesi‟nin ise sanayi bölgelerine uzaklığından
kaynaklandığı düĢünülmektedir.
Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri için sermaye, bölgenin lojistik altyapısının uygunluğu ve

Çorlu-Çerkezköy hattının insan kaynakları yönünden güçlü olması nedeniyle küresel
iĢletmelerin Türkiye‟ye yapacağı yatırımlara aday olacaktır. Bölgeye çekilen küresel
iĢletmelerin hammadde tedarik süreci ancak yerli yan sanayi üzerinden gerçekleĢtiğinde bu
yatırımların bölgede biliĢim ve teknoloji alanında geliĢmeye yol açması söz konusu olur ve
inovasyon faaliyetleri için mevcut bir sermayeden söz edilebilir. Mevcut durumda
gözlenen temel yapı istisnai durumlar olmakla beraber ithal hammaddelerin bölgede
montaj sürecinden geçerek nihai ürüne dönüĢtürülmesi Ģeklindedir.
Yukarıda bahsedilen istisnai durumları kısaca açıklamak gerekirse, sınırlı sayıda olmakla
beraber sektöründe öncü ve yenilikçi kuruluĢlar bölgede üretim ve Ar-Ge faaliyetlerini
sürdürmektedirler. Türkiye‟de Ar-Ge merkezi belgesi almıĢ 3 ilaç firmasından 2 tanesi ve

3 beyaz eĢya firmasından 2 tanesi TR21 Trakya Bölgesinde Ar-Ge faaliyetlerini
yürütmektedir. Ayrıca önemi çeĢitli kaynaklarca sürekli vurgulanan nanoteknoloji alanında
faaliyet gösteren bir firmanın Ar-Ge faaliyetleri de Kırklareli ilinde yürütülmektedir. Bu
iĢletme bor minerallerini nanoteknoloji ile iĢleyerek elektrik enerjisi ve yakıt tasarrufuna
yönelik katı yağlayıcılar üretmektedir. Bunun yanı sıra firmanın bor minerallerini
nanoteknoloji ile buluĢturduğu projeler arasında “polimerlerin çeliğin yerine ikame
edilmesi”, “bilgisayar hafıza çiplerinde soğutma elemanları üretimi” ve “tıpta kanser
tümörlerinin tedavisi ve suni kemik yapımı” yer almaktadır.
Sonuç olarak, TR21 Trakya Bölgesi Türkiye‟nin bilgi ve teknoloji üretiminde öncü bölgesi
olmamakla birlikte, yukarıda izah edilen sebepler dolayısı ile bölgenin rekabet gücünü
artıran güçlü yönleri ve fırsatları vardır. Medikal, nanoteknoloji ve mekanik tasarım
alanlarında Ar-Ge faaliyetlerinin yürütüldüğü bir bölgedir. Öte yandan bu alanlarda
sürdürülebilir inovasyon programlarının uygulanabilmesi için yeterli yoğunlaĢma mevcut
değildir. Bölgede tarım ve hayvancılığın yaygın olması, sektörde yapılacak kümelenme
çalıĢmaları neticesinde sektörle yatay ve dikey olarak iliĢki içinde bulunan diğer sektörleri
de içine alacak bir bölgesel inovasyon sisteminin kurulmasına zemin hazırlayabilir. Bu
alanda Bölge üniversiteleri tarafından sağlanacak akademik destek de diğer disiplinlere
nazaran daha üst düzeyde olacaktır.
2.2.5. Bölgesel rekabetçilik ve sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik
Sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik ve bölgesel rekabet düzeyinin ortaya çıkarılmasına yönelik

olarak yapılan çalıĢmalarda, birçok değiĢken ve çeĢitli analiz yöntemleri kullanılarak farklı
endeksler elde edilmektedir. Bu alanda, Devlet Planlama TeĢkilatı‟nın 2003 yılına ait
“Ġllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik GeliĢmiĢlik Sıralaması AraĢtırması”, Uluslararası
Rekabet AraĢtırmaları Kurumu ile Deloitte Türkiye‟nin 2008-2009 dönemine ait “Ġllerarası
Rekabetçilik Endeksi” ve Ocak 2009‟da Ekonomi ve DıĢ Politika AraĢtırmalar Merkezi
(EDAM) ile Deloitte Türkiye tarafından yayınlanan “Türkiye Ġçin Bir Rekabet Endeksi”
gibi çalıĢmalar bulunmaktadır.
Bu çalıĢmalar itibariyle, TR21 Trakya Bölgesine iliĢkin değerlendirmeler farklı değiĢken

seçimlerine ya da farklı analiz yöntemlerine bağlı olarak, bir miktar değiĢiklik
gösterebilmektedir. Bununla birlikte, söz konusu çalıĢmaların TR21 Trakya Bölgesi için
ortak olduğu noktalar vurgulanacaktır.
Bu anlamda, sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik ve rekabet endeksi açısından TR21 Trakya

Bölgesi illerinin üst dilimde yer aldığı görülmektedir. Bu durumun ortaya çıkmasındaki en
önemli etkenlerden biri, TR21 Trakya Bölgesinin Ġstanbul metropoliten alanın ard bölgesi
içinde yer alıyor olmasıdır. Düzey-2 Bölge sınıflandırmasına göre bir değerlendirme
yapıldığında ise, DPT‟nin “Ġllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik GeliĢmiĢlik Sıralaması
AraĢtırması”na göre 6. sırada yer almaktadır.

Bununla birlikte Bölge illerine tek tek bakıldığında, illerin rekabetçilik düzeyleri arasında
dikkate bir değer farklılık bulunmaktadır. Tekirdağ‟ın geliĢiminde sanayi yoğunlaĢmasının
belirleyici faktör olduğu görülürken; Edirne açısından -genel geliĢmiĢlik sıralamasında
göreli olarak üst sıralarda yer almasına rağmen- sanayi dıĢı sektörlerin daha belirleyici
Tablo 22: GeliĢmiĢlik Endeksleri

Ġllerin Sosyo-
Ġller Arası Rekabet
Sıra Ġl Ekonomik GeliĢmiĢlik 28 29
27 Rekabetçilik Endeksi Endeksi
Endeksi
1 Ġstanbul 4,808 84,04 100
2 Ankara 3,315 48,58 97,8
3 Ġzmir 2,524 42,23 87,3
7 Tekirdağ 1,059 29,81 73,5
11 Kırklareli 0,863 22,14 67,1
16 Edirne 0,562 20,11 66,9
Tekirdağ, ticaret ve üretim açısından önemli bir potansiyeli barındırmakla birlikte, beĢeri
sermaye alanında alt dilimlerde yer almaktadır. Öte yandan, TR21 Trakya Bölgesinde
Edirne ilinin beĢeri sermaye açısından göreli olarak daha iyi bir konumda olduğu
görülmektedir. UlaĢtırma alanındaki geliĢmiĢlik endeksinde ise bir bütün olarak TR21
Trakya Bölgesi önemli avantaj ve üstünlüklere sahip bulunmaktadır. Bunun yanı sıra,
Edirne ve Kırklareli illeri sağlık alanında da göreli olarak geliĢmiĢ bir altyapıya sahiptir.
AĢağıda, yukarıda söz edilen üç araĢtırmanın rekabetçilik ve sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik
endeksi sonuçları verilmektedir.
27
Ġllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik GeliĢmiĢlik Sıralaması AraĢtırması (DPT)
28
Ġllerarası Rekabetçilik Endeksi 2008-2009 (URAK- DELOITTE)
29
Türkiye Ġçin Bir Rekabet Endeksi Raporu 2009 (EDAM)

2.3. BeĢeri Sermaye
2.3.1. Nüfus ve demografik yapı
2.3.1.1. Nüfus büyüklüğü, yoğunluğu ve artıĢ hızı
2009 yılı nüfusu 72 milyonu geçen Türkiye, geliĢmiĢ ülkelere kıyasla daha yüksek bir
nüfus artıĢ hızına sahiptir. 2010 yılı tahmini nüfus büyümesi Türkiye için %1,27 iken AB
için bu değer %0,98, ABD için 0,97, Ġngiltere için 0,28, Almanya için %-0,061‟dir.30
1927‟de 13.648.270 olan Türkiye nüfusu 1965 yılında 31.391.421‟e 2009 yılında
72.561.312‟ye yükselmiĢtir. 1965 yılında 849.001 olan TR21 Trakya Bölgesi nüfusu 2009
yılında 1.511.952‟ye yükselmiĢtir.
Tablo 23: TR21 Trakya Bölgesi Nüfusu (1965 – 2009)

Yıllar Türkiye TR21 Tekirdağ % Edirne % Kırklareli %
1965 31.391.421 849.001 287.381 34 303.234 36 258.386 30
1970 35.605.176 876.502 302.946 35 316.425 36 257.131 29
1975 40.347.719 929.118 319.987 34 340.732 37 268.399 29
1980 44.736.957 1.007.436 360.742 36 363.286 36 283.408 28
1985 50.664.458 1.089.457 402.721 37 389.638 36 297.098 27
1990 56.473.035 1.182.953 468.842 40 404.599 34 309.512 26
2000 67.803.927 1.354.658 623.591 46 402.606 30 328.461 24
2007 70.586.256 1.458.114 728.396 50 396.462 27 333.256 23
2008 71.517.100 1.502.358 770.772 51 394.644 26 336.942 22
2009 72.561.312 1.511.952 783.310 52 395.463 26 333.179 22
Kaynak: TÜĠK, Nüfus Ġstatistikleri
Türkiye toplam yüzölçümünün %2,4‟üne sahip olan TR21 Trakya Bölgesinin Türkiye
nüfusundan aldığı pay 1965 yılında %2,7 iken 2009 yılında bu oran %2,1‟e düĢmüĢtür.
1965 yılında Bölge nüfusunun illere dağılımı %30 ile %36 arasında değiĢirken, Tekirdağ
ilinin Bölge nüfusundaki payı sürekli artmıĢtır. Bölgenin diğer illerine kıyasla daha yüksek
bir nüfus artıĢ hızına sahip olan Tekirdağ 1965‟te Bölge nüfusunun %34‟üne sahip iken
2009 yılında Bölge nüfusunun %52‟sine sahip hale gelmiĢtir. Bölgenin 2023 nüfus
projeksiyonunda da Tekirdağ ilinin Bölge nüfusuna oranının %64 olması öngörülmektedir.
Tablo 24: 2023 Nüfus Projeksiyonu

2023 Nüfus Projeksiyonu 2.614.741 1.683.200 485.600 445.941
Kaynak: Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, 2009
TR21 Trakya Bölgesinin nüfus artıĢı 2000‟li yıllara kadar Türkiye ortalamasının altında
seyretmiĢtir. 2000 yılı sonrasında Türkiye‟ye paralel olarak TR21 Trakya Bölgesinin nüfus
30
CIA, The World Factbook, www.cia.gov, EriĢim tarihi 24.06.2010

artıĢ hızı düĢmüĢtür, fakat bu düĢüĢ Türkiye geneline kıyasla daha düĢük kalmıĢ ve
bölgenin nüfus artıĢı Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleĢmiĢtir.
ġekil 20: TR21 Trakya Bölgesinde Nüfus ArtıĢı (1965 – 2009)

25,0
20,0
15,0
Türkiye
10,0 TR21
5,0
0,0
1965-70 1970-75 1975-80 1980-85 1985-90 1990-00 2000-07 2007-09
1965‟ten 2009‟a kadar olan dönemde Türkiye nüfusunun %131 artıĢ göstermesine karĢın,
TR21 Trakya Bölgesinin nüfusu %78 artarak 849.001‟den 1.511.952‟ye yükselmiĢtir.
Bölgede nüfusu en çok artan il olan Tekirdağ‟ın nüfusu ise yaklaĢık 3 katına çıkarak
287.331‟den 783.310‟a yükselmiĢtir. Tekirdağ nüfusundaki artıĢ özellikle 1980 ve
sonrasında hızlanmıĢtır ve 1980‟de 360.742 olan nüfus %117 artarak 2009 yılında
783.310‟a yükselmiĢtir. Tekirdağ ilindeki bu büyük nüfus artıĢına karĢın, Kırklareli ve
Edirne illerindeki nüfus artıĢı %30 seviyelerini geçmediği için Bölge genelindeki nüfus
artıĢı Türkiye‟ye göre daha düĢük kalmıĢtır. 1990 sonrası dönemde Tekirdağ‟ın nüfusu
%67 artarken, Edirne‟nin nüfusu %2 gerilemiĢ, Kırklareli‟nin nüfusu ise yalnızca %8
artmıĢtır.
TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye geneline kıyasla daha düĢük nüfus yoğunluğuna sahip bir
bölgedir. Türkiye genelinde km2‟ye düĢen kiĢi sayısı 94 iken, TR21 Trakya Bölgesinde 81
kiĢidir. Tekirdağ‟ın nüfus yoğunluğu 124 kiĢi/km2 iken, Edirne‟de 65 kiĢi/km2,
Kırklareli‟nde 53 kiĢi/km2‟dir. Nüfus yoğunluğunun bölgenin coğrafi yapısıyla ve çalıĢma
alanları ile paralellik gösterdiği görülmektedir. Sanayinin geliĢtiği bölgelerde ve Ergene
havzasının içinde nüfus yoğunluğu artarken, yükseltinin arttığı kuzey bölgelerinde nüfus
yoğunluğu düĢmektedir. Nüfusun yoğunluğu otobana paralel bölgelerde, Edirne ilinin sınır
bölgeleri ve Tekirdağ ilinin kıyı bölgelerinde artmaktadır. Ġstanbul‟a yakın ve sanayinin
yoğun olduğu Çerkezköy ve Çorlu ilçeleri sırasıyla 473 kiĢi/km2 ve 271 kiĢi/km2 ile
bölgede nüfus yoğunluğu en yüksek ilçelerdir.
Bölgede nüfusu en büyük 5 ilçenin 3‟ü Tekirdağ ilindedir. 1990-2009 döneminde bölgede
Çerkezköy ve Çorlu nüfusu en çok artan ilçelerdir. YaklaĢık 20 yıllık bu dönemde Çorlu

ilçesinin nüfusu %133 artarak 243.285‟e yükselirken, Çerkezköy‟ün nüfusu %273 artarak
41.317‟den 154.298‟ yükselmiĢtir. Bu iki ilçedeki nüfus artıĢının baĢlıca nedeni bu
bölgelerde yoğunlaĢan sanayi tesislerinin yarattığı istihdamdır.
2.3.1.2. YaĢ grubu ve cinsiyete göre nüfus
BirleĢmiĢ Milletler ölçütlerine göre 0-14 yaĢ arasındakiler çocuk, 15-64 gruplarındakiler
yetiĢkin veya çalıĢabilir nüfus ya da faal nüfus, 65 yaĢ ve üzeri ise yaĢlı nüfus olarak
sınıflandırılır. Türkiye geneline göre daha yaĢlı bir nüfusa sahip olan TR21 Trakya
Bölgesinde nüfusun yaklaĢık %9‟u 65 yaĢ ve üzerinde iken, Türkiye genelinde bu oran %7
civarındadır. Çocuk grubu olarak adlandırılan 0-14 yaĢ grubu nüfusunun payı Türkiye
genelinde %26 iken bu oran TR21 Trakya Bölgesinde yalnızca %20 düzeyindedir.
Tablo 25: YaĢ Gruplarına Göre Nüfus, YaĢ Bağımlılık Oranı

2007 2008 2009 2007 2008 2009
Türkiye Türkiye Türkiye TR21 TR21 TR21
Toplam Nüfus 70.586.256 71.517.100 72.561.312 1.458.114 1.502.358 1.511.952
0-14 yaĢ grubu nüfus 18.642.391 18.788.587 18.859.334 291.692 297.001 297.673
15-64 yaĢ grubu nüfus 46.943.690 47.835.090 48.618.564 1.035.399 1.073.490 1.079.302
65 yaĢ ve üzeri nüfus 5.000.175 4.893.423 5.083.414 131.023 131.867 134.977
YaĢ bağımlılık oranı 50,36 49,51 49,25 40,83 39,95 40,09
Toplumdaki üretim faaliyetlerine katılmadıkları varsayılan çocuk ve yaĢlı nüfusa bağımlı

nüfus adı verilir. Aktif nüfus olan 15-64 yaĢ grubundaki her 100 kiĢinin teorik olarak
bakmak zorunda olduğu çocuk ve yaĢlı nüfusu belirten orana yaĢ bağımlılık oranı denir.
Türkiye genelinde faal nüfus oranı 2009 yılında %67 iken Trakya Bölgesinde bu oran
%71‟dir. Dolayısıyla, TR21 Trakya Bölgesinin 2009 yılı yaĢ bağımlılık oranı Türkiye yaĢ
bağımlılık oranının altındadır.
ġekil 21: TR21 Trakya Bölgesi YaĢ Piramidi

90+
80-84
70-74
60-64
50-54
TR21 Kadın
40-44
TR21 Erkek
30-34
20-24
10-14
0-4
-100000-80000 -60000 -40000 -20000 0 20000 40000 60000 80000

TR21 Trakya Bölgesi nüfusunun %51‟ini erkekler, %49‟unu bayanlar oluĢturur. Bölgede
özellikle 20-24 yaĢ grubundaki erkek sayısı ile bayan sayısı arasında önemli bir fark vardır.
Bu yaĢ grubundaki erkek sayısı bayanlara göre %22 daha fazladır. 60-64 yaĢ grubuna
kadar erkek nüfusun bayan nüfusuna göre daha fazla olduğu, 60-64 ve sonrası yaĢ
gruplarında bayanların sayılarının daha fazla olduğu görülmektedir.
2.3.1.3. YerleĢim yerlerine göre nüfus
1990‟dan 2009‟a kadar olan dönemde, TR21 Trakya Bölgesinde Ģehir nüfusundaki artıĢ
Türkiye ile paralellik göstermekle beraber bölgede kırsal kesimde yaĢayan nüfus Türkiye
geneline kıyasla daha fazladır. Bu dönemde Ģehir nüfusundaki artıĢ Türkiye genelinde %63
iken, TR21 Trakya Bölgesinde de %64‟tür. Fakat 2009 yılı itibari ile Türkiye genelinde
Ģehir nüfusunun toplam nüfusa oranı %76 iken TR21 Trakya Bölgesinde ĢehirleĢme oranı
%67‟dir. Bölge illerindeki ĢehirleĢme oranları da %65 ile 68 arasında değiĢmektedir.
ġekil 22: ġehir ve Köy Nüfusu Oranları

100%
90%
80%
70%
60%
50% Köy nüfusu
40%
ġehir nüfusu
30%
20%
10%
0%
TR-1990 TR21-1990 TR-2000 TR21-2000 TR-2009 TR21-2009
Türkiye geneline göre nüfusunun daha büyük kısmı bucak ve köylerde yaĢayan TR21
Trakya Bölgesinde ortalama hanehalkı büyüklüğü Türkiye geneline göre daha küçüktür.
Türkiye genelinde ve bölgede birbirine paralel olarak, bucak ve köylerdeki ortalama
hanehalkı büyüklüklerinin il ve ilçelerde yaĢayanlara göre daha büyük olduğu
gözlemlenmektedir.
TR21 Trakya Bölgesinde yerleĢim yerlerine göre ortalama hanehalkı büyüklüğüne

bakıldığında en düĢük ortalamanın 3,52 ile Kırklareli il ve ilçelerinde, en yüksek
ortalamanın ise 4,04 ile Tekirdağ bucak ve köylerinde olduğu gözlemlenmektedir.
Tekirdağ genelinde ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,79, Edirne‟de 3,73, Kırklareli‟nde ise
3,66‟dır.

ġekil 23: YerleĢim Yerlerine Göre Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü
6,00
5,00
4,00
3,00
2,00
1,00
0,00
Genel İl-ilçe Bucak-köy
TR 4,50 4,18 5,19
TR21 3,74 3,59 3,97
Kaynak: Genel Nüfus Sayımı, TÜĠK, 2000
2.3.1.4. Göç
Türkiye genelinde 2007-2008 ve 2008-2009 dönemlerinde 2 milyonun üzerinde insan göç

etmiĢtir. TR21 Trakya Bölgesinde alınan ve verilen toplam göç ise 2007-2008 dönemi için
98.652, 2008-2009 dönemi için 98.229 kiĢidir.
Tablo 26: TR21 Trakya Bölgesinde Göç (2007-2008 / 2008-2009)

Bölge Bölge ADNKS Aldığı Verdiği Net Net Göç Hızı
Yıl
Kodu Adı Nüfusu Göç Göç Göç (‰)
2008 TR21 Trakya 1.502.358 60.152 38.500 21.652 14,52
2009 TR21 Trakya 1.511.952 54.104 44.125 9.979 6,62
2008 TR211 Tekirdağ 770.772 47.534 22.373 25.161 33,19
2009 TR211 Tekirdağ 783.310 37.655 29.066 8.589 11,03
2008 TR212 Edirne 394.644 11.202 14.249 -3047 -7,69
2009 TR212 Edirne 395.463 15.183 12.910 2273 5,76
2008 TR213 Kırklareli 336.942 10.565 11.027 -462 -1,37
2009 TR213 Kırklareli 333.179 10.359 11.242 -883 -2,65
Bölge illeri içinde Tekirdağ net göçün en yüksek gerçekleĢtiği il iken, Kırklareli ilinde ise
alınan göç verilen göçe göre daha düĢük kalmıĢtır. Edirne‟de 2007-2008 döneminde net
göç hızı negatif olurken, 2008-2009 döneminde ‰ 5,76 olarak gerçekleĢmiĢtir. 2008-2009
döneminde TR21 Trakya Bölgesinin 2008-2009 döneminde aldığı göçün 43.566 kiĢisi 15
yaĢ ve üzerindedir. 15 yaĢ ve üzeri olan bu grubun %23‟ü ilkokul, %36‟sı lise veya dengi
okul mezunu, %15‟i ise yüksekokul mezunu veya daha yüksek eğitim seviyesine sahiptir.
Bölgenin verdiği göçlerde de benzerlik söz konusudur. Verilen göçün %21‟i ilkokul
mezunu iken, %37‟si lise veya dengi okul mezunudur. Yüksekokul mezunu veya daha
yüksek eğitim seviyesine sahip göç edenlerin 15 yaĢ ve üzeri göç edenlere oranı %18‟dir.

Bölgenin göç almasının en büyük nedenlerinden biri olarak görülen sanayileĢme, göç
alanlar içinde eğitim seviyesi düĢük olanların payının daha fazla olmasının nedenlerinden
biridir. 2009 yılında bölgedeki 8.589 kiĢilik net göçün %87‟si lise mezunu veya daha
düĢük eğitim seviyesine sahip olması dikkat çekmektedir.
TR21 Trakya Bölgesindeki göçün tarihsel geliĢimine bakıldığında, 2007-2009 döneminde

olduğu gibi Bölgede net göç hızı en yüksek olan il Tekirdağ‟dır. GeliĢen sanayinin
yarattığı istihdamın neden olduğu göçler sonucunda 1995-2000 döneminde Tekirdağ
‰96,8 ile Türkiye genelinde en yüksek net göç hızına sahip il olmuĢtur. Yalnızca bu
dönemde Tekirdağ ilindeki net göç 51.335 kiĢidir. Tekirdağ, 1975 ve sonrasında sürekli
yüksek net göç hızına sahip iken, aynı dönemde Edirne ve Kırklareli illerindeki net göç
genellikle negatif olmuĢtur. Tekirdağ iline olan yoğun göçten dolayı nüfusa kayıtlı olduğu
ilde ikamet etme oranı Bölge illerine kıyasla çok düĢüktür ve %49 düzeyindedir. Bu oran
Kırklareli‟nde %75 iken Edirne‟de %77‟dir.
Bölgedeki göçün temel nedeni istihdam olduğu için, Bölgenin aldığı ve verdiği göçün
büyük kısmı Ġstanbul ile iliĢkilidir. TR21 Trakya Bölgesinin 2008-2009 döneminde aldığı
ve verdiği göçün büyük çoğunluğu 15-34 yaĢ grubundadır. Bölgenin bu dönemde aldığı
göçün % 55‟i verdiği göçün de %54‟ü 15-34 yaĢ grubundadır. Bölge içi göç hareketleri de
Tekirdağ odaklıdır. Tekirdağ‟a ve Tekirdağ‟dan olan göçler Edirne-Kırklareli arasındaki
göçlere göre daha fazladır.
2.3.2. Eğitim
TR21 Trakya Bölgesi, okur-yazar nüfus oranı Türkiye geneline göre daha yüksek olan bir
bölgedir. Bununla birlikte, Bölge ilköğretimde öğretmen baĢına öğrenci sayısı
sıralamasında Düzey-2 bölgeleri arasında 8. sırada yer almaktadır.
Ġlköğretim net okullaĢma oranları Bölge illerinde %99 seviyesindedir ve özellikle

ortaöğretim net okullaĢma oranlarında TR21 Trakya Bölgesi illerinin değerleri Türkiye
ortalaması olan %65‟in çok üzerindedir ve %79 ile %84 arasında değiĢmektedir.
Okulöncesi okullaĢma oranında Edirne‟nin değerleri Bölge illeri ve Türkiye geneline
kıyasla çok yüksektir ve %90 seviyesindedir. Bölgenin diğer illerinde bu oran Kırklareli
için %50 iken Tekirdağ için daha da düĢüktür ve %34 seviyesindedir.
TR21 Trakya Bölgesinde Namık Kemal, Trakya ve Kırklareli üniversiteleri bulunmaktadır.

2009 yılı ÖSYS sonuçlarına göre TR21 Trakya Bölgesinde ÖSYS‟ye baĢvuran her 100
öğrenciden 62‟si Lisans, Önlisans veya AÖF‟ye yerleĢmiĢtir. Türkiye genelinde ise
yerleĢme oranı %54‟tür. Bölge illeri bu yüksek yerleĢtirme oranları ile 2009 yılında iller
arasında ilk 5 içindedir.
Bölgedeki üniversitelerin henüz istenilen düzeye gelemediğini gösteren bir veri ise öğretim
görevlisi baĢına düĢen öğrenci sayısıdır. Yükseköğretim kurumlarının sunduğu eğitim
hizmetlerine artan talebin de etkisi ile TR21 Trakya Bölgesinde öğretim görevlisi baĢına

öğrenci sayısı giderek artmaktadır. Türkiye geneline benzer bir eğilim görülmesine
rağmen, özellikle geliĢmiĢ ve geliĢmekte olan üretim yerlerine (Ġstanbul-Kocaeli-Çorlu-
Çerkezköy) yakınlığı nedeniyle bölgedeki öğrenci sayısında hızlı bir artıĢ görülebilir. Bu
durumda öğretim görevlisi sayısının da paralel olarak arttırılması gereklidir.
Tablo 27: Yıllara Göre TR21 Trakya Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları (2010)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 (*)
Türkiye 16.713 18.917 21.943 22.738 26.614 8.684
TR21 Trakya 232 258 376 349 410 142
TR21 Trakya/Türkiye oranı (%) 1,39 1,36 1,71 1,53 1,54 1,64
Namık Kemal Üniversitesi 0 3 26 45 87 42
Trakya Üniversitesi 232 254 350 299 317 98
Kırklareli Üniversitesi 0 1 0 5 6 2
Kaynak: ISI Web of Knowledge
(*) Nisan ayına kadar olan verileri kapsamaktadır.
Üniversitelerin bilimsel verimliliklerinin önemli ölçütlerinden birisi de bilimsel

yayınlardır. TR21 Trakya Bölgesi üniversitelerinin imzasını taĢıyan yayın sayısında
2005‟ten günümüze artan bir eğilim görülmektedir. Bu yayınlar konularına göre
sınıflandırıldığında tıp ve mühendislik bilimlerine ait çalıĢmaların çoğunlukta olduğu
görülmüĢtür. Namık Kemal ve Kırklareli Üniversitelerinin kuruluĢ aĢamasında olmaları
nedeniyle bu konuda istenileni veremedikleri görülmektedir.
Sonuç olarak, TR21 Trakya Bölgesi eğitim altyapısı açısından çeĢitli yeterliliklere ve
potansiyellere sahip bir Bölge olmakla birlikte, özellikle dezavantajlı grupların eğitim
hizmetlerine eriĢimi ve eğitimde donanım eksikliklerinin giderilmesi gibi hususlarda
atılacak adımlara ihtiyaç göstermektedir. Özellikle sanayiye bağlı olarak artan göç, eğitim
altyapısının yetersizliğine yol açabilecek risklerden biri olarak değerlendirilmektedir.
2.3.3. Sağlık
TR21 Trakya Bölgesi için sağlık göstergeleri açısından en çarpıcı durum, Tekirdağ ilinin
Kırklareli ve Edirne‟ye göre olumsuz yönde farklılık göstermesidir. ġöyle ki, DPT
tarafından 2003 yılında yapılan Ġllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik GeliĢmiĢlik
Sıralaması AraĢtırması‟na göre, Tekirdağ ili genel geliĢmiĢlik sıralamasında daha üst
sıralarda iken, sağlık sektörü geliĢmiĢlik sıralamasında alt sıralarda yer alan baĢlıca iller
arasında yer almaktadır. Aynı AraĢtırma‟da, Edirne ili 7. sırada yer alırken, Kırklareli
sıralamada 15.‟dir.
Bölgenin sağlık alanındaki geliĢmiĢliğini Edirne‟nin sürüklediği söylenebilir. Sanayi

alanındaki geliĢmiĢliğine rağmen Tekirdağ‟ın sağlık alanında hâlihazırda yatırıma ihtiyacı
TR21 Trakya Bölgesinin geneli için değerlendirildiğinde, hastane yatak sayısı ortalaması
284‟tür. Türkiye‟de bu ortalamanın 262 olduğu göz önüne alındığında, Bölgedeki

hastanelerin yatak sayısının Türkiye ortalamasını üzerinde olduğu ortaya çıkmaktadır.
Bununla birlikte, 100.000 kiĢi baĢına düĢen hastane sayısı bakımından da TR21 Trakya
Bölgesi, 26 Düzey-2 bölgesi arasında 11. sırada yer almaktadır.31
Sonuç olarak, TR21 Trakya Bölgesinin sağlık altyapısı Bölge içinde homojen özellikler
taĢımamaktadır. Özellikle, Tekirdağ ilinin sağlık altyapısının geliĢtirilmesine yönelik
adımlara ihtiyaç olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, dezavantajlı grupların sağlık
hizmetlerine eriĢimindeki sorunların ortadan kaldırılmasına yönelik projeler, önemli bir
amaca hizmet edecektir.
2.3.4. ĠĢgücü, istihdam ve iĢsizlik
2.3.4.1. ĠĢgücü
TR21 Trakya Bölgesinde kurumsal olmayan sivil nüfusun 15 yaĢ ve üzerindeki kısmı
yaklaĢık 1 milyon 200 bin kiĢidir. TR21 Trakya Bölgesi %54 iĢgücüne katılma oranı ile
Düzey-2 bölgeler arasında 5. sırada yer almaktadır. ĠĢgücüne katılma oranının Türkiye
ortalaması ise 2009 yılında %48‟dir. Türkiye genelinde iĢsizlik oranı 2007 yılında %10,3
iken 2009 yılında %14‟e yükselmiĢtir. Aynı dönemde TR21 Trakya Bölgesinde için
iĢsizlik oranı Türkiye geneline göre daha düĢük olsa da iĢsizlik oranındaki artıĢ Türkiye
ortalamasının üzerinde gerçekleĢmiĢtir ve 2009 yılında %13 olmuĢtur.
Tablo 28: Kurumsal Olmayan Sivil Nüfusun ĠĢgücü Durumu [15+ YaĢ] (1000 KiĢi)
2007 2008 2009
Türkiye TR21 Türkiye TR21 Türkiye TR21
Kurumsal olmayan sivil nüfus 68.901 1.389 69.724 1.430 70.542 1.473
15 ve daha yukarı yaĢtaki nüfus 49.994 1.094 50.772 1.151 51.686 1.191
ĠĢgücü 23.114 569 23.805 613 24.748 643
Ġstihdam 20.738 525 21.194 544 21.277 559
ĠĢsiz 2.376 45 2.611 69 3.471 83
ĠĢgücüne dâhil olmayan nüfus 26.879 525 26.967 538 26.938 548
ĠĢgücüne katılma oranı (%) 46,2 52,0 46,9 53,2 47,9 54,0
ĠĢsizlik oranı (%) 10,3 7,8 11,0 11,2 14,0 13,0
Tarım dıĢı iĢsizlik oranı (%) 12,6 9,6 13,6 13,5 17,3 16,0
Ġstihdam oranı (%) 41,5 47,9 41,7 47,3 41,2 47,0
Kaynak: TÜĠK, ĠĢgücü Ġstatistikleri
Ġl bazında iĢgücüne katılma oranı Tekirdağ‟da %57,3, Kırklareli‟nde %52 ve sanayi

açısından daha az geliĢmiĢ olan Edirne ilinde %47‟dir. Bölgede sanayinin yoğun olduğu
Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz aksında iĢgücüne katılma oranının bölgenin diğer
kesimlerine göre daha yüksek olduğu söylenebilir.
TR21 Trakya Bölgesinde iĢgücüne katılma oranı her yaĢta Türkiye ortalamalarının
üzerindedir. Bölgede kadın nüfusun iĢgücüne katılma oranı Türkiye geneline göre daha
31
TÜĠK, Temel Göstergeler, 2007.

yüksektir. Bayan nüfusun özellikle 15-34 yaĢ grubundaki katılım oranı Türkiye geneline
göre çok yüksektir. 15-24 yaĢ grubunda Türkiye genelinde %25 olan iĢgücüne katılma
oranı TR21 Trakya Bölgesinde %35‟dir. 25-34 yaĢ grubunda ise Türkiye genelinde %33
iken TR21 Trakya Bölgesinde bu oran %51 olarak gerçekleĢmiĢtir.
Bölgede iĢgücüne dâhil olmayanların sayısı yıllar içinde artsa da toplam nüfustaki payı
azalmıĢtır. Türkiye genelinde iĢgücüne dâhil olmayanların %45‟i ev iĢleri ile meĢgul
olduğu için iĢgücüne katılmazken, bölgede bu oran %27‟dir. ÇalıĢamaz halde olduğu için
iĢgücüne dâhil olmayanların oranı ise bölgede %22‟dir ve Türkiye oranı olan %13‟ün bir
hayli üzerindedir.
2.3.4.2. Ġstihdam
Ġstihdamın sektörlere göre dağılımına bakıldığında 2004-2008 döneminde Türkiye‟de ve

Trakya‟da istihdamın yapısında bir değiĢiklik olduğu görülmektedir. TR21 Trakya
Bölgesinde 2004 yılında tarımdaki istihdamın payı %34,2 iken 2008 yılında bu oran
%20,2‟ye düĢmüĢtür. Ġstihdam‟da tarımın azalan payı sanayi ve hizmet sektöründeki
istihdam artıĢı ile karĢılanmıĢtır. 2009 yılında küresel ekonomik kriz nedeni ile sanayi
sektöründeki istihdam da azalma tarım sektöründeki istihdam da ise artıĢ görülmektedir.
Tablo 29: Ġstihdam Edilenlerin Sektörlere Göre Dağılımı [15 YaĢ ve Üzeri] (2009)
Bölge Toplam Tarım Sanayi Ticaret Hizmet Tarım Sanayi Ticaret Hizmet
Yıl
Adı (1000) (1000) (1000) (1000) (1000) (%) (%) (%) (%)
Türkiye 21.277 5.254 5.379 4.542 6.102 24,7 25,3 21,3 28,7
2004 2005 2006 2007 2008 2009
TR21 559 124 182 114 138 22,2 32,6 20,4 24,7
Türkiye 21.194 5.016 5.682 4.573 5.922 23,7 26,8 21,6 27,9
TR21 544 110 188 106 140 20,2 34,6 19,5 25,7
Türkiye 20.738 4.867 5.544 4.557 5.770 23,5 26,7 22,0 27,8
TR21 525 111 174 108 133 21,1 33,1 20,6 25,3
Türkiye 20.423 4.907 5.465 4.492 5.558 24,0 26,8 22,0 27,2
TR21 525 111 159 116 139 21,1 30,3 22,1 26,5
Türkiye 20.067 5.154 5.284 4.336 5.292 25,7 26,3 21,6 26,4
TR21 529 133 150 113 134 25,1 28,4 21,4 25,3
Türkiye 19.632 5.713 4.885 4.027 5.006 29,1 24,9 20,5 25,5
TR21 514 176 136 92 109 34,2 26,5 17,9 21,2
Kaynak: TÜĠK ĠĢgücü Ġstatistikleri
Not: ĠnĢaat sektörü sanayi sektörü içinde değerlendirilmiĢtir.
TR21 Trakya Bölgesinde istihdam edilen 559.000 kiĢinin 85.000‟i üniversite mezunudur.
Bölgede üniversite mezunlarının toplam istihdama oranı, Türkiye geneline paralel ve %15
civarında iken okuryazar olmayan kiĢilerin istihdamdaki payı %2,1 ile Türkiye geneli
%4,7‟ye göre çok düĢüktür. ĠĢgücüne katılma oranında olduğu gibi TR21 Trakya
Bölgesinde kadın çalıĢan oranları yıllar itibarı ile Türkiye ortalamasının üzerindedir.

ġekil 24: TR21 Trakya Bölgesi ve Türkiye’de Kadın Ġstihdam Oranları
32,0%
30,0%
28,0%
Türkiye kadın çalışan oranı
26,0%
24,0% Trakya kadın çalışan oranı
22,0%
2004 2005 2006 2007 2008 2009
YaĢ gruplarına göre istihdam verilerinden TR21 Trakya Bölgesinde en fazla istihdam
edilen yaĢ grubunun yaklaĢık 250 bin kiĢi ile 35-54 yaĢ arası olduğu görülmektedir. Fakat
istihdam oranı en yüksek olan yaĢ grubu ise %67 oranı ile 25-34 yaĢ grubudur. 55+ yaĢ
grubu dıĢında TR21 Trakya Bölgesinde istihdam oranı Türkiye ortalamasının üzerindedir.
Bölgede özellikle kadın nüfusun istihdam oranı Türkiye geneline göre yüksektir. Kadın
nüfusun en fazla istihdam edildiği yaĢ grubu 25-34 yaĢ grubudur. Bu yaĢ grubunda TR21
Trakya Bölgesinde kadın nüfusun istihdam oranı %44 ile Türkiye ortalamasının çok
üzerindedir.
2.3.4.3. ĠĢsizlik
2008 sonunda etkisini göstermeye baĢlayan küresel krizin etkileri ile iĢsizlik oranları
Türkiye ile paralel olarak TR21 Trakya Bölgesinde de artmıĢtır. Türkiye genelinde iĢsizlik
oranı 2007 yılında %10,3 iken 2009 yılında %14‟e yükselmiĢtir. Aynı dönemde TR21
Trakya Bölgesinde için iĢsizlik oranı Türkiye geneline göre daha düĢük olsa da iĢsizlik
oranındaki artıĢ Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleĢmiĢtir ve 2009 yılında %13
olmuĢtur. 2005 ve 2006 yıllarında 47.000 olan iĢsiz sayısı 2007 yılında azalarak 45.000‟e
düĢmüĢ; ancak 2008 ve 2009 yıllarında toplamda %80 artarak 83.000 kiĢiye ulaĢmıĢtır.
Küresel krizin iĢsizlik üzerindeki olumsuz etkisinin TR21 Trakya Bölgesinde Türkiye
geneline göre daha fazla olduğu görülmektedir. Bölgedeki sanayi yapısının Türkiye
geneline kıyasla daha kaygan olması iĢsizlik oranındaki artıĢın Türkiye‟ye kıyasla daha
yüksek olmasının nedenlerinden biridir.
Tablo 30: ĠĢsiz Sayısı, ĠĢsizlik Oranı ve Uzun Dönemli ĠĢsizlik

2004 2005 2006 2007 2008 2009
ĠĢsiz Sayısı Türkiye 2.385 2.388 2.328 2.376 2.611 3.471
(1000 kiĢi) TR21 Trakya 37 47 47 45 69 83
ĠĢsizlik Türkiye 10,83 10,63 10,23 10,28 10,97 14,03
Oranı (%) TR21 Trakya 6,73 8,16 8,22 7,73 11,26 13,06
Uzun Türkiye 919 932 822 710 695 871
Dönemli
ĠĢsizlik TR21 Trakya 11 14 17 12 16 21

TÜĠK 2009 yılı verilerine göre TR21 Trakya Bölgesinde 14.000 üniversite mezunu iĢsiz
bulunmaktadır ve bu sayının Türkiye üniversite mezunu iĢsiz sayısı toplamındaki payı
%3,1‟dir. GeçmiĢ yıllar ile karĢılaĢtırıldığında 2006 yılında %1,1 Türkiye payına sahip
üniversite mezunu iĢsiz oranı çok hızlı bir artıĢ ile 2009 yılında yaklaĢık üç katına
çıkmıĢtır. 2009 yılı itibarı ile TR21 Trakya Bölgesinde üniversite mezunu iĢsiz oranı
%14,14 ile Türkiye ortalaması olan %12,14‟ün üzerine çıkmıĢtır. Bu oran 2006 yılında
%4,69 ile %9,56 olan Türkiye ortalamasının yarısından az iken 2007, 2008 ve 2009
yıllarında sürekli artmıĢtır.
TR21 Trakya Bölgesi için 2007 yılında 28.000 kiĢi olan 25 yaĢ ve üzeri iĢsiz sayısının
toplamda %92 artarak, 2009 yılında 54.000 kiĢiye çıktığı göze çarpmaktadır. Bu artıĢa
rağmen 2009 yılında %10,1 olan 25 yaĢ ve üzeri iĢsiz oranı, Türkiye ortalaması olan
%11,6‟nın altında kalmıĢtır. Fakat daha 15-24 yaĢ arası iĢsizlik oranı TR21 Trakya Bölgesi
için %27,3 ile Türkiye oranı %25,3‟ün üzerindedir.
2004 ve 2009 yılları arasındaki değiĢim incelendiğinde, artan iĢsizliğe paralel olarak TR21
Trakya Bölgesinde uzun dönemli iĢsizlerin sayısı %91 oranında artarak 11.000 kiĢiden
21.000 kiĢiye çıkmasına rağmen toplam iĢsizlerin içindeki payı %30‟dan %25‟e
düĢmüĢtür.
2.3.5. Sosyal uyum
Ülkemizin “Avrupa Sosyal DıĢlanma ile Mücadele Stratejisi”ne dâhil olmasının ilk
aĢaması olan “Ortak Ġçerme Belgeleri”nin hazırlanmasına iliĢkin çalıĢmalar, 3 Aralık 2004
tarihinde baĢlatılmıĢtır. Söz konusu Strateji‟de “istihdam, gelir dağılımı ve parasal
yoksulluk, eğitim, konut, sağlık ve ulaĢım politikaları, emeklilik sistemi dâhil olmak üzere
sosyal güvenlik sistemi, sosyal hizmet ve sosyal yardım politikaları” gibi alt baĢlıklar yer
almaktadır. Yine Strateji‟ye göre toplumdaki dezavantajlı gruplar iĢsizler, eğitimsizler
veya yeterli eğitim alamayanlar, kadınlar, çocuklar, yaĢlılar, evsizler, özürlüler, madde
bağımlıları vb. grupları kapsamaktadır. En önemli hedef, bu grupların topluma
entegrasyonudur.32
Bununla birlikte, son yıllarda Avrupa bölgeleri için sınır ötesi iĢbirliğinin desteklenmesi ve
teĢvik edilmesinin önemi giderek daha yaygın bir Ģekilde kabul görmektedir. Zira sınır
bölgeleri, daha merkezi bölgelere kıyasla belirli dezavantajlara maruz kalmaktadır. Bu
bölgeler, genellikle daha az geliĢmiĢ olup, çoğunlukla coğrafi ve demografik güçlüklerle
karĢı karĢıya bulunmakta; üstelik, ekonomik etki alanı ve geliĢme potansiyeli bakımından
sınırın kendisinin yol açtığı hukuki, idari, ekonomik ve kültürel engellere maruz
kalmaktadır.
TR21 Trakya Bölgesi, özellikle Bulgaristan‟ın AB‟ye üye olması ve Türkiye ile katılım
öncesi müzakerelerin baĢlatılması; Türkiye-Bulgaristan sınır bölgelerinin ekonomik ve
sosyal kalkınmaları için sınır ötesi iĢbirliği sürecini baĢlaması ile önem kazanmıĢtır. Bu
32
T.C. BaĢbakanlık Sosyal YardımlaĢma ve DayanıĢma Genel Müdürlüğü

program çerçevesinde yapılmıĢ projeler, TR21 Trakya Bölgesi Edirne ve Kırklareli sınır
illerinde yaĢayan dezavantajlı grupların sosyal ve ekonomik geliĢimini hedef almıĢtır. Bu
program çerçevesinde yürütülen bazı projeler ise Ģu Ģekildedir: Roma Ufukları, Sağlığı
Güçlendirmenin Yolu, Romanlara Yönelik Ġstihdam Olanaklarının AraĢtırılması, Istranca
Dağları Bölgesinde Sürdürülebilir GeliĢme / Tunca Vadisi ve Istıranca-Sakar Dağları
Arasında YeĢil Turizm, Yambol ve Edirne‟nin Ekonomik Kalkınmasında Sınır Ötesi
Yönler vb.
TR21 Trakya Bölgesi, eğitim ve sağlık gibi temel göstergeler açısından göreli olarak
yeterli bir altyapıya sahip bulunmaktadır. Bununla birlikte, daha detaylı analizler
yapıldığında Bölgenin pek çok dezavantajlı grup açısından çeĢitli sorunları barındırdığı
görülmektedir.
TR21 Trakya Bölgesinde öne çıkan ve sayısal olarak da öneme sahip olan dıĢlanmıĢ
gruplar arasında Romanlar yer almaktadır. Bu grup, özellikle toplumsal iliĢkilere uyum
konusunda bir kısım sorunlar yaĢamaktadırlar ve genelde TR21 Trakya Bölgesinin büyük
Ģehirlerinde ve ilçelerindeki “getto” alanlarında yaĢamaktadırlar. Kendilerine göre bir
yaĢam tarzı, kültürü ve geleneği olan Romanların, klasik toplumsal iliĢkilerin dıĢında bir
yaĢam sürdürdüğü görülmektedir. Bu topluluğun yaĢadığı gecekondu mahallelerinde
altyapı ve üstyapı olanakları genellikle çok kısıtlıdır. Eğitim, sağlık hizmetleri ile iĢ
olanakları sınırlıdır. Söz konusu olumsuz koĢullar, suç ve Ģiddet oranlarının yüksek
olmasına neden olmaktadır. Merkezi ve yerel yönetimlerin, Romanların toplumsal hayata
dâhil edilmesine yönelik çalıĢmaları bulunmakla birlikte, bu çalıĢmalar yeterli değildir.
TR21 Trakya Bölgesindeki kadınların en önemli sorunlarının baĢında Ģiddette maruz

kalmıĢ kadınların baĢvurabilecekleri “kadın sığınma evleri”nin bulunmaması yer
almaktadır. Üç il merkezinde de söz konusu sığınma evlerine acil ihtiyaç duyulmaktadır.
Bölgedeki genç nüfusun en önemli sorunu ise istihdamdır. ĠĢ bulamayan gençlerin Bölge
dıĢına göç etmeyi tercih ettiği görülmektedir.
Bunun yanı sıra, TR21 Trakya Bölgesinde yaklaĢık 20-30 bin fiziksel engelli, zihinsel
engelli…vb. bulunduğu tahmin edilmektedir.
Tablo 31: Engelli Rakamları

Toplam Kadın Erkek
Türkiye 1.234.139 730.405 503.734
TR21 Trakya 21.829 13.302 8.527
Tekirdağ 9.618 5.825 3.793
Edirne 5.245 3.216 2.029
Kırklareli 6.966 4.261 2.705
Kaynak: 2000 Genel Nüfus Sayımı
Engellilerin en önemli ihtiyaçlarının baĢında eğitim, sağlık, istihdam, ulaĢım ve barınma

konuları gelmektedir. Eğitim alanında özellikle örgün eğitimin engellilere uyarlanması

konusunda eksiklikler bulunmaktadır. Gerekli altyapısal kolaylıklar sağlandıktan sonra, bu
tür eğitimler özellikle engelli çocuklar ile normal geliĢen çocukların kaynaĢması açısından
önemlidir.
Bununla birlikte, Bölgede engelli çocuk ailelerinin çocuklarını bırakabilecekleri “bakım

merkezleri” mevcut değildir. Bölgede yer alan üç üniversitenin hiçbirinde “Özel Eğitim
Fakültesi” bulunmamaktadır. Bu fakültelerin en önemli iĢlevi, engellilerin eğitimlerini
sağlayacak eğitmenleri yetiĢtirecek olmasıdır. Bu konuda Bölgede eğitmen açığı olduğu
düĢünüldüğünde, bu tarz fakültelerin hayata geçirilmesine acil olarak ihtiyaç
duyulmaktadır. Ayrıca, bu eğitim fakültelerinde engellilere yönelik meslek eğitimleri ve
uygulamaları da geliĢtirilebilecektir. Zira, gerekli eğitime sahip olamayan engellilerin
gerek istihdam gerekse bakımları açısından sorunlarla karĢılaĢtıkları görülmektedir.
Tablo 32: Engellilere Yönelik Eğitim Kurumları ve STK’lar

Devlete Bağlı Eğitim Özel Eğitim Kurumu
Engelli STK Sayısı
Kurumu Sayısı Sayısı
TR21 Trakya 14 14 11
Tekirdağ 6 8 4
Edirne 6 5 5
Kırklareli 2 1 2
Kaynak: Tekirdağ ZĠÇEV, Edirne Engelliler Derneği, Kırklareli Sakatlar Derneği
Sonuç olarak, TR21 Trakya Bölgesi engellilere yönelik geliĢtireceği altyapı ve üstyapı
olanakları ile bir model ve cazibe merkezi olmalıdır.
Bölgede görülen diğer bir dıĢlanmıĢ grup ise özellikle Çorlu, Çerkezköy, Lüleburgaz,
Babaeski ve Muratlı gibi ilçelerde yerleĢmiĢ bulunan dezavantajlı gruplardır. Bu gruplar,
sanayinin geliĢmesine paralel olarak bu bölgelere göç etmiĢlerdir. Bu insanlar, çoğunlukla
kent kültürüne ayak uydurmakta sıkıntılar çekmekte, geldikleri bölgenin kültürü ile yeni
yerleĢtikleri bölgenin kültürü arasında kalmaktadır. Ayrıca, göçe bağlı olarak yerleĢme
bölgelerindeki altyapı ve üstyapı sorunları ciddi boyutlara ulaĢmaktadır.33
2.3.6. Kültür
Ġnsanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsü ve tarihsel süreçte yaratılan

tüm maddi ve manevi değerleri sonraki nesillere iletmede kullanılan araçların bütünü
olarak tanımlanan kültür34; her türlü araç-gereç, binalar, giysiler gibi maddi öğeler ve
inançlar, gelenekler, normlar, düĢünce biçimleri gibi manevi öğelerden oluĢur.
33
ZĠÇEV ve Tekirdağ Otistik Çocukları Koruma Derneği ile görüĢme.
34
Türk Dil Kurumu, 2010

2.3.6.1. Kültür varlıkları
TR21 Trakya Bölgesi, Traklar‟dan günümüze zengin bir maddi ve manevi kültürel
birikime sahip olmuĢ, tarihi boyunca ağırladığı toplumlar ve devletler bu kültürün
Ģekillenmesine katkıda bulunmuĢlardır. Genel kanı olarak düĢünüldüğünde TR21 Trakya
Bölgesindeki tarih ve kültür varlıklarının çoğunlukla Osmanlı dönemine ait eserlerden
oluĢtuğu ve daha öncesi dönemlere ait kültür varlıklarının yeteri kadar değerlendirilmediği
bunun sonucu olarak da çevresindeki bölgelere bakılınca bu konuda yeterince ön plana
çıkamadığı görülür. Ancak Osmanlı öncesi döneme ait bu tarihi eser eksikliğinin nedeni
TR21 Trakya Bölgesinde tarihte taĢ yerine ahĢap kullanılması, kavĢak noktası olmasından
dolayı çok fazla insan hareketliliğine maruz kalması sonucudur ve yine bu sebepten dolayı
pek çok kez istilalara uğramasıdır.
Tablo 33: Ülkemizde ve Bölgemizdeki Tescilli TaĢınmaz ve Kültür Varlıkları (2010)

Türkiye TR21 Tekirdağ Edirne Kırklareli
Sivil Mimarlık Örneği 56.142 992 340 522 130
Dinsel Yapılar 7.958 214 37 140 37
Kültürel Yapılar 8.659 370 82 245 43
Ġdari Yapılar 2.186 88 14 49 25
Askeri Yapılar 996 56 4 44 8
Endüstriyel ve Ticari Yapılar 3.008 119 12 98 9
Mezarlıklar 2.868 172 27 141 4
ġehitlikler 220 8 1 6 1
Anıt ve Abideler 257 21 8 12 1
Doğal Varlıklar 6.256 67 43 16 8
Kalıntılar 1.731 97 24 69 4
Korumaya Alınan Sokaklar 46 0 0 0 0
Toplam 90.336 2.204 592 1.342 270
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı
TR21 Trakya Bölgesindeki “tescilli taĢınmaz tabiat ve kültür varlıkları” tüm

Türkiye‟dekilerin %2,44‟ünü oluĢturmaktadır. Bölgede özellikle 88 yıl boyunca Osmanlı
Devletine baĢkentlik yapan Edirne, tabiat ve kültür varlıkları açısından bölgedeki eserlerin
%61‟ine sahip konumdadır. TR21 Trakya Bölgesinin nüfus ve yüzölçümünün Türkiye
geneline oranı göz önüne alındığında sahip olduğu kültürel ve tarihi varlıkların önemli bir
yer teĢkil ettiği anlaĢılacaktır.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu‟na tabi alanlar olan sit
alanlarının çeĢitlerine göre dağılımında da durum bir önceki tabloyla örtüĢmektedir. TR21
Trakya Bölgesinde sit alanlarının dağılımı Türkiye‟ye oranla %3,63‟tür.

Tablo 34: Türkiye ve Bölgemizde ÇeĢitlerine Göre Sit Alanları (2010)
Diğer Sit
Kentsel
Arkeolojik Doğal Sit Kentsel Tarihi Sit Alanları
Arkeolojik Toplam
Sit Alanı Alanı Sit Alanı Alanı (Üst Üste Sit
Sit Alanı
Alanları)
Türkiye 8.575 1.234 230 146 33 411 10.627
TR21 Trakya 330 3 36 5 0 12 386
Tekirdağ 115 1 4 1 0 3 124
Edirne 119 1 23 2 0 4 149
Kırklareli 96 1 9 2 0 5 113
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları
Genel anlamda, TR21 Trakya Bölgesi ülkemizin zengin kültürel mirasında önemli bir yer
teĢkil etmektedir ve bunu Traklar‟dan Roma‟ya, Bizans‟tan Osmanlı‟ya uzanan köklü
tarihine ve coğrafi konumuna borçludur. Ancak kültürel değerlere sahip olmak kadar,
onları tanıtmak ve turizme kazandırarak bölgenin kalkınmasına katkı sunar duruma
getirmek de önemlidir. Ne var ki gerek ziyaretçi sayısında gerekse de ulusal ve uluslararası
düzeyde tanınırlık açısından Bölgenin geldiği noktanın taĢıdığı potansiyelle yeterince
uyumlu olmadığı anlaĢılır.
2.3.6.2. Müzeler
TR21 Trakya Bölgesinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı‟nın bünyesinde 4 müze,

toplamda da çeĢitli kategorilerde yer alan 11 adet müze bulunmaktadır35. Bunların yanında,
Edirne il merkezinde bulunan ve askeri Bölge içerisinde yer alan ġükrü PaĢa Anıtı‟da
(Balkan SavaĢları Müzesi) müze Ģeklinde düzenlenmiĢ ve Türkiye‟nin en fazla turist çeken
müzelerinden biri haline gelmiĢtir. Kırklareli il merkezinde bulunan Kırklareli Müzesi ilin
tek müzesi konumundadır, ancak yine merkezde bir kent müzesi daha kurulması
planlanmaktadır.36 Tekirdağ ilindeki Muratlı ilçesinde de ziyaretçilere açık durumda olan
bir Atatürk Evi de bulunmaktadır ancak müze statüsünde değildir.
Bölgedeki müzeler içerisinde oldukça özgün bir yere sahip olan II. Bayezid Külliyesi
Sağlık Müzesi, Rakoczi Müzesi, ġükrü PaĢa Anıtı (Balkan SavaĢı Müzesi) gibi müzeler
Bölgeye gelen yerli ve yabancı turistler tarafından rağbet görmektedir. Örneğin,
kategorisinde Türkiye‟deki tek örnek olan II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi 2009 yılı
içerisinde 128 bin ziyaretçi çekmiĢtir, öte yandan üç ildeki Bakanlığa bağlı dört müzenin
2008 yılı ziyaretçi sayılarına bakılırsa hiçbirinin 20 bini aĢmadığı görülür.37 Bu nedenle
özgün ve ilgi çekici bir müzecilik anlayıĢı geliĢtirmek bölgede yer alan müzelere olan
ilgiyi yükseltecektir.
35
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 2010
36
Kırklareli Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2010
37
http://saglikmuzesi.trakya.edu.tr/ ve Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2008

Tablo 35: Vakıflara Ait Eski Eser Sayısı (2008)
Eski Eser Sayısı 1000 km2'ye DüĢen Eser Sayısı
Türkiye 19.814 25,29
TR21 Trakya 693 36,98
Tekirdağ 158 24,91
Edirne 443 72,65
Kırklareli 92 14,60
Kaynak: Edirne Ġl Brifingi
Müzeciliğin yanında tarihimizde önemli bir yere sahip olan vakıf eserleri konusunda da
TR21 Trakya Bölgesi ayrı bir öneme sahiptir. Vakıflar Genel Müdürlüğünce “vakıf eser”
kapsamında değerlendirilen yapılar bakımından, bölgemizde yer alan Edirne özellikle ön
plana çıkmaktadır; merkezde yer alan Ali PaĢa ÇarĢısı, Selimiye Cami ve Külliyesi,
Sokullu (Üç ġerefeli) Hamamı ve Uzunköprü ilçesinde yer alan Sultan II. Murat Köprüsü
vakıf eserleri konusunda ülke çapında öne çıkan örneklerdir.38 Bölge, baĢta Edirne‟nin
sahip olduğu vakıf eseri zenginliği ile Türkiye‟de 1.000 km2 baĢına düĢen eser sayısında
ülke ortalamasının üstünde yer almaktadır. Genel anlamda bu vakıf eser zenginliği
değerlendirilerek, hem bu eserlerin iĢlevsellik kazanması hem de Bölgenin turizm
potansiyelinin yükselmesi için Bölgedeki vakıf eserlerinin restorasyonunu ve Ģehir içinde
kalan tarihi yapıların çevre düzenlemesini yapmak önem taĢımaktadır.
2.3.6.3. Kütüphaneler
Türkiye‟deki kütüphanelere bakıldığında toplam %2,8 kadarının TR21 Trakya Bölgesinde

yer aldığı görülür, kitap sayısı oranı da %2,9 olarak yer alır. Lüleburgaz‟da 4 adet, Edirne
ve Kırklareli‟de 3 adet kütüphane bulunmaktadır.39 Ayrıca ülkemizde Bakanlığa bağlı 15
yazma eser kütüphanesinden biri de bölgemizde yer alan Edirne‟deki Selimiye Yazma Eser
Kütüphanesi‟dir.40
Tablo 36: Kütüphane, Kitap, Yararlanma ve Ödünç Alınan Kitap Sayısı (2008)
Ödünç Alınan
Kütüphane Sayısı Kitap Sayısı Yararlanma Sayısı
Kitap Sayısı
Türkiye 1.156 13.662.483 19.034.750 4.578.792
TR21 Trakya 32 394.154 471.473 134.955
Tekirdağ 9 109.337 123.864 41.806
Edirne 11 164.669 158.801 47.638
Kırklareli 12 120.148 188.808 45.511
Kaynak: TÜĠK
Türkiye‟de 2001‟den bu yana kütüphane sayısı 1.350‟den 1.156‟ya düĢerken, TR21 Trakya
Bölgesinde de azalarak 35‟den 32‟ye inmiĢtir. Ancak, Türkiye‟de 1.000 kiĢi baĢına düĢen
38
Vakıflar Genel Müdürlüğü, 2010
39
Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2010
40
Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2010

yararlanma sayısı 270 iken TR21 Trakya Bölgesinde 312‟dir. Yine 1.000 kiĢi baĢına ödünç
alınan kitap sayısında TR21 Trakya Bölgesi, 89 ile 63 olan Türkiye ortalamasının
üstündedir. Eğitim konusunda göreli olarak yeterli seviyede olan TR21 Trakya Bölgesinde
bu durum kütüphaneler ve onlardan yararlanma noktasında da kendini gösterir.
2.3.6.4. Sinema ve tiyatro
Sinema salonu sayısında Türkiye ve TR21 Trakya Bölgesi genelinde 2001‟den bu yana
artıĢ yaĢanmıĢ, sinema salonlarının sayısı Türkiye‟de yaklaĢık üç kat, TR21 Trakya
Bölgesinde ise yaklaĢık dört kat artmıĢtır. Ancak gösteri sayısı, seyirci sayısı ve buna bağlı
gösteri baĢına düĢen seyirci sayılarında yıllar içinde dalgalanma olarak artıĢlar ve azalıĢlar
olmuĢtur. Tıpkı çoğu kültür endüstrisinde olduğu gibi sinema konusunda da Ġstanbul ve
Ankara gibi büyükĢehirler öne çıkmaktadır. Bunda genç nüfusun payı ve aynı Ģekilde
sinemayı daha sık tercih eden öğrenci nüfusunun da payı göz önüne alınmalıdır.
Tiyatro konusunda Bölgede çalıĢmalara ihtiyaç bulunduğu göze çarpmaktadır. Edirne ve

Tekirdağ‟da sürekli gösteri yapan tiyatro salonu bulunmamaktadır, ancak yerel tiyatro
grupları, Ġstanbul‟dan gelen gezici gruplar vb. tarafından yılın belli dönemlerinde tiyatro
etkinlikleri düzenlenmektedir. Ayrıca, Bölgede devlet opera ve bale salonu veya devlet
tiyatroları bulunmamaktadır. Türkiye genelinde 2001‟den bu yana tiyatro salonu sayısının
99‟dan 204‟e çıkmasına rağmen Trakya‟da değiĢen bir Ģey olmamıĢtır. Ancak, yalnızca
2005 yılında Tekirdağ‟da ve 2001 yılında Edirne‟de yıl boyu tiyatro etkinliği yapılmıĢ ve
gösteri baĢına seyirci sayıları Türkiye ortalamasının üstünde olmuĢtur. Yıl boyu gösterimin
olduğu Kırklareli‟de ise durum yine Türkiye ortalamasının üzerindedir. Bu nedenle
bölgede tiyatroya rağbet açısından pozitif bir durum olduğunu söylemek mümkündür. Bu
durum, Bölgenin baĢta Edirne ve Tekirdağ olmak üzere tiyatro salonlarına ve yıl boyu
düzenli tiyatro etkinliklerine ihtiyacı olduğunu göstermektedir.
2.3.6.5. Kültürel etkinlikler ve festivaller
Kültür ve sanat konusunda, ülkemizde Bakanlık bünyesinde faaliyet gösteren dört yöresel
müzik ve oyun topluluğundan birisi Bölgede bulunan Edirne Roman Müzik Topluluğu‟dur.
Ayrıca, yine Bakanlığa bağlı olan Edirne Devlet Türk Müziği Topluluğu, bu kategoride
ülkemizde faaliyet gösteren dokuz topluluktan biridir. Edirne ilinde yıllık gösteri sayısının
diğer illerden fazla olmasında bu toplulukların payı olduğu sonucuna varılabilir. Ancak en
yüksek izleyici sayısının Kırklareli‟de olması, tiyatro konusunda olduğu gibi yine bu ili
diğerlerine göre öne çıkarmaktadır. Kırklareli, 1.000 kiĢi baĢına düĢen tiyatro seyircisi
sıralamasında ülkemizde 7‟inci iken, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü‟ne bağlı orkestra,
koro ve topluluklarının gösteri ve izleyici sayılarında 19‟uncu sırada yer alır. Ancak, TR21
Trakya Bölgesi genel itibariyle Türkiye ortalamasının altında gözükmektedir.
TR21 Trakya Bölgesinde içeriklerine göre çeĢitli festivaller düzenlenmektedir. Tekirdağ

Kiraz Festivali, ġarköy Bağbozumu ġenlikleri (Tekirdağ), Tarihi Kırkpınar GüreĢleri
(Edirne), Kırklareli Karagöz Kültür ve Kakava ġenlikleri, Bölgedeki ismi öne çıkan özgün

kültürel etkinlikler ve festivallerdir. Bunların içinde altı yüzyılı geçen geçmiĢiyle “Tarihi
Kırkpınar GüreĢleri” ülkemizin dünyaca ünlü organizasyonlarından biridir. Ancak mevcut
konaklama eksiklikleri ve ziyaretçilere sunulan hizmetlerde aksamalar yaĢanmasından
dolayı Kırkpınar‟ın Bölge için gerek tanıtım açısından gerekse ekonomik açıdan etkili bir
Ģekilde değerlendirilemediği görülmektedir.
2.4. Sosyal Sermaye ve Kurumsal Yapı
Türkiye genelindeki 85.288 derneğin %2.21‟i TR21 Trakya Bölgesindedir. Bölgede en

fazla dernek Tekirdağ‟da bulunmaktadır. Bölgedeki derneklerin çoğunluğu, sınırlı
faaliyetlerde bulunan dernek niteliği taĢımaktadır. Bölgedeki derneklerden ulusal
bağlantıları olan dernekler daha aktif ve etkilidirler.
TR21 Trakya bölgesinde 11 adet ticaret ve sanayi odası (TSO), 1.886 dernek ve 96 tane
esnaf ve sanatkâr odası bulunmaktadır. Ticaret ve sanayi odalarının beĢ tanesi Tekirdağ‟da,
üç tanesi Edirne ve üç tanesi Kırklareli‟dedir.
Tablo 37: TR21 Trakya Bölgesindeki Dernekler

Faal Dernek Sayısı Oran (%)
TR21 1.886 100,00
Tekirdağ 874 46,34
Edirne 521 27,62
Kırklareli 491 26,03
Kaynak: T.C. ĠçiĢleri Bakanlığı
ġekil 25: Ticaret ve Sanayi Odası Üyelikleri

6000
5000
4000
3000
2000
1000
Kaynak: Ticaret ve Sanayi Odaları, Temmuz 2010

Ticaret ve Sanayi odalarının toplam 19.990 üyesi bulunmaktadır. Çorlu TSO 4.785 üye ile
en büyük odadır ve onu Tekirdağ, Çerkezköy ve Edirne izlemektedir.
Tablo 38: Esnaf ve Sanatkâr Odası Üyelikleri (2009)

TR21 Tekirdağ Edirne Kırklareli
Aktif Oda Sayısı 96 34 34 28
Aktif Oda Sayısının Bölge Oranları %100 %35,42 %35,42 %29,18
Oda ve E. Sicili Olan Aktif Üye Sayısı 50.388 23.372 14.272 12.744
Aktif Üye Sayısının Bölge Oranları %100 %46,38 %28,32 %25,29
Kaynak: TÜĠK
Türkiye Esnaf ve Sanatkâr Odalarının toplam aktif oda sayısının %3‟ü ve aktif üye
sayısının %2,66‟sı bölgede konumlanmıĢtır.

2.5. YaĢam Kalitesi, Çevre, Altyapı, EriĢebilirlik ve Mekânsal Organizasyon
2.5.1. UlaĢtırma
Coğrafi anlamda Avrupa‟yı Asya‟ya bağlayan bir köprü niteliğinde olan TR21 Trakya
Bölgesi, güçlü karayolu altyapısı, limanları, demiryolu ve havayolu bağlantıları ile
eriĢilebilirliği yüksek bir geçiĢ bölgesidir.
2.5.1.1. Karayolları
TR21 Trakya Bölgesi, konumu nedeniyle yoğun bir yolcu ve yük trafiğine sahiptir.
Türkiye‟yi Avrupa‟ya bağlayan TR21 Trakya Bölgesinin ulaĢım altyapısının ana aksını
Ġstanbul-Kapıkule Otoyolu oluĢturmaktadır. Bölge trafiği Ġstanbul, sınır kapıları, limanlar
ve sanayi bölgeleri gibi yoğun merkezlerin etkisi altındadır.
Tablo 39: TR21 Trakya Bölgesindeki Karayollarının Türü ve Uzunlukları

Devlet Ġl Genel Km2’ye DüĢen BölünmüĢ Yol Otoyol
Ġl Otoyol
Yolları Yolları Toplam ve Otoyol Uzunluğu (%)
Türkiye 31.271 30.948 2.036 64.255 0,021 3,17
TR21 993 891 169 2.053 0,035 8,23
Tekirdağ 383 269 48 700 0,045 6,86
Edirne 268 422 51 741 0,035 6,88
Kırklareli 342 200 70 612 0,025 11,44
Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü
ġekil 26: Karayollarında BölünmüĢ Yol ve Otoyolların Payı (2010)

100%
90%
80%
70%
60%
Bölünmüş olmayan devlet ve il
50% yolları
40% Bölünmüş yol + otoyol
30%
20%
10%
0%
TR TR21 TEKİRDAĞ EDİRNE KIRKLARELİ
Türkiye‟nin Avrupa‟ya açılan kapısı olan TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye geneline kıyasla
geliĢmiĢ bir karayolu ağına sahiptir. Doğu-batı ve kuzey-güney doğrultulu ana akslar ile
bunları birbirine bağlayan tali yollar mevcut karayolu ağını oluĢturmaktadır. TR21 Trakya
Bölgesinde karayolu ulaĢımı, 993 km devlet yolu, 891 km il yolu, 169 km otoyol ve 5.514
km köy yolu ile sağlanmaktadır. Türkiye genelindeki otoyollaĢma oranı %3,17 iken, Bölge

genelinde bu oran %8,23 seviyesindedir. Otoyolların toplam yol uzunluğuna oranında
Kırklareli %11,44 otoyol oranı ile Türkiye ortalamasına göre çok yüksek bir değere
sahiptir.
ġekil 27: TR21 Trakya Bölgesindeki BölünmüĢ Yol Ağı
KGM'ce Yapılan
Valilik Valilik
Koordinasyonun Koordinasyonunda
da Yapılan Çalışılan
Otoyol ve Otoyol ve Bağlantı
Bağlantı Yolları Yolları
İhale Edilecek
KGM’ce Çalışılan
Bölünmüş Yollar
Türkiye genelinde bölünmüĢ yol ve otoyolların devlet ve il yollarına oranı %26,6

seviyesinde iken, TR21 Trakya Bölgesinde bu oran %34,9 seviyesine çıkmaktadır.
Bölgedeki 488 km uzunluğundaki bölünmüĢ yolların 415 km‟lik kısmı 2003-2009
döneminde yapılmıĢtır. Bu dönemde yapılan bölünmüĢ yollar ile Bölge genelinde ve
özellikle Kınalı – Tekirdağ – Ġpsala aksındaki trafik rahatlatılmıĢtır. Yapılacak çalıĢmalarla
2010 yılı sonuna kadar bölgenin mevcut bölünmüĢ yol ağına 99 km daha eklenmiĢ olması
hedeflenmektedir.
TR21 Trakya Bölgesinde kilometrekareye düĢen bölünmüĢ yol ve otoyol uzunluğu

oranının Türkiye geneline kıyasla %63 daha fazla olduğu görülmektedir. Bölgede en düĢük

orana sahip Kırklareli‟de dahi kilometrekareye düĢen bölünmüĢ yol ve otoyol uzunluğu
Türkiye genelinin üzerindedir. Türkiye genelinde kilometrekareye düĢen bölünmüĢ yol ve
otoyol uzunluğu bakımından ller arası bir sıralama yapıldığında, Tekirdağ‟ın 7., Edirne‟nin
16. ve Kırklareli‟nin de 29. sırada yer aldığı görülmektedir. Yapılan bölünmüĢ yollar Bölge
içi ulaĢımını rahatlatmıĢ olsa da, bu konuda henüz istenilen seviyeye ulaĢılamamıĢtır.
Bölgede sanayinin yoğun olduğu alanlar ile Tekirdağ limanlarının yüksek kalitede yollar
ile bağlanamamıĢ olması bu durumun bir göstergesidir.
Trafik Yoğunluğu
Bölgedeki trafik yoğunluğunu Çorlu Havaalanı, Tekirdağ Limanı, sanayi bölgeleri ve sınır
kapıları etkilemektedir. Trafik yoğunluğu Ġstanbul‟a ve sanayinin yoğunlaĢtığı Çorlu ve
Çerkezköy bölgelerine yaklaĢtıkça artmaktadır. Ġstanbul – Edirne otoyolunun Edirne-
Havsa kesiminde yıllık ortalama günlük trafik 5.081 taĢıt/gün seviyesinde iken bu değerin
Çorlu-Çerkezköy ayrımında 11.321, Çerkezköy-Kınalı ayrımında 18.157 taĢıt/gün olduğu
görülmektedir. Ġstanbul‟da ise trafik yoğunluğu değerleri 100.000 taĢıt/gün‟ün üzerine
çıkmaktadır.
ġekil 28: Otoyol Trafik Değerleri

20000
18000
16000
14000
12000
10000
8000
6000 Ağır Taşıt (Taşıt Gün)
4000 Hafif Taşıt (Taşıt/Gün)
2000
0
Bölgede devlet yollarında yaĢanan trafik yoğunluğu, otoyollardaki yoğunlukla paralellik

göstermektedir. Kınalı-Ġpsala aksı bölgede trafiğin en yoğun olduğu akslardan biri olup, bu
aks üzerinde yer alan Tekirdağ limanı çevresinde trafiğin daha da yoğunlaĢtığı
görülmektedir. Edirne yönünde Ġstanbul – Kapıkule D-100 yolunda trafik yoğunluğu,
özellikle sanayinin yoğunlaĢtığı Çorlu – Lüleburgaz aksında artıĢ göstermektedir.
Kırklareli yönünde de benzer Ģekilde Çorlu – Çerkezköy hattında trafik artmakta, Saray –

Kırklareli yönünde ise yoğunluk azalmaktadır. Havsa – KeĢan – Eceabat ve Tekirdağ –
Muratlı aksları Bölge içi ulaĢımın sağlanmasında önemi olan görece yoğun hatlardır.
TR21 Trakya Bölgesinde Yunanistan ve Bulgaristan‟a açılan beĢ adet kara sınır kapısı
bulunmaktadır: Dereköy, Hamzabeyli, Ġpsala, Kapıkule, Pazarkule.
Dereköy, Hamzabeyli ve Kapıkule Sınır Kapıları Bulgaristan ile olan bağlantıyı; Ġpsala ve
Pazarkule Sınır Kapıları ise Yunanistan bağlantısını sağlamaktadır. Kara sınır kapılarının
yanı sıra, Uzunköprü‟de Yunanistan‟a açılan bir adet de demiryolu gümrük kapısı
bulunmaktadır.
BeĢ sınır kapısından yılda toplam 1.920.304 araç giriĢ-çıkıĢ yapmakta olup, bu sayı
Türkiye toplam giriĢ-çıkıĢ sınır trafiğinin %38‟ine karĢılık gelmektedir. TR21 Trakya
Bölgesinde bulunan sınır kapılarındaki araç trafiği yoğunluğunu %61‟ini otomobil,
%34‟ünü de kamyon, römork, çekici ve yarı römorklar, %3‟ünü otobüs ve geri kalan
%2‟sini de midibüs ve kamyonetler oluĢturmaktadır. Bölge sınır kapılarındaki %3‟lük
otobüs trafiği, Türkiye genelindeki otobüs trafiğinin %34‟üne denk gelmektedir.
Türkiye‟de yurtiçi ve yurtdıĢı taĢımacılıkta karayolunun büyük payı olduğu göz önünde
bulundurulduğunda, TR21 Trakya Bölgesi Türkiye geneline göre daha güçlü olan karayolu
ağı, Yunanistan ve Bulgaristan‟a açılan sınır kapıları ile lojistik alanında önemli bir
avantaja sahiptir.
2.5.1.2. Demiryolu
Türkiye‟nin uluslararası demiryolu ağı içerisinde yer alan TR21 Trakya Bölgesi demiryolu
hattı, 285 km‟lik uzunluğu ile Türkiye toplam demiryolu ağı uzunluğunun %3,3‟üne
karĢılık gelmektedir. Bu hattın 110 km‟lik kısmı Kırklareli, 96 km kısmı Edirne ve 79
km‟lik kısmı ise Tekirdağ il sınırları içerisinde yer almaktadır. Sirkeci‟den baĢlayan
demiryolu hattı; Edirne ilinden Kapıkule Sınır Kapısı ile Bulgaristan‟a, Pazarkule ve
Eskiköy Sınır Kapıları ile de Yunanistan‟a bağlantı sağlamaktadır.
Otomobillerin özel vagonlar ile taĢındığı, yolcularının ise kompartımanlarda yolculuk

ederek gidecekleri yere ulaĢtıkları otokuĢet sistemine sahip Bosfor, Dostluk ve Selanik
bağlantı trenleri ile Avusturya‟nın Villach Ģehrinden Edirne‟ye uluslararası demiryolu
taĢıma hizmeti verilmektedir. Bu hat üzerinde düzenli tarifeli günlük 6 tren iĢletilmektedir:
Ġstanbul-BükreĢ-Ġstanbul seferleri her gün karĢılıklı çalıĢan Bosfor Ekspresi ile
sağlanmakta, Ġstanbul-Selanik-Ġstanbul güzergahı için de her gün karĢılıklı çalıĢan tren
seferi bulunmaktadır. Ġstanbul-Sofya, Ġstanbul-Belgrad, Ġstanbul-BudapeĢte ve Ġstanbul-
KiĢinev bağlantısı ise Bosfor Ekspresi‟ne bağlanan vagonlarla sağlanmaktadır. Mevcut hat
üzerinden yurtiçi yolcu taĢıma hizmeti de verilmekte olup; Ġstanbul-Uzunköprü, Ġstanbul-
Kapıkule, Alpullu-Uzunköprü, Alpullu-Kapıkule, Ġstanbul-Çerkezköy arasında çalıĢan
günlük 12 tren bulunmaktadır.

TR21 Trakya Bölgesi, iki adet önemli demiryolu projesi ile gündemdedir. Bunlardan ilki
olan Tekirdağ – Muratlı - BüyükkarıĢtıran Demiryolu Projesi, toplamda 49 km‟lik bir
güzergahı kapsamakta olup, iki aĢamalı olarak hayata geçirilmesi planlanmaktadır.
Tekirdağ – Muratlı arasında yapımı devam eden 31 km‟lik 1. Kısım tamamlanmak üzere
olup, bu hattın hayata geçirilmesi ile birlikte Akport Limanı‟nın demiryolu ile buluĢması
sağlanmıĢ olacaktır. Muratlı – BüyükkarıĢtıran arasındaki 18 km‟lik 2. Kısım ise, bölgeye
iliĢkin ikinci önemli demiryolu projesi olan “Halkalı – Kapıkule Hızlı Tren” hattını Sirkeci
– Edirne demiryolu hattına bağlamak üzere tasarlanmıĢtır. Halkalı – Kapıkule Hızlı Tren
Projesi Ģu anda planlama aĢamasındadır.
ġekil 29: Bölgedeki Mevcut ve Planlanan Demiryolu Hatları
Tablo 40: Demiryolu Hat Uzunlukları

Bölge Adı Türkiye TR21 Trakya Tekirdağ Edirne Kırklareli
Demiryolu (km) 8699 285 79 96 110

Kaynak: TCDD
Bölgede demiryoluyla taĢınan yolcu sayısı yıllara göre iniĢli çıkıĢlı bir seyir göstermekle
birlikte, yurtiçi yolcu taĢımacılığında 2007 – 2009 yılları arasında %32,3‟lük bir düĢüĢ
yaĢanmıĢtır. Uluslararası tren bağlantıları ile taĢınan yolcu sayısı ise bu yıllar arasında
92.000 – 95.000 civarında sabit kalmıĢtır.

Tablo 41: TR21 Trakya Bölgesi Demiryolu ile TaĢınan Yolcu Sayıları
Yıllar Yurtiçi Trenler Uluslararası Trenler
2004 750.532 91.452

2005 848.080 104.093
2006 828.381 108.235
2007 888.715 95.028
2008 748.649 91.818
2009 601.944 94.822
Kaynak: TCDD
Bölgede demiryolu ile yük taĢımacılığı bölgede yükselen bir grafiğe sahiptir. Bölgede
2000‟den 2004 yılına kadar ortalama 150.000 civarında sabit seyreden taĢınan yük miktarı
2005 yılında 887.775 ton ile zirveye ulaĢmıĢ, bu yıldan 2009‟a kadar olan dönemde de
belli bir aralık içinde dalgalı bir seyir takip etmiĢtir. 2009 yılında 563.949 ton olarak
gerçekleĢen yük taĢımacılığında Tekirdağ %49‟luk, Edirne %33‟lük ve Kırklareli de
%18‟lik bir paya sahiptir.
ġekil 30: TR21 Trakya Bölgesi Demiryolu ile TaĢınan Yükün Yıllara Göre DeğiĢimi
1.000.000
900.000
800.000
700.000
600.000
500.000
400.000
300.000
200.000
100.000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Kaynak: TCDD
2.5.1.3. Denizyolu
Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz‟e kıyısı olan TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye‟nin
üç denize birden kıyısı olan tek bölgesidir. TR21 Trakya Bölgesinin önemli limanları
Tekirdağ ilinde yoğunlaĢmıĢ olup, bunlar arasında Akport Limanı, MartaĢ Limanı, OPET
ve BOTAġ‟a ait LNG Terminalleri yer almaktadır.
Uluslararası transit liman (aktarma limanı – Hub Port) olarak planlanan Asyaport
Limanı‟nın yapımı Tekirdağ‟a bağlı Barbaros beldesinde halen devam etmektedir. ĠnĢaatın
Ģantiye altyapısı bitmiĢ olup, dolgu faaliyetlerine Nisan 2009 tarihinde baĢlanmıĢtır.
Asyaport projesinin yıllık kapasitesi 2 milyon 500 bin TEU olup, ilk iĢletme yılında 1
milyon TEU kapasite ile hizmete baĢlaması planlanmaktadır. Asyaport Limanı'ndan,
Trakya'daki tüm sanayi bölgelerine ve Ġstanbul'a otoban ve bölünmüĢ yollarla ulaĢım
sağlanabilecektir. Tekirdağ-Muratlı-BüyükkarıĢtıran Demiryolu Projesi‟nin
tamamlanmasını takiben de limanın Avrupa ile bağlantısı kurulmuĢ olacaktır.
Tablo 42: Bölgede Bulunan Limanlar ve Teknik Özellikleri

YanaĢma Yeri
Ġskele Adı Yeri Derinliği (m)
Uzunluğu (m)
Tekirdağ Eski Ġskele(Akport) Tekirdağ 346 4.00-7.50
Tekirdağ Yeni Ġskele (Akport) Tekirdağ 686 4.00-9.50
TMO Tekirdağ 300 11.00-11.00
MartaĢ M.Ereğlisi 220 6.00-18.00
Kaynak: Tekirdağ Liman BaĢkanlığı
Tablo 43: Bölgede Bulunan Limanların Teknik Kapasiteleri

Akport MartaĢ
Konteyner (TEU/YIL) 250.000
Dökme Yük (Ton/Yıl) 3.000.000 1.500.000
Genel Yük (Ton/Yıl) 3.000.000 2.500.000
Sıvı Dökme Yük (Ton/Yıl) 1.000.000 500.000
Ro-Ro 40.000
Depolama Kapasitesi (Ton/Yıl) 1.020.000 (Ton/Yıl) 100.000 mT/Yıl
Kaynak: UlaĢtırma Kıyı Yapıları Master Planı, 2010
Ġstanbul ilinde HaydarpaĢa Limanı baĢta olmak üzere bazı limanların faaliyetine son
verilmesi düĢünüldüğü, Ambarlı Limanı‟nın orta vadeli kullanımları için rehabilite
edilmesi artan bu hacmi karĢılama kapasitesi olmadığından, Tekirdağ liman alanlarının
gelecekte liman yükü açısından stratejik öneme sahip olacağı açıkça görülmektedir.
Tekirdağ-Marmara Ereğlisi bölgesi konteyner taĢımacılığı, genel ve dökme yük

taĢımacılığı ve sıvı yük elleçleme potansiyeli yüksek bir bölgedir. UlaĢtırma Bakanlığı'nın
“UlaĢtırma Kıyı Yapıları Master Plan” çalıĢmasında bu bölgeyi geliĢme bölgesi olarak
belirtmiĢtir. Bölgede yapım çalıĢmaları devam eden Asyaport Limanı 2.5 milyon TEU
kapasitesiyle Marmara bölgesinin en büyük konteyner limanı olacaktır. Türkiye‟deki
limanların 2009 yılı konteyner kapasitesinin 9.228.500 TEU/Yıl olduğu göz önünde
bulundurulduğunda Asyaport projesinin Bölge için önemi ortaya çıkmaktadır. Akport,
250.000 TEU‟luk kapasitesiyle Marmara bölgesinde konteyner taĢımacılığı yapılan küçük
limanlardan biri olarak gözükse de Ģu anda hizmet veren limanların toplam kapasitesinin
%5‟ine sahiptir. 6 milyon ton genel kargo ve dökme yük kapasitesiyle Marmara bölgesinin
en büyük 3. Limanı olan Akport, 1 milyon ton sıvı yük elleçleme kapasitesiyle Marmara
bölgesindeki en büyük 7. limandır. Bölgede elleçleme yapılabilen bir diğer liman olan
MartaĢ limanında konteyner taĢımacılığı yapılamamaktadır. MartaĢ, 4 milyon ton genel ve
dökme yük kapasitesiyle Marmara bölgesindeki en büyük 7. liman iken 500 bin ton sıvı
yük kapasitesiyle 12. büyük limandır.

Tekirdağ - Akport Limanı‟nın Marmara Denizi‟nde Gemlik, Bandırma, Karabiga ve Biga
ile düzenli Ro-Ro seferleri vardır. Bunun yanında, Ġtalya - Trieste ve Fransa - Toulon
limanları ile düzenli Ro-Ro seferleri bulunmaktadır. Marmara Denizi‟ndeki Ro-Ro
seferleri, Bandırma – Tekirdağ, Gemlik – Tekirdağ, Derince – Tekirdağ, ile Ġstanbul by-
pass edilerek, yük taĢıyan taĢıtların Ġstanbul trafiğine girmeden Tekirdağ‟a ulaĢabilmeleri
mümkündür. Tekirdağ – Bandırma arasında düzenli Ro-Ro seferleri Tekirdağ – Bandırma
arasındaki mesafeyi yaklaĢık 400 km kısaltmaktadır.
Tekirdağ – Muratlı demiryolunun faaliyete geçmesi ve Akport limanının demiryolu

bağlantısına paralel olarak, Asya – Avrupa arasındaki yük trafiği Derince – Tekirdağ,
Bandırma – Tekirdağ arasındaki “Trenferi” seferleri ile sağlanabilecektir.
ġekil 31: Akport Limanı Marmara Bölgesi Ro-Ro Bağlantıları
Tablo 44: Liman BaĢkanlıkları Bazında Yük Elleçleme (Ton)

Toplam DıĢ Toplam Transitsiz Genel
Yıl Ġhracat Ġthalat
Ticaret Kabotaj Toplam
Tekirdağ 2009 1.185.848 2.477.303 3.663.151 377.030 4.040.181
Tekirdağ 2008 868.734 2.731.067 3.599.801 477.907 4.077.708
Tekirdağ 2007 669.924 3.107.618 3.777.543 363.895 4.141.437
Tekirdağ 2006 939.288 2.466.036 3.405.324 312.319 3.717.643
Tekirdağ 2005 1.011.476 2.012.151 3.023.628 280.223 3.303.850
Kaynak: Denizcilik MüsteĢarlığı
TR21 Trakya Bölgesi genelinde limanlarda elleçleme sadece Tekirdağ Liman

BaĢkanlığı‟na bağlı limanlarda yapılmakta olup, 2009 yılında bu limanlarda
gerçekleĢtirilen ihracat 1.185.848 ton, ithalat ise 2.477.303 ton olup toplamda 3.663.151
ton yük elleçlenmiĢtir. Elleçlenen bu miktar, tüm Türkiye limanlarında elleçlenen yük
miktarının %1,7‟sini oluĢturmaktadır.

2.5.1.4. Havayolu
Çorlu Havaalanı, TR21 Trakya Bölgesindeki tek havaalanı olma özelliğini taĢımaktadır.
Tekirdağ‟ın Çorlu ilçesinde 1998 yılında hizmete giren havaalanı, 3000 x 45 m
boyutlarında beton kaplama pisti, yıllık 10.000 uçak ve 600.000 kiĢilik yolcu kapasitesi ile
7/24 uluslararası hava trafiğine açıktır.
Tablo 45: Tekirdağ-Çorlu Havalimanının Yıllık UçuĢ Trafiği

2009 / 2008
2008 2009
Tüm Uçak (% değiĢim)
Trafiği İç Dış
İç Hat Dış Hat Toplam İç Hat Dış Hat Toplam Toplam
Hat Hat
Tekirdağ Ticari 1.345 1.345 368 1.434 1.802 7,0 34,0
/ Çorlu Tüm 9.728 1.473 11.201 15.974 1.507 17.481 64,0 2,0 56,0
Türkiye Ticari 315.798 337.519 653.317 339.895 335.315 675.210 7,6 4,7 6,1
Tüm 385.764 356.001 741.765 419.422 369.047 788.469 8,7 3,7 6,3
Kaynak: DHMĠ
Tablo 46: Tekirdağ-Çorlu Havaalanı’nın Yıllık Yolcu Trafiği

Yolcu 2009 / 2008
Trafiği 2008 2009
(% DeğiĢim)
(Gelen -
Giden) İç Hat Dış Hat Toplam İç Hat Dış Hat Toplam İç Hat Dış Hat Toplam
Tekirdağ /
6.882 6.882 30.629 10.149 40.778 47,0 493,0
Çorlu
Türkiye 35.832.776 43.605.513 79.438.289 41.226.959 44.281.549 85.508.508 15,1 1,6 7,6
A.H.L. 11.484.063 17.069.069 28.553.132 11.416.838 18.396.050 29.812.888 -1,0 8,0 4,0
Sabiha
2.764.856 1.516.337 4.281.193 4.510.895 2.006.591 6.517.486 63,0 32,0 52,0
Gökçen
Kaynak: DHMĠ
Tablo 47: Tekirdağ-Çorlu Havaalanı’nın Yıllık Yük Trafiği (Ton)

2009 / 2008
2008 2009
(% DeğiĢim)
Bagaj-
Kargo- İç Dış
İç Hat Dış Hat Toplam İç Hat Dış Hat Toplam Toplam
Posta Hat Hat
Tekirdağ /
Çorlu 14.339 14.339 162 12.490 12.652 -13,0 -12,0
Türkiye 422.892 1.219.222 1.642.114 484.833 1.241.512 1.726.345 14,6 1,8 5,1
A.H.L. 147.289 635.920 783.209 145.650 680.656 826.306 -1,0 7,0 6,0
Sabiha G. 23.364 84.131 107.495 38.051 87.648 125.699 63,0 4,0 17,0
Kaynak: DHMĠ
Çorlu Havaalanı‟ndaki uçak trafiğinin büyük kısmını ticari uçaklar oluĢturmaktadır. Ticari
uçakların daha yoğun olarak geldiği ülkeler Ukrayna, Türkmenistan, Azerbaycan,

Kazakistan ve Özbekistan‟dır. Yurt içinde düzenli olarak Çorlu - Ankara seferleri
gerçekleĢtirilmektedir.
Çorlu Havaalanı, Ġstanbul‟un hava trafiğini hafifletmeye yönelik tedbirler içinde

değerlendirilebilecek bir konuma sahiptir. 2009 yılında Türkiye genelinde gerçekleĢen iç
hat yolcu trafiğinin %38‟i ve yük trafiğinin %55‟i AHL ve Sabiha Gökçen Havaalanı
tarafından karĢılanmıĢtır. Aynı yıl Çorlu Havaalanı‟nın yük taĢımacılığındaki payı %7,3, iç
hat yolcu taĢımacılığındaki payı da %0,7 olarak gerçekleĢmiĢtir. GeliĢtirilerek
kapasitesinin arttırılması ve raylı sistem ile A.H.L.‟ye entegre edilmesi halinde, Çorlu
Havaalanı Ġstanbul‟un ihtiyacı olan ek kapasitenin bir kısmının karĢılanması yönünde bir
seçenek sunmaktadır.
2.5.2. HaberleĢme
HaberleĢme altyapısına iliĢkin bilgilerin, 28.05.2009 tarih ve 27241 sayılı Resmi Gazete‟de
yayımlanan “ĠĢletmecilere Ait Ticari Sırların Korunması ile Kamuoyuna Açıklanabilecek
Bilgilerin Yayımlanmasına iliĢkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik” kapsamında
kamuoyu ile paylaĢılması olanağı bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu bölümde, TR21
Trakya Bölgesinin durumu istatistiksel veri sunulmadan yalnızca kıyaslamalarla
anlatılmaya çalıĢılmıĢtır. Kıyaslama için belirlenen ölçütler ve kıyaslama sonuçları Ģu
Ģekildedir:
STH Penetrasyon Oranı: Sabit telefon hattı (STH) abone sayısının toplam nüfusa oranı
TR21 Trakya Bölgesi için hesaplanan STH penetrasyon değeri, Türkiye için hesaplanan
STH penetrasyon değerinden %5 fazladır.
İnternet Penetrasyon Oranı: İnternet abone sayısının toplam nüfusa oranı

TR21 Trakya Bölgesi için hesaplanan internet penetrasyon değeri, Türkiye için hesaplanan
internet penetrasyon değerinden yaklaĢık %1 fazladır.
Mobil Penetrasyon Oranı: Mobil telefon abone sayısının toplam nüfusa oranı
TR21 Trakya Bölgesi için hesaplanan mobil penetrasyon değeri, Türkiye için hesaplanan
mobil penetrasyon değerinden yaklaĢık %10 azdır.
Sabit Santral Kapasite Doluluk Oranı (KDO): STH abone sayısının sabit santral
kapasitesine oranı
TR21 Trakya Bölgesi illeri için bu değer hesaplandığında Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli
için hesaplanan değerler arasındaki matematiksel iliĢki, "KDOTekirdağ > KDOKırklareli >
KDOEdirne” Ģeklindedir.
Mobil Baz İstasyonu Başına Düşen Ortalama Mobil Telefon Abonesi (ORTGSM): Mobil
telefon abone sayısının mobil baz istasyonu sayısına oranı

TR21 Trakya Bölgesi illeri için bu değer hesaplandığında Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli
için hesaplanan değerler arasındaki matematiksel iliĢki "ORTGSMTekirdağ > ORTGSMEdirne
> ORTGSMKırklareli” Ģeklindedir.
Toplu İnternet Kullanım Sağlayıcısı Başına Düşen Kullanıcı Sayısı (ORTİNT): Toplam
nüfusun toplu internet kullanım sağlayıcısı sayısına oranı
Marmara Bölgesindeki iller için bu değer hesaplanırken 2000 Nüfus Sayım Sonuçları
kullanılmıĢtır. Her insan potansiyel internet kullanıcısı olarak varsayılmıĢtır. Ayrıca Bölge
illerinde 2000 – 2009 yılları arasında gerçekleĢen nüfus değiĢiminin ORTĠNT değerlerine
göre yapılacak sıralamayı etkilemeyeceği varsayılmıĢtır. Marmara Bölgesi illeri için
hesaplanan değerler arasındaki matematiksel iliĢki "ORTĠNTĠstanbul > ORTĠNTSakarya >
ORTĠNTBalıkesir > ORTĠNTBursa > ORTĠNTKocaeli > ORTĠNTKırklareli > ORTĠNTBilecik >
ORTĠNTÇanakkale > ORTĠNTTekirdağ > ORTĠNTEdirne > ORTĠNTYalova” Ģeklindedir.
2.5.3. Enerji Altyapısı
TR21 Trakya Bölgesinin enerji yapısı ülke genelinden çok farklı değildir. Bölgede
doğalgaza dayalı bir enerji üretim yapısı bulunmaktadır. Bu tekil enerji üretim kaynağının
çeĢitlendirilmesi yönünde ise bölgede yenilenebilir enerji kaynaklarından özellikle rüzgâr
enerjisi Bölge için bir fırsat sunmaktadır.
2.5.3.1. Elektrik
Türkiye‟de kiĢi baĢı elektrik kullanımı 2.791 kWh olup, bu rakam geliĢmiĢ ülkeler
ortalaması olan 8.900 kWh‟ya göre oldukça düĢüktür. GeliĢmekte olan bir ülke olarak
Türkiye, geçtiğimiz 10 yılda OECD ülkeleri arasında enerji ihtiyacı en fazla artıĢ gösteren
ülke olmuĢtur. Dolayısıyla bu durum yakın zamanda Türkiye‟nin elektrik ihtiyacının daha
da artacağının bir göstergesidir.
Bu yükselen elektrik enerjisi talebini karĢılamak üzere gerçekleĢtirilen yatırımlarla; TÜĠK

verilerine göre 2001 ile 2005 yılları arasında Türkiye‟nin kurulu elektrik gücü %37‟lik bir
artıĢ gösterirken aynı dönemde TR21 Trakya Bölgesindeki artıĢ %8‟de kalmıĢtır. TEĠAġ
verilerine göre 2009 yılında TR21 Trakya Bölgesinin kurulu elektrik gücü 3.012 MW
olarak gerçekleĢmiĢtir. Kurulu güç oranı Türkiye ortalaması altında bir geliĢim
göstermesine rağmen mevcut kurulu güç Bölge ihtiyacını fazlası ile karĢılayabilecek
seviyededir.
EPDK verilerine göre TR21 Trakya Bölgesinde 29 tanesi otoprodüktör, 19 tanesi ise
üretici lisansına sahip toplam 48 adet lisanslı üretici bulunmaktadır. Türkiye‟de yürürlükte
olan otoprodüktör lisanslarının %15‟i bölgede bulunmaktadır. TEĠAġ verilerine göre ise
fiili olarak üretim yapan toplam 43 üretici firma görülmektedir. Üretim yapan firmaların
tamamına yakını termik yöntemle elektrik üretmekte olup, 2009 yılında bölgede yaklaĢık
18 milyon MWh elektrik üretimi gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu miktar Türkiye‟de üretilen 194
milyon MWh enerjinin %9,2‟sine karĢılık gelmektedir. Bölge elektrik üretiminin %37‟si

Hamitabat Doğalgaz Termik Çevrim Santrali tarafından gerçekleĢtirilmiĢtir. Elektrik
tüketiminde ise 2009 yılında TR21 Trakya Bölgesi Türkiye genelinde %4,6‟lık bir orana
sahiptir.
Elektrik Tüketimi
Tablo 48: KiĢi BaĢına Elektrik Tüketimi (2008)

Türkiye TR21 Tekirdağ Edirne Kırklareli
Toplam Elektrik Tüketimi
161.947.528 7.372.552 4.829.530 862.269 1.680.453
(MWh)
Türkiye Elektrik
4,55% 2,98% 0,53% 1,04%
Tüketimine Oranı
KiĢi BaĢına Toplam
2.264 4.907 6.266 2.185 4.987
Elektrik Tüketimi (kWh)
KiĢi BaĢına Elektrik
1 2 25 4
Tüketimi Sırası
Kaynak: TÜĠK Bölgesel Göstergeler
2008 yılında TR21 Trakya Bölgesinde kiĢi baĢına elektrik tüketimi 4.907 kWh olarak
gerçekleĢmiĢtir. Bu oran, Türkiye ortalamasının iki katından fazla olup, Türkiye‟deki 26
adet Düzey-2 bölgesi arasında görülen en yüksek değerdir. KiĢi baĢına elektrik tüketiminde
Tekirdağ, Kocaeli‟nin ardından ikinci sırada gelmektedir. KiĢi baĢına sanayi elektriği
tüketiminde de Tekirdağ, 4.922 kWh ile yine Kocaeli‟nin arkasından ikinci sırada yer
almaktadır. Tekirdağ Türkiye‟deki elektriğin %3‟ünü, Edirne ve Kırklareli ise %0,5 ve
%1‟ini tüketmektedir. Her ne kadar Ģu anda mevcut üretim kapasitesi Bölge ihtiyacını
karĢılayabilecek düzeyde olsa da, tüketilen elektrik enerjisindeki artıĢ, gelecek dönemde
yenilenebilir enerji tesisleri baĢta olmak üzere yeni elektrik üretim tesislerinin kurulması
ihtiyacına iĢaret etmektedir.
Tablo 49: TR21 Trakya Bölgesinde Kullanım Yerine Göre Elektrik Tüketimi (kWh)
2004 2005 2006 2007 2008
Toplam Tüketim 5.578.369 5.974.021 6.922.236 7.475.441 7.372.552
Resmi Daire 96.972 111.842 102.704 193.093 105.068
Sanayi ĠĢletmesi* 4.209.919 4.377.480 5.199.784 5.541.522 5.332.248
Ticarethane 221.943 334.250 316.215 369.728 383.507
Mesken 661.266 697.586 785.976 841.131 910.194
Tarımsal Sulama 71.933 86.871 87.814 108.778 97.951
Sokak Aydınlatma 73.718 75.267 90.900 68.961 77.416
Diğer 242.618 290.725 338.843 352.228 466.167
Kaynak: TÜĠK
*ġantiye tüketimleri sanayi içerisinde yer almaktadır.
TR21 Trakya Bölgesinde elektriğin %70‟den fazlasının sanayide kullanıldığı

görülmektedir. 2008 yılında bu oran sanayinin daha geliĢmiĢ olduğu Tekirdağ ilinde
%78,6; Kırklareli ilinde %74,1 olarak gerçekleĢmiĢtir. Edirne ilinde elektriğin sanayide

kullanım oranı ise %34‟te kalmıĢtır. 2003-2008 yılları verilerine göre bölgede elektrik,
%11,7‟lik bir oranla sanayiden sonra en çok meskenlerde kullanılmıĢtır.
Bölgedeki elektrik kayıp- kaçak oran miktarı 2009 yılı verileri ile %6,41 seviyesi ile
Türkiye ortalamasının (%14,37) oldukça altındadır. Yine elektrik kayıp-kaçak oranının
bölgede yıllara göre değiĢimi incelendiğinde 2004-2009 yılları arasında gözle görülür bir
iyileĢme sağlandığı görülmektedir.
2.5.3.2. Yenilenebilir enerji kaynakları
Çevre kirliliği ve iklim değiĢikliğinin dünyada önemli bir sorun haline gelmesi ile birlikte
yenilenebilir enerji kaynakları önemini her geçen gün arttırmakta ve yenilenebilir enerji
kaynaklarına yapılan yatırımlar her geçen gün artmaktadır. Avrupa Birliği 2020 yılında
enerji üretiminin %20‟sini yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlamayı
41
hedeflemektedir .
Yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı; tükenmeyen kaynakları kullanması, sera gazını

azaltmadaki etkisi, çevreye verdiği tahribatın diğer kaynaklara göre son derece sınırlı
olmasının yanında Türkiye için dıĢa bağımlılığı azaltacak bir alternatif olması ve arz
güvenliğine yapacağı olumlu katkısı dolayısıyla değerlendirmesi gereken önemli bir
sektördür.
TR21 Trakya Bölgesi, üretilen enerjinin kaynakları açısından fazla bir çeĢitliliğe sahip
değildir. Bölgede yenilenebilir enerji kullanımının arttırılması bakımından özellikle rüzgâr
ve biyogaz enerjisi Bölge için güçlü bir fırsat sunmaktadır.
Rüzgâr
Rüzgâr enerjisi yenilenebilir enerji kaynaklarının en önemli kısmını oluĢturmaktadır.

Konvansiyonel üretim sistemleriyle rekabet edebilir bir teknoloji düzeyine çıkmıĢ olması,
son yıllarda rüzgâr enerjisinin önemini gittikçe arttırmaktadır. Dünyada kurulu rüzgâr
santralleri gücü incelendiğinde, 2009 yılındaki kurulu rüzgâr santralleri gücünün 2001
yılına göre 6,5 kat arttığı görülmektedir. Rüzgâr enerjisinde en yüksek kapasiteye sahip
olan Avrupa‟da 25.777 MW‟lık kurulu gücü ile Almanya ilk sırada yer almaktadır.
Danimarka‟da elektriğin %20‟si rüzgâr enerjisinden temin edilmektedir. Ġspanya‟da ise
kurulu rüzgâr enerjisi gücü 2009 yılında 19.000 MW düzeyine ulaĢmıĢtır.42
Türkiye‟de 48.000 MW‟lık bir rüzgâr enerjisi potansiyeli bulunmakta olup, bu miktar
yaklaĢık olarak mevcut kurulu elektrik gücüne denk gelmektedir.43 Türkiye 2023 yılında
rüzgâr enerjisinden kurulu gücünü 20.000 MW‟a çıkarmayı hedeflemektedir.44
41
Kjaer,C., Wind development in Europe, ġubat 2010
42
www.ewea.org (EriĢim tarihi:29.06.2010)
43
Toraman, M.F., Yenilenebilir Enerji Kaynakları, Mayıs 2010
44
Günaydın, Z., Rüzgar Enerjisinde Politika ve Yasal BakıĢ, ġubat 2010

ġekil 32: Türkiye Rüzgâr Atlası
Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü
TR21 Trakya Bölgesi, rüzgâr enerjisi bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. 2007
yılında EPDK tarafından açılan rüzgâr enerjisi santrali lisans baĢvurularına bölgede
kurulmak üzere 7.609 MW‟lık 77 adet lisans baĢvurusu yapılmıĢtır.
Edirne‟nin Enez ilçesinde ve Tekirdağ‟ın ġarköy ilçesinde olmak üzere bölgede iĢletmede
bulunan iki adet rüzgâr enerji santrali bulunmaktadır. 2010 yılı için bu santrallerden
üretilecek elektrik miktarı tahminen 153 MWh‟dir. Lisans baĢvurularının sonuçlanması
sonrasında oluĢacak yeni üretim kapasitesi, bölgenin ileride karĢılaĢabileceği enerji açığı
riskini azaltması açısından önem taĢımaktadır.
Hidroelektrik Santraller
TR21 Trakya Bölgesinde hidroelektrik santrali bulunmamaktadır. Bunun sebebi, Bölge

sınırları içerisinde nehir ve su kaynaklarının eğimlerinin düĢük olmasıdır. Edirne ilindeki
Türkiye - Bulgaristan sınırında kurulması için görüĢmelerin devam ettiği Tunca Barajı,
bölgenin ilk hidroelektrik santrali olma özelliğini taĢıyacak olup, 11,68 MW'lık bir elektrik
gücüne sahip olacaktır.
GüneĢ
Ülkenin güney kısımları ile karĢılaĢtırıldığında TR21 Trakya Bölgesi düĢük bir
güneĢlenme süresine sahiptir. Bu sebeple bölgede küçük kapasiteli evsel su ısıtma
sistemleri dıĢında güneĢ enerjisinden yeterince yararlanılamamaktadır.

Biyogaz
Hayvancılık sektörünün önemli bir yere sahip olduğu TR21 Trakya Bölgesinde hayvan
gübresinden biyogaz üretme potansiyeli söz konusudur. Ayrıca fermente olmuĢ gübrenin
biyogaz üretimi sonrasında tarımda verimliliği arttırma amaçlı kullanılması da
mümkündür. EPDK verilerine göre, bölgede lisansı verilmiĢ 0,8 MW‟lık bir tesis yer
almakla birlikte mevcut durumda çalıĢan bir tesis bulunmamaktadır.
Jeotermal Enerji
TR21 Trakya Bölgesinde enerji üretimde yararlanılabilecek jeotermal enerji kaynağı

bulunmamaktadır.
2.5.3.3. Doğalgaz
TR21 Trakya Bölgesi Türkiye‟nin önemli doğalgaz kaynaklarına ev sahipliği yapmakla

birlikte toplamda Türkiye‟nin doğalgaz üretim miktarı ekonomik düzeyin oldukça
altındadır: Türkiye‟de üretimin tüketimi karĢılama oranı yalnızca %2‟dir.45
Kırklareli ili sınırları içerisinde mevcut olan ve TPAO Trakya Bölge Müdürlüğü‟ne bağlı
olarak üretim yapılan 5 adet doğalgaz sahası bulunmaktadır. Bunlar Hamitabat, Kumrular,
Kavakdere, Umurca ve Ġncilibayır‟dır. Doğalgaz sahalarında 2008 yılı içerisinde
62.861.780 sm3‟doğalgazın üretimi yapılarak satıĢı gerçekleĢtirilmiĢtir.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğü‟ne bağlı olarak Tekirdağ ili sınırları
içinde kalan faaliyet alanlarında üretilip boru hatları vasıtasıyla civarındaki sanayi
kuruluĢlarına arz edilen doğalgaz Vakıflar, Sevindik, Karaçalı, G.Karaçalı, Yulaflı ve
Göçerler sahalarından temin edilmektedir.
Amerikan Ģirketi Thrace Basin Natural Gas Türkiye Corporation tarafından Tekirdağ ili
Hayrabolu ilçesinde doğalgaz çıkarılmakta olup iĢletmenin günlük kapasitesi 300.000 m3,
rezerv alanı 100 km2, çıkarılan doğalgaz miktarı ise 200.000 m3/gündür.46
Doğalgaz arz kaynaklarının çeĢitlendirilmesi, arz güvenliğinin ve arz esnekliğinin

arttırılması için hem baz yük tesisi olarak çalıĢtırmak hem de ihtiyaç duyulduğunda pik
düĢürücü olarak devreye sokulmak üzere Marmara Ereğlisi'nde LNG Ġthal Terminali
yapılmıĢtır. 1994 yılında iĢletmeye alınan terminalin sürekli enjeksiyon kapasitesi 685.000
m3/saattir.
45
Türkyılmaz, O., Türkiye‟nin Enerji Görünümü ve Sanayi Enerji Maliyetleri, Haziran 2010
46
Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Tekirdağ Ġl Çevre Durum Raporu, 2008

ġekil 33: Bölgedeki Doğalgaz Boru Hatlar ve Nabucco Doğalgaz Hattı
Kaynak: BOTAġ
Bölge aynı zamanda, Hazar ve Ortadoğu doğalgazının Türkiye üzerinden geçerek,

Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya‟ya ulaĢmasını sağlayacak Nabucco
Doğalgaz Boru Hattının geçiĢ güzergâhı üzerinde bulunmaktadır.
2.5.3.4. Petrol
Türkiye Petrolleri A.O. 1960 yılında Trakya Bölgesinde küçük çapta arama ve sondaj
çalıĢmaları yapmıĢ olup, Kırklareli ilinde Deveçatağı ve Osmancık sahalarında petrole
rastlamıĢtır. Zamanla Deveçatağı kuyusu verim düĢmesi nedeniyle kapatılmıĢ, Trakya‟da
petrol üretiminin yapıldığı tek kuyu olan Osmancık kuyusunda ise üretim halen devam
etmektedir. Edirne ve Tekirdağ illeri sınırları içerisinde ise petrol rezervi
bulunmamaktadır.
2.5.3.5. Madenler
Tekirdağ ilinin baĢlıca yeraltı zenginliği linyittir. Bölgedeki linyit rezervi, Türkiye toplam
linyit rezervinin %2,8‟ini oluĢturmaktadır. Linyit yatakları toplam rezervinin %60‟ı
Tekirdağ, %29‟u Edirne, %11‟i ise Kırklareli il sınırları içinde yer almaktadır.
Tekirdağ ilinde linyit oluĢumları, Saray ve Malkara ilçelerinde bulunmaktadır. Saray

ilçesindeki Küçükyoncalı, Safaalan ve Edirköy linyit sahalarında termik santral ve teshin
amaçlı kullanılmaya elveriĢli linyitlerin alt ısıl değerleri 1.677 kcal/kg ile 1.947 kcal/kg
arasındadır. Malkara ilçesinde de AhmetpaĢa, Evrenbey-Karamurat, Hasköy-Ġbrice linyit
sahalarında teshin amaçlı kullanılmaya elveriĢli alt ısıl değerleri 2.277 kcal/kg ile 2.359
kcal/kg arasında değiĢen toplam 11.600.000 ton muhtemel rezerv belirlenmiĢtir.
Edirne ilinde Demirhanlı, Küçükdoğanca, Karayusuflu, Uzunköprü-Harmanlı sahalarında
kaliteleri 2.000-3.500 kcal/kg arasında değiĢen toplam 97 milyon ton dolayında linyit
rezervi tespit edilmiĢtir.
Kırklareli ilinde linyit yatakları Vize-Topçuköy sahasında yer almaktadır. 2.300 kcal/kg
kalitesinde olan linyitlerin toplam rezervi 34.200.000 ton olarak belirlenmiĢtir. Ancak
gevĢek taban ve tavan kayaçları nedeniyle iĢletme güçlükleri bulunmaktadır. Bu sorunlar
aĢıldığında sahanın tam rezervi ortaya çıkarılabilecektir.

Bunun dıĢında geçmiĢ yıllarda manganezle ilgili çalıĢmalar yapılmıĢ olup, Saray-
Safaalan‟da %29 Mn tenörlü 18.000 ton mümkün rezerv tespit edilmiĢtir. Bu yatak geçmiĢ
yıllarda iĢletilmiĢtir. Ayrıca ilçedeki bir diğer maden oluĢum ise yine Safaalan sahasında
yer alan %88-93 SiO2 tenörlü kuvars kumu olup, toplam görünür muhtemel rezervi
6.338.770 tondur. Üretilen kuvars kumu ve kuvarsit ulusal cam sanayinde
değerlendirilmektedir. Tuğla-kiremitle ilgili olarak yapılan çalıĢmalar sonucunda KeĢan-
Ġnecik sahasında 10 milyon ton jeolojik rezerv tespit edilmiĢtir.
Tablo 50: TR21 Trakya Bölgesi Maden Rezervleri, 2008 (ton)

Altın 112.500 0 0 112.500
Bentonit 50.000.000 0 50.000.000 0
Bakır-Molibden-Volfram 230.000.000 0 0 230.000.000
Çimento Ham. 20.700.000 0 20.700.000 0
Demir 2.190.00 0 0 2.190.000
Dolomit 6.565.561.831 0 0 6.565.561.831
Feldispat 520.945.831 0 0 520.945.831
Kuvars 6.396.853 6.338.773 0 58.080
Manganez 74.000 18.000 2.000 54.000
Mermer 3.150.000 0 0 3.150.000
Tuğla Kiremit 30.000.000 10.000.000 0 20.000.000
Kaynak: MTA
Kırklareli ili endüstriyel hammaddeler bakımından daha zengindir. Büyük çoğunluğu

Istranca masifi içerisinde olmak üzere il sınırları içerisinde dolomit, feldispat, kuvars,
mermer ve tuğla-kiremit bulunmaktadır. Ayrıca biyotit, hornblend, piroksen, sfen ve apatit
de ilin diğer yeraltı zenginlikleri arasında yer almaktadır. Pınarhisar ve Vize‟nin kuzeyinde
geniĢ alanlar boyunca yayılım gösteren fosilli kireçtaĢları çimento hammaddesi ve yapıtaĢı
olarak değerlendirilmektedir. Feldispat ilin bir diğer endüstriyel hammadde zenginliği olup
rezervleri Üsküp-Ahmetçe, Yündalan, Koruköy ve Yörükbayırı sahalarında bulunmaktadır.
Kuvars sahası olarak bilinen Dereköy-Kapaklı Köyü sahasında 58.080 ton görünür rezerv
tespit edilmiĢtir. Ergene Tersiyer havzası içerisinde yer alan Merkez-Pehlivan Köyü-
Mercan Dere-Koca Tepe sahaları ise orta-iyi kaliteli toplam 20.000.000 ton muhtemel
rezerve yataklık etmektedir.
Edirne il sınırları içinde bentonit, fluorit, fosfat, kuvars kumu gibi endüstriyel minerallerin
yanında yapıtaĢı, kireçtaĢı, kırmataĢ (bazalt, kalker), kum-çakıl, tuğla kili ve çimento
hammaddesi (traĢ, kil, kalker) ile taĢ rezervleri bulunmaktadır. Bunların dıĢında, Ġpsala‟nın
kuzeyinde bulunan Sultan Köyü sahasında % 8,87 MnO tenörlü 2.000 ton görünür rezerve
sahip manganez zuhuru saptanmıĢtır.
Bölge genelinde toplam 235 adet maden iĢletmesi bulunmaktadır. Bunlar çoğunlukla
kömür, kalker ve kuvars kumu maden ocaklarıdır.

2.5.3.6. Enerji Verimliliği
Enerjinin üretiminden kullanımına kadar olan süreçte verimliliğin arttırılması, israfın

önlenmesi ve enerji yoğunluğunun azaltılması enerji arz güvenliğinin sağlanmasında,
Türkiye‟nin %73‟ler seviyesinde olan dıĢa bağımlılık oranının ve bundan kaynaklanan
risklerin azaltılmasında ve iklim değiĢikliği ile mücadelenin etkinliğinin arttırılmasında
büyük bir önem taĢımaktadır.
Bina sektöründe %30, sanayi sektöründe %20 ve ulaĢım sektöründe %15 olmak üzere
Türkiye‟de önemli düzeyde tasarruf potansiyeli tespit edilmiĢtir. Bu potansiyelin
değerlendirilmesi ve enerji verimliliğinin arttırılması amacıyla Enerji Verimliliği Kanunu
2007 yılında ve bu kanuna dayanarak hazırlanan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin
Kullanımında Verimliliğin Arttırılmasına Dair Yönetmelik ise 2008 yılında yürürlüğe
girmiĢtir.
Türkiye ortalamasının iki katından fazla elektrik kullanımına sahip olmasından dolayı
TR21 Trakya Bölgesi, enerji verimliliğinin getireceği katma değer açısından önemli bir
potansiyel barındırmaktadır. Bölgede enerjinin yoğun olarak sanayi tarafından
kullanılmasına bağlı olarak enerji verimliliğine yönelik alınabilecek tedbirler arasında ısı
geri kazanımı, daha verimli motorların kullanılması, kojenerasyon, trijenerasyon gibi enerji
sistemlerinin kullanılması sayılabilir.
2.5.4. Kentsel ve kırsal altyapı
2.5.4.1. Ġçme ve kullanma suyu
TR21 Trakya Bölgesinde, içme ve kullanma suyu olarak yararlanılan Edirne‟de Kadıköy
ve Süloğlu Barajları ile Çamlıca ve Beğendik Göletleri; Kırklareli‟nde Kırklareli Barajı ve
Kayalıköy Barajı (Edirne‟ye içme suyu temin eder) ile Üsküp Göleti; Tekirdağ‟da Çorlu-
Türkmenli ve ġarköy-Merkez Göletleri ile 2012 yılında inĢaatının bitirilmesi hedeflenen
Naipköy Barajı olmak üzere toplam 10 adet tesis bulunmaktadır.
DSĠ tarafından Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerine tahsis edilen yıllık içme ve kullanma
suyu miktarı toplam 30,88 hm3‟tür. Bu suyun 17,30 hm3‟ü Edirne, 10,75 hm3‟ü Kırklareli
ve 2,83 hm3‟ü Tekirdağ iline aittir. Bölge genelinde, içme ve kullanma amaçlı yüzeysel su
kaynaklarının %2,5‟i göletlerden %97,5‟i ise barajlardan sağlanmaktadır.47
Ġçme suyu kaynakları açısından Tekirdağ‟ın özel bir önemi bulunmaktadır. Zira, ilin içme
suyu yeraltı sularından karĢılanmaktadır. Çerkezköy ve Çorlu‟daki sanayinin su
tüketiminin yüksek olması ve 1. kalitede olan yeraltı sularını kullanması, ilin içme suyu
kaynaklarını tehdit etmektedir. Bunun sonucu olarak, yeraltı su seviyesinin hızla düĢtüğü
47
1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Analitik
Raporu, Ağustos, 2009

gözlemlenmektedir. Bu durum, DSĠ‟nin açmıĢ olduğu gözlem kuyularında yapılan
ölçümlerde ortaya çıkmaktadır.
Tablo 51: DSĠ XI. Bölge Müdürlüğü’nün Ġçme ve Kullanma Suyu Tesisleri (hm3/yıl)
Edirne Kırklareli Tekirdağ TR21
Ön Ġnceleme ve/veya Mastır Planı Tamamlanan - 5,96 40,00 45,96
Planlama ve Kesin Projesi Tamamlanan - - 28,50 28,50
ĠnĢaat Halinde Olan - - - -
2010 Yılı Yatırım Programında Olan - - - -
Tesis Adı Verilen Yer
Süloğlu Barajı Edirne ili 8,20 8,20
Kayalıköy Barajı Edirne ili 5,96 5,96
Kadıköy Barajı KeĢan Ġlçesi 3,00 3,00
Kırklareli Barajı Kırklareli ili 10,70 10,70
ĠĢletmede ġarköy Göleti ġarköy Ġlçesi 1,53 1,53
Olan
Türkmenli Göleti Marmara Ereğlisi 1,30 1,30
Üsküp Göleti Üsküp Ġlçesi 0,05 0,05
Çamlıca Göleti Çamlıca Ġlçesi 0,09 0,09
Beğendik Göleti Beğendik Ġlçesi 0,05 0,05
ĠĢletmede Olan Toplamı 17,30 10,75 2,83 30,88
TR21 Trakya Bölgesi Toplamı 17,30 16,71 71,33 105,34
Kaynak: DSĠ XI. Bölge Müdürlüğü, 2010
Tekirdağ ve söz konusu sanayi yoğun ilçelerin karĢı karĢıya oldukları bu durum dikkate
alındığında, DSĠ‟nin geleceğe dönük plan ve projelerinde Tekirdağ‟ın öncelik kazandığı
görülmektedir. Tablodan görüleceği üzere, baraj ve göletlerden sağlanacak içme ve
kullanma suyu miktarı açısından Tekirdağ birinci sıraya yerleĢecektir. Bu artıĢ üzerinde,
Naipköy Barajı‟nın ve Tekirdağ-Çorlu Ġçme Suyu Projesi Kömürköy Kızılağaç
Barajları‟nın inĢa edilmesi planları etkilidir.
Belediye içme ve kullanma suyu verileri incelendiğinde, bölgeye ait değerlerin genel
olarak ülke değerlerinin altında kaldığı görülmektedir. Bölge gerek belediyelerde kiĢi
baĢına temin edilen günlük su miktarları gerekse içme ve kullanma suyu arıtma tesisi ile
hizmet verilen belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı açılarından ülke
ortalamasının altında kalmaktadır.
Ayrıca, bölgede içme ve kullanma suyu Ģebekesi ile dağıtılmak üzere kuyulardan çekilen
su miktarının toplam çekilen su miktarına oranı oldukça yüksektir.
Tablo 52: TR21 Bölgesinde Belediye Ġçme ve Kullanma Suyu Temel Göstergeleri
TR21 Türkiye
Ġçme ve kullanma suyu Ģebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusunun toplam
99 99
belediye nüfusuna oranı (%)
Ġçme ve kullanma suyu arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye nüfusunun
21 50
toplam belediye nüfusuna oranı (%)
Belediyelerde kiĢi baĢına temin edilen günlük su miktarı (litre/kiĢi-gün) 197 215
Ġçme ve kullanma suyu Ģebekesi ile dağıtılmak üzere kuyulardan çekilen su
37,6 28,0
miktarının toplam çekilen su miktarına oranı (%)
Kaynak: TÜĠK, 2008

2.5.4.2. Kanalizasyon
Kanalizasyon altyapısı, çevre kirliğinin ve özellikle yeraltı sularının kirlenmesinin

önlenmesi bakımından oldukça önemlidir. Kanalizasyon sisteminin olmadığı yerlerde
parçalanmaya karĢı dayanıklı maddelerin yeraltı sularına karıĢma ihtimali bulunmaktadır.
TR21 Trakya Bölgesinin kanalizasyon sistemi kent merkezleri açısından kurulu
vaziyettedir. Ancak, Ģebekelerin modernizasyonu, bakım, onarım ve ıslahı en önemli
altyapı sorunları arasında gelmektedir.
Edirne Ģehir kanalizasyon Ģebekesi, Ġller Bankası aracılığı ile yapılmıĢ olup ve üç ayrı
merkezde toplanmaktadır. Bu istasyonlardan pompalar vasıtasıyla herhangi bir arıtmaya
tabi tutulmadan Meriç nehrine verilmektedir. Yağmur suyu kanalı mevcut değildir. Nehre
atılan kanalizasyon suyu takriben 5.380.000 m3/yıl mertebesindedir. Edirne ili
kanalizasyon hattı 450 km olup, tamamı yeraltında bulunmaktadır. Ġl genelindeki
belediyeler kanalizasyon Ģebekelerince toplanan atıksularını hiçbir arıtıma tabi tutmadan
doğrudan nehirlere deĢarj etmektedir.
Kırklareli ilinde Merkez ilçeye bağlı yerleĢim yerlerinin %98‟inde kanalizasyon Ģebekesi
bulunmakta, diğer kısımlarda ise foseptik kullanılmaktadır. Kanalizasyon suları, Ġnce Dere
ve Bağlıca Dere‟ye, Belediyeye ait olan mezbaha suları ise ġeytan Dere‟ye deĢarj
edilmektedir.
Tablo 53: TR21 Trakya Bölgesinde Kanalizasyon Altyapısı

Kanalizasyon ġebekesi ile Hizmet Belediyelerde Kanalizasyon ġebekesinden
Verilen Belediye Nüfusunun Toplam DeĢarj Edilen Atıksu Miktarı
Belediye Nüfusuna Oranı (%) (1000 m3/yıl)
2001 82 37.868
2002 87 40.854
2003 90 42.799
2004 91 43.257
2005 - -
2006 91 51.699
2007 - -
2008 93 54.513
Kaynak: TÜĠK, 2008
Tekirdağ ili kanalizasyon Ģebekesi ise, 1986 yılında yeni proje tatbikatı ile eski
kanalizasyon sistemine ilave olarak ele alınmıĢtır. 121.981 metre boru döĢemesine ek
olarak, 4.593 adet yan parsel, 178 metre tünel geçiĢi söz konusudur. Kanalizasyon suları,
kent merkezin batısı ve Altınova semtinde atıksu deĢarj tesisleri ile denize deĢarj
edilmektedir.
Bu tesisler 900 L/sn kapasitesinde olup, sular 1.750 metre açığa ve 40 metre derinliğe
arıtmasız olarak deĢarj edilmektedir. Tekirdağ ilinde evsel atıksular Ģehir kanalizasyon
sistemine verilmektedir. Evsel atıksular borular ile kollektöre verilmekte ve muhtelif çapta
ve uzunluktaki kolektör boruları vasıtasıyla Altınova Mahallesi‟ndeki deniz deĢarj pompa
istasyonuna bağlanmaktadır.
2.5.5. Doğal kaynaklar ve çevresel sürdürülebilirlik
Çevre sorunu denildiğinde öncelikle yeraltı ve yerüstü sularının kirliliği ve bunu meydana
getiren atıkların depolanması, geri kazanımı ve yok edilmesi ile toprak, hava ve gürültü
kirliliği anlaĢılmaktadır. Bunun yanında konu özellikle TR21 Trakya Bölgesi açısından
değerlendirildiğinde, orman ve kıyıların tahribatı, plansız kentleĢme ve bunun sonucu
meydana gelen görüntü ve gürültü kirliliği, mera ve sulak alanlarda oluĢan kayıplar ile
bölgedeki mevcut biyolojik çeĢitlilik ve habitat kaybı da önem arz eden sorunlar arasında
sayılabilir.
Bu bölümde, çevre alanındaki mevcut durum sıvı, katı ve endüstriyel atık yönetimi, hava
kirliliği orman ve biyolojik çeĢitlilik yönünden incelenecektir.
2.5.5.1. Su ve atıksu yönetimi
Bölgenin su kaynakları potansiyeli
Yerüstü ve yeraltı sularının beslenmesinde iklim, özellikle yağıĢ koĢulları çok önemlidir.
TR21 Trakya Bölgesi, Marmara geçiĢ iklim tipi içinde yer almaktadır. Bölgede genel
olarak Akdeniz iklim koĢulları hâkimdir. Bölge‟nin kuzeyindeki dağlık ve platoluk kesim,
Karadeniz‟in ve Balkanlar‟ın etkisi altında olup, güneye ve güneydoğuya doğru gidildikçe
bunların etkisi azalmaktadır. Bölge‟deki yıllık ortalama yağıĢ miktarı 651 mm‟dir.
Kırklareli ilinin ortalama akıĢ/ yağıĢ oranı arazi eğiminden dolayı diğer illere göre
yüksektir. Bölge‟de yaz ayları kurak olmasına rağmen, tüm yıl boyunca yağıĢ
görülmektedir.
TR21 Trakya Bölgesi iki alt havzaya sahiptir: 14.560 km2‟lik Meriç - Ergene Havzası ve
4.105 km2‟lik Kuzey Marmara Havzasından oluĢan Bölgenin toplam havza alanı 18.665
km2‟dir.
Tablo 54: TR21 Trakya Su Kaynakları Potansiyelinin Ġllere Göre (2008)

Birim Bölge Tekirdağ Edirne Kırklareli
Toplamı
Yerüstü Suyu hm3/yıl 2.461,0 713,0 611,0 1.137,0
Yeraltı Suyu hm3/yıl 392,7 170,0 128,3 94,4
Toplam Su Potansiyeli hm3/yıl 2.853,7 883,0 739,3 1.231,4
Meriç Nehri (Sınır GiriĢi) hm3/yıl 5.842,0 5.842,0
Meriç‟e Yunanistan Kesiminden hm3/yıl 1.158,0 1.158,0
Bölge Toplam Su Potansiyeli hm3/yıl 9.853,7 883,0 7.739,3 1.231,4
Doğal Göl Yüzeyleri ha 3.860,0 273,0 3.224,0 363,0
Baraj Rezervuar Yüzeyleri ha 5.551,0 2.211,0 1.433,0 1.907,0
Gölet Rezervuar Yüzeyleri ha 1.781,0 143,0 1.584,0 54,0
Akarsu Yüzeyleri ha 1.250,0 1.136,0 114,0
Toplam Su Yüzeyleri ha 12.442,0 2.627,0 7.377,0 2.438,0
Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlığı-Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Meriç-Ergene Havzası Koruma
Eylem Planı

Sanayi ve tarımda kimyasal gübre ve ilaç kullanımı, su kaynaklarını kirletmektedir.
Özellikle sanayideki atıksular, yüksek oranda tuz ve ağır metal içermektedir. AĢırı gübre
kullanımı ve atıksuların arıtılmasındaki yetersizlik sonucu ise su kaynaklarının hızla
kirlenmesi ve geri dönüĢü mümkün olmayan bir noktaya gelinmesi kaçınılmaz olacaktır.
Meriç nehri tek baĢına TR21 Trakya Bölgesinin su potansiyelinin %60‟ını oluĢturmaktadır.
Bu bağlamda Meriç nehrinde oluĢan kirlenmenin önüne geçilmesi hayati önem
taĢımaktadır.
TR21 Trakya Bölgesini oluĢturan üç ilde Tekirdağ baĢta olmak üzere Edirne ve
Kırklareli‟nde içme ve sulamadaki ihtiyacın önemli bir bölümü yeraltı sularından
karĢılanmaktadır. Özellikle Tekirdağ, ülkemizin içme suyu ihtiyacının tamamının yeraltı
sularından karĢılandığı tek ili olma özelliğini taĢımaktadır.
TR21 Trakya Bölgesinde yeraltı su rezervinin %80‟ini sulama amaçlı, içme-kullanma suyu
sağlama amaçlı ya da sanayi için su sağlama amaçlı olarak tahsis edilmektedir. Bu fiili
tahsisin %60‟ı yalnızca içme-kullanma ya da sanayi suyu olarak kullanılmaktadır. Bölgede
yeraltı su kaynaklarının kontrolsüz kullanımı, kısıtlı su kaynaklarının sürdürülebilirlikten
uzak Ģekilde kullanılmasına yol açmaktadır. Marmaracık yakınındaki kuyuda 1990‟lı
yıllarda baĢlayan su seviyesi düĢümü son dönemlerde 25.00 metreye ulaĢırken, Çerkezköy
ve Yukarı Sevindikli kuyularındaki seviye düĢümü 60.00 metreye varmıĢtır. Çerkezköy
kuyusunda yeraltı su seviyesi 1990 yılında -45.00 m iken bugün -105,00 m olarak
ölçülmektedir. Bu durum, sanayi kuruluĢlarının aĢırı çekimini yansıtmaktadır.
Genel kanının aksine, TR21 Trakya Bölgesi su kaynakları açısından fakir bir bölgedir.
Ayrıca artan nüfus, sanayileĢme ve kentleĢme sonucunda Bölge yakın bir zamanda su krizi
yaĢama riski ile karĢı karĢıyadır ve en kısa sürede gerekli tedbirler alınmalıdır. Su çekimi
ve kirlilik riski açısından Ergene yeraltı suyu havzasının en kritik kesimini Çorlu-
Çerkezköy hattı oluĢturmaktadır. Bölgedeki akarsuların kuzeyde Istıranca Dağları‟ndan
doğup, güney ve güneybatıya doğru yönelerek aktığı dolayısıyla bölgedeki yüzeysel akıĢ
ve yeraltı suyu beslenmesinin kuzeyden güneye doğru olduğu düĢünüldüğünde, bölgenin
kuzeyindeki alanlara yeni sanayi yerleĢmelerinin getirilmemesi ve bu alanlarda kimyasal
gübre ve ilaç kullanımının sınırlandırılması büyük önem taĢımaktadır.
Atıksu yönetimi
Bölgedeki Atıksu Durumuna Genel Bakış
TR21 Trakya Bölgesinde kıt su kaynaklarının plansız kullanılması yanında, atıksu

yönetimi ile ilgili olarak da ciddi sorunlar mevcuttur. Su kirliliği bölgedeki her üç il için de
çevre sorunları içersinde en önemli olandır. Evsel sıvı atık, evsel katı atık, sanayi atıkları,
zirai faaliyetler kaynaklı kirlilik, bölgedeki su kaynaklarını ciddi boyutta etkilemiĢtir.
Ergene Havzası‟nın özellikle doğu bölümünde sanayi yoğunluğu yaĢanmaktadır. Havzada

yaklaĢık 2.500 adet sanayi tesisinin varlığı bölgeye büyük bir nüfus yükü getirmiĢtir. Nüfus

yoğunluğu ile birlikte evsel nitelikli atık sular da havza kirliliğine önemli ölçüde katkıda
bulunmaktadır. Bu noktada belediyelere ait evsel nitelikli atıksu arıtma tesisleri büyük
önem kazanmaktadır. 2008 yılında Türkiye genelinde atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen
belediye nüfusunun, belediye nüfusu içindeki payı %56 olarak tespit edilmiĢtir. TR21
Trakya Bölgesi için ise bu oran yalnızca %1'dir. Bu da bölgede evsel atıksuların arıtılması
için belediyelere ait yeterli sayıda arıtma tesisi bulunmadığının açık bir göstergesidir. 2008
yılı itibariyle Türkiye çapında atıksu arıtma tesislerinin kurulmasına yönelik toplam
harcama tutarı yaklaĢık 508 milyon TL iken aynı yıl itibariyle TR21 Trakya Bölgesi için
bu tutar 170 bin TL civarında kalmıĢtır. %0,03‟lük bu oran bölgenin atıksu arıtma
tesislerine yaptığı yatırımın büyüklüğüne yönelik çarpıcı bir göstergedir. Bu durum, TR21
Trakya Bölgesindeki belediyelerin sahip oldukları mevcut atıksu arıtma tesislerinin son
derece yetersiz olduğunu, aynı zamanda söz konusu yetersizliğin giderilmesine dönük
olarak ciddi bir giriĢimin de olmadığı göstermektedir.
Tablo 55: TR21 Trakya Belediyeleri Atıksu Yönetimi (2008)
Belediyelerdeki Toplam Atıksu Arıtma

Belediyeler Tarafından Arıtılan Atıksu
Belediyelerdeki Fiziksel Atıksu Arıtma

Belediyelerde KiĢi BaĢı Günlük Atıksu
Nüfusunun Belediye Nüfusu Ġçindeki

ġebekesinden DeĢarj Edilen Atıksu
Atıksuların Toplanması ve Arıtımı

Ġçin Belediyelerin Toplam Yatırım
AAT Ġle Hizmet Verilen Belediye
Belediyelerdeki Biyolojik Atıksu
Belediyelerdeki geliĢmiĢ Atıksu

Miktarı (1000 metreküp/yıl)
Miktarı (1000 metreküp/yıl)
Doğal Arıtma Sistemi Sayısı

Belediyelerde Kanalizasyon
Miktarı (litre/kiĢi-gün)
Arıtma Tesisi Sayısı
Arıtma Tesisi Sayısı
Harcamaları (YTL)
Tesisi Sayısı
Tesisi Sayısı
Bölge Adı
payı (%)
Yıl
2006 Türkiye 181 3.366.894 2.140.494 51 184 26 135 23 - 773.050.102

2007 Türkiye - - - - - - - - - 953.948.270
2008 Türkiye 173 3.261.455 2.251.581 56 236 29 158 32 17 508.125.125
2006 TR21 132 51.699 1.907 2 7 1 6 - - 1.606.891
2007 TR21 - - - - - - - - - 2.155.438
2008 TR21 136 54.513 696 1 7 - 6 - 1 170.580
2006 Tekirdağ 133 27.912 1.699 4 5 1 4 - - 331.524
2007 Tekirdağ - - - - - - - - - 1.539.159
2008 Tekirdağ 140 29.763 566 1 4 - 4 - - 170.580
2006 Edirne 132 12.656 158 1 1 - 1 - - 1.275.367
2007 Edirne - - - - - - - - - 616.279
2008 Edirne 142 14.046 100 1 2 - 1 - 1 -
2006 Kırklareli 131 11.132 50 0 1 - 1 - - -
2007 Kırklareli - - - - - - - - - -
2008 Kırklareli 118 10.704 30 0 1 - 1 - - -
Kaynak: TÜĠK

Atıksu Arıtma Tesisine Sahip Belediyeler
Tekirdağ‟da atıksu arıtma tesisi bulunan belediyeler, Marmara Ereğlisi Belediyesi,

Yeniçiftlik Belediyesi, Yenice Belediyesi ve Barbaros Belediyesi‟dir. Tekirdağ Merkez
Belediyesi atıksuyu derin deniz deĢarjı yöntemi ile Marmara Denizi‟ne boĢaltmaktadır.
Benzer Ģekilde ġarköy Belediyesi de arıtma tesisi bulunmasına rağmen derin deniz deĢarjı
yöntemini kullanmaktadır. Kumbağ Belediyesi‟nin atıksu arıtma tesisi bazı eksikliklerden
dolayı faaliyete geçmemiĢtir.
Edirne‟de yalnızca Yenikarpuzlu Belediyesi‟ne ait atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır.

Ġğneada Belediyesi de Kırklareli ilindeki atıksu arıtma tesisine sahip tek belediyedir.
Kırklareli‟de evsel nitelikli atıksular %90 oranında kanalizasyon, %10 oranında fosseptik
yoluyla Ergene nehrine deĢarj edilmektedir.48 Ayrıca, Lüleburgaz Belediyesi atıksu arıtma
tesisi projesini IPA-III 2007-2009 Programı kapsamında gerçekleĢtirmektedir.
Su Kaynaklarının Kirlenme Nedenleri
Yeraltı ve yerüstü suları pek çok farklı sebeple kirliliğe maruz kalabilmektedir. TR21
Trakya Bölgesindeki iller bazında su kaynaklarının kirlenme nedenlerini aĢağıdaki Ģekilde
özetlemek mümkündür:
Tekirdağ ilindeki kirlenme nedenleri: Ġlde su kirliliği yaratan baĢlıca sebepler, Tekirdağ
ilindeki il ve ilçe merkezlerinde kanalizasyon Ģebekesinin bulunmaması veya var olanın
yetersiz kalması, yerleĢim yerlerinde evsel nitelikli atıksuların arıtılmaması, küçük
sanayilerde toplu arıtmanın olmaması, fosseptik çukurlarının sağlıklı bir Ģekilde inĢa
edilmemiĢ olması ya da atıkların fosseptik çukurlarına değil de geliĢigüzel yerlere
boĢaltılması, arıtma tesislerinin yetersiz olmasıdır. Zirai ilaçların kontrolsüz kullanımı
Marmara Ereğlisi, Muratlı, Malkara, Hayrabolu, Saray, ġarköy ilçeleri için su kirliliğine
neden olmaktadır.49
Edirne ilindeki kirlenme nedenleri: Ergene nehrinin Edirne ili kaynaklı kirliliğinin
baĢlıca sebepleri evsel ve endüstriyel atıklardır. Özellikle konut alanlarının sebep olduğu
evsel kirlilik yükü önemli bir sorun oluĢturmaktadır. Edirne‟de yalnızca Yenikarpuzlu
Belediyesi atıksu arıtma tesisine sahip olup Edirne Merkez, KeĢan, Uzunköprü, Ġpsala,
Enez, Meriç, Havza, LalapaĢa, Süloğlu ilçelerinde evsel nitelikli atıksular arıtılmadan
deĢarj edilmektedir. Ayrıca, arıtma tesisi olan sanayilerin arıtma tesislerini verimli
çalıĢtırmamaları ve küçük sanayilerde toplu arıtmanın mümkün olmaması da ildeki
endüstriyel kaynaklı kirlilik sebepleridir. Edirne‟de de sanayi tesislerinin atıksuları ilin iki
önemli akarsuyu olan Ergene ve Meriç nehirlerine doğrudan ya da dolaylı olarak deĢarj
edilmektedir.
48
1/100 000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı Açıklama Raporu, 2009
49
TC. Çevre ve Orman Bakanlığı, Türkiye Çevre Sorunları ve Öncelikleri Değerlendirme Raporu (2007-2008), Ankara
2010

Kırklareli ilindeki kirlenme nedenleri: Kırklareli, TR21 Trakya Bölgesinde
Tekirdağ‟dan sonra sanayinin en çok geliĢtiği ildir. Ġldeki 5.000 m3/gün‟lük evsel atıksu
gibi, 30.000 m3/gün‟lük endüstriyel atıksu da Ergene nehrine boĢaltılmaktadır.
Ġldeki su kirliliğinin nedenleri arasında, yerleĢim yerlerinde evsel nitelikli atıksuların

arıtılmaması, zirai mücadele ilaçlarının kontrolsüz kullanımı, kimyasal gübre kullanımı
sayılabilir. Kırklareli Merkez ilçede bunlara ek olarak arıtma tesisi kapasite ve verimlerinin
yetersiz olması ile arıtma tesisinde görevli olan personelin yetersiz olması da kirlilik
sebepleri arasındadır. Babaeski, Pınarhisar, Pehlivanköy, Demirköy ve Kofçaz ilçeleri için
yukarıda belirtilen ortak sebeplere, kanalizasyon Ģebekesinin bulunmaması veya yetersiz
olması da eklenmesi gerekir. Lüleburgaz ve Pınarhisar‟da fosseptik atıklarının
vidanjörlerle çekildikten sonra geliĢigüzel yerlere boĢaltılması da önemli bir su kirliliği
nedenidir. Kıyıköy, Ġğneada, Sergen, Yenice, Kaynarca, Üsküp, Kavaklı, Ġnece, Karahalil,
Alpullu, B.Mandıra Beldelerinde kanalizasyon Ģebekesinin olmaması veya yetersiz olması,
yerleĢim yerlerinde evsel nitelikli atıkların arıtılmaması, zirai mücadele ilaçlarının
kontrolsüz kullanımı, kimyasal gübre kullanımı su kirliliğinin ana nedenleridir. Ayrıca,
Kırklareli OSB‟de atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır.
Atıksuların Diğer Etkileri ve Atıksu Kirliliğine ilişkin Çözüm Önerileri
Atıksular, alıcı ortamlarda çok çeĢitli sorunlar oluĢtururlar. Ergene Havzası‟nda suyun
fiziksel ve kimyasal özelliklerinde değiĢiklik meydana gelmiĢ, canlı hayatı tehdit altına
girmiĢ, içme ve kullanma suyuna atıksu karıĢmıĢ, yeraltı suyunda kirlilik meydana gelmiĢ
ve kötü koku ortaya çıkmıĢtır. Tunca ve Arda‟da suyun fiziksel ve kimyasal özelliklerinde
değiĢiklik meydana gelmiĢtir. Atıksuların denizlere verdikleri zararın da dikkate alınması
gerekir. Marmara Denizi‟nin fiziksel ve kimyasal özelliklerinde değiĢiklik meydana gelmiĢ
ve pek çok kıyıda kötü koku çevreyi sarmıĢtır.
TR21 Trakya Bölgesinde su kirliliği mücadelesi, Ergene Havzası‟nda bulunan

kanalizasyon Ģebekelerine arıtma tesisi yapılması, endüstriyel atıkların arıtmaya tabi
tutulması, iĢletmelerin atıksuları için deĢarj izni alması, denetimlerin daha sık ve etkili
denetimlerin yapılması Ģeklinde gerçekleĢtirilmelidir. Marmara Denizi‟nde kirliliğin
önlenmesi için ise endüstriyel atıkların arıtmaya tabi tutulması, deniz araçlarının atıklarını
boĢaltabilmeleri için uygun yerlerin hazırlanması, iĢletmelerin atıksuları için deĢarj izni
alması gibi önlemler alınması gerekir.
2.5.5.2. Katı atık yönetimi
Atık yönetimi; atıkların toplanması, taĢınması, bertaraf edilmesi ve geri kazanımını içeren
süreçlerinin tamamına verilen isimdir. Artan nüfus, geliĢen sanayileĢme ve yükselen hayat
standardı sonucunda üretilen katı atıkların miktarlarında da artıĢ gözlenmiĢ ve
kompozisyonları değiĢmiĢtir. Atık kompozisyonlarındaki değiĢim daha çok kâğıt, karton,
cam, metal ve plastik gibi geri dönüĢebilir atıkların çöp içindeki oranının artıĢı; organik
atıklar ile kül ve cüruf oranlarının azalıĢı Ģeklinde olmuĢ sonuç itibarıyla miktarları gittikçe
artan katı atıklar önemli bir çevre sorunu haline gelmiĢtir.

Özellikle havza genelinde yer alan yerleĢim merkezlerindeki katı atık bertarafının
ivedilikle iyileĢtirilmesi, çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesi ve düzenli duruma
getirilmesi havzanın ve bölgenin çevresel geleceği açısından büyük önem taĢımaktadır.
Kurulan ve kurulma aĢamasında olan katı atık bertaraf tesislerinin faaliyete geçmesiyle
bölgenin tamamının düzenli depolama olanağına kavuĢması beklenmektedir.
Tablo 56: Bertaraf Yöntemine Göre Katı Atık Yönetimi (2008)

Bölge Nüfus Atık Hizmeti Verilen Toplam Atık
Nüfusun Belediye Nüfusu

Nüfusun Toplam Nüfus
KiĢi BaĢı (kg/kiĢi-gün)

Ġçinde Oranı (%)
Ġçinde Oranı (%)
Belediye Nüfusu
Miktar (ton/yıl)
Belediye Sayısı
Belediye
Toplam
Türkiye 70.586.256 58.581.515 3.129 57.800.347 82 99 24.360.863 1,15

TR21 Trakya 1.458.114 1.182.730 84 1.179.352 81 100 700.981 1,63
Tekirdağ 728.396 627.892 32 625.630 86 100 371.619 1,63
Edirne 396.462 293.517 26 292.401 74 100 192.750 1,81
Kırklareli 333.256 261.321 26 261.321 78 100 136.612 1,43
Kaynak: TÜĠK
Geri dönüĢüm konusunda bölgede özel sektör etkin ve önder durumda olmakla birlikte
atıkları kaynağında ayrı toplamak veya depolama sahasında ayırma konusunda yerel
yönetimlerin de çalıĢmaları bulunmaktadır. Bu konuda Tekirdağ, Kırklareli ve Çorlu
Belediyeleri örnek olarak gösterilebilir. Geri dönüĢümde önemli bir yer tutan ambalaj
atıklarının geri kazanımında TR21 Trakya Bölgesinde 21 adet lisanslı toplama-ayırma
ve/veya geri dönüĢüm tesisi faaliyet göstermektedir.50 Bölgede yaygın olarak vahĢi
depolama yönteminin kullanılmakta olması geri dönüĢüm konusunda zorluk yaratmaktadır.
Bölgede mevcut olan iki adet düzenli depolama sahasına yenileri eklendikçe geri dönüĢüm
konusunda daha etkin çalıĢmaların yürütülmesi mümkün olacaktır.
Çevre ve Orman Bakanlığı Atık Yönetimi Eylem Planı kapsamında Tekirdağ‟da tıbbi
atıkların, hizmete giren katı atık düzenli depolama tesisinde düzenli depolama yoluyla
bertaraf edilmesi, Kırklareli‟de ise bu tür atıkların bertarafı için sterilizasyon tesisi
kurulması öngörülmüĢtür. Bu konuda bir ilke imza atan Edirne Belediyesi, tıbbi atık
sterilizasyon tesisini açan ilk belediye olmuĢtur. Bölgede tıbbi atık taĢıma iĢlemi özel
araçlarla tıbbi atık taĢıma lisansına sahip -Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ‟da 2‟Ģer adet
olmak üzere- 6 özel firma ve Vize Belediyesi tarafından gerçekleĢtirilmektedir.51
50
Çevre ve Orman Ġl Müdürlükleri - Atık Yönetimi Dairesi BĢk.-Ambalaj Atıkları ġube Müdürlüğü, 2010
Mayıs
51
Çevre Orman Bakanlığı, Haziran 2009

Ülke genelinde Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği„ne uygun olarak tehlikeli atık
lisansına ya da geçici çalıĢma iznine sahip 148 adet geri kazanım/bertaraf tesisi
bulunmaktadır. Bu tesislerden; Tekirdağ ilindeki Çorlu ve Çerkezköy ilçelerinde 8,
Kırklareli‟nde de 1 tane olmak üzere toplamda 9 tanesi TR21 Trakya Bölgesinde faaliyet
göstermektedir.
Sonuç olarak, TR21 Trakya Bölgesinde atıkların toplanması konusunda bir sıkıntı göze
çarpmazken, atıkların bertarafı konusunda ciddi sorunlar yaĢanmaktadır. Katı atık
birliklerinin planlandığı Ģekilde faaliyete geçmesi halinde bölgenin hem bertaraf hem de
geri dönüĢüm konusunda önemli ilerlemeler kaydedeceği öngörülmektedir. Bölgede katı
atıklarla ilgili somut adımların atılmaya baĢlanması ve iki adet düzenli depolama sahasının
faaliyete geçmesi bu konuda yol alınmaya baĢlandığının göstergesidir. Bölgenin geri
kalanındaki belediye birliklerinin bu yönde cesaretlendirilmesi sürecin hızlandırılması
açısından önemlidir. Ancak bölgede katı atık konusunda ilerisi için daha kapsamlı
çalıĢmalara, planlamalara ve yatırımlara ihtiyaç vardır.
2.5.5.3. Hava kalitesi
Bölgede hava kalitesi ölçümü Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli il merkezlerinde bulunan

ölçüm istasyonları tarafından yılın 365 günü yapılmaktadır. Çorlu, Çerkezköy gibi sanayi
bölgelerinde ölçüm istasyonu bulunmamaktadır. Fakat Lüleburgaz‟a ve Çerkezköy‟e
(Kapaklı Beldesi) ölçüm istasyonu kurulmasına yönelik çalıĢmalar sürmektedir.52
Bölgede özellikle kıĢ aylarında havadaki kükürtdioksit konsantrasyon değerleri, Türkiye

ortalamasının üstünde gerçekleĢmektedir. Yıllık ortalama olarak da kükürtdioksit oranı üç
ilimizde de Türkiye değerlerinin üstündedir. Buna karĢılık yıllık ortalama partiküler madde
(duman) konsantrasyonlarında oranlar Türkiye ortalamasının altında yer almaktadır.
Bölgede ısınmada doğalgaz kullanımının yaygınlaĢmasıyla beraber söz konusu kükürt
dioksit oranın da düĢmesi beklenmektedir.
Hava kirliliğine neden olan kaynaklar arasında Edirne ve Tekirdağ‟da evsel ısınma,
Kırklareli‟de ise trafik ilk sırada yer almaktadır. Kirliliğe neden olan suni faktörler söz
konusu olduğunda ise Tekirdağ ve Kırklareli‟de kullanılan yakıtlar, Edirne‟de ise plansız
kentleĢme ilk sırada gelmektedir.53 Her üç ilde de hava kirliliğinin giderilmesi hususunda
karĢılaĢılan güçlüklerin baĢında personel yetersizliği ve yeterli denetim yapılamaması
geldiği görülmektedir. Bunların yanı sıra, artan nüfus, kontrolsüz endüstriyel ve kentsel
büyüme, hava kirliliği sorununun devam etmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle, sanayi
tesislerinin uygun yerlerde kurulması, özellikle evsel ısınmada doğalgaz kullanımının
yaygınlaĢması, planlı kentleĢme ve etkili denetim mekanizmalarının oluĢturulması hava
kirliliğini azaltmak için alınması gereken tedbirlerin baĢında gelmektedir. Özellikle, Çorlu
ve Çerkezköy civarına hava ölçüm istasyonlarının kurulması yoluyla endüstrinin ve artan
52
Çevre Orman Ġl Müdürlükleri, 2010
53
Türkiye Çevre Sorunları ve Öncelikleri Envanteri Değerlendirme Raporu, 2007-2008.

nüfusa bağlı olarak büyüyen kentsel alanın hava kirliliğine olan etkilerinin izlenmesi,
gelecekteki analizler ve alınacak tedbirler açısından önem taĢımaktadır.
2.5.5.4. Akarsu kirliliği
Akarsuların kirliliğine sebep olan baĢlıca faktörler endüstriyel atıklar, evsel atıklar,
tarımsal faaliyetler sonucu oluĢan pestisit ve gübre gibi kimyasal atıklardır. Sular belli bir
seviyeye kadar olan kirliliği doğal yollarla arıtma özelliğine sahiptirler. Ancak bu seviye
aĢıldığında kirlilik suda yaĢayan bazı canlıları etkiler. Böylece ekolojik dengenin etkilenir
ve suların sahip olduğu kendi kendini temizleme kapasitesini yok olmasına yol açabilir.
Ergene nehrine deĢarj yapan bazı endüstrilerin atıksularında ağır metaller bulunmaktadır.
Ağır metaller besin zinciri yoluyla girdikleri canlı bünyelerde birikime uğrayarak toksik
etki yaratma özelliğine sahiptir. Özellikle sanayinin yoğunlaĢtığı bölgelerde kirliliğin
artması, endüstriyel atıksuların Ergene nehri kirliliğine olan katkısını gözler önüne
sermektedir.
Ergene Havzası‟nın tarıma elveriĢli olası sebebiyle bölgede zirai faaliyetler de yüksek
oranda gerçekleĢmektedir. Tarım alanlarının fazla olması nedeniyle bölgede tarımsal
kirliliğin de su kirliliğine etkisi büyüktür. Özellikle, bilinçsiz ilaçlama ve gübreleme
akarsularda kirliliğe neden olmaktadır.
Bölgede nüfusun fazla olması çarpık kentleĢmeyi beraberinde getirmiĢ ve havzada kontrol
edilemeyen bir evsel atıksu problemini ortaya çıkartmıĢtır. Bazı belediyelerin atıksularını
doğrudan Ergene nehrine deĢarj etmesiyle nehirdeki mevcut kirlilik yükü daha da
artmaktadır.
2.5.5.5. Göl-gölet ve baraj kirliliği
Göl kirlenmesine sebep olan en büyük etkenler, akarsu kirliliği, tarımsal kirlilik, atıksu
deĢarjları ve atmosferik olaylardır. Bölgede ilgili kurum ve kuruluĢlarca yapılmıĢ olan
çalıĢmalarda Ergene Havzası‟ndaki göl, gölet ve barajlarda henüz tehlike arz edecek
boyutlarda kirlilik olmadığı, ancak bazı göllerde sınır değerlerini aĢmamıĢ ağır metallere
ve kirletici parametrelere rastlandığı belirtilmektedir. Ergene Havzası‟ndaki göllere
sanayiden kaynaklanan atıksu deĢarjı veya belediyelerden evsel atıksu deĢarjı
yapılmamakla birlikte göl, gölet ve barajların, daha çok akarsularla beslendiği
düĢünüldüğünde, göllerin kirliliklerinin de bölgedeki akarsu kirliliğine paralel olarak
zaman içinde tehlikeli boyutlara ulaĢmasının muhtemel olduğu belirtilmektedir.
2.5.5.6. Deniz kirliliği
TR21 Trakya Bölgesinin Karadeniz, Akdeniz ve Marmara Denizi‟ne kıyısı bulunmaktadır.

Bölgede yapılan çalıĢmaların sonuçlarına göre; iç deniz statüsünde olması nedeniyle
Marmara Denizi‟ndeki kirliliğin, Karadeniz ve Ege Denizi‟ne göre çok daha yoğun olduğu

görülmektedir. TR21 Trakya Bölgesindeki belediyelerin bir kısmı evsel atıksularını denize
deĢarj etmektedir. Ayrıca endüstriyel, evsel ve tarımsal faaliyetler sonucunda akarsulara
karıĢan kirleticiler de akarsular vasıtasıyla denizlerde kirliliğe sebep olmaktadır.
2.5.5.7. Ormanlar ve tabiat varlıkları
Çevresel zenginlik açısından önemli yer tutan ormanlar 6831 sayılı Orman Kanuna tabi
olan alanlardır. TR21 Trakya Bölgesinde 3 nemli orman sahası mevut olup bunlar;
Tekirdağ ilindeki Ganos Nemli Ormanlar Sahası, Kırklareli‟deki Istranca Nemli Ormanlar
Sahası ve Longoz (Subasar) Ormanları‟dır. Bunların yanında yer yer kuru orman sahaları
da bulunmaktadır. Tekirdağ ilinin yaklaĢık %17‟si, Edirne ilinin %17‟si ve Kırklareli ilinin
de %34‟ü orman alanlarıyla kaplı olup Bölge illeri içinde yalnızca Kırklareli ilinin orman
varlığı Türkiye ortalamasının üzerindedir.54 Türkiye‟de 41 adet Milli Park bulunmakta
olup bunlardan 2 tanesi TR21 Trakya Bölgesinde yer almaktadır. Tabiat zenginliğinin
göstergesi olan bu parklar, Kırklareli‟de Saka Gölü Longozu Milli Parkı, Edirne‟de ise
Gala Gölü Milli Parkı‟dır.55
2.5.5.8. Çevre sorunlarının genel değerlendirmesi
TR21 Trakya Bölgesinde mevcut çevresel sorunların iller itibarıyla önem sırasına göre
sıralanması Ģeklinde oluĢturan tablo aĢağıda yer almaktadır. Tablodan da görüldüğü üzere,
TR21 Trakya Bölgesinde yaĢanan en önemli üç çevre sorunu su kirliliği, hava kirliliği ve
atıklardır. Çevre konusunda atılacak adımlar ve yapılacak çalıĢmalarda bu önceliklerin
dikkate alınması gerekmektedir.
Tablo 57: TR21 Trakya Bölgesinde Çevre Sorunlarının Öncelik Sırası (2007-2008) Biyolojik ÇeĢitlilik ve
Sulak Alan Kayıpları

Plansız KentleĢme
Orman Tahribatı
Gürültü Kirliliği
Asit Yağmurları
Toprak Kirliliği
Mera Tahribatı
Koku Problemi
Görsel Kirlilik
Kıyı Tahribatı
Habitat Kaybı
Hava Kirliliği
Su Kirliliği
Erozyon
Atıklar
Tekirdağ 2 1 4 3 5 10 13 11 12 7 6 14 8 15 9
Edirne 4 1 2 3 5
Kırklareli 2 1 4 3 7 8 5 6
Kaynak: Çevresel Etki Değerlendirilmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri Dairesi
BaĢkanlığı, Türkiye Çevre Sorunları ve Öncelikleri Envanteri Değerlendirme Raporu
54
Tarım ve Köy ĠĢleri Bakanlığı TR2 Batı Marmara Master Planı, 2007
55
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, ġubat 2010

2.6. Güçlü-Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler Analizi
GÜÇLÜ YÖNLER
 Bölgenin coğrafi konumu itibariyle Asya ve Avrupa arasında önemli bir köprü
olması ve bölgede sınır kapılarının bulunması
 Bölgenin önemli ulaĢım yolları üzerinde bir kavĢak noktası olması ve deniz, kara
ve hava olmak üzere çok yönlü ulaĢım Ģekillerinin mevcudiyeti
 Bölgede okullaĢma oranının yüksek olması
 Bölge illerinin her birinin üniversiteye sahip olması
 Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalıĢan hekim sayısının yeterli olması
 Bölgede iki tane tıp fakültesinin bulunması
 Tekirdağ dıĢındaki illerde sağlık altyapısının yeterli olması
 Bölgede Ar-Ge merkezi belgesine sahip 5 adet firmanın faaliyet göstermekte
olması
 Bölgedeki rüzgâr performansının yüksek olması
 Bölgenin coğrafi konumu nedeni ile enerji nakil merkezi iĢlevine sahip olması
 BaĢta 1120MW kurulu güce sahip HEAġ-Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret
A.ġ. olmak üzere bölgede toplam 43 adet elektrik üretim tesisinin bulunması
 Bölgenin doğal, tarihi ve kültürel zenginliğe sahip olması
 Turizmin çeĢitlenmesine (dağ yürüyüĢü, deniz, yelkenli, dalıĢ, yamaç paraĢütü)
olanak sağlayan coğrafi yapının varlığı
 Bölgede güvenlik sorununun bulunmayıĢı
 Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz ilçelerinde sanayinin yoğun olması
 Sanayi yoğun bölgelerde enerji eriĢiminin sorunsuz olması
 Bölgede 1 serbest Bölge ve 6 organize sanayi bölgesinin var olması
 Tarım ve hayvancılığa elveriĢli arazilerin miktarının fazla ve arazilerin verimli
olması
 Ekolojik koĢulların aynı yıl içinde 2-3 sefer ürün alınmasına fırsat vermesi
 Tarım ve hayvancılık girdilerinin kolay temin edilmesi
 ġarköy ilçesinde köklü bir bağcılık kültürünün olması
 Meriç Nehri gibi yerüstü su potansiyeli yüksek olan bir su kaynağına sahip
olunması
 Bölgenin, bazı stratejik ürünlerde (buğday, ayçiçeği, çeltik) Türkiye üretiminde
önemli paya sahip olması
 Çiftçinin ürettiği ürünü pazarlayabileceği kanallardan biri olan tarımsal sanayinin
bölgede güçlü olması
 Üreticilerin tarım ürünlerini pazarlayabilecekleri TMO, Trakya Birlik, Alpullu
ġeker Fabrikası gibi kurumların bölgede bulunmaları
 Damızlık hayvan yetiĢtiriciliği için uygun altyapının bulunması
 BüyükbaĢ hayvanların Ģap hastalığından ari olması
 Süt verimi yönünden genetik değeri yüksek büyükbaĢ hayvan varlığına sahip
olunması
 Tarımsal araĢtırma kuruluĢlarının bölgede bulunması

 Tarımsal analiz ve toprak tahlil laboratuarlarının bölgede çok sayıda olması
 Bölgede tarım ile ilgili düzenlenen fuarların sık olması ve çiftçinin son teknolojiye
ulaĢabilme Ģansının yüksek olması
 Tarımda mekanizasyonun yoğun olması
 Istırancalar bölgesinde milli park olarak tanımlanmıĢ ve bozulmamıĢ ekolojik
alanların fazla olması
 Bölgeye has Trakya arısı, kıvırcık koyun gibi hayvan varlığının olması
ZAYIF YÖNLER
 Kıyı bölgelerinde mevsimsel nüfus artıĢı sebebiyle altyapı hizmetlerinin yetersiz

kalması
 Bölgenin sahil kesimlerinde mevsimsel nüfus artıĢı yaĢanması sonucunda sağlık
hizmetlerinin yetersiz kalması
 Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) dıĢında plansız sanayi varlığı
 Altyapı tesisat planlarına iliĢkin sayısal veri eksikliği olması
 BaĢta yerel yönetimler olmak üzere kamu kurumlarında nitelikli eleman eksikliği,
 Atık yönetiminin yeterli olmaması (Atık su yönetiminin ve atık su arıtma
tesislerinin, düzenli depolama tesislerinin, kompost ve geri kazanım tesislerinin,
çöp sızıntı suyu arıtma tesislerinin, tıbbi ve endüstriyel atık arıtma tesislerinin
yeterli olmaması)
 Kanalizasyon, su drenaj, su deĢarj, içme ve kullanma suyu sistemleri altyapısında
eksikliklerin bulunması
 Altyapı yatırımlarında yaĢanan mali kaynak yetersizliği
 Engellilere yönelik eğitim, spor ve diğer altyapı hizmetlerinin yeterli olmaması
 Yeni kurulan Bölge üniversitelerinde altyapı, akademik personel vb. konularda
eksikliklerin bulunması
 Bazı dezavantajlı sosyal grupların sağlık hizmetlerine sürekli eriĢebilme
olanaklarının kısıtlı olması
 YaĢlı ve engelli bakım merkezi sayısının yetersiz olması
 Bölgede giriĢimcilik, Ar-Ge, yenilikçilik ve proje üretme kültürünün geliĢmemiĢ
olması
 Tescillenen patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım baĢvuru sayısının az
olması
 Bölgedeki ĢehirleĢme, sosyal ve kültürel hayatın kalifiye elemanlar için cezbedici
olmaması
 Eğitim ve staj programlarının bölgenin ihtiyaçlarına cevap verememesi ve ara
eleman talebinin karĢılanamaması
 Üniversite-Sanayi-Kamu-STK iĢbirliğinin ve koordinasyonunun geliĢmemiĢ olması
 STK‟ların kurumsal yetersizlikleri ve yeterince aktif olmaması
 Bölgedeki su kaynaklarının etkin ve planlı kullanılamaması
 Ergene Havzası‟ndaki kirliliğin ciddi boyutlara ulaĢmıĢ olması
 Bölgenin belediye nüfusu içinde atıksu arıtma tesislerinden yararlanan nüfusun %1
olması

 Tarımda sulamanın ve girdi kullanımının bilinçsiz yapılması sonucunda toprak
kalitesinin düĢmesi
 Enerji dağıtım ağının bölgenin tamamında homojen olmaması
 Bölgenin turizm konusundaki tanıtım, reklam ve pazarlama yetersizliği
 Kültür ve turizm altyapısının (konaklama, Ģehir makyajları, insan kaynağı vb.)
yeterli olmaması
 Tekirdağ ile özellikle Trakya‟nın batı aksında kalan sanayi bölgeleri arasında
ulaĢım bağlantılarının zayıf olması
 KOBĠ‟lerin dıĢ ticaret konusunda bilgi ve deneyimlerinin yetersiz olması
 TR21 Trakya Bölgesinin 15199 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında
Karar”a göre geliĢmiĢ Bölge kabul edilmesinden dolayı devlet teĢviklerinden
yeterince yararlanamaması
 Bölgede mevcut olan gümrüklerin ihtiyacı karĢılamada yetersiz kalması
 Bölgenin IPA kapsamındaki operasyonel programlardan yararlanamaması
 Bölgenin hayvan hastalıkları yönünden “ari” olmasından dolayı, büyük ölçekli
hayvancılık yatırımları için Bölge içi tedarik ve ithalat dıĢında seçenek
bulunmaması yüzünden hayvan bulma sıkıntısı yaĢanması
 KüçükbaĢ hayvancılıkta genetik verimin yüksek olmasına rağmen bu sektörün
geliĢtirilememiĢ olması
 Yem bitkileri ekiminin yetersiz olması
 Bilinçsiz tarımsal girdi kullanımı
 Su kaynaklarının tarımsal sulama amacı ile değerlendirilmesi için gerekli altyapı
çalıĢmalarının tamamlanmamıĢ olması
 Depolama ve sınıflama tesislerinin yetersiz olması
 Bölgede potansiyeli olan ürünlerin yeterince değerlendirilememiĢ ve markalaĢmaya
gidilememiĢ olması
 Bölgede tarımsal ihtisaslaĢmanın olmaması
 Tarımsal örgütlerin sayıca fazla olmasına karĢın hizmet kapasitelerinin ve
örgütlenme bilincinin yeterince geliĢmemiĢ olması
 Tarımsal iĢletmelerin küçük ve parçalı olması
 Monokültür tarımın yaygın olarak yapılması
FIRSATLAR
 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı‟nın ile Çevre ve Orman Bakanlığı‟nın Meriç
- Ergene Havzası Koruma Eylem Planı‟nın yerel kurumlara altyapının
geliĢtirilmesine yönelik sorumluluklar getirmesi
 Avrupa ve özellikle Balkan ülkelerine yönelik sağlık turizminin geliĢmeye açık
olması ve bu alanda markalaĢma potansiyeli
 AB ile sınır olması nedeni ile bölgenin ortak sınırötesi iĢbirliği projeleri geliĢtirme
olanağına sahip olması
 Namık Kemal Üniversitesi yürütücülüğünde TÜBĠTAK ĠġBAP projesi kapsamında
planlanan Trakya Enerji ve Çevre Teknolojileri Ġnovasyon Merkezi kurulması
giriĢimi

 Istrancalar‟da temiz su kaynaklarının bulunması
 Yenilenebilir Enerji Kanunu ile rüzgâr enerjisine devlet tarafından alım garantisi
getirilmesi
 Emisyon ticareti olanağının bölgedeki firmaları enerji verimliliğine yöneltecek
olması
 Ġleri teknoloji linyit yakma sistemlerinin geliĢtirilmesi sonucu bölgedeki linyit
kaynaklarına yönelik talebin artma potansiyeli
 Tarım ve hayvancılık atıklarının bölgede biyogaz üretimi için potansiyel yaratması
 Bölgeye ulaĢım olanaklarını arttıracak hızlı tren, otoyol, havaalanı ve limanlara
yönelik projelerin bulunması
 Türkiye‟nin ilk ve tek Ģarap müzesine sahip olması, düzenlenen Ģarap tadım turları
ve geçmiĢten gelen Ģarapçılık kültürü ile bölgede var olan güçlü Ģarap turizmi
potansiyeli,
 Bölgenin Türkiye Turizm Stratejisi‟nde oluĢturulması hedeflenen 10 turizm
kentinden 2 tanesini barındırması (Ġğneada-Kıyıköy, Enez)
 Bölgede doğa sporları, eko-turizm, agro-turizm gibi alternatif turizm çeĢitlerinin
yapılması için gerekli coğrafi ve kültürel altyapının bulunması
 Tekirdağ‟da Lojistik OSB kurulma baĢvurusunun yapılması
 Havsa Uluslararası Endüstri ve Lojistik Merkezi Projesi‟nin varlığı
 TCDD‟nin bölgede lojistik merkez kurmaya yönelik ön çalıĢmalarda bulunması
 Marmara Bölgesi genelinde oluĢan lojistik yükünün bir kısmının Bölgeye kayma
olasılığı
 2.5 milyon TEU kapasiteli Asyaport limanının yapımına baĢlanmıĢ olması
 Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren Projesi‟nin varlığı
 AyĢekadın Tren Gümrük Merkezi‟nin modernize edilmesi halinde gümrük
iĢlemlerinin Ġstanbul‟dan bölgeye kayması,
 Ġstanbul‟u Balıkesir‟e bağlayacak olan Tekirdağ-Çanakkale-Balıkesir Otoyolu
Projesi‟nin varlığı
 Silivri‟ye havaalanı yapılmasının gündemde olması
 Çorlu Havaalanı‟na yönelik kapasite geliĢtirme planının bulunması
 Islah OSB‟lerin üzerine yapılan çalıĢmaların hız kazanmıĢ olması ve gereklilikleri
üzerine olan genel inancın oluĢmuĢ olması
 Mevcut OSB‟lerdeki boĢ parsellerin Ġstanbul‟un taĢan sanayi kapasitesini bölgeye
kontrollü olarak çekmede uygun ortam yaratması
 Meriç Nehri ve Istrancalar kaynaklı yerüstü suları üzerinde mevcut ve yapılmakta
olan barajların tarım ve sanayinin ihtiyaç duyduğu suları karĢılayabilecek su
potansiyeline sahip olması
 Dereköy Sınır Kapısı‟nın geniĢletilmesine yönelik projenin varlığı
 Ġstanbul metropolüne ve yurtdıĢı pazarlarına bölgenin yakın olması
 Örtü altı tarım potansiyelinin olması
 Bölgenin endemik, tıbbi ve aromatik bitki türü açısından zengin olması
 Polikültür tarıma uygun bir iklime sahip olunması
 Bölgenin büyükbaĢ ve küçükbaĢ hayvancılık açısından “Organize Hayvancılık
Bölgesi” olma potansiyelinin bulunması

 “Kırklareli ve Edirne Peyniri” ile “Hardaliye” gibi markalaĢmaya açık ürünlerin
bulunması
 Bölgenin et hayvancılığı yönünden Ġstanbul‟un ihtiyacını karĢılayabilecek
potansiyelinin olması
 Bölgede propolis, polen, arı sütü gibi katma değeri yüksek arı ürünleri üretimi için
potansiyel olması
 Tatlı su balıkçılığı için uygun su rezervlerinin bulunması
 Bölgede mikroklima alanların bulunması
 GeliĢtirilebilecek Bir Teknopark‟ın varlığı
 Bölgedeki marka kültür ve turizm değerleri potansiyelinin bulunması
 Ekonomik olarak sulanabilir nitelikteki arazilerin fazla olması
TEHDĠTLER
 Bölgede sıklıkla büyük maddi zararlara yol açan su taĢkınlarının yaĢanması

 Bölgenin IPA Programı kapsamı dıĢında kalması
 Tekirdağ‟ın deprem kuĢağında yer alması
 Sanayinin birinci sınıf içme suyu niteliğindeki yeraltı suyunu kullanması
 Ergene Havzası çevre kirliliği
 Sınır kapıları bulunması nedeniyle bölgeye bulaĢıcı hastalıkların gelmesi riski
 Ġstanbul‟un Trakya Bölgesi için de hedef grup olan bilgi ve teknoloji yoğun
sektörleri kendi sınırları içerisinde tutmaya yönelik tedbirler alacak olması
 Kocaeli‟de kurulacak olan BiliĢim Vadisi‟nin bölgedeki inovasyon potansiyelini
azaltması
 ĠĢletmelerde giriĢimcilik ve inovasyon bilinci eksikliğinin teknoloji geliĢimini
engellemesi
 Tarımsal ve sınaî üretimde aĢırı su tüketilmesi
 Çevreye iliĢkin yasal mevzuatın uygulanmasında sorunlar yaĢanması
 Sınırdaki ülkelerin sanayi atıklarını yeterli arıtma yapmadan Meriç‟e akıtması
 Doğalgazda dıĢa bağımlılığın çok yüksek olması
 Yerel yönetimler baĢta olmak üzere ilgili kuruluĢlar tarafından yapılması gereken
denetimlerin eksikliği
 Istıranca Dağları‟nın su havzası olarak kullanması sonucu doğal yapının yok olması
riski
 UlaĢım modlarının birleĢtirilip bütünleĢtirilmesine yönelik kurumlar arası eĢgüdüm
eksikliğinin bulunması
 1/25.000 Çevre Düzen Planları onaylarının gecikmesi nedeni ile yatırımcıların
sıkıntı yaĢaması
 Bölge ilçelerinin homojen olmayan geliĢim göstergelerine rağmen Bölge genelinin
geliĢmiĢ kabul edilmesi
 Yeraltı su seviyesinin azalması
 Tarım alanlarının ikincil konut, sanayi gibi tarım dıĢı alanlarda kullanılması yolları
ile sanayinin ve yerleĢim alanlarının tarım alanlarına doğru geniĢlemesi/kayması

 Düzensiz maden iĢletmeleri, taĢ ocakları ve stabilize ocakların tarımsal alanları ve
meraları tehdit etmesi
 Trakya‟daki hayvan mevcudunun, ariliğin bölgeye hayvan giriĢine getirdiği
kısıtlamalar ve hayvanların Anadolu‟ya pazarlanması nedeniyle azalması
 Tarım arazilerinin küçülme eğiliminin devam etmesi
 Tarımda yanlıĢ iĢleme ve sulamadan kaynaklı erozyon oluĢması
 Küresel iklim değiĢikliği ve mevsimlerin kaymasının sektörü olumsuz etkilemesi

3. VĠZYON, STRATEJĠK AMAÇLAR, ÖNCELĠKLER VE EYLEMLER
3.1. Vizyon ve Strateji ġeması
Sürdürülebilir Kalkınma Ġlkeleri Çerçevesinde, Çevreye Duyarlı, Potansiyellerini

Değerlendiren, Küresel Ölçekte Rekabet Edebilir Bir Trakya
Bölgede Ġnovasyon ve Ar-Ge Kültürünün OluĢturulması ve

1.1.
YaygınlaĢtırılması
REKABET GÜCÜNÜN
1.2. MarkalaĢmanın TeĢvik Edilmesi

ARTTIRILMASI
1.3. Sanayi Altyapısının Güçlendirilmesi

1.4. Tarımsal Yapının ĠyileĢtirilmesi
1.5. Bölge Potansiyellerinin Değerlendirilmesi
1.6. Bölgenin Kültür ve Turizm Değerlerinin Ön Plana Çıkartılması
1.7. Bölgede Kümelenme YaklaĢımının YaygınlaĢtırılması
1.8. DıĢ Ticaretin GeliĢtirilmesi
BÖLGENĠN YATIRIMLAR
2.1. Bölgede Yatırım Ortamının ĠyileĢtirilmesi

ĠÇĠN CAZĠBE MERKEZĠ
HALĠNE GETĠRĠLMESĠ
2.2. UlaĢım ve Lojistik Altyapısının Güçlendirilmesi
2.3. Turizm Altyapısının Güçlendirilmesine Yönelik ÇalıĢmalar Yapılması
2.4. Bölgenin Ulusal ve Uluslararası Platformlarda Tanıtımının Yapılması
Kentsel Altyapı Yatırımlarıyla Toprak ve Su Kaynaklarını Kirletici

SÜRDÜRÜLEBĠLĠRLĠĞĠ
3.1.
Faktörlerin Kontrol Altına Alınması
N SAĞLANMASI
3.2. Sürdürülebilir Tarım Uygulamalarının YaygınlaĢtırılması

ÇEVRESEL
3.3. Enerji Verimliliğinin Arttırılması
3.4. Çevre Dostu Enerji Sistemlerinin YaygınlaĢtırılması
3.5. Çevre Alanında Kurumsal Yapının GeliĢtirilmesi
4.1. GiriĢimcilik Kültürünün GeliĢtirilmesi

GELĠġTĠRĠLMESĠ
SERMAYENĠN
Dezavantajlı Grupların YaĢam Kalitelerinin Arttırılması, Ekonomik ve

BEġERĠ
4.2.
Sosyal Hayata Katılımlarının Desteklenmesi
4.3. Ġnsan Kaynaklarının Bölge Ġhtiyaçlarına ve Potansiyellerine GeliĢtirilmesi

3.2. Stratejik Amaçlar
3.2.1. Stratejik Amaç 1: Rekabet gücünün arttırılması
Öncelik 1.1. Bölgede inovasyon ve Ar-Ge kültürünün oluĢturulması ve

yaygınlaĢtırılması
Ekonomik büyüme ve kalkınmanın sağlanabilmesi için üretimin artırılması gerekliliğinin

yanı sıra katma değeri yüksek ve uluslararası piyasalarda rekabet avantajına sahip malların
üretilerek uygun pazarlama koĢullarında en yüksek fiyattan satılması gereklidir. Bu amaca
ulaĢılabilmesi hammadde tedarikinden ürünün müĢteriye sunulması arasında geçen tüm
süreçlerde, maliyetlerin minimize edilmesi ve son tüketiciye sunum yapıldığında ürünün
tüketicinin ihtiyaçlarını en iyi karĢılayan ve fiyatını kabul ettiği ürünlerin üretilebilmesine
bağlıdır. Diğer bir ifade ile sürecin her bölümünde aktif ve dinamik olarak yapılacak Ar-Ge
çalıĢmaları ve inovasyonlarla en düĢük maliyet ile en yüksek getiri elde edilmeye
çalıĢılmalıdır. Ar-Ge ve inovasyonun tüm sektörlerde, dinamik olarak çağın değiĢen
koĢulları ile bölgede yapılan üretimin uyumlaĢtırılması için yapılması gerekmektedir.
Sanayi bölgesinin yoğun olduğu yerlerde firmaların çoğunluğu KOBĠ tanımına giren
firmalardan oluĢmaktadır. Uluslararası piyasalarda bu KOBĠ‟lerin rekabet edebilmesi için
ürünün tasarlanması, üretim, pazar bulma ve pazarlama, satıĢ sonrası hizmetler gibi
konularda geliĢmeleri takip etmeleri gerekmektedir. Ar-Ge ve inovasyon kültürün
oluĢturulması için yüksek zamansal ve finansal maliyetler söz konusu olsa bile bu
süreçlerin istenilen düzeyde olmaması, rekabet gücünün kaybedilmesi gibi çok daha
yüksek bir maliyeti ortaya çıkaracaktır.
Sanayi sektörüne benzer olarak tarımsal üretim sektöründe ve tarıma dayalı sanayilerde
rekabet gücünün artırılması için inovasyon kültürünün oluĢturulması önemli bir
gereksinimdir. TR21 Trakya Bölgesi yüksek vasıflı tarım arazilerinin oranının yüksek
olduğu bir bölgedir. Ancak tarımla iĢtigal eden kesimin elde ettiği gelir göreceli olarak
diğer sektörlere nazaran daha düĢük olduğu için tarım gün geçtikçe cazibesini yitirmekte
ve genç nüfus tarımla uğraĢmak istememektedir. Bununla birlikte tarım, insanoğlunun en
eski ve gözde bir üretim faaliyetidir, aynı zamanda nüfusumuzun beslenmesi için önem
taĢıyan bir sektördür. Bu nedenle tarımın cazibesini yitirmemesi için tarımda birim alandan
elde edilen gelirin arttırılması gerekmektedir. Bu artıĢ, üretim aĢamasında yüksek verime
sahip çeĢitlerin kullanımından yeni ürün geliĢtirme, iĢleme, pazarlamaya kadar uzanan
süreçlerde yeni teknolojilerin kullanımı ile sağlanabilir.
Öte yandan, tarım ve gıda sektöründe küresel ısınmanın etkisiyle yeni çeĢitler geliĢtirmesi,
verimliliğin ve kalitenin arttırılması, modern tarım tekniklerinin kullanılması ve çevrenin
korunarak sürdürülebilir tarımın sağlanması, iç ve dıĢ pazarlarda rekabet edilebilirliğin
attırılması ve gıda güvenliğinin sağlanması gibi konularda inovasyon ve Ar-Ge kültürünün
bölgede geliĢtirilmesi ve yaygınlaĢtırılması gerekmektedir.

Bu kapsamda bölgede tarım ve sanayi sektörlerinde Ar-Ge ve inovasyon kültürünün
geliĢtirilmesi ve yaygınlaĢtırılması amacıyla;
 Tarımda katma değeri yüksek ürüne ve proses iyileĢtirmeye yönelik araĢtırmaların

yapılmasına,
 Teknoloji kullanımı ve Ar-Ge konusunda çiftçilerin bilinç seviyesinin
yükseltilmesine,
 Bölgede inovasyon merkezlerinin oluĢturulması ve faaliyetlerinin desteklenmesine,
 Akademik desteğin inovasyon sürecine aktif katılımının sağlanmasına,
 Bir proje havuzunun oluĢturulmasına,
 Staj programlarının modernleĢtirilmesine,
 KOBĠ‟lere yönelik Ar-Ge ve inovasyon eğitimlerinin düzenlenmesine,
 Bölgedeki kurum ve kuruluĢların Ar-Ge ve inovasyon alanındaki fon ve hibelerden
yararlanmalarına yönelik teknik destek sağlanmasına,
 ĠĢletmelerin fikri ve sınaî haklar konularında ve patent, marka ve faydalı model
belgelerinin elde edilmesi süreçleri hakkında bilgilendirilmelerine
yönelik eylemler bölgedeki ilgili kurum ve kuruluĢlarla iĢbirliği halinde yürütülecektir.
Öncelik 1.2. MarkalaĢmanın teĢvik edilmesi
KüreselleĢen dünyada yoğun rekabet, fiyat ve maliyet baskısı firmaları rekabetçi avantaj
yaratma yollarını araĢtırmak zorunda bırakmakta ve bu durum firmaların değer yaratması,
kendini farklılaĢtırması, markalaĢarak tüketici güvenini ve sadakatini sağlaması ihtiyacını
doğurmaktadır. Ayrıca günümüzde aynı ihtiyacı gideren ürünler arasında pek büyük
farklılıklar kalmadığı gibi firmaların büyük kısmının birbiriyle yarıĢabilecek kalitede ürün
ve hizmet ürettiği düĢünüldüğünde, Ģirketlerin ek değerler ile rakiplerinden farklılaĢmaları
gerekmektedir. Marka yaratmak ise bu farklılaĢmayı sağlamanın en etkili yollarından biri
olarak karĢımıza çıkmaktadır. ĠĢletmelerin ürünleriyle markalaĢabilmeleri, ulusal tanınırlık
ve pazarlama yeteneklerinin artması kadar, rekabet gücü elde edebilmeleri açısından da
önem taĢımaktadır. Bu itibarla özellikle KOBĠ‟lerin marka ve kalite farkındalıklarının
yükseltilmesi gerekmektedir. MarkalaĢma, iĢletmeler aracılığı ile olabileceği gibi
kooperatif gibi yapılar üzerinden de sağlanabilir.
TR21 Trakya Bölgesi sahip olduğu yoğun sanayi varlığı, tarım altyapısı ve kültürel
değerlerine rağmen istenilen düzeyde markalaĢma kültürünü yaygınlaĢtıramamıĢtır.
Özellikle bölgenin ülke genelinde yüksek üretim değerine sahip olduğu çeltik, ayçiçeği
gibi ürünler yanında Ģarap, Kırklareli ve Edirne peyniri, hardaliye gibi ürünlerde de
markalaĢma bölgesel düzeyde kalmıĢtır. Bunun yanında bölgenin “un ihracat üssü”,
“bitkisel yağ üretim üssü”, “lojistik merkez”, “yavaĢ Ģehir”, “çocuk dostu Ģehir” gibi
konseptlerde bölgenin markalaĢması için faaliyetlerde bulunulacaktır.
Bölge yalnızca tarımsal üretim ile değil aynı zamanda turizm sektöründe de marka olmaya
açık bir bölgedir. Edirne ili sahip olduğu tarih turizmi potansiyeli, sağlık hizmetleri ve

önemli stratejik konumu sebebi ile global ölçekte geliĢtirilecek “marka kent” fonksiyonuna
sahiptir.
Bu bağlamda;
 MarkalaĢma konusunda örgütlenme bilincinin geliĢtirilmesine,

 Bölgeye özgü marka potansiyeli olan ürün ve konseptlerin ortaya çıkarılarak
tanıtımının yapılmasına,
 ĠĢletmelerin kurumsallaĢarak, kaliteli ve standartlara uygun üretim yapmasına,
 MarkalaĢma ve patent süreçlerine yönelik eğitimlerin verilmesine,
 Yurtiçi ve yurtdıĢı fuarlara iĢtirak edilmesine
yönelik faaliyet desteklenecektir.
Öncelik 1.3. Sanayi altyapısının güçlendirilmesi
Sanayi sektörleri kendilerini verimli kılacak sosyal ve teknik altyapı imkânları içinde
geliĢir ve rekabet üstünlüğü kazanır. Bu nedenle altyapı; üretim verimliliğini mutlak
Ģekilde etkileyen, ekonomideki üretim olanaklarının yaratılması ve geliĢtirilmesini
sağlayan etkenlerin tümü olarak tanımlanabilir.
Bu itibarla bu alt öncelik altında:
 Bölgede homojen bir dağılım göstermeyen ulaĢım, enerji, haberleĢme ve sosyal

yapı gibi unsurların Bölge içi geliĢmiĢlik farklarını azaltacak Ģekilde, katılımcı bir
anlayıĢ ile planlanması sürecine destek verilecek ve farklı kurumlar tarafından
hazırlanan planlarının birbirini tamamlar ve destekler nitelikte olması için
koordinasyon faaliyetleri yürütülecektir. Bölgede planlanmıĢ yeni enerji, ulaĢım,
haberleĢme, liman, otoyol yatırımlarının tamamlanmasına katkı sağlanacaktır.
 Mevcut OSB‟ler ile plansız sanayi tesislerini yeniden organize etmeye yönelik
Ġhtisas ve Islah OSB‟lerinin, atık su arıtma ve katı atık bertaraf tesisi ihtiyaçları
giderilecektir. Bu kapsamda, mevcut OSB‟ler ile tesis sayısı ve doluluk oranı
yüksek sanayi bölgelerine öncelik verilecektir. OSB yönetimlerine bu kapsamda
teknik destek sağlanacaktır.
 Planlanan altyapı yatırımlarının hayata geçirilmesindeki sorunların baĢında ise

bütçe kısıtları gelmektedir. Bölgede planlanmıĢ olan yatırımların, yatırım
programına alınması ve bütçe tahsisi konularında ulusal düzeyde yapılacak lobi
faaliyetleri yanında, Avrupa Birliği hibeleri yoluyla bu yatırımlara finansman
teminine yönelik uzman ve teknik destek sağlanacaktır.
 Plan çalıĢmaları kapsamında yapılan mevcut durum analizi ve sektörel odak grup
çalıĢmalarında, bölgedeki sanayi kuruluĢlarının büyük çoğunluğunun yeterli ve
etkin bir arıtma altyapısına sahip olmadığı, Çorlu ve Çerkezköy‟de yer alan ASB ve

OSB‟lerin dıĢında kalan organize sanayi bölgelerinde ulaĢım, enerji, su ve arıtma
tesisi anlamında altyapı yetersizliklerinin olduğu tespit edilmiĢtir. Bu nedenle
bölgede öncelikle bu alanlardaki altyapı ihtiyaçlarının giderilmesi amaçlı
çalıĢmalara öncelik verilecektir.
 Bölgede yeni altyapı imkânlarının geliĢtirilmesi yanında mevcut altyapısı yetersiz

sanayi alanlarının imkânlarının iyileĢtirilmesi de önem arz etmektedir. Bu nedenle
bölgede özellikle D-100 Karayolu aksında konuĢlanmıĢ plansız sanayinin, Islah
OSB yasa tasarısının kanunlaĢması ile birlikte OSB çatısı altında toplanarak,
altyapı imkânlarının iyileĢtirilmesi çalıĢmaları da bu alt öncelik baĢlığında ele
alınacaktır.
Öncelik 1.4. Tarımsal yapının iyileĢtirilmesi
Tarımsal yapının iyileĢtirilmesi denildiğinde Bölgede, tarımsal üretimde verimliliğin

arttırılması, tarımda yer alan aktörlerin finansman sorunlarının giderilmesi, tarımda
teknoloji kullanımı, tarım-sanayici-tüketici entegrasyonun sağlanması, çiftçiye yönelik
eğitim ve bilgiye eriĢim kaynaklarının geliĢtirilmesi gibi konular öne çıkmaktadır.
 Tarımsal üretimde verimliliğin arttırılması için münavebeli ekim sistemleri bölgede

yaygınlaĢtırılmasına, üretimde yüksek verimli çeĢit ve damızlıkların
kullanılmasının teĢvik edilmesine, adaptasyon çalıĢmaları sonrasında bölgeye
uygun olduğu belirlenen çeĢitlerin üretiminin ve kullanımının yaygınlaĢtırılmasına,
tarım sektöründeki nitelikli iĢgücü noksanlığının giderilmesine, bitkisel ve
hayvansal organize üretim bölgelerinin oluĢturulmasına, tarımsal örgütlerin daha
etkin hale gelerek üretimden pazarlamaya kadar olan süreçlerde daha etkili bir rol
almasına bölgedeki ilgili kurum ve kuruluĢlarla birlikte çalıĢılacaktır.
 Tarımsal örgütlerin üretimden pazarlamaya kadar olan süreçte daha etkin bir rol
olmaları için; örgütlenme ve kurumsallaĢma konusunda bilinçlendirme eğitimleri
düzenlenecek, örgütlenmede çok baĢlı yapının giderilmesine yönelik politikalar
oluĢturulacak, örgütlerin finansal yapılarını güçlendirmek amacı ile mevcut ulusal
ve uluslararası fon kullanımlarına yönelik teknik destek sağlanacak ve örgütlerde
denetim sisteminin güçlendirilmesine yönelik eğitim ve teknik destek sağlanacaktır.
 ToplulaĢtırma çalıĢmaları istenen hızda yürütülemediği için iĢletmelerde iĢbirliği ve

ortak hareket etme kültürünün yaygınlaĢtırılarak ortak üretimin teĢvik edilmesi
yoluyla ekonomik ölçek büyüklüğüne ulaĢmak büyük önem taĢımaktadır. Öte
yandan arazi toplulaĢtırması ve ekonomik ölçekte üretim yapmanın önemi
konularında çiftçilere ilgili kurum ve kuruluĢların desteği ile eğitim verilecektir.
 Bölge tarım makineleri varlığı açısından sayısal anlamda iyi bir durumdadır. Ancak
tarım makineleri kullanımında atıl bir kapasiteden bahsetmek mümkündür. Atıl
kapasitenin değerlendirilmesi ve özellikle bölgenin ürün deseninde yer alabilecek

yeni ürünler için ortaya çıkacak makine ihtiyaçlarının karĢılanmasında ortak
makine kullanımının yaygınlaĢtırılması amacıyla çiftçilerin birlikte hareket etme
bilincinin geliĢtirilmesine yönelik eğitimler düzenlenecektir.
 Ülkemizde tüm sektörlerde olduğu gibi tarım sektöründe de yer alan aktörlerin
önemli sorunlarından bir tanesi finansmandır. Yurt dıĢında tarıma finansman
sağlayan yapılar bu sorunu azaltmaya çalıĢmaktadırlar. Bu çerçevede bölgemizde
sadece tarım sektörüne özel finansmana eriĢim amacıyla uygun altyapının
oluĢturulmasına yönelik araĢtırmalar yapılacaktır. Ayrıca üreticinin ulusal ve
uluslararası fonlardan yararlanmasını sağlayacak nitelikli hizmet birimlerinin
oluĢturulması konusunda ilgili kuruluĢlarla iĢbirliği gerçekleĢtirilecektir.
 Tarımda pazara yönelik bir Ģekilde, tüketici ve pazar taleplerini göz önünde
bulundurmadan salt üretimden bahsetmek mümkün değildir. Dolayısıyla tarım-
sanayi-tüketici entegrasyonun desteklenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda,
“çiftlikten çatala gıda güvenilirliği”, gıda zinciri ve izlenebilirlik yaklaĢımlarının
bölgede benimsetilmesi, kümelenme, kazan-kazan yaklaĢımı, sözleĢmeli
tarım/üretim konusunda tarafların bilinçlendirilmesi ve bu entegre üretim
modellerinin yaygınlaĢtırılması, Bölge insanının ve hedef pazarın beslenme
özelliklerinin ve tüketici ihtiyaçlarının/beklentilerinin belirlenmesine yönelik
çalıĢmalar desteklenecektir. SözleĢmeli üretim modeli kapsamına girecek ürün
önceliklerinin belirlenip yaygınlaĢtırılması, üretici ve sanayicilerin sözleĢmeli
üretim konusunda teĢvik edilmesi, ürün ve pazarlama altyapısının iyileĢtirilmesine
yönelik çalıĢmalarda bu kapsamda desteklenecektir.
 Tarımsal yapının iyileĢtirilmesi alt önceliği baĢlığı altında ele alınacak bir diğer
konu ise çiftçiye yönelik eğitim ve bilgiye eriĢim olanaklarının geliĢtirilmesidir. Bu
kapsamda bölgedeki kurum ve kuruluĢlarla iĢbirliği halinde sektörde eğitim ve
iletiĢim altyapısı oluĢturulacak, yaygın çiftçi eğitimi sağlanacak, üretici hizmetleri
aracılığı ile eğitim hizmetleri iyileĢtirilecek, bölgesel danıĢmanlık merkezlerinin
bölgede kurulmasına destek verilecektir.
 Tarımsal su yönetimini sağlayacak iĢbirliği yapılarının oluĢturulması, sulama

altyapısı yetersizliklerinin giderilmesi, üreticilerde sulama kültürünün
oluĢturulması ve bu konuda eğitimler düzenlenmesi, su dönüĢüm sistemlerinin
yaygınlaĢtırılması, kapalı sulama hatlarının geliĢtirilmesi, damla sulama gibi
modern sulama yöntemlerinin desteklenmesi, sulama enerji maliyetlerinin
düĢürülmesi hedeflenmektedir.

Öncelik 1.5. Bölge Potansiyellerinin Değerlendirilmesi
 Ġkliminin elveriĢli olması sebebiyle TR21 Trakya Bölgesi, her türlü ürün
yetiĢtirilmesine olanak vermesine rağmen, üretim miktarı açısından bölgedeki tarla
bitkileri üretiminin üstünlüğü göze çarpmaktadır. Oysaki bölgede alternatif ürün
olarak sulanan alanlarda meyve-sebze üretiminin yaygınlaĢtırılması mümkündür.
Meyve-sebzeciliğin geliĢtirilmesi için öncelikle adaptasyon çalıĢmaları yapılacak
ve bu çalıĢmalar neticesinde bölgeye uygun olan çeĢitlerin üretimi
yaygınlaĢtırılacaktır. Ayrıca üretim sistemine yeni girecek olan bu ürünler için
iĢleme ve pazarlama altyapısının geliĢtirilmesi, ürün depolama tesislerine yönelik
eksikliklerin giderilmesi, üreticilerin alıĢkanlıklarından ve bilgi eksikliğinden
kaynaklanan direnci gidermeye yönelik üretici-üniversite-araĢtırma kuruluĢları
arasındaki iĢbirliği geliĢtirmesi bölgedeki paydaĢlarla koordinasyon halinde
gerçekleĢtirilecektir.
 Bölge üreticilerinin sahip olduğu büyükbaĢ hayvan varlığı potansiyel olarak yüksek
verimli ırklardan (kültür ve kültür+melez) oluĢmasına rağmen Bölge büyükbaĢ ve
küçükbaĢ hayvancılıkta hak ettiği seviyeye ulaĢamamıĢtır. Bölgede yapılan
hayvancılık daha çok küçük ölçekli olup aile iĢletmeciliği Ģeklindedir. Bölgede
paydaĢlarla iĢbirliği içinde ekonomik ölçek büyüklüğünde hayvancılık
yapılabilmesi için ortak üretim uygulamaları artırılacak, kayıt dıĢı ekonominin
engellenmesi için canlı hayvan borsaları yaygınlaĢtırılacak, hayvan hastalıkları için
periyodik tarama yapacak sistemlerin geliĢtirilecek, meraların ıslah edilmesine
önem verilecek, hayvan ıslahı çalıĢmaları, suni tohumlama çalıĢmaları, hayvan
barınaklarının hijyenik hale getirilmesi, hayvansal ve bitkisel üretimi bir arada
yapan iĢletmelerde hayvan yemi üretimi yaygınlaĢtırılacaktır.
 Bölgede potansiyeli olan bir diğer üretim kolu küçükbaĢ hayvancılıktır. Ancak süt
üretimine yönelik olarak küçükbaĢ hayvancılıkta bölgenin bir diğer sorunu ise
yeterli ve kaliteli süt sağım tesislerinin bulunmamasıdır. Dolayısı ile küçükbaĢ
hayvancılıkta et ve süt ırkı ayrımına yönelik ıslah çalıĢmaları gerçekleĢtirilecek,
modern teknolojilerin kullanıldığı süt sağım tesisleri kurulacaktır.
 MarkalaĢmaya açık diğer bir alan olan Trakya Arısı ile ilgili çalıĢmaların
yürütülmesi de bu alt öncelik baĢlığında desteklenecek konular arasındadır. Bu
çerçevede Trakya arısının ıslah edilecek, damızlık arı yetiĢtiriciliği desteklenecek,
Bölge üreticilerine teknik eğitimler verilecek, katma değeri yüksek diğer arıcılık
ürünlerinin üretilmesi teĢvik edilecek, arı hastalıklarının teĢhis edilmesi için
gerekli araĢtırma alanları oluĢturulacaktır, organik bal üretimine ve markalaĢma
çalıĢmalarına yönelik projelere destek verilecektir.
 Bölgede potansiyel olarak görülen bir diğer alan ise kanatlı sektörüdür. Bu
çerçevede öncelikle sektöre yönelik fizibilite çalıĢmaları desteklenecektir.

 Bölge üç taraftan denizlerle çevrilmiĢ bir konuma sahip olmasına rağmen su
ürünleri potansiyeli yeterince değerlendirilememektedir. Bu potansiyelin
değerlendirilebilmesi için öncelikle su ürünleri sektör değerlendirme platformu
oluĢturulacak, sektöre yönelik karlılık analizleri yapılacak, zamansız ve bilinçsiz
avlanmanın önüne geçilmesi için tedbirler alınacak, tekne donanımları arttırılacak,
su ürünleri üretme ve iĢleme tesislerinin sayısındaki yetersizlikler giderilecek, su
ürünleri tanıtım ve pazarlama stratejileri oluĢturulup hayata geçirilecektir.
 Bölgenin sahip olduğu yeraltı rezervlerinde linyit ön plana çıkmaktadır. Bölgede

var olan linyitin çevreye duyarlı teknolojiler kullanarak çıkarılması ve yakılmasına
yönelik araĢtırma ve geliĢtirme çalıĢmalarına destek verilecektir.
 Bölgede var olan tarım sektörü ve hayvan varlığı dolayısı ile oluĢan atıkların enerji
sektöründe değerlendirilmesine yönelik araĢtırma ve geliĢtirme çalıĢmaları
desteklenecek ve bu konularda üniversite ve özel sektör kuruluĢları ile iĢbirliği
halinde projeler üretilecektir.
Öncelik 1.6. Bölgenin kültür ve turizm değerlerinin ön plana çıkartılması
TR21 Trakya Bölgesinin ülkemizin diğer bölgelerine ve özellikle ülkemize komĢu olan
Bulgaristan, Yunanistan ve tüm Balkan ülkelerine karĢı turizmin rekabet gücünün
arttırılması öncelikli hedefler arasında yer almaktadır. Günümüz dünyasında turizmden
alınan payı arttırmada tanıtım ve pazarlama hayati önem taĢımaktadır.
 Bölgedeki üç ilin de tek baĢına turizmde rekabet gücünün yüksek olmadığı göz
önüne alınarak, Trakya tek bir slogan altında tanıtılacak ve Trakya tur
destinasyonları oluĢturulacaktır.
 Üniversiteler ve sivil toplum kuruluĢlarının da içinde yer aldığı bir yapıda bölgenin
fotoğraflanması, tanıtım filmlerinin çekilmesi ve bunların yazılı ve görsel medyada
etkin bir Ģekilde kullanılması sağlanacaktır. Bölgenin kapsamlı turizm rehberi,
tanıtım broĢürü ve kitapçığı hazırlanacaktır. Bölgeye özgü turistik hediyelik
eĢyaların üretimi desteklenecektir.
 Eno turizm ve gastronomi turizmi desteklenecektir.
 Bölgenin turizm alanında öne çıkmasında düzenlenen festivallerin etkin bir biçimde
kullanılması da oldukça önemlidir. Bölgede Bağbozumu ġenlikleri, Tarihi
Kırkpınar Yağlı GüreĢleri, Kakava ġenlikleri gibi organizasyonların etkin Ģekilde
tanıtımı yapılacaktır.

Öncelik 1.7. Bölgede kümelenme yaklaĢımının yaygınlaĢtırılması
Kümelenme, küresel rekabet ortamında özellikle KOBĠ'lerin rekabet güçlerini arttırmaya

ve yenilikçi giriĢimlerini uygun maliyetlerle gerçekleĢtirmelerine olanak vermek amacıyla,
KOBĠ'lerin “birlikte-rekabet” kavramı çerçevesinde birleĢmelerini ifade eden bir modeldir.
 Bölgede kümelenme yaklaĢımının geliĢtirilmesine yönelik; “Bölge sanayi

envanteri” çıkarılacak ve sektörlerin “uluslararası rekabetçilik analizleri”
yapılacaktır. Söz konusu analizlerde yerel katılımcılık ön plana çıkarılarak, odak
grup çalıĢmaları yanında sektörel çalıĢtaylar düzenlenecek ve sektörlerin imkân ve
kısıtları yanında büyüme olanakları analiz edilecektir.
 Ayrıca, sektörlerde kümelenme oluĢumunun önündeki engellerin baĢında gelen

paydaĢların güven sorunlarının giderilmesi amacıyla kümelenmenin yararları
konusunda ilgili sektörlerdeki üretici-tedarikçi-destekleyici kurum ve kuruluĢları
hedef alan bilgilendirme faaliyetleri desteklenecektir.
 Yürütülen ön hazırlık çalıĢmaları ardından bölgede “sektörel kümelenme

stratejileri” geliĢtirilecektir. Özellikle belirlenen stratejilerde öne çıkan bir sektörde
pilot kümelenme çalıĢmasına baĢlanacaktır.
Öncelik 1.8. DıĢ ticaretin geliĢtirilmesi
Bölgedeki iĢletmelerin büyük çoğunluğu KOBĠ niteliğindedir. KOBĠ niteliğinde olmayan

iĢletmelerin önemli bir kısmının vergi kayıtlarının Ġstanbul‟da bulunduğu gerçeği ile
birlikte analiz edildiğinde dahi, bölgenin sahip olduğu dıĢ ticaret potansiyelini tam olarak
kullanamadığı göze çarpmaktadır. Bu nedenle öncelikli olarak bölgedeki KOBĠ‟lerin
ihracatta yaĢadıkları sıkıntıların tespit edilerek, KOBĠ‟lerin pazarlama ve ihracat
kapasitelerinin artırılması gerekmektedir.
 KOBĠ‟lerin kurumsallaĢma süreçleri desteklenecek, uluslararası kalite ve

standartlarda mal üretmelerini sağlamak amacıyla, kalite bilincini geliĢtirme
çalıĢmaları yanında marka ürünler üretmelerine de destek sağlanacaktır.
 Bölgede KOBĠ‟lere dıĢ ticaret konusunda yol göstermek amacıyla, sektörel bazda
ihracata yönelik pazar araĢtırmalarının yapılacak, bu kapsamda özellikle bölgenin
sınır komĢusu olan Yunanistan ve Bulgaristan ile sınır ticaretinin geliĢtirilmesi
konusunda stratejiler üretilecektir.
 KOBĠ‟lerin yurtdıĢı ağları kurmaları, bu faaliyetlerin sağlam temeller üzerinde

yürütülmesi için KOBĠ‟lere yönelik dıĢ ticaret eğitimleri verilecek, KOBĠ‟lerin
yurtdıĢı pazarına giriĢ ya da pazar geniĢletme faaliyetleri kapsamında yürüttükleri
fuar ve sergiler desteklenecektir.

 Gümrük geçiĢ kotalarının artırılması ve mevzuat düzenlemeleri için stratejiler ve
raporlar üretilecektir.
 KOBĠ‟lerin artan rekabet ortamında çoğalan sorunlarına çözüm getirilebilmesi için,

aynı üretim dalında faaliyet gösteren iĢletmelerin “sektörel dıĢ ticaret Ģirketleri”
Ģeklinde örgütlenmelerine destek sağlanacaktır.
3.2.2. Stratejik Amaç 2: Bölgenin yatırımlar için cazibe merkezi haline getirilmesi
Öncelik 2.1. Bölgede yatırım ortamının iyileĢtirilmesi
Ülkemizde imalat sanayinin teknoloji üretimindeki yetersizliği, modern teknoloji

kullanımının hızlı yaygınlaĢmaması, nitelikli iĢgücü noksanlığı, yüksek katmadeğerli
ürünlerde sınırlı üretim kabiliyeti, tesislerin üretim ve yönetim yapılarındaki iyileĢtirme
ihtiyacı, yatırımcıların bilgiye eriĢimindeki zorluklar, organize sanayi bölgeleri ihtiyacının
yeterli düzeyde karĢılanamaması gibi yapısal sorunları hala devam etmektedir.
Oysaki bölgenin yatırımcılar için cazip hale getirilebilmesi için, bölgenin altyapısının
iyileĢtirilmesi ve insan kaynaklarının geliĢtirilmesinin yanı sıra bölgeye yatırım çekmek
için tamamlayıcı unsur olan bölgede uygulanacak teĢvik politikaları ile istihdam alanı
üreten, yoksulluğu ve gelir dağılımındaki dengesizliği azaltan mikro, küçük ve orta ölçekli
iĢletmelerin, yeni sanayilerin ve ekonomik faaliyetlerin desteklenmesi gerekmektedir.
Ayrıca küresel, ulusal ve bölgesel piyasalara ulaĢma imkânlarının arttırılması, teknoloji ve
enformasyon gibi kaynaklara eriĢimin kolaylaĢtırılması, stratejik ve önceliği belirlenmiĢ
teknoloji ağırlıklı kalkınma modellerinin teĢvik edilmesi önem arz etmektedir.
Bölge, Türkiye genelinde kamu yatırımları alma sırası bakımından milli gelire yaptığı katkı
ile kıyaslandığında oldukça geri durumdadır. Aynı Ģekilde TR21 Trakya Bölgesi,
yatırımlarda teĢviklerden daha az yararlanan I. derece bölge konumundadır. Bu sonucun
oluĢmasında en temel etken; bölgenin doğu aksında yer alan Çorlu-Çerkezköy ve
Lüleburgaz bölgelerinde konuĢlanmıĢ sanayi varlığından kaynaklanan ileri düzey bölgesel
geliĢmiĢlik göstergeleridir. Ancak Bölge kendi içinde değerlendirildiğinde sanayi yoğun
bölgeler dıĢında Türkiye ortalamasında hatta bazı ilçelerde Türkiye ortalamasının altında
bir sosyo-ekonomik geliĢmiĢlik göstermektedir.
 Bölgenin altyapı imkânlarının geliĢtirilmesi, Bölge içi altyapının homojen olarak

geliĢtirilmesi ve bölgede yatırım teĢviklerinin yanında kamu yatırımlarının
arttırılmasına imkân sağlayacak stratejiler üretilecektir.
 Bölgede var olan mevcut teĢvik, hibe ve desteklerden iĢletmelerin daha verimli bir
Ģekilde yaralanmalarını sağlamak amacıyla iĢletmelere yönelik bu programlar
hakkında bilgilendirme faaliyetleri ile beraber proje döngüsü yönetimi eğitimleri
organize edilecektir.

 Potansiyel yatırımcıların bölgede gerçekleĢtirecekleri yatırımlarla ilgili olarak hızlı
ve verimli bir süreç yönetimini temin etmek amacıyla, gerekli izinlerin alınması ve
bürokratik engellerin aĢılması konularında koordinasyon ve teknik destek
sağlanacaktır.
 Bölgenin yatırım promosyonu konusundaki eksikliğinin giderilmesine yönelik

bölgenin yatırım potansiyel ve imkânlarını tanıtıcı ve bilgilendirici broĢür, kitapçık
ve filmler hazırlanacaktır.
 Öncelikli olarak bölgede iĢletmelerin ihtiyaç uyduğu kalifiye teknik personel

ihtiyacı ĠġKUR, Milli Eğitim Müdürlükleri ve Sanayi ve Ticaret Odaları iĢbirliği ile
tespit edilecek ve bu alanlarda gerek ortaöğretim seviyesinde ve gerekse lisans ve
yüksek lisans seviyesinde bölgede eğitimler verilmesi sağlanacaktır.
 Üreticilerin/iĢletmelerin bilgiye zamanında ve yerinde ulaĢmasının sağlanması,

dünyada ve ülkemizde konuları ile ilgili olan geliĢmelerden, bölgede yeterince
değerlendirilememiĢ ancak belirli bir potansiyele sahip katma değeri yüksek
ürünler elde edilebilecekleri seçenekler konusunda yatırımcıların
bilgilendirilmelerini sağlayamaya yönelik olarak bölgede üniversiteler, araĢtırma
merkezleri ve ticaret ve sanayi odaları ile iĢbirliği halinde “ĠĢ GeliĢtirme”,
“Teknoloji Transfer” ve “Ġnovasyon Merkezi” gibi yapıların oluĢumuna destek ve
katkı sağlanacaktır.
Öncelik 2.2. UlaĢım ve lojistik altyapısının güçlendirilmesi
Bölgede üretim kapasitesinin artırılması, ekonomik geliĢimin sağlanması güçlü bir ulaĢım
ve lojistik altyapısı ile sağlanabilir. Bu sebeple bölgede hizmet merkezleri yanında sanayi
alanlarının intermodal bir ulaĢım altyapısı ile örülmesi önemlidir.
Bölge; sahip olduğu otoyol ve duble yol varlığının yanı sıra uluslararası Çorlu Hava
limanı, Akport ve MartaĢ Limanları ile güçlü ulaĢım imkanı sunmaktadır. Ancak bu ulaĢım
ağı bölgenin batısında yer alan Edirne OSB, Kırklareli OSB ve Hayrabolu OSB‟nin yer
aldığı sanayi alanlarının bağlantılarında zayıf bir yapı göstermektedir. Ayrıca bölgede var
olan duble yolların bir kısmında iyileĢtirme çalıĢmalarının yapılması gerekmektedir.
 Bölgede yer alan sanayi bağlantılarının özellikle bölgenin doğu aksında kalan
organize sanayi bölgelerinin karayolu bağlantılarının geliĢtirilmesi ve var olan
yolların iyileĢtirilmesi, Bölge içi raylı taĢımacılık alanının geniĢletilmesi yönünde
Karayolları ve Demiryolları Bölge Müdürlükleri ile ortaklaĢa olarak planlama
çalıĢmaları yapılacak ve öncelikli alanlardan baĢlamak üzere proje çalıĢmaları
yürütülecektir.
 Bölgede etkin bir intermodal ulaĢım ağının kurulması amacıyla; liman, demiryolu,
havayolu ve karayollarının etkin bir birliktelik oluĢturduğu projeler ilgili kurum ve

kuruluĢlarla koordinasyon içinde yapılacaktır. Bu kapsamda Bölge lojistik master
planı ilgili tüm kurum ve kuruluĢların katılımı ile hazırlanacaktır.
 Bölge sahip olduğu coğrafi avantajların yanında görece geliĢmiĢ ulaĢım altyapı
imkânları ve mevcut sanayi varlığı ile lojistik üst potansiyeline sahiptir. Bu nedenle
bu alt öncelik baĢlığında bölgede öncelikle liman bağlantılarını etkili kullanacak bir
alanda lojistik merkez kurulması desteklenecektir. Tekirdağ‟da yapılacak 2,5
milyon TEU kapasiteli Asyaport limanının tamamlanması ile birlikte bu lojistik
merkezin önemi daha da artacaktır.
 Bölgenin tek hava limanı olan Çorlu Hava limanının baĢta Ġstanbul metropoliten
alanı olmak üzere Bölge geneline daha etkin ve geniĢ çaplı hizmet vermesini
sağlamak amacıyla Hava limanının kapasitesinin geliĢtirilmesine yönelik planlama
süreçlerine destek sağlanacaktır.
Öncelik 2.3. Turizm altyapısının güçlendirilmesine yönelik çalıĢmalar yapılması
Dünyada ve Türkiye‟de hızlı bir ivmede yükselen turizm, gelecekte de artıĢını sürdürüp
dünyada ve ülkemizde baĢat sektörler arasında yer alacaktır. Ġstatistikler dünyadaki turizm
trendinin deniz-güneĢ-kum Ģeklindeki kitle turizminden alternatif turizme doğru geçiĢ
eğiliminde olduğunu göstermektedir. Bu kapsamda önümüzdeki yıllarda alternatif turizm
zenginliği ve tam anlamıyla henüz değerlendirilmemiĢ turizm potansiyeli ile TR21 Trakya
Bölgesinin gerek dünya turizminden ve gerekse ülkemizin geliĢen turizminden diğer
bölgelere göre alacağı payın artacağı düĢünülmektedir.
TR21 Trakya Bölgesinin turizmdeki payı ülkemiz ve bulunduğu Bölge geneline göre
büyüdükçe, turizmde ihtiyaç duyulan yatırımın kapsamında da artıĢ yaĢanacaktır.
Bölgedeki turizm hizmetlerinin geliĢmesi yönünde en önemli eksiklik baĢta turizm
altyapısı olmak üzere fiziki altyapıda olan eksikliklerdir. TR21 Trakya Bölgesinde,
turizmin geliĢmesi bölgedeki turizm alt hizmet sektörlerinin geliĢtirilmesi ile doğru
orantılıdır. Bu geliĢmenin temelinde turizm altyapısının güçlendirilmesi yer almaktadır.
Turizm altyapısının güçlendirilmesinde konaklama mekânlarının nitelik ve niceliğinin
yükseltilmesi, müzelerin ve diğer alt hizmet sektörlerinin geliĢtirilmesi, çarpık kentleĢme
ve çevre kirliliğinin azaltılması bu alt öncelik baĢlığında baĢlıca eylemleri oluĢturmaktadır.
 TR21 Trakya Bölgesindeki turizm merkezlerinin konaklama sorunu bölgede

turizmin geliĢmesi önündeki sorunların baĢında gelmektedir. Bölge genelinde
hâlihazırda yalnızca Çerkezköy ve Ġğneada‟daki birer adet dört ve beĢ yıldızlı
oteller dıĢında bölgede yıldızlı otel yetersizliği vardır. Bu kapsamda öncelikli
olarak bölgeye yeni konaklama tesislerinin yapılması konusunda yatırımcılara
fizibilite araĢtırmaları gibi konularda yatırım desteği sağlanacaktır. Buna ek olarak;
agro-turizm, eko-turizm, doğa turizmi, avlanma, yamaç paraĢütü, dalıĢ sporu ve
bunun gibi alternatif turizm seçenekleri için daha kullanıĢlı olan köylerin, yapıları
korunarak restore edilip turizme kazandırılmaları ve turistlerin kırsaldaki

konaklama ihtiyaçlarına hizmet eder hale getirilmeleri amacıyla Ganos ve
Istrancalarda eko-turizm köyleri ve üzüm gibi tarımsal üretimin olduğu yerlerde
agro-turizm çiftlikleri oluĢturulması yanında butik otel tarzı konaklama tesislerinin
yapımı ve geliĢtirilmesi yönündeki giriĢimler desteklenecektir.
 Bölgenin önemli bir transit geçiĢ noktası olması dolayısıyla transit geçen turistleri
ve yolcuları bölgede konaklatmak ve ekonomik değer üretmeye yönelik kamping
alanları gibi giriĢimler desteklenecektir.
 GeniĢ bir tarihi birikime sahip olan bölgenin tarihi eser yoğunluğu değerlendirerek
restorasyon projeleri ile turizme katkı sunar duruma getirilmeleri amacıyla,
Edirne‟deki Sağlık Müzesi, Tekirdağ‟daki Rakoczi Müzesi gibi örneklerin
çoğaltılması yanında sokak sağlıklaĢtırmaları ve mevcut tarihi eserlerin çevre
düzenlemelerinin yapılmasına yönelik Vakıflar Genel Müdürlüğü, yerel yönetimler,
üniversiteler ve özel giriĢimciler tarafından yapılacak restorasyon projeleri ile
giriĢimlere destek sağlanacaktır.
 Gelirin düĢük, yoksulluğun yaygın olduğu, göç verme eğilimindeki orman

köylerinde ekonomik faaliyetlerin çeĢitlendirilmesine ve gelirin arttırılmasına
imkan sağlayacak olan bölgede bulunan milli parklar gibi doğal varlıkların
korunmasının yanında, alternatif turizmin geliĢtirilmesine yönelik orman kampları,
trekking ve doğa fotoğrafçılığı gibi faaliyetlere yönelik fizibilite araĢtırmaları,
tanıtım faaliyetleri ve giriĢimler desteklenecektir.
Öncelik 2.4. Bölgenin ulusal ve uluslararası platformlarda tanıtımının yapılması
TR21 Trakya Bölgesinin tanıtım stratejisi bölgeye yatırımcı çekme ve bölgenin ürettiği
değerleri ulusal ve uluslararası boyutta pazarlama odaklıdır. Bölgenin hedef kitlesi baĢta
Ġstanbul ve Balkan ülkeleri ile Avrupa olsa da küresel rekabette yer alan tüm dünya
ülkeleri bu kitlenin içinde yer almaktadır.
TR21 Trakya Bölgesinin sahip olduğu yatırım fırsatları konusunda ulusal ve uluslararası
düzeyde tanıtımı konusunda eksiklikler vardır. Bu eksiklikleri gidermeye yönelik olarak
her Ģeyden önce TR21 Trakya Bölgesindeki aktörlerin ve yönetimlerin koordineli ve etkin
bir Ģekilde bölgenin tanıtılmasına yönelik faaliyetlere dahil olması gerekmektedir.
 Bölgenin yatırım ve pazarlama konusundaki fırsatlarının tanıtılması amacıyla

bölgenin sahip olduğu nitelikli ve eğitimli insan kaynağı, geliĢmiĢ ve çeĢitlenmiĢ
ulaĢım ağı, Avrupa ile Asya arasındaki jeopolitik konumu, tarım ve turizm
çeĢitlenmesine müsait coğrafi yapısı ve iklimi, geliĢmiĢ sanayi ve tarım gibi
kendine has özelliklerini ve avantajları ön plana çıkararak ulusal ve uluslararası
ölçekte düzenlenen fuar, sergi v.b. etkinliklere katılım sağlanacaktır. Bu tür
etkinliklere “Trakya” çatısı altında katılım yönündeki giriĢimler öncelikle
desteklenecektir.

 Kırklareli‟nin Hardaliyesi, Edirne ve Kırklareli Peyniri, Hayrabolu tatlısı, Peynir
Helvası, Ciğer Sarma gibi gastronomik ürünler ile Selimiye, Ġğneada ve Uçmakdere
gibi marka değerler bölgenin tanıtımında ve pazarlamasında öncelikli olarak
kullanılacaktır.
 Bölgenin kültürel ve turistik değerlerinin tanıtımına yönelik olarak Bölge turizm ve

tanıtım stratejisi hazırlanacaktır.
3.2.3. Stratejik Amaç 3: Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması
Çevre kirliliğinin önlenmesinde iki etaplı bir yaklaĢım benimsenmektedir. Ġlk etapta
kirletici faktörlerin kontrol altına alınarak kirlenmenin yavaĢlatılması, sonrasında
durdurulması, ikinci etapta ise kirlenmiĢ kaynakların rehabilite edilmesi ve tekrar topluma
ve ekonomiye kazandırılması öngörülmektedir. Bu çerçevede, 2013 yılına kadarki plan
döneminde, kirletici faktörlerin kontrol altına alınması yönünde ilk adımların atılması
hedeflenmektedir.
Bölgede yoğun olarak gözlenen su kirliliğinin yanında, hava ve toprak kirliliği ile atık
yönetimi öncelikli konular olarak ortaya konulmuĢtur. Söz konusu kirliliğin plansız geliĢen
sanayinin ve kentlerin altyapı eksiklikleri, yoğun tarım uygulamaları ve kirletici enerji
kaynaklarının kullanılmasından kaynaklandığı görülmektedir. Bu çerçevede, plan
döneminde kentlerin atık su arıtma tesisi, katı atık depolama ve bertaraf tesisi gibi altyapı
eksikliklerinin giderilmesine; su kaynaklarını ekonomik kullanan, çevresel duyarlılığı
yüksek sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaĢtırılmasına; enerji konusunda ise bir
yandan enerji verimliliğinin arttırılarak enerji talebinin azaltılması, diğer taraftan bölgenin
baĢta rüzgâr enerjisi olmak üzere alternatif enerji kaynağı potansiyelini değerlendiren
enerji üretim sistemlerinin geliĢtirilmesine ağırlık verilecektir. Ayrıca, çevre konusunda
kurumsal yapının geliĢtirilmesi, bir yandan kamu kesiminin planlama, uygulama,
koordinasyon, izleme ve denetleme iĢlevlerini, diğer yandan sivil toplumun bilincinin
arttırılması, karar alma ve izleme süreçlerinde etkin rol alması hedeflenmektedir.
Çevrenin korunması konusunda sanayi sektöründe izlenecek strateji ve öncelikler, rekabet

gücünün artırılmasına yönelik binci Stratejik Amaç kapsamında ele alınmaktadır. Bu
çerçevede, kısa vadede sanayinin altyapı eksikliklerinin giderilmesi, orta ve uzun vadede
ise sanayinin daha yüksek teknolojili ve çevreye duyarlı sektörlere doğru dönüĢmesi
öngörülmekte olup bu konuda 2013 yılına kadar izlenecek stratejiler de ilgili stratejik amaç
altında açıklanmaktadır.

Öncelik 3.1. Kentsel altyapı yatırımlarıyla toprak ve su kaynaklarını kirletici
faktörlerin kontrol altına alınması
Trakya Bölgesinin en önemli sorunları arasındaki toprak ve su kaynaklarında gözlenen

kirliliğin azaltılmasında ilk adım, kirletici faktörlerin kontrol altına alınması olacaktır. Bu
amaçla, yüksek nüfuslu kentlere, Ergene Havzasındaki belediyelere öncelik verilerek,
planlama eksiklikleri ve kentlerin altyapı sorunları giderilecek, kentsel geliĢme toprak ve
su kaynaklarının korunmasını gözetecek Ģekilde sağlanacaktır.
 Bölgede ilgisine göre il özel idareleri veya belediyelerce gerçekleĢtirilmesi gereken

il çevre düzeni planları veya imar planlarının Bölge planı ve 1/100.000 ölçekli ÇDP
ile uyumlu olarak tamamlanması sağlanacaktır. Bu amaçla il özel idareleri ve
belediyelere, nüfus büyüklükleri ve teknik kapasite ihtiyaçları da değerlendirilerek
teknik destek sağlanacaktır.
 Kentlerdeki kanalizasyon, atık su artıma tesisi, katı atık depolama ve bertaraf tesisi
eksiklikleri belediyelerce giderilecektir. Belediyelerin bu yöndeki planlama,
projelendirme, fizibilite ve bütçeleme çalıĢmalarına teknik destek verilecek, AB ile
mali iĢbirliği kapsamında sağlanan fonlar da dâhil olmak üzere finansman
imkânları araĢtırılacaktır. Belediyelerin bu amaçlarla birlik kurma ve iĢbirliğine
girme giriĢimleri özendirilecektir.
 Bölgede Çorlu-Çerkezköy ve Çorlu-Lüleburgaz hattında sanayinin yoğunlaĢtığı

alanlarda yeraltı suyu kullanımı konusunda bölgedeki Çevre ve Orman Bakanlığı
ve DSĠ Genel Müdürlüğü teĢkilatları ile üniversiteler, Kalkınma Ajansı, ilgili
belediyeler ve sivil toplum örgütlerinin katılımıyla alternatif yönetim
mekanizmaları ve bunların bölgede uygulanabilirliği araĢtırılacaktır. Bu
alternatifler arasında, yeraltı sularının bedava kullanımının ücretli hale getirilmesi,
çekim yapılan kuyularda uygunluk denetimlerinin artırılması ve kaçak kuyu
açımına yönelik denetimlerin sıklaĢtırılması gibi hususlar değerlendirilecektir.
 Bölgede havza yönetimi ilkesinin doğal kaynakların yönetiminde uygulanabilirliği,

ihtiyaç duyduğu teknik ve kurumsal altyapı ile ne kadar mali kaynağa ihtiyaç
duyulduğu araĢtırılacak, olumlu sonuca ulaĢılması durumunda önümüzdeki plan
döneminde uygulanmak üzere öneri geliĢtirilecektir. Havza yönetimi kapsamında;
bölgede toprak ve su kaynaklarındaki kirlilik ile hava kirliliğinin izlenmesi; alt
bölgeler ve mikro havzalar bazında toprak ve su kaynaklarının tarım ve sanayi gibi
faaliyetler ve nüfus taĢıma kapasitelerinin belirlenmesi; iklim ve toprak özellikleri
ile su potansiyeline uygun ürün deseninin belirlenmesi; planlama çalıĢmalarına veri
teĢkil edecek bilgilerin sağlanması; çevre koruma ve kaynak yönetimine yönelik
kısıt ve önerilerin geliĢtirilmesi, bu konularda kamu kurumlarının faaliyetlerinin
izlenmesi ve koordinasyonu konuları ele alınacaktır.

Öncelik 3.2. Sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaĢtırılması
Ġyi tarım uygulamaları ve organik tarım gibi çevreye duyarlı, sürdürülebilir tarımsal üretim
yöntemlerinin yaygınlaĢtırılmasıyla, tarımsal üretimden kaynaklanan kirleticilerin
azaltılması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, üretici gelirlerinde azalıĢa neden olmadan,
aksine büyük kentlerde ve AB gibi yurtdıĢı piyasalarda çevreye duyarlı yöntemlerle
üretilmiĢ, organik ve yerel ürünlere artan talebin ortaya koyduğu fırsatlardan yararlanılarak
üretici gelirlerinde artıĢ sağlanmaya çalıĢılacaktır.
AĢağıda sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaĢtırılmasına yönelik stratejiler,

tarımda rekabet gücünün ve gelirin artırılmasına yönelik olarak Stratejik Amaç 1‟de
sunulan stratejilerle birbirini tamamlayıcı mahiyette düzenlenmiĢ olup koordinasyon içinde
uygulanacaktır.
 Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı teĢkilatı ile üretici örgütlenmelerinin iĢbirliğiyle

sürdürülebilir tarım uygulamaları konusunda üretici eğitimi faaliyetleri
düzenlenecektir. Bu uygulamalar kapsamında; mevcut durumda yoğun bir tarım
yapılan alanlarda azaltılmıĢ toprak iĢlemesi, ekonomik ve sürdürülebilir su
kullanma, bilinçli gübreleme ve zirai mücadeleyle kimyasal kalıntıları azaltma, anız
yangınlarını önleyerek toprağın organik madde oranını koruma, monokültür yerine
ekim nöbeti uygulama gibi hususlar, yöresel ihtiyaçlara göre değerlendirilecek,
ihtiyaç duyulması halinde eğitim faaliyetleri kapsamında demonstrasyon ve iyi
örnek uygulamaları tanıtımları yapılacaktır. Bu eğitimler kapsamında yanlıĢ
uygulamaların doğal kaynaklarda sebep olduğu bozulma, doğal kaynakların
bozulmasının insan, bitki ve hayvan sağlığı ile üretici gelirleri üzerindeki etkileri
konusunda da üreticiler bilinçlendirilecektir.
 Tarım arazilerinin amaç dıĢı kullanımının izlenmesi konusunda üretici

örgütlenmeleri bilinçlendirilerek etkinlikleri artırılacaktır.
 Yöresel bazda uygun ürün, tohum ve fide çeĢitleri belirlenecek, bunların üreticiye
tanıtılması ve yaygınlaĢtırılması konusunda üretici örgütleriyle iĢbirliği
yapılacaktır.
 Tarımın rekabet gücünün artırılmasına yönelik desteklerde, sürdürülebilir tarım

uygulamalarının yaygınlaĢtırılmasına yönelik faaliyet ve yatırımlara öncelik
verilecektir.

Öncelik 3.3. Enerji verimliliğinin arttırılması
Enerji verimliliğinin arttırılması gerek TR21 Trakya Bölgesinde ve Türkiye‟de çevrenin

korunmasına gerekse Türkiye‟nin enerji bağımlılığının azaltılmasına katkı sağlayacaktır.
Enerji talebi karĢılanırken çevresel zararların en alt düzeyde tutulması, enerjinin üretimden
nihai tüketime kadar her safhada en verimli Ģekilde kullanılması esas alınacaktır.
 Doğalgaz kullanımı, kentlerde ve sanayi bölgelerinde yaygınlaĢtırılacak, altyapısı

geliĢtirilecek, kömür kullanımı konusunda denetimler arttırılacaktır.
 Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz‟da hava ölçüm istasyonları kurulması yönünde
giriĢimde bulunulacaktır.
 Belediyeler, sanayi ve ticaret odaları ve üniversitelerle iĢbirliğine gidilerek,
iĢletmelere yönelik enerji yöneticisinin gerekliliği ile enerji verimi yüksek
teknolojilerin kullanımının oluĢturacağı ekonomik kazanım konularında
bilgilendirme, enerji verimliliğinin nasıl sağlanacağı konularında eğitim ve teknik
destek programları uygulanacaktır.
 Mahalli idareler ve sivil toplum kuruluĢlarıyla iĢbirliğine gidilerek evsel
kullanımlarda verimli kazan sistemlerinin kullanılmasından sağlanacak ekonomik
ve çevresel yararlar konularında bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri
düzenlenecektir.
 Ayrıca enerji verimliliği kapsamında ulusal ve uluslararası ölçekte Bölgeyi içine
alan fon ve hibelerden yararlanılmasına yönelik olarak proje üretilmesi teĢvik
edilecektir.
Öncelik 3.4. Çevre dostu enerji sistemlerinin yaygınlaĢtırılması
Üretimde çevre dostu yaklaĢımların hayata geçirilmesiyle, enerji arzının kompozisyonu

yerel potansiyele dayalı ve çevreye daha az zarar veren alternatif kaynaklar lehine
geliĢtirilecektir.
 Trakya‟nın sahip olduğu yüksek rüzgar enerjisi potansiyeli, santrallerin kurulması

yoluyla üretime kazandırılacak, bu yöndeki giriĢimlere teknik destek sağlanacaktır.
Bu santrallerin yer seçimi ve uygulanmasında, çevrelerine olası etkileri
değerlendirilecektir.
 Bölgenin enerji üretim sistemi içinde yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının

payının artırılmasına yönelik araĢtırmalar, düĢük emisyon değerlerine sahip ileri
teknoloji yakma sistemlerinin bölgede kullanım olanaklarının araĢtırılması teĢvik
edilecektir.

Öncelik 3.5. Çevre alanında kurumsal yapının geliĢtirilmesi
 Bölge üniversiteleri ve ilgili kurumların teĢkilatlarıyla iĢbirliğine gidilerek,

özellikle yerel yönetimlerin çevre ve doğal kaynak yönetimi, atık yönetimi vb.
konularda kendilerini geliĢtirmelerine yönelik danıĢmanlık ve teknik destek hizmeti
sağlanacaktır.
 Bölge genelinde çevre problemi ile ortak mücadele için bilinç ve sinerji oluĢturmak
amacı ile yerel yönetimler baĢta olmak üzere kamu ve özel sektör kuruluĢlarını
temel alan eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri üniversiteler ile iĢbirliği halinde
yürütülecektir.
3.2.4. Stratejik Amaç 4: BeĢeri sermayenin geliĢtirilmesi
Öncelik 4.1. GiriĢimcilik kültürünün geliĢtirilmesi
GiriĢimcilik, ekonomik büyümenin ve yeni istihdam olanakları yaratmanın kilit

unsurlarından birisidir. Bölgede giriĢimci sayısının artması, bölgenin ekonomik ve sosyal
kalkınmasına doğrudan hizmet edecektir. Bu doğrultuda;
 Potansiyel giriĢimcilerin cesaretlendirilebilmesi için baĢarılı giriĢimcilerin ve

giriĢimcilik örneklerinin kitleler tarafından tanınması yönünde farkındalık
faaliyetleri yürütülecektir.
 Yeni bir iĢ kurmak isteyenler veya iĢini yeni kurmuĢ giriĢimciler için iĢ
geliĢtirmeye yönelik bilgi ve beceri düzeylerini arttırıcı eğitimler düzenlenecektir.
 Özellikle kırsal kesimde giriĢimciliğin teĢvik edilmesini sağlamak üzere özgün hibe
destek ve finansman modelleri geliĢtirilecektir.
Öncelik 4.2. Dezavantajlı grupların yaĢam kalitelerinin arttırılması, ekonomik ve

sosyal hayata katılımlarının desteklenmesi
Dezavantajlı grupların yaĢam kalitesinin arttırılması, ekonomik ve sosyal hayata

katılımlarının desteklenmesi, TR21 Trakya Bölgesinde beĢeri sermayenin geliĢtirilmesi
açısından oldukça önemlidir.
 Bu doğrultuda, bölgede yaĢayan dezavantajlı grupların güncel durumları hakkında

sağlıklı bilgiye eriĢim temel hareket noktasıdır. Söz konusu bilgilerin oluĢturulması
amacıyla gerçekleĢtirilecek araĢtırmaların yaygınlaĢtırılmasına yönelik faaliyetler,
Ġl Sosyal Hizmetler Müdürlükleri ile iĢbirliği halinde desteklenecektir. Söz konusu
araĢtırmaların kapsamı istatistikî, sosyal ve kültürel olabilecektir. Bölge
üniversitelerinin de katkıda bulunabileceği bu tür projeler, bu baĢlık kapsamında
öncelikli olarak desteklenecektir.

 Dezavantajlı grupların yaĢam kalitelerini yükseltebilecek en temel eylemler; eğitim,
sağlık ve sosyal hizmetlere sürekli eriĢimlerinin sağlanması olacaktır. Bu temel
hizmetlere eriĢim noktasında geliĢtirilecek sosyal projeler desteklenecektir.
Örneğin, özürlülerin sosyal ve fiziki çevre Ģartlarının iyileĢtirilmesi yönünde yerel
yönetimler gibi hizmet sunucuların gerçekleĢtirecekleri projeler teĢvik edilecektir.
Ayrıca, üniversitelerin geliĢtirecekleri sağlık taraması faaliyetleri, veri elde
edilmesine yönelik araĢtırma projeleri, dezavantajlı grupların istihdam sorunlarının
çözülmesine yönelik olarak gerçekleĢtirilecek mesleki ve özel eğitim projeleri,
danıĢmanlık faaliyetleri desteklenecektir. Bununla birlikte, yaĢlı ve özürlülere
yönelik evde bakım hizmetleri, suça itilmiĢ kesimlerin sosyal entegrasyonuna
yönelik projeler, kadın istihdamını teĢvik edecek projeler ve bazı dezavantajlı
grupların yaĢam kalitelerini arttıracak cihaz, ekipman, yardımcı araçların teminine
yönelik faaliyetler yürütülecektir.
 Bazı dezavantajlı gruplardaki yüksek doğum oranı en temel sorunlardan biri olarak
görülmektedir. Bu nedenle, Bölge üniversiteleri ve Ġl Sağlık Müdürlükleri ile
iĢbirliği halinde, aile planlaması bilinçlendirme çalıĢmalarının yapılması ve buna
benzer faaliyetlerin desteklenmesi öncelikli olacaktır. Ayrıca, bazı dezavantajlı
gruplar arasında okuldan uzaklaĢma problemleri yaygındır. Bu nedenle, bu grupları
okuldan uzaklaĢmaya iten nedenleri ortadan kaldıracak çalıĢmalar desteklenecektir.
 Ayrıca, dezavantajlı grupların iĢ imkânlarına kavuĢturulması için gerçekleĢtirilecek

faaliyetlere öncelik verilecektir. Bu nedenle, dezavantajlı grupların istihdamının
sağlanmasına yönelik projelerin geliĢtirilmesi teĢvik edilerek, finansal olarak
desteklenecektir. Ġstihdamın arttırılmasına yönelik projelerin Bölge özelliklerine
uygun, sürekliliği olan programlara sahip olmasına dikkat edilecektir. Bunun yanı
sıra, dezavantajlı grupların meslek sahibi olmalarını veya mesleki becerilerini
arttırmalarını sağlayacak projeler de bu baĢlık kapsamında desteklenecektir.
 Özellikle yaĢlıların, engellilerin ve yoksulların mekânsal eriĢilebilirlik açısından

yaĢadıkları çeĢitli sorunlar bulunmaktadır. Bu konuda, öncelikli olarak mekânsal
eriĢilebilirliğin önemine dair farkındalık oluĢturulması gerekmektedir. Yerel
idarelerin kentsel düzenlemelerde yaĢlıların ve engellilerinin hizmetlere
eriĢilebilirliğine dönük faaliyetler gerçekleĢtirmesi teĢvik edilecektir. Kentin ortak
yaĢam alanlarından yeterince yararlanamayan kadınlar, çocuklar, göçle gelen
gruplar gibi diğer dezavantajlı gruplara yönelik projeler desteklenecektir.
 Dezavantajlı grupların topluma entegrasyonuna yönelik projeler desteklenecektir.

Özellikle Bölgenin AB ile sınır olmasına bağlı olarak, projelerin uluslararası boyut
taĢıması teĢvik edilecektir. Bu tür projelerin üretilmesine yönelik koordinasyon için
teknik uzman desteği sağlanacaktır.
 Dezavantajlı grupların hizmet aldığı kamu ya da özel kuruluĢların çalıĢanları ile

daha kolay iletiĢim sağlamalarına yardımcı olacak projeler desteklenecektir. Zira,

söz konusu personelin dezavantajlı gruplar hakkında bilinçlendirilmesi ve
eğitilmesi büyük önem taĢımaktadır.
Öncelik 4.3. Ġnsan kaynaklarının Bölge ihtiyaçlarına ve potansiyellerine göre

geliĢtirilmesi
 ĠĢsizliğin temel sebeplerinden biri, iĢletme ihtiyacı ile iĢgücünün niteliği arasında
yaĢanabilecek uyumsuzluktur. Bu nedenle, Bölgedeki iĢgücünün istihdam
edilebilirliğinin arttırılması yönünde Bölge iĢletmeleri ve iĢgücü yapısının analizine
yönelik araĢtırmalar desteklenecektir. Özellikle ulusal bazda üretilmeyen verilerin
elde edilmesine ve Bölgenin iĢgücü arz ve talep yapısının ortaya çıkmasına hizmet
edecek “iĢgücü piyasası analiz çalıĢmaları” yürütülecektir.
 Söz konusu iĢgücü piyasa analizleri sonrasında, ihtiyaç duyulan kalifiye iĢgücünün
yetiĢtirilmesi amacıyla Bölge genelinde eğitim faaliyetleri yürütülecektir. Bu
kapsamda, özellikle meslek liseleri ile üniversitelerin staj programlarının Bölge
iĢgücü gereksinimleri doğrultusunda planlamasına yönelik projeler
desteklenecektir.

4. BÖLGE MEKÂNSAL GELĠġME ġEMASI
TR21 Trakya Bölgesinin doğusu sanayi ve hizmet alanları olarak değerlendirilebilecekken,

batısı verimli tarım toprakları ile karakterize edilebilir. Dolayısıyla, “1/100.000 ölçekli
Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı”na paralel olarak,
Bölgenin geleceğe dönük yapılanmasını; kuzey ve güneybatı kısımlarında yer alan koruma
alanları ve ortasındaki geliĢme alanları üzerine kurgulamak mümkündür.
4.1. Merkez Kademelenmesi
Merkez kademelenmesinde belirleyici olan temel faktörler nüfus, hizmet çalıĢanı istihdamı
ve ulaĢım eksenlerine dayalı olarak beklenen etkileĢim ve geliĢmeler olarak ön plana
çıkmaktadır. Bu doğrultuda, 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası
Revizyon Çevre Düzeni Planı‟nda TR21 Trakya Bölgesinde kademeli merkez yerleĢimler
beĢ grupta kurgulanmıĢtır.
Tablo 58: TR21 Trakya Bölgesinde Nüfusa Göre Merkezler Kademelenmesi

I. Kademe Kentsel II. Kademe III. Kademe IV. Kademe V. Kademe
Merkezler Kentsel Merkezler Kentsel Merkezler Kentsel Merkezler Kentsel Merkezler
Lüleburgaz Uzunköprü
Çorlu (225.244) Pınarhisar (20.338) Demirköy (9.128)
(130.375) (70.977)
Edirne (150.717) Kırklareli (83.378) Babaeski (51.815) Vize (30.348) Enez (10.714)
Tekirdağ (161.136) KeĢan (77.442) Malkara (56.484) M Ereğlisi (16.970) Meriç (16.959)
Çerkezköy Pehlivanköy
Hayrabolu (36.942) Ġpsala (30.240)
(131.723) (4.586)
Muratlı (25.962) Havsa (21.533) LalapaĢa (8.406)
Saray (44.530) Süloğlu (9.474) Kofçaz (3.288)
ġarköy (29.395)
Kaynak: 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı
Bu çerçevede; III. ve IV. Kademe Kentsel Merkezler “orta merkez” karakteri taĢımaktadır.
Bu grup da, sanayi üretimine olduğu kadar tarımsal sanayi türünde faaliyet gösteren
merkezler de olabilmektedir. V. Kademe Kentsel Merkezler ise, temelde kırsal alanlara
kentsel hizmetler vermek üzere donatılacak “alt merkez” karakteri taĢıyan yerleĢimlerdir.
Burada önemli olan, önerilen merkezlerin Tekirdağ merkezli yığılmayı Bölge geneline
dağıtması ve kır-kent arası kutuplaĢma gidermesine yönelik beklentidir.56
Merkez kademelenmesinde, Tekirdağ ili 1. derece merkez kademesinde bir hizmet merkezi
olarak öngörülmektedir. Fakat Bölge genelinde bugüne kadar süregelen Tekirdağ merkezli
geliĢmenin dengeli dağılabilmesi için, Edirne, Kırklareli il merkezleri ve KeĢan,
Lüleburgaz, Çorlu, Çerkezköy ilçeleri 2. Kademe Merkez olarak geliĢtirilecektir. Edirne ve
Kırklareli illeri, mevcut durumlarına paralel olarak çevre ilçe ve kırsal merkezlere hizmet
edecek ticaret-hizmet, eğitim merkezleri olarak önerilmektedirler. Edirne il merkezine,
56
1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, ss. 19

Kırklareli il merkezinden farklı olarak hizmet merkezi kimliği dıĢında, sahip olduğu tarih
turizmi potansiyeli, sağlık hizmetleri ve önemli stratejik konumu sebebi ile global ölçekte
geliĢtirilecek “marka kent” fonksiyonu yüklenmiĢtir. Bu doğrultuda kentte kültürel turizm
canlandırılacak ve kentin uluslararası bir çekim noktası olması sağlanacaktır.57
KeĢan ve Lüleburgaz ise, Bölge içindeki konumlarına, ana ulaĢım akslarının üzerinde
bulunmaları ve eğilimlerine (mevcutta da 2. kademe merkez olmaları) paralel olarak 2.
Kademe Merkez olarak önerilmiĢlerdir.
Diğer yandan Lüleburgaz ilçesinin, 2. derece merkez olarak önerilmesi, Lüleburgaz

uzantılı yayılma sürecine giren Çorlu Çerkezköy aksının geliĢimin de sınırlandırıcı rol
oynayacaktır.
Son olarak, günümüzde de III. ve IV. Kademe merkezler arasında yer alan Babaeski,
Saray, Vize, Hayrabolu, Malkara, ve Uzunköprü ilçeleri tarımsal özelikleri ile ön plana
çıktıkları için, öncelikle çevrelerindeki kırsal merkezlere hizmet verecek 3. derece
merkezler olarak önerilmiĢlerdir. Marmara Ereğlisi, Muratlı ve Havsa ise 3. Kademe
Merkezler olarak geliĢtirileceklerdir.58
Tablo 59: TR21 Trakya Bölgesi Nüfusunun Hizmet Sektörü ÇalıĢan Sayısına Oranı
Hizmet Nüfus Hizmet Nüfus
Ġl-Ġlçe Kademe Ġl-Ġlçe Kademe
(%) (2023) (%) (2023)
Tekirdağ 67 1 286.250 Vize 26 3 35.100
Çerkezköy 48 2 405.100 Malkara 27 3 70.950
Çorlu 56 2 600.000 Hayrabolu 29 3 46.700
Edirne 67 2 205.000 Enez 26 4 14.500
KeĢan 50 2 93.000 Havsa 20 3 24.000
Kırklareli 48 2 125.500 Demirköy 37 4 10.600
Lüleburgaz 37 2 180.000 Ġpsala 20 4 32.100
Babaeski 32 3 61.406 Kofçaz 32 4 4.000
M. Ereğlisi 56 3 86.000 LalapaĢa 24 4 11.000
Muratlı 41 3 62.000 Meriç 25 4 18.000
Saray 37 3 85.200 Pehlivanköy 30 4 6.023
ġarköy 30 3 41.000 Pınarhisar 38 4 23.312
Uzunköprü 36 3 75.000 Süloğlu 50 4 13.000
57
58

ġekil 34: TR21 Trakya Bölgesi Merkez Kademelenmesi ve Etki Alanları
4.2. Hizmet Merkezleri
Merkez kademelenmesi içerisinde her il ve ilçe merkezi kendi nüfusunun temel hizmet
ihtiyacını karĢılayacak nitelikte olmasının dıĢında, Tekirdağ, Kırklareli, Çorlu, Lüleburgaz
ve KeĢan yerleĢmelerinin farklı kriterler baz alınarak hizmet fonksiyonlarında
ihtisaslaĢmaları ve bölgede öne çıkmaları önerilmiĢtir. Bu merkezlerin hizmet, ticaret,
finans, eğitim, fuar ve turizm-kültür aktiviteleri yoğunluk kazanması beklenmektedir.
Tekirdağ ve Kırklareli il merkezlerinin, mevcut eğilimleri paralelinde bölgenin kuzey ve

güney kesimlerinin üst kademe hizmet merkezleri olması planlanmaktadır. Lüleburgaz ve
KeĢan ilçeleri ise alt kademe hizmet merkezleri olarak düĢünülmektedirler.

ġekil 35: TR21 Trakya Bölgesi Ġçin Öngörülen Hizmet Merkezleri ve Etki Alanları
4.3. Sanayi Merkezleri
Bölge genelinde sanayi alanları, Çerkezköy-Çorlu-BüyükkarıĢtıran hattında

yoğunlaĢmıĢtır. 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre
Düzeni Planı‟nda Çerkezköy‟ün bölgenin sanayi merkezi konumunda olması
öngörülmektedir. Fakat, bugüne kadar genellikle plansız Ģekilde geliĢen sanayinin, çevreye
daha duyarlı yönde dönüĢüme uğraması önem arz etmektedir.
Bu kapsamda Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan “Islah OSB” yasa tasarısı Bölge
için bir fırsat sunmaktadır. Söz konusu tasarının kanunlaĢmasını müteakip, bölgede
özellikle D-100 aksı üzerinde yoğunlaĢmıĢ olan plansız sanayinin OSB çatısı içinde
toplanarak ıslah edilmesi sağlanabilecektir.
Edirne ve Kırklareli illerinde ise, dağınık ve denetimsiz yapılaĢan sanayi alanları yine
öncelikle mevcut OSB‟lere yönlendirilmesi ve tarım ve hayvancılığa dayalı sektörlere yer
verilmesi öngörülmektedir.

4.4. Turizm Merkezleri
TR21 Trakya Bölgesinin turizm merkezlerinin belirlenmesi açısından en önemli belgeler,

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı‟nın 2023 stratejileri ve 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt
Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı‟dır. Belirlenen turizm alanları, bu
doğrultuda, tamamen doğal kaynakların ve potansiyellerin harekete geçirilmesi ile
oluĢturulacak marka kentler, ekolojik turizm alanları, arkeolojik turizm alanları, sağlık
turizmi, doğa turizmi alanlarıdır.
1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı‟nda
TR21 Trakya Bölgesinde turistler için çekim noktası oluĢturması amacıyla “Turizm
GeliĢim Bölgeleri” belirlenmiĢ ve potansiyelleri doğrultusunda alternatif turizm çeĢitleri
sıralanmıĢtır.
 Edirne’nin Marka Kent Olması: Edirne‟de tarih turizminin geliĢmesi, bölgenin

tümüne yayılan festival, panayır ve Ģenliklerin turizm için bir girdi olarak
kullanılması ve Edirne‟nin Yunanistan ve Bulgaristan‟la olan sınırı dikkate
alınarak, uluslararası gençlik festivallerinin yapılacağı bir merkez olarak
değerlendirilmesi, buna yönelik altyapının oluĢturulmasıdır.
 Eko Turizm Kentleri: Demirköy ve Vize ilçelerinde spor, agro-eko ve doğa turizm
alanları geliĢtirilecek ve Ġğneada- Kıyıköy beldeleri “eko-turizm” kenti olarak
değerlendirilecektir.
 Agro-Eko Turizminin Geliştirileceği Alanlar: TR21 Trakya Bölgesinde Tekirdağ

ilinin Merkez, Saray ve ġarköy; Edirne ilinin KeĢan; Kırklareli ilinin Kofçaz,
Demirköy ve Vize ilçeleri agro-eko turizm potansiyeline sahip yerleĢimlerdir.
Kofçaz, Demirköy, Saray ve Vize‟nin organik tarım potansiyeli ve zeytin ve
ġarköy‟ün üzüm yetiĢtiriciliği açısından potansiyeli bölgenin kültürel kimliği ile
bütüncül bir anlayıĢ içerisinde değerlendirilmelidir. Edirne ilinde Merkez Ġlçe ile
Uzunköprü ilçesi, Tekirdağ ilinde Merkez Ġlçe ile ġarköy ilçesi, Kırklareli ilinde
Kofçaz, Demirköy ve Vize ilçeleri bağcılık ve kültüre dayalı turizmin geliĢtirileceği
yerleĢimlerdir.
 Arkeolojik Turizmin Geliştirileceği Alanlar: Antik yerleĢmelerden Edirne ilinde

Enez, Tekirdağ ilinde Marmara Ereğlisi, Kırklareli ilinde Vize ilçeleri arkeolojik
turizminin destekleneceği alanlar olarak belirlenmiĢtir. LalapaĢa‟da bulunan
dolmenler önemli bir turizm potansiyeli teĢkil etmektedir.
 Doğa ve Spor Turizminin Geliştirileceği Alanlar: Doğa turizmi yapılabilecek

potansiyel alanlar arasında: Kuzeyde Longoz ormanları ile güneyde Ganos
ormanları, Gala Gölü ve Meriç Deltası, Kasatura Körfezi Tabiat Koruma Alanı,
Korudağı Yaban Hayatı GeliĢtirme Alanı, Ġğneada ve Kıyıköy‟de Karadeniz
kumsalları ve bunun dıĢındaki yapay ve doğal göller; güneyde Saros Körfezi ile

ġarköy ve Tekirdağ‟da Marmara kıyıları yer almaktadır. Doğa ve spor turizminin
bir arada değerlendirilmesine yönelik düzenlemeler yapılması için Tekirdağ ili
Saray ve ġarköy, Edirne ili Enez, KeĢan ilçeleri belirlenmiĢtir.
 Sağlık Turizmin Geliştirileceği Alanlar: Sağlık turizminin geliĢtirileceği alanlar

Kırklareli ilinde Demirköy ilçesi ve çevresidir.

Tablo 60: TR21 Trakya Bölgesi Öneri Merkez Türleri ve Öne Çıkan Fonksiyonlar
Merkez Türü YerleĢim Öne Çıkan Fonksiyonlar Ağırlıklı Sektör
Tekirdağ Finans, Ticaret, Turizm, Eğitim, Üniversite, Kültür, Lojistik, Liman
Hizmet Merkezi – Ġl Hizmet Sektörü
Kırklareli Finans, Ticaret, Eğitim, Kültür
KeĢan
Finans, Ticaret, Eğitim, Kültür, Fuar, Üniversite
Lüleburgaz
Hizmet Merkezi – Ġlçe Hizmet Sektörü
Finans, Ticaret, Eğitim, Kültür, Fuar, Üniversite, Lojistik, Serbest
Çorlu
Bölge, Fuar
UzmanlaĢmıĢ Sanayi, Serbest Bölge, Teknoloji GeliĢtirme Alanları,
Sanayi Merkezi Çerkezköy Sanayi Sektörü
Fuar
Babaeski
Uzunköprü
Malkara
Saray
Pınarhisar
Tarımsal Depolama ve Lojistik, Tarımsal Üretime Yönelik Ar-Ge
Kırsal Merkez Kofçaz Tarım Sektörü
ve DanıĢmanlık Hizmetleri, Ürün Borsası, Tarım Fuarı, Ticaret
Pehlivanköy
Süloğlu
LalapaĢa
Ġpsala
Meriç
Marmara Ereğlisi Arkeolojik Turizm, Turizm Faaliyetleri, Ticaret
Turizm Merkezi – Ġlçe ġarköy Agro-Eko Turizm, Turizm Faaliyetleri, Ticaret Hizmet Sektörü
Enez Arkeolojik Turizm ve Doğa Turizmi, Turizm Faaliyetleri, Ticaret
Turizm Merkezi – Marka Kent Edirne Kültür ve Arkeolojik Turizm, Turizm Faaliyetleri, Ticaret, Fuar Hizmet Sektörü
Vize Spor Turizmi, Agro-Eko Turizm, Doğa Turizm
Ekoturizm Kenti Hizmet Sektörü
Demirköy Sağlık Turizmi, Turizm Faaliyetleri, Ticaret

5. FĠNANSMAN
Tüm planlama faaliyetlerinde olduğu gibi TR21 Düzey-2 TR21 Trakya Bölge Planında
belirlenen amaç ve hedeflere ulaĢılabilmesi amacıyla çeĢitli finansman kaynaklarına
ihtiyaç duyulmaktadır. Bölge planının uygulama sürecinde ihtiyaç duyulacak finansman
kaynakları olarak; Ajansın bölgede uygulayacağı destek programları, KOSGEB destekleri,
yatırım teĢvikleri, yerel yönetimlerin kaynakları, Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı‟nın destek
ve kredileri Yatırım Programında yer alan bölgedeki yatırım projelerine tahsis edilecek
kamu kaynakları, özel sektör yatırımları, AB ve diğer kuruluĢlardan alınabilecek fon, hibe
ve krediler düĢünülmektedir.
Bölge planında gözetilen amaç ve hedeflere ulaĢmak için gerekli finansman ihtiyacının,
mekân, zaman gibi çeĢitli etkenlere bağlı olarak değiĢebilmesinden dolayı net rakamsal
olarak ifade edilmesi mümkün olmamakla birlikte, Bölge genelinde Ajans kaynakları ile
birlikte, genel ve özel bütçe kaynakları ve diğer fon ve hibe kaynakları beraber
düĢünüldüğünde, etkin bir iĢbirliği ve koordinasyon ile birlikte, Bölge planında yer alan
hedeflerin mevcut kaynaklarla gerçekleĢtirilebileceği düĢünülmektedir.

6. PERFORMANS GÖSTERGELERĠ
STRATEJĠK AMAÇ-1
REKABET GÜCÜNÜN ARTTIRILMASI
Öncelik Performans Göstergeleri
 Patent baĢvuru sayısındaki artıĢ oranı (%)

 Alınan patent tescil belgesi sayısındaki artıĢ oranı (%)
 Endüstriyel tasarım tescil sayısındaki artıĢ oranı (%)
Öncelik 1.1.  Faydalı model sayısındaki artıĢ oranı (%)
Bölgede Ġnovasyon ve Ar-Ge  Alınan Ar-Ge destek tutarındaki artıĢ oranı (%)
Kültürünün OluĢturulması ve  Üniversite- sanayi iĢbirliğinde yürütülen ortak proje
YaygınlaĢtırılması sayısındaki artıĢ oranı (%)
 Ġnovasyon ve Ar-Ge konularında Bölge
üniversitelerinde üretilen tez ve proje sayısındaki artıĢ
oranı (%)
 TSE tarafından verilen kalite belge sayısındaki artıĢ
oranı (%)
 Marka baĢvuru ve tescil sayısındaki artıĢ oranı (%)
Öncelik 1.2.
 Turizm tesislerinin doluluk oranlarındaki artıĢ (%)
MarkalaĢmanın TeĢvik
Edilmesi  Müze ve ören yerlerini ziyaret eden kiĢi sayısındaki
artıĢ (%)
 Ġnternet arama motorlarında üzerinde markalaĢma
yapılan alanların aranma sayısı ( adet)
 OSB, ASB ve KSS alanların doluluk oranı (%)

Öncelik 1.3.
 Bölgede yerli ve yabancı sabit yatırım tutarlarındaki
Sanayi Altyapısının artıĢ (%)
Güçlendirilmesi
 Açılan imalat sanayi iĢletme sayısı (adet)
 Yeni açılan iĢletme sayısı (adet)
 Üretilen sebze-meyve ürün miktarları(ton)

 Eğitim verilen çiftçi sayısı (kiĢi)
Öncelik 1.4.
 Ortak makine kullanan kiĢi sayısındaki artıĢ oranı (%)
Tarımsal Yapının
ĠyileĢtirilmesi  Kurulan kooperatif sayısındaki artıĢ oranı (%)
 Soğuk hava depo sayısı (adet)
 Ġyi tarım uygulamaları kapsamında üretim yapan
üretici sayısı (adet)
 Tarımsal iĢletme büyüklüğü ortalaması (da)
 Tarımsal örgütlerin pazarlamadaki payı (%)

 Su ürünleri üretim miktarı (kg)
 Kanatlı sayısı (adet)
 Bal ve arıcılık ürünlerinin üretim miktarı (kg)
 BüyükbaĢ ve küçükbaĢ hayvan sayıları (adet)
Öncelik 1.5.
 Linyitin çevreye duyarlı teknolojilerle
Bölge Potansiyellerinin
Değerlendirilmesi değerlendirilmesi konusunda yapılan araĢtırma
sayısı(adet)
 Biyogaz konusunda yapılan araĢtırma ve faaliyet
sayısı(adet)
 Lojistik konusunda yapılan planlama çalıĢmaları (adet)
 Gecelik konaklama sayıları (kiĢi)

 Müze, ören yeri ziyaretçi sayıları (kiĢi)
 Bölge ile ilgili yazılı ve görsel basında çıkan haber
Öncelik 1.6. sayısı (adet)
Bölgenin Kültür ve Turizm  Bölgede düzenlenen fuar, festival sayıları (adet)
Değerlerinin Ön Plana
Çıkartılması  Bölgenin yurtdıĢında temsil edildiği, tanıtıldığı fuar,
festival sayıları (adet)
 Turizme kazandırılan yeni yapı sayısı (adet)
 Bölgeye kazandırılan yeni turizm alanları (adet)
 Bölgeye gelen yerli, yabancı turist sayısı (kiĢi)
 Kümelenme konusunda eğitim verilen kiĢi sayısı (kiĢi)

Öncelik 1.7.
 OluĢturulan kümelenme stratejisi sayısı (adet)
Bölgede Kümelenme
 Sektörel bazda rekabet analizi çalıĢma sayısı (adet)
YaklaĢımının
YaygınlaĢtırılması  Düzenlenen çalıĢtay ve odak grup toplantılarına
katılan kiĢi sayısı (kiĢi)
 Açılan yeni ihtisas organize sanayi Bölge sayısı (adet)
 Ġhracat tutarındaki artıĢ oranı (%)

 DıĢ ticaret eğitimlerine katılan kiĢi sayısı(kiĢi)
Öncelik 1.8.  Yurt içi ve yurt dıĢı fuarlarda katılımcı olan firma
DıĢ Ticaretin GeliĢtirilmesi sayısı (adet)
 Ġhracatı arttırılabilecek sektörler hakkında düzenlenen
bilgilendirme toplantısı sayısı (adet)

STRATEJĠK AMAÇ- 2
BÖLGENĠN YATIRIMLAR ĠÇĠN CAZĠBE MERKEZĠ HALĠNE GETĠRĠLMESĠ
 Kurulan KOBĠ sayısı (adet)

 Yaratılan istihdam sayısı (kiĢi)
Öncelik 2.1.
 KOBĠ'lerin yararlandıkları teĢvik tutarı (TL)
Bölgede Yatırım Ortamının
ĠyileĢtirilmesi  Yatırım teĢvik ve destekleri konusunda eğitim verilen
kiĢi sayısı (kiĢi)
 Muhtemel yatırımcılara verilen teknik destek sayısı
(adet)
 Açılan konaklama tesis sayısı (adet)

 Yatak sayısındaki artıĢ oranı (%)
 Bölgeye gelen yerli/yabancı turist sayısı (adet)
Öncelik 2.2.
 Agro turizm merkezli tesis sayısı (adet)
UlaĢım ve Lojistik
Altyapısının Güçlendirilmesi  Butik otel sayıları (adet)
 Kamp alan kapasiteleri (m2)
 Arkeolojik kazı çalıĢmalarının tamamlandığı alan (m2)
 Bölgeyle ilgili yazılı ve görsel basında çıkan haber
sayısı (adet)
 UlaĢım altyapısına yapılan yatırım miktarı (TL)

 Toplam bölünmüĢ yol uzunluğu (km)
Öncelik 2.3. Turizm Alt  Havayoluyla seyahat eden yolcu sayısı (yolcu / yıl)
Yapısının Güçlendirilmesine  Havayolu ile taĢınan yük (ton)
Yönelik ÇalıĢmalar Yapılması  Demiryolu ile taĢınan yolcu (kiĢi)
 Demiryolu ile taĢınan yük (ton)
 Demiryolu hat uzunluğu (km)
 Lojistik merkez alanı (m2)
 Yurtiçinde katılınan fuar ve organizasyon sayıları

(adet)
Öncelik 2.4.  YurtdıĢında katılınan fuar ve organizasyon sayıları
Bölgenin Ulusal ve (adet)
Uluslararası Platformlarda  Bölgeyle ilgili ulusal ve uluslararası yazılı ve görsel
Tanıtımının Yapılması basında çıkan haber sayısı (adet)
 Ġnternet arama motorlarında bölgenin marka
değerlerinin aranma sayısı (adet)

STRATEJĠK AMAÇ -3
ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBĠLĠRLĠĞĠN SAĞLANMASI
 Arıtma uygulanan nüfusun belediye nüfusuna oranı

(%)
 Bakımı, onarımı, ıslahı ve yenilenmesi
gerçekleĢtirilmiĢ kanalizasyon sistemlerine sahip
nüfusun belediye nüfusuna oranı (%)
gerçekleĢtirilmiĢ deniz deĢarj hatlarına sahip nüfusun
belediye nüfusuna oranı (%)
Öncelik 3.1.
gerçekleĢtirilmiĢ kullanma ve içme suyu Ģebeke ve
Kentsel Altyapı Yatırımlarıyla
isale hatlarına sahip nüfusun belediye nüfusuna oranı
Toprak ve Su Kaynaklarını
(%)
Kirletici Faktörlerin Kontrol
Altına Alınması  ĠnĢası ve rehabilitasyonu gerçekleĢtirilmiĢ yağmur
suyu toplama sistemlerine sahip nüfusun belediye
nüfusuna oranı (%)
 Düzenli depolama tesisleri sayısı (adet)
 Kompost ve geri dönüĢüm tesisleri sayısı (adet)
 Katı atık bertaraf tesisi sayısı (adet)
 Bölgede çevre bilinciyle ilgili yapılan yayınlar,
konferans ve bilgilendirme toplantılarının sayısı (adet)
 Sürdürülebilir Tarım eğitimlerine katılan kiĢi
sayısı(kiĢi)
 Yöresel bazda belirlenen ürünlerinin ekim
miktarlarındaki artıĢ oranı (%)
Öncelik 3.2.  Ürün planlaması ve uygulanması koordinasyonu
toplantıları sayısı (adet)
Sürdürülebilir Tarım  Arazi-uygun ürün haritasının çıkarılmasına yönelik
Uygulamalarının bilimsel çalıĢmaları sayısı (adet)
 Ürün planı uygulanması ilgili yapılan yayınlar,
konferans ve bilgilendirme toplantılarının sayısı (adet)
 Bölgeye uygun tohumluk çeĢitlerinin tespit edilmesine
yönelik bilimsel çalıĢma sayısı (adet)
 Doğalgaz kullanan nüfus sayısındaki artıĢ (%)

Öncelik 3.3.
 Enerji verimliliği konusunda yapılan eğitim ve
bilgilendirme faaliyetlerine katılan kiĢi sayısı (kiĢi)
Enerji Verimliliğinin
 Enerji verimliliği konusunda bölgede üretilen proje
Arttırılması
sayısı (adet)

Öncelik 3.4.  Bölgede rüzgar enerjisinden üretilen elektrik enerjisi
miktarı (MVA)
Çevre Dostu Enerji  DüĢük emisyon değerine sahip ileri yakma
Sistemlerinin sistemlerince üretilen elektrik enerjisi miktarı (MVA)
 Çevre alanında yerel yönetim, kamu ve özel sektörde

Öncelik 3.5. kurumsal yapının güçlendirilmesine yönelik sağlanan
danıĢmanlık ve teknik destek (adet)
Çevre Alanında Kurumsal  Çevre alanında kurumsal kapasiteyi güçlendirmeye
Yapının GeliĢtirilmesi yönelik olarak verilen eğitim, seminer v.b.
bilgilendirme faaliyetleri (adet)
STRATEJĠK AMAÇ- 4
BEġERĠ SERMAYENĠN GELĠġTĠRĠLMESĠ
 GiriĢimcilik eğitimleri ve eğitimlere katılan kiĢi sayısı

(adet/kiĢi)
Öncelik 4.1.
 Bölgedeki baĢarılı giriĢimcilerin tanıtımına yönelik
GiriĢimcilik Kültürünün etkinlikler (adet)
GeliĢtirilmesi
 Tarım, Hizmet ve Sanayi sektörlerinde açılan yeni
iĢletme sayıları (adet)
 Dezavantajlı gruplara yönelik aile planlaması

bilinçlendirme etkinlikleri ve bu etkinliklere katılan
kiĢi sayısı (adet)
 Bebek ölüm oranındaki azalıĢ (%)
Öncelik 4.2.  Sağlık taramalarından yararlanan kiĢi sayısı (adet)
Dezavantajlı Grupların YaĢam  Ġlköğretim çağında olduğu halde zorunlu eğitime
Kalitelerinin Arttırılması, devam etmeyen çocuk sayısındaki azalıĢ (%)
Ekonomik ve Sosyal Hayata
 Dezavantajlı grupların okuldan uzaklaĢtırılma
Katılımlarının Desteklenmesi
sayısındaki azalıĢ oranı (%)
 Dezavantajlı kiĢilerin istihdamına yönelik üretilen
proje sayısı (adet)

 Dezavantajlı gruplara yönelik gerçekleĢtirilen mesleki
eğitimler (adet)
 Dezavantajlı grupların topluma entegrasyonuna
yönelik ulusal ve uluslararası proje sayısı (adet) ve
bütçesi (TL)
 Dezavantajlı gruplara yönelik yapılan altyapı ve
üstyapı bütçe harcama tutarı (TL)
 GerçekleĢtirilen iĢgücü piyasa analiz sayısı (adet)

Öncelik 4.3.  Üniversite-sanayi iĢbirliği kapsamında yapılan
Ġnsan Kaynaklarının Bölge protokol sayısı (adet)
Ġhtiyaçlarına ve  Üniversite koordinasyonunda staj yapan öğrenci sayısı
Potansiyellerine Göre (adet)
GeliĢtirilmesi  ĠĢgücü piyasa analiz çalıĢmaları sonrası belirlenen
öncelikli sektörlerde açılan mesleki eğitim kurs sayısı
(adet)

7. KOORDĠNASYON-ĠZLEME-DEĞERLENDĠRME
Trakya Kalkınma Ajansı‟nın koordinasyonunda bölgedeki tüm paydaĢların etkin katılımı

ile hazırlanan Planın uygulamasında da katılımcılık öncelikli ilke olarak benimsenerek,
baĢta Devlet Planlama TeĢkilatı olmak üzere ilgili kamu kurum ve kurumları, sivil toplum
örgütleri, özel sektör ve üniversiteler ile koordinasyon halinde çalıĢılacaktır.
Planın uygulanabilirliğinin arttırılması ve uygulama sürecinde etkin koordinasyonun

sağlanması amacıyla Ajans tarafından “Bölge Planı” içeriğine uygun program metinleri ile
birlikte eylem planları paydaĢlarla birlikte katılımcılık ilkesi gözetilerek hazırlanacak ve
ilgili kurum ve kuruluĢlarla bu metinler paylaĢılacaktır.
Plan uygulama sürecinde, izleme ve değerlendirme aĢamalarında elde edilen sonuçlar

Ģeffaflık ilkesi çerçevesinde kamuoyu ile paylaĢılacak ve alınan geri bildirimler uygulama
süreçleri ile sonraki dönemdeki planlama çalıĢmaları kapsamında değerlendirilecektir. Bu
kapsamda, bölgedeki paydaĢların katılımıyla planının izleme-değerlendirme sürecine
iliĢkin olarak geniĢ çaplı toplantılar ile birlikte odak grup çalıĢmaları organize edilecektir.
Ġzleme ve değerlendirme çalıĢmaları baĢta Genel Sekreterlik olmak üzere Yönetim Kurulu
ve Kalkınma Kurulu tarafından yapılacaktır. Bu amaçla Genel Sekreterlik koordinesinde
içerisinde kamu kurum ve kuruluĢları, sivil toplum örgütleri ve üniversite temsilcilerinin
yer alacağı bir danıĢma birimi oluĢturulacaktır.
Bölge Planının uygulama ve sonuçları; performans göstergeleri ile birlikte, katılımcılık,

kurum içi ve kurumlar arası iĢbirliği, paydaĢlar tarafından sahiplenme, sonuçların
sürdürülebilirliği ve üst raporlar ile uyumu açısından da değerlendirilecektir.
Planlama dönemi içerisinde ortaya çıkan fırsat ve tehditler, paydaĢ beklentilerindeki

değiĢim, kamu yönetimindeki olası yeni yapılanma ve dönüĢümler, mevzuat değiĢiklikleri
gibi dıĢ etmenler izlenerek gerektiğinde plan revizyonu yapılacaktır. Ayrıca plan uygulama
sürecindeki riskler takip edilerek bu risklere karĢı uygulama sürecinde gerekli tedbirlerin
alınması yönünde stratejiler üretilecektir. Plan içeriğinde yapılacak revizyonlar Kalkınma
Kurulunun görüĢüne müteakip, Yönetim Kurulunun onayı ile birlikte Devlet Planlama
TeĢkilatının onayına sunulacaktır.

KATKIDA BULUNANLAR
Tekirdağ
1 Tekirdağ Valiliği
2 Tekirdağ Belediyesi
3 Namık Kemal Üniversitesi
4 Tekirdağ Ġl Genel Meclisi
5 Tekirdağ Ġl Özel Ġdaresi
6 Malkara Kaymakamlığı
7 Çorlu Belediyesi
8 Hayrabolu Belediyesi
9 Malkara Belediyesi
10 Muratlı Belediyesi
11 ġarköy Belediyesi
12 Kapaklı Belediyesi
13 Karacakılavuz Belediyesi
14 KOSGEB Tekirdağ Hizmet Müdürlüğü
15 TCDD 1. Bölge Müdürlüğü
16 Tekirdağ Gümrük Müdürlüğü
17 Tekirdağ Ġl Bayındırlık ve Ġskan Müdürlüğü
18 Tekirdağ Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü
19 Tekirdağ Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
20 Tekirdağ Ġl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü
21 Tekirdağ Ġl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü
22 Tekirdağ Ġl Tarım Müdürlüğü
23 Tekirdağ Bağcılık AraĢtırma Enstitüsü
24 Tekirdağ DSĠ 113. ġube Müdürlüğü
25 Karayolları 18. ġube Müdürlüğü
26 Tekirdağ Ticaret ve Sanayi Odası
27 Tekirdağ ĠnĢaat Mühendisleri Odası
28 Tekirdağ Ticaret Borsası
29 Tekirdağ Ziraat Odası
30 Çerkezköy Ticaret ve Sanayi Odası
31 Çorlu Ticaret Borsası
32 Çorlu Ticaret ve Sanayi Odası
33 Malkara Ticaret ve Sanayi Odası
34 Malkara Ziraat Odası
35 Avrupa Serbest Bölgesi
36 Çerkezköy OSB
37 Çorlu Deri OSB
38 Hayrabolu OSB
39 Köy-Koop. Tekirdağ Birliği
40 Muratlı Öncü Kadın Kültür Çevre ĠĢletme Kooperatifi

41 Mürefte Zeytin Tarımsal Sulama Koop.
42 S. S. Mursallı Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi
43 S.S. 1 No'lu Tekirdağ TaĢ. Koop.
44 S.S. Malkara TaĢ. Koop.
45 Süt Üreticileri Birliği
46 Tarım Kredi Koop. Tekirdağ Bölge Birliği
47 Tekirdağ Arı YetiĢtiricileri Birliği
48 Tekirdağ Damızlık Sığır YetiĢtiricileri Birliği
49 Tekirdağ Kiraz Üreticileri Birliği
50 Çerkezköy Genç ĠĢadamları ve Yöneticileri Derneği
51 Çerkezköy Sanayiciler Derneği
52 Çorlu Deri Sanayicileri Derneği
53 Çorlu ĠĢadamları ve Sanayiciler Derneği
54 Ganahora Kültürlerarası ĠletiĢim Derneği
55 Ġleri Teknoloji Vakfı
56 Marmara Bölgesi Un Sanayicileri Derneği
57 Önder Çiftçi Derneği
58 Tekidağ‟a Hizmet Gönüllüleri Derneği
59 Tekirdağ Aktif Sanayici ve ĠĢadamları Derneği
60 Tekirdağ Basın Mensupları Derneği
61 Tekirdağ Turizm ĠĢletmeleri Derneği
62 Tekirdağ Turizm ve Tanıtma Derneği
63 Trakya Aktif Genç iĢadamları Derneği
64 Trakya ĠĢ Dünyası Platformu Komisyonu
65 Trakya Sanayici ve ĠĢadamları Derneği
66 Türkiye Sakatlar Derneği Tekirdağ ġubesi
67 Akport Tekirdağ Liman ĠĢletmesi
68 Arçelik A.ġ.
69 Asyaport A.ġ.
70 Barsan Global Lojistik
71 BSH Ev Aletleri A.ġ.
72 Çözüm Mühendislik DanıĢmanlık Mak. San. Tic. Ltd. ġti.
73 DEVA Ġlaç
74 DĠSA Otomotiv
75 Hema Endüstri A.ġ.
76 Kaanlar Gıda San. Ve Tic. A.ġ.
77 Orsan Araç Sistemleri
78 Öztan Gıda Ltd.
79 ġekerbank Tekirdağ ġubesi
80 Trakya Bölgesi Doğal Gaz Dağıtım A.ġ.
81 TREDAġ Genel Müdürlüğü

Edirne
82 Edirne Valiliği
83 Edirne Belediyesi
84 Trakya Üniversitesi
85 Edirne Ġl Genel Meclisi
86 Edirne Ġl Özel Ġdaresi
87 Enez Kaymakamlığı
88 Ġpsala Kaymakamlığı
89 LalapaĢa Kaymakamlığı
90 Meriç Kaymakamlığı
91 Enez Belediyesi
92 Havsa Belediyesi
93 Ġpsala Belediyesi
94 KeĢan Belediyesi
95 LalapaĢa Belediyesi
96 Uzunköprü Belediyesi
97 KOSGEB
98 Edirne DSĠ 11. Bölge Müdürlüğü
99 Edirne Vakıflar Bölge Müdürlüğü
100 Edirne Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü
101 Edirne Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
102 Edirne Ġl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü
103 Edirne Ġl Sağlık Müdürlüğü
104 Edirne Ġl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü
105 Edirne Ġl Tarım Müdürlüğü
106 Trakya Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü
107 KeĢan Sağlık Grup BaĢkanlığı
108 Edirne Ağız ve DıĢ Sağlığı Merkezi
109 Edirne Ticaret ve Sanayi Odası
110 Edirne Makine Mühendisleri Odası
111 Edirne Tabip Odası
112 Edirne Ticaret Borsası
113 Havsa Ziraat Odası
114 Ġpsala Ziraat Odası
115 KeĢan Sanayi ve Ticaret Odası
116 Meriç Ziraat Odası
117 Uzunköprü Ticaret ve Sanayi Odası
118 Edirne Kent Konseyi
119 Edirne OSB
120 Edirne Ġli Damızlık Sığır YetiĢtiricileri Birliği
121 Ġpsala Çeltik Üreticileri Birliği
122 KeĢan Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi

123 KeĢan Süt Üreticileri Birliği
124 Uzunköprü Çeltik Üreticileri Birliği
125 Uzunköprü Kanola Üreticileri Birliği
126 Uzunköprü Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi
127 Balkan ĠĢ Dünyası DayanıĢma Derneği
128 Edirne Doğa Sporları Kulübü Derneği
129 Edirne Sanayici ve ĠĢadamları Derneği
130 TEMA Vakfı
131 Akdatasoft Yazılım
132 BahçeĢehir Eğitim Kurumları
133 Boreas A.ġ.
134 Çirozlar Süt Mamülleri A.ġ.
135 Edirne Yağ Sanayi ve Tic. A.ġ.
136 Enez Tekel ve Gıda Paz. Tic. Ltd.ġti.
137 Kum Saati Bilgi Sistemleri
138 Özdemir Üç Tekstil
139 Trakya Birlik Genel Müdürlüğü
140 Trakya Teknopark Yönetici A.ġ.
141 Yeni Bilgi Sistemleri
Kırklareli
142 Kırklareli Valiliği
143 Kırklareli Belediyesi
144 Kırklareli Üniversitesi
145 Kırklareli Ġl Genel Meclisi
146 Kırklareli Ġl Özel Ġdaresi
147 Lüleburgaz Kaymakamlığı
148 Pınarhisar Kaymakamlığı
149 Vize Kaymakamlığı
150 Demirköy Belediyesi
151 Kofçaz Belediyesi
152 Lüleburgaz Belediye
153 Pehlivanköy Belediyesi
154 Vize Belediyesi
155 KOSGEB
156 TPAO Trakya Bölge Müdürlüğü
157 Kırklareli Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü
158 Kırklareli Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
159 Kırklareli Ġl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü
160 Kırklareli Ġl Sağlık Müdürlüğü
161 Kırklareli Ġl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü
162 Lüleburgaz Tapu Sicil Müdürlüğü
163 Atatürk Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Enstitüsü

164 Kırklareli Devlet Hastanesi
165 Lüleburgaz Devlet Hastanesi
166 Kırklareli Ağız ve DiĢ Sağlığı Merkezi
167 Kırklareli Toplum Sağlığı Merkezi
168 Lüleburgaz 2 No.lu Ağız Sağlığı Merkezi
169 Ġnece Aile Sağlığı Merkezi
170 Kırklareli Ticaret ve Sanayi Odası
171 Kırklareli Ticaret Borsası
172 Kırklareli Ziraat Mühendisleri Odası
173 Kırklareli Ziraat Odası
174 Babaeski Ticaret ve Sanayi Odası
175 Lüleburgaz Ticaret ve Sanayi Odası
176 Kırklareli OSB
177 Kırklareli Arı YetiĢtiricileri Birliği
178 Kırklareli Damızlık Koyun ve Keçi YetiĢtiricileri Birliği
179 Kırklareli Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği
180 Kırklareli Kültür Turizm ve Tanıtma Derneği
181 Lüleburgaz Sanayici ve ĠĢadamları Derneği
182 TEMA Vakfı
183 Trakyalı Sanayici ve ĠĢadamları Derneği
184 AkkuĢ Kaya Hotel
185 Alpullu ġeker Fabrikası
186 Anadolu Efes Bira ve Malt Sanayi A.ġ.
187 Ardöksan Ltd.ġti.
188 Bahçıvan Gıda A.ġ.
189 BaĢaran Tekstil
190 Han Sosyal Hizmetler
191 Lüleburgaz Özel Bir Nefes Göğüs Hastalıkları
192 Lüleburgaz Özel Derman Hastanesi
193 Lüleburgaz Özel Medikent Hastanesi
194 NNT Nanoteknoloji A.ġ.
195 Trakya Cam Sanayi
196 Trakya Döküm San.ve Tic. A.ġ.
197 ZENTĠVA

DĠZĠN
A Ç
agro-eko · 158 çeltik · vii, 22, 34, 48, 128

agro-turizm · 131, 145 çevresel · 17, 28, 119, 124, 127, 147
Akport · 62, 67, 104, 105, 106, 144
alkollü · 34
alternatif turizm · 131, 145, 158 D
arazi · ix, 16, 26, 27, 44, 45, 119, 165
Ar-Ge · 8, 9, 26, 33, 35, 74, 75, 76, 77, 78, 128, D-100 karayolu aksı · 29
134, 135, 136, 160, 162 dalıĢ · 128, 145
arıtma · 117, 121, 122, 123, 126, 129, 132, 137, demiryolu · 62, 99, 102, 103, 104, 105, 144, 164
165 denizcilik · 106
ari · 18, 24, 50, 128, 130 denizyolu · 62, 104
arpa · 48 devlet yolu · 99
ASB · 8, 43, 137, 162 dıĢ ticaret · 18, 57, 59, 62, 106, 130, 142, 163
Asyaport · 105, 145 doğa · viii, 25, 61, 131, 145, 158, 160
avlanma · 145 doğalgaz · viii, 64, 110, 113, 114
Avrupa · 8, 16, 18, 23, 24, 29, 38, 40, 43, 62, 67,
71, 90, 99, 111, 128, 130, 137, 146
E
Avrupa Serbest Bölgesi · 8, 18, 43, 67
ayçiçeği · vii, 17, 22, 23, 25, 33, 35, 44, 48, 52,
Edirne · vi, 13, 16, 21, 25, 30, 31, 32, 34, 35, 36,
57, 128
41, 42, 43, 44, 45, 48, 49, 51, 54, 55, 56, 57,
58, 60, 61, 63, 64, 65, 66, 67, 69, 70, 71, 72,
B 73, 74, 76, 77, 79, 80, 81, 84, 85, 86, 87, 91,
92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 101, 102, 103,
bağcılık · 17, 40, 128, 61, 69, 158 108, 109, 110, 112, 114, 115, 116, 117, 118,
baraj · 117, 126 119, 120, 121, 122, 124, 125, 127, 132, 136,
baraj rezervuar yüzeyleri · 119 144, 146, 147, 154, 155, 157, 158, 159, 160
baĢat · 20, 27, 145 eğitim · 8, 12, 20, 33, 40, 65, 70, 71, 75, 84, 85,
bertaraf · 123, 124, 125, 165 90, 91, 92, 96, 129, 136, 138, 139, 152, 153,
bitkisel · viii, 20, 21, 27, 35, 44, 45, 46, 47, 138 154, 156, 160, 162, 163, 164, 167
biyogaz · 63, 64, 111, 113, 131 eko-turizm · 131, 145, 158
bölünmüĢ yol · 65, 99, 100, 101, 164 elektrik · vii, 38, 60, 63, 68, 69, 78, 109, 110, 111,
buğday · 128 112, 128
butik otel · 164 elleçleme · 106
büyükbaĢ · viii, 17, 18, 27, 44, 50, 51, 128, 131 elma · 49
emek · 16, 30, 36
endüstriyel · vii, 18, 25, 26, 76, 77, 93, 115, 119,
C 122, 123, 125, 126, 127, 129, 162
enerji · v, viii, 8, 12, 16, 19, 20, 63, 64, 65, 67, 69,
canlı hayvan · 17, 44, 46, 50, 51 70, 109, 110, 111, 112, 113, 116, 128, 130,
ceviz · 49 131, 137, 138
coğrafi · vii, 16, 24, 39, 40, 62, 66, 81, 90, 94, 99, Ergene · v, 14, 21, 25, 36, 41, 45, 73, 80, 81, 115,
128, 131, 145, 146 116, 119, 120, 122, 123, 126, 129, 154, 155,
156, 157, 158, 160
et · 34, 40, 50, 51, 69, 132

F K
finans · 22, 28, 70, 71, 156, 160 kamu yatırımları · 65, 143
kanalizasyon · 118, 121, 122, 123, 129, 165
kanola · 17, 48
G karayolu · vi, 16, 17, 29, 41, 62, 99, 102, 138, 144
katı atık · 120, 123, 124, 125, 165
geleneksel · 27, 34, 39, 40, 51 katma değer · vii, 17, 21, 33, 46, 53, 58, 132
gıda · vii, 18, 21, 24, 25, 27, 32, 33, 34, 35, 36, kavun · 49
37, 39, 135 keçi · 51
giriĢimcilik · 28, 70, 71, 132, 134, 151, 166 Kırklareli · ix, 13, 16, 20, 21, 25, 30, 31, 32, 34,
göç · v, 17, 30, 58, 84, 85, 91, 92 35, 36, 41, 42, 43, 44, 48, 54, 55, 56, 57, 58,
güneĢ · 64, 69, 112, 145 61, 63, 64, 65, 66, 67, 69, 70, 71, 72, 73, 74,
günübirlikçi · 60 75, 76, 78, 79, 80, 81, 83, 84, 85, 86, 87, 91,
92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 102, 103,
108, 109, 110, 113, 114, 115, 116, 117, 118,
H
119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 127, 132,
136, 144, 147, 154, 155, 156, 157, 158, 159,
haberleĢme · 75, 108, 137
160
hava kirliliği · 119
Kırklareli Üniversitesi · 20, 75, 76, 86
havaalanı · 62, 101, 131
Kırkpınar Yağlı GüreĢleri · 141
havayolu · 99, 107, 144, 164
kıvırcık · 51
hayvancılık · 12, 50, 131
kiraz · 49, 96
hayvansal · viii, 20, 21, 27, 40, 44, 45, 46, 50, 52,
kirlenme · 122, 123
138
KOSGEB · 21, 22, 26, 35
hazır yemek · 34
koyun · 51
hidroelektrik · 63, 112
kömür · 64, 115
hizmet · vi, viii, ix, 19, 21, 29, 30, 45, 57, 70, 73,
köy · v, 16, 61, 83, 99, 127
74, 88, 90, 117, 118, 121, 130, 136, 139, 144,
kredi · 53, 55, 56
145, 146, 151, 152, 154, 155, 156, 157, 160,
küçükbaĢ · 18, 27, 50, 51, 130, 131
166
kültürel · v, viii, 16, 25, 58, 66, 90, 93, 94, 97,
Holstein · 39, 50
128, 129, 131, 151, 155, 158
kümes hayvancılığı · 52
İ
L
il yolu · 99
inovasyon · vii, 22, 25, 26, 35, 74, 75, 76, 77, 78,
liman · 62, 104, 105, 106, 137, 144, 145, 160
130, 132, 134, 135, 136, 162
linyit · viii, 36, 64, 114, 131
istihdam · vi, viii, 21, 27, 30, 33, 43, 46, 54, 61,
lojistik · vii, viii, 12, 18, 19, 24, 25, 28, 61, 62,
87, 88, 89, 90, 91, 92, 143, 151, 153, 164
66, 67, 77, 102, 131, 134, 144, 145, 160, 164
iĢgücü · v, 17, 19, 20, 33, 34, 49, 66, 73, 87, 88,
89, 138, 143, 153, 167
iĢletme · 8, 21, 33, 35, 39, 42, 44, 64, 65, 66, 70, M
78, 104, 114, 153, 162, 166
iĢsizlik · vi, 31, 73, 87, 89 maden · 8, 32, 33, 64, 115, 133
mekanizasyon · 20
mera · 40, 44, 52, 119, 127
J
mevduat · 53, 54, 55, 56
jeotermal · 64, 113

N su ürünleri · 69
sulama · vii, viii, 17, 21, 45, 49, 65, 110, 120, 130
sürdürülebilirlik · 119, 147
Nabucco · 114
süt · vii, 22, 23, 24, 33, 34, 35, 39, 40, 50, 51, 69,
Namık Kemal Üniversitesi · 8, 20, 22, 26, 75, 76,
128
86, 130
O Ş
Ģap hastalığı · 18, 50

organik · 18, 123, 158
Ģarap · 17, 25, 34, 40, 131
organize sanayi · 42, 128, 138, 143, 144, 163
ORTKA · 8, 22 Ģarapçılık · 61
OSB · 8, 16, 18, 19, 27, 36, 38, 42, 43, 67, 123, Ģekerpancarı · 48
129, 131, 138, 144, 157, 162
Osmanlı · 93, 94
T
otoyol · 65, 67, 99, 100, 101, 131, 137, 144
tahıllar · 47
Ö tarım · vi, vii, viii, ix, 12, 14, 16, 17, 18, 21, 22,
24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 34, 35, 37, 40,
ÖSYM · 8 44, 45, 46, 49, 52, 53, 57, 60, 61, 62, 65, 69,
73, 78, 87, 88, 126, 127, 128, 129, 131, 132,
133, 135, 138, 139, 146, 154, 157, 158, 160,
P 162, 166
tarıma dayalı · vii, 22, 31, 34, 55, 68, 135
petrol · 61, 114 tarıma elveriĢli · 29, 126
peynir · 36, 37, 51, 147 tarımsal · vi, vii, viii, ix, 16, 17, 18, 20, 21, 22,
pirinç · vii, 22, 23, 44 23, 24, 25, 26, 29, 30, 32, 34, 35, 44, 45, 46,
53, 58, 126, 127, 128, 130, 133, 135, 136, 138,
146, 154, 155
R tarım–sanayi · 34
tarla bitkileri · 46, 47, 48
rüzgar · viii, 19, 128 taĢımacılık · 24, 62, 144
Tekirdağ · vi, ix, 13, 16, 18, 21, 24, 30, 31, 32,
33, 34, 35, 36, 37, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45,
S 48, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 61, 62, 63, 64, 65,
66, 67, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 76, 79, 80, 81,
sanayi · v, vi, vii, ix, 8, 9, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 83, 84, 85, 86, 87, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97,
20, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107,
33, 34, 35, 36, 38, 41, 42, 43, 45, 53, 55, 57, 108, 109, 110, 112, 113, 114, 115, 116, 117,
58, 59, 60, 62, 64, 67, 68, 69, 70, 73, 74, 77, 118, 119, 120, 121, 122, 124, 125, 127, 130,
79, 82, 86, 87, 88, 97, 98, 99, 101, 105, 110, 131, 132, 145, 146, 154, 155, 156, 158, 159,
113, 116, 117, 120, 122, 125, 129, 130, 131, 160
132, 134, 135, 137, 138, 139, 142, 143, 144, Teknopark · 26, 75, 76, 132
145, 146, 154, 157, 160, 162, 166, 167 teĢvik · 38, 53, 61, 66, 67, 90, 138, 139, 143, 150,
SAN-TEZ · 72 151, 152, 164
serbest bölge · 67, 160 ticaret · vi, vii, 9, 12, 13, 22, 23, 32, 34, 57, 58,
seviye düĢümü · 120 59, 66, 68, 69, 70, 72, 73, 74, 79, 88, 97, 98,
sınır · 81, 90, 99, 101, 102, 126, 128, 130, 142, 128, 154, 156, 157, 160
152 trafik · 100, 101, 125
silajlık mısır · 48 Trakya · v, vi, vii, viii, ix, 9, 12, 14, 16, 17, 18,
su kirliliği · 120, 122, 123 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30,
su ürünleri · 27, 52, 69 31, 32, 33, 34, 35, 36, 38, 39, 40, 41, 42, 43,

44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, V
56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67,
69, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81,
vergi · 18, 38, 59, 142
82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93,
verim · vii, 17, 48, 51, 63, 114
94, 95, 96, 97, 99, 100, 102, 103, 104, 105,
verimlilik · vii, 22, 46
106, 108, 109, 110, 112, 113, 114, 115, 116,
117, 118, 119, 120, 121, 122, 124, 125, 126,
127, 128, 130, 132, 133, 135, 136, 141, 143, Y
145, 146, 151, 154, 155, 156, 157, 158, 160
Trakya arısı · 18, 27, 52 yağ · vii, 17, 22, 23, 33, 34, 35
Trakya Birlik · 25, 128 yağlı tohumlar · 47
Trakya Üniversitesi · 20, 26 yamaç paraĢütü · 61, 128, 145
TÜBĠTAK · 9, 26, 71, 130 yem bitkileri · 40, 47, 52
yenilenebilir enerji · 63, 109, 111, 150
yoğurt · 51
U
yolcu · 60, 99, 102, 164
yumurta · 50, 69
ulaĢım · 28, 42, 62, 65, 67, 70, 90, 91, 99, 105,
yük · 62, 99, 106, 113, 164
116, 128, 130, 131, 132, 134, 137, 138, 144,
145, 146, 154, 155, 164
ulaĢtırma · 12, 65, 67, 79, 99, 105 Z
un ve unlu ürünler · vii, 22
zeytin · 49, 69, 158
Ü
üzüm · 17, 40, 49, 146, 158

TR21 Trakya Bolge Plani Taslagi 15 09 10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TR21 Trakya Bolge Plani Taslagi 15 09 10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TR21 TRAKYA

BÖLGE PLANI TASLAĞI

Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerindeki kaynakların kalkınmaya ne Ģekilde hizmet

Üye BaĢkan Üye

Üye Üye Üye

Üye Üye Üye

Üye Üye Üye

Ġstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırmasına göre, TR21 Trakya Bölgesi Tekirdağ

Demografik göstergeler bakımından, Türkiye toplam yüzölçümünün %2,4‟üne sahip olan

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 v

Sanayinin Bölge içinde Çorlu ve Çerkezköy‟den baĢlayıp Muratlı ve Lüleburgaz‟a kadar

Devlet Planlama TeĢkilatınca 2003 yılında yapılan “Ġllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik

Türkiye ekonomisinde ve dünyada yaĢanan ekonomik krizler -diğer bölgelerle

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 vi

Bununla birlikte, tarım ve hayvancılıktan elde edilen gelirlerin azalması, tarımsal

Bölgedeki kamu yatırımlarının büyüklük ve yeterliliği incelendiğinde, Bölgenin milli

TR21 Trakya Bölgesindeki iĢletme yapısı incelendiğinde ise, KOBĠ‟lerin rekabetçilik

Bölge iĢletmelerinin (tarımsal ve endüstriyel) temel sorunlarından bir diğeri markalaĢma

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 vii

TR21 Trakya Bölgesinde enerji kullanımındaki verimliliğin arttırılması ve yenilebilir

Çevrenin ve doğal kaynakların korunması, TR21 Trakya Bölgesinin en önemli gündem

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 viii

Bu öngörülerin gerçekleĢebilmesi için Bölgeye yönelik etkin ve uygulanabilir planların

Tekirdağ, Kırklareli, Çorlu, Lüleburgaz ve KeĢan yerleĢmelerinin farklı kriterler baz

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 ix

SUNUġ ................................................................................................................................. iii

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 1

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 2

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 3

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 4

Tablo 1: Sanayi Siciline Kayıtlı ĠĢletmelerin Sektörel Dağılımı (2010) ............................. 32

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 5

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 6

ġekil 1: Bölge Planı Hazırlık Sürecinde Ġzlenen Yöntem ................................................... 12

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 7

A.H.L. Atatürk Hava Limanı

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 8

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 9

Dünyadaki ve Türkiye‟deki köklü dönüĢümlere paralel olarak bölgesel planlama anlayıĢı

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 10

1.1. Vizyon ve Temel Ġlkeler

 Ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda bütüncül bir yaklaĢım esastır.

1.2. Amaç ve Kapsam

Bölge planlarının yakın dönemde Düzey-2 bölgelerinde faaliyet gösteren Kalkınma

Bu amaçlara ulaĢmak için Plan‟ın Bölge aktörlerince sahiplenilmesi en önemli unsurların

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 11

1.3. Hazırlık Süreci ve Yöntem

ġekil 1: Bölge Planı Hazırlık Sürecinde Ġzlenen Yöntem

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 12

Kalkınma Kurulu ikinci toplantısı sonrasında, komisyonlar Bölge Planının dayanağını

Komisyonlar bazında GZFT analizlerinin geniĢletilmesine ve stratejik amaç, öncelik ve

26 Temmuz-10 Ağustos 2010 tarihleri arasında, komisyonların teĢkil edildiği alanlara

Toplantılarda “kart tekniği”nden yararlanılmıĢtır. Her katılımcıya en az 2 kart verilmiĢ ve

Odak grup toplantılarının paralelinde, hazırlık sürecinde görüĢlerinin alınmasına ihtiyaç

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 13

Bölge Planı hazırlık çalıĢmalarının her aĢamasında Yönetim Kurulu‟nun görüĢ ve

1.4. Bölge Planının Hazırlanmasında Dikkate Alınan Belgeler

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 14

TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI TASLAĞI 2010-2013 15

2.1. TR21 Trakya Bölgesinin Dünyadaki ve Türkiye’deki Konumu

2.1.1. Bölgenin tanımlanması

TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye‟nin Avrupa‟ya açılan kapısı olarak değerlendirilmektedir.

2.1.2. KüreselleĢme ve TR21 Trakya Bölgesi