Professional Documents
Culture Documents
Sürüm 2.1
Hazırlayan
Fazıl Demir
İÇİNDEKİLER
1. Giriş................................................................................ 4
1.1. DipTrace’ in Türkçe Yapılması.............................................................................4
1.2. DipTrace dört dosya formatına sahiptir...............................................................5
5. DipTrace Linkleri.........................................................241
DipTrace Kullanım Kılavuzu
1. Giriş
Bu belge size DipTrace’ in nasıl kullanıldığını basit bir devre şeması ve onun baskı
devresini hazırlayarak anlatmak, eleman ve baskı devre kılıflarının DipTrace’ te nasıl
oluşturulacağı konusunda size yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Bu belge adım adım
tasarım yapmayı ve programın ek özelliklerini anlatır.
Eğer sadece dil dosyalarını indirmişseniz, dosyanın içindeki “.lng” uzantılı dosyaları
(diptrace.lng, schematic.lng, comedit.lng, schemedit.lng) “Program
Files\Diptrace\Data\” klasörünün içindeki orjinal dil dosyalarıyla değiştirin.(Windows
7'de C:\ProgramData\DipTrace\Data) Hepsi bu kadar.
Tekrar İngilizceye dönmek isterseniz; Türkçe Dil Paketini kaldırın veya yukarda
bahsedilen ".lng" uzantılı dosyaları "Program Files\Diptrace\Data\" (Windows 7'de
C:\ProgramData\DipTrace\Data) klasöründen silin. Program burada dil dosyası
bulamazsa İngilizce dil dosyalarını kendisi otomatik olarak oluştur.
Başlamadan önce baskı devre programları ile ilgili bazı kavramları hatırlamak
faydalı olacaktır:
Baskı devre programlarında (PCB programları da denir) önce devre şeması çizilir.
DipTrace’ te bunun için “Schematic” programı kullanılır. Daha sonra bu şema baskı
devrenin çizileceği programa (PCB Layout) aktarılır. PCB Layout programında şemadaki
elemanlar kılıflarla (footprint, package) temsil edilir. Kılıfları plakette görünmesi istenilen
şekilde yerleştirilir. Program kılıflar arasındaki bağlantıları, şemadaki bağlantılara göre
4
1.Giriş
tespit eder ve çizgilerle belirtir. Bu bağlantılar şemadan alındığı için, şemanın doğru
olması halinde plakette yanlış çizim ihtimali çok azdır.
Kılıfların yerleşimi tamamlandıktan sonra yollar (bakır yollar) çizilir. Yollar otomatik
çiziciye çizdirilebileceği gibi elle de çizilebilir. Veya bazı yolları elle çizip, kalanlar
otomatik çizdirilebilir.
Çizimin ardından hata olmadığından emin olmak için bir takım kontroller yapmak gerekir.
Bu kontroller Tasarım Kuralları Denetimi (Nam-ı diğer Design Rule Check =DRC). Yolların
kalınlığı, aralarındaki mesafeler gibi önceden bizim belirlediğimiz kriterlere göre tasarım
kontrol edilir. DipTrace’ te yeri gelince bahsedeceğimiz diğer denetim seçenekleriyle
tasarımdaki yolların şemadaki bağlantılarla uyumluluğunu, bağlantıların çizilmeden kalan
kısımlarını tespit için kontroller de yapılabilir.
5
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Grafik Modları:
1. Direct 3D:Tipik Windows PC ler için en hızlı mod. Open GL li bir High-End grafik
kartınız yoksa bu mod tavsiye edilir. Bu mod aynı zamanda donanıma, sürücüye ve
versiyona bağımlıdır. Eski veya yeni ve hatalar içeren bir işletim sisteminda verimli
çalışmayabilir. Ekranda görüntü kirliliği ve bazı objelerin görünmemesi gibi...
6
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
2. OpenGL:Genelde Direct3D den bir miktar daha yavaş çalışır, ancak farklı işletim
sistemlerinde de çalışır ve donanım ve sürücüye daha az bağımlıdır. OpenGL li High-
End grafik kartları için en iyi seçimdir.
Biz bu kılavuzun yazdırılmasında daha yararlı olacağından beyaz arkaplan renk düzenini
kullanacağız. Renk düzeni ayarını program içinde Görünüm/Renk Düzeni menüsünden
değiştirebilirsiniz.
Pattern Editor PCB Layout'un, Component Editor ise Schematic'in renk ayarları
kullanır.
Dosya/Sayfa ve Antet Ayarları'nı açın. Sayfa Şablonu kutusunda Ansi A'yı seçin.
Daha sonra pencerenin altındaki Anteti Göster ve Sayfayı Göster kutularını işaretleyin.
Sayfadaki Antetleri ve sayfanın dış sınır çizgilerini gösterip gizleme için Görünüm
menüsünden Görünüm/Anteti Göster ve Görünüm/Sayfayı Göster komutlarını da
kullanabilirsiniz.
7
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Pencereyi Yaklaştır: Bu düğmeye tıkladıktan sonra farenin sol butonu ile bir
dikdörtgen çizin. Dikdörtgen içinde kalan kısım ekrana doldurulacaktır.
8
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Şema bilgileri gösteren antet alanlarına bilgi girmek için fareyi bu alan üzerine getirin
(alan yeşil olacaktır) ve sol butona tıklayın. Alan özellikleri penceresi açılır. Girmek
istediğiniz bilgiyi girin. Hizalama seçeneklerinden girdiğimiz metnin nasıl hizalanacağını
belirleyebiliriz. Yazı Tipi Biçimi'nden True Type veya Vektör biçimini seçip, Yazı
Tipi'nden yazının tip özelliklerini değiştirebilirsiniz.
Tanımlı Bilgi Göster kısmında: Sayfa adedini veya dosya adını etiket alanı otomatik
yazdırabilirsiniz. Devremiz için “Astable Flip Flop” yazın. Yazı boyutunu da 12 olarak
ayarlayın.
9
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Anteti yakınlaştırmak için üzerine gelin ve “+” ya basın. Ayrıca bunun için Pencereyi
Yaklaştır aracını da kullanabilirsiniz. Sayfa görünümünün ölçeğini gösteren kutunun
10
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
2.2.Kütüphaneleri Ayarlamak
11
DipTrace Kullanım Kılavuzu
“...” Hard diskin herhangi bir yerindeki bir kütüphane dosyasını aktif kütüphane
listesine ekler.
Yukarı ve aşağı ok: Aktif listeden seçilen kütüphanenin yerini listede aşağı ve yukarı
yönde değiştirir. Şematik programda sayfanın üstündeki kütüphane listesi buradaki
sıraya göre sıralanır.
12
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
“Del”: Seçili kütüphaneyi aktif kütüphane listesinden çıkarır. (Bu silme kütüphane
dosyasını hard diskten silmez)
2.3.Şemayı Tasarlama
Şimdi ızgara aralığını 0.1in yapın. Bunu ızgara aralığı listesinden seçebilirsiniz.
Veya “Ctrl+” ve “Ctrl-” yi kullanarak ızgara aralığını listedeki sıraya göre artırıp
azaltabilirsiniz. Görünüm/Izgarayı Özelleştir'den ızgara aralığı listesini
düzenleyebilirsiniz.
Listeyi kaydırarak 2N440'i bulun veya eleman listesinin üstündeki metin kutusuna
“2N4401” yazın ve entera basın. Eleman üzerine sol tıklayın, fareyi şemaya taşıyın ve
transistörü yerleştirmek istediğiniz yere sol tıklayın. Birden fazla transistör yerleştirmek
için birden fazla yere farenin sol butonuyla tıklayın. Daha fazla transistör yerleştirmek
istemiyorsanız yerleştirme modundan çıkmanız gerekir, bunun için sağ tıklamanız yeterli.
13
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Transistörün yerini değiştirmek için üzerine tıklayın, fare butonunu bırakmadan yeni
yerine taşıyın ve farenin butonunu bırakın.
Birden fazla elemanı aynı anda taşımak için: taşımak istediğiniz elemanları seçin ve
sürükleyip istediğiniz yere bırakın.
• Farenin sol butonuyla çerçeve çizin. Çerçevenin içinde kalan elemanlar seçilir.
• Veya "Ctrl” tuşuna basılı tutup seçmek istediğiniz elemanlara sol tıklayın. Böylece
birden fazla eleman seçersiniz.
14
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Şemamız için iki transistör gerekeceğinden sol taraftaki listeden bir transistör daha
getirin. Bu ikinci transistörün referans etiketi otomatik olarak Q2 olacaktır. Elemanı
döndürmek için (yerleştirmeden önce de döndürebilirsiniz) seçin ve “R” ve “Space Bar
(Boşluk tuşu)” na basın.
15
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şema için dört dirence ihtiyacımız var. Diğer üç direnci de transistörleri yerleştirdiğimiz
gibi soldaki listeden kolayca getirebiliriz. Ancak burada başka bir metot uygulayalım.
16
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Yerleştirmiş olduğumuz direnci seçip, üç defa kopyalarsak ihtiyacımız olan dört dirence
kavuşuruz. Kopyalama için iki yol var:
Direncin üzerine sağ tıklayıp Kopyala deyin. Sonra yapıştırmak istediğiniz yere sağ
tıklayıp Yapıştır deyin. İstediğiniz yere sağ tıklayarak defalarca yapıştırabilirsiniz.
Sağ tıklayınca yapıştır menüsünü görmek istemiyorsanız sağ tıklayın ve Panoyu
Boşalt deyin.
2. Diğer bir yöntem ise Çoklu Kopyala olarak adlandırılır. Direnci seçin ve ana menüden
Düzen/Çoklu Kopyala'yı seçin (veya “Ctrl+M”).
Matris diyalog kutusundan kaç satır ve kaç sütun kopyalayacağımızı belirtiriz. Bizim
için 2 satır ve 2 sütun 4 direnç demektir. (Burada şu yanlış anlama olmasın: 4 tane
daha yeni direnç eklenmez. Üç tane daha ekleyip matriste seçilen direnç sayısına
ulaşılır.) Aynı zamanda kopyaların aralarındaki mesafeyi de belirleyebiliriz.
17
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Kopyalar yerleştikten sonra istediğiniz yere sürükleyebilirsiz. Veya ‘R’ veya ‘boşluk
tuşu’ ile 90 derece döndürebilirsiniz. Döndürmek için Düzen/Döndür'ü veya sağ tıklayıp
Döndür seçeneğini de kullanabilirsiniz.
Shift tuşunan basarak sürüklerseniz obje sadece tek bir eksende sürüklenir.
Sadece yatay veya sadece dikey.
Not: Tasarım alanını kaydırmak için fareyi sayfa üzerinde boş bir alana getirip
sağ tıklayarak sürüklediğinizde sayfa kayacaktır. Veya fare tekerleğini
kullanabilirsiniz.
18
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
19
DipTrace Kullanım Kılavuzu
20
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
21
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Yazı Tipi: Sayfadaki etiketlerin sahip olduğu yazı tipini değiştirmenize imkân tanır.
22
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Şimdi transistörlerin B,C,E pin isimlerini çizgi üzerinden biraz dışarı taşıyın.
23
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Q1 in beyzini R1 e bağlayalım. R1’in alt pinine fareyi getirin (bu sırada R1 in pini kırmızı
renkte olur) ve sol butona tıklayın. Fareyi Q1 in beyzine sürükleyin. Q1 in beyzine
geldiğinizde beyz pini kırmızı olur. Farenin sol butonunu tekrar tıklayın. Artık R1, Q1 in
beyzine bağlandı. Q2 transistörünün yönünü bu belgenin en başındaki şemadaki gibi
yapmamız gerekir. Bunun için Q2 üzerine sağ tıklayın. Açılan menüden Çevir/Yatay'ı
seçin.
Bağlantı yaparken ilk pine tıkladıktan sonra bağlantıyı istediğimiz yere götürebilirsiniz. İlk
pine tıklayın. İkinci pine tıklarsanız bağlantı otomatik olarak çizilir. Eğer daha farklı bir
bağlantı çizgisine sahip olmak istiyorsanız ikinci pine tıklamadan önce fareyi istediğiniz
yönde taşıyarak bağlantı çizgisine şekil verebilirsiniz. Yön değiştirmek için sol tıklayın.
24
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
R2’yi Q1’in kollektörü hizasına yani biraz sola taşıyın. R2’yi Q1’in kollektörüne, R3’ü
Q2’nin kollektörüne, R4’ü Q2’nin beyzine bağlayın.
25
DipTrace Kullanım Kılavuzu
R3 ile Q2 arasındaki bağlantı düz değil. Bunun için Q2yi taşıyarak bu bağlantıyı düz hale
getirin. Bu sadece estetik için, bağlantı açısından değişen bir şey yok.
26
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
C2 nin + ucunu sağ tarafa getirin (iki defa Döndür veya bir defa sağ tıklayıp Çevir/
Yatay). Kondansatörleri Q1 ve Q2 nin arasına yerleştirin. Dirençleri bir miktar yukarı
çekerseniz, kondansatör bağlantıları için daha fazla alanınız olur. Bu taşıma esnasında
bağlantılar elemanlardan kopmaz. Dirençlerin tümünü seçmek için “Ctrl + sol tıklama”
ile tek tek seçebilir veya farenin sol butonuyla seçmek istediğimiz elemanları içine alacak
şekilde bir dikdörtgen çizebilirsiniz. Dirençlerin hepsi seçildikten sonra herhangi bir direnci
taşırsanız tüm seçili dirençleri taşımış olursunuz. R3, R4 ve Q2 yi seçip biraz sağa çekin.
27
DipTrace Kullanım Kılavuzu
C1+ yı Q1’in beyzine bağlamak için: C1’in + ucuna gelip sol tıklayın, R1 ve Q1’in B pini
arasındaki hattın üzerine gelip (bu sırada bağlanacağınız hat açık mavi renk alır) sol
tıklayın. C1+ Q1’in beyzine bağlanmış oldu. C1– ucu ise Q2 nin kollektörüne bağlayın.
C2 yi ise Q1 in kollektörü ile Q2 nin beyzi arasına bağlayın.
28
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Elemanlar seçildiğinde küçük mavi karelerle belirtilir. Seçimi iptal etmek için varsayılan
modda iseniz sayfa üzerindeki herhangi bir yere sağ tıklayın. Eğer farklı bir modda iseniz
herhangi bir yere iki defa sağ tıklayın. (İlk sağ tıklama bulunduğunuz moddan çıkarak
varsayılan moda dönmenizi sağlar)
29
DipTrace Kullanım Kılavuzu
res26
herhangi bir eleman üzerine sol tıklamak onu seçer, sağ tıklamak elemanla
ilgili özelliklere erişebileceğiniz bir menü açar. Bu modda elemanı taşıyabilir,
döndürebilir, birden fazla elemanı seçebilirsiniz.
Şimdi soldaki listeyi aşağı kaydırıp iki adet LED i sayfaya yerleştirin. Referans etiketlerini
LED1 ve LED2 olarak değiştirin. Gerekiyorsa ledleri döndürün (“R” tuşunu veya
klavyedeki en uzun tuşu kullanabilirsiniz. Veya Düzen/Döndür menüsü veya “CTRL +
R”)
30
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
31
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Eğer mevcut hattı (bağlantıyı) taşımak isterseniz fareyi üzerine getirin (hat ışıklanır
ve fare işaretçisi mümkün olan taşıma yönlerini gösterir) Sol butona tıklayarak hattı
istediğiniz yere sürükleyin. Ancak eğer “Elektriksel Bağlantı Çiz” yani hat çizme
modunda iseniz hat üzerine tıkladığınızda tıkladığınız yerden itibaren yeni hat çizmeye
başlarsınız.
(Varsayılan moda iken, herhangi bir elemanın uçlarından birine tıklarsanız “Elektriksel
Bağlantı Çiz” modu otomatik olarak aktif olur ve hat çizmeye başlar, Hat ekleme
moduna geçmek için Objeler/ Devre/Elektriksel Bağlantı Çiz menüsünden bu modu
Eğer bir hattı veya hat parçasını silmek istiyorsanız üzerine gelin ve sağ tıklayın.
Açılan menüden “Bağlantı Parçasını Sil” hat parçasını siler (iki mavi kutucuk arası).
“Bağlantıyı Sil” ise o bağlantıyı siler. Yanlışlıklara karşı “Geri Al” ı kullanmayı
unutmayın.
Hatta tıkladığınızda birleşen tüm bağlantılar seçilmez. Üzerine tıkladığınız bağlantı seçilir.
Program o bağlantıyı nasıl çizdiğinizi hatırlar ve başka bağlantılarla birleşiyor da olsa tek
seferde çizdiğiniz kısmı seçer. Seçimden sonda klavyeden “Delete” ye basarsak (veya
bağlantıya sağ tıklayıp “Sil” ) seçilmiş olan bağlantı silinir. Bağlantıya sağ tıklayıp
32
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
“Bağlantıyı Sil” dersek sadece üzerine tıkladığımız, iki düğüm noktası arası veya düğüm
noktasından pine kadar olan kısım silinir. Bunu deneyerek etkisini görün. Bağlantı
Parçasını Sil ise üzerine tıkladığımız noktayı içine alan düz bağlantı kısmını siler.
Birden fazla eleman seçerek, biri üzerine sağ tıklayıp “Özellikler” menüsünden
Etiketler'i açarak seçili tüm elemanlar için etiket ayarlarını topluca
yapabilirsiniz.
33
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bütün *_Sch kütüphaneleri sadece sembolleri içerir. Sembollere ait baskı devre
kılıfları tanımlanmamıştır. (Soldaki eleman listesinden elemana tıkladığınızda kılıfını altta
görebilirsiniz.) Eğer şemayı PCB ye aktarmak isterseniz bu elemanlar (devremizdeki
batarya gibi) için bir kılıf belirlememiz gerekir. Aksi takdirde PCB ye aktarma gerçekleşir
ancak program bizi uyarır ve PCB’ de de bu gibi elemanlar için kılıf yerleştirilmez.
Şimdi bataryamız için kılıf belirleyelim. Üzerine sağ tıklayın, açılan menüden “Kılıf Ata”
yı seçin. Açılan pencerede sağ üstteki Ekle'ye tıklayarak kılıf kütüphanesi ekleyelim.
(programdaki standart kütüphaneler “C:\Program Files\DipTrace\Lib”
klasöründedir.) misc.lib kütüphanesini seçin. Misc kütüphanesi eklenecektir. Kütüphane
üzerine tıklarsanız içindeki kılıflar sağ alta gelir. Buradan BAT2 isimli kılıfı seçin. Kılıfın
görünümü orta pencerede belirir.
34
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Şimdi batarya sembolündeki hangi pin kılıfta hangi ayak olacak bunu belirleyelim.
Pencerenin en sağından pin listesinden birine tıklayın. Bu pini hangi ayağa bağlamak
istiyorsak orta penceredeki kılıf üzerinde o ayağa tıklayın. Pin listesinde numara kısmına
kılıfın tıkladığımız ayağının numarası yazılır. Diğer pin için de aynı işlemi yapın. Tamam
diyerek “Kılıf Ata” penceresini kapatın.
Not: Bazı elemanlar özelliği gireği kılıf kullanmaz (Net Port tipindeki Vcc, Gnd gibi
semboller, Lojik konektörler, hiyerarşik konnektörler vs.) PCB ye aktarım esnasında
hataya sebep olmazlar.
Şemamız artık PCB ye aktarmaya hazır. Şemanızı kaydetmeyi unutmayın. CTRL+S veya
Aynı zamanda şemamızı yazıcıdan çıktı alabilir veya BMP ve JPG formatlarına resim
olarak kaydedebiliriz. Bunun için Dosya/Baskı Önizleme menüsünden veya araç
çubuğundaki butonuna tıklayarak baskı ön izlemeyi açabiliriz. Ön izleme
penceresinde “Tümünü Yazdır” şemadaki bütün sayfaları yazdırır, “Geçerli Sayfayı
Yazdır” geçerli sayfayı yazdırır. “Kaydet” ise BMP veya JPG formatında şemayı
kaydeder.
2.4.PCB'ye Aktarma
PCB Layout programı içersinden de şematik dosyaları (*.dch) açılabilir. Ancak pratik
olmak açısından Şematik programdaki Dosya/PCB’ye Aktar menüsünü veya CTRL+B'yi
kullanarak şemamızın elemanlarıyla birlikte PCB Layout’ u otomatik olarak açabiliriz.
kapattıktan sonra, Pcb Layout’ u açıp, Dosya / Aç'tan veya düğmesine tıklayarak
35
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Başka bir PCB Tasarım programı kullanmayı planlıyorsanız Schematic programdaki netlist
export özelliğini kullanabilirsiniz. (Dosya/İhraç Et/Netlist) Tango, P-CAD, PADS gibi
popüler netlist formatları desteklenir. Netlist ithal/ihraç özelliğinin kullanımı bu kılavuzun
4. bölümünde detaylı olarak anlatılmıştır.
36
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Ref.Etiketlerine Göre yenilerseniz, elemanlar Ref. Etiketlerine göre tanınır. Ref. Etiketi
değişmiş eleman yeni eklenmiş gibi plaketin dışına yerleştirilir. Bu mod şemadan
bağımsız bir pcb dosyası oluşturmaya imkân tanır.
2.5.PCB yi Tasarlamak
37
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi bu ped üzerine gel ve sol tıkla ve fareyi başka herhangi bir pede sürükle ve üzerine
geldiğinde sol tıkla. Şimdi pedden pede bağlantı yapmış oldunuz (mavi renkte olmalı).
Bu şekilde bağlantı yapamıyorsanız muhtemelen varsayılan moda değilsiniz. O zaman bir
defa sağ tıklayın ondan sonra bağlantı yapmayı deneyin.
Pede bağlantı yapmanın diğer bir pratik yolu da: Pede Sağ tıklayın/Bağlantıya
Ekle/Listeden Seç deyin. Listeden pedi bağlamak istediğiniz bağlantıyı seçin.
Bağlantı silmek: Ped üzerine sağ tıklayın ve “Bağlantıdan Sil” deyin. Bu işlem bu pedi
bağlantılardan çıkaracaktır. Yani bu ped hiçbir bağlantıya sahip olmayacaktır artık. Peki
peddeki bütün bağlantıları değil de sadece ped ile başka bir ped arasındaki tek bir
bağlantıyı silmek istersek… Sileceğimiz bağlantıyı yeniden oluşturuyormuş gibi ilk pede
tıklayın ve ikinci pede tıklayın. Seçenekler açılır. “Bağlantıdan Sil” i seçin.
38
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Aynı zamanda bağlantı (net) yapısı üzerinde düzenleme için bağlantı yöneticisini
kullanabilirsiniz. Onu açmak için Çizim/Bağlantı Yöneticisi. Buradan bir pedi
bağlantıdan çıkarabilir veya ekleyebilirsiniz veya yeni bir bağlantı oluşturabilirsiniz.
Hataları geri almak için Geri Al’ı kullanın. Eğer elektrik kesintisi gibi programın
normal olmayan yollardan kapanması durumunda PCB de Dosya/Plaketi
Kurtar, şematikte Dosya/Şemayı Kurtar komutu son projeyi kurtarır.
39
DipTrace Kullanım Kılavuzu
sınırlarını belirtiriz. Çizerken yön değiştirmek için sol tıklayın, plaket tamamlandığında ise
sağ tıklayın ve Enter deyin.
Plaket çizerken yay şeklinde plaket sınırı oluşturmak isterseniz, Sağ tıklayıp/Yay Modu
deyin.
Aynı zamanda Çizim/Plaket Köşe Noktaları'nı (veya plaket üzerine sağ tıklayıp Plaket
Köşe Noktaları) kullanarak plaketin ebatları ve köşe noktaları üzerinde değişiklikler
yapabilirsiniz.
40
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
“Ekle” ile köşe noktası ekler, “Araya Ekle” ile araya nokta girip, “Sil” ile silebiliriz.
Koordinatlar gerçek değerlerinde veya “Göreceli Artış” şekilde görülebilir. “Göreceli
Artış” mod daha kullanışlıdır. Şöyle ki: Yukarıdaki pencerede 1. köşe (-1.45 , 1.75)
koordinatındadır (şekilde inç kullanılıyor). 2. köşe 1. köşeden x ekseninde 1,7 inç +X
yönde gitmişiz, Y ekseninde yerimiz sabit kalmış. Yani yatay eksende sağa doğru 1,7 inç
hareket etmişiz ve ikinci köşeyi buraya koymuşuz. “Göreceli Artış” işaretli olmadığı
durumda ise koordinatlar orjin noktasına göre gösterilir.
Bir nokta “Yay” olarak işaretlenirse, bu noktaya komşu iki nokta arasında, bu noktadan
geçecek şekilde yay çizilir.
Bir dikdörtgen plaketi basitçe oluşturmak için “Dörtgen Plaket Oluştur” kutusunu
işaretleyin ve 1. noktayı belirleyin (Köşe Noktalarının altından 1’e tıklayın ve sağ tarafa
başlangıç koordinatlarını yazın. Bu nokta plaketin sol alt noktasıdır.) En alanına plaketin
genişliğini, boy alanına yüksekliğini girin. Plaket oluşturulur.
41
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Plaketi silmek için Çizim/Plaketi Sil veya plaket sınırına Sağ tıkla/Plaketi Sil
Plaketi şeklini bozmadan taşımak için Ctrl tuşuna basılı tutun ve plaket sınırı üzerine
tıklayın. Dikkat ederseniz köşe noktası oluşmadı. Artık plaketin herhangi bir yerine
tıklayarak (ctrl yi bıraktıktan sonra) onu yapısını bozmadan, bütün halinde taşıyabilirsiniz.
Plaket üzerindeki herhangi bir köşe noktasına sağ tıklarsanız, açılan menüden bu köşe
noktasını silebilirsiniz, bu köşe noktasını yaya dönüştürebilirsiniz. Bir köşe noktasına sağ
42
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
tıklayıp “Yay” ı seçerseniz bu noktaya komşu iki nokta arasında, bu noktadan geçecek
şekilde yay çizilir.
Bütün eleman ve kılıflar kendi orjin noktalarına sahiptir. Bunu elemanı veya kılıfı
tasarlarken belirleyebiliriz. Elemanın koordinatı aslında kendi orjin noktasının
koordinatıdır. Eğer elemanın orjini elemanın orta noktası değilse, elemanın orjini
gösterilir. (Eleman içindeki küçük + işareti) Elemanın veya kılıfın orjin noktasını gösterip
gizlemek için, üzerine sağ tıklayıp, Schematic için Parçanın Orjini, PCB için Kılıfın
Orjini menüsünü kullanabilirsiniz.
Artık devremizdeki yolları çizmenin zamanı geldi. DipTrace piyasadaki çoğu tarayıcının
içerdiğinden daha yüksek kalitede bir Şekil Tabanlı Çizici'ye (Shape Router) ve basit
devreleri tek yüzlü ve atlamalı olarak çizdirmede kullanabileceğiniz Izgara Tabanlı
Çizici'ye (Grid Router) sahiptir. Çoğu zaman basit bir PCB (yukardaki gibi) tek kata
(layer) çizilir (bakır tarafı=bottom katmanına) Tek yüze çizimde yollar çift yüze göre daha
uzundur. Ancak tek yüzlü plaketin hazırlaması daha kolaydır.
Shape Router ayarları diyalog kutusunda “Ayarlar” sekmesine geçin. Öncelikli Katman
Yönlerini Kullan'ı işaretleyin. Katman Listesinden Top veya Üst'ü seçin. Alttan yönü
Kapalı seçin. Böylece plaketi tek yönlü ve atlamasız çizdireceğiz.
43
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi Çizim/Çizim Ayarları'na girin. Toleransları 0.02 inç olarak değiştirin ve tamam
deyin. (lazer yazıcıdan daha iyi çıktı almak için yolların 0,013 inçten (0,33mm) küçük
olmaması iyi olur.)
44
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
En Küçük Yol Parçası Uzunluğu: Elle çizimde müsaade edilen en küçük yol parçalarının
uzunlukları ayarları.
Açılı Yol: Birbirleriyle açı yapan yollar arasında kalan yol parçasının en küçük uzunluğu.
Elle çizim yapılırken bu değerden daha küçük uzunluktaki yollar otomatik olarak silinir
yani birleştirilir.
Düz Yol: Aynı doğrultudaki yollar arasında kalan yol parçalarının en küçük uzunluğu. Elle
çizim yapılırken bu değerden daha küçük uzunluktaki yollar otomatik olarak silinir yani
birleştirilir.
45
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bu değerler göre elle çizimden sonra birbiriyle açı yapan iki yol arasında küçük bir yol
parçası varsa ve bu yol parçasının uzunluğu 2 x kalınlık (2x1mm=2mm) den küçükse bu
yol parçası otomatik olarak silinir. Aynı doğrultudaki yollar arasında ise 1mm den daha
küçük yollara izin verilmez.
Aktif Olmayan Katmana Bağla: Yolları Elle çizerken, diğer katmandaki yola bağlantı
yapabilirsiniz ve via otomatik olarak yerleştirilir.
Dögüleri Sil (Fiyonk Etkisi): Elle düzenleme sonucunda aşağıdaki sol şekildeki gibi yol
oluşursa, bunları otomatik düzeltir (Soldaki şekil düzeltilerek sağdaki gibi yapılır.)
Ped Açıklığı çoğu durumda Yol Açıklığı'ndan küçük seçilmemeldir. Mesela Ped Açıklığı
13mil ve Yol Açıklığı 20 mil yaptıysak ped-yol ve ped-ped aralıkları 20 milden küçük
olamaz. Fakat Yol açıklığını 13 mil, ped açıklığını 20mil yapabiliriz. Yukarda dediğimiz gibi
ped açıklığının daha küçük olmasının bir anlamı yoktur.
Aynı zamanda her yol için farklı genişlik belirleyebilirsiniz. Ayarlarını değiştirmek
istediğiniz yolun üzerine bir pede sağ tıklayın. Bağlantı Özellikleri'ni seçin. Seçilen hat
için Yol Kalınlığı ve Yol Açıklığı değerlerini buradan ayarlayabilirsiniz.
Zamandan tasarruf için çeşitli yerlerdeki kalınlık ve açıklık ayarlarını hızlı yapmak için
Şablon'ları kullanabilirsiniz. Yollar için şablon belirlemek isterseniz Çizim/Yol
Şablonları'na girin. Şablon değerleri yoksa aşağıdaki resimdeki gibi girebilirsiniz. Peki,
bunu nasıl kullanacağız? Şöyle: Mesela Çizim/Çizim Ayarları'na girin. “Şablon:”
46
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
kısmına tıklayıp istediğiniz şablonu seçerseniz o şablona ait genişlik ve aralık değerleri
aşağıya gelir.
Bir yola sağ yıklayıp yol kalınlığını değiştirirken şablondaki değerleriden birini seçerek de
işinizi kolaylaştırabilirsiniz.
Not: Lazer yazıcılar kâğıdı ısıttığı için şekilde bazı distorsiyonlar olabilir. Bu
çokları için önemsiz olsa da bazıları için önemlidir. (Özellikle toner transfer
metodu kullanarak plaketi çıkartacaklar için.) Bunu engellemek için kâğıdı
önceden ısıtabilirsiniz. (mesela tek bir nokta (.) çıktısı alarak)
47
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Denetle ile veya butonu ile tekrar çalıştırın. Tasarımdaki kuralları değiştirmek için
Eğer tek yönlü ve atlamalı çizdirmek istiyorsanız Grid Router'ı kullanabilirsiniz. Bunu için
önce Çizim/Tüm Yollarda Çizimi Kaldır diyerek yolları kaldırın. Çizim/Çizim
Ayarları'ndan Otomatik çizici olarak Grid Router'ı seçin, yanındaki “...” düğmesine
tıklayarak Grid Router ayarlarını açın. Grid Router Ayarları diyalog kutusundan
“Tüm Katmanları Kullan” daki işareti kaldırın ve Kullanılacak Katman Sayısı'nı “1”
yapın. Kullanılacak katman sayısı 1 olduğundan yollar bakır yüzeyine (alt katman)
çizilecektir. “Atlamalara İzin Ver” i işaretleyin. Otomatik çizim kalitesini “Otomatik
Ayar” parametreleriyle değiştirebilirsiniz. Otomatik ayarı Normal yapın. Yüksek kaliteli
çizim daha fazla zaman alır. Hızlı mod karmaşık olamayan çift yüzlü plaketler için veya
karmaşık plaketin ilk çiziminde kullanılır. (tam çizim çok fazla zaman alacağı için).
Tamam diyerek pencereleri kapatın. Otomatik çizimi çalıştırdığınızda yollar alt katmana
çizilir ve gerekirse üst katmanda atlamalar yapılır.
48
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Not: Eğer plaketinizi hızlı bir şekilde tamamlamak istiyorsanız “2.5.14 Yazdırma”
başlığına kadarki kısmı atlayabilirisiniz. Çünkü şu anda plaketimiz çıktı almaya hazır.
Fakat PCB Layout hakkında daha fazla şey öğrenmek için atlamamanızı tavsiye ederiz.
Shape Router ve Grid Router ile ilgili detayları kılavuzun son bölümünde
bulabilirsiniz.
Önemli Not: Shape Router ile ikiden fazla katmanda otomatik çizim yaptırmak
için, Shape Router ayarlarındaki Öncelikli Katman Yönlerini Kullanda kapalı
katman olmasın.
Yukardaki resimde yolları gri tonda görmemizin sebebi yolların bakır yani lehim yüzeyi
(alt katman) üzerinde olması ve aktif olan yüzeyin eleman yüzeyi (üst katman) olmasıdır.
Program varsayılan olarak aktif olamayan yüzeyi soluk gösterir.
kullanabiliriz.
Aynı şekilde iki liste var. Listesi eleman yerleştirirken elemanın hangi
yüzeye yerleştirileceğini belirler.
Yerleştirilen elemanlar genelde eleman yüzeyine (üst katman) yerleştirilir. Ancak bir
elemanı bakır yüzeyi (lehim yüzeyi, alt katman) ne yerleştirmek demek o elemanı yüzey
montajı yapmak (surface mount) demektir.
49
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Karşıtlığı Kullan: Aktif katmanı gösterir. Aktif olmayan katmanı soluk gösterir. (bunu
kullanmayı tavsiye ederiz.)
Karşıtlıkta Düzenle: Aktif katmanı gösterir. Aktif olmayan katmanı soluk gösterir. Farkı
diğer katmanlardaki elemanlar üzerinde de değişiklik yapabiliriz.
50
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
51
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Plaketin alttan görünüşünü görmek için (yani montajı yapılmış bir plaketin lehim
tarafından görünüşü). Görünüm /Tersle'yi kullanabilirsiniz.
Bizim devremizde bu tür bir ölçüme gerek yok. Çünkü devremiz basit ve yüksek frekanslı
değil. Fakat Yüksek frekanslı, video devreleri gibi devreler tasarlayacaksanız bu işlem
önemlidir. Bütün yollar üzerine fare ile gelindiğinde gösterilen ipucu içersinde yol
uzunluğu vardır. Bu bazen yeterli olmayabilir.
Şimdi birkaç yolu içine alacak şekilde fare ile bir dörtgen çizerek seçim yapın.(veya Ctrl +
tıklama ile birden fazla objeyi seçebilirsiniz.) Seçili yolların biri üzerine sağ tıklayın ve Yol
Uzunluğunu Göster'i seçin.
52
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Şimdi yol uzunluklarını gizlemek için geri alı kullanın veya yol üzerine sağ tıklayın ve Yol
Uzunluğunu Göster'i tekrar tıklayın.
Dosyanızı kaydedin.
53
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bizim devremiz basit olduğundan otomatik çizim işimizi gördü. Ancak bazı karmaşık
devrelerde otomatik çizimden sonra elle düzeltmeler yapmak gerekebilir. Veya yolları
otomatik değil de kendiniz çizmek isteyebilirsiniz.
54
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Kilitle: Yol üzerinde değişiklik yapmayı engeller. (2.5.10. Ojeleri Kilitlemek başlığında
anlatıldı)
Yol Parçası Kalınlığı: Üzerine tıkladığınız yol parçasının (segmentin, yolun düz
parçasının) kalınlığını değiştirir.
Yol Kalınlığı: Üzerine tıkladığınız yol parçasının içinde bulunduğu iki pin arasında kalan
kısmın kalınlığını değiştirir.
Bağlantı Rengi: Yolun rengi varsayılan olarak katman rengidir. Ancak bu seçenekten bu
bağlantı için yol rengini değiştirebilirsiniz.
Yol Parçasını Katmana Taşı: Üzerine tıkladığınız yol parçasının (segmentin) bulunduğu
katı değiştirir. Aynı zamanda yol parçasını üst veya alt katmanda atlamaya
dönüştürebilirsiniz.
55
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Yolu Katmana Taşı: Üzerine tıkladığınız yol parçasının (segmentin) içinde bulunduğu iki
pin arasında kalan kısmın bulunduğu katı değiştirir.
Bağlantıyı Katmana Taşı: Üzerine tıkladığınız tüm yolun bulunduğu katı değiştirir.
Yol Parçasında Çizimi Kaldır (Unroute Segment): Üzerine tıkladığınız yol parçasında
(segmenti) çizimi iptal eder.
Çizimi kaldırma ise yolu çizilmiş bir bağlantıda yolu kaldırır. Yani bağlantı
çizilmemiş şekline geri döner. Bağlantı silinmez.
Yolda Çizimi Kaldır (Unroute Trace): İki ped arasındaki yolu çizilmemiş haline geri
döndürür. Böylece değişik şekilde yolu yeniden çizebiliriz.
Eğer çizilmiş yolu beğenmeyip yeniden çizmek isterseniz “Yolu Sil” i değil
“Çizimi Kaldır” seçeneklerini kullanın
Bağlantıda Çizimi Kaldır (Unroute Net): Seçili olan yolların tamamını çizilmemiş
haline geri döndürür. Eğer sadece tek bir bağlantının üzerine sağ tıklarsanız, o
bağlantının tamamında çizimi kaldırır.
Şimdi elle çizim yapalım. Önce bir yolun üzerine sağ tıklayın ve Tüm Bağlantıda
Çizim sırasında sağ tıklarsanız elle çizime ait alt menü açılır.
56
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Bu menüden:
Çizim Modundan 90 veya 45 derece açılı, açısız veya yay biçiminde yol çizme modlarına
geçiş yapabilirsiniz.
Çizmekte olduğunuz yol parçasını “Katmana Taşı” ile diğer katmana gönderebiliriz (via
otomatik olarak oluşacaktır.)
Çizmekte olduğumuz yol parçasını üst veya alt katmanda atlamaya dönüştürebiliriz.
(Üst/Alt Katmanda Atlama)
Not: Elle çizimi daha da kolaylaştırmak için bu alt menüdeki komutlar için birer kısayol
belirlenmiştir:
57
DipTrace Kullanım Kılavuzu
J: Atlama oluşturur. İkinci basmada geri alır. Eğer alt katmanda iseniz, atlama
üst katmana yerleştirilir. Eğer üst katmanda iseniz atlama alt katmana
yerleştirilir.
Yolu şekildeki gibi çizerken sağ tıklayıp Katmana Taşı/Üst diyerek çizmekte olduğunuz
yol parçasını üst katmana gönderin. Yol farklı bir katmana taşındığında via otomatik
olarak oluşturulur. Tekrar Sağ tıklayıp/Tamam deyin veya klavyeden “Enter” tuşuna
basın. Bu işlem yol çizmeyi sonlandırır. Aşağıdaki şekilde de gördüğünüz gibi son yol
parçası üst katmanda fakat herhangi bir yere bağlanmamış. Fakat bağlantıyı tarif eden
mavi çizgiler, yol ikinci pede ulaşıncaya kadar bize eşlik edecek.
58
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
DipTrace te iki tip via vardır. Biri genel viadır. Yolun bir parçasıdır. Yol bir katmandan
diğerine taşındığında otomatik olarak yerleştirilir. Diğeri de statik viadır. Aynı ped gibi
işlev görür. Statik via ile yolları düzlem katmanlarına bağlayabilirsiniz. Statik vianın diğer
önemli bir özelliği de bazı katmanlarda onu gizleyebilir veya silebilirsiniz. Böylece kör
veya gömülü via oluşturabilirsiniz. Genel vialar da kör veya gömülü olabilir. Ancak genel
vialar katmanda sadece yol parçaları arasında görünürler, onları diğer sinyal/düzlem
katmanlarında gizleyip gösterme yapamazsınız. Diğer PCB programlarını kullanmışsanız
sadece statik viaları kullanmak size daha kolay gelebilir. Önce genel vialarla çalışacağız,
sonra statik viaları inceleyeceğiz.
Plaketimizde şu anda üst ve alt katmanlar arasında sadece tek bir via var. Vialarla
çalışmayı denerken birkaç tane daha via oluşturalım. Önce Çizim araç çubuğu üzerindeki
Geçerli Sinyal/Düzlem Katmanı kutusundan “Alt” ı seçin. Kısacası alt katmana geçin.
59
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bir bağlantı üzerine gelin. Sağ tıklayın/Yol Parçasını Katman Taşı/Üst diyerek, yol
parçasını üst katmana gönderin.
Gelen diyalog kutusundan program için varsayılan via ayarlarını değiştirebiliriz. “Dış
çap” ve “Delik çapı” değerlerini biraz değiştirelim. Uygula kısmında “Varsayılan Ayarı
Kullananlara” seçilse iyi olur. Bunun anlamı şu: Bu değişiklik, varsayılan via ayarlarına
sahip olan vialara uygulanır.
60
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Aynı zamanda yaptığımız değişikliğin sadece varsayılan via ayarını değiştirmesini, mevcut
hiçbir viayı etkilememesini sağlayabiliriz (Uygula kısmından Uygulama (Varsayılanı
Değiştir)' i seçerek).
Şimdi herhangi bir via üzerine gidin, via içinde kırmızı bir daire görünür, Sağ tıklayın/
Via Özellikler'ni seçin. Açılan diyalog kutusundan, seçilen vianın, yolun veya tüm
bağlantının via ayarlarını değiştirebiliriz.
61
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Not: Eğer sadece tıkladığınız via için ayarları değiştirmek istediyseniz ve hiçbir değişiklik
olmadıysa, büyük ihtimalle başka bir yol parçasına tıklamış olabilirsiniz. Viaya daha yakın
bir noktaya veya üzerine sağ tıklamayı deneyin veya bulunduğunuz katmanı değiştirin.
Bizim plaketimizde sağ üstteki via için bu olabilir. Üst katmanı geçmek veya fareyi
mümkün olduğunca dikey yol parçasına yakın tutmak sorunu çözer. Veya yolları düzenle
moduna girip viaya sağ tıklamayı deneyin.
Şimdi, otomatik çizimden sonraki duruma dönmek için birkaç defa Geri al'ı tıklayın.
Katman/Via Özellikleri'ne girerek via ayarlarını normalde kullanılabilecek değerlere
getirin. Ve üst katmana geçin. Ctrl+T üst katmana, Ctrl+B alt katmada geçer.
Statik via, işlev olarak pede benzer. Objeler/Statik Via Yerleştir deyin veya araç
çubuğundaki düğmesine tıklayın. Sayfaya tıklayarak birkaç adet via yerleştirin. Vialar
geçerli katmanın renklerinde görünecektir.
62
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
63
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Açılan penceredeki katmanlardan seçili olanları değiştirerek viayı kör veya gömülü viaya
dönüştürebilirsiniz. Şimdi Üst katman üzerine tıklayın ve onu seçilmemiş hale getirin. Ve
Tamam Deyin. Bu vianın üst katmandan silindiğini ancak alt katmanda hala var
olduğunu görebilirsiniz.
64
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Aynı işlemi pedlere de uygulayabilirsiniz. Aynı zamanda bütün seçili pedleri/viaları tek
seferde değiştirebilirsiniz. Bunun için Via Katmanları veya Ped Katmanları
penceresinden, Uygula kısmında “Seçili Kılıflara” yı işaretleyin.
Pasta Veya Maske katmanları için özele ayarlar kullanmak isterseniz. Ped/vianın sağ tık
menüsünden Maske/Pasta Ayarları'nı seçin.
Bazen bir katmandaki tüm objeleri veya sadece elemanları veya sadece bağlantıları vs.
seçmek gerekebilir. Ctrl tuşu ile birlikte objelere tıklayarak onları seçebiliriz. Fakat
karmaşık tasarımlar için bu çok zor olacaktır. Şimdi Düzen/Seçimi Düzenle'yi seçin.
65
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi belirtilen alandaki bağlantısız viaları seçelim. Herhangi bir yere sağ tıklayarak
eleman seçimini iptal edin. Birkaç via yerleştirin ve bazıları bağlantılara bağlayın. Farenin
sol butonuna tıklayıp bir dörtgen çizerek bir alan belirleyin. Vialardan bazıları alanın
dışında kalsın.
66
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Alandaki bütün objeler seçildi. Ancak biz sadece bağlantısız viaları seçmek istiyoruz.
Düzen/Seçimi Düzenle'yi seçin. Mod: Seçili Tut yapın. Via kutusunu işaretleyin ve
Bağlantısız seçin. (Diğer kutular işaretsiz olmalı)
Sonraki adım, örneğin, bağlantısız viaları tek seferde bir bağlantıya bağlamak olsun. Bu
adım gedelde toprak bağlantısına, düzlem veya bakır doguya bağlantı yapmak için
gereklidir. Seçili viların biri üzerine gelin ve ışıklandığında sağ tıklayın Bağlantıya Ekle -
Seçili Viaları deyin.
67
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Listeden bir bağlantı seçin ve Tamam deyin. Bu işlemi uyguladığınız vialardan başka
bağlantıya eklenmiş olanlar varsa, sadece bağlantısız vialara bağlantı yapılır.
Plakete metin veya resim ekleyebilirsiniz. DipTrace te .bmp veya .jpg dosyalarını eklemek
ve bunları DXP veya GERBER a göndermek mümkün. Şimdi plaketimize bir metin
ekleyelim. Önce metni ekleyeceğimiz katmanı (layer) seçmeliyiz. Ekranın üstündeki
İki farklı katman seçme listesi vardır. listesi aktif yani üzerinde
çalıştığımız, geçerli sinyal/düzlem katmanını seçer. Diğer liste ise grafik yerleştirilecek
katmandır. Karmaşık görünebilir. Bunu deneyip size zaman kazandırdığını görebilirsiniz.
68
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Metin veya grafik eklemek için plaketi genişletmeniz gerekebilir. Köşeleri karşılıklı
sürükleyerek plaketi genişletebilirsiniz. Plaket çerçevesini taşımak isterseniz Ctrl’ye basılı
tutarak çerçeveye sol tıklayın. Daha sonra çerçeveyi komple sürükleyebilirsiniz.
69
DipTrace Kullanım Kılavuzu
alana sağ tıklayın veya araş çubuğundaki düğmesine tıklayarak varsayılan moda
geçin.
Çizim araç çubuğundan Metin yerleştir aracını seçin ( ). Plaket üzerinde nereye
metni yerleştirmek istiyorsanız oraya sol tıklayın ve metni girin ve entera basın. Metni
girdikten sonra onu istediğiniz yere taşıyabilirsiniz. Metnin yazı tipini değiştirmek için
metin üzerine sağ tıklayıp Yazı Tipi'ni seçin. Yazı Tipi Biçimi'nden vektör veya true
type biçimini seçebilirsiniz. Vektör Yazı tipi biçimini kullanmanızı öneririz. Gerbera
doğrudan aktarılırlar çünkü. True Type yazı tipleri İngilizce dışı karakterler için
kullanılabilir. Bunlar gerbera küçük çizgilere dönüştürülerek aktarılır. Bazı üreticiler bakır
katmanlarında bu tür metinleri kabul etmeyebilirler.
70
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Metnin bulunduğu katmanı değiştirmek için üzerine sağ tıklayıp Özellikler'i seçin. Açılan
pencereden “Tip” kısmına yerleştirmek istediğiniz katmanı seçin. “Sinyal” seçerseniz,
metin lehim veya eleman yüzeyine yerleştirilir. Grafik veya metnin “Sinyal/Düzlem”
katmanına yerleştirilmesi demek, o kattaki yollar gibi o katın çıktısında görünecek
demektir. “Tip” kısmından “Yol Engelli” seçersek yollar çizilirken bu metni dikkate
alacak ve üzerinden yol geçirmeyecektir. Bu olay sadece metin değil diğer objeler için de
geçerlidir. Mesela bir kare çizip, bu kare içinden yol geçmemesini sağlayabilirsiniz.
71
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Aslında basit bir plaket için bakır dolgu, metin ve benzeri şeyler eklemekçok k fazla
ihtiyaç değil. Ama nasıl eklendiğini öğrenelim, daha sonra sileriz.
Alt Katman'ı seçin. Sonra Objeler/Bakır Dolgu Oluştur menüsünü veya araç
çubuğundan butonunu tıklayın. Sonra bakır kaplamak istediğiniz alanı çokgen içine
alın. Çokgen tamamlandığında sağ tıklayın veya entera basın. Aşağıdaki diyalog kutusu
gelir.
DipTrace şekil tabanlı bir bakır dolgu sistemine sahiptir. Çizdiğimiz çokgen içini tamamen
bakırla doldurabiliriz. Bakır dolgu sabit genişlikteki çizgilerden oluşur.
72
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Bakır alanı komple dolgu değil de çizgilerle doldurmak istersek üstteki şekillerden siyah
kare dışındakilerden birini seçeriz. Bakır dolguda değişiklik yapmak için dolgu kenarları
üzerine gelin sağ tıklayıp özelliklere girin. Bu durumda Çizgi Kalınlığı ve Çizgiler Arası
seçenekleri ile bu çizgilerin kalınlık ve aralıklarını ayarlayabiliriz.
Dolgu ile Objeler Arası seçeneği ise bakır kaplamanın içinde kalan yollar ile kaplama
arasındaki mesafeyi ayarlar. Altta sağdaki resimde bu mesafe artırılmıştır.
73
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Adaları Kaldır seçeneği ile alttaki resimde görülen adaların müsaade edilen en küçük
alanını değiştirebilirsiniz. Dahili veya bağlantısız tüm adaları kaldırtabilirsiniz.
Şöyle ki: Bakır dolgu oluştururken plaket içinde rastgele iki noktaya tıklayın, sağ tıklayıp
Tamam deyin. Özellikler penceresi açılır. Kenarlar sekmesine geçin ve Tüm Plaketi
Doldur'u işaretleyin. İsterseniz plaket ile dolgu arasında bırakılacak mesafeyi Plaket
Açıklığı kısmından değiştirebilirsiniz. Tamam dediğinizde dolgu plaket içini dolduracak
şekilde otomatik oluşturulur. Bu özellik eğer yay şeklinde sınırlara sahip plaketimiz varsa
bize çok zaman kazandırır. Eğer Plaket Sınırına Tuttur'u işaretlersek, dolgu kenarları
plaketin kenarlarına göre otomatik düzenlenir. Plaket sınırlarını değiştirdiğinizde dolgu da
plaketi dolduracak şekilde otomatik değiştirilir.
74
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Bakır dolguların iki durumu vardır: Dolgulu ve Dolgusuz. Eğer bakır dolgunun
kapladığı alandaki bir objeyi düzenlemek isterseniz ikinci duruma geçmek en iyi yoldur.
Bakır dolgunun durumunu değiştirmek, yenilemek ve özelliklerine girmek için dolgunun
dış çerçevesine sağ tıklayın. “Durum” altından bakır dolguyu dolgulu veya dolgusuz
gösterebiliriz. Plakette bir değişiklik yaptıktan sonra bakır dolunun bu değişikliğe göre
yenilenmesi için Sağ tıklayıp/Yenile deyin.
75
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bakır dolgu kenarına sağ tıklayıp özelliklere girin. İletkenlik sekmesine geçin.
Bağlantıya Bağlayı Net 0 yapın. Bağlantı Çizgisini Gizle'yi işaretleyin. Bu, dolgunun
bağlandığı bağlantının ince mavi çizgi şeklindeki bağlantılarını gizler. (Bağlantı yolu
çizilmemişse.) “Termal Bağlantı” ve “Termal Bağlantı Kalınlığı” seçenekleri bakır
dolguyu bağladığınız bağlantıdaki pedlerin dolguyla nasıl temas kuracağını belirler.
Deneyip etkisini izleyin.
76
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Gördüğünüz gibi Net 0 için yol çizmedik. Ama Net 0 i bakır dolguya bağladığımız için Net
0 üzerindeki pedler birbirine bakır dolgu ile bağlandı
Bazen SMD(Yüzey yerleşimli) pedler için farklı termal ayarları kullanmak isteyebilirsiniz.
SMDler İçin Özel Termal Ayarları'nı işaretleyin. Veya tek bir ped için özel termal ayarı
kullanmak isteyebilirsiniz. Bunu için fareyi ped üzerine getirin, ped ışıklandığında sağ
tıklayın. (Ped ışıklanmıyorsa üst katmana geçip deneyin.) Termal Bağlantı Ayarları'na
tıklayın.
77
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bakır Dolgu Ayarlarını Kullan'daki işareti kaldırın. Şekildeki gibi ayarları yapın. Alt
katmana geçip, dolgu kenarına sağ tıklayın ve Yenile deyin. Sonuç aşağıda.
Önce: Sonra:
Bakır dolgu düzlem katmanlarını gnd veya güç düzlemi yapmak için kullanılabilir. Bu
durumda SMD vialar dolguya funout ile bağlanır. Funout elle yapılabilir (Kılavuzun Bölüm
4 üne bakınız.) veya Shape router tarafından otomatik olarak yapılabilir.
Not:Eğer aktif katman üst ise üst katmanlardaki objeleri düzenleyebilirsiniz.(Üst, üst
ipek, üst dizgi vs.) Şimdi üst sinyal katmanına geçin.
Bazen Şema veya PCB de düzenleme yaparken bazı objelerin yerlerinin veya özelliklerinin
değişmemesini isteyebilirsiniz. DipTrace'te tüm kılıfları veya seçili objeleri
kilitleyebilirsiniz.
Şimdi birkaç obje seçin. Biri üzerine sağ tıklayın ve Kilitle deyin.
78
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Seçili objeler kilitlenir. Kilitli objelerin seçim dikdörtgenleri daha soluk renktedir.
Plaketimizde bakır dolgudan dolayı bunu farketmeyebiliriz. Alt katmana geçin ve bakır
dolguyu dolgusuz yapın.(Dolgu kenarına sağ tıkla Durum/Dolgusuz). Şimdi kilitli
objeleri seçmeye çalışın. Kilitli objelerin üzerine fareyi getirdiğinizde “Kilitli” yazısı
çıkacaktır.
79
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Yukardaki resimde görüleceği gibi kilitsiz objelerin seçim renkleri mavi iken, kilitli
objelerin seçim renkleri soluk mavidir.
Bir objenin kilidini açmak için üzerine sağ tıklayın Kilidi Aç deyin.
Şimdi tüm objeleri seçin. (Ctrl+A veya fareyle dikdörtgen çizerek). Düzen/Kilidi Aç veya
Ctrl+Alt+L veya objelerden biri üzerine sağ tık Kilidi Aç ile tüm objeleri kilitsiz
yapabiliriz.
DipTrace tasarımınızı denetlemek için birkaç araca sahiptir. Bunlar “Denetim” menüsü
altında toplanmıştır. Tasarımınızı tamamlamanız için DRC, bağlantı iletkenlik denetimi ve
şemayla karşılaştırmayı yapmanızı tavsiye ederiz.
80
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
DRC (Design Rules Check) çok önemli detimlerden biridir. Tasarımdaki objeler arasındaki
mesafeleri, değiştirilebilen boyutları kontrol etmemizi sağlar. Bizim plaketimiz büyük
ihtimalle hata içermiyor. Çünkü çok basit bir tasarım. Denetim/Tasarımı Denetle
Şimdi kontrol edilecek kuralları ayarlamak için Denetim/ Tasarım Kuralları'nı seçin.
Açılan diyalog kutusundan farklı obje tipleri için açıklıklar ve objeler arasında olması
gereken en küçük mesafeleri ayarlayabiliriz.
Şimdi “Bakır Dolguları Kontrol Et” kutusunu işaretleyip Tamam deyin. Sonra bakır
dolgunun yerleşmiş olduğu alt katmana geçin. F11 e basarak ızgaraları gizleyin. Birkaç
yolu bakır dolguyla kesişecek şekilde taşıyın. Sonra DRC’ yi çalıştırın.
81
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Hataları görebiliyorsunuz. Sadece tek hata var. Eğer kullandığınız ekran çözünürlüğü
1280x1024 gibi yüksekse hata listesi penceresi tasarım alanının yanında yukardaki
şekildekinden daha küçük olur. (Biz ekran görüntülerini daha iyi görünebilmesi için
800x600 da aldık) Listedeki hataya çift tıklarsanız, hatanın meydana geldiği yer ekranın
ortasına gelir ve hedef işaretiyle belirtilir. Hatayı giderdikten sonra DRC’ yi tekrar
çalıştırarak hata listesini güncelleyebilirsiniz.
Şemayla Karşılaştır ise seçeceğiniz şema dosyası ile baskı devrenizin bağlantılarını
karşılaştırır. Uyuşmazlık varsa rapor eder.
82
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Plakette yukardaki gibi bir hata oluşturduk. Net 6 da çizimi kaldırdık (bu hata değil).
R4'ün bir pedini bağlantıdan sildik. Ardından şema ile karşılaştırdık.
Bizim plaketimizin pin sayısı kaç? Veya plaket ebatları ne kadar? Bunu bulmak çok kolay.
Fakat eğer yüzlerce pine sahip karmaşık bir devremiz varsa ve plaket sınırlarında yay
kullanılmışsa bu hiç de kolay olmayacaktır. Ana menüden Dosya/Tasarım Bilgileri'ni
seçin.
83
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Açılan pencerede farklı tipteki objelerin adedini, plaketin ebadını, delik çeşidi sayısını,
katman sayısını öğrenebiliriz.
84
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
DipTrace'te aynı veya farklı plaketleri leri aynı tasarım üzerinde çoğaltabilirsiniz.
Eğer aynı PCB den birden fazla adede ihtiyacınız varsa Düzen/Plaketi Çoğalt'a tıklayın.
Aynı PCB den 4 adet oluşturacağız. Sütun ve satır sayısını 2 yapın. X'te aralık x eksenide
kopyalar arası mesafe, Y'te aralık Y eksenide kopyalar arası mesafedir. Şu anda 0 yani
mesafe yok. Panel Kenar Açıklığı plaket ve panel kenarlığı arasındaki mesafedir.
(Panel, kopyaları içine alan dikdörtgen alan.) Hepsini 0.1 inç yapın. Panel kenarlığı
genelde kullanılmaz ancak panelini sınırlarını görmemizi sağlar. Bazı baskı devre
üreticileri, plaket sınırı katmanında panel çercevesini ister. Bunun için Panel Kenarlığını
Göster'i işaretleyin. Tamam deyin. Aşağıdakine benzer bir tasarım elde edeceksiniz.
85
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Tasarım alanında Copy 1, Copy 2... yazan alanlar göreceksiniz. Baskı önizlemede, yazıcı
çıktısı alırken, gerber/dxf/drill formatına ihraç ederken, bu alanlar plaketinizin aynısı ile
doldurulur. Baskı ön izlemeye bakın.
Bazı objeleri kopya plaketlerden çıkartabiliriz. Mesela delikler ve şekiller. Bir objeyi plaketi
çoğaltırken devre dışı bırakmak (çoğalttırmamak) için obje üzerine sağ tıklayın Plaket ile
Çoğaltma 'yı yıklayın.
86
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Mesela “Astable Flip Flop” metnine bunu uygulayalım. Sonucu görmek için baskı
önizlemeyi açalım.
Plaket ile çoğlatmayı iptal yani kopyaları silmek için Düzen/Plaketi Çoğalt'a gelin. Satır
ve sütun sayısını 1 yapın.
87
DipTrace Kullanım Kılavuzu
500 pinlik Ticari dışı kullanım için (hobi, eğitim amaçlı) lite lisansa ücretsiz sahip
olabilirsiniz. Bunun için fdemir@diptrace.com adresiyle temas kurunuz.
Çıktı almak için önizlemeyi kullanmanızı tavsiye ederiz. Dosya/Önizleme veya araç
çubuğundan butonundan çalıştırabilirsiniz. Eğer “Antet” bilgilerini görmek isterseniz
önce Dosya/Sayfa ve Antet Ayarları'ndan “Sayfa Şablonu” kutusundan “ANSI A”
yı seçerek anteti gösterin, sonra önizlemeyi açın.
Bakır dolgunun çıktıda görünmesini istemiyorsanız bakır dolgu durumunu dolgusuz yapın.
88
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Göster kısmında ise “Geçerli”: sadece seçili katmanı gösterir. “Karşıtlık”: Seçili
olmayan katmanları soluk gösterir. “Tümü” ise tüm katmanları gösterir.
Objeler kısmından ise seçili katta çıktıda görmek istediğimiz objeleri seçmemizi sağlar.
Bunları deneyerek etkisini ön izleme alanından görebilirsiniz.
Tersle: Seçeneğini işaretleyerek plaketin alttan görünüşünü (yani bakır plaket üzerine
çizilecek görünüm) çıktı alabilirsiniz.
89
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Ayarları yaptıktan sonra “Yazdır” butonuna basarak çıktı alabilir veya “Kaydet”
butonuna basarak plaketin görünümünü resim formatında (.bmp veya .jpg)
kaydedebilirsiniz.
Hobi tasarımcılar için not: Bu not daha çok toner transfer metodu ile baskı devre
çıkaracakları ilgilendiriyor. Lazer yazıcılarda kağıtın ısıtılmasından dolayı ölçeklendirmede
çok küçük de olsa bazı bozulmalar olabilir. Bu yazıcının ve kağıdın kalitesiyle de ilgilidir.
Bu bazı kişiler için önem arzedebilir. Bunu önlemenin bir yolu kağıdı önceden ısıtmadır.
Mesela tek bir nokta çıktısı alarak. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar kağıdı ısıtmadığı için
bu yazıcılarda sorun olmaz. Bu bütün lazer yazıcılarda çıktı ölçeğinde bozulma olur
anlamında değildir. Ancak bu ihtimali ortadan kaldırmak içsterseniz Kalibrasyon'u
kullanabilirsiniz.
Dosya/İhraç Et/DXF'yi seçin. “DXF formatına ihraç et” diyalog kutusundan, Tümünü
Seç'i tıklayın. Tasarımınızdaki bütün katmanlar seçilecektir. Kenar_Üst ve Kenar_Alt sizin
tasarımınıza ait olmadığı için seçilmez. Onları seçmek için Ctrl + Tıklama yöntemini
kullanabilirsiniz. Ancak biz şimdilik onları kullanmayacağız. Diyalog kutusunun sağındaki
seçeneklerden istediğinizi işaretleyip veya işareti kaldırarak gösterip gizlemek istediğiniz
objeleri seçebilirsiniz, veya tasarımı Tersle ile veya metinleri Metinleri Tersle ile
(Görünüm/Metinleri Otomatik Tersle aktifse bu pasiftir) tersleyebilirsiniz. İhraç et
deyin ve dosyayı kaydedin.
90
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Dosyayı Autocad veya Autocad DXF’ yi destekleyen başka bir programla açabilirsiniz.
Şimdi AutoCad veya dxf dosyalarını okuyan başka bir programla açalım.
91
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Plaketi kazıma yöntemiyle oluşturmak karmaşık olmayan baskı devreler için uygun ve
ucuzdur. Şimdi bunu DipTrace ile nasıl yapacağımızı görelim.
Önce bakır dolguyu dolgusuz yapalım. (Dolgu kenarına sağ tıkla Durum/Dolgusuz)
Dolguyla birbirine bağlı yollar varsa onların çizimini yapın. Bağlantı çizgisi görülemiyorsa,
Bakır dolgu özelliklerinden İletkenlik sekmesindeki Bağlantı Çizgisini Gizle'yi devre
dışı bırakın.
92
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Şimdi AutoCad veya dxf dosyalarını okuyan başka bir programla açalım.
93
DipTrace Kullanım Kılavuzu
CAD programları genellikle çoklu çizgileri keskin açılarda gösterir. Fakat palketi kazıma
işlemi yaptığınızda veya CAD programları ile kazıma işini simüle ettiğinizde problem
olmadığını göreceksiniz.
Birkaç defa geri alarak bakır dolgunun dolgulu haline geri dönünüz.
1. Üst Dizgi Katmanın Seçin: Bu katman üst dizgi katmanına yerleştirilmiş şekil ve
metinleri ve Görünüm/Dizgi Katmanları menüsü altındaki seçili objeleri içerir.
Bizim tasarımımızda (Görünüm/Dizgi Katmanları varsayılan ayarlarında ise) ön
izlemede Bir şey görmeyeceğiz.
94
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
2. Üst İpek Katmanını Seçin: Kılıf şekil ve metinleri ile üst ipek katmanına
yerleştirilmiş şekil ve metinleri içerir. Seçenekleri değiştirmeyin ve ön izleme yapın.
Eğer true type metinler görünmüyor veya tam doğru görünmüyorsa (yazı tipi ve
boyutuna bağlı) Algılama Hassasiyeti'ni biraz küçültün. (Ayarlanabilen en küçük
değeri seçmeyin)
4. Üst Pasta: Bu katman genelde sadece SMD pedler için kullanılır. Böylece Pasta
Maskesi Sadece SMT pedler için'i işaretleyebiliriz.
5. Sinyal Katmanları(Üst, Alt vs.): Bunlar bakır katmanlarıdır. Bunların tümü için
Vialar'ı işaretleyin. Ön izleme yaparak tüm katmanların doğru görüntülendiğinden
emin olun. Eğer delikleri elle delmeyi planlıyorsanız Ped/Via Delikleri'ni işaretleyin,
ama eğer baskı devre üreticilerine gönderecekseniz işaretlemeniz tavsiye edilmez.
Ped/Via Delikleri işaretliyse, her sinyal katmanı için (eğer delikli ped/via
içeriyorlarsa) 2 katman oluşturulur: İkinci katman delikler üzerindeki kalıntıları
temizlemek içindir.
6. Alt Pasta – Alt Dizgi: Varsayılan olarak alt katmanlar üzerindeki tüm metinler
Görünüm/Metinleri Otomatik Tersle seçeneği aktifse terslenir. Ancak bu seçenek
kapalı ise istediğiniz katmandaki metinler Metinleri Tersle ile tersleyebilirsiniz.
7. Plaket Sınırı: Sadece belirlenen kalınlıktaki plaket sınırlarını içerir. Plaket katmanı
ise plaketi dolu dörtgen olarak içerir.
95
DipTrace Kullanım Kılavuzu
DXF, Gerber, N/C Drill ve Pick and Place'teki orjini kaydır seçeneği sıfır noktası ile
plaketinizin sol alt köşesi arasındaki mesafedir. Ayrıca Tasarım Orjinini Kullan'ı
işaretleyerek tasarımdaki orjin noktası kullandırabilirsiniz .
DipTrace her türlü metin veya yazı tiplerini, siyah-beyaz bitmap resimleri (logo gibi)
gerbera ihraç etmeye izin verir. Fakat bu gibi objeler için “Algılama Hassasiyeti”
değerini belirlemeniz gerekir. (Mesela 3 mil varsayılan ayardır) 0,5 mil inceliğe kadar
ayarlayabilirsiniz.
Dosya uzantısını gerber ihraç diyalog kutusundaki Dosya Uzantısı alanına girebilirsiniz
veya kayıt esnasında elle de girebilirsiniz. Şimdi önizlemeyi kapatın ve Tümünü İhr.
butonuna tıklayın. Eğer çizici şekil kodları belirlenmemişse program size otomatik
belirlenip belirlenmeyeceğini sorar. Tamam deyin. Gerber dosyalarını tek tek kaydeder.
96
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
97
DipTrace Kullanım Kılavuzu
DipTrace Gerber İhraç fonksiyonu için farklı üreticilerden tanımlama özelliklerini aldık,
ama yine de en iyisi dosyaların sağlamasını yapmak.
Tebrikler…
98
3.Kütüphane Oluşturmak
3. Kütüphane Oluşturmak
Bu kısımda Component Editor ve Pattern Editorleri kullanarak nasıl eleman ve kılıf
(pattern) oluşturulacağını inceleyeceğiz. Kütüphaneleri tasarımın en önemli hazineleri
olduğu için hazırladığınız kütüphaneyi birkaç yere kaydedin.
Sağ üstteki panel Kılıf Özellikleri panelidir. Bu paneli kılıfın niteliklerini tanımlamada ve
şablon ve tipleri kullanarak kılıf hazırlamakta kullanabiliriz. Bu paneli gizlemek veya
kapatmak mümkün. Paneli gizlemek için sol üst köşesindeki ok işaretine tıklayın. Paneli
kapatmak için ise sağ üst köşedeki “X” ya tıklayın. Paneli kapattıktan sonra tekrar
görmek istediğinizde ise Görünüm/Kılıf Özellikleri'inden geri getirebilirsiniz.
99
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Kütüphaneniz için ilk elemanı tasarlayacaksınız: 400 mil (10.16mm) ayak genişliği
olan bir direnç.
100
3.Kütüphane Oluşturmak
Not: Bu ilk kılıfımızda Serbest tipini kullanacağız. Aslında bu elemanı Sıralı tip ile ile daha
hızlı oluşturulabilir. Diğer kılıfları oluştururken aşağıda nasıl olduğunu göreceksiniz.
Şimdi Kılıf Özellikleri panelini gizleyin. Objeler panelinde Ped Yerleştir/Tek aracını
(objeler araç çubuğundaki butonu) seçin. Direncin ilk pedinin olması gerektiği yere
gelin ve sol tıklayın. İkinci pedin olması gerektiği yere gelerek sol tıklayarak 2. pedi de
yerleştirin. Ped yerleştirme modundan çıkmak için herhangi bir yere sağ tıklayın.
101
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi Katman Objeleri diyalog kutusunu kullanacağız. Ekranın sağ tarafında katmanları
görebilirsiniz. Ancak bilin ki bu katmanlar sadece mantıksaldır. Sinyal veya ipek katmanı
değildir. Şimdi katmanları seçelim: Katman 0 ın üzerine gelin. Sol butona basılı tutarak
fareyi Katman 1 in üzerine sürükleyin ve fare butonunu bırakın. Katman/Katmanları
Birleştir'i veya hemen üstteki düğmesini tıklayın. Şimdi üzerinde iki ped olan tek bir
katmana sahip olduk. Şimdi katman 0 üzerine çift tıklayın ve Katman/Objeler'i tıklayın
veya Katman 0 üzerine çift tıklayın. Katman Objeleri diyalog kutusu açılır. Yanlış
koordinatlardaki pedi seçip pedler arasında 400 mil olacak şekilde X koordinatını
değiştirin. Kapat butonu ile diyalog kutusunu kapatın. Mesela pedler arasında 400 mil
yani 0,4 inç olacaktı. Her iki pedin de Y koordinatı 0,25. Ped1 in X1 değerini -0,15inç
yerine -0,2inç yapalım. Ped2 nin X1 değerini 0,15ten 0,2 inçe çıkartırsak pedler arasında
0,4 inç mesafe olmuş ve pedler orjine göre simetrik olmuş olur.
102
3.Kütüphane Oluşturmak
Pedin biçim, boyut, delik çapı, SMD (yüzey yerleşimi) veya delikli ped olması gibi
özelliklerini değiştirmek isteyebilirsiniz. Kılıfın sahip olduğu varsayılan ped ayarları tüm
pedlerine uygulanır. Ancak her ped kendi özel ayarına da sahip olabilir. Kılıfın varsayılan
ped ayalarını değiştirmek için Kılıf/Varsayılan Ped Özellikler'ni açın. Kılıfın
Varsayılan Pedi diyalog kutusundan pedin şeklini değiştirebilirsiniz: (Şekil alanında)
Elips, oval, dikdörtgen, çokgen (çokgen için Köşe Noktalarına tıklayarak köşe sayısı
veya koordinatlarını değiştirebilirsiniz.) Seçtiğiniz şeklin genişliğini Genişlik, yüksekliğini
Yükseklik, delik çapını Delik Çapı'ından ayarlayabilirsiniz. Pedler delik içeriyorsa Ped
Türü kısmını Delikli, pedler delik içermiyorsa (yüzey yerleşimi) Yüzey Yerleşimi yapın.
Yüzey yerleşimi seçmişseniz delik çapı ayarının bir önemi kalmaz. Yüzey montajlı
pedlerde delik olmayacağı için delik çapı da olmaz. İsterseniz daha önce hazırlanmış ped
şablonlarını kullanabilirsiniz. Şablon kısmından seçebilirsiniz. Kendi şablonunuzu
oluşturmak için “…>>” butonuna tıklayarak Ped Şablonları nı açın.
103
DipTrace Kullanım Kılavuzu
tuşu ile Kılıfın Varsayılan Pedi penceresinden seçmiş olduğumuz özellikler, şablon
olarak listenin en altına eklenir. Bu yeni şablonun üzerine tıklayıp isim kısmına şablona
vermek istediğiniz ismi yazabilirsiniz.
Burada oluşturacağınız ped şablonu Pattern Editor ve PCB Layout'ta ped özelliklerini
hızlı bir şekilde değiştirmeye imkân tanır.
Ped Şablonları kutusunu kapatın. Şekli Dikdörtgen yapın. Genişliğini 0,08 inç yapın.
Ped Türü alanını Yüzey Yerleşimi yapın. Ve Tamam deyin.
104
3.Kütüphane Oluşturmak
SMD pedlerini istediğiniz yüzeye (üst veya alt) yerleştirebilirsiniz. Pede sağ tıklayın ve
Yüzeyi Değiştir'i tıklayın. Ped veya şeklin yerlrştirileceği katman, pedi yerleştirmeden
önce araç çubuğu üzerinden seçilebilir.(Geçerli Ped Yerleşim Yüzeyi ve Geçerli Şekil
Yerleşim Katmanı listeleri)
Artık pedlerden sadeci birinin ayarlarını değiştirebiliriz. Pedin üzerine gel. Sağ tıkla
Özellikler. (Eğer pedin üzerine gelindiğinde renk değiştirmiyorsa, her hangi bir yere sağ
tıklayarak Varsayılan Mod'a geçin.) Açılan Ped Özellikleri diyalog kutusundan Kılıfın
Varsayılan Pedi seçeneğinin işaretini kaldırın. Böylece pedin, kılıfın varsayılan ped
ayarlarını takip etmesini engelleyerek kendi ayarlarına sahip olmasın imkân tanıyoruz.
Pedin şeklini Çokgen yapın, genişlik ve yüksekliğini 0,09 inç yapın. Sonra Köşe
Noktaları na tıklayarak Çokgen Köşe Noktaları penceresini açın. Çokgenin şeklini
buradan değiştirebiliriz. Eğer düzgün olmayan bir şekil istiyorsak koordinatlarını
girebiliriz. Çokgen Köşe Noktalarını kapat ve delik çapını 0,04 inç yap. Ped Türü
kısmını Delikli yapın. (En alttaki Ped Varsayılanları düğmesi yukarda anlattığımız kılıf
için varsayılan ped ayarlarını yapmak içindir. Yani Kılıf/Varsayılan Ped Özellikleri
menüsünden yaptığımızın aynısı.) Tamam diyerek pencereyi kapatın.
105
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Not: Pedin koordinatlarını pede sağ tıklayıp Ped Özellikleri diyalog kutusundan da
yapabilirsiniz. Birden fazla ped seçerek, birinin üzerine sağ tıklayıp Ped Özellikleri'ni
açıp, seçili tüm pedler için ayar yapabiliriz. (koordinatlar hariç)
106
3.Kütüphane Oluşturmak
107
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şekli çizdikten sonra dörtgen yerleştirme modundan çıkın (herhangi bir yere sağ tıklayın.)
Direncin şeklini değiştirmek için: Sağ taraftaki Katman1 katmanı üzerine çift
tıklayarak Katman Objeleri diyalog kutusunu açın. Dikörtgen şeklinin koordinatlarını
buradan değiştirebilirsiniz.
Diğer bir yol da dikdörtgen şekli üzerine sağ tıklayarak Köşe Noktaları alanından
noktayı seçin tıklayın ve koordinatları değiştirin. Veya fare ile şeklin kenarları üzerine
gelerek sürükleyebilirsiniz.
Şöyle ki: Şimdi Kılıf Özellikleri panelini kapatın (sağ üst köşedeki X dan). “+” ile direnci
108
3.Kütüphane Oluşturmak
Düzen/Kılıfı Ortala ile kılıfın orjin noktasını direnç şeklinini ortasına getirin.
Direncimiz hazır.
Şekil üzerine sağ tıklayıp açılan menüden sadece şekli döndürüp çevirmek de mümkün.
Şimdi kütüphanemize bir isim, açıklama ve dosya adı verelim. Bu kütüphaneye başka
elemanlar da ekleyeceğiz fakat kütüphane parametrelerini şimdi belirleyip kaydedebiliriz.
Daha sonra da sadece yeni kılıf ekleyip Kaydet diyeceğiz.
109
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Ana menüden Kütüphane/Kaydet deyin veya sol üstteki diskete tıklayın. Kütüphane
dosyasının kaydedileceği yeri seçin, dosya ismini yazın ve kaydedin. Kendi
kütüphaneleriniz için DipTrace’in kütüphane klasöründen farklı bir klasör kullanmanızı
öneririz. (C:\Program Files\DipTrace\Lib standart DipTrace kütüphaneleridir. Biz
Belgelerim\DipTrace\My Libraries klasörünü kullanacağız.)
Kondansatör, dirence göre daha basittir, ancak biz Patern Editor’ ün farklı komutlarını
kullanacağız.
Yeni kılıf oluşturmadan ve ped yerleştirmeden varsayılan ped ayarlarını yapmak isterseniz
ana menüden Objeler/Ped ve Delik Yerleştirme Ayarlarını seçin. Yerleştirilecek
Ped grubundan şu ayarları seçin: elips, 0.059x0.059, delik çapı: 0.035, Ped Türü:Delikli
ve Tamam deyin.
110
3.Kütüphane Oluşturmak
Bu diyalog kutusundaki Pedler Arası Mesafe kısmı çizgi, dikdörtgen ve daire biçimli bir
dizi ped yerleştirirken arka arkaya iki ped in arasında ki mesafedir. (Objeler/Ped
Yerleştir veya obje panelinin üst kısmında bulunan araçlar bu ayarı kullanır.)
Montaj Deliği kısmı montaj deliği çapları için. DipTrace’ te montaj deliğinin iki çapı
vardır. Dış Çap: Yolların geçmesi yasak olan alan. Bu alan gri renkle gösterilir. Delik
Çapı: Montaj deliğinin kendisi.
Kütüphaneye yeni kılıf eklemek için Kılıf/Kütüphaneye Ekle'yi seçin. Sonra eklediğiniz
yeni kılıfı sol taraftaki kılıf listesinden seçin. (Bu liste kütüphanedeki bütün kılıfları
gösterir.) Görünüm/Kılıf Özellikleri'den Kılıf Özellikleri panelini görünür yapın (eğer
kapalıysa) ya da sol üstteki ok işaretine tıklayın (eğer minimize edilmişse) ve
kondansatörün isim ve Ref.Etiketi’ni girin.
111
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Kılıf Özellikleri panelinden Tip kısmından Sıralı'yı seçin. Satır Sayısı'nı “1” yapın, Ped
Sayısı'nı “2” yapın; Pedler Arası'nı “0,4” yap. Satırlar Arası satırlar arası mesafedir.
Biz bunu kullanmadık çünkü kılıfımız tek sıra pedlerden oluşuyor. Pedler Arası yanındaki
“değişken parametre” kutusunu işaretleyin. Bu bize PCB Layout üzerinden bacaklar
arasındaki mesafeyi ayarlama imkânı tanıyacak.
112
3.Kütüphane Oluşturmak
Bacaklar arası mesafe ve ped sayısı sabit olan kılıflar tasarlarken farklı tipler (sıralı gibi)
kullanabilirsiniz. Hazırlayacağınız kılıfların %95-100’ ünün değişken bacak mesafesine
sahip olmayacağını söyleyebiliriz. Dolayısıyla “değişken parametre” kutusunu
işaretlemenize gerek yok aslında. Ancak ne işe yaradığını görmenizi istedik.
Kılıf Özellikleri panelini gizleyin. 1. pedi dikörtgen yapalım. Üzerine sağ tıklayın.
Özellikler'i seçin şekli dikörtgen yapın ve tamam deyin. Ekranın üstündeki obje
panelinden Dikörtgen seçin. Ve dikdörtgen çizin. (bu kılıfın şekli için ilk şekil). Sonra
obje panelinden Çizgi Yerleştir aracını seçip “+” işareti yapın.
113
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Kılıf/Kütüphaneye Ekle ile kütüphaneye yeni kılıf ekleyin. Yeni kılıfı soldaki kütüphane
içini gösteren kısımdan seçin, Kılıf Özellikleri panelinden isim ve Ref.Etiketi bilgilerini
tanımlayın. Kılıf özellikleri panelinden sıralı tipini seçin ve ped sayısını 14 yapın.
Aşağıdaki resimdeki gibi pedler gelir. Bu tür kılıf oluşturmanın en pratik yolu budur.
Fakat bizim amacımız Pedleri Sıralı Yerleştir fonksiyonunun nasıl çalıştığını görmek.
Geri alı da kullanarak hiç ped yerleşmemiş şekle dönün. Serbest tipini seçin ve kılıf
özellikleri panelini kapatın.
114
3.Kütüphane Oluşturmak
Objeler/Ped ve Delik Yerleştirme Ayarları'na girin. Pedler arası mesafenin 0,1 inç
olduğundan emin olun. Ped ve Delik Yerleştirme Ayarları penceresini kapatarak
115
DipTrace Kullanım Kılavuzu
1. numaralı pedi kare yapmak için: ped üzerine sağ tıklayarak özellikleri seçin. Şekil
kutusundan “Dikdörtgen” seçin ve tamam deyin. Izgara aralığını ekranın üstündeki
listesinden 0.025 inç yapın. Sonra da paketimiz için ipek baskı katmanındaki
116
3.Kütüphane Oluşturmak
Orjin noktasını tekrar kılıfın ortasına getirmek için Düzen/Kılıfı Ortala'yı kullanın. Eğer
başka bir düşünceniz yoksa her kılıf tasarımından sonra bunu yaparak kılıfı ortalamanızı
tavsiye ederiz. Kütüphaneyi kaydedin.
117
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Ped sayısı değişken olan DIP paket tasarlayabiliriz. Kılıf/Kütüphaneye Ekle'den yeni
kılıf ekleyin. Soldan yeni kılıfı seçin. İsim ve Ref.Etiketini girin. Kılıf Özellikleri
panelinden Sıralı tipini seçin. Ped Sayısını 20 yapın ve Ped Sayısının sağ yanındaki
“değişken parametre” kutusunu işaretleyin.
118
3.Kütüphane Oluşturmak
Kılıf Özellikleri panelini görünür yapın. Ped Sayısı'nı değiştirin. Mesela 16 yapın.
Gördüğünüz gibi kılıf 16 pedli hale geldi ipek baskı şekli de ona göre değişti. 1. pedin
elips olması önemli değil. Geri alı kullanarak 20 pedli şekle dönün.(Ped sayısı değişince 1.
ped varsayılan şekline döner. Bu şekilde kılıfı kaydederseniz pcb lauoytta 1 ped elisp
çıkar. Ancak 1. pedi dikdörtgen yapıp kaydederseniz, pcb layoutta 1. ped dikdörtgen
çıkar. Ped sayısını değiştirdiğimizde de 1. ped dikdörtgne kalmaya devam eder.) Artık iki
sıra arasında 0,3 inç mesafe olan herhangi bir ped sayısına sahip DIP kılıfı tek bir
parametre değiştirerek elde edebiliriz.
119
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Değişken ped sayılı bu kılıfın değişken olan parametresini PCB Layout'taki Kılıf
Özellikleri diyalog kutusundan değiştirebiliriz. Component Editor ve Schematic kılıf ile
ilişkili olsa bile.
Kütüphaneyi kaydedin.
Kılıf/Kütüphaneye Ekle ile yeni bir kılıf ekleyin. Soldaki kılıf listesine yeni boş bir kılıf
eklenir ve otomatik olarak seçilir. Şimdi kılıf tiplerini ve otomatik numaralandırma
kullanarak BGA-144/12x12 kılıf oluşturacağız. Kılıf Özellikleri paneline isim olarak BGA-
144/12x12 girin.
120
3.Kütüphane Oluşturmak
121
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Tip kutusunun yanındaki Özellikleri Kilitle butonuna tıklayarak kılıf biçimimizi hatayla
değiştirmelerin önüne geçelim. Kılıf özellikleri panelini gizleyin. Fare tekerleğini
kullanarak veya sol tıklayıp sayfayı sürükleyerek uygun görünümü elde edin. BGA-
144/12x12 kılıf için kılıfın ortasından 5x5 lik bir dikdörtgenini silmemiz gerekir. Fareyle
seçin ve silin.
122
3.Kütüphane Oluşturmak
123
DipTrace Kullanım Kılavuzu
BGA matis için doğru ped numaralarına sahip olduk. Ped dizisi isimlendir diyalog
kutusunda Tip alanındaki Çevre'yi seçtiğinizde numaralandırmada ilk ped, üzerine sağ
tıkladığınız ped olacaktır. QUAD kılıflar için çevre tipi numaralandırmayı sol üst, üst orta
veya herhangi bir pedden başlatabilirsiniz.
Şimdi çizim araçlarını kullanarak kılıf için ipek baskı şekillerini çizin. Izgara aralığı Ctrl +
ve Ctrl – ile artırıp azaltılabilir veya F11 ile ızgaralar kapatılabilir ve ızgarasız çizim
yapabilirsniz. Objeler sürükle bırak yöntemiyle taşınabilir veya katmanı taşıma metodu ile
taşınabilir. (Sağdaki katman listesinden katmanı şeçin ve tasarım alanında tıklayıp
taşıyın.)
124
3.Kütüphane Oluşturmak
Şimdi kütüphaneye yeni bir kılıf ekleyin. Kılıf/Kütüphaneye Ekle veya kılıf listesine sağ
tıkla Yeni Kılıf Ekle.
125
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Kılıf için doğru ped ve satır aralıklarını ve ped özelliklerini girmemiz gerekir. Eğer SOIC-28
ölçülerini bilmiyorsanız http://www.microchip.com/packaging adresindeki kılıf tanımlama
dökümanından SOIC-28 (7.50 mm) kılıfını bulun.
126
3.Kütüphane Oluşturmak
Görüldüğü gibi ped numarları doğru. Dolayısıyla yeniden numaralandırmaya gerek yok.
Kılıf özelliklerini hatayla değiştirmemek için kılıf özelliklerini kilitleyin.
F11 ile ızgaraları kapatın ve şekil çizim araçlarıyla ipek baskı şeklini çizin.
127
DipTrace Kullanım Kılavuzu
128
3.Kütüphane Oluşturmak
Aynı numaralı ped içerenler: Aynı numaralı pedler içeren kılıfların sayısı.
Deliksiz “Delikli” tür ped içerenler: Delipli tip olup delik içermeyen pedlere sahip
pedlerin adedini verir. Çoğu durumda SMD kılıflar için bu hata oluşur. Pedin gerçekten
yüzey yerleşimli olup olmadığını kontrol edin.
“...” butonları hatanın detaylarını verir. Ayrıca detay penceresinden hataları metin
dosyasına kaydedebilir ve kütüphaneyi bu dosyaya göre düzenleyebilirsiniz.
129
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Kılıfı alt katmana yerleştirmek için kılıfı yerleştirmeden önce Elemanın Yerleştirileceği
Yüzey'i Alt olarak seçin.( listesi). Yerleştirilmiş olan bir kılıfın
bulunduğu yüzeyi değiştirmek için üzerine sağ tıklayın ve Diğer Yüzeye Taşı deyin.
Bizim üst katman rengimiz kırmızı olduğu için bütün SMD pedler kırmızı. Bunu
değiştirmek için Katman/Katman Ayarları'nı seçin. Veya tasarım yöneticisindeki
katmanlar sekmesinden üst katmana ait rengin üzerine tıklayın. (Tasarım yöneticisi
görünmüyorsa Görünüm/Araç Çubukları veya F3) Delikli pedlerin renkleri
Görünüm/Renk Ayarları'ndan ayarlanabilir.
Şimdi direnç pedlerinden birisinin ped özelliklerini değiştireceğiz. Fareyi ped üzerine
getirin. Ped ışıklanır. Sağ tıklayın ped özelliklerine girin ve istediğiniz değişiklikleri yapın.
Biz ped şeklini oval yerine elips yapacağız. (Eğer üst katman renginiz kırmızıysa,
Görünüm/Renk ayarlarındaki ped ışıklandırma rengi de kırmızıysa SMD pedler üzerine
fareyi getirdiğinizde ışıklanmaz, ancak herşey normal çalışır.)
PCB Layout'taki Ped özellikleri diyalog kutusu, Pattern Editor'deki varsayılan ped
özellikleri penceresiyle aynıdır.
130
3.Kütüphane Oluşturmak
DIP_VAR kılıfının 1. numaralı ayağını kare yapmayı unuttuk. DIP_VAR ın 1. ayağına gelin,
sağ tıklayın, Ped Özellikleri deyin. Açılan diyalog kutusundan Kılıfın Varsayılan
Pedindeki işareti kaldırın. Şeklini Dikdörtgen yapın. Tamam deyin.
Kılıfın pedleri için varsayılan ayarlarını (kılıfın varsayılan pedi) değiştirebiliriz. Kılıf üzerine
sağ tıklayın (kılıf ışıklanacak, ped değil) ve Ped Özellikleri deyin.
Not: PCB Layout’ ta kılıf üzerine sağ tıklayıp Ped özellikleri'nden yaptığımız değişiklikler
kılıfın varsayılan ped ayarlarını değiştirir ve kılıfın varsayılan ped ayarlarını kullanan
pedlere uygulanır (Pencerenin altındaki Tümüne Uygula'yı işaretleyerek tüm pedlere de
uygulatabilirsiniz). Kılıfın varsayılan ped ayarlarını Pattern Editor’ de Kılıf/Varsayılan
Ped Ayarları'ndan da yapabiliriz. (pattern editorde pedin üzerine sağ tıklayıp, ped
özelliklerine girip o pedin kılıfın varsayılan ped ayarlarını takip edip etmediğine
bakabiliriz.) PCB Layout'ta da ped üzerine sağ tıklayıp ped özelliklerine girerek, varsayılan
ayarları takip ettirebilir veya varsayılan ayarlardan kurtarabiliriz. Bu arada programla
gelen kütüphanelerdeki kılıflar üzerine sağ tıklayıp ped özelliklerini değiştirdiğinizde hiçbir
pedde değişiklik olmadığını görürseniz şaşırmayın. Bu elemanlar hazırlanırken varsayılan
ayarları takip ettirilmemişler.
Eğer kılıfın orjin noktası kılıfın merkezinden farklı ise gösterilir. Aynı zamanda seçili
kılıfların orjin noktası gösterilip gizlenebilir. Kılıfları seçin, biri üzerine sağ tıklayın Kılıf
131
DipTrace Kullanım Kılavuzu
DIP10, DIP20 veya DIP24 pakete ihtiyacımız varsa, bunları ayrı ayrı tasarlamaya gerek
yok. DIP_VAR kılıfını getirin. Sağ tıklayıp Özellikler deyin. Açılan diyalog kutusunun
Değişkenler sekmesine gelin. Sayı 2 parametresini 10,20 veya 24 yapın. (Bunu Patern
Editor’de değişken olarak işaretlemiştik. Paketteki değişikliği sağdan izleyebilirsiniz.
Tamam dedikten sonra kılıfın ismini DIP24 olarak değiştirebilirsiniz.
132
3.Kütüphane Oluşturmak
Burada 4 tip eleman vardır: Serbest (herhangi belirlenmiş özelliği olmayan) 2 Taraflı,
IC-2 taraflı ve IC-4 taraflı. 2 taraflı ve IC-2 taraflı arasındaki tek fark IC-2 taraflıda
dikdörtgen şeklinde ipek baskı şekli de vardır.
Parça Tipi: Normal, Power and Gnd ve Net Port tipinde olabilir. Bir eleman sadece
tek bir Power and Gnd elemanına sahip olabilir. (eğer şemanızdaki bütün besleme
bağlantılarını gizlemek istiyorsanız bütün güç ayaklarını bu elemana yerleştirin) Net
Port: çoğunlukla tek parçadan oluşan eleman şeklinde tasarlanır ve bağlantıları çizgi
görünmeden bağlamak için kullanılır. Power ve Ground sembolleri için kullanılabilir.
Aynı zamanda şemaya esneklik katar. (bu tip bir elemanı aşağıda tasarlayacağız.)
133
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Direnç oluşturmak için Serbest tipi kullanacağız. Önce elemanın isim ve Ref.Etiketi
değerlerini Eleman Özellikleri panelindeki yerlerine girin.(RES400 ve R olarak girin)
Sonra sol üstündeki ok işaretinden Eleman Özellikleri panelini gizleyin.
134
3.Kütüphane Oluşturmak
135
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Sürükle-bırak metodu ile pinleri taşıyabilirsiniz. Birden fazla pini döndürmek veya taşımak
için önce pinleri seçin sonra döndürme veya taşıma işlemini yapın.
Direncimiz hazır. Fakat bu dirence bir kılıf atamamız gerekiyor. Çünkü şemadaki direnci
PCB Layout’ta kılıfı temsil edecek. Eleman/Kılıf Atayı seçin. Kılıf Ata diyalog kutusu
açılır. Ekle butonuna tıklayın. Daha önce oluşturduğumuz kılıf kütüphanesini bulun ve
açın.
136
3.Kütüphane Oluşturmak
Library kısmındaki kütüphane ismine tıkladığınızda alta içindeki kılıflar gelir. Buradan
“RES400” ü seçin. (kılıf listesinin üstündeki alana aradığınız kılıfın isminin bir kısmını
yazarak “Bul” butonuna tıklarsanız. Yazdığınız kelimeyi isminde barındıran kılıflar
sıralanır. Bu yöntem kütüphanede çok fazla kılıf varsa aradığımız kılıfı daha kolay
bulmamıza yardımcı olur.)
Seçtiğimiz kılıf yukarda eleman sembolünün yanında belirir. Her şeklin altında 400%
şeklinde şeklin ölçeği vardır. Bu ölçeği değiştirerek eleman ve kılıfın şekillerinin daha
büyük veya küçük görünmesini sağlayabilirsiniz. % kutusunun solundaki boş kutu ise
farenin üzerinde olduğu pin veya pedlerin adını verir. Mesela direnç elemanın sol pini
üzerine fareyi getirin aşağıda “Pin 1” şeklinde o pinin adını gösterir.
Burada elemanın herhangi bir pini üzerine gelip sol tıklayın, o pini kılıfın hangi ayağına
bağlamak istiyorsanız o ayağın üzerine gelip tekrar sol tıklayın. Böylece elamanın pininin
kılıftaki karşılığı olan ayağı belirlemiş olduk. Aynı işlemi diğer pin için de yapın.
Eleman ile kılıf arasında bağlantı yapmanın diğer bir yolu da şu: Bağlantı Listesi
kısmında Pin başlığı altında elemanın pin isimleri, Numara başlığı altında bu pinin bağlı
olduğu kılıf pedinin numarası vardır. Aşağıdaki şekilde olduğu gibi doğrudan kılıf pedinin
numarasını yazarak bağlantı oluşturabiliriz.
137
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bağlantıyı yaptığımız anda yukarı kısımdaki elaman ve kılıf arasında bağlantı çizilir.
Yapmış olduğumuz bağlantıyı silmek için eleman veya kılıf şekli üzerinde o bağlantıya ait
pine veya pede fareyle gelip sağ tıklamamız yeterli. Veya az önce bahsettiğimiz
yöntemdeki gibi Bağlantı Listesi'nden elemanın pinini seçeriz. Bağlı olduğu kılıf pedi
listenin solundaki Numara alanına gelir. Buradan kılıf pedi numarasını silerek bağlantıyı
da kaldırmış oluruz.
Kılıf Ata diyalog kutusunun sağ tarafındaki ok işaretine (Kılıf Denetim Panelini Göster)
tıklayarak kılıf denetim panelini açabiliriz. Kılıf üzerindeki pedler üzerine gelerek ped
özelliklerini görebilir, kılıf üzerinde ölçümler yapabiliriz.
Aynı zamanda pin numaraları (ilişkili pedin numarası) Pin Yöneticisi üzerinden de
yapılabilir. Eleman/Pin Yöneticisi. Bu yöntem çoğu zaman daha kullanışlıdır. Pin
yöneticisinin kullanılması aşağıdaki elemanlarda kullanılacak.
Yapmak istediğimiz bağlantıları yapıp tamam diyerek Kılıf Ata diyalog kutusunu kapatın.
Şimdi elamanımızın şekli hazır ve baskı devrede kullanacağı kılıf belirlenmiş oldu.
r143-gerek yok
138
3.Kütüphane Oluşturmak
Şimdi eleman özellikleri panelini gizleyin ve ızgara aralığını 0,012 inç yapın.
Kondansatörün şeklini iki çizgi ve bir yay kullanarak resimdeki gibi çizin.
139
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Semboldeki pin isimlerini göstermek için pinleri seçin (veya Ctrl+A ile hepsini seçin)
Pinlerden birinin üzerine sağ tıklayarak Pin Özellikleri deyin. İsmi Göster kutusunu
işaretleyin. Bu diyalog kutusundan pinin adını ve numarasını da değiştirebilirsiniz.
Not: Bütün yeni oluşturulan pinlerin elektrik tipi tanımsızdır (undefined). Pinlerin elektrik
tiplerini Pin Özellikleri'nden veya Pin Yöneticisi'nden (aşağıda izah edilecek)
değiştirebilirsiniz. Pinlerin elektrik tipi şimdilik sadece Elektriksel Kontrol (ERC)
140
3.Kütüphane Oluşturmak
tarafından kullanılıyor. Tip özelliği pinin görüntüsünü etkiler. Buradan değiştirerek hangi
tipin pinin görüntüsünü nasıl değiştirdiğini görebilirsiniz. (Veya yardıma bakın)
Şu anda pin isimlerini görüyoruz, pin numaralarını değil. Pinin numarasını değiştirsek bile
isimleri değişmez.
Pin ismi ve numaralarının farkı şu: Pin ismi, pin üzerinde görünen isim. Buraya rakam
girmek zorunda değiliz. Mesela GND, Vref, VCC, -Vin, CLK gibi isimler verebiliriz. Pin
numarası ise pinin kılıfta bağlanacağı ped karşılığının numarasıdır. Yani elemana kılıf
atanırken, elemanın pininin numarası ile kılıfın pedinin numarası eşleştirilir. Mesela 555
entegresinin sembolünü oluşturmaya çalıştığımızı farz edelim. Kılıftaki 3 numaralı ayak
çıkış sinyalinin alındığı ayaktır. Bu ayağı Component Editor’de yerleştirirken Pin ismi
yerine OUT yazabiliriz. Ama pin numarası yerine 3 yazmamız gerekir. Pin numaraları
elemana kılıf atanırken işe yarayacak. Elemandaki pinler, aynı numaraya sahip pedlerle
otomatik olarak eşleştirilir. İstersek bu eşleştirmeye müdahale edip değiştirebiliriz. Bunu
yukarda kılıf atarken görmüştünüz. Kılıfın pedine numara yerine Vout gibi ifade de
verebiliriz. Bu durumda component editorde elemanın pin numarasına da Vout yazarsak,
kılıf ata dediğimizde bu pin ve ped otomatik bağlanır.
Pin isimleri üzerinde değil çizgisi gösterebilirsiniz. Pine sağ tıklayın, Pin İsmi seçeneğini
tıklayın. Normal~tersle yazın. Tamam deyin. İsim F10 ile taşıyın. ~ işareti değil çizgisinin
141
DipTrace Kullanım Kılavuzu
başı ve sonunu belirler. Böylece pin isminin farklı parçaları için değil çizgisini
kullanabilirsiniz.
Ör:Normal/~Ters/Normal: Normal/Ters/Normal
Normal/~Ters~/Normal: Normal/Ters/Normal
Muhtemelen kondansatör gibi elemanlarda pin isimlerini görme ihtiyacımız olmaz. Belki
pin numaralarını görmek isteyebilirsiniz. Schematic'te pin numaraları için genel ayarı
belirleyebilirsiniz. Tüm elemanlar varsayılan olarak bu ayarı kullanır. Fakat aynı zamanda
Component Editor' de her parça için pin isimlerinin gösterilmesi ile ilgili farklı ayarlar
yapabilirsiniz. Böylece şematik programda pin numaralarını gösterimi hususunda kendi
özel ayarlarını kullanan elemanlar oluşturabiliriz. Mesela şematik programın genel ayarı
pin numaralarının gizlenmesi (Görünüm/Pin Numaraları) olsa dahi bu elemanın pin
numaralarını gösterebiliriz.
Ana menüden Eleman/Pin Yöneticisi'ni seçin (veya herhangi pin üzerine sağ tıklayıp
açılan menüden Pin Yöneticisi'ni seçin) ve pin yöneticisi diyalog kutusunu açın. Pin
kısmında “2” yi seçin ve ismini “2” olarak değiştirin. Sonra her iki pin için pin ismini
gizlemek için önce pinleri seçin. (İsim sütununun ilk satırına gidin ve tıklayın, fareyi
bırakmadan 2. satıra inin) ve Pin İsmini Göster kutusundan işareti kaldırın. Pin
Yöneticisi’ nden çıkın.
Pin numaralarını (yani ilgili kılıf pedi numarası) , koordinatlarını, pin uzunluğunu ve tipini
Pin Yöneticisi'inden yapabilirsiniz. Bu her pinin üzerine sağ tıklayıp pin özelliklerini açıp
değişiklik yapmaktan daha pratiktir. Pin yöneticisinde pin listesinden pini veya pinleri
seçip değiştirmek istediğiniz özelliği diyalog kutusunun alt kısmından yapabilirsiniz. Tabî
ki pin isim, numara, koordinat gibi değerlerde birden fazla pin için topluca değişiklik
yapamayız.
142
3.Kütüphane Oluşturmak
143
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Numaralarına gelin. Göster'in yani elemanın özel ayarının seçili olduğunu görürüz. Gizle'yi
seçerek elemanın özel ayarını gizle yapın. Şemadaki elemanın pin numaraları gizlendi.
Fakat yine de şematik programın genel ayarını kullanmaz. Progrmamın genel (varsayılan
ayarını takip etmesini isterseniz) yine sağ tıklayıp pin numaralarını varsayılan yapın.
Sonraki adım kondansatör için kılıf belirlemek. Eleman/Kılıf Ata'yı seçin. Diyalog
kutusundan _general.lib (C:\Program Files\DipTrace\Lib) kütüphanesini seçin. Eleman
listesinden CAP100RP yi seçin.
144
3.Kütüphane Oluşturmak
145
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Görüldüğü gibi pin numaralaraı 1,2 yerine plus, minus oldu. Pin numaralarının ilişkili
pedlerin numaraları olduğundan daha önce bahsetmiştik. Ancak pin isimleri hala 1 ve 2,
değişmedi.
Soldaki eleman listesinden CAP üzerine tıklayın. Elemanın Kopyasını Oluştur deyin.
Elemanın kopyası oluşturulur. Bu kopya üzerine tıklayın. İsmini CAP_VAR olarak
değiştirin.
146
3.Kütüphane Oluşturmak
Bu elemanın CAP'tan hiçbir ismi dışında farkı yok. Şimdi Eleman/Kılıf Ata'ya gelin.
Kendi oluşturduğumuz kılıf kütüphanesini seçin. Ve kondansatörü seçin.
4 adet VEDEĞİL kapısı ve 1 güç elemanına sahip bir entegre tasarlayabiliriz. Kılıfı DIP14
olacak.
147
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Eleman özellikleri panelinin sol altındaki oka tıklayın. Kısayol butonları kılıf ata, pin
yöneticisi ve kütüphaneden eleman getir kısayol tuşları görünür. Bu özellikler kütüphane
tasarımında çok kullanıldığı için buraya kısayollar eklendi.
Sonraki adım eleman parçalarını oluşturmak. DipTrace bir eleman içersinde farklı
özelliklere sahip veya aynı özelliklere sahip (eşdeğer parçalar) birde fazla parça eleman
oluşturmanıza imkân verir. Parça eleman grubundaki elemanlar aynı pinlere, şekle vs.
sahiptir (pin numaraları yani ilişkilendirildiği ped numaramaları hariç). Aynı zamanda
elemanlar Normal, Power ve Net Port olabilir. Power part’lar (güç elemanları) ve
power net’ler (Güç bağlantıları) şematik programda gizlenebilir. Bir eleman ancak bir güç
elemanına (Power Part) sahip olabilir.
148
3.Kütüphane Oluşturmak
Seçili eleman baz alınarak 4 parça eleman oluşturulur. Şimdi ekranın altında Part 1 (1),
Part 1 (2), Part 1 (3) ve Part 1 (4) şeklinde 4 parça elemana sahibiz. İsimlerini
“VEDEGIL” olarak değiştirmek için: Eleman Özellikleri panelinden “Parça” alanındaki
“Part1” silin “VEDEGIL” yazın. Elemanların isimleri VEDEGIL (1), VEDEGIL (2),
VEDEGIL (3) ve VEDEGIL (4) şeklinde değişecektir.
Sonraki parça eleman Güç parça elemanı. Eleman/Yeni Parça Ekle'den yeni bir
parça eleman ekleyin. Sayfanın altından yeni parçayı seçin ve ismini PWR olarak
değiştirin. (Eleman Özellikleri panelinden Part alanındaki Part1 silin ve PWR yazın.)
Gördüğünüz gibi sadece son elemanın ismi değişti. Çünkü diğerleri eşdeğer elamanlardır.
PWR elamanı ise VEDEGIL grubuna ait değildir.
149
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Eleman/Pin Yöneticisi menüsüne girin. Pin isimlerini VCC ve GND, pin numaralarını
“14” ve “7” yapın (Vcc=14, Gnd=7). Her iki pini de seçerek Pin İsmini Göster
kutusunu işaretleyin ve pin isimlerini görünür hale getirin.
Not: “Tip”, “İsmi Göster” ve “Uzunluk” parametrelerini birden fazla pin seçip toplu
olarak değiştirebilirsiniz.
150
3.Kütüphane Oluşturmak
Ekranın üstündeki obje panelinden menin ekleme aracını seçin ( ) Sembolün içine
girerek sol tıklayın ve “&”yazın ve enter’a basın. & simgesini taşımak için ızgarayı
küçültebilir veya F11 ile ızgarayı gizleyip, ızgarasız taşıyabilirsiniz.
151
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Elemanımız VE-DEĞİL kapısı olduğu için sağdaki pin tersleme işaretine sahip olmalıdır. 3
numaralı pin üzerine sağ tıklayın ve Pin Özellikleri ni seçin. Tip alanından Dot seçin ve
tamam deyin.
Diğer “VEDEGIL” parçalarını tasarlamamıza gerek yok. VEDEGIL (3) veya VEDEGIL (4)
ten birini seçmeyi deneyin. Tasarladığımız parçayla aynı olduğunu göreceksiniz. Fakat pin
numaraları aynı olmamalı. (Acele etmeyi. Birazdan ayarlayacağız...)
Şimdi Pin Yöneticisini açın (Eleman/Pin Yöneticisi veya eleman özellikleri panelinin
altındaki kısayol butonu ile). Parça kutusundan parçayı seçin pin numaralarını değiştirin.
Bir pini değiştirdikten sonra Enter veya aşağı ok tuşu ile kolayca diğer pine
geçebilirsiniz. 1 ve 2 numaralı pinlerin Elektrik tipini Input, 3. numaralı pini Output yapın.
Diğer parçaların elektrik tiplerine de bu değişiklik uygulanır. Bu tipler Şematik programda
152
3.Kütüphane Oluşturmak
Elektriksel Kural Kontrolü (ERC) tarafından kullanılacak. Diğer parçaları da seçip pin
numaralarını değiştirin. Pin yöneticisini kapatın.
Şimdi sıra çok parçalı elemanımız için kılıf belirlemede. Eleman/Kılıf Ata'yı seçin.
Kütüphane kısmından Ekle diyerek kütüphanenizi seçin. Kütüphanenizden DIP14'ü veya
DIP_VAR (Seçtikten sonra Sayı 2 yi 14 yapmanız gerekir) elemanını seçin. Biz DIP14’ ü
seçelim. Veya _general.lib kütüphanesinden DIP14'ü seçebilirsiniz. Tek tek pinleri pedlere
bağlamaya gerek yok. Zaten pin yöneticisinden pin numaralarını vererek bunu yaptık.
Şekillerin üstündeki Parça kısmında parçaları tek tek seçip, kılıf bağlantılarının doğru
olduğundan emin olun. Sorun yoksa Kılıf Ata diyalog kutusunu kapatın.
153
DipTrace Kullanım Kılavuzu
154
3.Kütüphane Oluşturmak
Pin yöneticisine girin ve pin isim ve numarlarını datasheete göre girin. Pin yöneticisi
penceresinin boyutunu değiştirebilirsiniz. Biz pin isimlerini görebilmek için genişleteceğiz.
Ayrıca bir pin için isim ve numarayı girdikten sonra enter veya aşağı ok ile diğer pine
geçebilirsiniz.
155
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Pinlerin elektrik tiplerini girin ve ismi gösteri evet yapın. (İsim, numara, X ve Y hariç
diğer özellikleri birden fazla pini seçip topluca yapabilirsiniz. Topluca seçmek için ilk pinin
üzerine sol tıkla fareyi bırakmadan aşağı son pine kadar kaydır. Bu şekilde tüm pinlerin
Pin İsmini Göster seçeneğini evet yapın.)
Pin yöneticisini kapatın. Elemanımız çok dar olduğu için pin isimleri üst üste geliyor.
156
3.Kütüphane Oluşturmak
Eleman özellikleri panelinden yüksekliği 2, genişliği 1,9 yapın. Pin isimleri hala biraz
çakışabilir. Fakat ilk grup pini bus yapacağız. Sonra çakışırsa istediğiniz genişliğe
ayarlayabilirsiniz. Yüksekliğin fazlalığı, grublanmış pinleri şekil üzerine yerleştirmek için
gerekli, daha sonra azaltabiliriz.
157
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Oluştur butonuna tıklayın ve diyalog kutusunu kapatın. Buslar sembolün soluna numara
sırasına göre yerleştirilir.
158
3.Kütüphane Oluşturmak
Şimdi bus dışında kalan pinleri (4 pin hala sembol üzerinde) Ctrl ile seçin. Biri üzerine sağ
tıklayın Izgaraya Tuttur deyin. Bu pinleri aşağı bir yere taşıyın. Çünkü önce busları
yerleştireceğiz.
Busları dikdörtgen üzerine yerleştirin. Fareyle kutu içine alarak busı seçin ve taşıyın. ()
Busları Shift+R ile döndürebilir, Shift+F ile çevirebilirsiniz. Bunu pinlerden biri üzerine sağ
tıklayıp açılan menüden de yapabilirsiniz. Şimdi alttaki pinleri dikdörtgen üzerine taşıyın.
(R ile döndürebilirsiniz) Aşağıdaki sembole sahip olacağız. Sizinki hafif farklı olabilir.
159
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bazen pinler elektrik tiplerine göre yerleştirmek isteyebilirsiniz. Pinleri elektrik tiplerine
göre renklendirmek bunu kolaylaştıracaktır. Bunun için Görünüm/Elk.Tipi Pin Renkleri
menüsünü kullanabilirsiniz.
Gördüğünüz gibi elemanın genişliği yeterli. Hatta yüksekliği 1,8 inç yapabiliriz.
(Öncesinde elemanı ortalamanızı tavsiye ederiz.)
Eleman özellikleri panelindeki Özellikleri Kilitle butonu ile eleman özelliklerini kilitleyin.
Böylece hatayla eleman özelliklerini değiştirmenin önüne geçmiş oluruz.
Son adım SOIC-28 kılıfını elemanımıza atamak. Eleman/Kılıf Ata veya eleman özellikeri
altındaki Kılıf Ata butonu ile kılıf atama diyalog kutusunu açın. Kütüphanemizden SOIC-
28i seçin. Bütün pinler otomatik olarak pedlere atanmıştır. Başka bir şey yapmanıza
gerek yok. Kılıf ata diyalog kutusunu kapatın.
160
3.Kütüphane Oluşturmak
161
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Izgarayı 0,05 inç yapın. Eleman Özellikleri panelini küçültün. Obje araç çubuğundan
Pin ( ) seçin. Sayfaya tek bir pin yerleştirip 3 defa döndürün (Ctrl + R). Çizgi aracı (
) ile pinin üstüne bir çizgi çizin.
162
3.Kütüphane Oluşturmak
163
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Net Port elemanları için kılıf atamaya gerek yok. Çünkü Net Port elemanları sadece,
şemada bağlantı yapmada kolaylık sağlaması ve bağlantı çizgisi görülmeden bağlantı
yapmak için kullanılır.
Kütüphaneyi kaydedin.
Şimdi üretici ve datasheet alanları ekleyelim. Alan Adı: Üretici. Tip:Metin. Ekle deyin.
Alan Adı: Datasheet. Tip:Link. Varsayılan Değer alanına varsayılan olarak birşeyler
yazın. Mesela data. Ekle deyin.
164
3.Kütüphane Oluşturmak
Bundan sonra eklenen elemanlar bu ek bilgilere sahip olacak. Diyalog kutusunu kapatın.
Eleman/Kütüphaneye Ekle (veya Ctrl+Ins) ile yeni eleman ekleyin ve seçin. Eleman
Özellikleri panelinin altındaki Ek Bilgiler'i tıklayarak yeni elemanımızın ek bilgilerini
görebilirsiniz.
165
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi elemana ek bilgi ekleyebilir, düzenleyebilir veya silebiliriz. Fakat yeni elemana
bunu yapmayacağız. Şimdi eleman listesinde yeni elemanın üzerine tıklayın ve Elemanı
Sil (veya Ctrl+Del) ile yeni elemanı silin. Birden fazla elemanı seçip topluca da
silebilirsiniz.
166
3.Kütüphane Oluşturmak
Kondansatörü seçin. Kondansatör ek bilgiye sahip değil. Çünkü onu Varsayılan ek bilgileri
eklemeden önce oluşturduk. Şimdi ona birkaç yeni ek bilgi ekleyeceğiz.
167
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Aynı yolla web sitesi alanı ekleyin. Tipi Link olarak seçin ve değer olarak gerçek bir site
adresi girin.
DipTrace şemalarınızı LT Spice'a ihraç edip simülasyon yaptırabilirsiniz. Bunu adım adım
bu kılavuzun III. bölümünde inceleyeceğiz. Şimdi sadece spice netlistine eklenebilmesi
için konsansatörümüz için tanımlamaları yapacağız. Şimdi eleman listesinden CAP
elmanını seçin. Eleman/Spice Ayarları'nı seçin. Model Tipi:Kondansatör seçin.
Parametre kısmındaki değer alanına (1 uF yazan yer) çift tıklayarak değeri girin. Enter
deyin veya başka bir alana tıklayın. Yukardaki şablon kısmında kondansatörün spice
netlistinde nasıl görüneceğini göreceksiniz. Bizim elemanımızda pin-sinyal haritası
normal. Ancak başka elemanlar için bunu düzenlemek isteyebilirsiniz. Bunun için pin-
sinyal tablonun sol tarafındaki sinyal adına tıklayın, altta Kullanılabilir Sinyaller'i
göreceksiniz. “Sinyal:” alanına uygun sinyali girin.
168
3.Kütüphane Oluşturmak
Konsansatör basit bir elman olduğu için harici bir model dosyasına ihtiyacımız yok.
Transistörler için modeli harici bir dosyadan yükleyebilirsiniz. (Genelde spice model
dosyaları üreticilerin web sitelerinden elde edilebilir.) Veya model metnini model
sekmesine elle girebilirsiniz. (Spice dökümanına bakınız.) Ayrıca SubSkt (Alt Devre) tipi
hemen hemen tüm elemanlar için kullanılabilir.
Aynı Spice Ayarları diyalog kutusu şematik programda da vardır. Böylece şema çizerken
elmanın spice ayarlarını yapabilirsiniz.
169
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Aşağıdaki hatalar otomatik olarak bulunabilir: “...” butonları hatanın detaylarını verir.
Ayrıca detay penceresinden hataları metin dosyasına kaydedebilir ve kütüphaneyi bu
dosyaya göre düzenleyebilirsiniz.
Kılıf atanmamış elemanlar: Kılıfı atamayı unuttuğunuz elemanlar olabilir. Tabi Vcc, gnd
gibi kılıfı olmayan elemanlarımız olabilir. Bunlar yine de sayının içinde vardır.
Aynı isimli elemanlar: Kütüphanede aynı isimli elemanların varlığı kontrol edilir. Bu
özelliğin çalışması için elemanların isme göre sıralanması gerekir.
(Kütüphane/Elemanları İsme Göre Sırala)
Aynı pin numaralılar: Bir veya daha fazla pin aynı numaraya sahip mi? Yani kılıfın aynı
pedine bağlanmış mı? Bu %99 hatayla olmuştur. “...” butonuna tıklayın ve listenin
elemanların pin numaralarını kontrol edin.
Kısa devre pinler: Kılıf içi dahili ped-ped bağlantısı ile birbirine kısa devre olan pinler var
mı?
Bağlantısız pinler: Herhangi bir kılıf pedine bağlanmamış pinler içeren elemanların
listesi. Bazen doğru elemanlarda da olabilir.
Bağlantısız pedler: Kılıfın bazı pedleri boşta olabilir. Yani herhangi bir pine
bağlanmamış olabilir. Bazen doğru elemanlarda da olabilir.
170
3.Kütüphane Oluşturmak
Delikli tip olup deliksiz pedler: Çoğu durumda SMD kılıflar için bu hata oluşur. Pedin
gerçekten yüzey yerleşimli olup olmadığını kontrol edin.
Çakışmış pinli elemanlar: Üst üste çakışmış pinler içeren elemanlar. Çoğu durumda
tasarım hatasından kaynaklanır.
171
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Sayfada koordinat eksenleri görünüyorsa F1 ile gizleyebilirsiniz. Şema çizerken ona çok
ihtiyacımız yok. Çalışması diğer programlardaki gibi. İhtiyaç hissederseniz
kullanabilirsiniz.
172
3.Kütüphane Oluşturmak
173
DipTrace Kullanım Kılavuzu
174
3.Kütüphane Oluşturmak
Eleman listesinde çok parçalı elemanı seçin. Bu elemanı eşdeğer parçalarla ve power
parçası ile oluşturmuştuk. Bütün eşdeğer parçalar parça listesindeki tek bir parça
kullanılarak (şu durumda AN(4)) yerleştirilebilir. Veya ayrı parçalar gibi tek tek
yerleştirilebilir. Eşdeğer parçaların yerleştirme modunu değiştirmek için
Görünüm/Parçaları Gruplandır'ı kullanın.
Görünüm/Parçaları Gruplandır işaretli ise parça listesinde eşdeğer parçalar tek bir
parça gibi görünür
Bu listeden VEDEGIL (4) seçilirse, sayfa her tıklamada parça elemanlar sırayla
yerleştirilir. Elemana ait parçaların tamamı yerleşmeden ikinci elemana geçilmez. Yani
önce A1 entegresindeki tüm parçalar (1,2,3,4) yerleştirilir. Sonra A2 elemanına ait
parçalar yerleştirilmeye başlanır. Güç elemanını yerleştirmek için listeden PWR parçasını
seçin ve yerleştirin.
Oto. VCC/GND seçili ise güç parçası da otomatik olarak yerleştirilebilir; Oto. VCC/GND
seçili değilse PWR parçasını seçerek ayrı olarak yerleştirin. (Güç parçasını mutlaka
yerleştirmeniz gerekir. Çünkü entegremizin 14 ve 7 numaralı ayakları bu parçada)
Tümünü Yerleştir ise tüm parçaları aynı anda yerleştirir. Tümünü yerleştir seçili ise
parça listesi pasiftir.
Soldaki eleman listesinde hangi parçanın seçili olduğu görünür ve çok parçalı elemanın
kaç parçadan oluştuğu eleman üzerinde yazar. (Mesela bizimki 5 parçadan oluşuyor)
175
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi Net Port ların nasıl kullanıldığını görelim. 4 den fazla VEDEGIL parçası
yerleştirerek iki entegre yerleştirin. (dolayısıyla iki güç parçası olur.) Elaman listesinde
VCC ve GND yi seçerek ikişer adet yerleştirin.
Net portlar için tipleri gösterilir (yani Component Editor’deki isim) İki Net Port
için ayni tip tanımlayarak onları birleştirebiliriz. Aynı tip iki Net portun aynı
pinine bağlanmış bağlantılar da birleşir.
176
3.Kütüphane Oluşturmak
Pinleri bağlayın. Aynı tip Net Port elemanına bağlı pinler birbirine bağlanmış demektir.
Şekilde de görüldüğü gibi IC1 ve IC2 entegrelerinin güç elemanlarının VCC leri birbirine
bağlıdır. Çünkü ikisi de aynı tip Net Port elemanın bağlanmıştır.GND ler de öyle.
VCC pinlerine bağlı bağlantının adını VCC yapmak için: Bağlantı üzerine sağ tıklayın. İlk
seçeneğe tıklayın ve ismini VCC yapın. Veya pin üzerine sağ tıklayın. Bağlantı İsmi'ni
seçin.
Burada VCC ve GND sembollerini Net Port değil de normal sembol seçseydik (mesela
Disc_Sch kütüphanesindeki +12V gibi) her iki +12V bacağı birbirine bağlı olmayacaktı.
Onları bağlamak için her iki bağlantıya da aynı ismi vermek zorunda kalacaktık. Zaten
bağlantı üzerine gelindiğinde tüm bağlantı renk değiştirir. Böylece hangi elemanlar veya
yollar birbirine bağlı anlarız.
177
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Aynı zamanda bir pini bir hatta (bağlantıya) kablo olmadan bağlamak mümkün.
Pin üzerine sağ tıklayın Bağlantıya Ekle deyin, sonra bağlantıyı seçin ve Kablosuz
Bağla yı işaretleyin, tamam deyin.
Ayrıca bağlantı ve pinlere aynı isim vererek bu pin ve bağlantıları birbirine bağlayabiliz.
Bu metot VCC, GND, CLK gibi bağlantıları yapmakta daha pratiktir. (Eğer güç
elemanlarını ve bağlantılarını gizlemeyi planlıyorsanız)
178
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
4.1.Bağlantı Yapma
179
DipTrace Kullanım Kılavuzu
İstediğiniz zaman hattın bus'a olan bağlantısını değiştirebilirsiniz: Bus'a bağlı olan hat
üzerine sağ tıklayın, Bus Bağlantısı'nı seçin. Buradan bağlantının, bus'taki bağlanmış
olduğu hattı değiştirebilirsiniz.
Şu anda bus'a bağlı 4 bağlantımız var. Net 4'ü Net 2'ye değiştireceğiz. Böylece IC1:10 ile
IC2:4 pinleri aynı hatta bağlanmış olacak.
Hattan bus'a olan bağlantının isimlendirilmesi bağlantı adları veya bus'taki numaralarla
olabilir. Görünüm/Bus’a Bağlantı'dan bunu değiştirebilirsiniz.
180
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Şimdi şemaya yeni bir sayfa ekleyin. Düzen/Sayfa Ekle veya Ctrl +L ile. Sayfaları
şemanın sol altında görebilirsiniz. Buradan Sayfa 2'yi seçin. Düzen/Sayfa Ekle veya
Ctrl +L ile yeni sayfa eklerseniz sayfa mevcut sayfanın sağına eklenir. Sayfa 1’in üzerine
sağ tıklayıp Sayfa Ekle'yi seçerseniz mevcut sayfanın soluna yeni sayfa eklenir.
Sol attaki sayfa isimleri üzerine sağ tıklayarak çıkan seçeneklerden yeni sayfa ekleyebilir,
sayfayı silebilir ve mevcut iki sayfanın arasına boş bir sayfa yerleştirebilirsiniz.
Obje panelinden sayfa konnektörü aracını ( )seçin ve yeni sayfaya bir tane
yerleştirin. İsmi Port 0 olacaktır. Şimdi Sayfa 1’e geçin ve bir tane sayfa konektörü de
buraya yerleştirin adı Port 1 olacaktır. Şimdi sayfadaki bus'ı bu konektöre bağlamak için
181
DipTrace Kullanım Kılavuzu
obje araç çubuğundan bus yerleştirme aracını seçin.( ). Bus üzerine sol tıklayın.
Konektöre gidin (mavi halka) ve yine sol tıklayın. Bağlı portun mavi noktası etrafında
daha geniş bir halka vardır.
Port 1’in üzerine sağ tıklatın ve adını Port 0 olarak değiştirin. Portun bağlantı noktasının
yeşile döndüğünü görürsünüz. Bunun anlamı bu konektör başka bir konnektöre bağlandı.
Aynı zamanda ikiden fazla konektöre aynı ismi vererek de onları bağlayabilirsiniz.
182
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Sayfa 2'ye geçin ve konnektöre bağlı bir bus yerleştirin. Bu bus’ın adı sayfa 1'dekiyle
aynıdır. Çünkü bunlar aynı bus. Şimdi sayfa ikiye eleman yerleştirebilir ve bunları bus
üzerinden Net2 ve Net3’e bağlayabilirsiniz. Veya her iki sayfa için de ortak olacak olan
yeni bir bağlantı oluşturabilirsiniz.
Sayfa 2 ye daha fazla eleman yerleştirin fakat bus’a bağlantı yapmayın. “Port_Sch”
kütüphanesini seçin. Port 8’i bulun ve sayfaya yerleştirin.
183
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Elemanlarla Port 8 arasında bağlantılar yapın. Sayfa 1’e de Port 8 yerleştirin ve buna da
bağlantılar yapın. Port 8’in aynı isimli pinlerine bağlanmış sayfa 1 ve 2 deki bağlantıların
isimleri de aynıdır. Mesela Port 8in 1 nolu ayağına bağlı bütün hatlar birbirine bağlıdır. Bu
iki sayfadaki portları birbirinden ayırmak ve bağlamak çok kolay. Port üzerine sağ tıkla
Özellikler'i seç. Tip kısmına farklı bir değer girersen bu iki port birbirinden ayrılmış olur.
Aynı tip Net Portlar birbirine bağlıdır.
Şimdi sayfanın boş bir kısmına gidin. Pinleri bağlantıya isimle bağlayacağız. Tek bir GND
sembolü yerleştirin. Fareyi GND sembolünün pini üzerine getirin ve sol tıklayarak bağlantı
çizmeye başlayın. Biraz yukarı çıktıktan sonra sağ tıklayıp Tamam diyerek bağlantıyı
bitirin.
184
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
GND’ye bağlı bu bağlantı parçasına sağ tıklayın. Özellikler seçin. Bağlantı adını GND
yapın ve Aynı isimli pinlere bağla seçeneğini işaretleyin. Tamam deyin.
Şimdi Analog Devicies (AD) kütüphanesini seçin. AD1317KZ'yi bulun (Üstteki kutuya
AD1317 yazın ve entera basın) Birkaç tane yerleştirin. Yerleştirilen elemanların GND
pinleri GND bağlantısına otomatik olarak kablosuz bağlanmıştır. Bu bağlantının
özelliklerini değiştirdiğinizde program bu bağlantı ismine sahip boştaki pinleri otomatik
olarak kontrol eder.
Bu yöntem şemadaki aynı isimli pinleri bağlamak için çok kolay bir yöntemdir. Bu pinler
güç pinleri CLK pinleri veya data hatları olabilir.
185
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Net 2 üzerine sağ tıklayın, en üstteki “Net 2” yi seçin. Net 2 yerine ismi Net 0 olarak
değiştirin. Tamam dediğinizde aşağıdaki uyarıyı görürsünüz.
186
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Eğer Yes derseniz Net 2'nin ismi Net 0 yapılacak, dolayısıyla iki bağlantı birleştirilmiş
olacak. No derseniz isim değişikliği yapılmayacak. Yes deyin.
Gördüğünüz gibi C1'in A pini ce D1'in K pini birleştirildi. Kesişmeyen iki hat aynı hat
olarak değerlendirilecek. Şimdi Net 0'ın özelliklerine girin.
187
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Aynı isimli Bağlantılarla birleştir seçeneği işaretli. İşareti kaldırın. Tamam deyin.
İki bağlantı ayrıldı ve bağlantımız yeniden Net 2 oldu. Bağlantı üzerindeki Net 0 metni sizi
yanıltmasın. Bu metni, bağlantıya sağ tıklayıp “İsmi Göster” diyerek yerleştirdik. Bu
metin bağlantıya göre eşzamanlı güncellenmez, bağlantıyla birlikte taşınmaz, ayrı
yerleştirilmiş metin objesi gibidir. Üzerine tıklayıp silebilirsiniz.
188
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Aynı İsimli Bağlantılara Birleştir'i işaretleyin ve ismi Net 0 yapın. Tamam dediğinizde
uyarı vermeden isim değişikliğini yapacaktır.
Birbirlerine temas etmeyen farklı bağlantıların aynı isimle birlirlerine bağlanabilmesi için
bu seçeneğin işaretli olması gerekir. Bağlantı ismini değiştirmeye kalktığınızda yukardaki
189
DipTrace Kullanım Kılavuzu
gibi uyarı vererek bu seçenek program tarafından otomatik olarak aktif edilir. Şu sonuca
varabiliriz: İki farklı bağlantı aynı isimliyse, birbirlerine bağlanmıştır ve Aynı İsimli
Bağlantılara Birleştir seçeneği aktif edilmiştir. Bu seçeği aktif etmeyi dert etmemize
gerek yok. Bunu elle pasif edersek (işareti kaldırırsak) bağlantılar koparılır ve ilgili
bağlantıya uygun bir bağlantı adı verilir. Bunun örneğini yukarda yaptık.
Pcb ve Schematic'te bağlantı yapmanın kolay bir yolu da Bağlantı Yöneticisi'dir. Bunu
açmak için Schematic'te Objeler/Bağlantı Yöneticisi, PCB Layout’ ta Çizim/Bağlantı
Yöneticisi'ni kullanabilirsiniz.
Bağlantı Yöneticisinden yeni bağlantı eklemek için butonu, Seçili bağlantının ismini
190
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
PCB Layout’ta bağlantı yöneticisinin kullanımı Schematic ile aynıdır. Ancak birkaç farkla.
Schematic’te bağlantı yöneticisinde sadece boşta kalmış pinleri ekleyebilmemize rağmen,
PCB Layout’ta bir bağlantıya ait olsa da bütün pedleri görebiliriz. Ancak başka bir pede
bağlanmış olan bir pedi seçili bağlantıya eklemek istediğimizde bir uyarı mesajı
görüntülenir.
Eğer bu mesaja Yes cevabı verirsek seçtiğimiz ped bağlantımıza eklenecek ancak diğer
bağlı olduğu bağlantıdan kopartılmayacak. Yani bu iki bağlantıyı birleştirmiş olacağız. No
cevabı verirsek, seçtiğimiz ped bağlı olduğu bağlantıdan kopartılarak bizim eklemek
istediğimiz bağlantıya eklenecek. Cancel dersek işlem iptal edilecek yani herhangi bir
değişiklik yapılmayacak.
191
DipTrace Kullanım Kılavuzu
4.2.Referans Etiketleri
Bu şemada bizim tarafımızdan yapılan farklı tiplerde pin bağlantıları göreceksiniz. Bizim
amacımız Referans etiketlerinin nasıl çalıştığına dair tecrübe kazanmak.
Bu şema 23 kondansatör ihtiva eder. (C1 den C24’e kadar, C19 eksik). Diyelim ki
herhangi bir yere C5 kondansatörü yerleştirmek istiyoruz. Kendi kütüphanemizden bir
kondansatör yerleştirelim. Bu kondansatörün Ref.Etiketi C19 olacaktır. Bu kondansatör
üzerine sağ tıkla ve en üstteki seçeneği seç. C19 u C5 yapın ve Tamam deyin. Bir uyarı
mesajı görünür. Aynı zamanda Ref. Etiketi numaralandırmasını kaydırmayı da önerir.
“Yes” deyin.
192
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Kondansatör C5 oldu. Eski C5 -> C6 oldu…. C18->C19 oldu vs... Şimdi bağlantı
yöneticisinde C19’u görebiliriz. Aynı zamanda C5'de yerleştirdik. Aynı şekilde
yerleştirdiğiniz elemanın Referans etiketini başka bir elemanın Ref.Etiketine
kaydırabilirsiniz.
Şimdi C5’i C30 yapın ve bağlantı yöneticisine girin. C5 ve C25-C29 arası kondansatörler
yok. Bu durumu düzeltmek için bir kondansatör üzerine sağ tıklayın. Ref.Etiketlerini
İyileştir/Ref.Etiketi “C” ’yi seçin. C30, C24 oldu. Neden? Çünkü Referans etiketleri
optimize edilirken program Ref.Etiketleri dizisinden boş olanları siler. Dolayısıyla C5
olmadığı için C6, C5 yapılır. C24, C23 yapılır. C30 da C24 olur. Yani üstteki sıradakini bir
aşağı kaydırır.
193
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi değişiklikleri kaydetmeden Şematik programdan çıkın ve PCB Layout’ u açın. Yine
Examples klasöründen PCB_2 dosyasını açın. Plaketin üst kısmındaki C8 ve C10’u
bulun. (Bulmak için tasarım yöneticisini kullanabilirsiniz. Tasarım yöneticisinden C8 ve
C10 üzerine çift tıklayın.) C28 ve C30 olarak yeniden adlandırın. Dosya/Farklı Kaydet
menüsünden dosyayı farklı bir isimle kaydedin.
194
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
PCB Layout’ u kapatın ve tekrar Schematic programı açın. (Aynı zamanda PCB Layout’ u
kapatmadan Schematic programı da açabilirsiniz. Programlar/Schematic menüsünden.
Win98/ME kullanıcıları için bunu tavsiye etmeyiz. )
195
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi şemadaki bütün referans etiketleri (bizim şemada C28 ve C30) PCB dosyasına göre
değiştirildi.
196
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
DipTrace 2.1 standart kütüphanelerinde yaklaşı 98.000 eleman vardır. Ve adım adım
büyümektedir. Bu kütüphaneler üretici isimlerine göre ayrılmıştır. Bazen ihtiyacımız olan
elemanın üreticisini veya tam adını bilemeyebiliriz. İsminden sadece bazı kısımlar
hatırımızda kalmış olabilir. DipTrace’ in bütün programlarında eleman aramak çok
kolaydır.
Aynı zamanda listedeki bir elemana tıklayarak aşağıda hangi kütüphane içinde olduğunu
ve kılıfını görebiliriz.
Bu arada biz aktif olan kütüphanelerde arama yaptık. Aynı zamanda sadece bazı
kütüphaneler içersinde veya bilinen tüm kütüphaneler içersinde de arama yapabiliriz.
(Bakılacak Kütüphaneler altından ilgili seçeneği işaretleyerek) Buradan Seçili yi
seçersek alttaki Kütüphaneleri Seç kutusu aktif olur. Arama yapmak istediğimiz
197
DipTrace Kullanım Kılavuzu
198
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Kontrol Edilecek Kurallar altındaki Pin Tipi ni işaretlemek yandaki renkli tabloda
içinde görünen pinden pine olan bağlantıların kontrol edileceğini belirtir.
Tek Pinli Bağlantı sadece tek pine sahip bağlantıları kontrol eder.
Kısa Devre Power ve Gnd arasındaki kısa devreleri kontrol eder. Kontrol edilecek pinlerin
isimlerini Kısa Devre için Güç Pinleri den ayarlayabiliriz. Mesela V*; VCC,Vdd gibi V ile
başlayan isimdeki pinleri power pini olarak algılar. GND* da aynı şekilse GND ile
bağlayan isme sahip pinleri GND olarak algılar. Ve bu iki pin arasındaki herhangi bir kısa
devreyi kontrol eder.
199
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şimdi Elektriksel kural ayarları penceresinde Bağlı Olmayan Pin'i işaretleyin ve ERC'yi
çalıştırın.
200
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
DipTrace Schematic modülü güçlü bir eleman listesi çıkarma özelliğine sahiptir. Satır ve
sütunları özelleştirebilirsiniz. Tasarımınıza tablo veya sayfalar ekleyebilir, listeyi .txt veya
Excel .csv formatında dosya olarak kaydedebilirsiniz.
201
DipTrace Kullanım Kılavuzu
ve hücre içinde satırlar oluşturun. (ilgili hücreye sol tıklayın ve metni, satır yüksekliğini ve
gerekirse sütun genişliğini ayarlayın)
Şimdi ilave bir sayfada eleman listemiz var. Tasarımımızı yazıcıdan çıkartabiliriz.
Eğer birden fazla sayfadan oluşan şemanız varsa, her sayfaya ait eleman listesini ayrı bir
tabloda o sayfa üzerine yerleştirmek te mümkün.
Aynı zamanda PCB Layout veya Schematic sayfasındaki herhangi bir tablo üzerine
gelerek sağ tıklayıp Dosyaya Kaydet diyerek tabloyu CSV veya biçimlendirilmiş
metin dosyası olarak kaydedebiliriz.
DipTrace birçok formatda netlist üreterek diğer PCB programlarına aktarmanıza, ve diğer
programlardan netlist ithal etmenize imkân tanır. Ayrıca netlist oluşturarak şemadaki
bağlantı yapısını not defteri veya herhangi bir metin editörü ile inceleyebilirsiniz. Netlist
202
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
ihraç etmek için şematik programda Dosya/İhraç Et/Netlist ve formatı seçin. Netlist
şemanıza göre oluşturulacaktır.
Şimdi başka bir program tarafından oluşturulan Tango formatındaki netlisti ihtal edelim.
PCB Layout'u açın. Dosya/İthal Et/Netlist/Tango Netlist... seçin.
203
DipTrace Kullanım Kılavuzu
İlk sütunda elemanların referans etiketlerini görüyoruz. 2. sütun elemanın kılıfı, 3. sütun
tipi. Eğer elemanın kılıfının karşılığı bulunamamışsa alttaki kılıf alanında “none” yazar.
Mesela C41 in kılıfı CAP225 tir. CAP225 kılıfı DipTrace kütüphanelerinde yoktur. Bu
nedenle C41'e tıkladığınızda alttaki Kılıf açılır listesinde none yazar. Bu durumda bu kılıfı
içeren kütühaneyi seçmelisiniz (muhtemelen kılıf kendiniz oluşturmanız gerekir) veya
mümkünse alternatif kılıf seçmelisiniz. Bu elemana kılıf atamak için Ekle'yi tıklayın.
Açılan pencereden kütüphane ekleyip kılıfı seçip tamam deyin. Kılıf seçtiğinzi elemana
atandı. Elmana tıkldığınızda altta kılıf adını ve kütüphane adını görebilirsiniz.
Aynı zamanda aynı tipe sahip elemanlara veya aynı kılıfı kullanan elemanlara tek seferde
kılıf atayabilirsiniz. Bu özelliği kullanarak listedeki tüm elemanlara kılıf atayın. (Bu biraz
zaman alabilir.) Kılıfı atanmış (veya kılıfı diptrace kütüphanelerinde bulunmuş)
elemanların kılıf ismi sonunda * işareti bulunur. Ve elemana tıkladığınızda altta kılıf adı
ve kütüphanesi yazar. Kılıf atanmamış elemanlar PCB Layout'a ithal edilmeyecektir. Bu
yüzden tüm elemanlara kılıf atanmış olmalıdır.
Netlistteki elemanların pin numaraları ve pin sayısı ile atanacak kılıfın ped sayısı ve
numaraları uyuşmalı. Aksi takdirde uyarı mesajı görünür. Mesela netlistteki
Kondansatörün pin numaraları 1,2 (hatırlayın pin numarası demek karşılığı olan kılıf
pedinini numarası demekti) ise ve bu kondansatöre atamak istediğimiz kılıfın ped
numaraları plus ve minus ise atarken uyarır. Bu şekilde ithal edersek kılıfı getirilir fakat
bağlantılar getirilmez.
204
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
İthal etme işlemini tamamlamak için İthal Et deyin. Eğer uyuşmayan kılıf atanmışsa
veya kılıf atanmamış eleman varsa uyarı mesajı görünür. İthali iptal etmek için No deyin.
Bu şekilde ithal etmek için Yes deyin.
File/Export/Script seçin ve script dosyasına isim vererek istediğiniz bir yere kaydedin.
205
DipTrace Kullanım Kılavuzu
206
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
207
DipTrace Kullanım Kılavuzu
208
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
209
DipTrace Kullanım Kılavuzu
File/Switch to Board diyerek pcbye geçiş yapın. File/Run deyin. Bu sefer Program
Files\DipTrace\ Utils\ Eagle_to_DipTrace_PCB.ulp dosyasını seçin. Aç deyin. İsim
ve kayıt yerini girin.
Hem şema hem de pcb dosyasını DipTrace ASCII formatına dönüştürüp kaydettik.
Şimdi DipTrace Schematic'i açın. Dosya/İthal Et/DipTrace ASCII seçin. Biraz önce
Eagle şemasından oluşturduğumuz asii dosyasını seçin. Şema ithal edilecektir.
Aynı işlemi PCB Layout'ta da yapın.
210
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
211
DipTrace Kullanım Kılavuzu
4.8.SPICE Simülasyonu
DipTrace kendi simülatörüne sahip değildir. Ancak spice ayarlarını yapabilir ve spice
netlistini herhangi bir simülasyon programına gönderebilirsiniz. Şimdi LT Spice kullanarak
bu kılavuzun 1. bölümünde oluşturduğumuz astable flip-flopun simülasyonunu yapacağız.
LT Spice'ı tavsiye ederiz. Ücretsizdir ve profesyonel simülasyon programları ile
karşılaştırılabilir. Başka bir program da kullanabilirsiniz.
C2 kondansatörü üzerine sağ tıklayıp Spice Ayarları'nı seçin. Kapasitör tanımlamak çok
kolay. Model Tipi'ni kondansatör seçin. Parametre tablosuna değeri girin. Pozitif ve
negatif pinleri tanımlayın. Pin tanımlamak için soldaki pin-sinyal tablosundan pine tıklayın
ve sinyali girin. Kullanılabilir sinyaller hemen aşağıdadır.
Şimdi başka bir model tip seçmeyi deneyin. Mesela akım kaynağı. Akım kaynağını
seçtikten sonra foksiyonunu seçebilirsiniz. PWL seçin.
212
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
PWL fonksiyonu için nokta sayısını girin ve tamam deyin. Şimdi parametre tablosuna
nokta değerlerini tek tek girebilirsiniz. Farklı fonksiyonlar farklı paramete kullanırlar
(genlik, faz vs). Detaylar için SPICE sökümanlarına bakın. Şimdi tekrar kondansatöre
dönün, değeri girin ve tamam deyin.
213
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Ayrıca bütün spice ayarlarını başka bir DipTrace kütüphanesinden alabilirsiniz (Spice
Modelini Kütüphaneden Al). Diyalog kutusunu kapatın.
Yüklediğimiz dosya güç kaynağı için spice modeline sahip değil, şimdi tanımlayalım. B1
üzerine sağ tıklayın ve spice ayarlarına girin. Gerilim kaynağı olarak seçilmiş, ancak
fonksiyon tanımlanmamış. Pulse fonksiyonunu seçin. Ve değerleri girin: Pulse V2=5,
Pulse PW=20s, Pulse PER=30s. Tamam deyin. Şimdi 20s 5V üreten sonra 10s ara
veren ve bu şekilde devam eden bir voltaj kaynağımız var. Her şey hazır.
Şimdi Dosya/İhraç Et/Spice Netlist'i seçin. Açılan diyalog kutusundan GND (toprak)
bağlantısını seçin. Bu bizim sıfır noktamız olacak. Komutlar bölümüne .TRAN 0s 30s
0.1s girin. Bunun anlamı 0s den 30s ye kadar 0.1s aralıklarla simüle et demektir. Bu
komutları doğrudan LT Spice içinden de değiştirebilirsiniz. Tamam deyin ve .cir dosyasını
herhangi bir yere kaydedin.
214
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
LT Spice içinden File/Open ile az önce kaydettiğiniz .cir dosyassunu açın. (“Files of
Type” dan doğru dosya türü seçmelisiniz). Netlisti metin biçiminde göreceksiniz.
Simulate/Run ile simülasyonu çalıştırın, hata penceresini kapatın. Plot
Settings/Visible Traces'ten led1'i seçin. Aşağıdaki gibi bir şekil göreceksiniz.
Bu Led1 üzerindeki akımdır. İlk 20 saniye çalışıp 10s ara verdiğini görüyoruz. Şimdi diğer
sinyalleri ekleyebilir ve nasıl çalıştığını görebilirsiniz.
215
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Plaketinizi üretime geçmeden önce yapmamız gereken önemi bir kontrol de yolların
çizimini denetlemektir. Bu denetimle çizimi tamamlanmamış bağlantıları, yani yollardaki
iletim kopukluklarını kontrol edebilirsiniz.
Araç çubuğundaki Yolları Düzenle ( ) butonuna tıklayarak, C16:2 pedi ile onu alt
katmandaki GND’ye bağlayan via arasındaki yol üzerine sağ tıklayın ve Yolda Çizimi
Kaldır deyin. Bağlantıyı gösteren mavi çizgilerin görünmemesinin sebebi Bakır Dolgu
Özelliklerinde Bağlantı Çizgisini Gizle'nin seçili olmasıdır.
İkinci hatamız ise izole edilmiş bakır dolgu. Alt katmana geçin ve plaketin sağ alt köşesini
görecek şekilde sayfayı kaydırın. Şimdi Sinyal Katmanına iki çizgi veya yay yerleştirelim.
Şeklin yerleştirileceği katmanı seçin. (Şekil yerleştirme Araç çubuğundaki katman
listesinden Sinyal/Düzlem'i seçin) Yay butonuna yıklayarak ( ) şekildeki gibi iki yay
216
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Bu bisit durumun gözle de farkına varabilirsiniz. Fakat birkaç katmandan ve çok sayıda
pinden oluşan karmaşık bir tasarımınız varsa bu şekilde izole edilmiş bakır dolguyu
farkedemezsiniz.
217
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Denetim raporu görüntülenir. Net7 bağlantısının kırık olduğu, 3 kısma ayrıldığı görülür.
Hata üzerine tıkladığınızda bağlantı kırmızı ile belirtilir. 1. Kısım bakır dolgu ve tüm pinler
buna bağlı. 2. Kısım yaptığımız ilk hata C16:2 yüzey montajlı pedi ve 3. kısım en son
yaptığımız izole edilmiş bakır dolgu. Raporu metin dosyası olarak kaydedebilirsiniz.
218
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Şimdi plaket sınırlarını DXF dosyasından ithal edeceğiz. Dosya/İthal Et/DXF'yi seçin.
Belegelerim\DipTrace\Examples\outline.dxf dosyasnı açın. Açılan pencereden ithal etmek
istediğimiz DXF dosyasını görebilirsiniz. Board Outline katmanına tıklayın. Aşağıdaki
Dönüştür'ü Plaket Sınırı yapın.
219
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bu yolla Kapalı Alanları Doldur ile kapalı alanları doldurabilir, İç İçe Çokgenleri
Algıla ile delikleri kesip çıkarabilirsiniz. (Genelde DXF tasarımcıları plaket sınırlarını
dolgusuz yaparlar). Bu özellik bakır dolgu ve maske/pasta katmanlarında kullanmak
içindir.
İthal Modu: Tasarıma Ekle yapın. Böylece mevcut tasarım üzerine eklenecek. Yukarıdaki
İthal Et butonuna tıklayın. Şimdi plaket sınırlarını görebiliyorsunuz. Ama elemanlar hala
düzensiz. Şimdi elemanları sıralayalım. Yerleştirme/Yerleştirme Ayarları'na girin.
220
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Kılıfları Plaket Sınırlarının Dışına Yerleştir'i işaretleyin. Kılıflar plaket sınırları dışına
sıralanacak. Diğer ayarlar yukarıdaki gibi kalsın. (Not: Değerler mm). Tamam diyerek
Bütün kılıflar plaket sınırları dışındaki bir yere dizilir. Yerleştirme/Listeden Yerleştir'e
tıkayın. Listeden bir eleman seçin ve fareyi plaket içini taşıyın. Fareye tıklamadan eleman
fareye iliştirilir. Plaket içindeki bir yere sol tıklayarak seçtiğiniz elemanı yerleştirin.
221
DipTrace Kullanım Kılavuzu
222
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
223
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Elemanlar arasındaki bağlantılar (mavi çizgiler) daha kısa yollar için iyileştirilmişlerdir.
Bazı bağlantılar iyileştirilememiş olabilir, çünkü bazı büyük elemanları daha önce elle
yerleştirdik. Eğer tüm elemanları otomatik yerleştirirseniz en iyi bağlantı yapısına
kavuşursunuz ancak bu gerçek hayatta pek uygulanabilir değil.
U3 diğer elemanlardan ayrık durmaktadır. Çünkü onun etrafında 20mm aralık bıraktır.
224
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
4.11. Funout
Genellikle funout özelliği iki amaç için kullanılır: Elemanlara otomatik via eklemek
(BGA,SOIC,QUAD gibi) ve SMD pedleri güç veya şase düzlemine bağlamak için otomatik
via yerleştirmek. (Otomatik çizici bunu yapabilir.) Bu ikisini de deneyeceğiz.
PCB Layout'u açın ve yeni boş bir tasarım açın. SMT Kütüphanesinden bir adet LLC20
yerleştirin. BGA kütüphanesinden iki adet BGA-100/15x15 yerleştirin. Tasarıma iki adet
dahili katman ekleyin. (Katman/Katman Ekle) Üst katmana geçin (Ctrl+T). Fareyi LLC
kılıfının üstüne getirin, kılıf ışıklanır, sağ tıklayın ve Funout'u seçin. Açılan diyalog
kutusundan Pedler:Sol (bunun anlamı, sadece sol çizgideki pedlere via yerleştirilecek)
seçin, Sadece Bağlı Pedleri Kullan'daki işareti kaldırın (bunun anlamı sadece bir
bağlantıya bağlı pedlere değil, tüm pedlere via yerleştirilecek). Dış çapı 0.04 inç, delik
çapını 0.02 inç yapın. Tamam deyin.
225
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Kılıfa tekrar sağ tıklayın ve funouta yeniden girin. Üstteki pedler için zikzak vialar
yerleştireceğiz. Yerleştir:Zik-Zak ve Pedler:Üst yapın. Diğer ayarlar aynı kalsın ve
tamam deyin.
İki adet BGA kılıfımızdan birine delikli, diğerine kör vialar ekleyelim. İlk BGA kılıfının
funout ayarlarına girin. Kılıf Tipi:BGA-Delikli Via, dış çapı 0.03 inç ve delik çapını
0.015inç yapın ve tamam deyin. Aynı şeyi diğer BGA kılıfı için de yapın, ancak kılıf tipini
BGA-Kör Via seçin.
226
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
İlk kılıfta tüm pedler vialara bağlanmış, ikinci kılıfta ise iki sıra vialara bağlanmamıştır
(bunlar üst katmanda kullanılabilir), diğer satırlardaki vialar katmanlara göre
yerleştirilmiştir.
Şimdi birkaç SMD kılıf ve birkaç delikli pede sahip kılıf ekleyin. Bu kılıfların birkaç
pininden geçen bir bağlantı oluşturun (bunun bizim GND bağlantımız olduğunu
farzedelim). Bağlantıdaki pinlerden birine sağ tıklayıp funout ayarlarına girin. Bir
değişiklik yapmadan tamam deyin.
227
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Göreceğiniz gibi düzlem katmanlarına bağlanabilmesi için bağlantı üzerindeki smd pedlere
vialar eklenmiştir.
Bu özelliğin nasıl çalıştığını alamak için basit bir hiyerarşik tasarım yapacağız.
Şimdi ana sayfaya (ilk sayfa) geçin ve birkaç eleman yerleştirin (biz iki adet DB15F
konnektör yerleştireceğiz). Bu bizim hiyerarşik bloksuz ana şemamız.
228
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Üçüncü sayfayı seçin ve ikinci hiyerarşik bloğunuzu yapın: Birkaç konnektör ve eleman
yerleştirin ve bağlayın. Konnektör üzerine sağ tıklayıp en üstteki seçenekten konnektör
adını değiştirebilirsiniz. Konnektör adı hiyerarşik bloktaki pin adını oluşturur.
229
DipTrace Kullanım Kılavuzu
DipTrace çok seviyeli hiyerarşiyi destekler. Yani bir hiyerarşik blok içine başka bir
hiyerarşik blok yerleştirebilirsiniz. Şimdi Sayfa 2'ye geçin. Objeler/Hiyerarşi/Blok
Yerleştir veya araç çubuğundna HB yazan butona tıklayın. Bloklar listesinden Safya 3'ü
seçin ve iki blok yerleştirin. Aynı zamanda Sayfa 2 içine Sayfa 2 bloğu yerleştirebilir veya
blok döngüsü oluşturabilirsiniz. Bu tür hatalardan kurtulmak için Denetim/Hiyerarşiyi
Denetle'yi kullanabilirsiniz. Ayrıca PCB'ye aktarırken PCB Loyout hiyerarşiyi denetler ve
hata varsa uyarı mesajı verir. Şimdi böyle bir döngü oluşturmadan sadece iki adet Sayfa
3 bloğu yerleştirin ve Sayfa 2'deki konnektörlere bağlayın.
230
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Ana sayfaya (ilk sayfa) geçin ve iki hiyerarşik blok yerleştirin, Sayfa 2 veya Sayfa 3
olabilir. Blokları diğer elemanlara bağlayın.
231
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Bloktaki elemanlardan birinin özelliklerine girin. Her hiyerarşik eleman blok ref.
etiketi/etiketleri ve eleman ref. etiketinden oluşan bir ek bilgiye sahiptir. Bu ek bilgi
şemaya göre yenilemekte kullanılır. Çünkü hiyerarşik şemayı değiştirdiğinizde
elemanların gizli kimlik numarları (elemanlara göre şemadan yenilerken kullanılır) ve
etiketleri değişebilir.
232
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Bu eleman Blok 4 altındaki Blok 1'in içindeymiş. Peki Blok 4 ve 1 nerde? Şemayı açın.
233
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Şemadaki ilk sayfadaki Block 4 Ref.Etiketini Alt Devre1 yapın. Sayfa 2'deki Block 1'in
ref.Etiketini MiniDevre1 yapın. PCB Layout'a geçin. Elemanları Şemaya göre yenileyin.
Şimdi D3_5'in özelliklerine girin.
Şimdi şemeda Sayfa 2'deki I/O 1 konnektörünün referans etiketini Giris olarak değiştirin.
Sayfa 1'e geçin.
Şimdi pcbyi otomatik çizdirebilir veya şemada değişiklik yaparak pcbyi şemaya göre
güncellemeyi deneyebilirsiniz.
234
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
DipTrace iki otomatik çiziciye sahiptir. Grid Router (ızgara tabanlı) ve Shape Router
(şekil tabanlı). Otomatik çizici ayarlarını değiştirmeniz gerekmez. Ancak merak edenler
için otomatik çizici pencerelerinin detayları aşağıdadır.
Grid router ile tek yüzlü ve atlamalı çizdirebilirsiniz. Shape router tek yüzlü çizimi
destekler fakat atlamalı çizimi desteklemez.
Izgara tabanlı ripup and retry (sök ve yeniden dene) algoritmasını kullanır. Karmaşık
olmayan plaketleri çizebilir. Katman sınırlaması yoktur ancak katman sayısı arttıkça çizim
hızı da düşer.
Çizimi üç aşamada gerçekleştirir: Yolları yerleştir (sök ve yeniden dene ile), yolları
iyileştir ve yolları doğrula.
Hızlı, iyi, normal ve eni iyi olmak üzere dört otomatik seçeneği vardır. Kalitesi arttıkça
çizim hızı düşer. Genelde bu seçenekler yeterlidir. Ancak ayarları elle de
düzenleyebilirsiniz.
Eğer bazı yollar çizilemezse yeniden çizdirmeyi deneyin. Undo veya Çizim/Tüm
Yollarda Çizimi Kaldır ile yolları çizilmemiş haline geri alın ve otomatik çizimi yeniden
çalıştırın. Eğer Otomatik Çizim ayarını En İyi yapmışsanız otomatik çizici muhtemelen
en uygun sonuca ulaşacaktır. Eğer buna rağmen çizilmemiş yol kalıyorsa demek ki
elemanların yerleşimi veya çizim toleranslarının (genişlik ve aralık ayarları) değiştirilmesi
gerekir. Veya eleman etrafında daha fazla boşluk olması gerekir veya yol çok kalın
gelmiştir.
235
DipTrace Kullanım Kılavuzu
2. Kullanılacak Katman Sayısı – Çizilecek katman sayısı, katman sayısı otomatik olarak
yazılır. Değişiklik yapabilmenzi için Tüm Katmanları Kullanın devre dışı olması gerekir.
Eğer 1 seçerseniz yollar bakır (alt) katmana çizilir.
5. Atlamalara izin ver – Katman sayısı 1 ise seçilebilir. Atlamalar yatay veya dikey
olabilir. Bu özellik için en az Normal modu kullanmanızı öneririz. Kılıf Altına Atlama
Koyma ile kılıfların altına atlama yerleştirilmesini engelleyebilirsiniz.
236
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
9. Via Değeri – Yol uzunluğunu hesapmak için kullanılacak via değeri. Bu değer
otomatik çizim stratejisi ve sonuç için çok önemli. İleri düzey kullanıcılar için via değeri
olarak küçük tasarımlar için 800-1000 mil, büyük tasarımlar için 2500-3000 mil tavsiye
ederiz. Değeri değiştirerek sonuç üzerindeki etkisini görün.
10. İlk/İkinci Çizim Sınırı – sök yeniden dene teknolojisi tarafından yolları bulmak için
kullanılır. Sınırlar yol uzunluğu ile başlangıç ve bitiş noktası aralığının max. oranıdır.
11. Yolu İyileştirirken En Fazla Değişiklik - Sök yeniden dene teknolojisi tarafından
yolu yeniden çizme denemesinin max. sayısı.
Düzeltme Sekmesi:
12. Açıları Düzlet – Açı düzenlemeyi aktif/ pasif eder. (Keskin açıları silmek için)
13. Yolları Düzelt – Düzeltme adımını kur. Deneme başına adım sayısı ve düzeltme
saykılı sayısı.
Shape router üst sınıf şekil tabanlı çizicidir. Karmaşık SMD plaketleri, karmaşık olmayan
plaketler gibi kolayca çizebilir. Funout ve yoldaki ince geçişleri vs. otomatik yapabilir.
Strateji parametrelerle ayarlanabilir veya do dosyası ile belirtilebilir. (Electra/Specctra
tarzı yazımı vardır). Ayarlar zaten çeşitli tip plaketler için iyileştirilmiştir. Ancak elle de
girebilirsiniz.
237
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Rakamlar deneme sayılarıdır. Ancak sonraki denemeler öncekilerden daha iyi bir sonuç
vermelidir.
Tarife Sekmesi:
Bus Çizici – Bus olarak belirlenmiş pedler arasına paralel yollar çiz.
SMD Fanout -SMD pedler için otomatik çizimden önce funoutları yerleştir.
Filtrele – bütün ihlalleri temizle, fazla viaları kaldır, yolları iyileştir. Bu adımda yeni
ihllaler oluşturulmaz.
Köşeleri 45 derece yap – köşeleri 45 derece yap. İşaretli değilse 90 derecelik açılarla
çizilir.
Ayarlar Sekmesi:
238
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Via Kullanımı – Kullanılacak via sayısı. Kullanma:Via kullanmadan çizer. Az veya çok via
kullanarak çizmesini sağlayabilirsiniz. Serbest: Viaları serbestçe yerleştirir.
Ped-Yol Bağlantısını İncelt – yolu pede bağlarken gerekliyse yolu incelt. Geniş yollar
daha küçük pedlere bağlanırken işe yarar. Genelde SMD pedler için kullanılır.
Dolgulu Bakır Dolguları Yol Engeli Say – dolgulu bakır dolgular yol engeli olarak kabul
edilir.
239
DipTrace Kullanım Kılavuzu
Funout Sekmesi:
240
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Fanout Yerine Yakın Delikli Pedi Kullan – yeni fanout oluşturma, yerine yakın delikli
pedi kullan.
Funout Yerine Yakın Viayı Kullan -yeni fanout oluşturma, yerine yakın viayı kullan.
Ped/Viaya En Fazla Yol Uzunluğu – Yeni fanout yerine yakın pedi veya viayı
kullanacağı zaman ped-viaya azami yol uzunluğu
SMD Pede Via Yerleştir - SMD pedler içine via yerleştirmeye izin ver.
SMD Ped Viasını Ortala- SMD ped içine yerleştirilen viayı ortala.
5. DipTrace Linkleri
DipTrace’le ilgili tüm bilgileri Türkçe sitesi www.diptrace.com/tr den alabilir, programı
indirebilirsiniz.
DipTrace ile ilgili genel konularda yardım almak için www.diptrace.com/tr deki “Yardım”
sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
241