Betonarme 2 8

TEMELLER
Temeller yapının en alt katındaki kolon veya perdelerin yükünü (normal

kuvvet, moment, v.s.) yer yüzeyine (zemine) aktarırlar. Diğer bir deyişle,
temeller yapının ayaklarıdır.
Kolon veya perdeler zemine doğrudan oturtulamazlar. Betonarme kolonun

dayanımı zeminin dayanımına göre çok daha yüksektir (100~200 kat).
Kolon kesitleri kendi yüklerini güvenle taşıyacak şekilde seçilir. Ancak, bu
kesitler dayanımı çok küçük olan zemine doğrudan oturtuldukları takdirde
zeminde, zemin dayanımının çok üstünde olan gerilmeler oluşur ve kolon
zemini zımbalayarak saplanır. Zemindeki gerilmeyi düşürebilmek için,
kolonların alt ucu ile zemin arasına kesit alanı kolonun kesitinden çok daha
büyük olan betonarme elemanlar (temel) yapılır.
Temelin tek amacı zeminde oluşan gerilmeyi zeminin taşıyabileceği düzeye

indirgemek değildir. Diğer önemli bir amaç da kolon veya perdenin altındaki
zeminde oluşacak çökmeyi (oturma) sınırlı bir düzeyde tutmak ve üst
yapının farklı oturmalarından zarar görmesini de önlemektir. Tüm
kolonların aynı miktarda oturması üst yapıya zarar vermezken, farklı
oturmalar çok tehlikeli olabilirler.
Üst yapı tipi ne olursa olsun (betonarme, yığma, çelik, ahşap), temel daima
betonarme yapılır. Çünkü diğer tüm malzemeler (çelik, ahşap gibi) dayanım
ve zemin şartlarına dayanıklılık açısından uygun değildir. Pisa kulesi/ĐTALYA. Đnşa süresi: 1173-1370
Farklı oturma sonucu yan yatan yapılar
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 218
Temel tipleri
1. Duvar altı temeli Sağlam zemin Düşük maliyet

2. Tekil temel
Yüzeysel temeller 3. Birleşik temel
4. Sürekli temel
a) Bir doğrultuda sürekli temel
b) Đki doğrultuda sürekli temel
5. Radye temel
a) Kirişsiz radye
b) Kirişli radye
Derin temeller
6. Kazıklı temel
7. Keson temel Çürük zemin Yüksek maliyet
Duvar altı temeli Tekil temel
Bir-iki katlı basit yığma yapıların temel Kolonlarının altına kolon kesitinden çok daha büyük bir betonarme pabuç yapılarak oluşturulur. Deprem
duvarlarının altına geniş betonarme kiriş kuvvetini aktarması için pabuçlar bağ kirişi veya kalınlığı en az 15 cm olan döşeme ile birbirine bağlanır.
yapılarak oluşturulur. Genişliği 50-70 Pabuç genişliği; kolon kuvvetinden zeminde oluşan gerilme zeminin emniyetle taşıyabileceği gerilmeden
cm, yüksekliği 30-40 cm civarındadır. küçük kalacak şekilde seçilir. Pabuç boyutları en az 100x100 cmxcm, kalınlığı en az 25 cm dir, uygulamada
30-40 cm civarında olur. Tekil temel; yüksekliği az fakat uzun hangar tipi yapılarda ve çok sağlam (kaya)
zemin üzerindeki normal yapılarda kullanılır. Apartman tipi yüksek yapılar için uygun bir temel değildir.
Farklı oturma riski çok yüksektir.
plan
Üst yapıdan
gelen yük
kesitler
Kolon Bağ kirişi
Temel pabucu C
Perspektif görünüş
Perspektif görünüş 1 2 3
Plan
Tekil temel Birleşik temel
Đki kolonun birbirine çok yakın olması durumunda tek pabuç yapılarak
oluşturulur. Eksenel kuvveti yüksek olan kolon tarafında pabuç daha geniş
yapılarak zeminde oluşan gerilme dağılımın pabuç altında her yerde eşit
olması sağlanır.
cu
a bu
e lp
m
Te
Nd1 ≈ Nd2
Nd1 << Nd2
Nd1 >> Nd2
Perspektif görünüş Plan

Bir doğrultuda sürekli temel
Yapının bir doğrultudaki her aksı boyunca dizili kolonlarının altına ters tablalı betonarme bir kiriş yapılır. Kolon yükleri bir bütün olarak kirişe, kirişten
tablaya (pabuça), tabladan zemine aktarılır. Deprem kuvvetini aktarması için kirişler bağ kirişi veya kalınlığı en az 15 cm olan döşeme ile birbirine
bağlanır. Kolon tümüyle kirişe oturmalı bir kısmı kirişin dışına taşmamalıdır. Pabuç kalınlığı en az 20 cm dir, uygulamada genelde 25-30 cm civarında
olur. Pabuç genişliği en az 100 cm dir ve kolon kuvvetlerinden zeminde oluşan gerilme zeminin emniyetle taşıyabileceği gerilmeden küçük kalacak
şekilde seçilir. Bir doğrultuda sürekli temel; kolonları bir bir doğrultuda düzenli dizili hangar tipi yapılarda kullanılır. Apartman tipi yüksek yapılar için
genellikle uygun değildir. Farklı oturma riski yüksektir.
Kolon
Bağ kirişi
Kiriş
Temel papucu
Plan
Đki doğrultuda sürekli temel
Yapının her iki doğrultudaki her aksı boyunca dizili kolonlarının altına ters tablalı betonarme bir kiriş yapılır. Kolon yükleri bir bütün olarak kirişe,
kirişten tablaya (pabuça), tabladan zemine aktarılır. Kolon tümüyle kirişe oturmalı bir kısmı kirişin dışına taşmamalıdır. Pabuç kalınlığı en az 20 cm dir,
uygulamada genelde 25-30 cm civarında olur. Pabuç genişliği en az 100 cm dir ve kolon kuvvetlerinden zeminde oluşan gerilme zeminin emniyetle
taşıyabileceği gerilmeden küçük kalacak şekilde seçilir. Đki doğrultuda sürekli temel apartman tipi yüksek yapılar için genelde uygundur. Farklı oturma
riski, bir doğrultuda sürekli temele nazaran, çok daha düşüktür.
Temel
papucu
Kiriş
Kolon
Plan
Radye Temel
Yapının tüm kolonları altına, inşaat alanının tümünü örten kalın bir plak yapılarak ve kolonlar doğrudan plağa oturtularak kirişsiz radye temel
oluşturulur. Yapının tüm kolonları altına, inşaat alanının tümünü örten kalın bir plak, plağın üstüne de kirişler yapılarak ve kolonlar kirişlere oturtularak
kirişli radye temel oluşturulur. Plak kalınlığı en az 20 cm dir. Kirişsiz radye plağı 40-60 cm, kirişli radye plağı 25-30 cm civarında olur. Kolon
kuvvetlerinden zeminde oluşan gerilme zemin emniyet gerilmesini aşarsa plak ve kirişler konsol yapılar gerilme düşürülür. Ancak, konsol yapılabilmesi
için arsa durumunun müsait olması gerekir (arsa başkasına ait olmamalı). Radye temel, zayıf zeminlerde, apartman tipi yüksek yapılar için en uygun
temel tipidir. Kirişli radye kirişsiz radyeye nazaran davranış ve güvenlik açısından daha iyidir, ancak kalıp işçiliği daha fazladır. Kirişsiz radyede
zımbalama riski vardır. Radye temellerde farklı oturma riski çok düşüktür.
Kolon Kolon Kiriş
Kirişsiz radye Kirişli radye
Kiriş
Plan Plan Kalın Plak

Kalın Plak
Kazıklı temel
Çok zayıf zeminlerde sağlam zemine ulaşılıncaya kadar çakılan veya delip yerinde dökülen kazıkların üstüne zemin seviyesinde bir platform
oluşturulur ve kolonlar bu platforma oturtulur. Maliyeti çok yüksektir. Çok değerli arsalarda, köprü ve liman inşaatında uygulanır.
Zemin kolon
Temel platformu
Temel platformu
Yapı
Kazık
Çürük zemin
Kazık
Kazık
Sağlam zemin Köprü ayağı kazıklı temeli
Keson temel
Çok zayıf zeminlerde veya su içinde temel yapımında kullanılır. Et kalınlığı az, çapı büyük halka veya içi boş prizma betonarme elemanlar kendi
ağırlığı ile zemine veya suya batırılır. Sağlam zemine ulaşılıncaya kadar üstüne yeni elemanlar konur. Đçi malzeme ile doldurulur ve temel platform
betonu dökülür. Betonarme elemanlar yerinde dökülüp içteki toprak boşaltılarak batırma yoluyla da yapılmaktadır. Maliyeti çok yüksektir. Çok değerli
arsalarda, köprü ve liman inşaatında uygulanır.
Prof. Dr. Ahmet

Yerinde dökümTOPÇU,
keson Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu Batırma keson225
Bağ kirişi sınır değerleri (Dep.Yön. 2007, Sayfa 130)
Deprem Zemin grubu
Koşulun tanımı bölgesi
A B C D
Bağ kirişinin min eksenel kuvveti* 1, 2 %6 %8 %10 %12
Tekil temelleri veya bir doğrultuda
3, 4 %4 %6 %8 %10
sürekli temelleri birbirine bağlayan
Minimum enkesit boyutu(cm)** 1, 2 25 25 30 30 bağ kirişinin görevi:
3, 4 25 25 25 25 •Deprem kuvvetini pabuçtan-pabuca
Minimum enkesit alanı(cm2) 1, 2 625 750 900 900 aktararak tüm sistemin bir bütün
3, 4 625 625 750 750 olarak depreme direnmesini sağlamak
•Yatay yönde temellerin farklı yer
Minimum boyuna donatı 1, 2 4φ14 4φ16 4φ16 4φ18
değiştirmelerini önlemek.
3, 4 4φ14 4φ14 4φ16 4φ16
Minimum etriye[çap/adım(cm)] φ8/20 φ8/20 φ8/20 φ8/20 φ8/20
* Bağ kirişinin bağlandığı kolon veya perdelerdeki en büyük eksenel kuvvetin yüzdesi olarak.
** Minimum enkesit boyutu, bağ kirişinin serbest açıklığının 1/30’undan az olamaz.
ÖRNEK: Aşağıdaki temel Eskişehir’de D zemin grubunda inşa edilecektir. Malzeme C20/25/S420a. Bağ kirişini boyutlandırınız, kesitini çiziniz.
ÇÖZÜM:
Tüm bağ kirişleri aynı kesitli yapılacaktır. En çok zorlananla
orta aks zerindekilerdir. Bağ kirişinde N eksenel kuvveti çekme
N N ve basınç olur. N=0.12.2000=240 kN.
N N
Kesit en az 300mmx300 mm olmalı, en az 4φ18 donatı
kullanılmalıdır. Çekme durumunda beton katkıda
50
bulunamayacak N kuvvetini sadece çelik çubuklar taşıyacaktır.

Bu kuvveti taşıyacak donatı alanı N ≤ fyd As bağıntısından
300 mm
As ≥240000/365.22 = 657 mm2 dir. 4φ18 in alanı=1018 mm2

olduğundan ayrıca donatı koymaya gerek yoktur. N kuvvetinin
basınç durumunu kontrol etmek gerekmez, çünkü bu durumda
beton da basınç alacağından daha az donatı gerekir.
Zemin gerilmesi modeli-Tanımlar
Zemin karmaşık bir ortamdır, bilinmeyeni çoktur. Bir temelin zemini ne kadar araştırılırsa araştırılsın beklenmedik durumla her zaman karşılaşılabilir.
Gözden kaçan bir yerinde kaya bir yerinde dolgu veya kapatılmış kuyu olabilir, kolon temeli bu noktaya denk gelebilir. Temel hesabı teorisi de çok net
değildir. Bu nedenle temel hesaplarında basitleştirici modeller yapılır, boyutlarda cömert davranılır.
Nd : G ve Q etkilerinden oluşan kolon tasarım

Kolon yükü, (temele üst yapıdan gelen yük).
h :Temel derinliği
σz : Kolon kuvvetlerinden temel altında oluşan gerilme
σzem: Zemin emniyet gerilmesi.
temel fzn : Zemin net dayanımı.
zemin
Kumlu (kohezyonsuz) γz : Zeminin birim hacim ağırlığı.
σz zeminde gerilme dağılımı
γb : Betonarme betonu birim hacim ağırlığı.
gerilme Zeminde oluşan gerilme =
kolon kuvvetlerinden oluşan gerilme + temel betonundan oluşan gerilme
- boşaltılan topraktan oluşan gerilme.
σz +1.5γbh – 1.5γzh ≤ 1.5 σzem

olmalı. Burada σz gerilmesi tasarım, γbh, γzh ve σzem gerilmeleri ise karakteristiktir.
Killi (kohezyonlu) zeminde Karakteristik değerler 1.5 ile çarpılarak tasarım değerlerine dönüştürülmüştür. γb ve γz
gerilme dağılımı değerleri sabittir, γz≈8-22 kN/m3, γb ≈24-25 kN/m3 civarındadır.
σz
σz +1.5(γb – γz)h ≤ 1.5 σzem
γ
σz ≤ 1.5 σzem - γh
γ değeri yaklaşık 18~20 kN/m3 arasında, genelde γ =18 alınır.

fzn= 1.5 σzem - γh
Varsayılan gerilme
dağılımı modeli gerilmesine zeminin net dayanımı denir. Mühendis h temel derinliğine karar vererek fzn
σz değerini ve σz ≤ fzn sağlanacak şekilde temel taban boyutunu (pabucu) belirler.
Hesap modeli: Bir doğrultuda sürekli temeller
Bir doğrultuda sürekli her temel diğerinden bağımsız davranır. Bağ kirişinin görevi depremde sadece yatay yönde bir bütün davranışı sağlamaktır.
C
a2
B L2 Nd8
A L1 Nd5
a1
Nd2
z3
z2
z1
b
Model
Nd2, Nd5 ve Nd8 : kolon tasarım kuvvetleri (kN)

σz1, σz2, σz3 : Kolon kuvvetlerinden zeminde oluşan gerilmeler (kN/m2)
q1, q2, q3 : Gerilmelerin eşdeğer çizgisel yükü=kolon tasarım kuvvetleri ile dengede
olan zemin tepki kuvvetleri (kN/m)
plan
Kiriş üzerindeki kolon kuvvetlerinden pabuç altında üniform yayılı varsaydığımız gerilme oluşur: σz1, σz2, σz3. Her kolonun eksenel kuvveti farklı
olduğundan kiriş boyunca farklı gerilme oluşur. Arsa müsait ise, ilk ve son kolonun altındaki gerilmeyi düşürmek için, a1 ve a2 konsolları yapılır.
Gerilmeler pabuç genişliği b ile çarpılarak düzgün yayılı q1, q2 ve q3 eşdeğer çizgisel yüklerine dönüştürülür. Çizgisel yükler kolon kuvvetleri ile
dengededir.
Kolon kuvvetleri üst yapının analizinden bilinmektedir. q1, q2 ve q3
çizgisel yüklerinin sayısal değerleri bulunur:
Sınır değerler:
çekme donatısı
Etriye
Gövde donatısı
N d2
q1 = N d8
L
a1 + 1 q2 =
N d5 q3 = Montaj donatısı
L2
2 L1 L 2
+ + a2
2 2 2
Temel kirişi ters dönmüş bir sürekli kirişe dönüşmüştür. Kolonların bulunduğu
noktalar mesnettir. q1, q2 ve q3 yükleri açıklıklarda farklıdır. El hesaplarında Pabuç (ana) donatısı Pabuç dağıtma
zorluk yaratır. Yüklerin ortalaması alınarak açıklık yükleri düzgün yayılı olan donatısı
daha basit bir sistem oluşturulur:
h ≥ Lnet/10
b ≥ 100 cm
A B C h’ ≥ 50 mm
t ≥ 200 mm
As2 ≥ As1/3
q1 + q 2 q2 + q3 q' 4 = q 3
q' 1 = q 1 q' 2 = q' 3 = Donatı oranı:
2 2
As1, As2, Asgöv : kirişlerdeki gibi
As3 : bir doğrultuda çalışan döşemelerdeki gibi
Statik ve betonarme hesaba esas alınacak sürekli kiriş modeli
As4 ≥ As3 b/5 : dağıtma donatısı
(bir doğrultuda çalışan döşemelerdeki gibi)
Pabuç genişliğinin belirlenmesi:
b pabuç genişliği; zeminde oluşacak en büyük gerilme zemin net gerilmesi fzn den küçük kalacak şekilde seçilir.
Max q i'
Max σ z = ≤ f zn
b
Pabuç konsollarında kesit tesirleri
M d= 0.5 σz [(b-bw) / 2]2

Vd = σz [(b-bw) / 2]
•As3 donatısı Md momentinden hesaplanır.

•t pabuç kalınlığı (mutlaka!) Vcr >Vd olacak şekilde seçilir.
•Kuvvetler 1 m derinliğindeki pabuç parçası için yapılır.

Momentin birimi kN. m/m, kesme kuvvetinin birimi kN/m dir.
σz
Temel kirişinin moment ve kesme diyagramları
Temel kirişinin statik çözümü herhangi bir yöntem ile (örneğin:CROSS) yapılır.
•a1, a2 konsol boyları elden geldiğince q’1 ≈ q’2 ve q’3 ≈ q’4 olacak şekilde seçilir.
•h kiriş yüksekliği Vcr ≥ Vd veya elden geldiğince Vcr ≈ Vd olacak şekilde seçilir. Vd kolon yüzünde hesaplanır.
•Betonarme hesaplarda kesit açıklıklarda ters tablalı (⊥), mesnetlerde dikdörtgendir.
•As1 ve As2 donatıları Md momentinden hesaplanır.
•Temellerde kesme kuvveti momente nazaran daha etkindir. Bu nedenle önce kesme (etriye) hesabı yapılır.
•Moment etkin olmadığından, genellikle, boyuna donatılar minimum olur.
A B C
Betonarme hesap sırası:
1. Kiriş genişliği bw seçilir

q' 1 q' 2 q' 3 q' 4 2. Pabuç yüksekliği t seçilir
3. Kiriş yüksekliği kesme kuvvetinden hesaplanır.
A B C 4. Pabuç genişliği b hesaplanır
5. Zeminde oluşan gerilme hesaplanır.
6. Etriye hesabı yapılır.
7. Açıklık donatıları hesaplanır.
8. Mesnet ek donatıları hesaplanır.
9. Pabuç donatıları hesaplanır
10. Kirişin çizimi yapılır.
Örnek: Bir doğrultuda sürekli temel kirişi
770 kN 910 kN 910 kN 30/60 cmxcm kesitli üç kolonun oturduğu temel kirişi yapılacaktır.
Gerekli statik-betonarme hesapları yapınız, çizimleri veriniz. Kolon
30 A 30 B 30 C
yükleri tasarım yükleridir. Arsa sınırı ilk kolonun 1.4 m solunda, son
60 60 60 kolonun 3 m sağındadır. σzem=150 kN/m2, şantiye iyi denetimlidir.
3.4 m 3.8
Malzeme: Beton: C16/20
Çelik: S420a (botuna donatı)
770 kN 910 kN 910 kN S220a (sargı)
TK01 TK02 TK03 TK04 ÇÖZÜM:

30 A 30 B 30 C 910
60 60 60 q2 = = 252.8 kN / m
(3.4 + 3.8) / 2
1.4 3.4 m 3.8 1.5
Arsa müsait olduğundan solda ve sağda konsol yapılabilir:

770
q1= 248.4 q2= 252.8 kN/m ≈ 252.8 ⇒ a1 ≈ 1.35 m.
3.4
A
q3= 267.6
a1 +
B C 2
910
≈ 252.8 ⇒ a 2 ≈ 1.70 m.
3.8
a2 +
q'1= 248.4 q'2= 250.6 kN/m
Max q’i 2
q'3= 260.2 q'4= 267.6
1.5 m den daha uzun konsol, moment ve kesme nedeniyle, fazla
. 178.1
99.8 kN m zorlanacağından a1=1.4 m ve a2=1.5 m seçilecektir.
+ +
Md 770
- - - q1 = = 248.4 kN / m
243.4 301.1
1.4 + 3.4 / 2
.
281.8 kN m
910
q3 = = 267.6 kN / m
347.8 437.3 499.5 1.5 + 3.8 / 2
+ + +
Vd Bu değerler ile hesaplanan q1’, q2’, q3’ , q4’ düzgün yayılı yüklerine ait
- - 192 cm
- moment ve kesme kuvveti diyagramları verilmiştir.
401.4
414.7 489.3 kN
fcd = 10.67, fctd = 0.93, fyd = 365.22 N/mm2, fywd = 191.30 N/mm2
Min ρ = 0.8 . 0.93/3265.22 =0.0020 (açıklık ve mesnetlerde)
Kiriş genişliği bw= 60 cm seçildi.

Pabuç plağı kalınlığı t = 30 cm seçildi.
Paspayı = 5 cm seçildi.
Kiriş yüksekliği h nın tahmini:
Vd 162
=
499.5 kN
499.5 192
Vd = 421.5 kN.
Vcr ≈ Vd sağlanmalı:
0.65•0.93 •600 •d ≈ 421500
d ≈ 1162 mm
d = 95 cm, h = 95+5 = 100 cm seçildi.
Kesmenin 95/116.2=0.82 katını (%82 sini) beton alacak, kalan
kısım etriye ile karşılanacaktır.
Kontrol: h =100 cm > Lnet/10=(380-60)/10
Pabuç genişliği b nin belirlenmesi: Kiriş etriye hesabı:
fzn = 1.5σzem - 18h=1.5•150.0 - 18•1.0 = 207.0 kN/m2

Vd = 421.5 kN
Max q’i = 267.6 kN/m
Max Vd = 0.22•10.67•600•950 = 1338.0 kN
Vd < Max Vd
60
Vcr = 0.65•0.93•600•950 = 344.6 kN
'
Max q
≤ f zn
i
b 344.6/421.5=0.82 (%82) beton tarafından karşılanıyor.
Vcr < Vd olduğundan min etriye yetmez, etriye hesabı yapılacak:

267.6/b ≤ 207.0b ≥ 1.29 m
150 cm 4 kollu φ12 etriye kullanılırsa Asw = 4•113 = 452 mm2
b = 150 cm seçildi.
452/s = 421500/(191.30•950) s = 195 mm olur.
Etriye: 2φ12/190 açıklıklarda
Zemindeki gerilme: 2φ12/100 sıklaştırma bölgelerinde.
Max σz = 267.6/1.50 = 178.4 kN/m2 ≤ fzn= 207.0 kN/m2

Kontrol:
452/(190•600) ≥ 0.3•0.93/191.30 olmalı
0.0040 > 0.0015
Kiriş boyuna donatı hesabı (M.R. AYDIN tabloları): C Mesnedinde(dikdörtgen):
Md=301.1-(401.4•0.60)/3=220.8 kN.m, d=95 cm
B-C açıklığında:
950 600
Md=178.1 kN.m, d=95 cm, b/b0=150/60=2.5, hf/d=30/95≈0.3 kh = =15.66 → k s = 0.284
100 220.8
m=178.1 • 106/(1500•9502 •10.67)=0.012ω=0.015
As=0.015 (10.67/365.22)•1500•950=624 mm2 As=104 • 0.284 220.8/950= 660 mm2
60 Min As=1140 mm2>As.
Min As=0.0020•600•950=1140 mm2>As
As=? As=1140 mm2 alınacak.
As=1140 mm2 alınacak.
100 cm
Asmev=603+452=1055 mm2
Üstte seç.: 3φ16+3φ16 (603+603=1206 mm2) Md=178.1 kN.m
Asek=1140-1055=85 mm2
Altta ek seç.: 1φ12 (113 mm2)
5
Mont.:1206/3=402 mm2 150 cm
Altta Seç.: 4φ12 (452 mm2) montaj
B Mesnedinde(dikdörtgen):
Min donatı gerekli.
Montaj ve düz donatılar kesilmeden kiriş boyunca uzatılacak(L<12 m)
As=1140 mm2.
Asmev=2 • 603+452=1658 mm2>As, ek gerekmez.
A-B açıklığında:
Md=99.8 kN.m <B-C açıklığındaki moment. B-C açıklığında Min donatı
A Mesnedinde(dikdörtgen):
kullanıldığından, bu açıklıkta da minimum donatı gerekecektir.
Min donatı gerekli, C mesnedi ile aynı.
Üstte seç.: 3φ16+4φ16 (603+603=1206 mm2)
Altta ek: 1φ12 (113 mm2)
Altta : 4φ12 (452 mm2)
Gövde donatısı:
Asgövde=0.001•600•950=570 mm2
Seç.:4φ14 (616 mm2)
Pabuç statik-betonarme hesabı:
Pabuç konsol kuvvetleri:

Md = -178.4•0.452/2 = -18.1 kN•m/m
Vd = 178.4•0.45 = 80.2 kN/m
Pabuç kesme hesabı:

cm Max Vd = 0.22•10.67•1000•250=586.9 kN/m >Vd
0
10 Vcr > Vd olmalı (mutlaka!)
Vcr= 0.65•0.93•1000•250 = 151.1 kN/m >Vd
Pabuç enine donatısının hesabı:

30
Md = 18.1 kN•m/m, d=25 cm.
250 1000
kh = =18.58 → k s = 0.282
5
100 18.1
σz=178.4 kN/m2 As3=104 • 0.282•(18.1/250)=204 mm2/m.
Min As3=0.002•1000•250=500 mm2/m > As3
As3=500 mm2/m alınacak.
Seç.: φ10/155 (507 mm2)
Pabuç boyuna(dağıtma) donatısının hesabı:

Dağıtma donatısı As4 = As3 b/5
As4 =507•1.5/5 =152 mm2
Seç.:2φ10 (157 mm2)
Hesap modeli: Đki Yönde Sürekli temeller
Farklı hesap modelleri vardır. Burada en basit bir model
açıklanacaktır.
Her kolon yükü, o noktaya birleşen kirişlerin komşu

açıklıkları ile orantılı olarak, kirişlere dağıtılır. Her kiriş,
bağımsız olarak, bir yönde sürekli kiriş gibi hesaplanır.
Örnek olarak B ve 2 aksı kirişlerinin yükleri aşağıda
verilmiştir.
Lx1
Nd 4 x = Nd 4
Lx1 + Ly1 + Ly 2
Lx1 + Lx 2
Nd 5 x = Nd 5
Lx1 + Lx 2 + Ly1 + Ly 2
Lx 2
Nd 6 x = Nd 6
Lx 2 + Ly1 + Ly 2
Ly1
Nd 2 y = Nd 2
Ly1 + Lx1 + Lx 2
Ly1 + Ly 2
Nd 5 y = Nd 5
Ly1 + Ly 2 + Lx1 + Lx 2
Ly 2
Nd 8 y = Nd 8
Ly 2 + Lx1 + Lx 2
Hesap modeli: Kirişli radye temeller
Kolon kuvvetlerinin bileşkesi yaklaşık olarak plak ağırlık

merkezinden geçmelidir. Gerekirse plak konsolları yapılarak
bu sağlanmaya çalışılır. Bu durumda zemin gerilmesi düzgün
yayılı olur.
Zemin gerilmesi σz=ΣNdi/A≤ fzn dir. A plak alanıdır.
Plaklar σz düzgün yayılı yükü ile çözülürler. Plak zati yükü

alınmaz.
Kirişlere plaklardan üçgen, trapez ve varsa (konsol

döşemelerden) düzgün yayılı yükler etkir. Kiriş zati yükü
alınmaz. Kirişler sürekli kiriş gibi çözülür.
Döşeme ve kiriş zati yükleri, kendi paylarına düşen zemin

gerilmesi ile dengelendiğinden, plak ve kiriş statiğinde yük
olarak alınmazlar.
Plak ve kirişlerin açıklıklarında üstte, mesnetlerinde altta

çekme oluşur.
Plak ve kiriş minimum koşullarına ve temeller için verilen

minimum koşullara uyulur.
1 aksı kirişinin yükleri örnek olarak gösterilmiştir.
Temel Örnekleri (Fotoğraflar)
Kolon filizleri
Kolon kalıbı
Pabuç
Pabuç
Bağ kirişi
Bileşik temel
Tekil temel
Bileşik ve tekil temel Tekil temel
Kolon filizleri
Kiriş donatıları
Pabuç
(ampatman)
Bir yönde sürekli temel
Đki yönde sürekli temel: Donatılar yerleştiriliyor
Kiriş donatıları
Pabuç donatıları
Kiriş donatıları
Kolon filizleri
Konsol
Đki yönde sürekli temel: dolgu yapılıyor Đki yönde sürekli temelde kiriş-kiriş-kolon birleşim noktası
Plak donatıları
Kiriş donatıları
Radye temel: Donatılar yerleştiriliyor Radye temel : beton dökülüyor
Kolon filizleri
döşeme
Kiriş
Radye temel : Boşluklar dolduruluyor

Radye temel : kalıp söküldükten sonra
Kazık temel
Keson temel
Foto: Cihan BÜYÜKBURÇ-Romanya, 2005
Betonarme teorisi henüz “tam ve kusursuz” değildir. Hesap yöntemlerinin temelini oluşturan varsayımlar ne kadar
gerçekçi olursa olsun, bu yöntemler, kesin değildir-yaklaşıktır. Çünkü bu yöntemlerde,betonarmenin koşullara göre
değişen karmaşık davranışı idealleştirilerek ele alınır. Karmaşık davranışı çözümleyebilmek ve somut olarak anlayabilmek
için benzeşimler yapılır. Davranış, soyut mekanik modellerden yararlanılarak açıklanmaya çalışılır. Ayrıca bazı durumlar,
genellikle etkileri az olduğu için, hesaba katılmaz-ama bunlar vardır. Bu yüzden, betonarmenin gerçek davranışını
yansıtan tablo, hiçbir zaman “tam ve kesin” olarak çizilemez.
“GÜNDÜZ, A., Betonarme, Taşıma Gücüne Göre Hesap, Đstanbul, 1980” den alınmıştır.
Statik, Mukavemet, Yapı Statiği, Betonarme, v.b. konuları okuyan öğrenci, bütün bu bilgileri belirli bir amaca yönelik
olarak biraraya getirme gayreti içindedir, bu gayreti doğru ve anlamlı yapabilme becerisini bir kitapta aramaktadır.
Öğrencinin gerçekte istediği “tecrübe” nin öğretilmesidir. Ancak, tecrübeyi öğretmek mümkün değildir, tecrübe ancak
yaşanarak elde edilebilir.
Mühendislik faaliyetleri içinde yaşamak ve proje yapmak “hata” yapmak demektir. Hata yapmayan mühendis tecrübe de
kazanamaz. Doğal olarak bu iddia, hata yapan ancak, hatasını gören ve bunu düzelterek doğrusunu bulan mühendis için
geçerlidir. Oysa, çok az proje mühendisi dizayn ettiği yapıyı, işletmeye açıldıktan sonra ve zaman zaman, gidip ziyaret
etmektedir.
Böylece proje mühendisi, proje esnasında yaptığı hataları hemen hiç görmemekte ve gerekli dersi de alamamaktadır.
“ATIMTAY, E., Betonarme Sistemlerin Tasarımı, Ortadoğu Teknik yayını, Ankara 2000” den alınmıştır.
Mühendisin Yemini:
Bana verilen mühendislik unvanına daima layık olmaya, onun bana sağladığı yetki ve yüklediği
sorumluluğu bilerek, hangi şartlar altında olursa olsun onları ancak iyiye kullanmaya, yurduma
ve insanlığa yararlı olmaya, kendimi ve mesleğimi maddi ve manevi alanlarda yükseltmeye
çalışacağıma namusum üzerine yemin ederim.
“www.imo.gov.tr” den alınmıştır.
Schnell, gut, billig:
Wer schnell und gut baut, kann nicht billig bauen!
Wer schnell und billig baut, kann nicht gut bauen!
Bu PORECE nedenli güvenli bir PROJEDĐR acaba?
Wer gut und billig baut, kann nicht schnell bauen!
Yanlış Doğru
-----------------------------------------------
BURO Büro
Hızlı, iyi, ucuz:
MÜTAHHĐT Müteahhit Hızlı ve iyi inşa eden ucuz inşa edemez!
POROCE Proje Hızlı ve ucuz inşa eden iyi inşa edemez!
MINTIKA Ada Đyi ve ucuz inşa eden hızlı inşa edemez!
PORSEL Parsel
SĐTATĐK Statik
DOLU DOLU YARINLAR DĐLEĞĐ ĐLE…

Betonarme 2 8

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Betonarme 2 8

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TEMELLER

Temeller yapının en alt katındaki kolon veya perdelerin yükünü (normal

Kolon veya perdeler zemine doğrudan oturtulamazlar. Betonarme kolonun

Temelin tek amacı zeminde oluşan gerilmeyi zeminin taşıyabileceği düzeye

Farklı oturma sonucu yan yatan yapılar

1. Duvar altı temeli Sağlam zemin Düşük maliyet

Kolon Bağ kirişi

Nd1 << Nd2

Nd1 >> Nd2

Perspektif görünüş Plan

Plan Plan Kalın Plak

Sağlam zemin Köprü ayağı kazıklı temeli

Prof. Dr. Ahmet

bulunamayacak N kuvvetini sadece çelik çubuklar taşıyacaktır.

As ≥240000/365.22 = 657 mm2 dir. 4φ18 in alanı=1018 mm2

Nd : G ve Q etkilerinden oluşan kolon tasarım

σz +1.5γbh – 1.5γzh ≤ 1.5 σzem

γ değeri yaklaşık 18~20 kN/m3 arasında, genelde γ =18 alınır.

Nd2, Nd5 ve Nd8 : kolon tasarım kuvvetleri (kN)

Pabuç konsollarında kesit tesirleri

M d= 0.5 σz [(b-bw) / 2]2

•As3 donatısı Md momentinden hesaplanır.

•Kuvvetler 1 m derinliğindeki pabuç parçası için yapılır.

Betonarme hesap sırası:

1. Kiriş genişliği bw seçilir

TK01 TK02 TK03 TK04 ÇÖZÜM:

Arsa müsait olduğundan solda ve sağda konsol yapılabilir:

Min ρ = 0.8 . 0.93/3265.22 =0.0020 (açıklık ve mesnetlerde)

Kiriş genişliği bw= 60 cm seçildi.

Kiriş yüksekliği h nın tahmini:

Kontrol: h =100 cm > Lnet/10=(380-60)/10

fzn = 1.5σzem - 18h=1.5•150.0 - 18•1.0 = 207.0 kN/m2

Vcr < Vd olduğundan min etriye yetmez, etriye hesabı yapılacak:

Max σz = 267.6/1.50 = 178.4 kN/m2 ≤ fzn= 207.0 kN/m2

Pabuç konsol kuvvetleri:

Pabuç kesme hesabı:

Pabuç enine donatısının hesabı:

Md = 18.1 kN•m/m, d=25 cm.

Pabuç boyuna(dağıtma) donatısının hesabı:

Her kolon yükü, o noktaya birleşen kirişlerin komşu

Kolon kuvvetlerinin bileşkesi yaklaşık olarak plak ağırlık

Zemin gerilmesi σz=ΣNdi/A≤ fzn dir. A plak alanıdır.

Plaklar σz düzgün yayılı yükü ile çözülürler. Plak zati yükü

Kirişlere plaklardan üçgen, trapez ve varsa (konsol

Döşeme ve kiriş zati yükleri, kendi paylarına düşen zemin

Plak ve kirişlerin açıklıklarında üstte, mesnetlerinde altta

Plak ve kiriş minimum koşullarına ve temeller için verilen

1 aksı kirişinin yükleri örnek olarak gösterilmiştir.

Bir yönde sürekli temel

Radye temel: Donatılar yerleştiriliyor Radye temel : beton dökülüyor

Radye temel : Boşluklar dolduruluyor

Foto: Cihan BÜYÜKBURÇ-Romanya, 2005

“www.imo.gov.tr” den alınmıştır.

You might also like